Trzecia, czw arta i piąta część o p raco w a nia prze dsta w ia ne g o zlecenio dawcy stanowi jeg o kluczowy frag m en t. O p ra c ow a na , na w s po m n ian e we wstępie potrzeby, m etoda własna stanow i podstaw ę do przeprow adzenia takich badań, które były w dotychczasowej praktyce w 100% akceptow ane przez wojewódzkie i centralne dyrekcje ochrony środowiska. D latego suge ruje się jej używanie, jako m etody sprawdzonej w praktyce.
M etoda własna a uto ra stanow i z m odyfikow aną wersję m eto dy w a r tościowania s tru k tu r krajobrazowych z w ykorzystaniem wskaźników istot ności terenu (WIT) U. Litwin (2004). Służy ona do ilościowej oceny terenu, z punktu widzenia założonych funkcji, jakie teren ten ma pełnić. W d otych czasowych pracach została ona w ykorzystana do oceny atrakcyjności tere nów wiejskich dla rolnictw a, turystyki i innej działalności pozarolniczej.
Ponieważ dotychczas ta cytowana m etoda nie była stosow ana do oceny stopnia przydatności terenów, z punktu widzenia fa rm w ia trow ych , koniecz ne było jej dostosowanie, które sprow adzało się do uw zględnienia zupełnie innego zespołu cech i param etró w , które są p rzedm iotem o praco w a ń d o ty czących w pływ u elektrowni w ia trow ych na w arun ki ekologiczne badanych obszarów. Kluczowym m om entem , od którego zależą efekty w aloryzacji, jest zestawienie cech, które potencjalnie w pły w ają w sposób pozytywny lub negatywny, oraz z m ałym lub dużym natężeniem, na realizację pro je kto w a nej inwestycji, a także jej w pływ u na krajobraz.
W literaturze naukowej przyjęto, że poszczególne czynniki o d p o w ia d a ją pojedynczym składnikom krajobrazu, przy czym znaczenie poszczególnych czynników określa się ind yw id ua lnie w zależności od rodzaju pro je kto w a nej inwestycji. W opracow anej przez U. Litwin metodzie dla każdego z czyn ników przyjmuje się dwa p a ra m e try : w agę „korzystności" i współczynnik „istotności". Pierwszy z p a ra m e tró w opisuje przydatność terenu dla określo nej funkcji (dodatnia lub ujemna), d rugi zaś opisuje stopień istotności danej cechy. Liczbowa w a rto ś ć danego czynnika dla danego miejsca lub terenu stanowi iloczyn dwóch w ymienionych wyżej p aram etrów .
Wskaźnik istotności terenu jest sumą wartości poszczególnych czynników, wyliczoną dla danego miejsca lub terenu według następującego wzoru:
WITx = a1z1x1 + a2z2x2 + ... + anznxn gdzie:
x 1 ...n to cechy terenu,
a 1...n to wagi „korzystności" (przyjm ują w arto ści od -2 do 2), z 1...n współczynniki „istotności" (przyjm ują w arto ści od 0,3 do 1).
P iotr W ilczyński
-Pom iary liczbowych w arto ści wskaźnika dokonuje się dla miejsc roz mieszczonych rów no m ie rn ie na badanym obszarze. Podstawowe pola po m iarow e tw o rz ą siatkę k w a d ra tó w o boku 5 0 0 m, co pozwala wykorzy stać siatkę k ilo m etro w ą m ap y to po graficzn e j (ryc. 3). Nałożenie siatek pól podstaw owych, z wyliczonym i w a rto ś c ia m i W IT na je g o mapę, umożliwia w efekcie konstrukcję m apy izarytm icznej, ilustrującej zróżnicowanie w a rto ści krajobrazu poszczególnych miejsc (ryc. 4).
Do czynników w pływ ających na percepcję krajobrazu, w świetle badań am erykańskiej instytucji N a tio n a l W in d C oo rd in a tin g C om mittee, należą e lem enty w pły w ają c e najbardziej na psychikę. Kolorystyka i kompozycja tych b a rw d o m in u ją c a w terenie je s t jed nym z pod św ia do m ie odbieranych czynników. D latego N W C C p rzygotow ała szereg wytycznych w oparciu o szczegółowe bad an ia i analizę dotychczasowej praktyki. W ich świetle, b iorąc powyższe pod uwagę, m ożliw y n eg atyw n y w p ły w na otaczający kra jo b ra z oraz negatyw ne podejście ze strony społeczeństwa można o gran i czyć stosując następujące zasady:
• elektrow nie w ia tro w e w obrębie je d n e g o zespołu składają się z tu r bin i m asztów o tej samej wielkości, co pozytywnie w pływ a na kom pozycję;
• elektrow nie w idoczne na tle nieba m ają jasne kolory ło p a t wirnika lub kolor elektrow ni w ia trow ych dop aso w a ny jest do otoczenia, gdy w idoczny je s t na przykład na tle gór;
• w y b ra n a konstrukcja elektrow ni w iatrow ych, składa się z trzech ło pat;
• elektrow nia składająca się z mniejszej liczby tu rb in, ale o większej mocy w yw iera mniejszy w p ły w niż ele ktrownie złożone z większej licz by małych tu rb in (N a tio n a l W in d C o o rd in a tin g C om m ittee 2006).
Z powyższych wytycznych w yw nioskow ać można, że w gronie czynników m ających w p ły w na k rajob raz pow inny się znaleźć trz y elem enty estetycz ne, tj. kolorystyka, kompozycja i h arm o nia krajobrazu. Potwierdzają to pu blikowane wyniki badań (Skalski 2007), je d n a k brakow ało dotychczas usta lonej m etodyki oceny tych czynników. M eto da własna, po uwzględnieniu w niosków płynących z analizowanych źródeł, obejm uje następujące zasa dy trójs to pn iow ej oceny krajob razó w pod w zględem kolorystyki, kompozy cji i h arm onii:
1) Kolorystyka (Lancaster 1996; Lenclos 2003; Tarajko-Kowalska 2008):
ocena pozytywna - kolor zielony (wszelkie odcienie); ocena neutralna - inne kolory ciepłe oraz niebieski (wszystkie odcienie) i biały; ocena negatywna - kolory szare aż po czerń, brunatne i jaskraw e ze skrajnych odcieni światła wi dzialnego (jaskrawa czerwień i róż, oraz fiolet) oraz o metalicznym odblasku.
M eto d yka oceny w p ły w u e le k tro w n i w ia tro w y c h na krajobraz
-Ryc. 3. Sposób rozm ieszczania pól p o m ia ro w y c h .
Źródło: P. Wilczyński, Waloryzacja krajobrazu wraz z oceną w p ły w u na krajobraz..., op. cit., s. 10.
Piotr W ilczyński
-2) Kompozycja (Bogdanowski 1976; Rylke 2006): ocena pozytywna - o bszary o d om in ac ji jed ne go typu krajobrazu n a tu ra ln e g o lub kulturowego (mieszanka ty p ó w krajobrazu obniża ich wartość, bowiem żaden z typów nie przeważa, co powoduje, że nie sq widoczne ich zalety). Ponadto krajo braz je s t dobrze skomponowany, gdy nie ma w nim obiektów wysokościo wych ani prostoliniowych; ja k wskazały b ad a n ia Bóhma (2008), człowiek lubi mieć szerokie i nie poprzecinane pole widzenia, ale urozm aicone obiek ta m i p unktow ym i. D la te go istnienie różnych wielokondygnacyjnych zabudo wań, ja k i różnego rodzaju linii prostych (nienaturalnych), uznano za czyn nik negatywny.
3) H a rm o n ia (Bojar, Dam ięcka 2003): wiqże ze sobq dwa poprzednie. Badacze, choć nie zawsze zgodnie, sq zw olennikam i pewnego uporzqdko- w ania, co dotyczy je d n a k jedynie krajob razó w kulturowych. Postanowiono w ziqć pod uwagę trzy czynniki z wielu wym ienianych, za to najczęściej wy m ienianych, które w pły w ajq na percepcję h arm o nii krajobrazu kulturowe go. Należq do nich: natężenie - lepsze im większy udział przeważajqcego krajobrazu; ruch - im mniejszy tym lepiej; trw a n ie - im dłużej bez zmian tym lepiej (Grano 2003).
G eneralnq zasadq p otw ierdzonq w wielu bad an ia ch jest to, że krajobraz uro zm a icon y je s t bardziej a trakcyjny niż m on oto nn y (Litwin, Bacior, Piech 2009). N iektórzy uważajq, iż w krajobrazie m onotonnym , maszty i turbiny e lektrow ni w ia trow ych m ogq być cennym urozm aiceniem (Australia W ind Energy A ssociation and A u s tra lia Council of N a tio n a l Trusts 2004) w szcze gólności na obszarach o krajobrazie m onotonnym . D o b ó r cech, które wpły- w ajq na owo urozm aicenie krajobrazu, ja k wykazały bad an ia A. Bóhma (2008), pozostaje kwestiq kłopotliw q. A. Paprzycka (2001) zaproponow ała jako d o b ó r czynników, stopień nasycenia krajobrazu w elem enty przyrodni cze, zabytkowe, przemysłowe i urbanizacyjne.
Do pierwszych w edług Paprzyckiej, należy 6 stopni nasycenia:
1. w ystę po w a nie p arków narodow ych, p arków krajobrazowych, obsza
ry c h ro nion eg o krajobrazu, obszary N a tu ra 2000,
2. reze rw a ty przyrody, p om niki przyrody i inne fo rm y atrakcyjne przy rodniczo,
3. lasy,
4. zbiorniki i cieki wodne, sady, łqki i pastwiska, 5. u p ra w y rolne,
6. brak w / w elementów.
Do czynników zabytkowych należy 5 stopni: 1. zabytki a rc h ite k tu ry i budow nictw a ,
2. zespoły urbanistyczne (miasta),
M eto d yka oceny w p ły w u e le k tro w n i w ia tro w y c h na krajobraz
-3. zespoły wiejskie (wsie),
4. d o m in a n ty krajobrazowe (np. większe pomniki),
5. brak zabytków.
Do przemysłowych należą 2 stopnie:
1. brak zakła dó w przemysłowych,
2. w ystępowanie z a kła dó w przemysłowych.
Do urbanizacyjnych należą rodzaje z a bu do w y i ich udział pow ierzchn io wy w zależności od intensywności zabudowy, a także gęstość in fra s tru k tu ry technicznej (Paprzycka 2001).
Ważnym zagadnieniem w p rzedstaw ianej metodzie je s t także spojrze nie od drugiej strony, tj. na tzw. odp orno ść w izualną krajobrazu na pla no w aną inwestycję. W edług cytowanej wyżej definicji i m etody je s t to m ożli wość przyjm ow ania nowych e lem entów w krajobrazie, bez uszczerbku na jego w alorach. Poza czynnikami w ynikającym i z subiektywnych sposobów i umiejętności obserw acji oraz o db io ru krajobrazu przez użytkowników kra jobrazu, występują czynniki wynikające z fizjog ra fii. Należą do nich:
• nachylenie względne terenu - im bardziej rów ninny tym większa eks
pozycja i mniejsza o dporność krajobrazu,
• kierunek nachylenia - jeśli północny, tym gorzej oświetlony i łatw ie j przyjmuje zmiany, zaś p ołud nio w y - odw rotnie,
• zróżnicowanie topo graficzn e - im więcej podobnych obiektów
(w tym przypadku rozm aitych konstrukcji powyżej określonej, po dobnej liczby m etró w wysokości), tym nowa inwestycja w ywiera mniejszy w pływ na postrzeganie krajobrazu,
• występowanie innych d o m in a n t krajobrazu przyciągających spoj
rzenie o bserw atorów (Schauman 1986; Smardon, Palmer,
Felle-m an1986).
W ujęciu synoptycznym ważne było, aby zw rócić uwagę i zawrzeć inne niż wizualne w artości krajobrazu. Człowiek o dbiera ś w ia t również innymi zmysłami. Za G rano i Passim (1997) przyjęto trz y czynniki brane pod u w a gę w skandynawskiej szkole geograficznej, gdzie bad an ia nad krajobrazem są bardzo zaawansowane:
- dźwiękowe, - węchowe, - dotykowe.
Badania nad krajobrazem dźwiękowym rozwinęły się również w Polsce w ostatnich latach. Oceny jakości dźwiękowych można dokonać z wykorzy staniem testu preferencji (Carles, Barrio, de Lucio 1999), czy dyferencja- łu semantycznego (Uim onen 2005). Rola dźwięków w percepcji k rajob ra
P iotr W ilczyński
-zu była m.in. prze dm iote m badań M. Pietrzaka (1998) i S. Piechoty (2006). M ożna było wówczas wykorzystać następujące charakterystyki dźwięku: natężenie, częstotliwość, kompozycja, przestrzenna lokalizacja, czasowa rów no w ag a, ewolucja, klarowność, zmienność, czy ocena estetycżna (Ge, Hokao 2005). Szerzej o tych m etodach pisał m.in. Bernat (2008), Lewan dowski i Szum acher (2008). Do celów o prac o w a nia m etody postanowio no przyjąć uproszczoną m etodę oceny w a lo ró w dźwiękowych. Pozytywny w p ły w m ają delikatne dźwięki natu ra lne (np. szum drzew na wietrze, szmer strum ien ia, śpiew ptaków). N e u tra ln y je s t b rak dźwięku lub ciche dźwięki w yw oływ ane g ospodarką człowieka. D rażliw y i n egatyw ny jest wszelkiego rodzaju hałas, czy dźwięk w yw oływ any przez procesy przemysłowe.
W ra żen ia w ęchow e są istotnym czynnikiem w pływ ają cym na podświa d om y o d b ió r dan eg o miejsca. N ajb ardziej pozytywnie odbierane są zapa chy naturalne, ja k zapach lasu, w tym świeżo ciętego drewna, zapach kwia tó w polnych i ty m podobne... bra k zapachu ma neu tra lny w pływ na o dbiór krajobrazu. W szelkiego rodzaju spaliny i zapachy pochodzące z procesów przemysłowych oraz agrotechnicznych w yw ie ra ją negatyw ne konotacje.
Wśród wrażeń dotykowych wyróżnia się trzy czynniki: temperaturę, wilgot ność, odporność na nacisk (Grano, Paasi 1997). Za najbardziej odpowiednie uważa się takie warunki tem peratury i wilgotności, które zbliżone są do natu ralnych. N egatywny w pływ na krajobraz, poprzez wpływ na temperaturę, mają zatem wszelkie instalacje ciepłownicze i inne obiekty przemysłowe (np. chłodnie kominowe), czy agrotechniczne (np. szklarnie). Zmiany wilgotności spowodowa ne działalnością człowieka, np. na sztucznie nawadnianych polach, to również czynnik negatywny, tak samo jak osuszone naturalne tereny podmokłe. Wraże nia dotykowe opierają się na pozytywnym odbiorze miejsc o stabilnym podłożu. Odbiorca nie m artw i się wtedy podświadomie na czym stoi, co pozwala mu na komfortowe przebywanie w danym miejscu. W krajobrazach naturalnych naj bardziej pozytywnym podłożem są zatem skały, zaś w kulturowym - powierzch nie utwardzone (np. asfalt, bruk, chodniki). Nieco niżej, ale równie pozytywnie odbierana jest powierzchnia m uraw i ubitej ziemi. Negatywny stosunek wywo łuje już ziemia orna, piaszczysta, żwirowa oraz strome pochyłości. Najniższą wartość m ają tereny grząskie i podmokłe oraz wody.
Kluczowy dla przyjętej m eto dy w y b ó r czynników o p a rty został na po wyższej podstaw ie teoretycznej. Załączone zestawienie (tab. 1) przedsta wia w ag i i istotność przyjęte dla niniejszej w aloryzacji według m etody au torskiej przedstaw ianej w niniejszym opracow aniu. Zaplan ow an y proces b adaw czy z założenia d od atko w o polega na autonom icznym uzupełnianiu powstałej m acierzy danych liczbowych przez trzech ekspertów z zakresu g e o grafii. Jako niezależni od siebie eksperci, poprzez osobistą wizję lokal ną, w każdym z pól wyznaczonych m etodą W IT prow adzą obserwację kra
M etodyka oceny w p ły w u e le k tro w n i w ia tro w y c h na krajobraz
-job ra zu i w ypełniają m acierz liczbami. Do obliczenia poszczególnych w a r tości w a rto korzystać z p ro g ra m ó w statystycznych, np. SPSS.
Tab. 1. Waga i is to tn o ś ć c z y n n ik ó w w m e to d z ie w ła s n e j w a lo ry z a c ji k rajobra zu na p o trz e b y p ro je k to w a n ia e le k tr o w n i w ia t r o w y c h
Czynnik Ist. W aga
1) Wizualny:
1 a: kolorystyka 1
2: dominacja zieleni, 1: dominacja barw ciepłych, 0: dominacja niebieskiego lub białego, —1: dominacja barw brunatnych lub czarnego,
—2: dominacja szarości, jaskrawych barw skrajnych zakresu widzialnego światła, odblaski metaliczne.
1b:
kompozycja 1
2: całkowite pokrycie terenu jednq klasą krajobrazu (naturalny vs kulturowy), brak prostolinijnych i wysokościowych obiektów w terenie,
1: ponad 75% terenu w jednej klasie krajobrazu, brak prostolinijnych i wysokościowych obiektów w terenie, 0: brak dominującej klasy terenu, brak prostolinijnych i wysokościowych obiektów w terenie,
—1: przecięcie terenu obiektem prostoliniowym, —2: występowanie obiektu wysokościowego ponad 30 m.
1 c:
harmonia — natężenie 1/3
2: całkowite pokrycie terenu jednym typem krajobrazu w dominującej klasie,
1: pokrycie terenu ponad 50% jednym typem w dominującej klasie krajobrazu,
0: dominacja jednej klasy (czynnik 1 b = 1 lub 2), bez typu dominującego,
—2: dysharmonia krajobrazu (żaden z powyższych wariantów).
1d:
harmonia — ruch 1/3
2: brak ruchu,
1: ruch pojazdów rzadki lub sporadyczny (występowanie dróg polnych),
0: niski poziom ruchu (występowanie dróg utwardzonych), —1: wysoki poziom ruchu (występowanie dróg powiatowych i czynnych linii kolejowych, lądowisk, przystani),
—2: ruch stały (występowanie dróg wojewódzkich, krajowych i międzynarodowych, lotnisk, węzłów kolejowych, portów).
1 e:
harmonia — trwanie 1/3
2: krajobraz pierwotny,
1: zauważalna dawna ingerencja człowieka (ponad 20 lat), 0: zauważalna rzadka ingerencja człowieka (1—20 lat), —1: zauważalne zmiany w krajobrazie w ciągu roku, —2: krajobraz stale ulegający przekształceniom.
P iotr W ilczyński
-2) Urozmaicenia: 2a: nasycenie
przyrodnicze 1
2: występowanie rezerwatów przyrody, pomniki przyrody i innych form atrakcyjnych przyrodniczo,
1: występowanie lasów,
0: występowanie wód, sadów, ogrodów, łqk i pastwi-sk, —1: występowanie gruntów ornych,
—2: brak powyższych.
2b: nasycenie kulturowe 1/2
2: występowanie zabytku,
1: występowanie innego obiektu kultury, 0: brak powyższych.
2c: nasycenie
przemysłowe 1/2
0: brak poniższych,
—1: występowanie zakładów przemysłowych nieczynnych, —2: występowanie zakładów przemysłowych czynnych.
2d: nasycenie
infrastrukturg 1/2
0: brak poniższych,
—1: drogi asfaltowe, koleje niezelektryfikowane,
—2: koleje zelektryfikowane, skrzyżowania dróg asfaltowych, linie średniego i wysokiego napięcia.
2e: nasycenie
urbanizacyjne 1/2
2: zabudowa niska, wyłącznie mieszkalna z ogrodami, 1: zabudowa niska, wyłącznie mieszkalna,
0: zabudowa niska o różnym charakterze, —1: zabudowa 2-, 3-kondygnacyjna,
—2: zabudowa wielorodzinna lub ponad 3-kondygnacyjna.
3) Odporności:
3a: nachylenie terenu 1/3
2: względna różnica wysokości ponad 50 m, 1: względna różnica wysokości 20—50 m, 0: względna różnica wysokości 10—20 m, —1: względna różnica wysokości 5—10 m, —2: względna różnica wysokości poniżej 5 m.
3b: kierunek nachylenia
terenu 1/3
2: północny,
0: brak przewagi, lub teren płaski (3a wynoszące od —2 do 0),
— 1: wschodni lub zachodni, —2: południowy.
3c: dominanty
topograficzne 1/3
2: występowanie konstrukcji powyżej 100 m wysokości, 1: występowanie konstrukcji powyżej 50 m wysokości, 0: brak występowania w/w konstrukcji.
4) Akustyczny 1
1: wyłgcznie dźwięki naturalne,
0: ciche dźwięki wywołane działalnościq człowieka, —1: wyraźne dźwięki wywołane działalnościg człowieka oraz hałas.
5) Wonny 1
1: występowanie zapachów przyjemnych, 0: brak odczuwalnych zapachów,
—1: występowanie zapachów nieprzyjemnych i smrodu.
M etodyka oceny w p ły w u e le k tro w n i w ia tro w y c h na krajobraz
-6) Dotykowy
6a: temperatura 1/3
0: normalna temperatura odczuwalna,
—1: miejsca wietrzne o zmienionej naturalnie temperaturze odczuwalnej,
—2: miejsca o temperaturze odczuwalnej innej niż naturalna z powodu działalności człowieka.
6b: wilgotność
1/3
0: normalna wilgotność odczuwalna,
—2: wilgotność odczuwalna zmieniona działalnością człowieka.
6c: podłoże
1/3
2: przewaga podłoża skalnego i powierzchni utwardzonych, 1: przewaga muraw lub ziemi ubitej gładkiej,
0: przewaga muraw lub ziemi ubitej porowatej (wystające kamienie, korzenie itp.).
— 1: przewaga terenów ornych, piaszczystych, żwirowych i innych niezwięzłych,
—2: przewaga terenów grząskich, podmokłych, wodnych. Źródło: opracow anie własne na podstaw ie m e to d cytow anych w opracow aniu.
Podsumowanie
Efektem przeprowadzonej waloryzacji jest przykładowa mapa wynikowa (rys. 5), na którq nałożono efekty obliczeń WIT. Wskazuje ona obszary objęte zasięgiem opracowania, o największej wartości oraz te, których w artość zm a lała przez wieki działalności człowieka na om aw ianym terenie. Ponieważ za łożeniem wstępnym było twierdzenie, że budowa może w pływ ać zarówno ne gatywnie, ja k i pozytywnie na krajobraz (Stanton 1996), dlatego dzięki mapie wyznaczono miejsca, w których negatyw ny w pływ będzie minimalny, z racji istnienia na danych terenach innych niekorzystnych czynników. Wskazuje ona także miejsca o najwyższej wartości w alorów krajobrazowych, których nie po winno się narażać na szkodliwy w pływ elektrowni w iatrow ych na krajobraz.
Zasięgi I strefy oddzia ływ a nia w izu a ln eg o poszczególnych tu rb in pla no wanego zespołu elektrowni w ia trow ych p okryw ają wiele pól pom iarow ych wynikajqcych z przyjętej metody. M ożna zatem w o p ra co w a nia ch sporzą dzać zestawienia wskazujące średni i najwyższy wynik dla każdej z elek trow n i oraz sugerowane działanie w celu ochrony krajobrazu danego tere nu z nich wywnioskowane.
Uzupełnieniem i poświadczeniem praw dziw ości wykonanych rysunków są wykonane w terenie zdjęcia panoram iczne, których z a daniem jest una ocznienie faktów, o których m ówi prze dsta w ia na analiza. Wyznaczenie I strefy o ddziaływ ania pozwoli także na wskazanie miejsc, w których będą one skum ulowane (ryc. 5). Duży stopień kumulacji o ddziaływ ań nie wystę
Piotr W ilczyński
-puje na terenach atrakcyjnych k rajobrazow o przykładow ego obszaru, co wynika z p o rów na nia ryc. 4 i 5.
• • E S ;• 3 i i » « . •
% A
i__!
■ l
--1
S s
n_ n
Ryc. 4. P ro p o n o w a n e zob ra z o w a n ie w y n ik ó w badań w p r z y k ła d o w y m c y to w a n y m o p ra c o w a n iu .
Źródto: P. Wilczyński, Waloryzacja krajobrazu wraz z ocenq w pływ u na krajobraz..., op. cit., s. 18.
M e to d yka oceny w p ły w u e le k tro w n i w ia tro w y c h na krajobraz
-T
Ryc. 5. P r o p o n o w a n y sposób p rz e d s ta w ia n ia k u m u la c ji I s tr e f o d d z ia ły w a n ia w iz u a ln e g o na krajobra z w c y t o w a n y m p rz y k ła d o w y m o p ra c o w a n iu .
Piotr W ilczyński
-Przeprowadzona procedura na przykładow ym obszarze nie wykazała znacznego stopnia zróżnicow ania wskaźnika WIT, którego w arto ść waha się w gra nicach od - 6 ,0 w północnej części Bulkowa, gdzie rozbudow ano zaplecze m agazynow e, przemysł oraz h u rto w n ie dla potrzeb gminy, do 5,0 w dolinie rzeki M otław y. Dzięki gra ficzne m u o praco w a niu można stworzyć zatem syntetyczną ocenę atrakcyjności poszczególnych fra g m e n tó w obsza ru. To pozwala na w ysnuw anie w niosków co do dalszej pracy nad zagospo d a ro w a n ie m terenu w postaci elektrow ni w ia trow ych . Jednym z priorytetów p la nistó w tw orzących plany z a g o s p o d a ro w a n ia przestrzennego powinno być dążenie do p o p ra w y atrakcyjności te re n ó w mieszkalnych i użyteczności publicznej. D la te go korzystanie z takich metod, ja k zaprezentow ana, powin no być dla nich wskazane w przypadku za rów no projektow ania rozmiesz czenia tu rb in elektrow ni w ia trow e j, ale też innych w aloryzacji krajobrazu w ykonywanych w innych celach.
W Szkocji przeprowadzono ankietę wśród tu rystów na te m a t wrażeń przy przebywaniu w pobliżu fa rm wiatrowych. Wyniki tej ankiety mogą być zna czące w rozwoju badań nad relacjami energetyka w ia tro w a -k ra jo b ra z . Oto jej wyniki: 68% stwierdziło, że właściwie zlokalizowana fa rm a w iatrow a w ża den sposób nie wpływa negatyw nie na o db ió r krajobrazu, a dla 12% - jest ona zupełnie obojętna (Glasgow C aledonian University 2008). Dlatego nale ży starać się właściwie lokalizować elektrownie wiatrowe.
Z a p ro p o n o w a n a m etoda, o p a rta na zbiorczej analizie obecnie dostęp nych m etod, je s t syntetycznym m odelem autorskim , podlegającym wciąż m odyfikacjom i ulepszeniom w ynikającym z trw ając y c h prac badawczych nad tą p ro blem a tyką. M e to d a ta została o p ra c o w a n a w wyniku d łu g o trw a łych poszukiwań, których celem było znalezienie najbardziej funkcjonalne go środka w alo ryza cji krajobrazu, tj. w pływ u elektrow ni w iatrow ych na per cepcję krajobrazu oraz je g o ocenę.
Podsumowując, należy podkreślić, że dążenie do ustalenia wzorcowe go sposobu określania istoty krajobrazu zrów now ażonego napotyka sze reg trudności. Eksperci je d n a k są zgodni co do tego, że zakres opracowań dotyczących w alo ryza cji krajobrazu i oceny o dd zia ływ a nia ich poszczegól nych elementów, w ty m elektrow ni w ia trow ych , pow inny być popularyzow a ne dla o chrony dziedzictwa przyrodniczego. W każdej gm inie opracow ania takie pow inny s ta no w ić jeden z e tap ów tw o rze nia p la nó w zago spo da ro w a