Specyficzne warunki funkcjonowania górskich obszarów problemowych wskazują na konieczność uwzględnienia owej odmienności w strategiach rozwoju oraz sposobach nieco odmiennych działania władz samorządowych w odniesieniu do tych terenów – względem regionów o charakterze nizinnym. Wspomniane wcześniej przeszkody zwią-zane z niedostatecznym rozwojem infrastruktury technicznej i społecznej, wynikają-ce z ukształtowania terenu, panujących warunków klimatycznych czy wreszcie zagroże-nia marginalizacją w zakresie inwestycji, wynikającą z peryferyjnego usytuowazagroże-nia gmin górskich względem ośrodków miejskich wskazują na konieczność kompleksowego po-traktowania tych obszarów w wymiarze krajowym czy europejskim. Poza wymienionymi kwestiami, związanymi z gorszymi (względem bardziej rozwiniętych regionów) warun-kami prowadzenia działalności gospodarczej, wynikającymi z ograniczonych możliwości akumulacji kapitału, z płytkim i mocno selektywnym rynkiem pracy oraz mniejszym po-pytem na usługi i produkty wytwarzane lokalnie, znaczącym problemem obszarów
gór-42
skich stają się kwestie dotyczące stabilności demograficznej. W przypadku gmin położo-nych poza głównymi szlakami komunikacyjnymi i przy słabo rozwiniętej infrastrukturze turystycznej stanowi to istotny czynnik wypychający – skutkujący znaczącymi odpływa-mi odpływa-migracyjnyodpływa-mi. Wyjazdy te – często o trwałym, nie tylko edukacyjnym charakterze – przyczyniają się do deformacji profilu demograficznego – gdyż w takich wypadkach naj-większą mobilnością wykazują się osoby młode, dla których ośrodek przyjmujący staje się bardzo często nowym centrum życiowym, w którym pracują, płacą podatki, a w dal-szej perspektywie zakładają rodzinę. Prowadzi to do regresu miejsca odpływu migracyj-nego i w konsekwencji jeszcze większej redukcji potencjału rozwojowego. Istotną szan-są, mogącą przełamać istniejące bariery rozwojowe, staje się w wielu przypadkach przy-ciągnięcie inwestorów – głównie z branży turystycznej i obszarów pokrewnych. Dzia-łania tego typu można zaobserwować w wielu gminach beskidzkich, w których przed-siębiorcy funkcjonujący we wspomnianej branży od wielu lat, w ramach dywersyfika-cji posiadanej oferty inwestują na terenie miejscowości o mniejszym nasileniu turystycz-nym – co wynika z niższych kosztów funkcjonowania (chociażby w zakresie zakupu nie-ruchomości), ze wzrostu popytu na usługi świadczone w lokalizacjach uznawanych za spokojniejsze i bardziej sprzyjające odpoczynkowi, a często także większej przychylności władz lokalnych, aniżeli w popularnych miejscowościach turystycznych czy uzdrowisko-wych. Reasumując, wydaje się, iż dla przełamywania barier rozwojowych gmin górskich położonych w polskiej części Karpat kluczowe znaczenie będzie miała możliwość zwięk-szania bazy noclegowej i towarzyszącej jej infrastruktury społecznej, technicznej i tury-stycznej, przy założeniu akumulacji określonego poziomu środków inwestycyjnych ze strony podmiotów prywatnych i publicznych. Zaistnienie na większą niż dotychczas ska-lę efektów mnożnikowych winno w nieodległej perspektywie przyczynić się do popra-wy funkcjonowania lokalnych rynków i polepszenia standardu życia mieszkańców gmin górskich, stanowiąc naturalny mechanizm stabilizujący sytuację demograficzną i gospo-darczą opisywanych regionów.
Bibliografia
Ciok S. (1994), Wybrane obszary problemowe Polski Południowo-Zachodniej, „Acta Univ. Wratisl.”, 1631, Studia Geogr., 62, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 11.
Chądzyński J., Nowakowska A., Przygodzki Z. (2007), Region i jego rozwój w warunkach globa-lizacji, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu, Warszawa.
43 Chudy-Hyski D. (2009), Uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiej-skich Polski, Infrastruktura i ekologia terenów wiejwiej-skich, PAN, Kraków, s. 86.
Churski P., Hanke J. (2002), Obszary problemowe w Polsce w układzie jednostek NTS [w:] H. Ro-gacki (red.) (2002), Możliwości i ograniczenia zastosowań metod badawczych w geografii
społecz-no-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, Wydawnictwa Naukowe, Poznań, ss. 161–176. Cymanow P. (2018), Ekonomiczno-społeczne następstwa migracji w funkcjonowaniu obszarów górskich na przykładzie Karpat Polskich, Difin, Warszawa, ss. 42–43.
Drucker P.F. (1992), Innowacje i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa, s. 34. Dwyer J., Baldock D., Beaufoy G., Bennett H., Lowe P., Ward N. (2002), Comparative report; Europes Rural Future. The Nature of Rural Development II, Rural Development in an Enlarging
Eu-ropean Union.
Flieger M. (2009), Ocena gminnych instrumentów wspierania przedsiębiorczości, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny”, rok LXXI zeszyt 1, s. 147.
Ilbery B., Maye D., Kneafsey M., Jenkins T., Walkley C. (2004), Forecasting food supply chain de-velopments in lagging rural regions: evidence from the UK, „Journal of Rural Studies”, 20, ss. 331–344. Kutkowska B. (2012), Nowe funkcje obszarów wiejskich na przykładzie terenu sudeckiego, „Nie-równości Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, z. 29, Rzeszów, s. 101.
Markowski T. (2011), Dylematy terytorialnego wymiaru w krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych [w:] Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego do roku 2020 a strategie rozwoju spo-łeczno-gospodarczego województw, red. J. Szlachta, J. Woźniak, Studia. Tom CXXXVII, PAN-KPZK,
Warszawa, s. 75.
Miszczuk A. (2013), Uwarunkowania peryferyjności regionu przygranicznego, Norbertinum, Lu-blin, ss. 14–15.
Nelson A.C. (2013), Theories of regional development [w:] R.D. Bingham, R. Mier (red.), Theories of Local Economic Development: Perspectives from Across the Disciplines, Newbury Park,
44
Otłowska A., Buks J., Cmieliński P. (2006), Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich – stan i per-spektywy rozwoju, IRWiR PAN, ss. 9–10.
Renting H., Rossini W.A.H., Groot J.C.J., Van der Ploeg J.D., Laurent C., Perraud D., Stob-belaar D.J., Van Ittersum M.K. (2009), Exploring multifunctional agriculture. A review of concep-tual approaches and prospects for an integrative transitional framework, „Journal of Environmental Management”, 90, ss. 112–123.
Stanny M. (2010), Demograficzne uwarunkowania rynku pracy na wsi, Opinie i Ekspertyzy OE 147, Biuro Analiz i Dokumentacji, Dział Analiz i Opracowań Tematycznych, Warszawa.
Stec M. (2012), Analiza porównawcza rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów wojewódz-twa podkarpackiego, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, nr 25, URz, Rzeszów, s. 181. Terluin I. (2003), Differences in economic development in rural regions of advanced countries: an overview and critical analysis of theories, „Journal of Rural Studies”, no. 19, ss. 327–344.
Zagożdżon A. (1980), Regiony peryferyjne a zagadnienia peryferyjnych układów osadniczych. Wybra-ne zagadnienia teoretyczWybra-ne i badawcze, „Przegląd Geograficzny”, 52 (4), IGiPZ PAN, Warszawa, s. 817.
Przemysław Czernicki
| przemcz5@wp.plUniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach