Właściwość rzeczowa sądów okręgowych

Właściwość ogólna sądu powszechnego

4.1 Właściwość rzeczowa

4.1.3. Właściwość rzeczowa sądów okręgowych

Sądem wyższego rzędu rozpoznającym sprawy jako sąd pierwszej instancji, jest sąd okręgowy. W okresie obowiązywania Kodeku postępowania karnego, art. 25 k.p.k. był kilkukrotnie nowelizowany. Dwie najobszerniejsze zmiany miały miejsce w 2003 roku²⁷⁸ ,

276 Zob. F. Prusak, Prawo karne skarbowe, Warszawa 2008, str. 137 i nast.

277 Tamże, str. 131 i nast.

278 Dz. U. 2003 Nr 17 poz. 155.

~ 112 ~

oraz w 2007 roku²⁷⁹. Nowelizacje te prowadziły zazwyczaj do rozszerzenia zakresu spraw, rozpoznawanych przez sąd okręgowy, jako sąd pierwszej instancji, co jednocześnie prowadziło do ograniczenia właściwości sądów rejonowych. Dodatkowo nowelizacja z 2003 roku przywróciła przepis, dotyczący możliwości przekazania sprawy, dla której sądem właściwym jest sąd rejonowy, do rozpoznania przez sąd okręgowy jako sąd pierwszej instancji.

Aktualna konstrukcja właściwości rzeczowej sądu okręgowego przewiduje więc dwa rodzaje właściwości rzeczowej tego sądu, przewidzianą w art. 25 § 1 k.p.k., właściwość, którą można określić jako „stałą” oraz „właściwość ruchomą” zwaną również „właściwością przemienną” przewidzianą w art. 25 § 2 k.p.k.²⁸⁰

a. Właściwość „stała” sądu okręgowego

Pierwsza z wymienionych powyżej form właściwości rzeczowej sądu okręgowego została określona w art. 25 § 1 k.p.k., którą doktryna nazywa właściwością „stałą”. Przepis ten został skonstruowany przez ustawodawcę jako definicja pozytywna polegająca na wyliczeniu, spraw o przestępstwa rozpoznawane przez sądy okręgowe.

„Art. 25 § 1 k.p.k. stanowi, że: "Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:

o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych,

o występki określone w rozdziale XVI i XVII oraz w art. 140-142, art. 148 § 4, art. 149, art.

150 § 1, art. 151-154, art. 156 § 3, art. 158 § 3, art. 163 § 3 i 4, art. 165 § 1, 3 i 4, art. 166 § 1, art. 173 § 3 i 4, art. 185 § 2, art, 189a $ 2, art. 210 § 2, art. 211a, art. 252 § 2, art. 258 § 1-3, art. 265 § 1 i 2, art. 269, art. 278 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 284 § 1 i 2 w zw. z 294, art. 286

§ 1 w zw. z 294, art. 287 § 1 w zw. z art. 294, art. 296 § 3 oraz art. 299 Kodeksu karnego, o występki, które na mocy przepisów szczególnych należą do właściwości sądu okręgowego.”

Przedstawiony katalog można podzielić na trzy zasadnicze składniki. Pierwszą grupą spraw podlegających rozpoznaniu przez sąd okręgowy są zbrodnie.

Zbrodnie stanowią jedną z form przestępstw przewidzianych w polskim prawie karnym. Należy zauważyć, że przestępstwa dzielimy na występki oraz zbrodnie, które z przestępstw są zbrodniami, a które występkami określa art. 7 § 2 k.k. Zgodnie z przytoczonym powyżej przepisem, zbrodnią jest czyn zabroniony, zagrożony minimalnią karą 3 lat pozbawienia wolności, karą 25 lat pozbawienia wolności, oraz karą dożywotniego

279 Dz. U. 2007 Nr 64 poz. 432.

280 Zob. T. Grzegorczyk, Kodeks..., str. 143-148

~ 113 ~

pozbawienia wolności.²⁸¹ Od przytoczonej powyżej zasady nie ma żadnego wyjątku, odnosi się to zarówno do czynów opisanych w Kodeksie karnym, jak i w innych ustawach szczególnych. Zastosowane rozwiązanie dla określenia, który czyn zabroniony jest zbrodnią, a który występkiem, ma charakter kryterium formalnego i jako takie jest uzależnione jedynie od woli ustawodawcy, określającego wartość graniczną dolnego ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności. Na ustalenie, który z czynów spełnia wymogi zbrodni nie mają wpływu przepisy określające nadzwyczajne zaostrzenie lub złagodzenie kary.²⁸²

Treść punktu pierwszego art. 25 § 1 k.p.k. nie pozostawia żadnych wątpliwości, sądy okręgowe są właściwe rzeczowo do rozpoznania wszystkich zbrodni występujących w ustawodawstwie, tak więc do grupy tej zaliczają się zbrodnie opisane w Kodeksie karnym, jak również te, które występują w ustawach szczególnych, np. art. 53 ust. 2; art. 55 ust. 3; art. 59 ust 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.²⁸³

W tym zakresie decyzja ustawodawcy jest jak najbardziej słuszna. Czyny uznane przez ustawodawcę za zbrodnie stanowią grupę najcięższych przestępstw, chroniących najistotniejsze dobra takie jak życie człowieka, ustrój i bezpieczeństwo państwa, czy porządek publiczny, a zwalczenie przestępczości, godzącej w te dobra, powinno stanowić priorytet dla wymiaru sprawiedliwości. Mając właśnie na uwadze to, że przestępstwa określane jako zbrodnie, dotyczą tak istotnych dóbr chronionych oraz to, iż przestępstwa te zagrożone są zawsze surową karą, w niektórych przypadkach z karą dożywotniego pozbawienia wolności włącznie, zasadnym jest, aby sprawy te były rozpoznawane przez sędziów cechujących się wyższym poziomem doświadczenia zawodowego, jak i życiowego, co ma zagwarantować w założeniu słuszność podjętego przez sąd w takiej sprawie rozstrzygnięcia.²⁸⁴ Dodatkowo należy zauważyć, że przekazanie do rozpoznania przez sądy okręgowe wszystkich zbrodni jest zgodnie z proponowanym przeze mnie modelem podziału spraw pomiędzy sądy okręgowe i rejonowe jedynie w oparciu o przesłankę znaczenia dobra chronionego przepisami prawa

Drugą grupę czynów, podlegających rozpoznaniu przez sądy okręgowe jako sądy pierwszej instancji, stanowią wymienione w drugim punkcie art. 25 § 1 k.p.k. występki.

Zakres tych występków uległ w trakcie obowiązywania Kodeksu postępowania karnego zasadniczym zmianom, zwłaszcza w związku z nowelami k.p.k. w 2003 roku i 2007 roku.

281 Zob. A. Zoll (red.), Kodeks karny komentarz, Warszawa 2007, Tom I str. 100 i nast. – tam szerzej w przedmiocie podziału przestępstw na zbrodnie i występki.

282 Tamże - dotyczy przepisów o nadzwyczajnym zaostrzeniu lub złagodzeniu kary.

283 Dz. U 2005 Nr 179, poz. 1485.

284 Zob. O. Górniok (red.), Kodeks karny komentarz, Gdańsk 2005, str. 95-97

~ 114 ~

Obie powyższe zmiany prowadziły do rozszerzenia zakresu spraw podlegających rozpoznaniu przez sąd okręgowy jako sąd pierwszej instancji, choć nie jedynie, bowiem nowelizacja z 2003 roku zmieniła zakres właściwości rzeczowej sądu okręgowego, usuwając z kompetencji tych sądów sprawy dotyczące pięciu występków wymienionych w art. 156 § 1, art. 158 § 2, art. 163 § 1, art. 197 § 3 oraz art. 233 k.k.

Aktualne zgodnie z art. 25 § 1 k.p.k. sąd okręgowy rozpoznaje:

- występki określone w rozdziale XVI k.k. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przeciwko wojnie i w rozdziale XVII k.k. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, czyli art. 117 § 3 publiczne nawoływanie do wszczęcia wojny napastniczej, art. 119 stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec osób z powodu ich przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej, lub z powodu jej bezwyznaniowości, art. 121 wytwarzanie, gromadzenie, zbywanie, przechowywanie, przewożenie środków masowej zagłady, art. 125 § 1 zamach na mienie będącym dobrem kultury na terenie okupowanym, art. 126 § 1 bezprawne używanie znaków Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca, art. 128 § 2 i 3 przygotowania do zamachu na konstytucyjne organy państwa, wywieranie wpływu za pomocą przemocy lub groźby bezprawnej na czynności urzędowe konstytucyjnych organów, art. 129 zdrada dyplomatyczna, art. 130 § 1 i 3 szpiegostwo, art. 132 dezinformacja wywiadowcza, art. 133 znieważenie narodu lub Rzeczpospolitej, art. 135 Czynna napaść lub znieważenie Prezydenta Rzeczpospolitej, art. 136 czynna napaść lub znieważenie obcej głowy państwa lub dyplomaty, art. 137 zniewaga polskiego lub obcego symbolu państwowego

- art. 140 zamach terrorystyczny

- art. 141 służba w obcym wojsku, organizacji wojskowej lub służbie najemnej

- art. 142 prowadzenie zaciągu, organizacji, szkolenie do służby w obcym wojsku, zakazanej służbie najemnej

- art. 148 § 4 zabójstwo człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami

- art. 149 dzieciobójstwo

- art. 150 § 1 zabójstwo eutanazyjne

- art. 151 dopuszczenie do samobójstwa drugiej osoby - art. 152 aborcja

- art. 153 przerwanie lub doprowadzenie kobiety ciężarnej do przerwania ciąży - art. 154 śmierć kobiety ciężarnej, jako następstwo przerwania ciąży

~ 115 ~

- art. 156 § 3 ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, którego następstwem jest śmierć człowieka

- art. 158 § 3 bójka ze skutkiem śmiertelnym

- art. 163 § 3 i 4 spowodowanie zdarzenia zagrażającego życiu, którego skutkiem jest śmierć człowieka

- art. 165 § 1, 3 i 4 spowodowanie niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, lub mienia oraz skutku w postaci śmierci człowieka

- art. 166 § 1 piractwo

- art. 173 § 3 i 4 spowodowanie katastrofy komunikacyjnej której następstwem jest śmierć człowieka

- art. 185 § 2 śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób wskutek zajścia czynu z art. 182 § 1, art. 183 § 1, art. 183 § 1 lub 3 art. 184 § 1 lub 2 k.k.

- art. 189a § 2 pozbawienie wolności trwające powyżej 7 dni

- art. 210 § 2 śmierć człowieka w konsekwencji porzucenia małoletniego lub osoby nieporadniej

- art. 211a adopcja dzieci wbrew przepisom ustawy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej - art. 252 § 3 przygotowanie do wzięcie zakładnika w celu określonego działania

- art. 253 § 2 organizacja adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy - art. 258 § 1-3 udział w zorganizowanej grupie przestępczej

- art. 265 § 1 i 2 wykorzystanie informacji stanowiącej tajemnicę państwową

- art. 269 niszczenie, usuwanie, uszkodzenie lub zmienianie danych informacyjnych o szczególnym znaczeniu

- art. 278 § 1 i 2 w zw. z art. 294 kradzież mienia znacznej wartości

- art. 284 § 1 i 2 w zw. z art. 294 przywłaszczenie mienia znacznej wartości - art. 286 § 1 w zw. z art. 294 oszustwo znacznej wartości

- art. 287 § 1 w zw. z art., 294 oszustwo komputerowe znacznej wartości

- art. 296 § 3 nadużycie zaufania w obrocie gospodarczym w wielkich rozmiarach - art. 299 pranie brudnych pieniędzy

Wymieniony powyżej katalog występków z art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k. jest katalogiem zamkniętym. Wszelkie odstępstwa od powyższego wyliczenia są niedopuszczalne, zarówno w zakresie wykładni zawężającej, jak i wykładni rozszerzającej. Ani sąd rozpoznający sprawę karną ani podmiot kierujący do tegoż sądu skargę zasadniczą, nie mogą stosować żadnych odstępstw od uregulowania zawartego w tym przepisie. Naruszenie art. 25 § 1 k.p.k. może prowadzić nawet do uchylenia orzeczenia w związku z treścią art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k.

~ 116 ~

Omawiając właściwość rzeczową sądów okręgowych, zasadnym wydaje się poczynienie próby podjęcia rozważań, jak w świetle przedstawionych przez mnie przesłanek rozdziału spraw pomiędzy sądy okręgowe i rejonowe winien kształtować się zakres właściwości rzeczowej sądu okręgowego, odnośnie przekazanych do rozpoznania temu sądowi występków.

Przyglądając się katalogowi art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k., oraz analizując znamiona przestępstw, jakie on wymienia, nie można postawić tezy, że katalog ten został przez ustawodawcę skonstruowany w sposób racjonalny z prawidłowym uwzględnieniem wszystkich przesłanek wskazujących na potrzebę rozpoznania sprawy przez sąd wyższej rangi. Ustawodawca dokonał wymieszania różnych występków, chroniących bardzo różne dobra, których zagrożenia ustawowe są dalece rozbieżne, a stopień skomplikowania stanów faktycznych i prawnych - bardzo zróżnicowany.

Jedyną łatwą do zaobserwowania zbieżnością w zakresie niniejszego wyliczenia jest fakt przekazania do rozpoznania przez sąd okręgowy spraw, w których dobrem chronionym jest życie ludzkie. W grupie tej znajdują się przepisy, obejmujące zarówno działanie umyślne, jak i nieumyślne sprawcy, dopuszczającego się takiego czynu. W związku z powyższym sprawy, w których rozpatrywane są zachowania osób, naruszających to dobro, powinny być analizowane przez bardziej doświadczonych zawodowo i życiowo sędziów, orzekających w sądzie okręgowym, chociażby po to, aby prawidłowo ocenić zebrany materiał dowodowy, i przeanalizować go pod kątem tego, czy mamy do czynienia ze śmiercią człowieka, która jest skutkiem jakiegoś zachowania sprawcy, który nie miał zamiaru pozbawić ofiary życia, a nie z wyrafinowaną formą czynu z art. 148 k.k., zamaskowaną pod postacią innego przestępstwa.

Ponadto zauważyć należy, że czyny takie są zasadniczo zagrożone wieloletnią karą pozbawienia wolności, co również wskazuje na potrzebę pogłębionej analizy takiej sprawy.

Uznając, iż zastosowane przez ustawodawcę rozwiązanie jest prawidłowe, zauważyć należy, że dopuszcza się on w jego zakresie niekonsekwencji dotyczącej rozpoznania wszystkich spraw tego typu przez sąd okręgowy. Pomimo generalnego przekazania do właściwości rzeczowej sądów okręgowych spraw, w których doszło do zgonu człowieka, ustawodawca pominął w tym zakresie przestępstwo z art. 155 k.k., czyli nieumyślne spowodowanie śmierci. Decyzja ta wydaje się być kontrowersyjna. Skoro ustawodawca generalnie przekazuje do właściwości rzeczowej sądów okręgowych tego typu sprawy, logicznym jest więc przekazanie do jego właściwości również występku z art. 155 k.k.

Przyglądając się przestępstwom z art. 148 § 1 i 155 k.k., zauważyć można, że zasadniczą różnicą, jaka występuje pomiędzy nimi, jest zamiar sprawcy. W przypadku

~ 117 ~

przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. jest to zamiar umyślny w obu formach, bezpośredniej i ewentualnej, natomiast w art. 155 k.k. mamy do czynienia z zamiarem nieumyślnym. Strona przedmiotowa takich czynów zasadniczo może być bardzo zbliżona, np. zabójstwo osoby przy użyciu broni palnej, a pozbawienie kogoś życia w związku z przypadkowym wystrzałem podczas czyszczenia takiej broni. Zakres zachowania sprawców takich czynów może być dokładnie taki sam przykładowo, gdy sprawca zabójstwa symuluje przypadkowość wystrzału, aby zatrzeć istnienie zamiaru pozbawienia życia.²⁸⁵

Jedyną różnicą, występującą w podanym powyżej przykładzie, jest zamiar sprawcy.

Przykłady takiego właśnie maskowania czynu z art. 148 k.k. pod pozorami czynu z art. 155 k.k. można przytoczyć wiele, dlatego właśnie celem prawidłowego rozpoznania sprawy i ograniczenia możliwości pomyłki sądu w ocenie zamiaru sprawcy, w mojej ocenie zasadnym jest, aby sądy okręgowe, a nie sądy rejonowe rozpoznawały sprawy dotyczące czynu z art.

155 k.k. Przemawia za tym nie tylko przesłanka znaczenia dobra chronionego przepisami prawa, lecz również realna możliwość wystąpienia wysokiego stopnia zawiłości spraw dotyczącego tego rodzaju czynów, co - przyznaję - nie zawsze będzie miało miejsce.²⁸⁶ W konsekwencji czego uznać należy, że sprawy dotyczące przestępstwa z art. 155 k.k. winny być rozpoznawane przez sąd okręgowy zarówno na podstawie przesłanek, którymi aktualnie kieruje się ustawodawca, jak i na podstawie przesłanki zaproponowanej przeze mnie.

Uznając, że przestępstwo z art. 155 k.k. winno znaleźć się w zakresie właściwości sądu okręgowego należy zastanowić się, jakie inne przestępstwa winny podlegać ocenie sądu okręgowego.

Występkiem, który w mojej ocenie mógłby ewentualnie zostać przekazany do właściwości sądów okręgowych, jest występek z art. 230 k.k. czyli tzw. płatna protekcja.

Przepis ten ma za zadanie chronić dobro prawne na tyle istotne, że może ono w mojej ocenie wskazywać na zasadność właściwości sądu okręgowego. Dobrem tym jest prawidłowa działalność organów administracji publicznej lub międzynarodowych (wspólnotowych). Bez wątpienia dobra te mają bardzo istotne znaczenie, albowiem dotyczą takich kwestii, jak prawidłowe działanie państwa czy organizacji międzynarodowych, a konsekwencje działania sprawcy takiego czynu mogą być odczuwalne przez wszystkich mieszkańców kraju w sytuacji, gdy działania sprawcy doprowadziły przykładowo do zmiany ustawy mającej wpływ na wszystkie podmioty. Czyn opisany w art. 230 k.k. ma bardzo istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania demokratycznego państwa prawa, zarówno odnośnie

285 Por. A. Marek, Prawo... str. 424 i nast., 438 i nast.

286 Por. A. Wąsek (red.), Kodeks karny część szczególne komentarz, Warszawa 2006, Tom I, str. 294-307.

~ 118 ~

administracji centralnej, jak i na poziomie lokalnym, gdzie istnieją większe szanse wystąpienia zachowań w nim opisanych. Również stopień skomplikowania tego typu zachowań może wskazywać na ich przekazanie do rozpoznania przez sądy okręgowe. Rzadko zdarza się, aby działania sprawcy tego typu czynów były bezpośrednie, zazwyczaj w tego typu sprawach mamy do czynienia z osobami dopuszczającymi się czynów w sposób wyrafinowany, przemyślany i ostrożny, w konsekwencji czego ocena ich zachowań nie zawsze może być jednoznaczna, a co się z tym wiąże - wymaga sędziów o wysokim stopniu doświadczenia zawodowego oraz życiowego.²⁸⁷

W związku z niniejszym czynem do rozważenia pozostaje jeszcze jedna kwestia, a mianowicie opisany w paragrafie drugim art. 230 k.k. przypadek mniejszej wagi. Zagrożenie ustawowe tego czynu jest zdecydowanie niższe od tego opisanego w typie podstawowym i wynosi maksymalnie 2 lata pozbawienia wolności. Wydaje się jednak, że pomimo tego możliwym będzie przekazanie również tego typu spraw do właściwości sądu okręgowego. W odniesieniu do tego typu czynów nie zmienia się w żadnym stopniu chronione przez prawo dobro, tak samo stopień skomplikowania sprawy nie ma nic wspólnego z przypadkiem mniejszej wagi, odnoszącym się głównie do wysokości korzyści majątkowej lub funkcji publicznej pełnionej przez urzędnika publicznego o niewielkim stopniu odpowiedzialności.²⁸⁸

Kolejnym argumentem wskazującym na to, że przekazanie obu typów spraw jest to, że typ uprzywilejowany nie jest aż tak często spotykany, w konsekwencji czego rozpoznawanie ich przez sąd okręgowy nie będzie stanowić zbyt wielkiego obciążenia. Poczynione powyżej uwagi w odniesieniu do czynu z art. 230 k.k. będą adekwatne w całości również do czynu opisanego w art. 230a k.k., który również w mojej ocenie mógłby zostać przekazany do rozpoznania sądom okręgowym. Chronione przez ten przepis dobro jest tożsame z dobrem chronionym przez art. 230 k.k., podobnie jak zagrożenie ustawowe, również w kwestii czynów mniejszej wagi w odniesieniu do powyższego przestępstwa poczynione uwagi są w pełni adekwatne. Tak samo stopień skomplikowania tego typu spraw będzie bardzo zbliżony, dlatego mając na uwadze powyższe argumenty uważam, że również w tym przypadku zasadnym byłoby rozpoznawanie tego typu spraw przez sądy okręgowe jako sądy pierwszej instancji.²⁸⁹

Kończąc już rozważania na temat tego, jakie występki aktualnie rozpoznawane przez sąd rejonowy winny zostać przekazane do rozpoznania sądowi okręgowemu, przejść należy

287 Por. (red.) A. Zoll, Kodeks..., Tom II, str.974-982.

288Jak wyżej

289 Tamże, Tom II, str. 983-989.

~ 119 ~

do omówienia sytuacji odwrotnej, a mianowicie - próby odpowiedzi na pytanie, które występki rozpoznawane przez sąd okręgowy winny stać się przedmiotem oceny sądu rejonowego.

W pierwszej kolejności wątpliwością związaną z grupą występków rozpoznawanych przez sąd okręgowy, jest przekazanie do właściwości rzeczowej tego sądu wszystkich występków z rozdziałów XVI i XVII Kodeksu karnego. Założeniem ustawodawcy, leżącym u podstawy takiej decyzji był zapewne fakt, że rozdziały te dotyczą najistotniejszych z punktu widzenia bytu państwowego aspektów, takich jak: pokój, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne czy byt i ustrój Rzeczypospolitej. Rozpatrując tylko i wyłącznie tytuły niniejszych rozdziałów, wydaje się, że decyzja taka była prawidłowa. Tymczasem przyglądając się już konkretnym przestępstwom, mającym charakter występku wymienionym w tych rozdziałach, wydaje się, że mogą pojawić się uzasadnione wątpliwości w tym zakresie.

Wątpliwości te wynikają z faktu, iż niektóre z tych występków zagrożone są łagodnymi karami, niekiedy do 3 lat pozbawienia wolności. Mając na uwadze przedstawione wcześniej rozważania dotyczące powiązania pomiędzy znaczeniem dobra chronionego przepisami prawa, a wymiarem ustawowego zagrożenia, możemy dojść do wniosku, że w tego typu przypadkach w rzeczywistości nie mamy do czynienia z przestępstwami, które godzą w dobra chronione o szczególnym znaczeniu. Odmienna interpretacja prowadziłaby do zakwestionowania racjonalności ustawodawcy. Przykładem tego typu występków będzie art.

126 k.k. penalizujący niezgodnego z prawem użycia w czasie działań zbrojnych znaków Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca oraz innych znaków ochronnych²⁹⁰; art.

133 k.k., dotyczący znieważenia Narodu lub Rzeczpospolitej Polskiej²⁹¹; art. 135 § 2 k.k. oraz 136 § 3 i 4 k.k., sankcjonujący znieważanie Prezydenta oraz znieważenie głowy obcego państwa lub dyplomaty;²⁹² art. 137 k.k., penalizujący znieważenie lub zniszczenie symboli państwowych;²⁹³ art. 141 § 1 i 142 § 1 k.k..²⁹⁴ Żaden z wymienionych powyżej czynów nie jest zagrożony karą wyższą niż 5 lat pozbawienia wolności, dlatego logicznym jest uznanie, że w ocenie ustawodawcy dobra chronione, których dotyczą powyższe przestępstwa nie są istotne w stopniu znaczącym. Powstałe wątpliwości, co do słuszności rozpoznawania spraw dotyczących omawianych przestępstw przez sąd okręgowy można rozwiązać na dwa sposób.

Pierwszym rozwiązaniem jest podwyższenie wymiaru ustawowego zagrożenia kar

290 Zob. A. Zoll (red.), Kodeks..., Tom II str. 53 i nast.

291 Tamże, Tom II str. 132.

292 Zob. A Wąsek (red.), Kodeks...,Tom I, str. 91-95.

293 Zob. Tamże, Tom I, str. 95-98.

294 Zob. A. Zoll (red.), Kodeks..., Tom II, str. 189-200; A Wąsek (red.), Kodeks..., Tom I, str. 107-114.

~ 120 ~

przewidzianych w tych przepisach, tak aby odzwierciedlały one konkretne znaczenie dóbr chronionych przez omawiane przestępstwa, jednak w mojej ocenie brak jest podstaw do podjęcia takiej decyzji. Drugim rozwiązaniem będzie nowelizacja art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k. tak, aby wymienione przeze mnie występki znalazły się w grupie spraw rozpoznawanych przez sąd rejonowy.

Nowelizacją z 2007 roku, do zakresu właściwości rzeczowej sądu okręgowego zostały włączone przestępstwa z art. 278 § 1 i 2, 284 § 1 i 2, 286 § 1, 287 § 1 k.k..²⁹⁵ występujące w związku z art. 294 k.k. W stosunku do tej decyzji ustawodawcy, w mojej ocenie należy podejść sceptycznie, a wręcz negatywnie.

Przestępstwa kradzieży, przywłaszczenia mienia, oszustwa oraz oszustwa komputerowego to w praktyce organów ścigania oraz sądów najczęściej spotykane czyny, jakie są popełniane w naszym kraju, a już na pewno stanowią większą część przestępstw przeciwko mieniu ( w szczególności kradzieże oraz oszustwa).

Wśród tych przestępstw wiele z nich stanowią czyny, w których wysokość szkody przekracza granicę znacznej wartości, określoną w art. 115 § 5 k.k. i wynoszącą 200.000 złotych. Szczególnie widoczne jest to w przypadku przestępstwa oszustwa lub oszustwa komputerowego, gdzie sprawcy nieraz wyłudzają znaczące sumy pieniędzy zwłaszcza, gdy ich zachowanie dotyczy wielu czynów, stanowiących elementy czynu ciągłego. W konsekwencji takiego, a nie innego ustalenia granicy mienia znacznej wartości liczba przestępstw przeciwko mieniu, kwalifikowanych w związku z art. 294 k.k. systematycznie rośnie i będzie, w mojej ocenie, rosła dalej.

W dokumencie Właściwość sądu powszechnego w sprawach karnych (Stron 112-161)