Nr. £ WĄBRZEŹNO, czwartek dnia 3 października 1929 r. Numer okazowy. Rok la
Organ Katolicko* Narodowy
Przedpłata: miesięcznie wynosi zł 1,— z dostawą pocz tową zł 1,19, z odnoszeniem w domprzez specjalnych posłań
ców zł 1,25. Cena egzemplarza pojedyńczego wynosi gr 15,RQPONMLKJIHGFEDCBA
UuM h razi IM11: na M, izrt i ssMi
Ogłoszenia: wiersz milim. na stronie 7-łam.gr 10, na stronie 4-łamowej za tekstem gr 30, w tekście gr50, na I str. gr75. Przy powtórzeniach udziela się rabatu. Dla zagranicy 50%nadwyżki.
M Mill I aUJlraijl: li m rzelaa, SiineH or. 11
Bóg i Ojczyzna! Szczęść Boże! W jedności siła!
U progu.
-- M 'P r z y s t ę p u j e m y o d d z i ś d o w y d a w a n i a s t a ł e g o o r g a n u „ G a z e t y W ą b r z e s k i e j
W y d a w n i c t w o t o n i e b ę d z i e s ł u ż y ł o c e l o m , c z y p o t r z e b o m j a k i e j k o l w i e k p a r t j i . B ę d z i e t o g a z e t a b e z p a r t y j n a , s ł u ż ą c a i n t e r e s o m c a ł e g o n a r o d u , k t ó r e z w ł a s z c z a t u , n a z a g r o ż o n y m p o s t e r u n k u k r e s o w y m , - w y m a g a j ą n a d z w y c z a j n e j c z u j n o ś c i i z g o d y w s z y s t k i c h s t a n ó w . W y d a w a ć j ą b ę d z i e m y w d u c h u n a r o d o w y m i k a t o l i c k i m , p o d k t ó r y m t o s z t a n d a r e m z j e d n o c z y ć
s i ę w i n n o c a ł e s p o ł e c z e ń s t w o . C h c e - m y ł ą c z y ć s p o ł e c z e ń s t w o , k t ó r e r o z b i t o c e l o w o n a k o t e r j e i p a r t j e , r o z - p r o s z k o w a n o ś w i a d o m i e d l a ł o w i e n i a r y b w m ę t n e j w o d z i e .
P r a c a n a s z a p r z e j d z i e s i ł y k i l k u j e d n o s t e k , o w i a n y c h d o b r ą c h ę c i ą i z a m i a r a m i . C a ł e s p o ł e c z e ń s t w o m u s i n a s w n i e j p o p r z e ć . T u , w W ą b r z e ź n i e , s p e c j a l n i e d z i a ł a j ą w p ł y w y i p r ą d y p r z e c i w n e , k t ó r e s ł u ż ą o b ł u d n i e c e l o m t y l k o j e d n e g o o d ł a m u s p o ł e c z e ń s t w a . O d ł a m t e n j e s t n a s z c z ę ś c ie n i e l i c z n y . O l
b r z y m i a r e s z t a s p o ł e c z e ń s t w a p o z o s t a w a ł a d o t y c h c z a s b e z w ł a s n e g o o r g a n u , k t ó r y b y j ą i n f o r m o w a ł t a k , j a k w y m a g a t e g o i n t e r e s K o ś c i o ł a i N a r o d u . „ G a z e t a “ s t a n i e s i ę t e d y t r y b u n ą d l a w s z y s t k i c h k l a s s p o ł e c z n y c h . N i e b ę d z i e m y i c h r o z b i j a l i , l e c z ł ą c z y l i , n i e b ę d z i e m y z a t r u w a l i , l e c z l e c z y l i . W t e j m y ś l i r o z p o c z y n a m y w y d a w a n i e „ G a z e t y W ą b r z e s k i e j * 4.
K o n i e c z n e j e s t n a m — j a k z a z n a c z y l i ś m y — p o p a r c i e c a ł e g o s p o ł e c z e ń s t w a , o d k t ó r e g o z a l e ż y l o s n a
s z e j i n i c j a t y w y . N i e w ą t p i m y , ż e n i e r a z z n a j d z i e m y n a d r o d z e r z u c a n e n a m p o d n o g i k a m i e n i e , l e c z z a u f a n i e s p o ł e c z e ń s t w a w y n a g r o d z i n a m w s z y s t k i e p r z e c i w n o ś c i i p o n i e s i o n e t r u d y .
W t e j m y ś l i r o z p o c z y n a m y n a s z ą p r a c ę n a p o s t e r u n k u w ą b r z e s k i m .
W i m i ę B o ż e !
Redakcja i Wydawnictwo
„Gazety Wąbrzeskiej
Bóg i Ojczyzna.
P r z e z l i c z n e w i e k i n a r ó d p o l s k i w i e r n i e i n i e w z r u s z e n i e s t a ł p o d s z t a n d a r e m , n a k t ó r y m w y p i s a n e b y ł o h a s ł o : „ B ó g i O j c z y z n a 1 4 . D o p ó k i b y ł w i e r n y t e m u h a s ł u , d o p ó t y b y ł s i l n y , z d r o w y , p o w a ż a n y . P o d c z a s w i e k o w e j n i e w o l i t o h a s ł o u t r z y m y w a ł o — m i m o r o z b i o r ó w — j e d n o ś ć n a r o d o w ą , o r z e ź w i a ł o s k o ł a t a n ą , u d r ę c z o n ą d u s z ę n a r o d u , p o d t r z y m y w a ł o n a d z i e j ę , u z d o l n i a ł o d o n a j w i ę k s z y c h o f i a r i p o ś w i ę c e ń .
A d z i ś , w z j e d n o c z o n e j P o l s c e , h a s ł o t o w i e l u P o l a k o m p r a w i e o b c e m i n i e z r o z u m i a ł e m s i ę s t a ł o .
B ó g , W i a r a , K o ś c i o ł d l a w i e l u p r z e s t a r z a ł e m i s ą z a b y t k a m i , k t ó r e w y c i ą g a s i ę z l a m u s a d l a d e k o r a c j i o b c h o d ó w i u r o c z y s t o ś c i ; c o d z i e n n e d o ś w i a d c z e n i e u c z y n a s , ż e p r a w d y i z a s a d y k a t o l i c k i e w ż y c i u p r y w a t n e m , s p o ł e c z n e m , g o s p o d a r c z e m i p o l i t y c z - n e m b y w a j ą l e k c e w a ż o n e , a n a w e t n i e r a z w y s z y d z a n e . S p r z e c z n e z t r a d y c j ą p o l s k ą , n i e z g o d n e z d u c h e m i m y ś l ą p o l s k ą , o b c e p o g l ą d y s e k c i a r s k i e l u b w o l n o m u l a r s k i e z n a j d u j ą p o s ł u c h i p o p a r c i e .
N a s i b i s k u p i , n a s i d z i a ł a c z e n a r o d o w i , a n i e d a w n o J E m i n . K s . K a r d y - n a ł - P r y m a s z w r a c a l i u w a g ę n a g r o ż ą c e W i e r z e ś w . i K o ś c i o ł o w i k a t . n i e b e z p i e c z e ń s t w a , w y k a z y w a l i , ż e w r o g o w i e K o ś c i o ł a i P o l s k i u m y ś l n i e z a t r u w a j ą d u s z ę p o l s k ą i o d w i e ś ć u s i ł u j ą P o l a k ó w o d K o ś c i o ł a i z a s a d k a t o l i c k i c h , a b y z n i s z c z y ć n a s z ą o d p o r n o ś ć d u c h o w ą i p r z y w i e ś ć z n ó w P o l s k ę d o z g u b y , a l e t y m r a z e m j u ż d o z g u b y o - s t a t e c z n e j .
C a ł a p r z e s z ł o ś ć n a s z a , p o ł o ż e n i e P o l s k i Z m a r t w y c h w s t a ł e j , n a s z e s t o s u n k i w e w n ę t r z n e i z e w n ę t r z n e w s k a z u j ą n a m , ż e n a r ó d n a s z m o c n o o p r z e ć s i ę w i n i e n n a O p o c e P i o t r o w e j , o d r o d z i ć s i ę w d u c h u k a t o l i c k i m , j e ż e l i c h c e s w ó j b y t u t r w a l i ć i z g o t o w a ć s o b i e ś w i e t l a n ą p r z y s z ł o ś ć .
D l a t e g o p i s m o n a s z e c h c e m o c n o s t a n ą ć n a g r u n c i e k o t o l i c k i m i w s z e l
k i e p r z e j a w y ż y c i a o ś w i e t l a ć z e s t a n o w i s k a k a t o l i c k i e g o , c h c e p r a w d y i z a s a d y k a t o l i c k i e w p r o w a d z a ć w c a ł o k s z t a ł t n a s z e g o ż y c i a n a r o d o w e g o .
M y c h c e m y B o g a !
O j c z y ź n i e m i ł e j s ł u ż y ć p r a g n i e m y i d o b r u n a s z e g o n a r o d u p o l s k i e g o .
P o l a c y p o n o s i l i n i e z l i c z o n e o f i a r y d l a O j c z y z n y .
J a k F r a n c j a i s t n i e j e d l a F r a n c u z ó w , j a k A n g l j a d l a A n g l i k ó w , t a k P o l s k a d l a P o l a k ó w . B ó g j ą d l a n i c h w s k r z e s i ł i o d n o w i ł d a w n e j e j s z c z y t n e p o s ł a n n i c t w o . P o l a c y m u s z ą b y ć w
P o l s c e p a n a m i i g o s p o d a r z a m i , P o l a c y m u s z ą m i e ć w P o l s c e p i e r w s z e ń s t w o w s z ę d z i e i z a w s z e , i n t e r e s y p o l s k i e g o n a r o d u i d o b r o P o l a k ó w m u s z ą b y ć w P o l s c e m i a r o d a j n e m i . P o l s k a — M a c i e r z m u s i d z i e c i o m s w y m z a p e w n i a ć c h l e b i b y t i g o t o w a ć l e p s z ą p r z y s z ł o ś ć . P o l a c y m u s z ą z n a l e ź ć w P o l s c e p r a c ę i c h l e b . N i e g o d z i s i ę , b y o b c e p r z y b ł ę d y t u c z y ł y s i ę k r w a w i c ą l u d u p o l s k i e g o i p a n o s z y ł y s i ę w P o l s c e , a P o l a c y s z l i n a o b c z y z n ę p o p r a c ę’! c h l e b !
D o b r o c a ł e g o n a r o d u p o l s k i e g o w O j c z y ź n i e , a g o r l i w a i s k u t e c z n a o b r o n a i w y d a j n a p o m o c b r a c i o m n a o b c z y ź n i e — o t o w i e l k i e o b o w i ą z k i n a s z e g o p a ń s t w a . W s z y s t k o , c o j e s t p o l - s k i e m , w s z y s t k o , c o z ł ą c z o n e j e s t z p o j ę c i e m n a s z e j O j c z y z n y m u s i w P o l s c e s t a ć s i ę n i e t y k a l n ą ś w i ę t o ś c i ą , a
g o d n o ś ć n a r o d u i p a ń s t w a m u s i b y ć z n i e z ł o m n ą s t a n o w c z o ś c i ą b r o n i o n a i z a c h o w a n a . L ż y ć i z o h y d z a ć P o l s k i i n a r o d u p o l s k i e g o n i e p o z w o l i m y n i k o m u , n i g d y i n i g d z i e .
I n t e r e s o m i d o b r u O j c z y z n y n a s z e j i c a ł e g o n a r o d u m u s z ą s i ę p o d p o r z ą d k o w a ć i n t e r e s y k l a s i s t a n ó w , a m b i c j e i a m b i c y j k i j e d n o s t e k l u b p a r t y j .
Zgon dr. G. Stresemann’a
ministra spraw zagrań. Rzeszy.
B e r l i n , 3 . 1 0 . T e l. w ł.
D z i ś ( w e c z w a r te k ) r a n o o g o d z . 5 .2 5 u m a r ł w m i e s z k a n iu w ł a s n e m w B e r l in i e m i n i s t e r s p r a w z a g r a n i c z n y c h R z e s z y d r . G u s t a w S t r e s e - m a n n . W ś r o d ę m i n . S t r e s e m a n n c z u ł s i ę z u p e ł n i e d o b r z e i c a ł y d z i e ń b y ł b . c z y n n y . M . i n . w y g ł o s i ł w i e l k ą m o w ę n a p o s i e d z e n i u f r a k c j i
„ D e u t s c h e V o l k s p a r t e i44, n a k t ó r e m o m a w i a n ą b y ł a s p r a w a b e z r o b o c i a : W i e c z o r e m , p o p o w r o c i e d o d o m u , m i n . S t r e s e m a n n r u s z o n y z o s t a ł p a r a l iż e m : c a ł y p r a w y b o k c h o r e g o b y ł z n i e c z u l o n y ; p r z y ł o ż u j e g o l p r z e z c a ł ą n o c c z u w a ł a ż o n a i 2 - c h |
Bandytyzm w Chełmnie.
Meksykańskie metody r;sanatorówM (Hądzlikowców) wydają owoce... - Krwawe zajście w posterunku policji państwowej.
W u b i e g ł y w t o r e k , w g o d z i n a c h w i e c z o r n y c h b y ł o m i a s t o n a s z e ś w i a d k i e m k r w a w e g o z a j ś c i a , k t ó r e d o ź y w e g o p o r u s z y ł o u m y s ł y c a ł e g o n a s z e g o s p o ł e c z e ń s t w a .
O t ó ż d o r e s t a u r a c j i p . K . p r z y u l .
W s z y s c y P o l a c y s ą d z i e ć m i j e d n e j M a t k i - O j c z y z n y , w s z y s t k i e s t a n y n a r ó d s t a n o w i ą ; d l a t e g o m u s z ą b y ć z r ó w n o w a ż o n e w m i ł o ś c i i s p r a w i e d l i w o ś c i i n t e r e s y w s z y s t k i c h s t a n ó w , a b y
n i k t n i e d o z n a w a ł u p o ś l e d z e n i a l u b k r z y w d y , a b y w s z y s c y t w o r z y l i s p o ł e c z e ń s t w o j e d n o , z g o d n e i z ł ą c z o n e m i ł o ś c i ą .
W s z y s c y P o l a c y r ó w n o l e g l e i r ó w n o m i e r n i e w e d le s w y c h s i ł i z d o l n o ś c i m u s z ą s p e ł n i a ć o b o w i ą z k i w o b e c O j c z y z n y , w s z y s c y p o w i n n i m i e ć o d p o w i e d n i e k o r z y ś c i , w s z y s c y m u s z ą , b y ć g o t o w i d o o f i ‘a r — c h o ć b y n a j c i ę ż s z y c h — d l a J e j d o b r a .
T a k p o j m u j e m y n a s z ą s ł u ż b ę d l a O j c z y z n y i N a r o d u , t a k i m z a s a d o m n a r o d o w y m c h c e m y s ł u ż y ć , t a k i e p o j ę c i a i z a s a d y p r a g n i e m y s z e r z y ć i w p a j a ć .
D r o g o w s k a z e m b ę d ą n a m z a s a d y k a t o l i c k o - n a r o d o w e , a p r z e w o d n i k i e m
— m i ł o ś ć 1 s p r a w i e d l i w o ś ć , c e l e m z a ś — d o b r o K o ś c i o ł a k a t o l i c k i e g o i N a r o d u P o l s k i e g o .
T a k n a m d o p o m ó ż B ó g ! B ó g i O j c z y z n a !
Z a W i a r ę i O j c z y z n ę !
s y n ó w . D z i ś r a n o , n i e o d z y s k a w s z y p r z y t o m n o ś c i , d r . S t r e s e m a n n z m a r ł .
D r . G u s t a w S t r e s e m a n n u r o d z i ł s i ę w r . 1 8 7 8 w B e r l i n i e , n a u k i p o l i t y c z n e s t u d i o w a ł n a u n i w e r s y t e t a c h w B e r l in i e i L ip s k u . P r z e z c z a s p e w i e n p r a c o w a ł j a k o u - r z ę d n i k w s y n d y k a t a c h p r z e m y s ł o w y c h .
W r o k u 1 9 0 7 z o s t a ł w y b r a n y d o p a r l a m e n t u n i e m ie c k i e g o i t u d a ł s i ę p o z n a ć j a k o w y t r a w n y m ó w c a . W c z a s ie w o j n y s t a ł s i ę t w ó r c ą n i e m i e c k i e j p a r t j i l u d o w e j ( D e u t s c h e V o l k s p a r t e i ) . O d r . 1 9 2 5 s p r a w u j e u r z ą d m i n i s t r a s p r a w z a g r a n ic z n y c h .
S z c z e g ó ł o w e o m ó w i e n i e d z i a ł a l n o ś c i z m a r łe g o m i n i s t r a , z w ł a s z c z a j e g o s t o s u n k u d o s p r a w p o l s k i c h , o d k ł a d a m y n a p ó ź n i e j .
M a r s z a ł k a F o c h a n r . 1 p r z y b y ło k i l k u b o j ó w k a r z y z n a n e g o n a t u t . b r u k u „ s a n a t o r a '4 p H ą d z l i k a . B y l i t o z n a n i a - w a n t u r n i c y Z . S z y m b o r s k i , D o m a g a l
s k i i S ł a w a t y c k i .
W s z c z ę ć c n i u p l a n o w a n ą z g ó r y
b u r d ę , a g i t u j ą c h a ł a ś l i w i e z ą l i s t ą t . z w . „ b l o k u j e d n o ś c i 44 n r 1 , n a z w a n ą p r z e z p . H ą d z l i k a „ p a ł k ą p r z e c i w p a n o m o b y w a t e lo m 44. W s p o s ó b b r u t a l
n y z a c z ę l i b o j ó w k a r z e s a n a c y j n i z a c z e p ia ć g o ś c i g r o ż ą c i m p o b i c i e m . — O k a z a ł o s i ę , ż e m a j ą d o c z y n i e n i a z z w o l e n n i k a m i „ Z j e d n o c z e n i a O b y w a t e l s k i e g o 14 ( l i s t a n r . 6 ) .
P a ł k a r z e s p o s t r z e g l i n i e b a w e m , ż e d a r e m n i e u s i ł u j ą s p r o w o k o w a ć g o ś c i, w o b e c c z e g o w y n i e ś l i s i ę n a u l i c ę , w r z e s z c z ą c : „ N i e c h ż y j e H ą d z l i k 4 4 ! i m i o t a j ą c t r u d n e d o p o w t ó r z e n i a w y z w i s k a p o d a d r e s e m o b y w a t e l s t w a c h e ł m i ń s k i e g o .
Z o k r z y k a m i „ N i e c h ż y j ą h ą d z l i - k o w c y ! 41 — u d a l i s i ę n a s t ę p n i e n a p o s t e r u n e k p o l i c ji p a ń s t w o w e j , c h c ą c
„ z a p r o w a d z i ć p o r z ą d e k w m i e ś c i e 44. W l o k a l u k o m i s a r j a t u z a c h o w y w a l i s i ę h a ł a ś l i w i e , r e k l a m u j ą c „ j e d y n k ę 14 i o d g r a ż a j ą c s i ę f u n k c j o n a r j u s z o w i p o l i c j i p a ń s t w .
N i e u s ł u c h a l i t e ż w e z w a n i a d o o - p u s z c z e n i a p o k o j u s łu ż b o w e g o , — p r z e c i w n i e p r z y j ę l i p o s t a w ę w y z y w a j ą c ą . T r z e b a b y ł o a w a n t u r n i k ó w u - s u n ą ć z l o k a l u s i ł ą , p r z y c z e m j e d e n z n i c h , z n a n y p r z e s t ę p c a , b r a t z a b ó j c y ś p . c h o r ą ż e g o S u l s k i e g o Z . S z y m b o r s k i r z u c i ł s i ę n a p o s t e r u n k o w e g o p . G r z e g o r k a . J e d n ą r ę k ą c h w y c ił b a n d y t a p o s t e r u n k o w e g o p o d g a r d ł o , d r u g ą z a w i s z ą c y u b o k u b a g n e t , u s i ł u j ą c g o w y r w a ć z p o c h w y .
P o d c z a s t e j s z a r p a n i n y , r e s z t a n a p a s t n i k ó w , m i a n o w i c i e D o m a g a ls k i i S ł a w a t y c k i z a c h ę c a l i S z y m b o r s k i e g o , w r z e s z c z ą c : „ b i j g o “ , „ z a b ij p s a 41,
„ l e j m u “ .
J e d e n z o p r y s z k ó w w o ł a ł d o d r u g i e g o : „ L e ć d o H ą d z l i k a , t o o n i c h d o p i e r o u b i e r z e , o n i m d a ! R ó w n i e ż w r z e s z c z a l i w s z y s c y : „ N i e c h ż y j e j e d y n k a4 4 ! t a k , ż e p r z e d l o k a l e m p o s t e r u n k u p o w s t a ł o w i e lk i e z b i e g o w i s k o .
P o s t e r u n k o w y G r z e g o r c z y k , b ę d ą c p o d ó w c z a s s a m j e d e n n a p o s t e r u n k u , z n a l a z ł s i ę w k r y t y c z n e m p o ł o ż e n i u . N i e m o g ą c d o b y ć t r z y m a n e g o p r z e z n a p a s t n i k a b a g n e t u , p o r w a ł r e w o l w e r i r ę k o j e ś c i ą u d e r z y ł S z y m b o r s k i e g o w r ę k ę , c h c ą c z m u s i ć g o d o p u s z c z e n i a b a g n e t u .
W t e r n u d e r z y ł o p r y s z e k p o s t e r u n k o w e g o G . j a k i m ś t w a r d y m p r z e d m i o t e m w t w a r z , p o c z e m u s i ł o w a ł w y r w a ć s t r ó ż o w i b e z p i e c z e ń s t w a r e w o l w e r z r ą k . N a g l e p a d ł s t r z a ł .
W t e j s a m e j c h w i l i n a p a s t n i k z a c h w i a ł s i ę i r u n ą ł n a z i e m i ę . N a r e s z t ę o p r y s z k ó w p a d ł b l a d y s t r a c h . — O p u ś c i l i l o k a l c i c h a c z e m .
O k a z a ł o s i ę . ż e k u l a u g o d z i ł a S z y m b o r s k ie g o w p i e r s i , p r z e b i ja j ą c n a w y - l o t l e w e p ł u c o .
5 n a s z y c h w a r s z t a t ó w p r a c y . P > b c i ą ż a n i e j a k i e m i k o l w i e k p o -
> z i i m r u i n ą , a p r a c o w n i k o w i
Str. 1 GAZETA WĄBRZESKA — piątek, dnia 4 października 1929 r. Nr. 1EDCBA
W yborcy m iejscy!
B a c z n o ś ć !
K o n ie c z n o ś ć z m ia n y g o s p o d a r
k i m ia s t.ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
N ie trzeba długo rozw odzić się nad tem, że g o sp o d ark a budżetow a naszych m iast m usi w ejść n a drogę o s z cz ę d n o ś c i. M dw ię, n am o tem sam e liczby, k tó re rów nocześnie są d la n as przestro
gą. Z arów no w gospodarce państw ow ej jak i sam orządow ej m usi n astąp ić zw rot zasadniczy.
D otychczas budżety p ań stw a i m iast rosły zbyt prędko, w yciągając ze społe
czeństw a w iele kapitałów w postaci po
d atk ó w i innych danin. W zrost ten jed
n ak jest zbyt szybki, jak nam w skazują zestaw ienia liczbow e.
W eźm y n ajp ierw pod uw agę b u d - ie tp a ń s tw o w y w o statn iem 6-leciu (od r. 1924). O tóż w y d a tk i rosły w tym okresie w sposób n astęp u jący :
Rok: M ilj. zł.
1924 1.539
1925 1.801
1926 1.842
1927/28 2523
1928/29 2.491
1929/30 2.765
N ależy pam iętać, że pow yższe liczby
są w zięte z p relim in arza budżetow ego.
W rzeczyw istości w y d a tk i były w ięk
sze, poniew aż je przekraczano (w r.
1927/28 przekroczenia budżetow e doszły do olbrzym iej w ysokości 563 m iljonów !).
W o statnich latach w ydatki przekro czyły ju ż granicę 3 m iljardów .
M ając tak ie zachęcające przykłady
w gospodarstw ie budżetow em państw a, sam orządy poszły jego śladam i. R osły w ięc rów nież budżety sam orządów i to n aw et jeszcze szybciej, niż budżet p ań
stw a. O to k ilk a przykładów : W y d a t
k i s a m o rz ą d ó w dochodziły w o- ątatn ich latach do w ysokości:
, R ok: M ilj. zł.:
t 1926/27 512
I 1927/28 603
! 1928/29 1.201
Jak w idzim y — w zrost w ydatków w znosi się szybko w górę.
G dy bliżej zbadam y rodzaj w ydat
ków w budżecie p a ń s tw a , to rzucą nam się w oczy szczególnie dw ie po
zycje: w zrost w ydatków n a em erytury (i ren ty inw alidzikie) oraz w zrost pozy- cyj, przeznaczonych na spłatę długów państw ow ych. O to liczby porów naw cze:
W m iljo n a c h z ło ty c h : S p łata R ok: E m ery tu ry : długów :
1924 95 11
1925 166 41
1926 188 145
1927/28 244 186
1928/29 234 222
1929/30 249 247
N ie w iem y, poniew aż nie posiadam y odpow iednich zestaw ień, czy w budże
tach sam orządow ych pozycje n a em ery tu ry i n a spłaty długów ro sn ą tak, jak w budżecie państw ow ym , czy też m oże jeszcze szybciej. W iem y tylko, że z koń
cem r. 1928 d łu g i sam orządów w yno-
•iły 800 — 850 m iljonów , a w ciągu r.
1929 zadłużenie to w zrosło. (S tołeczne m iasto W a r s z a w a w budżecie sw oim k ostatniego ro k u posiada pozycję B 9.450.000 zł. n a „spłatę długów 44.)
Jeżeli ro sn ą w ydatki n a „em erytu
ry 44 (i ren ty inw alidzkie) oraz n a „spła
tę długów **, to oczyw iście m usi także W zrastać budżet. A jeżeli budżet m a po
zostać w dzisiejszych granicach, to na pokrycie rosnących w ydatków n a „em e
rytury*4 i n a „spłatę długów 44 trzeba zna
leźć pokrycie w ten sposób, że się zm niejsza i obcina w ydatki n a inne cele.
T ą drogą chce iść m in ister sikarbu, pułk. M a tu sz e w sk i, który w sw oim W yw iadzie w yraźnie ośw iadczył (patrz:
„S łow o P om .“ nr. 219):
— „W r. 1930/31 m u sim y w ró cić zag ranicy i n aszy m k rajow y m w ie rz y c ie lo m o k ilk a d zie siąt m iljo n ó w w ię c e j p ro cen tó w i ra t, n iż w b ieżą
cy m o k resie b u d żeto w ym .
A b y zn aleźć p o k ry cie tego w y d atk u i n ie p rzek ro czy ć o g ó ln ej su m y d o cho d ó w , m u sim y o g r a n ic z y ć in n e n a
w et b ard ziej p o ży teczn e i p o ciąg ające...
R zecz p ro sta, p rzed ew szy stk iem h a
m u je m y in w e s ty c je . N ie ro zp o
czy n am y ż a d n e j n o w e j p r a c y , — k o ń czy m y ro zpo częte14. —
C zy sam orządy m ogą iść drogą, w y
tk n iętą przez pułk. M atuszew skiego? — .C zy sam orządy m ogą sobie pow iedzieć:
^przedew szystkiem ham ujem y inw e-
S ądzim y, że naśladow anie pułk. M a
tuszew skiego nie m oże być bezw zględne i całkow ite. S łuszną jest zasada, że n a
leży gospodarow ać oszczędnie, ale po nagłym rozpędzie R ad o sn ej tw órczości4*
należałoby raczej dążyć do zm niejszenia w ydatków na „em erytury*4 i przede- w szystkiem „ham ow ać44 proces pom na
żan ia p łatn y ch „em erytów44, bo przez to zaoszczędziłoby się przecież sporo m il
jonów n a niektóre potrzebne ...inw e
stycje.
S am orządy m uszą w prow adzić u sie
bie jak najdokładniejszą oszczędność, lecz ta oszczędność m usi być rozum na,
Z N A S T A N IE M D Ł U Ż S Z Y C H W IE C Z O R Ó W
K K P * należy pam iętać o abononow aniu dobrej i pożytecznej gazety
GAZETA WĄBRZESKA
spełnia pod tym w zględem całkow icie sw e zadanie.
W JE D N Y M Z N A JB L IŻ S Z Y C H N U M E R Ó W
rożpoczniemy druK b. cieKawei powieści
p. t.
P O W R O T D O G N IA Z D A .
A żeby sobie zapew nić P O C ZĄ T E K P O W IEŚ C I, prosim y o zam ów ienie GAZETY WĄBRZESKIEJ na październik u roznosicieli gazet, lub też ustnie
w zg. pisem nie w naszej ekspedycji przy R ynku 14.
(eiia prenumaraty miesUcznej wynoii ty lk o 1 z ł, z dostawa do dono 1.20 zl.
S pełnijm y obow iązek!
N ie d z ie la , to d z ie ń w y b o ró w d o R a d y K ażdy uśw iadom iony obyw atel speł
ni zatem sw ój obow iązek.
Ilu jed n ak jest nieuśw iadom ionych, ilu niezdecydow anych — ci n ajch ęt
niej usunęliby się od spełnienia obo
w iązku w yborczego.
J e s t to n ie d o p u s z c z a ln e ! N ie w o ln o obyw atelom lekce
w ażyć sw ych praw , nie w olno biernie przyglądać się w ypadkom . N ie do
puścim y, aby z bierności naszej ko
rzy stali N iem cy i ^elem enty rad y k aln e, w rogie w szystkiem u co polskie i k ato lickie, w rogie dla p ań stw a i gospodar
k i społecznej. K ażdy P olak, każda P olka zatem , którzy w dniu w yborów nie sp ełn ią sw ego obyw atelskiego 1 narodow ego obow iązku, którzy ucie- k n ą przed nim , nie m ogą o sobie po
w iedzieć, że są pełnow artościow ym i o- b y w atelam i społeczeństw a naszego.
N ie tylko w sto su n k u do siebie, k a
żdy obyw atel P o lak naszego m iasta m usi spełnić sw ój obow iązek. T rzeba go spełnić i w sto su n k u do opiesza
łych. T rzeba nam aw iać, persw adow ać, by spełnili sw ój obow iązek w szyscy bez w yjątku,
k a ż d y b o w ie m g ło s d e c y d u je . S tańcie w ięc w szyscy do w yborów . N iech ani jeden głos polski nie zginie.
S ztuka — a polityka.
N a c jo n a lis ty c z n y z ja z d a rty s tó w m a la rz y i rz e ź b ia rz y n ie m ie c k ic h w G d a ń s k u . - L u b o w n ik o m g d a ń s k ic h d z ie ł a rty s ty c z n y c h
p o d u w a g ę . G dańsk, 2. 10. T el. w ł.
S ztuka jest m iędzynarodow a! T ak się zw ykle m ów i. U N iem ców jed n ak
że jest inaczej — zw łaszcza w G dań
sku. D ow odem tego zjazd zw iązku ar tystów „tw órczych 44 w N iem czech, ja
ki się odbył w tych dniach w G dań
sku.
T ło jask raw o polityczne n ad ał zjazdow i szczególnie sen ato r S trunk, k tó ry podczas sw ego przem ów ienia w czasie przyjęcia w e D w orze A rtusa pow iedział w im ien iu sen atu m . in.:
„A rtysta pozna i odczuje, że sztu
k a G dańska jest sztuk ą niem iecką (!).
T em w ięcej zadziw ia, że z polskiej stro n y u siłu je się fak t ten zachw iać.
Jeszcze w ro k u ubiegłym w ydane zo
stało za poparciem P o lski dzieło, za
ty tu ło w an e „m otyw y arch itektu r gdań sk ich44, w jak iem się zn ajd u ją n ie
praw dziw e tw ierd zen ia (?), które n as gdańszczan boleć m uszą. W iem y o tem , że z czasów , gdy królow ie pol
scy w G dańsku posiadali w ielkie p ra
w a honorow e (!) pozostały polskie go
d ła zw ierzchnicze, herby i sym bole, t^ ^a m o jak z czasów krzyżackich i prtM kich. G dańszczanie, których los poliw czny srogo dośw iadczał, zacho- w alm e godła jako sym bol zm iennej przeszłości. N ie zgadzam y się jednak (w ir w ollen nicht). by pietyzm u tego (czyż przem alow anie polskiego o rła
to znaczy, że objąć m usi te działy go
spodarki, gdzie zm niejszenie w ydatków m oże zw olnić pew ne zasoby pieniężne na pokrycie innych działów pracy.
T rudno jest dzisiaj zatrzym ać rozpęd w zrostu budżetu państw ow ego, jeszcze tru d n iej będzie pow strzym ać rozpęd budżetów sam orządow ych, k tó re z za
w rotną szybkością się rozrastały. L ecz, ta konieczność m usi być dokonana. D la
tego uśw iadom ieni w yborcy P om orza idą do pracy sam orządow ej z hasłem oparcia gospodarki n a zasadach rozum nej oszczędności.
M ie js k ie j w W ą b rz e ź n ie . S praw y m iasta się w ażą. R ozstrzygają się W asze losy, losy m ieszkańców te
go grodu.
W szyscy oddajcie W asze głosy na listę
G o s p o d a rc z o -N a ro d o w ą i W ła ś c ic ie li D o m ó w - n a lis tę n r. 4 .
lista 4 lista
to obrona umiejętnej zdrowej i korzyst nej gospodarki Wąbrzeźna
N r. obw o
du '
G łoski alfabetu
od do L okal biura
I A - F H otel P od białym
orłem
‘ II G - K H otel „D w ór W ą
brzeski"
III L - P P ow iatow a K asa
C horych
IV R — S t S zkoła P ow szechna
M ęska
V T - Z S zkoła P ow . Ż eńska
n a niem ieckiego nad b ram ą P an ień
ską, dokonane przed rokiem było tak że pietyzm em ? D op. red.) w yzyska
no w celach politycznych, jak to u- czynił au to r w spom nianej książki, który np. pod ilu stracją, p rzed staw ia
jącą ratu sz staro m iejsk i, um ieścił podpis: „ratu sz p o lsk i4'. P rzem ów ie
nie sw e zakończył p. sen ato r słow a
m i: „w itam y w as jak gości niem iec
kich w niem ieckim (!) G dańsku4*.
W odpow iedzi przew odniczący zw iązku, prof. H oene z M onachjum , w zyw ał do budow ania pom ostów do G dańska z R zeszy N iem ieckiej.
W ątpić należy, aby nadużycie zjazdu sztu k i do celów politycznych przyniosło korzyści arty sto m — zw ła
szcza m alarzom gdańskim . W iado
m o, że P olacy ze szczególną lubością zak u p u ją dzieła arty sty czn e tw órców gdańskich, nie p y tając się ich o n a
rodow ość. W iem y, że niektórzy m a
larze, który.-h poza D olskiem nazw i
skiem nic z P olską i z narodem pol
skim nie łączy, m im o zniżki złotego i tru d n o ści gospodarczych n a P olsce dużo zarab iają. Z daje się jednak, że przysze ił czas, aby i pod tym w zglę
dem n astąp iło nieco zastanow ienia 1 aby przy zakupach pam iętano o poli- tycznem w ystąpieniu sen ato ra g d ań skiego n a zjeżdzie sztuki.
P o w ię k s z e n ie n a s z e j m a ry n a rk i h a n d lo w e j.
W arszaw a, 3. 10, T el w ł.
N iezależnie od statków , jakie w ios n ą 1930 nabyte zostaną przez rząd d la Ż eglugi P olskiej, m ary n ark a h an
dlow a pow iększy się o dw a statk i P olsko - S kandynaw skiego T ow . T ran sportow ego, które w ybudow ane będą w G oeteborgu oraz o statek szkolny
„P om orze444
O becnie m ary n ark a nasza rozpo
rządza statk am i pojem ności 37.830 tonn, w ro k u 1929 przybyło 12 jedno
stek o pojem ności 17.000 tonn.
Ś . p . k s . p ra ła t M a lc z e w s k i.
B y d g o szcz, 2. 10
D ziś n a d ra n em zm arł p o d łu g iej ch o
ro b ie d ziek an b y d g o sk i k s. p rała t T ad e
u sz S k arb ek -M alczew sk i w 57-ym ro k u ży cia.
Z o b a w y p rz e d k a rą rz u c ił s ie p o d p o c ią g .
K ato w ice, 3. 10. T el. w ł.
K o ło C h eb zia rzu cił się p o d p o ciąg 13- letn i Jó zef S o sn o w sk i, sy n k o le jarz a; k o ła zm iażd ży ły m u lew ą n o g ę. P rzy czy n ą ro zpaczliw eg o czy n u ch ło p ca b y ła o b aw a p rzed k a rą za b ra k d o zo ru n a d p o w ierzo - n em m u sta d em g ęsi, w sk u tek czeg o 6 g ę
si w p ad ło p o d p o ciąg .
R o b o tn ik p o d p a ro w o z e m .
T czew , 2. 10. T el. w ł.
W n o cy z 1-go n a 2-go b m . zd arzy ł się w Z ajączk o w ie k o ło T czew a tragiczn y w y p ad ek . R o b o tn ik p rzeto k o w y A lfo n s B u rzy ńsk i n ajn iesp o d ziew an iej d o stał się p o d k o ła m an ew ru jąceg o p aro w o zu , k tó re m u strz ask a ły p ra w ą n o g ę. D u rzy ń sk iem u po» p rzew iezien iu d o sz p itala n a ty ch m ia st n o g ę o d jęto . K to p o n o si w in ę w y p ad k u n ie w iad o m o .
„ N ie d e r m it P o le n ! u
G liw ice, 2. 10.
W d n . 1 p aźd ziern ik a b r. k o n su l g en e
ra ln y R zeczy po sp o litej w B y to m iu p. L eo n M alh o m m e u d ał się d o p rezyd en ta p o licji w G liw icach B eck a i p o in fo rm o w ał g o o an ty p o lsk iej m an ifestacji k ilk u stah lh el- m o w có w p rzed g m ach em k o n su latu R ze
czy po sp o litej P o lsk iej w B y tom iu p o d czas p o ch o d u S tah lh le m u d n . 29 w rześn ia h r.
Ja k w iad o m o , o k o ło 7 stah lh elm o w có w z g ru p y b y to m sk iej w zn o siło p rzed p o lsk im k o n su latem g en eraln y m o k rzy k i „N ied er m it P o leń4. P rezy d en t p o licji w G liw icach B eck zap ew n ił k o n su la g en eraln eg o p.
M alh o m m e, że w y d a zarząd zen ia, u n ie
m o żliw iające w p rzy szło ści p o w tó rzen ie się p o d o b n y ch w y p ad k ó w p rzed g m ach em k o n su la tu g en eraln eg o R zeczy p o sp o litej p o d czas p o lity czn y ch p o ch o d ó w w B y to m iu .
O m in is te rs tw o d la te re n ó w p o g ra n ic z n y c h R z e s z y . B erlin, 2. 10. P A T .
Ś ląski poseł niem iecko-ludow y M e- ren tzin w zyw a n a łam ach prasy w roc
ław skiej rząd R zeszy do przyw rócenia m in isterstw a d la terenów okupow anych R zeszy po dokonaniu ew akuacji jajko m in isterstw a dla terenów pogranicz
nych R zeszy, O sobny reso rt w P rusach pow inien zdaniem w nioskodaw cy sku
pić pod yyzględem organizacyjnym opie
kę n ad teren am i pogranicznem i R zeszy tak , aby niem iecki w schód nie doznał żadnej krzyw dy.
T a b e la w y g ra n y c h V ki. 19 państw. loterji klasowej.
W 22 d n iu ciąg n ien ia g łó w n iejsze w y g ran e p ad ły n a n -ry :
15,000 zł n r: 27819.
5.000 zl n r: 97170 111367 175363.
3.000 zł n r: 6669 43319 132331 151640.
2.000 zł n r: 38532 45172 78064 105164 110647 126394 1841 13.
1.000 zł n r: 26939 33923 35334 63144 131205 134943 150072.
600 zl n r: 7876 8467 8770 19379 29802 33098 41614 50258 57847 58618 70765 75102 75546 82884 107040 12716 0 147941 152301 153147 15334 5 154199 1648 18 179979.
500 zł nr: 4986 8821 11074 11562 12783 12988 13686 14647 14670 16532 20396 20938 21158 27464 29206 29483 29681 30959 35693 35695 38726 39909 40382 41801 42761 42851 43223 44321 44871 45360 45425 46701 46898 47969 48855 54893 55375 55519 56094 58099 60789 65526 65665 66161 67766 69703 69800 71149 72158 73257 74868 75629 76962 78081 78275 79609 81110 81807 83939 86076 86998 87745 89008 90390 91953 92623 94164 95021 96911 97936 99583 99662 99883 100018 100683 100919 1012 65 1039 04 105091 109141 111099 112559 114727 117451 1181 60 118978 123061 123535 124486 124960 124986 126046 127808 128192 130008 130029 130455 131691 132049 132535 132812 134354 136314 136896 136970 140220 140663 140745 141862 142014 142244 143692 144038 144739 14596 7 1491 92 150045 150224 150681 15126 4 154310 155228 156855 15742 5 1574 25 1574 59 157605 158210 159331 157425 157459 15760 5 158210 159331 169484 170874 175827 177111 177382 177428 178238 178260 180223 181395 1823 16 183788
184419,
