Nie mniej kontrowersji wzbudza to, jak należy rozumieć sformułowanie „udział w wy-daniu zaskarżonej decyzji”. W niektórych orzeczeniach sądy administracyjne stoją na
151 Wyłączenie pracownika organu administracji publicznej w trybach nadzwyczajnych
w kontekście zasady bezstronności
stanowisku, że w znaczeniu tego wyrażenia mieści się tylko samo wydanie decyzji wskutek jej podpisania przez pracownika, w innych zaś, że obejmuje ono podejmowa-nie czynności procesowych mających lub mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy [wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 1 sierpnia 2012 r., sygn. akt I SA/Bd 544/12, Lex 1227500; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 9 października 2013 r., sygn. akt III SA/ /Po 367/13, LEX 1390889]. Zdaniem W. Kałuskiego, cytowanego w wielu orzeczeniach sądowych, np. w orzeczeniu WSA w Łodzi z dnia 26 stycznia 2012 r. (CBOSA) „wystar-czy udział w wydaniu, niekoniecznie decyzja musi pochodzić od urzędnika, względnie przez niego być podpisaną, w każdym razie urzędnik ten musi być czynny przy wyda-niu decyzji […]” [Kałuski 1929]. Takie samo stanowisko w literaturze przedmiotu pre-zentuje Z.R. Kmiecik, w opinii którego „nie podlegają […] wyłączeniu na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. osoby, które dokonywały czynności procesowych mających (lub mo-gących mieć) jedynie pośredni wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, takich jak kierowa-nie rozprawą, wydawakierowa-nie postanowień dotyczących przeprowadzenia dowodów czy samo ich przeprowadzanie” [Kmiecik 2014, s. 78]. Innego zdania jest W. Chróścielewski, proponując, „by sam fakt brania udziału w postępowaniu przez pracownika podlegają-cego wyłączeniu skutkował koniecznością wznowienia postępowania” [Chróścielewski 2013]. Autor ten wydaje się popierać dość radykalne stanowisko, że jakikolwiek udział (również nieistotny z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy) danego pracownika wy-klucza go z udziału w postępowaniu na dalszych jego etapach, również wtedy, gdy sprawa wraca do organu pierwszej instancji na skutek wydania decyzji kasacyjnej na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. [Chróścielewski 2013; t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.].
Konkluzja
W świetle prowadzonych rozważań, a zwłaszcza w kontekście dysonansu podecyzyjne-go oraz przedmiotu postępowania zwykłepodecyzyjne-go i nadzwyczajnepodecyzyjne-go w sensie materialnym, nie ulega wątpliwości, że pracownik, który po raz kolejny styka się z tą samą sprawą ma już własny, wcześniej wypracowany na nią pogląd. Jego powielanie jest skutkiem naturalnej ludzkiej skłonności wynikającej z przywiązania do własnego sposobu my-ślenia. A zatem pracownik biorący udział w trybie nadzwyczajnym powinien podlegać wyłączeniu, jeżeli wcześniej brał on udział w postępowaniu w trybie zwykłym. Z tego względu warte rozważenia są skierowane pod adresem prawodawcy kodeksowe-go propozycje W. Chróścielewskiekodeksowe-go, który wystąpił z postulatem dodania do art. 24 § 1 k.p.a. punktu 5a tak kazuistycznie sformułowanego, aby nie pozostawić żadnych wątpliwości interpretacyjnych w odniesieniu do omawianej przesłanki [Chróścielewski 2013; t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.]. Ponadto propozycja tego autora zmierza
do objęcia przesłanką wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu administra-cyjnym w tych wszystkich sytuacjach, w których wcześniej zetknął się on z daną spra-wą w sensie materialnoprawnym, a więc także w trybach nadzwyczajnych. Zdaniem W. Chróścielewskiego „[…] w kodeksie powinny znaleźć się następujące przepisy: Art. 24 § 1. ‹‹Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie: 5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji lub decyzji wydanej w postępowaniu nadzwyczajnym, przedmiotem którego była weryfi-kacja decyzji wydanej w trybie zwyczajnym; 5a) w której brał udział w wydaniu decyzji, która została uchylona na podstawie art. 138 § 2››; Art. 26 § 1a ‹‹Jeżeli osobą, o której mowa w art. 24 § 1 pkt 5 jest minister, wyznaczenie innego pracownika do prowadze-nia i załatwieprowadze-nia sprawy należy do Prezesa Rady Ministrów››; Art. 145 § 1 ‹‹W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 3) decyzja wydana została przy udziale pracownika lub organu administracji publicznej podlegającego wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27››” [Chróścielewski 2013].
Bibliografia
Chróścielewski W. (2013), O instytucji wyłączenia w postępowaniu administracyjnym raz jeszcze,
„Państwo i Prawo”, z. 12, [online] https://www.lex.pl/, dostęp: 20.05.2019.
Chróścielewski W., Kmieciak Z., Krawczyk A. i in. (2019), Kodeks postępowania
administracyj-nego. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa.
Festinger L. (2007), Teoria dysonansu poznawczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Groves M., Lee H.P. (2007), Australian Administrative Law, Fundamentals, Principles and
Doctri-nes, Cambridge University Press, Port Melbourne, Australia.
Groves M. (2010), The Rule Against Bias, Faculty of Law, Monash University, Research paper
No 2010/13, [online] www.law.monash.edu, dostęp: 14.05.2019.
Groves M. (2014), Public Statements by Judges and the Bias Rule, Monash University Law Review,
vol. 40, no. 1, ss. 115–147, [online] http://www.law.monash.edu/about-us/publications/monlr/ issues/past/40-1/groves.pdf. dostęp: 14.05.2019.
153 Wyłączenie pracownika organu administracji publicznej w trybach nadzwyczajnych
w kontekście zasady bezstronności
Kałuski W. (1929), Postępowanie administracyjne: podręcznik systematyczny z dołączeniem tekstu
obowiązującego rozporządzenia oraz wzorów podań i załatwień, Związek Pracowników Admini-stracji Gminnej Rzeczypospolitej Polskiej, Kielce.
Kmiecik Z.R. (2014), Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji
i postępowanie sądowoadministracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa.
Rajasingham S. (2017), Reforming the Rule Against Bias in Administrative Law, „Comparative
Con-stitutional Law and Administrative Law Quarterly”, Vol. 3, Issue 3.
Szewczyk E. (2018), Remonstracja w prawie administracyjnym procesowym, Wydawnictwo
C.H. Beck, Warszawa.
Taylor G. (2014), Judicial Review. A New Zealand Perspective, LexisNexis New Zealand, Wellington.
Akty prawne i orzeczenia
Decyzja w sprawie Kodeksu dobrej praktyki administracyjnej (Dz. Urz. UE 2011C/285/3 z 29.09.2011 r.).
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 2016/326/02 z 7.06.2016 r.).
Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie dobrej administracji (CM/Rec(2007)7).
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1186 ze zm.).
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r., poz. 935).
Uchwała NSA z dnia 18 lutego 2013 r., sygn. akt II GPS 4/12, CBOSA.
Wyrok TK z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt P 57/07, (Dz. U. z 2008 r., Nr 229, poz. 1539). Wyrok NSA z dnia 23 lutego 2012 r. sygn. akt II GSK 63/11, Lex nr 1137961.
Wyrok NSA z dnia 6 lipca 2012 r., sygn. akt II OSK 678/11, Lex 1219258. Wyrok NSA z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. akt II GSK 2062/14, Lex 2094099.
Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 22 marca 2012 r., sygn. akt IV SA/Po 1222/11, Lex nr 1139603. Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 1 sierpnia 2012 r., sygn. akt I SA/Bd 544/12, Lex 1227500. Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 9 października 2013 r., sygn. akt III SA/Po 367/13, Lex 1390889. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2015 r., sygn. akt II SA/Gd 824/14, Legalis 1259491. Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 22 października 2015 r., sygn. akt II SA/Sz 470/15, Lex 1936475. Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 7 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Rz 1032/17, Legalis 1691536. Wyrok WSA w Gorzowie z dnia 7 grudnia 2017 r., sygn. akt II SA/Go 843/17, Legalis 1700171.
Marek Szewczyk |
marek@szewczyk.poznan.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza ORCID ID: 0000-0001-8222-7898