fi nansowych ubezpieczycieli zdrowotnych do po-krycia kosztów spowodowanych pandemią. Re-zerwa dostępna na ubezpieczenie podstawowe wynosi 9,4 mld euro (koniec 2018 r.).
Podatki – Ministerstwo Zdrowia, Opieki
Społecz-•
nej i Sportu może wpłacać dodatkowe środki na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych poprzez wyż-sze podatki. Pozwala to zaoszczędzić obywatelom jak najwięcej, ponieważ podwyższone podatki są rozłożone na kilka lat.
Składka na opiekę zdrowotną – stopniowe
zwięk-•
szanie składki na opiekę zdrowotną w nadchodzą-cych latach [12].
Uwzględnienie problemów psychicznych w opiecie zdrowotnej. Pomoc psychologiczna zorganizowana w czasie pandemii
Jedną z form pomocy jest roznoszenie ulotek do domów z informacjami: gdzie, pod jakim numerem, a także w ja-kim jezyku jest udzielana pomoc. Informacje te dotyczą również tego, jak rozpoznawać stres, jak sobie z nim radzić i gdzie szukać pomocy.
Okres, w którym teraz jesteśmy, jest stresujący dla wielu osób. Może to dotyczyć jeszcze bardziej osób wrażliwych i emocjonalnych. Jednocześnie podmioty świadczące opie-kę zdrowotną w zakresie zdrowia psychicznego stoją przed poważnymi wyzwaniami związanymi z dalszym świadcze-niem opieki. W obecnej sytuacji świadczeniodawcy mają możliwość organizowania opieki na różne sposoby, pod warunkiem bezpiecznego i odpowiedzialnego świadczenia opieki. Wszelkie placówki pozostają w stałym kontakcie ze świadczeniodawcami, oferują zdalną pomoc i konsultacje (np. teleporady) [4].
Opieka psychiatryczna w warunkach szpitalnych w okresie pandemii
Kontakt z najbliższymi jest bardzo ważny dla pacjentów, a w niektórych przypadkach stanowi również część lecze-nia. W związku z tym, GGZ Nederland i Valente opracowa-ły dostosowane wytyczne dotyczące polityki w zakresie odwiedzających w czasach pandemii [5].
Ambulatoryjna opieka psychiatryczna w okresie pandemii
Aby kontynuować leczenie, pomimo obecnych ograniczeń, dostawcy szukają alternatyw. Konsultacje są organizowane telefonicznie lub za pomocą narzędzi cyfrowych. GGZ Neder-land odsyła na swojej stronie do różnych dostawców i zapew-nia porady dotyczące korzystazapew-nia z zasobów cyfrowych [6].
Pomoc psychologiczna dla specjalistów w czasie pandemii
Specjalistom pracującym w służbie zdrowia zapewniono pomoc psychologiczną, dostarczane są im informacje, jak sobie radzić z obecną sytuacją i towarzyszącym stresem, a także jak powinni dbać o siebie [4].
ARQ IVP uruchomił specjalny punkt kontaktowy ds.
wsparcia psychospołecznego dla pracowników służby zdrowia podczas obecnego kryzysu. Wszelką pomoc
moż-Organizacja opieki zdrowotnej w Holandii w dobie pandemii Covid-19
127
na uzyskać 7 dni w tygodniu w godzinach 08:30–21:30 pod numerem telefonu 088–330 5500 (zwykłe koszty połą-czeń). Ponadto na swojej stronie internetowej zamieścili informacje i porady odnośnie opieki nad profesjonalistami w zakresie radzenie sobie ze stresem związanym z pracą w czasie koronawirusa [5].
Wsparcie psychologiczne dla społeczeństwa w czasie pandemii
Wybuch koronawirusa i środki ogłoszone na szczeblu kra-jowym mają duży wpływ społeczny. Konsekwencje są zauważalne w wielu różnych obszarach, m.in: zamknięcie szkół, niepokoje społeczne spowodowane obawą przed zachorowaniem, psychospołeczne skutki izolacji lub kwa-rantanny, ogromne obciążenie systemu opieki zdrowotnej i indywidualnych świadczeniodawców oraz konsekwencje ekonomiczne dla fi rm i samozatrudnionych.
W związku z tym, ARQ wraz z Parnassią Groep i Pharos opracowali przewodnik mający na celu zapewnienie wspar-cia psychospołecznego migrantom, uchodźcom i osobom ubiegającym się o azyl podczas pandemii koronawirusa.
Ponadto na ich stronie internetowej można zapoznać się z następującymi informacjami:
Radzenie sobie z reakcjami na stres podczas
abs-•
tynencji społecznej – dla osób w domu. Informacje i wskazówki dla każdego, kto ma mniej kontaktów społecznych ze względu na środki zastosowane w Holandii.
Radzenie sobie z reakcjami na stres – dla osób
izo-•
lowanych lub poddanych kwarantannie. Informa-cje i wskazówki dla osób, które są lub mogą być zarażone koronawirusem.
Stres pourazowy (PTSD) w czasie pandemii.
Pora-•
dy dla osób z PTSD, opracowane przez ARQ Cen-trum'45.
Rodzina w czasie pandemii. Informacje i
wska-•
zówki dla rodziców z dziećmi w domu.
Strata, żałoba i rytuały w czasie pandemii.
Infor-•
macje i sugestie dla żyjących krewnych.
Niepewność i oczekiwanie w czasie pandemii.
•
Informacje dla krewnych poważnie chorego pa-cjenta na oddziale intensywnej opieki na temat samoopieki i perspektyw działania.
Komunikacja z osobami starszymi z
doświadcze-•
niem wojennym w czasie pandemii [6].
Ponadto rząd holenderski wydał foldery informacyj-ne na temat koronawirusa w różnych językach, również w polskim. Są to materiały ogólnodostępne dla społe-czeństwa.
Wsparcie dla emigrantów bez ubezpieczenia w czasie pandemii
Organizacja pomocy „Dokters van de Wereld” i gabinet lekarski „Kruispost” zapewniają opiekę medyczną niele-galnym imigrantom w Holandii, którzy nie posiadają ubez-pieczenia zdrowotnego. Wybuch pandemii drastycznie zmienił ich życie, bowiem stracili nielegalną pracę i boją się zachorować. Każdy, kto przebywa nielegalnie w Holandii, nie ma ubezpieczenia zdrowotnego. Jednak mają prawo do niezbędnej opieki medycznej, co określone jest w usta-wie o cudzoziemcach [7].
Lekarze i szpitale mogą zadeklarować osiemdziesiąt procent kosztów ponoszonych przez nielegalnych imigran-tów do Centralnego Biura Administracyjnego Minister-stwa Zdrowia. Do 2019 r. około 32 mln EUR rocznie było wypłacane za opiekę medyczną dla nieubezpieczonych cudzoziemców. W ubiegłym roku wydatki wzrosły do 43 milionów. Nie wiadomo dokładnie, ile osób przebywa nie-legalnie w Holandii. Obecnie szacuje się, że jest to od 60 000 do 130 000 osób. Co więcej, obecnie GGD utworzyło specjalne miejsca, w których nielegalni imigranci i bezdom-ni mogą pozostać w izolacji [7].
Podsumowanie
System zdrowotny Holandii od lat plasuje się na pierw-szym miejscu w Europie w rankingach badających zado-wolenie pacjentów. Jego siła polega na dobrze działającej profi laktyce, opiece, w której główną rolę odgrywa lekarz rodzinny oraz informatyzacja. Ponadto bardzo ważny jest sposób fi nansowania opieki zdrowotnej, który w Holandii oparty jest na ubezpieczeniach. Wiele sprawdzonych ho-lenderskich rozwiązań w systemie zdrowotnym mogłoby posłużyć Polsce jako wzór podczas wprowadzania reform i przy rozsądnym planowaniu realizacji funduszy unijnych.
W zakresie ochrony zdrowia Polska i Holandia wyznają te same uniwersalne wartości: każdy obywatel ma prawo do zdrowia, ale także powinien mieć swój wkład w fi nanso-wanie publicznego systemu opieki zdrowotnej. W prak-tyce w Holandii system ubezpieczeniowy oparty jest na wpływach z dwóch źródeł: prywatnych i państwowych.
Wszyscy ubezpieczeni powyżej 18. roku życia płacą ok.
1200 euro rocznie (za leczenie osób niepełnoletnich płaci budżet państwa). Dodatkowy wkład pieniężny zapewnia-ją pracodawcy. Z podstawowego pakietu fi nansowana jest opieka medyczna świadczona m.in. przez lekarzy, specja-listów, pielęgniarki i położne, hospitalizacja, świadczenia w zakresie zdrowia psychicznego, opieka dentystyczna do 18. roku życia, opieka terapeutów oraz fi zjoterapeu-tów, logopedów i terapeutów zajęciowych, opieka die-tetyczna, zapewnienie dostępu do karetek i transportu
128
medycznego, a także rehabilitacja dla osób z chorobami przewlekłymi. Jest również możliwość wykupienia dodat-kowego ubezpieczenia, m.in. na usługi stomatologiczne spoza pakietu i medycynę alternatywną. Z ubezpieczenia uzupełniającego korzysta ok. 90 proc. Holendrów. Istotne jest to, że państwo czuwa nad jakością świadczeń, dostę-pem do ubezpieczenia wszystkich obywateli oraz jednoli-tym standardem zakresu ochrony dla wszystkich rezyden-tów (w ramach obowiązkowej składki). Z kolei w Polsce w ramach ubezpieczenia pacjenci mogą korzystać z po-mocy tylko tych podmiotów, które mają kontrakt z NFZ.
Dostępność świadczeń reguluje wysokość zawartej umo-wy – w przypadku świadczeń realizowanych w kraju nie ma możliwości refundacji kosztów poniesionych w pla-cówce niemającej kontraktu z Funduszem. Jednak zwrot części lub całości kosztów (do poziomu ceny, jaką NFZ płaci za dane świadczenie) jest możliwy w określonych sytuacjach, przy świadczeniach realizowanych za granicą w ramach tzw. dyrektywy transgranicznej. Nie ma możli-wości wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, a jedynie pakietów medycznych w prywatnych placówkach. Głów-nym problemem jest dostępność specjalistów i w efekcie Polacy dopłacają do leczenia bardzo dużo – w odniesie-niu do całkowitych wydatków na zdrowie (out-of-pocket w Polsce 23,46%). W Holandii poziom płatności out-of-pocket po reformach systemu ochrony zdrowia spadł (5,2%) [8].
Jednym z elementów, które mogłyby stanowić model do naśladowania, jest współpraca ochrony zdrowia, poli-tyki społecznej, senioralnej i systemu edukacji – na którą postawili Holendrzy, a której w Polsce odczuwalnie bra-kuje. Dzięki temu opieka nad pacjentami przeniesiona jest ze szpitali do POZ i miejsca zamieszkania (dzięki różnym usługom socjalnym i medycznym, np. dziennym domom opieki). Nacisk kładziony jest na stopniowe odchodzenie od świadczenia opieki medycznej na rzecz udzielania sze-rzej rozumianego wsparcia społecznego. Nie choroba lub niepełnosprawność powinny znajdować się w centrum uwagi, ale najważniejszym zadaniem jest zapewnienie obywatelowi możliwości autonomicznego i niezależnego funkcjonowania w lokalnej społeczności [8].
Kolejną rzeczą, która mogłaby stać się wzorem, jest opieka koordynowana. W Holandii lekarz rodzinny jest przewodnikiem chorego po systemie i koordynatorem leczenia. Takie podejście pozwoliło lepiej zorganizować przebieg terapii i obniżyć koszty. Gabinety są rozmiesz-czone tak, by każdy mieszkaniec mógł do nich dojechać samochodem w ciągu kilku minut. Dzięki obiegowi infor-macji medycznej lekarze mają wgląd m.in. w jego dane, in-formacje o lekach przepisanych przez innych specjalistów oraz o badaniach i zabiegach, jakie przeprowadzano [8].
Kolejnym rozwiązaniem, które przyczyniło się do suk-cesów Holandii, jest m.in. zwiększenie roli opieki przed-szpitalnej – jest zdecydowanie tańsza niż hospitalizacja, co osiągnięto dzięki wzmocnieniu podstawowej opieki zdro-wotnej. W Holandii zwiększono też kompetencje persone-lu medycznego pozalekarskiego [8].
Oświadczenia
Oświadczenie dotyczące konfliktu interesów Autorzy deklarują brak konfl iktu interesów.
Źródła finansowania
Autorzy deklarują brak źródeł fi nansowania.
Piśmiennictwo
Fransman R, Kraaijeveld K, Zonderland S, Lomans R. Zó we-1.
rkt dezorgverzekering. Den Haag: Wilco Printing & Binding;
2018; 1–151.
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgverzeke-2.
ring/zorgverzekeringsstelsel-in-nederland.
Opaal B. Het Coronavirus is er Wat moet ik doen?. Ministerie 3.
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2020; 1: 1–5.
Berellie E, Wieland J. Tips voor het omgaan met de psycholo-4.
gische effecten bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme van de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus in Nederland, Amsterdam: Coordan Stich-ting, 2020; 1–11.
https://mindkorrelatie.nl.
5.
Ghane S, Bloemen E, Van Beek L.. Oog voor diversiteit ten tijde 6.
van corona-crisis. Den Haag: Pharnaasia Group, 2020; 1–6.
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2331805-illegalen-v-7.
erzwijgen-coronaklachten-uit-angst-voor-isolatie.html.
Kwieciński J, Palm A. Polska i Holandia – zdrowe relacje. Oce-8.
na możliwości poprawy działania systemów ochrony zdrowia dzięki wzajemnej wymianie doświadczeń. Den Haag: Nether-lands-Polish Chamber of Commerce; 2016; 1–52.
Judith D, de Jong A, Brabers S, Bouwhuis M, Bomhoff R. Het 9.
functioneren van de zorgverzekeringsmarkt, Utrecht: Nivel, 2015; 1–69.
Van Wensen J, Heijn J. Wie betaalt de zorgkosten van de pan-12.
demie?. Amsterdam: Elsevier Weekblad; 2020; 44–48.
Schä fer W, Groenewegen P, Van den Berg M. De werkbela-13.
sting van huisartsen Nederland in internationaal perspectief Utrecht: Nivel, 2016; 1–36.
https://www.zorgwijzer.nl/faq/wat-is-de-inkomen safhan-14.
kelijke-bijdrage.
Zaakceptowano do edycji: 1.06.20 Zaakceptowano do publikacji: 1.09.20
Adres do korespondencji:
Iwona Bujek-Kubas Hildebranddreef 78 3561 VG Utrecht tel. +31 617 761 779
e-mail: iwona.bujek@gmail.com
Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (62) 2020
129
PRA CA KAZUISTYCZNA
© Copyright by Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu