31wystąpienia może się również przyczyniać niezgodne z prawem i etyką wykonywanie

zawodu przez doradców i  pośredników finansowych. Jednym z  określeń charaktery-zujących misselling jest właśnie nieetyczna sprzedaż. Katalog niewłaściwych postaw przedsiębiorców, które mogą wystąpić w związku z missellingiem jest obszerny. Mogą one dotyczyć proponowania usługi finansowej (np. udzielenie niepełnych informacji), jak również samej usługi (np. zaoferowanie usługi, która nie odpowiada potrzebom kon-sumenta). W obu tych przypadkach konsument będzie uzyskiwał informacje zazwyczaj albo od doradcy, albo od pośrednika finansowego. W związku z tym można uznać, że szczególnie rzetelny sposób świadczenia usług przez te podmioty, zgodny z prawem i etyką, może wpływać na podjęcie przez konsumenta świadomej decyzji dotyczącej wyboru odpowiedniej dla niego usługi finansowej. Niewątpliwie to, w  jakim stopniu przedstawiciele tych zawodów będą mieli wpływ na ostateczną decyzję konsumenta, może zależeć od różnych czynników, w tym m.in. stopnia skomplikowania usługi finan-sowej, wiedzy finansowej konsumenta. Jednak mając na uwadze wciąż niski stopień wie-dzy finansowej Polaków [Kuchciak 2013, ss. 69–72] oraz fakt, że aż 20% osób nie czyta w ogóle umowy usługi finansowej przed jej podpisaniem [Konsument na rynku 2012, s. 11], można zaryzykować stwierdzenie, że wpływ ten jest stosunkowo duży. Przyczynia się również do tego fakt, że pośrednicy i doradcy finansowi to zawody zaufania publicz-nego, co również podkreślił Sąd Okręgowy w przytoczonym wyroku [Ubezpieczenia na życie 2016, s. 57]. W konsekwencji konsumenci obdarzają osoby wykonujące te zawody zaufaniem i uznają, że posiadają one specjalistyczną wiedzę, którą wykorzystają w ich najlepszym interesie. Dlatego też tak istotne jest świadczenie przez przedstawicieli tych zawodów usług w  sposób rzetelny, zgodny z  prawem i  etyczny. Również organizacje zrzeszające doradców i pośredników finansowych troszczą się o poszanowanie zasad etyki, o czym świadczy choćby przytoczone rozstrzygnięcie Komisji Etyki.

Pozytywnie należy ocenić uznanie missellingu usług finansowych za praktykę naru-szającą zbiorowe interesy konsumentów. Problemy w praktyce, również dla doradców i pośredników finansowych, mogą jednak stwarzać przytoczone mankamenty tej regu-lacji. Przeciwdziałać temu może doprecyzowanie zasad wykonywania tych zawodów (np. tak jak w przypadku pośrednika kredytu hipotecznego).

Można więc uznać, że zachowanie pośredników i doradców finansowych może przy-czyniać się do ochrony konsumentów przez missellingiem usług finansowych. Konsu-menci podejmują decyzje o zawarciu umowy głównie na podstawie informacji otrzy-manych od tych podmiotow. Zważywszy na fakt, że zawody te cieszą się zaufaniem publicznym, świadczenie przez ich przedstawicieli usług w sposób rzetelny, może prze-ciwdziałać missellingowi. Natomiast wszelkie nieprawidłowości zaistniałe w  toku tego procesu mogą sprzyjać jego wystąpieniu, o czym świadczą przytoczone w opracowaniu przykłady.

Rola pośrednika i doradcy finansowego w ochronie konsumenta przed missellingiem usług finansowych (ze szczególnym uwzględnieniem etyki wykonywanego zawodu)

Bibliografia

Banaszczak-Soroka U. (red.) (2014), Rynki finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy, CH Beck, Warszawa.

Butor-Keler A. (2017), Misselling a ochrona klienta na rynku usług finansowych, ,,Studia Ekono-miczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 326, ss. 9–20.

Cichorska J. (2017), Misselling czyli sprzedaż niepotrzebnych instrumentów finansowych i jej skut-ki. Stan prawny w Polsce i Wielkiej Brytanii, ,,Journal of Insurance, Financial Markets and Consumer Protection”, nr 2, ss. 18–34.

Czechowska I.D. (2016), Zarys problematyki finansów [w:] I. D. Czechowska (red.), Etyka w rela-cjach instytucji finansowych z gospodarstwami domowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkie-go, Łódź, ss. 23–48.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/17/UE w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniająca dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010, (Dz. UE L 60/34 z 28.02.2014 r.).

Financial Service Authority (2013), Financial guidance. Risks to customers form financial incen-tives [online], https://www.fca.org.uk/publication/finalised-guidance/fsa-fg13-01.pdf, dostęp: 14.03.2018 r.

Frączek B. (2017), Deficyt transparentności informacji dotyczącej produktów oszczędnościowo-in-westycyjnych jako zagrożenie bezpieczeństwa konsumenta na rynku usług finansowych, ,,Rozpra-wy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finanso,,Rozpra-wych”, nr 2 (24), ss. 35–49.

Kawiński M. (2015), Nietrafiona sprzedaż a otoczenie regulacyjne pośrednictwa ubezpieczeniowe-go w Polsce – wybrane rozwiązania, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, nr 3, z. 12, ss. 102–121. Konfederacja Przedsiębiorstw Finansowych w  Polsce (2017), Zasady Dobrych Praktyk, Gdańsk [online], http://www.kpf.pl/pliki/etyka/zasady_dobrych_praktyk_01.09.2017.pdf, dostęp: 14.03.2018 r.

Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (2018), Komisja Etyki, orzeczenie w spra-wie 13/2017 [online], https://kpf.pl/orzeczenie-komisji-etyki-w-spraw spra-wie-132017/, dostęp: 24.02.2019 r.

33 Konsument na rynku usług finansowych. Raport TNS Polska dla UOKiK [online], https://www. uokik.gov.pl/download.php?plik=12138, dostęp: 24.02.2019 r.

Kosikowski C. (2010), Prawo Unii Europejskiej w systemie polskiego prawa finansowego, Temida 2, Białystok.

Kuchciak I. (2013), Kreowanie świadomości finansowej wyzwaniem konkurencyjności w niesprzy-jającym otoczeniu, ,,Zarządzanie i Finanse”, nr 4, ss. 65–82.

Mitek L.Ł. (2016), Etyka z zawodzie doradcy finansowego, ,,Współczesne Problemy Ekonomicz-ne”, nr 13, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, ss. 179–187.

Monkiewicz J., Monkiewicz M. (2015), Tendencje rozwoju ochrony konsumentów na rynku ubez-pieczeniowym. Nowe koncepcje i rozwiązania, ,,Rozprawy Ubezpieczeniowe”, nr 1 (15), ss. 5–18. Nieborak T. (2012), Status prawny Komisji Nadzoru Finansowego w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 czerwca 2011 r. (sygn. K 2/09) [w:] L. Etel, M. Tyniewicki (red.), Finanse publiczne i prawo finansowe. Realia i perspektywy zmian. Księga Jubileuszowa dedyktowana Profe-sorowi Eugeniuszowi Ruśkowskiemu, Temida 2, Białystok.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i  Rady (UE) nr 1286/2014 z  26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produk-tów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produkproduk-tów inwestycyjnych (PRIIP), (Dz. U. UE L 352/1 z 9.12.2014 r.)

Rutkowska-Tomaszewska E. (2011), Pojęcie nieuczciwej reklamy [w:] E. Rutkowska-Tomaszew-ska, Nieuczciwe praktyki na rynku bankowych usług konsumenckich, LEX/el.

Rzecznik Finansowy (2018), Sprawozdanie z działalności Rzecznika Finansowego za 2017 r. oraz uwagi o stanie przestrzegania prawa i interesów klientów podmiotów rynku finansowego [online], https://rf.gov.pl/files/22778__5316__Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego_za_2017_r_.pdf, dostęp: 24.02.2019 r.

Rzecznik Finansowy (2016), Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Raport Rzecznika Finansowego, cz. II [online], https://rf.gov.pl/pdf/RAPORT%20UFK-CZ%20 2-WERSJA%20OST-30-03-2016%20pop.pdf, dostęp 24.02.2019 r.

Rola pośrednika i doradcy finansowego w ochronie konsumenta przed missellingiem usług finansowych (ze szczególnym uwzględnieniem etyki wykonywanego zawodu)

Rzecznik Finansowy (2018), Raport Rzecznika Finansowego. Kredyty konsumenckie. Bieżące proble-my [online], https://rf.gov.pl/pdf/Raport_Kredyty_konsumenckie_final.pdf, dostęp: 24.02.2019 r. Sejm RP, Uzasadnienie do projektu zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, druk Sejmu RP nr 3662 [online], http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3662, dostęp: 14.03.2018 r. Solarz J. (2017), Bezpieczeństwo pośrednictwa finansowego „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” tom XVIII, zeszyt 9, część II, S. Wojciechowska-Filipek, J. Klepacki, A. Jackiewicz (red.), Przedsiębior-czość i zarządzanie w rozwoju ekonomicznym, Wyd. Społecznej Akademii Nauk, Łódz–Waszawa. Stawska J. (2015), Znaczenie regulacji rynku doradztwa finansowego oraz pośrednictwa finanso-wego w kontekście ochrony konsumenta i wspierania bezpieczeństwa systemu finansofinanso-wego, ,,Opti-mum Studia Ekonomiczne”, nr 6, ss. 144–158.

Stawska J. (2016), Etyka na rynku usług doradztwa i pośrednictwa finansowego [w:] I.D. Czechow-ska (red.), Etyka w relacjach instytucji finansowych z gospodarstwami domowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (2018), Komunikat w sprawie skarg na działania podmiotów uczestniczących w  procesie sprzedaży obligacji GetBack SA [online], https://www.knf.gov.pl/o_ nas/komunikaty?articleId=61793&p_id=18, dostęp: 24 lutego 2019 r.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (2008), Nieuczciwe praktyki rynkowe. Przewodnik, Warszawa.

Ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 229 ze zm).

Ustawa z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 196 ze zm).

Ustawa z 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. poz. 819).

Ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2070 ze zm).

35