Wykorzystane metody statystyczne i schemat prowadzonych analiz

W celu zweryfikowania występowania relacji pomiędzy poziomem profesjonalizacji działalności szkoleniowej, a rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw dokonano weryfikacji tego związku badając go z punktu widzenia przyczyn i z punktu widzenia efektów.

Podejście pierwsze zakładało, zgodnie z przyjętymi hipotezami, że profesjonalna działalność szkoleniowa, poprzez wzbogacanie kapitału ludzkiego wpływa na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w kluczowych dla ich funkcjonowania obszarach.

Podejście drugie, pozwalało zweryfikować, czy prawdą jest, że firmy osiągające wysokie wyniki w kluczowych dla swojego funkcjonowania obszarach szkolą swoich pracowników w sposób profesjonalny. Ogólnie schemat przeprowadzanych analiz statystycznych przedstawiony jest na rysunku 29.

Pierwszym etapem analiz statystycznych było zakwalifikowanie badanych przedsiębiorstw do jednej z trzech kategorii uwzględniających poziom profesjonalizacji działań szkoleniowych. W tym celu każdemu analizowanemu obszarowi, związanemu z działalnością szkoleniową, przypisano odpowiednią wartość punktową odnoszącą się do stopnia profesjonalizacji. W analizach przyjęto skalę trzypunkową gdzie:

• wartość „0” oznaczała brak podejmowania działań w analizowanym obszarze lub

realizowanie ich niezgodnie z najlepszymi praktykami i dostępną wiedzą,

• wartość „1” odnosiła się do realizowania działań w wybranym obszarze,

w części zgodnie z najlepszymi praktykami i dostępną wiedzą,

• wartość „2” oznaczała podejmowanie aktywności w danym obszarze procesu

szkoleniowego w sposób w pełni profesjonalny.

Po przypisaniu każdemu z badanych przedsiębiorstw odpowiedniej liczby punktów odnoszących się do poziomu profesjonalizacji działalności szkoleniowej w każdym z obszarów, wyliczona została wartość średnia, jaką uzyskało dane przedsiębiorstwo w zakresie profesjonalizacji działalności szkoleniowej. Do grupowania przedsiębiorstw w kategorie wykorzystano metodę k-średnich, w której za oczekiwaną liczbę skupień, na podstawie opracowanego modelu badawczego, przyjęto trzy. W efekcie przeprowadzonych analiz otrzymano grupy charakteryzujące się następującymi parametrami:

• grupa pierwsza – są to firmy nieszkolące pracowników, średnia ocena działalności wynosi 0,

165

• grupa druga – firmy, dla których średnia ocena działalności szkoleniowej znajduje się w przedziale <1,0;1,454) są to firmy szkolące częściowo profesjonalnie,

• grupa trzecia – firmy, dla których średnia ocena działalności szkoleniowej znajduje się w przedziale <1,454;1,95>, są to firmy szkolące profesjonalnie.

Ostatecznie, uwzględniając wynikowe parametry brzegowe analizy skupień metodą

k-średnich, wśród badanej populacji znajdowało się:

• 29 firm nieszkolących pracowników lub szkolących nieprofesjonalnie,

• 30 firm szkolących częściowo profesjonalnie,

• 41 firm realizujących proces szkoleniowy profesjonalnie.

Wyodrębnione grupy firm stanowiły w dalszej kolejności podstawę do weryfikacji poziomu związków z analizowanymi zmiennymi, odnoszącymi się do rozwoju i efektów uzyskiwanych przez badane małe i średnie przedsiębiorstwa. Do oceny wartości powiązań

Analiza podejmowanych aktywność w ramach procesu szkoleniowego

Ocena działalności szkoleniowej badanych przedsiębiorstw

Kategoryzacja przedsiębiorstw na 3 grupy z uwzględnieniem poziomu profesjonalizacji szkoleń

Weryfikacja współzależności między poziomem profesjonalizacji szkoleń a szczegółowymi obszarami

działalności przedsiębiorstw

OCENA WPŁYWU PROFESJONALNEJ DZIAŁALNOŚCI SZKOLENIOWEJ NA ROZWÓJ MŚP

Analiza współzależności pomiędzy przynależnością do grupy firm osiągających najlepsze wyniki a poziomem

profesjonalizacji realizowanych szkoleń

Grupowanie organizacji z uwzględnieniem osiąganych efektów w analizowanych obszarach

Ocena efektów osiąganych przez organizacje w kluczowych dla ich funkcjonowania obszarach

Rysunek 29 Schemat przeprowadzonego procesu badawczego z wykorzystaniem analiz statystycznych

166 wykorzystano test niezależności chi-kwadrat²⁰⁷ i zweryfikowano hipotezę o niezależności poziomu profesjonalizacji szkoleń i badanych obszarów, związanych z rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw, dla przyjętego poziomu istotności 0,05. Szczegółowe wyniki badań omówione zostały w rozdziale piątym oraz we wnioskach.

Drugi etap analiz statystycznych zakładał ocenę stwierdzenia, czy prawdą jest, że firmy osiągające najlepsze wyniki w ramach badanych obszarów rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, szkolą swoich pracowników zgodnie z najlepszymi standardami i dostępną wiedzą. W celu identyfikacji firm, które w każdym z przyjętych (zgodnie z opracowanym modelem badawczym) obszarów rozwoju osiągają najlepsze wyniki, w pierwszej kolejności przeprowadzono analizę skupień metodą Warda, by poprzez analizę dendrogramu określić liczbę grup przedsiębiorstw o podobnym poziomie i strukturze rozwoju. Następnie, w celu uzyskania optymalnego podziału zbiorów przedsiębiorstw, zastosowano metodę k-średnich (liczba skupień określona została na podstawie wyników analiz metodą Warda). Na zakończenie zweryfikowano stopień współzależności między poziomem osiąganych wyników w ramach poszczególnych obszarów, a poziomem profesjonalizacji szkoleń. W tym celu ponownie wykorzystano test chi-kwadrat. Uzyskane wyniki pozwoliły sprawdzić, czy firmy rozwijające się w badanych obszarach szkolą swoich pracowników w sposób profesjonalny. Wyniki przeprowadzonych testów, wraz z analizą poziomu powiązań, zostały zinterpretowane we wnioskach, natomiast w załączniku do pracy zawarte są dokładne analizy ilustrujące podział badanych przedsiębiorstw z wykorzystaniem metody analizy skupień Warda oraz grupowania z wykorzystaniem metody k-średnich.

Efektem tak przeprowadzonego procesu badawczego było zweryfikowanie stopnia współzależności pomiędzy profesjonalną działalnością szkoleniową, a szczegółowymi aspektami funkcjonowania przedsiębiorstw oraz pomiędzy tą działalnością, a zagregowanymi efektami rozwojowymi w badanych obszarach.

3.4 C

Badania przeprowadzone zostały na grupie 100 małych i średnich przedsiębiorstw wylosowanych z bazy GUS. Przy doborze próby w pierwszej kolejności zakładano zastosowanie podziału proporcjonalnego do struktury firm znajdujących się w bazie GUS. Przy zastosowaniu takiego podejścia, w próbie znalazło się 17 firm średnich i 83 małe. Ze względu na pojawiające się dysproporcje w poziomie reprezentacji obu grup, a także chęć

207

167 zweryfikowania występowania ewentualnych relacji między wielkością organizacji, a podejmowanymi działaniami w zakresie szkolenia pracowników, zastosowano podział równoliczny. Na podstawie opracowanego modelu badawczego przyjęto również, że wśród firm 1/3 stanowić będą te, które nie szkolą swoich pracowników. Pozostałe firmy, zgodnie z założeniami realizowały szkolenia, natomiast poziom profesjonalizacji tej działalności został zweryfikowany dopiero w momencie analizy danych końcowych. Reasumując, przy doborze próby zastosowano dwa parametry brzegowe:

• podział równoliczny ze względu na wielkość przedsiębiorstwa,

• udział w przybliżeniu 1/3 firm nie realizujących szkoleń dla swoich pracowników

Na podstawie tak zdefiniowanych kryteriów otrzymano próbę, w której 49% stanowiły przedsiębiorstwa małe, a 51% średnie. 29% respondentów zadeklarowało, że ich pracownicy nie uczestniczą w szkoleniach.

Charakterystyka badanych przedsiębiorstw z uwzględnieniem kryteriów metryczkowych przedstawiona została w tabelach 9-11.

Tabela 9 Struktura badanych firm z uwzględnieniem województwa

Województwo Udział % Mazowieckie 19% Wielkopolskie 17% Śląskie 13% Dolnośląskie 10% Pomorskie 10% Małopolskie 9% Łódzkie 7% Podkarpackie 7% Warmińsko - mazurskie 5% Świętokrzyskie 3%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych empirycznych

Wśród badanych przedsiębiorstw najwięcej ma swoją siedzibę w województwie Mazowieckim (19%). Najmniej liczna reprezentacja jest przedsiębiorstw z województwa Świętokrzyskiego (3%).

Ponad połowa małych i średnich przedsiębiorstw (56%) posiada profil usługowy, 27% zajmuje się produkcją a 15% handlem. Dwie firmy nie dookreśliły dominującego profilu swojej działalności.

Dominującym obszarem działania jest region obejmujący województwo, będące siedzibą firmy i województwa ościenne (36%)

168 Tabela 10 Struktura badanych firm z uwzględnieniem obszaru działania

Obszar działania badanych firm Udział %

Lokalny (miasto, gmina, powiat) 20%

Regionalny (województwo, województwa ościenne) 36%

Ogólnopolski 29%

Międzynarodowy 15%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych empirycznych

Wśród badanych firm przeważały te o ugruntowanej pozycji na rynku, funkcjonujące powyżej 16 lat (46%). Najmniej liczna była grupa przedsiębiorstw młodych, działających do 5 lat.

Tabela 11 Struktura badanych firm z uwzględnieniem wieku

Charakterystyka dostawców i podwykonawców Udział %

Do 5 lat 12%

5-8 lat 14%

9-12 lat 15%

13-16 lat 13%

Powyżej 16 lat 46%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych empirycznych

Posiadane charakterystyki firm, uwzględniające ich wielkość, profil działania, zasięg terytorialny oraz wiek, wykorzystywane były w prowadzonych analizach statystycznych, w celu zweryfikowania występowania ewentualnych współzależności. Wszystkie istotne statystycznie relacje z uwzględnieniem kryteriów metryczkowych i poziomu profesjonalizacji szkoleń lub poziomu rozwoju przedsiębiorstwa, opisane zostały w rozdziale czwartym i piątym.

169

Rozdział 4 A