Zakres przestrzenny i przedmiotowy badań empirycznych

W założeniu wyjściowym zakres przestrzenny, jak i zakres przedmiotowy badań empirycznych miał mieć charakter nieograniczony, jednakże z uwagi na celowy dobór próby i ograniczenia finansowe związane z możliwościami pozyskania wyspecjalizowanych danych, uwaga została skoncentrowana na przedsiębiorstwach

176

międzynarodowych notowanych na przynajmniej jednej giełdzie papierów wartościowych. Wymóg dopuszczenia akcji do publicznego obrotu wynika z możliwości wyznaczenia rzetelnej wartości rynkowej (jako iloczyn jednostkowej ceny akcji i liczby wyemitowanych akcji), będącej kryterium doboru do badania. Jednocześnie ograniczenie to powoduje, że z badania zostały wyłączone potencjalnie porównywalne wielkie przedsiębiorstwa międzynarodowe będące w całości własnością państwa134. W badaniu wzięło udział 66 podmiotów pochodzących z 20 krajów135. Były to136

: Stany Zjednoczone (22), Chiny¹³⁷ (6), Rosja (4), Wielka Brytania (7), Japonia (4), Niemcy (2), Francja (2), Hiszpania (1), Tajwan (1), Korea Płd. (1), Brazylia (1), Kanada (3), Australia (4), Norwegia (1), Szwecja (1), Włochy (1), Singapur (1), Indie (2), RPA (1) oraz Tajlandia (1). Dominowały przedsiębiorstwa pochodzące ze Stanów Zjednoczonych (33,3% ogółu). Co ciekawe, w badanych grupach nie znalazły się podmioty z krajów będących wysoko w zestawieniach rozwoju „nowej gospodarki”, czyli Norwegii138

, Danii, Holandii. Na rysunkach: 49 i 50 przedstawiono rozkład geograficzny badanych przedsiębiorstw.

Rysunek 49. Struktura geograficzna przedsiębiorstw związanych z „nową gospodarką”

Źródło: Opracowanie własne

134 Listę przedsiębiorstw międzynarodowych o znacznej wartości, będących w posiadaniu państwa oraz ich pochodzenie publikuje UNCTAD. Szerzej patrz: World Investment Report [2011, s 31-32].

135 Za kraj pochodzenia uznano siedzibę centrali (ang. Headquarters).

136

W nawiasach podano liczbę badanych przedsiębiorstw z dwóch analizowanych grup.

137

W pracy Autor uznaje przedsiębiorstwa zarejestrowane w Hong Kongu jako podmioty chińskie. W praktyce często są to wydzielone oddziały przedsiębiorstw chińskich.

138 Jedyna badana norweska firma pochodzi z sektora tradycyjnego (Statoil).

USA Niemcy Wlk. Brytania Chiny Singapur Korea Płd. Hiszpania Taiwan Japonia Indie Australia Francja Szwecja RPA

177

Rysunek 50. Struktura geograficzna przedsiębiorstw tradycyjnych

Źródło: Opracowanie własne

Badane przedsiębiorstwa podzielono na dwie grupy. Wybór branż wchodzących w skład każdej grupy miał charakter celowy. W pierwszej grupie znalazły się przedsiębiorstwa międzynarodowe związane z „nową gospodarką”. Do doboru tej próby przyjęto metodologię wyodrębniania podmiotów na podstawie Financial Times Global 500 przedstawioną w rozdziale trzecim. W drugiej grupie ujęto firmy tradycyjne139

, czyli te podmioty międzynarodowe, które utożsamiane są z tradycyjną gospodarką. W ramach dwóch wymienionych grup zastosowano dobór przedsiębiorstw przy użyciu zestawienia FT Global 500 z roku 2012¹⁴⁰. Dobrano 66 największych przedsiębiorstw międzynarodowych (odpowiednio: 34 w pierwszej i 32 w drugiej grupie) według wartości rynkowej. Kryterium kwalifikacji do badania stanowiła wartość rynkowa nie mniejsza niż 32 mld 560 mln USD. Jest to wielkość odpowiadająca wartości mediany dla wszystkich przedsiębiorstw wchodzących w skład zestawienia FT Global 500. Jednakże z uwagi na problem z uzyskaniem danych niektóre przedsiębiorstwa będące „wysoko” w zestawieniu (o dużej kapitalizacji giełdowej) zostały wyłączone z badania141

.

139 Analizowanymi przedsiębiorstwami są firmy zajmujące się wydobyciem i sprzedażą surowców mineralnych.

140 Wszystkie dane w tym zestawieniu dotyczą roku 2011, poza wartością rynkową przedsiębiorstwa, która wyznaczona została na podstawie kursu akcji w dniu 30.03.2012.

141

Problem dotyczył czterech przedsiębiorstw związanych z „nową gospodarką” (EMC, AMX, Telefonica Brasil oraz Tencent Holdings) oraz sześciu firm tradycyjnych (Cenovus Energy, Novatek, Canadian Natural Resources, Formosa Petrochemical, Oil & Natural Gas, GoldCorp).

USA Wlk. Brytania Chiny Indie Australia Francja Brazylia Rosja Włochy Norwegia Kanada Tajlandia

178 Do pierwszej grupy należały [n=34]142

:

Apple, Microsoft, IBM, China Mobile, AT&T, Samsung Electronics, Google, Oracle, Intel, Vodafone, Qualcomm, Cisco, Verizon, Amazon.com, SAP, Comcast, Telefonica, Taiwan Semiconductors, NTT DoCoMo, Canon, NTT, Deutsche Telekom, eBay, HP, Tata Consultancy Services, Telstra, China Unicom, Singapore Telecom, France Telecom, Texas Instruments, Priceline.com, Ericsson, MTNGroup, Softbank.

Do grupy przedsiębiorstw tradycyjnych zaliczono [n=32]143

:

Exxon Mobil, PetroChina, Royal Dutch Shell, Chevron, BHP Biliton, Petrobras, Gazprom, BP, Vale, Total, Rio Tinto, Sinopec, ConocoPhilips, Eni, CNOOC, Statoil, China Shenhua Energy, BG Group, Occidental Petroleum, Rosneft, Lukoil, Xstrata, Suncor Energy, Anglo American, Reliance Industries, Barrick Gold, Glencore International, Surgutneftegas, Anadarko Petroleum, Apache, Imperial Oil, PTT.

W każdej z grup znalazły się przedsiębiorstwa pochodzące z różnych branż charakterystycznych dla danej grupy. Na podstawie metodologii zaprezentowanej w rozdziale pierwszym w grupie pierwszej wyodrębniono 30 podmiotów z branż związanych z „nową gospodarką” (10 przedsiębiorstw z branży produkującej sprzęt komputerowy i telekomunikacyjny, 9 operatorów telefonii komórkowej, 6 dostawców usług komputerowych i oprogramowania i 5 świadczeniodawców usług telekomunikacyjnych). Ponadto, z uwagi na niedoskonałości klasyfikacji Financial Times Global 500 zaprezentowane we wcześniejszej części pracy, zdecydowano się włączyć do badania również cztery przedsiębiorstwa, które, według FT Global 500, nie są ujmowane w branżach związanych z „nową gospodarką”. Są to: Amazon.com, eBay (handel detaliczny), Comcast (media) oraz Priceline.com (turystyka i wypoczynek¹⁴⁴).

W grupie przedsiębiorstw utożsamianych z tradycyjną gospodarką znalazły się 24 firmy naftowo-gazowe (ang. Oil and gas producers) i 8 podmiotów wydobywczych (ang. Mining).

Jak pokazano na rysunkach: 49 i 50 znaczna część badanych podmiotów pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, w przypadkach tych przedsiębiorstw dane dostępne były

142

Uszeregowano według malejącej wartości rynkowej.

143

Uszeregowano według malejącej wartości rynkowej.

144 Zakwalifikowanie przedsiębiorstwa Priceline.com do sektora: turystyka i wypoczynek (ang. Travel & leisure) jest dosyć problematyczne. Wynika to prawdopodobnie z koncentracji firmy Priceline.com na pośredniczeniu produktami i usługami turystycznymi. Niemniej jednak w sektorze tym znalazła się również korporacja McDonald`s.

179

bezpośrednio w USD. Jednakże część badanych firm nie ma siedziby w Stanach Zjednoczonych i tym samym udostępniała dane liczbowe we własnej walucie. Na etapie analitycznym skutkowało to brakiem możliwości bezpośredniego porównywania wartości liczbowych. W celu umożliwienia zestawienia danych wewnątrz i między dwoma grupami zdecydowano się na przedstawienie danych w jednej walucie (USD). Przyjęto zatem określony kurs wymiany waluty lokalnej na dolara amerykańskiego odpowiednio dla dwóch okresów badawczych. Dla roku 2007 przyjęto kurs waluty lokalnej względem USD, jaki obowiązywał w dniu 28.12.2007145

, z kolei dla roku 2011 kurs z dnia 30.12.2011. W tabeli 43 przedstawiono relacje wymienne waluty lokalnej na USD, jakie zastosowano dla dwóch okresów badawczych.

Tabela 43. Relacje wymienne walut lokalnych na USD w dniu 28.12.2007 i 30.12.2011

28.12.2007 30.12.2011 EUR/USD 1,475 1,29 GBP/USD 1,993 1,562 JPY/USD 0,009 0,013 CNY/USD 0,136 0,157 NOR/USD 0,16 0,18 SGD/USD 0,689 0,774 KRW/USD 0,0011 0,0009 INR/USD 0,025 0,019 AUD/USD 0,877 1,013 SEK/USD 0,154 0,145 ZAR/USD 0,144 0,122 BRL/USD 0,566 0,536 RUB/USD 0,041 0,031 CAD/USD 1,019 0,979 THB/USD 0,033 0,033 TWD/USD 0,031 0,033

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [www.xe.com] [21.01.2013]

Całkowita wartość rynkowa badanych przedsiębiorstw w grupie pierwszej wyniosła ponad 3,716 biliona USD, podczas gdy w grupie drugiej 3,417 biliona USD. Podstawowe dane liczbowe charakteryzujące pierwszą i drugą grupę zaprezentowano

145

28. grudnia 2007 (piątek) to ostatni dzień w 2007r., w którym podano oficjalny kurs waluty lokalnej względem USD.

180

w tabelach: 44 i 45. Podział przedsiębiorstw na konkretne branże dokonany został w oparciu o metodologię zaprezentowaną w podrozdziale 3.4.2.1.

Tabela 44. Wartość rynkowa, przychody (mld USD) i wielkość zatrudnienia badanych podmiotów w grupie przedsiębiorstw związanych z „nową gospodarką”

„Nowa gospodarka” produkcja sprzętu komputerowego i telekomunikacyjnego (n=10) usługi komputerowe i oprogramowanie (n=6) operatorzy telefonii komórkowej (n=9) usługi telekomunikacyj ne (n=5) Pozostałe (n=4) W sumie (n=34) Wartość rynkowa (suma) 1367479 953396 667547 471007 256757 3716186 Wartość rynkowa (średnia) ^{136747,9 158899,3 74171,89 94201,4 64189,25 109299,6} Przychody (suma) 597359 277166 439047 469739 119953 1903264 Przychody (średnia) ^{59735,9 46194,33 48783 93947,8 29988,25 55978,35} Zatrudnienie (suma) 1081043 918208 961146 996060 214970 4171427 Zatrudnienie (średnia) ^{108104,3 153034,7 106794 199212 53742,5 122689}

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 45. Wartość rynkowa, przychody (mld USD) i wielkość zatrudnienia badanych podmiotów w grupie przedsiębiorstw tradycyjnych

tradycyjna gospodarka

producenci ropy naftowej i gazu ziemnego (n=24)

firmy wydobywcze (n=8) w sumie (n=32)

Wartość rynkowa (suma) 2738011 679893 3417904 Wartość rynkowa (średnia) 114083,8 84986,63 106809,5 Przychody (suma) 3659827 480564 4140391 Przychody (średnia) 152492,8 60070,5 129387,2 Zatrudnienie (suma) 2571159 490384 3061543 Zatrudnienie (średnia) 107131,6 61298 95673,22

181

Rysunek 51. Graficzne porównanie całkowitej wartości rynkowej, przychodów (mld USD) i zatrudnienia w dwóch badanych grupach

Źródło: Opracowanie własne

Rysunek 52. Graficzne porównanie przeciętnej wartości rynkowej, przychodów (mld USD) i zatrudnienia w dwóch badanych grupach

Źródło: Opracowanie własne

Z analizy rysunków: 51 i 52 wynika, że zarówna całkowita, jak i przeciętna wartość rynkowa jest większa w grupie przedsiębiorstw związanych z „nową gospodarką”, aniżeli w zbiorowości podmiotów tradycyjnych. Odwrotną tendencję widać w zakresie wielkości przychodów i zatrudnienia, których całkowite wartości są niższe w grupie pierwszej, aniżeli w grupie drugiej.

0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 Wartość rynkowa Przychody Zatrudnienie „nowa gospodarka” tradycyjna gospodarka 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 140000 Wartość rynkowa Przychody Zatrudnienie „nowa gospodarka” tradycyjna gospodarka

182