Przydatność rolnicza gleb Lednickiego Parku Krajobrazowego w aspekcie ochrony wód i krajobrazu

Stanisław Drzymała, Andrzej

Mocek

Przydatność rolnicza gleb

Lednickiego Parku Krajobrazowego

w aspekcie ochrony wód i krajobrazu

Studia Lednickie 3, 309-326

P o z n a ń — L ed n ica 1994

S T A N I S Ł A W D R Z Y M A Ł A , A N D R Z E J M O C E K K ated ra G le b o z n a w s tw a A R P o zn ań

PRZYDATNOŚĆ ROLNICZA GLEB

LEDNICKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO

W ASPEKCIE OCHRONY WÓD I KRAJOBRAZU

1. W S T Ę P

P ostępujące procesy industrializacji i urbanizacji p ro w ad zą do silnych, niekiedy n ieodw racalnych zm ian w środow isku przyrodniczym . D otyczy to zarów no ek o sy ste­ m ów , w m iarę je sz c z e naturalnych, ja k rów nież terenów , które od lat są zag o sp o d aro ­ w ane rolniczo. Stałej degradacji gleb oraz nadm iernej eutrofizacji w ód p o w ierzch n io ­ w ych i gruntow ych sprzyjają intensyw ne en ergochłonne zabiegi agrotechniczne, cech u jąc e rolnictw o konw encjonalne. W yw ołują one po g o rszen ie się w łaściw ości f i ­

zycznych i ch em icznych gleb przez nadm ierną m echanizację, n aw o żen ie o raz szeroko p o jętą ochronę roślin.

W celu zachow ania poszczególnych elem entów środow iska p rzed dalszym , ek s­ p ansyw nym w pływ em czynnika antropogenicznego, oprócz parków n arodow ych, coraz częściej tw orzy się lokalne obiekty chronione. Jednym z nich je s t L ednicki P ark K rajo­ brazow y, pow ołany do życia w 1988 roku. P ark ten — usytuow any około 30 km na w schód od P o zn an ia — zajm uje obszar 2790 ha. Jego w ydłużony k ształt południkow y w okół je z io ra L ednica, otacza strefa ochronna o pow ierzchni 3410 ha, zw an a o tu lin ą (ryc. 1). C ałkow ita pow ierzchnia P arku w raz z otuliną w ynosi zatem 6200 ha i ro z ­ przestrzen io n a je s t na obszarze 4-ch gm in; Ł ubow a, K iszkow a, K łecka i Pobiedzisk. Przygotow anie projektu w szechstronnego zag o sp o d aro w an ia Parku w y m ag a do­ k ład n eg o zinw entaryzow ania poszczególnych je g o elem entów , w tym także gleb u ży t­ kow anych rolniczo. C elem zatem niniejszego o pracow ania je s t ocena pokryw y glebow ej tego obiektu pod k ątem w artości i przydatności rolniczej. R o zpoznanie to m a służyć do w ytyczenia najw łaściw szych kierunków agrotechniki, zm ien iający ch stopniow o w y ­ stępujące tu rolnictw o konw encjonalne w — zalecane szczególnie na terenach c z ę ­ ściow o chronionych — rolnictw o ekologiczne.

W pracy uw zględniono także niektóre w yniki badań zespołu interdyscyplinarnego doty cząceg o terenu Parku (D zięciołow ski, G órecki 1989; S tankow ski 1989; T obolski 1 9 8 9 - 1991).

310

Ryc. 1. M apa ko m p lek só w gleb o w o-ro ln iczy ch L edn ick ieg o Parku K rajobrazow ego. S kala 1:50000

2 . K L A S Y F I K A C J A P R Z Y R O D N I C Z A G L E B

N a terenie L ednickiego Parku K rajobrazow ego w ystępują gleby należące do ró ż­ nych je d n o ste k taksonom icznych (tab. 1). Ich geneza, oparta na k ryteriach p rzy ro d n i­ czych, m oże św iadczyć o zróżnicow anych procesach lito- i pedogenicznych, ja k ie panow ały na bad an y m obiekcie po ustąpieniu lodow ca.

Przynależność gleb do odpow iednich typów je s t w znacznym stopniu u zależniona od ich usytuow ania w terenie, a w ięc w pływ u takich czynników ja k re lie f i stosunki w odne.

P ow ierzchnia w spom nianego Parku zo stała ufo rm o w an a w w arunkach strefy m ar­ ginalnej fazy poznańskiej zlodow acenia bałtyckiego. T w orzy j ą dość falista, w ysoczy- znow a m o ren a denna, której h ip so m etria w aha się w p rzed ziale 1 1 0 - 1 2 0 m n.p.m . W przeszłości została ona poprzecinana p olodow cow ym i rynnam i, z reguły o p o łu ­ dniow ym przebiegu, które następnie w ypełniły jezio ra.

T ereny bardziej w yniesione p o kryw ają gleby brunatnoziem ne, n a to m iast obszary najniższe, tw orzące w ydłużone w klęsłości, zajęły utw ory m urszow e lub torfow e o dość m ocno zróżnicow anej m iąższości. W m iejscach p ośrednio w yniesionych nad po zio m m o rza w ykształciły się gleby n ależące do czarnych ziem . N a lokalnie ukształtow anych stożkach akum ulacyjnych oraz w obrębie pokryw po ch o d zen ia flu w io g la cjaln eg o sp o ­ ty k a się gleby słabo w ykształcone, pow stałe z luźnych skał bezw ęglanow ych, zw ane w edług now ej system atyki arenosolam i. (P.T .G leb. 1989).

T a b e la 1 G łó w n e je d n o s tk i g le b o w e na te ren ie L e d n ic k ie g o Parku K r a jo b ra z o w eg o D Z IA Ł R Z Ą D -T Y P S y m b o le n a m a p ie g le b o w o -r o ln ic z e j* G le b y lito g e n ic z n e G le b y m in era ln e b e z w ę g la n o w e s ła b o w y k s z ta łc o n e A r e n o s o le A B G leb y 1. G le b y b ru n a tn o z ie m n e G le b y p ło w e A , B w a u to g e n ic z n e 2 . G le b y b ie lic o z ie m n e B ie lic e L s (la s ) G le b y se m ih y d r o g e n ic z n e C za rn e zie m ie C z a rn e z ie m ie D -G le b y 1. G le b y b a g ie n n e G le b y to r fo w e Tn 2 . G le b y p o b a g ie n n e — G le b y m u r s z o w e E h y d r o g e n ic z n e — G le b y m u rsz o w a te M * — s y m b o le z g o d n e z m apą g le b o w o -r o ln ic z ą w sk ali 1 :1 0 0 0 0 0 (I U N G , 19 8 1 )

K rótką charakterystykę typów i podtypów glebow ych, które tw orzą w ięk sze k o m ­ pleksy na terenie L ednickiego Parku K rajobrazow ego przedstaw iono poniżej.

2.1. Gleby płowe

W ystępują one p ow szechnie na obszarze całego parku, aczkolw iek pow ierzchniow o d om in u ją po zachodniej stronie je z io ra L ednica. Z ajm u ją przew ażnie teręny lekko w yniesione, pom iędzy 115 a 120 m n.p.m . G leby te w ytw orzyły się w w yniku procesu

312

p łow ienia, który polega na silnym p rzem yciu cząstek k oloidalnych — szczególnie n ie rozłożonych m inerałów ilastych — z poziom ów górnych i osadzeniu ich w partiach niżej zalegających. Procesy te, poprzedzone intensyw nym p rzem yw aniem stropu w y ­ soczyzny w okresie peryglacjalnym , doprow adziły do dw uczłonow ej budow y tych gleb. P artie w ierzchnie tw o rzą z reguły piaski gliniaste lekkie lub m ocne, płytko bądź śre- d n iogłębokie zalegające na glinach piaszczystyych lub lekkich. W utw orach p iasz­ czystych w ytw orzyły się poziom y akum ulacyjno-próchniczne — A i w ym yw ania — E, natom iast w utw orach gliniastych w ykształciły się poziom y w zbogacenia — В i nieznacznie zm ienionych skał m acierzystych — C.

Poziom y próchniczne posiadają m iąższość odp o w iad ającą głębokości zabiegów upraw ow ych (poziom y orno-próchniczne — A p) tj. około 20 - 25 cm . Z aw arto ść pró ­ chnicy w aha się w nich w granicach 1 - 2 % . W ykazują one odczyn lekko kw aśny, a pod w zględem diagnostycznym n ależą do pow ierzchniow ego poziom u ochric.

N iżej usytuow ane poziom y E nie zaw ierają łatw o rozpuszczalnych soli i w ykazują kilkuprocentow e zubożenie w m inerały ilaste, które zostały — b ez uprzedniego ro z­ kładu — przem ieszczone do poziom ów niższych. C zęsto w dolnej części tych p o zio ­ m ów zaznacza się lekkie o glejenie, w yw ołane okresow ym stagnow aniem w ód o p ado­ w ych na trudniej przepuszczalnych poziom ach gliniastych, w zbogaconych w e frakcję k o loidalną — Bt, w których często zaznacza się p lam iste oglejenie (Btg).

G liniaste skały m acierzyste — C cag g zaw ierają często pierw otne i w tórne kon- k recje bądź zacieki w ęglanu w apnia oraz w yraźne plam y glejow e w yw ołane okresow ym zaleg an iem w tych poziom ach w ód gruntow ych.

2.2. Czarne ziemie

S potyka się je w niew ielkich w ydzieleniach po obydw u stronach je z io ra L ednica, ch o ć w yraźnie w iększe zasięgi czarnych ziem są u sytuow ane po w schodniej stronie w spom nianego zb io rn ik a w odnego. Z ajm u ją one obszary lekko obniżone, głów nie w zdłuż cieków w odnych i obniżeń rynnow ych ( 1 1 2 - 1 1 5 m n.p.m .). C z am e ziem ie w y w o d zą się genetycznie z gleb bagiennych. W w arunkach panującego w p rzesz ło ­ ści dużego uw ilgotnienia — w m ineralnych utw orach gliniastych, często zaso b ­ nych w w ęglan w apnia i części ilaste następow ała w tych glebach akum ulacja m aterii o rganicznej. Pow stające trw ałe p o łączen ia kom pleksów o rganiczno-m ineralnych nadały ich stropow ym poziom om bardzo ciem ną b arw ę i w m iarę optym alną strukturę gru- zełkow ą.

M iąższość poziom ów akum ulacyjno-próchnicznych przekracza 30 cm , osiągając sporadycznie 40 - 45 cm . M ożna w nich w yróżnić nieznacznie ja śn ie jsz ą część stro­ p ow ą, której głębokość w aha się od 0 do 25 cm , zw an ą w arstw ą orną — Ap. Z aw artość próchnicy m ieści się w tych glebach w przedzile 2 - 3% . Jest to próchnica nasycona głów nie kationam i zasadow ym i, o czym św iadczy ich obojętny bądź w yraźnie zasa­ d ow y odczyn, w yw ołany obecnością w ęglanu w apnia. Poziom y A w y k azu ją dużą aktyw ność biologiczną, co p odkreślają w ąskie stosunki C :N , które najczęściej w ynoszą 6 - 9 : 1 .

G łębiej usytuow ane poziom y skał m acierzystych — С w y k azu ją rów nież uziar- n ienie glin piaszczystych lub lekkich ch arakterystycznych d la zlo d o w acen ia b ałty c­ kiego. Pod nim i, n a głębokości 3 - 5 m, zaleg a trudno przep u szczaln a glina szara

zlodow acenia środkow opolskiego. O bok licznych konkrekcji i zacieków СаСО з spotyka się w nich w yraźnie niebieskozielone plam y i zaciek i, będ ące barw nym efek tem za­ chodzących tu procesów glejow ych. Są one w yw ołane okresow ą an aero b io zą, sp o w o ­ d o w an ą dość płytkim stagnow aniem w ód glebow o-gruntow ych.

2.3. Gleby torfowe

G leby te zajm ują lokalne obniżenia, bądące albo zlądow ionym i m ałym i zbiornikam i w odnym i albo polodow cow ym i rynnam i. P ow stały one w skutek intensyw nej ak u m u ­ lacji m asy organicznej i organiczno-m ineralnej w w arunkach trw ałej anaerobiozy.

W profilach tych gleb m ożna w yróżnić tzw. w arstw ę torfogenną, w której kształtuje się rodzaj pow stającego torfu oraz w arstw ę podścielającą, rep re zen tu jącą to rf o u k sz tał­ tow anych w łaściw ościach. M iąższości tych w arstw są bardzo zróżnicow ane. N a terenie badanego P arku w ah ają się one od kilkudziesięciu centym etrów do 2,5 m. Pod torfem zaleg ają osady organiczne zw ane gytiam i, podścielone m ineralnym podłożem , które stanow ią najczęściej silnie oglejone utw ory p iaszczysto-żw irow e p o ch o d zen ia glaci- fluw ialnego. N iekiedy m iąższość w arstw to rfow o-gytiow ych w ynosi naw et 5 - 6 m.

G leby te w y k azu ją zw ykle odczyn lekko kw aśny lub obojętny. N a p o d sta w ie składu botanicznego zbiorow isk torfotw órczych, n ależą one z reg u ły do podtypu torfow isk niskich, rodzaju turzycow o-trzcinow ych.

2.4. Gleby murszowe i murszowate

Z ajm u ją one stosunkow o n iew ielkie pow ierzchnie, głów nie w obn iżen iach ry n n o ­ w ych i tarasach jezio rn y ch . G leby te pow stały z utw orów bagiennych, przede w szystkim odw odnionych torfów . W w yniku odciekającej lub w yparow yw ującej w ody, pory g le ­ bow e w ierzchniej w arstw y zostały w ypełnione pow ietrzem , co prow adziło do szybkiej m ineralizacji i tym sam ym ubytku m asy organicznej. P rocesy te, zw an e m urszeniem , pow odują przeobrażenie się, pod w pływ em czynników fizy k o -chem iczno-biologicz- nych, torfu w specyficzny utw ór zw any m urszem . P oziom m urszow y n ie p osiada ch a ra ­ kterystycznej dla torfu struktury w łókniastej, lecz agregatow ą.

W przypadku, gdy procesy decesji m aterii organicznej były bardziej zaaw ansow ane, a m iąższość w arstw y torfow ej sp ad ła poniżej 30 cm , pow stały gleby m urszow ate. C h arak tery zu ją się one ziarnistą bądź g ruzełkow ą strukturą poziom ów stropow ych oraz zn aczn ą do m ieszk ą m asy p iaszczystej, która nadaje im ciem noszarą barw ę. G leby te w ystępują dość p ospolicie — lecz m ałym i zasięgam i — na terenie L ed n ick ieg o Parku K rajobrazow ego, szczególnie w e w schodniej i południow ej je g o części oraz po za ­ chodniej stronie w strefie bezpośrednio p rzylegającej do m isy je z io ra L ednica.

2.5. Arenosole

N ależą one do słabo w ykształconych gleb m ineralnych, których skałam i m acie­ rzystym i są b ezw ęglanow e utw ory p iaszczyste. W e w cześniejszym o p raco w an iu (D rzy­ m ała, M ocek 1989) zaliczono j e do rankerów , zgodnie z obo w iązu jącą w ó w czas sy ­ stem atyką gleb P olski (P.T.G leb. 1974).

N a terenie L ed n ick ieg o P arku K rajobrazow ego arenosole w y stę p u ją g łó w n ie na stożkach akum ulacyjnych, które najczęściej w ykształciły się w południow ej części Parku. C h arak tery zu ją się one budow ą profilow ą A -C. P od p o ziom em próchnicznym ,

314

będącym epipedonem typu ochric, o m iąższości z reguły nie przekraczającej 20 - 25 cm , w ystępuje bezpośrednio skała m acierzysta.

G leby te stanow ią d alsze stadium ew olucyjne gleb inicjalnych luźnych. Poziom akum ulacyjno-próchniczny pokryw a się na o gól z w arstw ą orną — Ap, pod którą brak w yraźnych cech charakterystycznych dla poziom ów w zbogacenia (rdzaw ienia, bielicow ania, brunatnienia). W niektórych m iejscach — od w ielu lat stanow iących nieużytki — zaobserw ow ano w yjątkow o d u żą m iąższość poziom ów próchnicznych, p rzekraczającą 35 a n aw et 50 cm . Ś w iadczy to o intensyw nej w p rzeszłości działalności c zło w iek a na niektórych w yniesieniach i pagórkach.

2.6. Bielice

G leby tego typu w ystępują w północnej części parku. U form ow ały się one pod drzew ostanam i sosnow ym i w w yniku procesu b ielicow ania. Polegał on na selektyw nym w ypłukiw aniu z o rg anicznego poziom u ściółki — O ruchliw ych kw asów hum usow ych, głów nie fulw ow ych, które tw orzyły w stropow ych poziom ach profilu rozpuszczalne połączenia kom pleksow e z jo n am i glinu i żelaza. W m iarę w zrostu głębokości stosunek w ęgla organicznego kw asów próchnicznych do półtoratlenków m alał, co po p rzekro­ czeniu w artości granicznej (Corg. /A l+ F e < 25) p ow odow ało w ytrącenie się tych k o m ­ pleksów w p o ziom ie iluw ialnym .

Skałam i m acierzystym i bielic na badanym obiekcie są łatw o przepuszczalne, sk ra j­ nie ubogie w składniki piaski luźne. W ich profilu m ożna w yróżnić n astępujące poziom y g enetyczne O -Ees-B h-B fe-C .

B ielice w ystępujące na terenie L ednickiego Parku K rajobrazow ego są praw ie c a ł­ kow icie zalesione, co m ożna uznać za o p tym alne zag o sp o d aro w an ie dla tego typu gleb. C h arak tery zu ją się one kw aśnym o d czynem i w yjątkow o niskim stopniem wy- sycenia kom pleksu sorpcyjnego k ationam i zasadow ym i. U w zględniając ich b ard zo m ale zdolności buforow e, o m aw iane gleby nie nadają się do rolniczego użytkow ania.

3 . P R Z Y D A T N O Ś Ć R O L N I C Z A G L E B

3.1. Kompleksy przydatności rolniczej

W ybór optym alnego zagospodarow ania gleb niew ątpliw ie należy oprzeć na ich przynależności do określonych kom pleksów p rzydatności rolniczej (D rzym ała i in.

1985).

K om pleksy to zespoły różnych gleb, które w y k azu ją zbliżone w łaściw ości rolnicze i m ogą być p o d obnie użytkow ane. Stanow ią one zatem zbiorcze typy siedliskow e rolniczej przestrzeni produkcyjnej z którym i pow iązane są o dpow iednie rośliny u p raw ­ ne. K om pleksy te w ydziela się w oparciu o takie k ry teria jak:

— ch arak ter i w łaściw iści sam ej gleby (typ, rodzaj, gatunek, w łaściw ości fizy k o ­ -chem iczne, stopień kultury),

— w arunki klim atyczne, — rzeźb a terenu,

Spośród 9 kom pleksów , w których są zgrupow ane gleby orne na terenach nizinnych i w yżynnych, w o brębie L ednickiego Parku K rajobrazow ego w ystępuje 6 kom pleksów :

Kompleks 2 — pszenny dobry. G eneralnie do tego kom pleksu zaliczan e są gleby nieco m niej urodzajne niż do kom pleksu 1-go — pszennego bardzo dobrego. P rze­ w ażnie są to gleby zw ięźlejsze i cięższe do upraw y. T am , gdzie poziom w ód gruntow ych m oże ulegać pew nym w ahaniom są one okresow o gorzej przew iew ne albo okresow o w ykazują słabe niedobory w ilgoci. N ie m ożna ich je d n a k nazw ać glebam i w adliw ym i, gdyż ujem ne cechy w ystępują w nich w n ieznacznym stopniu. N a glebach kom pleksu drugiego udają się w szystkie rośliny, lecz otrzy m an ie w ysokich plonów zależn e je st w w iększym stopniu od poziom u agrotechniki i od przebiegu pogody. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klasy l i l a i Illb.

W o b ręb ie.L ed n ick ie g o Parku K rajobrazow ego gleby zaliczo n e do kom pleksu 2 zajm ują pow ierzchnię 69,7 ha, co stanow i 2,5% pow ierzchni Parku. S ą to głów nie zm eliorow ane czarne ziem ie w y stę p u jące w lokalnych obn iżen iach terenu, często w zdłuż cieków w odnych lub n aturalnych w cięć i d o lin ek erozyjnych. G leby te, spośród badanych, charakteryzując się najdrobniejszym u ziam ien iem — są z reguły piaskam i gliniastym i m ocnym i płytko przechodącym i w glinę lekką. C zęsto w ykazują w yraźną pylastość (zaw artość pyłu zaw iera się w p rzedziale 25 - 40% ), a n a niew ielkich po­ w ierzchniach są to n aw et utw ory pyłow e, zaw ierające ponad 40% frakcji pyłow ej (0,1 - 0,02 m m ). D ość m iąższy p oziom próchniczny A — osiągający n aw et do 4 0 cm — zaw iera zw ykle 2 - 3% próchnicy. O dczyn tych gleb je s t zazw yczaj obojętny, a z a ­ sobność w d ostępne form y m akroskładników (N , P, K, C a, M g) oraz m ikroskładników (Cu, Zn, M n, Fe) średnio w ysoka. Do kom pleksu pszennego dobrego n ależą rów nież najlepsze gleby płow e, o składzie gran u lo m etry czn y m piasków gliniastych m ocnych płytko p rzechodzących w glinę. N iekiedy są to utw ory g liniaste całkow ite. G leby te m ają dobrze w ykształcony poziom o m y (około 30 cm ) przy zaw artości p róchnicy 1,5 - 2% i zbliżony do obojętnego odczyn. W o tulinie Parku gleby tego kom pleksu zajm ują pow ierzchnię o koło 305 ha.

Kompleks 4 — żytni bardzo dobry (pszenno-żytni). W skład tego kom pleksu w cho­ d zą na ogół najlepsze gleby lekkie, w ytw orzone p rzew ażnie z p iask ó w gliniastych całk o w ity ch lub piasków gliniastych lekkich zalegających na zw ięźlejszy ch podłożach. G leby te są strukturalne i m ają d o b rze w ykształcony poziom próchniczny oraz w łaściw e stosunki w odne. P o d w pływ em stosow ania racjonalnej agrotechniki, gleby te osiągają w yższy stopień kultury, co daje m ożliow ść upraw y na nich tych sam ych roślin co na k o m pleksach pszennych. Przy niższym stopniu k ultury o p łaca się żyto, ziem niaki oraz inne rośliny charakterystyczne d la k om pleksów słabszych. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są przew ażnie do klasy lllb (rzadziej do Ilia i IV a).

N a terenie L ednickiego Parku K rajobrazow ego — gleby kom pleksu 4, czyli ż y t­ niego bardzo dobrego — zajm ują pow ierzchnię około 625 ha, co stanow i 22,4% areału Parku. N ależą tu gleby płow e (daw niej nazyw ane pseudobielicow ym i) w ytw orzone z piasków gliniastych (lekkich i m ocnych) zalegających płytko na glinie lekkiej. G leby te m ają 2 5 - 3 0 cm p oziom om o -p ró ch n iczn y o zaw artości próchnicy około 1,5%.

O dczyn w ierzchnich poziom ów je s t najczęściej lekko kw aśny, a zasobność w dostępne form y m akro i m ikroelem entów — średnia. O bie te w łaściw ości (zasobność i odczyn)

316

oraz stan struktury tych gleb są dość m ocno zróżnicow ane, poniew aż w znacznym stopniu zależą od poziom u agrotechniki (plodozm ianu, naw ożenia i jak o ści upraw y) poszczególnych użytkow ników tych gleb. G leby w chodzące w skład kom pleksu 4 w ystępują po obu stronach je z io ra L ednica na płaskich i lekko falistych partiach m oreny dennej. W otulinie Parku gleby tego kom pleksu zajm ują pow ierzchnię 720 ha.

Kompleks 5 — żytni dobry. K om pleks ten z reguły obejm uje gleby lżejsze i mniej u rodzajne niż kom pleks 4. N ależą tu przew ażnie gleby w ytw orzone z piasków gli­ n iastych lekkich średniogłęboko zalegających na zw ięźlejszym podłożu o raz gleby w ytw orzone z całkow itych piasków gliniastych. Są to gleby dość w rażliw e na suszę, p rzew ażnie głęboko w yługow ane i zakw aszone. G leby te uw aża się za typow o żyt- n io-ziem niaczane, na k tórych upraw ia się także jęczm ień . W klasyfikacji bonitacyjnej z aliczan e są one do klasy IV a i IVb.

N a terenach L ednickiego Parku K rajobrazow ego gleby kom pleksu żytniego dobrego ro zpościerają się n a około 636 ha, co stanow i 22,8% pow ierzchni Parku. Są to „kla­ sy c zn e” gleby płow e z w yraźnie zazn aczający m się pod p oziom em o m y m poziom em w ym yw ania E, o m iąższości przekraczającej często 25 cm . Pod w zględem u ziarnienia są to piaski gliniaste zalegające średniogłęboko (55 - 80 cm ) na glinie lekkiej, zw ykle głęboko odw apnionej. Poziom orno-próchniczny o m iąższości 25 - 30 cm je s t ostro odcięty od poziom u eluw ialnego (E) który w ykazuje b rak struktury agregatow ej i o kre­ sow o lekkie scem entow anie. Z aw artość próchnicy rzadko p rzek racza 1,5%, dom inuje odczyn lekko kw aśny, a zasobność w p rzysw ajalne składniki p o karm ow e je s t średnia lub niska i m ocno zróżnicow ana. G leby tego kom pleksu w ystępują dużym i „płatam i” po obu stronach je z io ra L ednica, p okryw ając centralne partie falistej m oreny dennej. W o tulinie Parku gleby te z ajm u ją p o w ierzchnię 1480 ha.

Kompleks 6 i 7 — żytni słaby i bardzo słaby. O gólnie do tych kom pleksów za­ liczane są gleby w ytw orzone z piasków . W kom pleksie 6 przew ażają piaski słabogliniaste całkow ite, piaski słabogliniaste podścielone płytko piaskiem luźnym lub żw irem , n ato ­ m iast w kom pleskie 7 — dom inują piaski luźne. G leby te w ykazują nadm ierną prze­ puszczalność i m ają słabą zdolność zatrzym yw ania wody. T ym sam ym są to gleby okresow o lub trw ale zbyt suche. Z natury sw ej są one ubogie w składniki pokarm ow e i kw aśne, a niedobór w ody staje się czynnikiem ograniczającym działanie stosow anych naw ozów m ineralnych. O graniczony je s t też bardzo d obór roślin upraw ianych na tych glebach (żyto, ow ies, ziem niaki, łubin, seradela), przy czym plony w bardzo dużym stopniu zależą od ilości i rozkładu opadów . W klasyfikacji bonitacyjnej gleby 6-go kom pleksu zaliczane są do klasy IV b i V, a gleby kom pleksu 7-go do klasy VI.

W obrębie Lednickiego Parku K rajobrazowego gleby kom pleksu 6 i 7 zajm ują pow ierz­ chnię 399 ha, co stanow i 14,3% pow ierzchni Parku. P okryw ają one w iększość w yniesień i pagórków akum ulacyjnych o u ziam ieniu piasków słabogliniastych przew arstw ionych piaskam i gliniastym i lub luźnym i. D obrze w ykształcony poziom orno-próchniczny, 0 miąższości 25 - 3 0 cm i zawierający 1 - 1,5% próchnicy, je st jedynym w yraźnie w y­ kształconym poziom em w tych glebach. Stąd gleby te w św ietle najnow szej system atyki gleb Polski należą do typu A renosoli — a w ięc gleb w ytw orzonych z piasków (z łac. arena-piasek). O dczyn tych gleb je s t w całym profilu kw aśny, a zasobność w m akro-1 m ikroskładniki niska. W otulinie Parku gleby 6 i 7 zajm ują pow ierzchnię około 463 ha.

T a b e la 2 P rz y d a tn o ść k o m p le k s ó w g le b o w o -r o ln ic z y c h d o u p ra w y r ó ż n y c h roślin L .p. R o ś lin y r o ln ic z e K o m p le k s y g le b o w o -r o ln ic z e 2 p szen . d obry 4 ży tn i b.db. 5 • ży tn i d obry 6 żytn i sła b y 7 żytn i b. sł. 8 z b o ż . — p ast, m + + + + + + + + + + + + + + 1 Ż y to ООО ООО ООО о о 2 P s z e n ic a + + + -н - + -Ht-ООО ООО 0 OO + + + + + н -3 J ęc zm ie ń o z im y 0 ООО ООО - H - + + + + + + 4 J ę c z m ie ń b row arny o o 0 ООО 0 0 + + + + + + + + + ++ + + + 5 O w ie s 0 0 0 ООО ОО ООО 6 K u k u ryd za na ziarn o + + + + + + + + 0 0 ООО ООО + + + + + + + + + + + 7 K u k u ryd za na z. m a sę ООО ООО о о о 0 + + + + + + + + + + + 8 Z ie m n ia k i 0 ООО ООО о о 0 + + + + + + + + 9 B uraki c u k r o w e О ОО ООО 0 0 + + + + + + + + + + + 10 B uraki p a stew n e 0 0 ООО ООО ООО + + + + + + + + + 11 M a r c h e w p astew n a 0 0 ООО ООО 0 0 12 R z ep a k + + + + Н -О -О-О 0 0 0 - H - + + + + + + + н -13 S ło n e c z n ik p a stew n y 0 0 ООО ООО 0 0 0 14 L en w łó k n is ty + + + +++ + + o o ООО о о + + + + + + + + + + + 15 B o b ik О ОО ООО 0 0 0 0 16 G ro ch s ie w n y + + + + + н -О -О-О ООО 0 0 + + + + + + + + + + + 17 K o n ic z y n a cz e r w o n a О ОО ООО 0 0 ООО + - Н - - Н - + н -18 L u cern a 0 0 0 0 0 0 0 0 + + + + + + + + + + 19 S era d ela + ООО ООО ООО 0 19 L u b in ż ó łty + + + + + + + + + + + ООО ООО ООО 0 0

+ + + — w arun ki p rzy r o d n icz e d o u p r a w y b a rd zo dobre + + — w a r u n k i p r z y r o d n ic z e d o u p r a w y dobre + — w arun ki p rzy r o d n icz e d o u p ra w y s ła b e

o o o — u praw a z e w z g lę d ó w e k o n o m ic z n y c h b a rd zo w sk a za n a o o — u praw a z e w z g lę d ó w e k o n o m ic z n y c h w s k a z a n a o — u p raw a z e w z g lę d ó w e k o n o m ic z n y c h o g r a n ic z o n a

318

Kompleks 8 — zbożow o-pastew ny m ocny. Do tego kom pleksu zalicza się gleby średnio zw ięzłe i ciężkie (odpow iedniki kom pleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego) okresow o, długo nad m iern ie uw ilgotnione. Z natury swej są to przew ażnie gleby zasobne w składniki pokarm ow e i potencjalnie żyzne. „W ad liw o ść” tych gleb to nieuregulow ane stosunki w odne — stąd po praw idłow ej m elioracji stają się k om ­ pleksem gleb pszennych lub pszenno-żytnich. W obrębie L ednickiego Parku K rajo­ brazow ego gleby tego kom pleksu rozpościerają się na zaledw ie 22,3 ha, co stanow i 0,8% pow ierzchni Parku, a w granicach otuliny je s t ich około 115 ha. Są to czarne ziem ie w ystępujące w obniżeniach terenow ych nie- lub niew łaściw ie zm eliorow ane.

W o tulinie Parku na n ieznacznym obszarze w ystępują gleby kom pleksu 9 tj. zbo- ż ow o-pastew nego słabego.

3.2. Sposób użytkowania gleb (dobór roślin)

Ja k ju ż zaznaczono kom pleksy przydatności rolniczej g rupują różne (naw et pod w zględem typologicznym i rodzajow ym ) gleby w ykazujące je d n a k zbliżone w łaści­ w ości rolnicze, a w ięc przydatne do upraw y określonych roślin. R oślinam i w sk aźn i­ kow ym i są p szenica i żyto, stąd odpow iednie nazw y kom pleksów ; „pszenny” (bardzo dobry, dobry, w adliw y) oraz „żytni” (bardzo dobry, dobry, slaby, bardzo slaby). K om ­ pleksy zbożow o-pastew ny m ocny i zbożow o-pastew ny słaby są to odpow iednio: gleby „p szen n e” lub „żytnie” , lecz okresow o nadm iernie uw ilgotnione (podm okle) i stąd w skazów ka o w iększej przydatności dla różnych roślin pastew nych.

Integralną częścią do charakterystyki kom pleksów przydatności rolniczej gleb je s t tabela (w ykaz) „dobór roślin do poszczególnych ko m p lek só w ” . Je st to przew odnik w łaściw ego użytkow ania gleb tak p o d w zględem przyrodniczym , ja k i ekonom icznym . W obrębie Parku K rajobrazow ego (w raz z otuliną) w ystępują zespoły glebow e zaliczane do 6-ciu kom pleksów glebow o-rolniczych z 9-ciu w yróżnionych na terenach nizinnych i w yżynnych. P rzydatność tych gleb do upraw y poszczególnych roślin zobrazow ano w tabeli 2.

3.3. Potrzeby nawozowe roślin

P otrzeby naw ozow e roślin zależą od w ielkości planow anego plonu o raz odczynu i zaw artości w glebie składników pokarm ow ych. S zczególną rolę o d gryw ają takie m a- kroskładniki ja k azot, potas i fosfor. D aw ki naw ozów m ineralnych m ożna ustalić po określeniu potrzeb n aw o żen ia azotem , potasem i fosforem (IU N G 1986).

P otrzeby naw ożenia azotem określa się na podstaw ie w yceny punktow ej czynników w pływ ających na efektyw ność działania tego składnika (tab. 3).

D aw ki naw ozów potasow ych i fosforow ych ustala się przede w szystkim na p o d ­ staw ie ilości tzw. przysw ajalnych form tych składników . P ozw alają one zaliczyć glebę do jednej z pięciu klas zaw artości w dany m akroelem ent (tab. 4,5).

T a b e la 3 P o tr ze b y n a w o ż e n ia a zo tem P o tr ze b y n a w o że n ia S u m a p u n k tó w B a rd zo d u ż e + 4 d o + 6 D u ż e - 1 d o - 3 Ś red n ie 0 M a łe - 3 d o -1 B a rd zo m a łe - 6 d o - 4 R o d za j cz y n n ik a O c e n a p u n k to w a c z y n n ik a - 1 0 + 1 P o tr ze b y w a p n o w a n ia k o n ie c z n e p o trz eb n e w s k a z a n e o g r a n ic z o n e z b ę d n e O p a d y z im o w e p o n iże j n orm y w n o rm ie p o w y ż e j n orm y P rz ed p lo n i n a w o ż e n ie a zo tem

przed p lon u

m o t y lk o w e , o k o p o w e , na o b o rn ik u , p o z o s ta łe

z b o ż a , p a s te w n e rzep a k na śred n ich

z b o ż a , p a s te w n e , rzep ak na m a ły ch na d u ż y c h d a w k a ch d a w k a c h azotu d a w k a c h a zotu azotu D o b ó r o d m ia n y (g a tu n k i traw ) e k s te n s y w n e o b o ie tn e in te n s y w n e P o z io m o ch ro n y ch e m ic z n e j ro ślin b e z o ch ro n y c z ę ś c io w a p ełn a

D łu g o ś ć o k resu w e g e ta c ji roślin krótki (n a p rze ciętn y d łu g i o k o p o w y c h i p a stew n y ch b e zp o śre d n ie sk a rm ia n ie ) d la g atu n ku (n a s ilo s ) T a b e la 4 O c e n a za w a rtości fo sfo ru w g le b a c h m in era ln y ch — o z n a c z o n e g o

m e to d ą E g n e ra -R ie h m a

K la sa zaw a rto śc i m g P2O5/IOO g g le b y

V b a rd zo n isk a d o 5 .0 IV n isk a 5 - 1 0 III śred n ia 1 0 - 15 II w y s o k a 1 5 - 2 0 I b a rd zo w y s o k a o d 2 0 T a b e la 5 O c e n a za w a rto śc i p otasu w g leb a ch m in era ln y ch — o z n a c z o n e g o m e to d ą E g n e ra -R ie h m a

w p r z e lic z e n iu na K2O w m g na lOOg g le b y

K la sa za w a rto śc i

G le b y

b .le k k ie lek k ie śre d n ie c ię ż k ie

V b ard zo n isk a d o 2,5 d o 5 d o 7 ,5 d o 1 0

IV n isk a 2 ,5 - 7 ,5 5 - 1 0 7 , 5 - 1 2 , 5 1 0 - 1 5

III średn ia 7 ,5 - 12,5 1 0 - 15 12,5 - 2 0 ,0 1 5 - 2 5

II w y s o k a 1 2 , 5 - 17,5 1 5 - 2 0 2 0 , 0 - 2 5 , 0 2 5 - 3 0

D o p u s z c z a ln e d a w k i n a w o z ó w m in era ln y ch p od g łó w n e r o ś lin y u p raw n e w k g c z y s t e g o sk ła d n ik a (N , P2O5, K2O ) na 1 ha. Tabela 6. R o ś lin a K o m p le k s p rzy d a t­ n o śc i ro ln icze j P lon t/ha A Z O T F O S F O R P O T A S p o trz eb y n a w o ż e n ia p o trz eb y n a w o ż e n ia p o trz eb y n a w o ż e n ia b a rd zo d u ż e d u ż e ś re d n ie m a łe b a rd zo m a łe b a rd zo d u ż e d u ż e śre d n ie m a łe b a rd zo m a łe b ard zo d u ż e d u ż e śre d n ie m a łe b a rd zo m a łe 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 13 14 15 16 17 18 2 5 ,0 1 3 5 ,0 1 1 5 ,0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 6 5 ,0 1 1 0 , 0 7 0 ,0 4 5 ,0 3 0 ,0 2 5 ,0 1 1 0 , 0 9 0 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 2 0 ,0 P s z e n ic a o z im a 4 , 8 4 ,4 1 4 0 ,0 1 4 0 ,0 1 2 0 , 0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 7 0 ,0 9 5 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 2 0 , 0 1 0 0 , 0 8 0 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 5 3 ,2 1 3 5 ,0 1 1 5 ,0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 6 5 ,0 7 5 ,0 5 5 ,0 3 5 ,0 2 0 ,0 2 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 5 0 ,0 2 0 , 0 2 4 ,2 1 2 5 ,0 1 1 0 , 0 1 0 0 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 1 0 0 , 0 6 5 ,0 4 0 ,0 3 0 ,0 2 5 ,0 125 ,0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 3 0 ,0 Ż y to 4 , 8 3 ,9 1 2 5 ,0 1 1 5 ,0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 9 5 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 2 0 ,0 1 1 5 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 3 0 ,0 5 , 6 3 ,0 1 2 0 , 0 1 1 0 , 0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 9 5 ,0 7 0 ,0 4 5 ,0 3 0 ,0 2 5 ,0 1 1 5 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 3 0 ,0 7 2 ,3 1 1 5 ,0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 7 0 ,0 5 0 ,0 3 0 ,0 1 5 ,0 0 , 0 8 5 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0 4 5 ,0 0 ,0 2 4 ,6 9 5 ,0 8 0 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 4 0 ,0 1 0 0 ,0 6 0 ,0 3 0 ,0 2 5 ,0 2 0 ,0 1 1 0 , 0 8 5 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 2 0 ,0 J ę c z m ie ń o z im y 4 , 8 4 ,2 1 0 0 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 9 0 ,0 6 0 ,0 2 5 ,0 2 0 , 0 2 0 ,0 1 0 5 ,0 8 0 ,0 6 0 ,0 5 0 ,0 2 0 , 0 5 3 ,7 9 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0 4 5 ,0 9 0 ,0 6 5 ,0 3 5 ,0 2 5 ,0 2 0 ,0 1 0 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 2 5 ,0 6, 9 2 ,4 9 0 ,0 8 0 ,0 6 5 ,0 5 0 ,0 4 0 ,0 5 0 ,0 4 0 ,0 2 0 , 0 2 0 ,0 2 0 ,0 5 5 ,0 4 5 ,0 3 5 ,0 3 0 ,0 2 0 , 0 2 4 ,8 1 3 5 ,0 1 2 0 , 0 9 5 ,0 8 0 ,0 6 5 ,0 1 1 0 , 0 7 5 ,0 4 5 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 1 0 0 , 0 8 5 ,0 8 0 ,0 6 5 ,0 2 5 ,0 P s z e n ż y to 4 , 8 4 ,4 1 3 0 ,0 1 1 0 , 0 1 0 0 , 0 8 5 ,0 6 0 ,0 9 5 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 2 0 ,0 1 0 0 , 0 8 0 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 2 0 , 0 5 , 6, 9 3 ,4 1 2 5 ,0 1 1 0 , 0 9 5 ,0 8 0 ,0 6 5 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 3 5 ,0 2 0 ,0 2 0 ,0 9 5 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 3 0 ,0 2 4 , 4 1 3 5 ,0 1 2 0 , 0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 1 1 0 , 0 7 5 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 2 0 ,0 1 4 0 ,0 11 5 ,0 9 5 ,0 8 0 ,0 2 0 , 0 P s z e n ic a jara 4 , 8 4 ,0 1 4 0 ,0 1 2 5 ,0 1 0 0 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 3 0 ,0 2 0 , 0 15,0 1 2 0 ,0 1 0 0 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 0 ,0 5 3 ,7 1 3 5 ,0 1 1 5 ,0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 6 5 ,0 7 5 ,0 5 5 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 1 5 ,0 9 5 ,0 9 5 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 0 ,0 2 4 ,6 9 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 9 0 ,0 ‘ 6 0 ,0 3 0 ,0 1 5,0 1 5 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 5 0 ,0 0 ,0 J ę c z m ie ń jary 4 . 8 4 ,2 1 0 0 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 8 0 ,0 5 0 ,0 2 5 ,0 1 5,0 1 5 ,0 8 5 ,0 6 0 ,0 5 0 ,0 3 5 ,0 0 , 0 5 3 ,7 9 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0 4 5 ,0 8 5 ,0 6 0 ,0 3 5 ,0 1 5 ,0 1 5 ,0 8 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0 15 ,0

O w ie s 4 , 8 5 6 , 9 3 ,9 3 ,5 2 .3 9 5 .0 9 0 .0 8 5 .0 8 0 ,0 8 0 ,0 7 5 ,0 7 0 .0 7 0 .0 8 5 .0 6 5 .0 6 0 .0 5 5 ,0 5 5 .0 5 0 .0 4 5 .0 9 5 .0 1 0 0 .0 6 0 ,0 6 0 .0 7 0 .0 4 0 .0 4 0 .0 4 0 .0 2 5 .0 2 0 .0 2 5 .0 2 0 .0 1 2 0 ,0 2 0 ,0 2 0 ,0 9 0 .0 1 1 5 .0 6 5 .0 7 5 .0 1 0 0 ,0 5 5 .0 6 5 .0 9 5 .0 5 0 .0 2 0 .0 8 0 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 2 5 .0 2 0 .0 2 4 ,4 9 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 9 5 ,0 5 5 ,0 3 5 ,0 2 0 ,0 15,0 1 1 0 ,0 9 5 ,0 8 0 ,0 5 5 ,0 0 ,0 M ie sz a n k a 4 , 8 4 ,0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 9 0 ,0 5 5 ,0 3 5 ,0 2 0 ,0 15,0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 7 0 ,0 5 0 ,0 0 ,0 z b o ż o w a na ziarna 5 3 ,6 9 5 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 9 5 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 15,0 1 0 5 ,0 1 0 5 ,0 9 5 ,0 7 0 ,0 2 0 ,0 6 , 9 2 ,4 9 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0 4 0 ,0 9 0 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 0 ,0 0 ,0 6 0 ,0 5 5 ,0 4 0 ,0 3 0 ,0 0 ,0 2 6 ,0 1 2 0 ,0 1 1 0 ,0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 1 7 0 ,0 1 1 0 ,0 6 5 , 0 . 5 0 ,0 4 0 ,0 2 1 0 ,0 17 5 ,0 1 5 0 ,0 1 3 0 ,0 4 0 ,0 K u k u ry d za na 4 , 8 5 ,7 1 2 5 ,0 1 1 5 ,0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 16 0 ,0 10 5 ,0 6 0 ,0 4 5 ,0 4 0 ,0 2 0 0 ,0 16 0 ,0 1 4 0 ,0 1 2 0 ,0 4 0 ,0 5 5 ,4 1 2 5 ,0 1 1 0 ,0 1 0 0 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 1 8 0 ,0 1 3 0 ,0 8 5 ,0 5 0 ,0 4 5 ,0 2 1 5 ,0 2 1 5 ,0 1 8 5 ,0 1 5 5 ,0 6 5 ,0 2 3 0 ,0 1 4 0 ,0 1 20 ,0 1 0 0 ,0 8 0 ,0 6 0 ,0 8 0 ,0 5 5 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 15,0 1 0 5 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 7 0 ,0 3 0 ,0 3 , 4 , 8 2 9 ,5 1 4 5 ,0 1 25 ,0 1 0 5 ,0 8 5 ,0 6 5 ,0 8 0 ,0 5 5 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 1 5 ,0 1 0 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 7 0 ,0 2 5 ,0 Ż y to n a z ie lo n k ę _{5 2 7 ,0 1 4 0 ,0 1 20 ,0 1 0 0 ,0 8 0 ,0 6 0 ,0 8 5 ,0 6 0 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 5 0 ,0 1 0 0 ,0 10 0 ,0 8 5 ,0} 7 5 ,0 3 5 ,0 6 , 9 2 5 ,0 1 3 5 ,0 11 5 ,0 9 5 ,0 7 5 ,0 5 5 ,0 7 5 ,0 5 0 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 1 5 ,0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 3 5 ,0 7 2 0 ,0 1 3 0 ,0 1 10 ,0 9 0 ,0 7 0 ,0 5 0 ,0 7 5 ,0 5 0 ,0 3 0 ,0 1 5,0 15,0 8 5 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 2 5 ,0 2 3 0 ,0 1 1 0 ,0 1 00 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 1 5,0 1 0 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 5 ,0 2 5 ,0 2 5 ,0 4 , 8 2 9 ,5 1 1 5 ,0 10 5 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 1 5,0 1 0 0 ,0 8 5 ,0 7 0 ,0 6 5 ,0 3 0 ,0 3 0 ,0 O w ie s na z ie lo n k ę _{5 2 7 ,0 1 1 0 ,0 1 0 0 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 7 0 ,0 5 0 ,0 3 0 ,0} 1 5,0 9 5 ,0 9 5 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 3 5 ,0 3 5 ,0 6 , 9 2 5 ,0 1 0 5 ,0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 6 0 ,0 4 0 ,0 2 5 ,0 1 5,0 8 5 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 6 0 ,0 2 5 .0 2 5 ,0 7 2 0 ,0 1 0 5 ,0 9 5 ,0 8 5 ,0 7 5 ,0 6 5 ,0 5 0 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 1 5,0 7 0 ,0 7 0 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 4 5 ,0 2 0 ,0 2 5 0 ,0 3 4 0 ,0 3 2 0 ,0 3 0 0 ,0 2 8 0 ,0 2 6 0 ,0 19 5 ,0 1 3 5 ,0 8 5 ,0 6 5 ,0 5 5 ,0 2 1 5 ,0 1 8 0 ,0 1 6 0 ,0 1 4 5 ,0 7 0 ,0 T ra w y 4 , 8 4 7 ,0 3 4 5 ,0 3 2 5 ,0 3 0 5 ,0 2 8 5 ,0 2 6 0 ,0 185 ,0 12 5 ,0 8 0 ,0 6 0 ,0 5 0 ,0 2 0 5 ,0 1 7 0 ,0 1 5 5 ,0 13 5 ,0 6 5 ,0 5 4 4 ,0 3 4 0 ,0 3 2 0 ,0 3 0 0 ,0 2 8 5 ,0 2 6 0 ,0 2 0 0 ,0 1 4 5 ,0 9 5 ,0 6 0 ,0 5 5 ,0 1 9 5 ,0 1 6 5 ,0 1 5 0 ,0 7 5 ,0 7 5 ,0 6 , 9 3 5 ,0 3 3 0 ,0 3 1 0 ,0 2 9 0 ,0 2 7 5 ,0 2 5 5 ,0 150 ,0 11 0 ,0 7 0 ,0 4 5 ,0 4 0 ,0 155 ,0 1 4 5 ,0 1 2 5 ,0 1 1 0 ,0 5 5 ,0 2 6 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 2 8 5 ,0 2 0 0 ,0 130,0 10 0 ,0 9 0 ,0 2 8 0 ,0 2 3 5 ,0 2 1 0 ,0 1 8 5 ,0 9 0 ,0 L u c e m a _{4 , 8 5 6 ,0} 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 2 7 5 ,0 19 5 ,0 12 0 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 1 7 5 ,0 2 3 0 ,0 1 9 5 ,0 1 8 0 ,0 8 5 ,0 5 5 3 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 2 9 0 ,0 2 1 5 ,0 14 5 ,0 9 0 ,0 7 5 ,0 2 6 0 ,0 2 6 0 ,0 2 2 0 ,0 1 9 5 ,0 9 0 ,0

I 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 K o n ic z y n a c z e r w o n a 2 3 , 4 , 8 5 6 5 .0 6 0 .0 5 6 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 О О О o o o 0 ,0 0 ,0 0 ,0 2 3 0 .0 2 2 0 .0 2 2 5 ,0 1 6 0 ,0 1 5 0 .0 1 6 0 .0 10 0 ,0 9 5 .0 11 0.0 7 5 .0 7 0 .0 6 5 .0 6 0 ,0 6 5 .0 6 0 .0 3 1 0 .0 3 0 0 .0 2 6 5 .0 2 6 0 ,0 2 5 0 .0 2 6 5 .0 2 2 5 .0 2 2 0 .0 2 3 0 ,0 2 0 5 .0 1 9 5 .0 2 0 0 .0 8 5 .0 9 5 .0 1 0 0 ,0 M ie sz a n k a traw z lu cern ą 2 3 , 4 , 8 5 6 , 9 5 8 .0 5 4 .0 5 1 .0 3 9 .0 2 0 0 ,0 2 0 5 .0 2 0 0 .0 2 0 0 ,0 1 9 0 .0 1 9 5 .0 1 9 0 .0 1 9 0 .0 1 8 0 ,0 1 8 5 .0 1 8 0 .0 1 8 0 ,0 1 7 0 .0 1 7 0 .0 1 7 0 .0 1 7 0 .0 1 6 0 ,0 1 6 0 ,0 1 6 0 ,0 1 6 0 ,0 2 4 5 .0 2 3 5 .0 2 4 5 .0 19 0 .0 1 6 5 .0 1 5 5 .0 1 8 5 .0 1 4 0 .0 11 0 ,0 10 0 ,0 12 0 ,0 9 0 ,0 8 5 .0 7 5 .0 8 0 .0 5 5 ,0 0 ,0 7 0 .0 7 0 .0 180 .0 2 6 0 ,0 2 5 5 .0 2 4 0 .0 1 8 0 .0 2 2 0 ,0 2 0 0 ,0 2 4 0 .0 1 5 5 .0 1 9 5 .0 1 8 0 .0 2 0 0 ,0 1 4 0 ,0 1 7 5 .0 1 5 5 .0 1 8 0 .0 6 5 ,0 0 ,0 8 0 ,0 9 0 .0 8 5 .0 R z ep a k o z im y 2 4 , 8 5 6 , 9 3 ,0 2 .9 2 .5 2 .3 2 3 0 .0 2 3 5 .0 2 3 0 .0 2 2 5 .0 2 1 5 .0 2 2 0 .0 2 1 5 .0 2 1 5 .0 2 0 0 ,0 2 0 5 .0 2 0 0 .0 19 5 ,0 1 8 5 .0 1 8 5 .0 1 8 5 .0 1 8 0 .0 1 7 0 .0 1 7 0 .0 1 7 0 .0 1 6 5 .0 14 0 ,0 1 4 0 .0 13 5.0 12 0 .0 1 0 0 ,0 9 5 .0 1 0 0 ,0 9 0 .0 5 5 .0 6 0 .0 6 0 ,0 5 5 ,0 5 0 .0 4 5 .0 4 5 .0 4 0 .0 4 5 .0 4 0 .0 4 0 .0 3 5 .0 1 9 5 .0 1 9 0 .0 1 7 5 .0 1 5 0 .0 1 6 5 .0 1 5 5 .0 1 7 0 .0 1 5 0 .0 1 4 5 .0 1 4 0 .0 1 5 0 .0 1 3 0 .0 1 3 0 .0 12 5 .0 1 3 0 .0 11 5 .0 6 0 ,0 6 0 ,0 6 0 ,0 5 5 ,0 B u rak c u k r o w y na ob orn ik u 2 4 , 8 5 4 5 .0 4 2 .0 3 6 .0 1 4 0 .0 1 4 0 .0 1 4 0 .0 1 2 5 .0 1 2 5 .0 12 5.0 1 10 ,0 11 5 .0 11 0 .0 9 5 .0 1 0 0 .0 9 5 ,0 8 0 ,0 8 0 ,0 8 0 ,0 2 4 0 .0 2 2 0 .0 2 2 0 ,0 1 6 0 ,0 1 4 5 .0 1 6 0 .0 9 5 .0 8 5 .0 1 0 0 ,0 7 0 .0 6 0 .0 6 0 ,0 6 0 ,0 5 5 .0 5 5 .0 2 2 5 .0 2 1 0 .0 1 9 0 ,0 1 8 5 .0 1 7 0 .0 1 9 0 .0 1 5 5 .0 1 4 5 .0 1 6 5 .0 14 0 .0 12 5 .0 14 0 .0 5 0 .0 4 5 .0 6 0 .0 B u rak p a s te w n y na ob orn ik u 2 4 , 8 5 6 , 9 6 0 ,0 5 6 .0 4 8 .0 3 7 .0 1 7 5 .0 1 7 5 .0 1 7 5 .0 1 7 0 .0 1 6 0 ,0 1 6 0 ,0 1 6 0 ,0 1 7 0 ,0 15 0 .0 15 0 .0 15 0 .0 15 5 .0 1 4 0 .0 1 4 0 .0 1 4 0 .0 1 4 5 .0 1 2 5 .0 1 3 0 .0 1 2 5 .0 1 3 5 .0 11 5.0 11 0 .0 11 0 ,0 12 0 ,0 7 0 .0 6 5 .0 8 0 .0 7 5 ,0 3 5 .0 3 5 .0 4 5 .0 5 0 .0 2 0 ,0 2 0 ,0 2 5 .0 2 5 .0 2 0 ,0 1 5.0 2 0 .0 1 5 ,0 2 3 0 .0 2 2 0 .0 2 0 0 ,0 1 3 5 ,0 1 9 0 .0 175 .0 1 6 5 .0 135 .0 1 6 5 .0 1 5 5 .0 1 4 5 .0 1 2 0 .0 14 5 .0 1 3 5 .0 6 0 .0 1 0 0 ,0 4 5 .0 4 5 .0 6 0 .0 3 5 ,0 Z ie m n ia k p a s te w ­ n y i p r z e m y s ło w y na ob o rn ik u 2 4 , 8 5 , 6 , 9 3 2 .0 2 9 .0 2 8 .0 1 3 0 .0 1 3 5 .0 1 3 0 .0 1 2 0 ,0 1 3 5 .0 1 1 5 .0 1 0 0 ,0 12 0 ,0 10 0 ,0 8 5 .0 1 0 0 .0 8 5 ,0 6 5 .0 8 5 .0 7 0 .0 9 5 .0 7 0 .0 1 0 0 ,0 5 5 .0 9 0 .0 7 0 .0 3 0 .0 4 5 .0 4 0 .0 15.0 2 0 .0 2 0 ,0 0 ,0 0 ,0 1 5,0 1 8 5 .0 1 7 0 .0 1 7 5 .0 1 4 5 .0 1 7 0 .0 155 .0 1 2 5 .0 1 3 0 .0 12 5 .0 11 0 ,0 11 0 ,0 10 0 ,0 3 0 .0 2 5 .0 4 0 .0 Z ie m n ia k ja d a ln y i n a s ie n n y na o b o rn ik u 2 4 , 8 5 , 6 , 9 3 2 .0 2 9 .0 2 8 .0 10 0 ,0 9 5 .0 9 5 .0 9 0 .0 9 5 .0 8 5 .0 8 0 ,0 8 5 .0 7 5 .0 7 0 .0 7 5 .0 6 5 .0 6 0 ,0 6 5 .0 5 5 .0 9 5 .0 5 5 .0 10 0 .0 6 0 ,0 9 5 .0 7 0 .0 3 0 .0 5 0 .0 4 0 .0 1 5 .0 2 0 .0 2 0 ,0 0 ,0 0 ,0 1 5,0 1 9 5 .0 1 8 5 .0 1 7 5 .0 1 4 0 .0 1 8 5 .0 1 5 5 .0 1 2 0 ,0 1 3 5 .0 1 7 5 .0 11 0 ,0 11 0 ,0 10 0 ,0 3 5 .0 3 0 .0 4 0 .0 U w a g a : p o d zie m n ia k i w c z e s n e d a w k i a zo tu z m n ie j s z y ć o 50% L en 2 4 , 8 5 6 ,0 5 .6 4 .7 7 5 .0 7 5 .0 7 5 .0 7 0 .0 7 0 .0 7 0 .0 6 0 ,0 6 0 ,0 6 0 ,0 5 0 .0 5 5 .0 5 0 .0 4 5 .0 4 5 .0 4 5 .0 6 0 ,0 5 5 .0 5 5 .0 4 0 .0 3 5 .0 4 0 .0 1 5.0 2 0 .0 2 0 ,0 1 5 .0 1 5 .0 15.0 1 0 5 ,0 1 5.0 1 5.0 8 5 .0 9 5 .0 8 5 .0 7 5 .0 8 0 .0 8 5 ,0 6 5 .0 7 0 .0 7 5 .0 2 5 .0 6 0 .0 6 0 ,0 2 5 .0 2 5 .0 2 5 .0

B o b ik _{4 , 8} 5 3.1 2 .2 8 0 ,0 8 5 ,0 7 5 .0 7 0 .0 6 5 .0 6 0 .0 5 0 .0 5 0 .0 3 0 .0 3 0 .0 12 0 .0 1 0 0 ,0 8 0 .0 7 0 ,0 5 0 .0 4 5 .0 3 5 .0 2 5 .0 3 0 .0 2 0 .0 1 4 5 .0 1 0 5 .0 1 2 0 .0 1 0 5 ,0 10 0 .0 9 0 ,0 9 0 .0 7 5 .0 3 0 .0 3 0 .0 G roch 2 4 , 8 5 3 .0 2 ,7 2.1 8 0 ,0 8 0 ,0 8 5 ,0 7 0 .0 7 5 .0 7 0 .0 6 0 ,0 6 5 .0 6 0 .0 5 0 .0 5 0 .0 5 0 .0 3 0 .0 3 0 .0 3 0 .0 8 0 ,0 7 0 .0 6 5 .0 5 0 .0 4 5 .0 4 5 .0 3 0 .0 3 0 .0 3 0 .0 2 0 ,0 15.0 2 0 .0 1 5.0 105 ,0 1 5 .0 1 2 5 ,0 9 0 .0 9 0 .0 105 .0 7 5 .0 9 0 .0 8 5 .0 6 5 .0 7 5 .0 7 5 .0 2 0 .0 6 5 ,0 2 5 .0 2 0 .0 2 0 ,0 P e lu s z k a 2 4 , 8 5 6 , 9 2 ,2 2 ,0 1,8 1,2 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 5 0 .0 5 0 .0 5 5 .0 4 5 .0 3 5 .0 3 0 .0 3 5 .0 3 0 .0 2 0 ,0 1 5 .0 2 0 .0 2 0 ,0 15.0 0 ,0 15.0 15.0 0 ,0 0 ,0 1 5.0 1 5.0 8 5 .0 7 0 .0 7 5 .0 7 0 .0 6 5 .0 5 5 .0 7 5 .0 6 5 .0 5 0 .0 4 5 .0 6 0 .0 6 0 ,0 4 5 .0 4 0 .0 5 0 .0 5 5 .0 0 ,0 0 ,0 2 0 ,0 3 0 ,0 Ł u b in b iały w ą s k o lis tn y w s z y s t k ie 1,5 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 5 0 ,0 3 5 ,0 2 5 ,0 1 5 ,0 0 ,0 6 5 ,0 5 0 ,0 4 0 ,0 3 0 ,0 0 ,0 Ł u b in ż ó łty 2 , 4 , 5 6 , 9 7 1,5 1,3 1,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 6 0 ,0 5 0 .0 4 5 .0 4 0 .0 3 5 .0 3 0 .0 2 5 .0 2 0 .0 2 0 ,0 1 5 .0 15.0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 7 0 .0 5 5 .0 5 0 .0 7 0 .0 5 0 .0 5 0 .0 5 5 .0 4 5 .0 4 0 .0 4 5 .0 3 5 .0 3 0 .0 2 0 ,0 0 ,0 0 ,0 K u k u ryd za na z ie lo n k ę 2 3 , 4 , 8 5 6 , 9 5 0 .0 4 7 .0 4 4 .0 3 5 .0 1 40 .0 14 5 .0 14 0 .0 1 3 5 .0 13 0.0 13 0.0 1 3 0 .0 1 2 5 .0 1 2 0 ,0 1 2 5 .0 1 2 0 .0 1 1 5 ,0 11 0 ,0 11 5 .0 11 0 .0 1 05 ,0 1 0 0 ,0 1 0 5 .0 1 0 0 .0 9 5 ,0 11 0 ,0 10 5 .0 1 1 0 .0 8 5 ,0 7 0 .0 7 0 .0 8 0 .0 6 0 ,0 3 5 .0 4 0 .0 4 5 .0 3 5 .0 3 0 .0 3 0 .0 3 0 .0 2 5 .0 2 5 .0 2 5 .0 2 5 .0 2 0 .0 1 8 0 ,0 17 5 .0 17 0 .0 1 3 0 .0 1 5 0 .0 1 4 0 .0 17 0 .0 1 3 0 .0 13 5 .0 1 2 0 .0 15 0 .0 1 1 5 .0 1 2 0 ,0 1 1 5 .0 1 2 5 .0 9 5 .0 5 5 .0 5 0 .0 6 0 .0 4 5 ,0

324

O ptym alne w ielkości naw ozów m ineralnych d la podstaw ow ych roślin upraw nych w zależności od kom pleksu przydatności rolniczej gleb n a terenie Parku oraz od potrzeb naw ożenia azotem lub klasy zawartości fosforu i potasu w g lebie przedstaw iono w tab. 6.

Przy grupach kom pleksów podano plony roślin m ożliw e do uzyskania w o kreślo­ nych w arunkach glebow ych. W przypadku osiągania plonów w yższych lub niższych należy dokonać korekty zalecanych daw ek naw ozow ych.

4 . W N I O S K I K O Ń C O W E I Z A L E C E N I A P R A K T Y C Z N E

W ielkie w alory krąjobrazow o-historyczne L ednickiego P arku K rajobrazow ego w y­ m agają zabiegów ochronnych p rzed d alszą degradacją tego regionu. D otyczy to głów nie ochrony je z io ra L ednickiego przed eutrofizacja, k tó ra spow odow ana je s t m iędzy innym i rolnictw em konw encjonalnym . W ażnym elem entem tej ochrony je z io ra byłoby nie­ w ątpliw ie w prow adzenie w ob ręb ie P arku tzw. ro ln ictw a ekologicznego. Je st to jed n ak trudny proces tak z organizacyjno-technicznego, ja k i psychologicznego punktu w i­ d zenia. W arunki glebow e na terenie P arku są bow iem na tyle niekorzystne, że w p ro ­ w adzenie rolnictw a ek ologicznego spow oduje niew ątpliw ie spadek p lonów — który m usi być rekom pensow any roln ik o m b ąd ź przez w yższe ceny produktów , bądź przez subw encje (dotacje) dla rolników . W okresie przejściow ym ochrona tego cennego k rajo ­ b razu p ow iną opierać się na:

— przestrzeganiu odpow iedniego doboru (zm ianow ania) roślin w zależności od g leb o w eg o kom pleksu p rzydatności rolniczej;

— ścisłego — opartego o w yniki badań — d ostosow yw ania d aw ek naw ozów do potrzeb roślin w zależności od zasobności naturalnej gleb;

— w łaściw ego stosow ania naw o żen ia w apniow ego, opartego o analizę odczynu i u ziam ien ia p o szczególnych pól;

— zw iększania udziału naw ozów o rganicznych, a zm n iejszan ia łatw o p rzen ik ają­ cy ch do w ód p o w ierzchniow ych i gruntow ych naw ozów m ineralnych;

— w yłączenia z upraw i zalesien ia g leb najsłabszych, n ależących do kom pleksu 7, a częściow o i do 6-go;

— zastępow anie chem icznej w alki z chorobam i, szkodnikam i i chw astam i — m e ­ todam i biologicznym i i m echanicznym i;

— w prow adzenie upraw traw lub po w ięszen ie obszaru użytków zielonych w pasie bezpośrednio p rzylegającym do jeziora;

U żytki zielone m ają w iększą zdolność „oczyszczania” w ód gruntow ych z biogenów , szczególnie redukują one zaw artość N - N O3, stanow iąc d oskonałą „barierę ek o lo g iczn ą” m iędzy polam i upraw nym i, a zbiornikam i w odnym i.

W d ro żen ie przedstaw ionych w niniejszej pracy zaleceń, odnośnie do w łaściw ego użytkow ania gleb, a w przyszłości kreow anie na obszarze L ednickiego Parku K rajo ­ brazow ego zró w now ażonego rolnictw a ekolo g iczn eg o , w ym aga zdecydow anej zm iany w św iadom ości rolników , m iędzy innym i poprzez rozpow szechnianie artykułów n a­ ukow ych i intensyw nej pracy inform acyjno-edukacyjnej.

L IT E R A T U R A

D r zy m a ła S ., M a sz n e r P ., M ic h a łe k K ., М о с е к A . 1 9 8 5 , A n a liz a i k la s y fik a c ja g le b . A R P ozn ań .

D r zy m a ła S ., М о с е к A . 19 8 9 , P o k r y w a g l e b o w a p o w s c h o d n ie j s tr o n ie J e z io r a L e d n ic k ie g o . S L 1 ,2 3 3 - 2 3 8 . D z ię c io ło w s k i E ., G ó re ck i J. 19 8 9 , I n te r d y s c y p lin a r n e b a d a n ia O s tr o w a L e d n ic k ie g o i j e g o o s a d n ic z e g o z a p l e ­

c z a . S L 1, 1 8 5 - 1 9 9 . IU N G 1 9 8 1 , M a p a g le b o w o -r o ln ic z a — W o je w ó d z tw o p o z n a ń s k ie s k a la 1 :1 0 0 0 0 0 . Z a k ła d G le b o z n a w s tw a i O ch ro n y G ru n tów I U N G P u ła w y . IU N G 1 9 8 9 , Z le c e n ia n a w o z o w e P W R iL O d d zia ł w P o zn a n iu . P.T . G leb . 19 7 4 , S y s te m a ty k a g l e b P o ls k i. R o c z . G le b o z n . X X V , z . 1, W a rsz a w a P.T . G le b 19 8 3 , S y s te m a ty k a g l e b P o ls k i. R o c z . G le b o z n . X L , z . 3 /4 , W a rsz a w a S ta n k o w sk i W . 19 8 3 , M o r fo g e n e z a J e z io r a L e d n ic k ie g o i j e g o o b r a m o w a n ia . S L 1. 2 2 5 - 2 3 1 . T o b o ls k i K . 1 9 8 9 , P r o b le m a ty k a p a l e o e k o lo g ic z n a w k o m p le k s o w y c h b a d a n ia c h o k o lic j e z i o r a L e d n ic a . S L 1, 2 0 1 - 2 0 8 . T o b o ls k i K . (r ed .) 1 9 9 1 , W stęp d o p a le o e k o lo g ii L e d n ic k ie g o P a r k u K r a jo b r a z o w e g o , P o zn a ń . L A N D W I R T S C H A F T L I C H E N Ü T Z L IC H K E IT D E R E R D B Ö D E N IM L E D N I C A E R L A N D S C H A F T S S C H U T Z P A R K IM A S P E K T D E S G E W Ä S S E R - U N D L A N D S C H A F T S S C H U T Z E S Z u s a m m e n f a s s u n g

D ie g r o s s e n la n d sch a ftlich -h isto risch en V o r z ü g e d e s L e d n ic a e r L a n d sch aftsp ark s b ed ü rfen v ie le r P fle g e - u nd S c h u tzm a ß n a h m e n , d ie d er w e itere n D e g ra d a tio n d ie s e r R e g io n V orbeugen s o lle n . D i e s b etr ifft in erster L in ie d en S c h u tz d es L e d n ic a -S e e s v o r E u tro p h iesier u n g , d ie unter a n d erem d urch d en k o n v e n tio n e lle n A c k e r ­ bau verursach t w ird . Z u e in e m w ic h tig e n E le m e n t d ie s e r S ch u tzm a ß n a h m e n k ö n n te z w e ife llo s d ie E in fü h ru ng d e s s o g . ö k o lo g is c h e n A c k e rb a u s inn erhalb d e s L a n d sch a ftsp ark s w erd en . A u s o r g a n is a to r is c h -te c h n is c h e r und a u ch p s y c h o lo g is c h e r S ic h t w äre d as ab er e in sc h w ie r ig e r P ro zeß . D ie Q u a litä t d er B ö d e n inn erha lb d es Park s ist le id e r s o s c h le c h t, daß d ie E in fü h ru n g d e s ö k o lo g is c h e n A c k e rb a u s z w a n g s lä u fig zu m S in k en d es E rtrags fü h ren w ü rd e, und d ie s m ü ß te d en B au ern durch h öh e re P re ise fü r ihre P ro d u k te, o d er au ch durch S u b v e n tio n e n (D o ta tio n e n ) für d ie L an d w irte rü ck verg ü tet w e rd en . In d er Ü b er g a n g sp er io d e s o llt e d er S ch u tz d ie s e r w e r tv o lle n L a n d sch a ft m it fo lg e n d e n M a ß n a h m en u nterstützt w erd en :

— E in h a lten d er en tsp rech en d en A u sw a h l (d er W e c h s e lw ir ts c h a ft) d er P fla n z e n , g e m ä ß d em K o m p le x d er la n d w irtsch a ftlich en N ü tz lic h k e it d er E rd böd en ;

— ex a k te — a u f d ie U n te rsu c h u n g serg e b n isse g estü tzte — A n p a ssu n g d er M e n g e n d er D ü n g e r an d ie E rford ern isse d er P fla n ze n , unter B ea ch tu n g d er n a tü rlichen Q ualität d er E rdboden;

— en tsp re ch en d e V e rw e n d u n g d er k a lz iu m r eich en D ü n g e r u nter B e a c h tu n g d er E r g eb n isse d er B o d e n ­ r e a k tio n a n a ly se und d er K ö rn ig k e it d er e in z e ln e n F eld er;

— E rh ö h u n g d e s A n te ils d er org a n isch en D ü n g e r und V errin g eru n g der leich t zu d en O b e rflä c h e n - und G r u n d g e w ä s se m d u rch d rin g en d en M in era ld ü n g er;

— A u s s c h lie s se n v o m A ckerb au und A u ffo r stu n g d er s c h le c h te s te n E rd bod en , d ie z u m K o m p le x 7 und t e ilw e is e 6 g eh ö re n ;

— E rsetzen d er c h e m is c h e n P flan ze n k ran k h eits-, S ch ä d lin g s - u nd U n k ra u tb ek äm p fu n g d urch b io lo g is c h e u nd m e c h a n is c h e M e th o d e n ;

— E in fü h ru n g d e s G ra sa n b a u s o d e r E r w e ite r u n g d er G rü n flä c h e n in d er n ä c h s te n U m g e b u n g d es S e e s .

G rü n fläc h e n k ö n n en d ie B o d e n g e w ä s s e r b e s s e r v o n d en B io g e n e n „sä u b ern ” . B e s o n d e r s g u t re d u zieren s ie d en A n te il an N — N O 3 und b ild en e in e a u s g e z e ic h n e te „ ö k o lo g is c h e B arriere” z w is c h e n d en F eld ern u nd d en W asser rese rv o ire n .

D ie E in fü h ru n g d er in d ie s e r A rb eit g e s c h ild e r te n A n o rd n u n g en zu d er ric h tig e n N u tz u n g d er E rd b öd en , und in Z u k u n ft d a s F ördern d e s a u s g e g lic h e n e n ö k o lo g is c h e n A c k e rb a u s inn erhalb d e s L e d n ic a e r L a n d sch a

fts-326

park s, bedürft e in e r e n ts c h e id e n d e n Ä n d e ru n g im B e w u ß ts e in d er B auern , w a s u nter a n d erem d urch d ie V e rb reitu n g v o n w is s e n s c h a ftlic h e n A r tik e ln und e in e in te n s iv e In fo rm a tio n s- und E rzie h u n g stä tig k e it am s c h n e lls te n e r z ie lt w erd en kann.

Ü b er setz t v o n D o r o ta M a telsk a

A B B I L D U N G E N