(Artykuł nadesłany.)
Nazwiska narodów mieszkających w Sarmacyi niegdyś europejskiej, wymienione w kronice Prokosza, wyjęte są jak mniemam z cytowanego tamże Dykcyonarza Histo
ryczno-Geograficznego Stefana, których posadę Kommen- tator Kroniki tejże, umieścić chciał w granicach Kró
lestwa Polskiego, stosownie do niektórych domysłów
1) Wittichind nie wyraża imienia książęcia Luzacyi sćhołdowa- nego, którego Dithmctr późniejszy od Wittichinda dziejopis, Miesz
kiem nazywa; miejsce to ważnem jest do rozróżnienia tego książęcia, od króla tegoż imienia panującego później w P olsce, których Dith- mar uwiedziony snadź imiennictwem w jednę osobę połą czył: o czern obszerniej w annexach przy kronice Kagnimira w tym roku wydru
kowanej w części III. na str.: 117. 153 159.
Nieodrzeczy będzie dociec z kroniki Ditlimara, że Bolesław I.
król polski odzyskał Luzacyą po śmierci Ottona I II cesarza;
Bolesław syn Mieszka (pisze Dithmar) dowiedziawszy się o śmierci Ekkarda przedsięwziął opanować całą Marchią Gerona ( I I ) nad Elbą leżącą. Osadziwszy miasta Budyszyn z przyległościami opa
nował miasto Strhelę i przekupił Misneńczyków, którzy radzi każdej odmianie, otworzyli mu bramy, i do miasta przyjęli- Czym ośmie- ony, całą ziemię Mysieńską po rzekę Elsterę opanował. Panowie nasi (Srascy) niebaczni uwierzyli chytrym słowom jego, pojechali akby do swego własnego pana do niego, i poddając mu się z podłą pokorą, schańbili honor narodowy.
176
ST^CZNOSCI KRONIKIProkosza, Kagnim ira i innych kronikarzy polskich; lecz jak niezgodnie z historyą i geografią starożytności, przy-
toczemy niektóre dowody.
Procopius (Historiae Vandalicae Lib. 1. pag. 5. Edit.
umstelo d. a. 1655) pisze o narodach w Kronice Pro
kosza na stronie 7, w §. I. II. III. VI. i X V III. wymie
nionych. „Liczne były niegdyś, i są dotychczas narody Gotów, pomiędzy któremi najznakomitsi są Goty wła
ściwi, (którzy to nazwisko zachowali) W andali, Wiso- goty i G epides, których starożytność nazywała Sarma- tas melanchlenes, a niektórzy Gelas. Mojem zdaniem wszystkie te narody jednego są plemienia, różnią się tylko nazwiskami od imion wodzów swoich przybranemi, mieszkali z tamtej strony rzeki Dunaju,*) za niemi Ge
pides, około Singedonum i Sirmium, zajmując oba brzegi Dunaju, które dotąd posiadają.
Tenże Procopius (Historiae Gothicae Lib. IV. pag.
419) „ G oty z dawna Tetraxitae zwani, mieszkali nad Meotydem; dalej G oty właściwie rzeczeni: dalej W isi- goti, W andali i inne narody plemienia Gotów, zwane w starożytności Scythae: albowiem wszystkie ogółem ludy mieszkające w tych tam ostatnich świata krainach, Scy
tami nazywają**) rozróżniając ich tylko w szczególności nazwiskami, Sarmata melanchlenes i t. p.
Wisigoti ruszywszy z siedlisk pod dowództwem Ala- ryka, całą p rawie E u ropę, połączywszy od Thracyi za
*) Ultra Danubium wyraża Autor, stosownie do położenia kraju w którym mieszkał.
* * ) Twierdzą toż samo dawniejsi jeszcze Autorowie Strabo L.
1. et XI. Plinius Lib. IV . Cap. 12.
PRO KOSZA. 1 7 7
garnęli, Wandali połączywszy się z Alanami (narodem także Gotów) wyszli od Meotydu, gdzie zdawna mie
szkali, dla braku żywności ku Benowi do Germanów nazwanych teraz Frankami. (Procop: Hist: Yand: L I. pag. 6 et 9.)
Awaryni w §. Y, Kroniki Prokosza wymienieni, zdają się bydź Awares, czyli Hunni jako ich nazywa Paulus Warnefredi Histor: Lom ba: L. IY. Cap. 27.
Scyrry o których w §. XIV, mieszkali nad Dunajem podług Jornandesa, Hunimund Xiąże Swewów podbu
rzył Scyrrów, naród nad Dunajem mieszkający. Hist.
Gotli: Cap: 53.
H irry i Heruli §. X V . i X V I. jednym byli narodem podług Hartknocha. Procopius (Hist: Goth: L. II. pag 236) mówi H eru li; którego narodu dawno siedlisko za Dunajem.
O R oxolanach i Juzy gach §. X X I. i X X V III. pisze Plinius (Hist: Nat. L. IV. Cap. 12) Rozmaite narody dzierzą Pomorze od ujścia rzeki Dunaju, część Goto
w ie, część Sarmaci czyli Scytowie, za temi Alani i Ro- xolani. Wyżej pomiędzy Dunajem i puszczą Hercyńską Carnunti. Jazy ges Sarmatae*) w polach i równinach.
Z u a d i i Aury §. IX i XII. Tacyt w dziele de Ger
mania pisze, przy Hermundurach mieszkają Naryskowie, za temi Mackomani i Zuadi; po niżej Markomanów i Zu- adów narody niemniej potężne, Marsingi, Goltini, Ozi i Buri. Cap: 42 et 43.
* ) Jazyges quidam dicti sunt Metanastae et latinis Sarmatae vagi. Hugg Grotuis prologom, pag. 24.
P olsk a , d zie je i rze czy j e j. Tora XVIII* 1 2
1 7 8 STYCZNOSCI K RO N IK I
Peucyni Baslarnae. §. V II i VIII. Plinius (hist. nat, L , IV. cap. 12) mniema ich Germanami mówiąc: Ger- mani dzielą sig na pięć narodów. Peucyni B asiarnae graniczący zD a k a m i*) piątym są narodem; powątpiewa 0 tym Tacyt mówiąc Peucynów Wenedów i Fennów, niewiem czyli do Germanów czyli do Sarmatów mam policzyć.
Burgundiones i W arini §. IV i X X V podług P to- lomeusza Lib. III. przy Wenedach Gythones, dalej Finni 1 B ulones, za temi Burgundiones a dalej Warini przy ujściu rzeki Vistuli**)
Biessy §. X V III których Pliniusz L. IV cap. 12 na
zywa B essi, naród Thraków mieszkający podług tegoż autora po nad rzeką Nestus zwaną, góry Pan gaei***) rzeczone, oblewającą.
W autorach dopiero wymienionych ani w dykcyona- rzach geografii starożytnej, które mieć mogłem, n ie- zn aj duję nazwisk innych narodów wymienionych w kro
nice Prokosza, prócz miasta Germanii Ascaulis, mają
cego niejakie podobieństwo z nazwiskiem narodu A scau - les o którym w §. X X I I tudzież w geografii Ptolome- usza****) Arnatopliratei w §. X XIII.
Wątpię także żeby posada narodów §. X. Sidonii
*) Contermini D acis, to jest Danis Duńczykiem. Hartfenoch stosuje to do D acyi, gdzie teraz Transywania Valachia i Mołdawia.
De Republ. Polon. L. X I. §. 2.
**) Juxta caput Yistulae amnis. Albis et in domitum Rheni caput: Lucanus L. II. §. 2.
***) Podług Ptolomeusza Biessi penes Carpatum montem Lib.
III. Cap. 5.
* * * * ) Sub his (Awarinis) Ombrones, post Anairophraeit ibide.