179W pierwszej grupie działań można wyróżnić m.in.:

· zróżnicowanie od 01.01.2016 r. stawek odsetek od zaległości podatkowych, w tym wprowadzenie dla zaległości w podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym – podwyższonej stawki odsetek za zwłokę,

· dodanie w Ordynacji podatkowej od 15.07.2016 r. klauzuli przeciwko unikaniu opo-datkowania,

· scalenie od 01.03.2017 r. administracji podatkowej, celnej i skarbowej oraz powołanie Krajowej Administracji Skarbowej, która – przy nowej organizacji oraz kompetencjach – umożliwia współpracę z prokuraturą i innymi służbami – Policją, Strażą Graniczną, CBA czy ABW.

W ramach działań dedykowanych przede wszystkim należy wyróżnić tzw. pakiet pa-liwowy, energetyczny oraz przewozowy.

Obowiązujący od początku sierpnia 2016 r. pakiet paliwowy, stanowi nowelizację przepisów o podatku od towarów i usług, podatku akcyzowym oraz koncesyjnych, re-gulujących obrót paliwami płynnymi, uszczelniającą system podatkowy. Z kolei pakiet energetyczny obowiązujący od września 2016 r. wprowadził szereg szczegółowych ure-gulowań, m.in. jednolitą, opartą na statystyce energii (kody CN) definicję paliw ciekłych, koncesję na przeładunek paliw, uspójnił przepisy dotyczące funkcjonowania sektora paliw ciekłych (w tym koncesjonowanie, jakość, zapasy obowiązkowe), zwiększył kary za działalność bez koncesji, wprowadził zmianę definicji podmiotu realizującego Naro-dowy Cel Wskaźnikowy.

Początkowe rezultaty wprowadzenia pakietu paliwowego i pakietu energetycznego spełniają oczekiwania ustawodawcy odnośnie do dodatkowych wpływów wynikają-cych ze zwiększenia legalnego rynku paliw.

Pakiet przewozowy stanowi uzupełnienie wprowadzonych w II połowie 2016 r. roz-wiązań w ramach pakietu paliwowego i pakietu energetycznego. Został on wdrożony ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów [Dz. U. 2017 poz. 708 ze zm.]. Pakiet powiązany jest z przeorganizowaniem Służby Celno -Skarbowej w kierunku stworzenia systemu kontroli mobilnych, szczególnie w obszarze towarów wrażliwych.

Z pozapakietowych rozwiązań warto zwrócić uwagę na wprowadzony od 1 stycznia 2016 r. obowiązek dla pośredniczących podmiotów tytoniowych składania zabezpiecze-nia akcyzowego w  kwocie pokrywającej powstałe lub mogące powstać zobowiązazabezpiecze-nia podatkowe w akcyzie. Celem tego instrumentu jest uszczelnienie systemu podatkowego i  wyeliminowanie patologii w  obrocie suszem tytoniowym. W  efekcie zaobserwowano poprawę ściągalności na rynku wyrobów tytoniowych. W  2016 r. sprzedaż papierosów wzrosła o 1,1%, a tytoniu do palenia o 8,3% (na podstawie danych zadeklarowanych w de-klaracjach podatkowych), co w  porównaniu z  wieloletnią tendencją spadkową legalnej sprzedaży, świadczy o skuteczności wprowadzonych zmian [Rada Ministrów 2017, s. 40].

Zakończenie

W Unii Europejskiej Polska plasuje się w grupie państw o najwyższym i średnim udziale podatku akcyzowego zarówno w dochodach podatkowych ogółem, jak i w PKB. W bu-dżecie państwa jest on drugim podatkiem – po podatku od towarów i usług – pod wzglę-dem wysokości, stanowiąc ponad 1/5 (blisko 22%) dochodów ogółem tego budżetu. Rozważania na temat wydajności fiskalnej tego podatku oraz skuteczności jego wymia-ru i pobowymia-ru wpisują się zatem w problematykę bezpieczeństwa finansowego państwa. Podatek ten z  jednej strony stanowi podstawowy trzon dochodów budżetu państwa, a z drugiej strony – jego wydajność fiskalna jest poważnie zagrożona licznymi – o dużej skali finansowej – oszustwami podatkowymi. Według raportów Ministerstwa Spraw We-wnętrznych o stanie bezpieczeństwa w Polsce, biorąc pod uwagę skalę zagrożenia dla interesów finansowych państwa, najistotniejsze są nieprawidłowości w obrocie paliwa-mi, alkoholem, wyrobami tytoniowymi oraz złomem. Trzy pierwsze grupy wyrobów są jednocześnie wyrobami akcyzowymi. Stąd szeroko rozumiana przestępczość podatkowa w podatku akcyzowym skutkuje wysokimi stratami dla budżetu państwa, godząc w jego bezpieczeństwo ekonomiczne. Według szacunków Ministerstwa Finansów tylko w 2018 r. luka w tym podatku wyniesie 17% potencjalnych wpływów, co odpowiada kwocie 14,3 mld zł. Z komparatystyki międzynarodowej w zakresie rozmiarów szarej strefy gospodar-ki oraz wpływu zmiennych ją warunkujących wynika też, że w Polsce wpływ podatków pośrednich, a więc w tym badanego podatku, na jej rozmiary jest wyraźnie wyższy niż średnio w wysoko rozwiniętych państwach. Podjęte do tej pory działania uszczelniające pobór podatku akcyzowego, choć zasadne i przynoszące pozytywne efekty, nie są wy-starczające i wymagają kontynuacji.

181

Bibliografia

Cieślak-Wróblewska A., Luka w akcyzie domknięta połowicznie, „Rzeczpospolita” [online], http:// www.rp.pl/Budzet-i-Podatki/309219870-Luka-w-akcyzie-domknieta-polowicznie.html, dostęp: 27.11.2018.

Denek E., Sobiech J., Wolniak J. (2005), Finanse publiczne, PWN, Warszawa.

European Commission, Data on taxation, Indirect taxes [online:], https://ec.europa.eu/taxation_ customs/business/economic-analysis-taxation/data-taxation_en, dostęp: 02.05.2018.

Kałka M., Ksieniewicz U. (2013), Leksykon. Podatek akcyzowy, Oficyna Wydawnicza UNIMEX, Wrocław.

Małecka-Ziembińska E. (2017), Luka w podatku od towarów i usług oraz sposoby jej ograniczania, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace”, nr 1 (29), ss. 45–60.

Ministerstwo Finansów (2011), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2010 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2012), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2011 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2013), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2012 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2014), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2013 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2015), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2014 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2016), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2015 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2017), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2016 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.05.2018.

Ministerstwo Finansów (2018), Sprawozdania operatywne z wykonania budżetu państwa za sty-czeń – grudzień 2017 [online:], https://mf-arch2.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/budzet-panstwa/wykonanie-budzetu-panstwa/sprawozdanie-operatywne -miesieczne-z-wykonania-budzetu-panstwa, dostęp: 2.06.2018.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (2012), Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2011 roku [online], https://bip.mswia.gov.pl/bip/raport-o-stanie-bezpie/18405,Raport-o-stanie-bezpieczen-stwa.html, dostęp: 01.06.2016.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (2013), Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2012 roku [online], https://bip.mswia.gov.pl/bip/raport-o-stanie-bezpie/18405,Raport-o-stanie-bezpieczen-stwa.html, dostęp: 01.06.2016.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (2014), Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2013 roku [online], https://bip.mswia.gov.pl/bip/raport-o-stanie-bezpie/18405,Raport-o-stanie-bezpieczen-stwa.html, dostęp: 01.06.2016.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (2015), Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2014 roku [online], https://bip.mswia.gov.pl/bip/raport-o-stanie-bezpie/18405,Raport-o-stanie-bezpieczen-stwa.html, dostęp: 01.06.2016.

183