^ffłocłaooc/t, 21 JOisłopaóa 19 2 G r.
c%o/t 1.
<Bena 30 groszy.
9.
I EMI A
KYJAHSKA
S p ra w y społeczne — cToliłyRa — S y s ie gospodarcza D W U T Y G O D N I K
Deklaracja, której nie było
N ie u le g a n a jm n ie js z e j w ą tp liw o ś c i, że je d n ą z n a jw a ż n ie js z y c h z d o b y c z y d e m o k ra c ji je s t w o ln o ś ć p ra s y . T o te ż — o g ło sz o n y d e k re t P r e z y d e n ta z d n . 4 lis to p a d a w y w o ła ł w ś r ó d b ra c i d z ie n n ik a rs k ie j ż y w e p o ru sz e n ie i s ta ł się p o w o d e m lic z n y c h s p rz e c iw ó w . P ro te s ty te o s ta te c z n e s w e u ję c ie z n a la z ły w w ia d o m y m w n io s k u s tro n n ic tw w se jm ie , r e z u lta te m c z e g o b ę d z ie z a p e w n e z ła g o d z e n ie i s p re c y z o w a n ie n ie ja s n y c h i o g ó ln ik o w y c h p o ję ć d e k re tu , s p re c y z o w a n ie — u s u w a ją c e m o ż liw o ś ć n a d u ż y ć . O g ło s z o n o s z e re g z b io ro w y c h d e k la ra c y j — p r a s y s to łe c z n e j i p r o w in c jo n a ln e j.
T r u d n o w ie d z ie ć z ja k ą d o z ą sz c z e ro śc i k ła d li p o d d e k la ra c ja m i s w e p o d p is y p r z e d s ta w ic ie le ró ż n y c h o rg a n ó w p ra s y . Ł a tw ie j je s t d o m y śłe ć si^, ja k b rz m ia ły b y te d e k la - cje> g d y b y o g ła s z a n e b y ły p rz e z k a ż d e z p is m o d d z ie ln ie . P e w n e m n a to m ia s t je3t, że n ie z o s ta ła o g ło sz o n a d e k la ra c ja , k tó ra o g ło s z o n ą b y ć p o w in n a , a k tó ra p o w in n a b rz m ie ć m n iej w ię c ej, ja k n a s tę p u je :
W ia d o m e m c z y n im y w s z e m w o b e c i k a ż d e m u z o s o b n a , że o d p ie rw s z e g o d n ia
n a sze j n ie p o d le g ło ś c i p r a s a w P o ls c e c ie sz y ła się n a jz u p e łn ie js z ą w o ln o ś c ią . N ie lic z n y c h w c ią g u ty c h 8 la t k o n fis k a t i p ro c e s ó w p r a s o w y c h nie n a le ż y n a w e t b ra ć p o d u w a g ę . K o rz y s ta ją c z tej w o ln o śc i p r a s a n a s z a nie s ta r a ła się w c a le z m n ie js z a ć w z ra s ta ją c e g o w c ią ż w P o ls c e b a ła g a n u . P o w ie d z ie ć n a w e t trz e b a , że w ię k s z o ś ć n a s z y c h p is m z n a k o m ic ie i w y trw a le te n b a ła g a n p o w ię k s z a ła . S łu ż ą c p rz e d e w s z y s tk ie m p a rtjo m — c h o ć tr ą b iło się w iele o o jcz y ź n ie — p is m a n a s z e m niej lu b w ięcej ś w ia d o m ie o d d a w a ły s w e s z p a lty n a u słu g i tan ie j d e m a g o g ji, sie ją c z a m ę t i ro z p rz ę ż e n ie . R e z u lta te m te g o jest, że z 8 la t p r a c y n a d b u d o w ą p a ń s tw a p rz y n a j
m niej p o ło w a c z a s u u p ły n ę ła n ie p ro d u k ty w nie, a w ie le w y s iłk ó w lud zi z d o ln y c h p o s z ło n a m a rn e . W ie le p ism n a s z y c h c a łe w y siłk i s w o je z u ż y w a ło g łó w n ie p o to , a b y m o ra ln ie z a b ić lu d zi s o b ie n ie m iły c h . A — n ie ty lk o m o ra ln ie . P r z e r a ż a ją c y s w ą o h y d ą , n ie s ły c h a n y d o tą d w d z ie ja c h p o ls k ie g o n a ro d u fak t m o rd e rs tw a n a jw y ż sz e g o p r z e d s ta w ic ie la p a ń s tw a — to p rz e c ie ż w p o w a ż n e j m ie rz e s k u te k n ie p o c z y ta ln e j z a c ie k ło ś c i w ie lu o rg a n ó w n a s z e j p ra s y .
P rz e z te 8 la t — o c z e rn ia liś m y się i s z k a lo w a liś m y — ile w la z ło . D z ie n n ik i n a sz e m a c z u g ą p o tw a rz y i k a lu m n ji b iły n a w sz y stk ie s tro n y . S z a rp a n o n a jc z c ig o d n ie jsz e n a z w isk a , lż o n o p u b lic z n ie i o ś m ie s z a n o n a j
sz a n o w n ie js z e p o s ta c ie .
B e z k a rn ie . Z u p e łn ie b e z k a rn ie .
In try g a i z a w iś ć n ie s p o c z ę ły n a w e t w te d y , k ie d y w ró g a rm a ta m i k o ła ta ł d o b ra m s to licy .
T o już nie b y ł p a rty jn ic tw a p rz e ro st:
to b y ły p a rty jn ic tw a orgje.
L a ły się z e s z p a lt n a s z y c h g a z e t d łu g ie, k o ń c a n ie m a ją c e , stru g i ja d u o s z c z e rstw i b e z b rz e ż n e j 'n ien a w iśc i. P r z e c ię tn e m u o b y w a te lo w i, g d y w c z y ty w a ł się w d ru k o w a n e ta s ie m c e n a jz d o ln ie jsz y c h n a s z y c h d z ie n n ik a rz y — je ż y ły się w ło s y . L u d z ie p rz e s ta w a li się ro z u m ie ć . C o w ra ż liw si, p o c z ę li stro n ić o d te g o , co n a z y w a ło się „ p o lity k ą ” . J e sz c z e k ilk a la t tak ie j w y tę ż o n e j „ p r a c y ” p a rty j- n o -p ra s o w e j, a s p o łe c z e ń s tw o z a m ie n iło b y się w s z a rp ią c e się w z a je m n ie g ro m a d y p a r ty jn y c h w ilk ó w . A w c h a o s ie w z a je m n y c h w a lk i a n im o z y j sz e ro k ie p o la p r a c y tw ó rc z e j le ż a ły b y n a d a l o d ło g ie m . P ły n ę ły b y la ta , p rz e c h o d z iłb y c z a s — a s ą sie d z i n a s i, ro s n ą c w p o tę g ę , ś p ie w a lib y c o ra z g ło śn ie j p io s e n k ę „o p o ls k im s e z o n s ta c ie “ .
N a p r a w d ę - d z iw n e to b y ły c z a s y , te u p ły n io n e .
P rz e d s ta w ic ie le p a ń s tw a , te g o p a ń s tw a , k tó re g o w m ę k a c h n iew o li n ie m o g ło d o c z e k a ć się 6 p o ls k ic h p o k o le ń — stali się b e z b r o n n y m c e le m p lu g a w y c h z n ie w a g i n a p a śc i.
P ie rw s z y le p s z y s k ry b a p ro w in c jo n a ln y — nie m ó w ią c już o s to łe c z n y c h tu z a c h — m ó g ł d o w o li a b e z k a rn ie u ż y w a ć s o b ie n a n a j
w y ż s z y c h d o s to jn ik a c h R z e c z p o s p o lite j. J e sz c z e k ilk a la t ta k ie j „ p o lity k i p r a s o w e j" — a k a ż d a w ła d z a w P o ls c e b y ła b y p o ś m ie w isk ie m .
N a p ra w d ę — d z iw n e to b y ły c z a s y — te u p ły n io n e .
P a m ię ta m y je w sz y sc y . 1 d o p ie ro te ra z z ro z u m ie liś m y c a łą ic h o h y d ę , c a ły ich b e z s e n s i k ry ją c e się w n ic h n ie b e z p ie c z e ń s tw o .
1 d z iś, p o 8 la ta c h c ię ż k ic h n a s z y c h p rz e w in ie ń , p o 8 la ta c h d z ie n n ik a rs k ie j ro z p u s ty — sz c z e rz e i o tw a rc ie z e z n a je m y , iż s łu s z n e m je s t n a w o ły w a n ie n a s d o w s trz e m ię ź liw o śc i.
W ita m y z u z n a n ie m o g ło sz e n ie d e k re tu p ra s o w e g o . P ro s im y ty lk o o ja ś n ie js z e sfor
m u ło w a n ie p a ra g ra fó w u s ta w y , a b y ś m y d o k ła d n ie w ie d z ie li, c z e g o n a m p is a ć nie w o l
n o . T o n a m p o trz e b n e je s t p rz e d e w s z y s tk ie m d la te g o , że w c ią g u d łu g o le tn ie g o g rz e s z e n ia z a tra c iliś m y p o c z u c ie g ra n ic y m ię d z y „ d o p u - s z c z a ln e m " a „ k a ry g o d n e m “ .
P ro s im y w ła ś n ie o w y ra ź n e w y ty c z e n ie tej g ra n ic y — i p rz y rz e k a m y p o z a „ d o p u s z c z a ln e " o d tą d nie p rz e k ra c z a ć .
A , B, C, D , E , F, G , H i t. d.
T a k ie j d e k la ra c ji nie o g ło sz o n o . A s z k o d a: b y ła b y b a rd z o n a c z a sie .
Z. A.
Z h is t o r ji sejm u p o ls k ie g o
I. G A D U L S T W O . C e n io n y w A n g lji i c z y ta n y w ta m te j
s z y c h s z k o ła c h , a u n a s p ra w ie n ie z n a n y , p o e ta „ ła c iń s k o -p o ls k i” M aciej S a rb ie w s k i (w . X V II) p o w ie d z ia ł te o to s ło w a o P o la k a c h : „ W o l
n o ś ć s ło w a je s t n a s z ą z n a m ie n n ą c e c h ą : ja k H is z p a n ro d z i się te o lo g ie m , W ło c h m y ślic ie le m , F ra n c u z p o e tą , N ie m ie c h isto ry k ie m , ta k P o la k — m ó w c ą . A le z b y tn ie z a m iło w a n ie w y m o w y w y ra d z a się w n im c z ę s to w n ie z n o ś n e g a d u ls tw o ...”
In n y z n ó w a u to r, ks. W o jc ie c h B y strzo - n o w s k i (w . X V III) s tw ie rd z a , że je s te ś m y
„ S ło w a c y , ale n ie sło w n i, c a le d e v e rb is qu -
a n tu m vis, ale d e o p e re n ih il” — s łó w ile z e c h c e s z , ale s p ra w y nic! T o z a m iło w a n ie w y m o w y — n ie z n o ś n e g a d u ls tw o z n a la z ło n a jle p ie j sw ój w y ra z n a s e jm a c h R z e c z y p o sp o litej: m a n ja m ó w ie n ia , p o p is y w a n ia s ię g n ę b iła w s z y s tk ie s e jm y p o lsk ie — z a w y ją tk ie m c h y b a „ S e jm u N ie m e g o ” .
W lite ra tu rz e n a sz e j sk a rg i n a n ie p o s k ro m io n ą fra z e o lo g ję p o s łó w nie u s ta ją . K p ił s o b ie z niej R ej:
„Już to k ilk a n ied z iel b a j ą , A w n ic z e m sie nie z g a d z a ją ” .
Z I E M I A K U J A W S K A S z la c h c ic p o lsk i, p a m ię ta ją c z a w s z e o te m ,
ż e „ m o ż e ” b y ć k ró le m , n ie p o z w a la ł s o b ie n a rz u c a ć c z y je jś w oli. A b y w o b r a d a c h b y ł ja k iś p o r z ą d e k — tru d n o b y m u to w y tłu m a cz y ć. W s z a k u ro d z ił się „wvo ln y m s z la c h c i
c e m ...” M ó w io n o n a s e jm a c h o c z e m k to c h c ia ł i ja k d łu g o m ia ł o c h o tę . M a rs z a łe k m u s ia ł c z e k a ć , aż się p o s ło w ie „ w y g a d a ją ” . O d e b r a n ie lu b o g ra n ic z e n ie g ło su , b y ło b y o b r a z ą w o ln o śc i p o se lsk ie j. P rz y w o ła n ie d o p o r z ą d k u — b y ło b y z b ro d n ią n ie d o d a ro w a n ia . R o z p ra w ia ł p rz e to p o c z c iw y p o s e ł, a ż e z a p a łu nie b ra k ło , ja k o że się p rz y z w o ity b rz u s z e k m ia ło — trz e b a b y ło c ie rp liw ie c z e k a ć d o k o ń c a . Z d a r z y ło się w c z a s ie S e jm u C z te ro le tn ie g o , że król i c a ła Izb a m u sia ła p ro sić u n iż e n ie o ra to ra , a b y ra c z y ł z a c z e k a ć , aż p r z e d m io t z a c z ę ty się sk o ń c z y . N ie je d n o k ro tn ie b y w a ło , ż e s p ra w a , k tó rą p o s e ł z ta k ą s w a d ą i p rz e ję c ie m się o m a w ia ł, ju ż n a p o p rz e d n ie m p o s ie d z e n iu , w c z a s ie jeg o n ie o b e c n o ś c i, b y ła z a ła tw io n a , ale c ó ż b y się w ta k im ra z ie s ta ło z m o w ą p o s e ls k ą , n a c ó ż b y ło ty le m o z o łu i p o c e n ia się n a d m is trz o w s k ie m i z w ro ta m i re to ry c z n e m i, w s p a n ia ls z e m i o d C y c e ro - n o w s k ic h . M ów iło się w ię c z z a p a łe m , a sejm słu c h a ł. M o w ę ta k ą p o te m c z c ig o d n y try b u n lu d u d a w a ł d o d ru k u i r o z d a w a ł p a n o m b ra - to m w s w o im p o w ie c ie .
B oleli n a d te m m a rn o w a n ie m d ro g ie g o c z a s u lu d zie św ia tli. „ W ie lk ą n a sie b ie ś c ią g a m y o h y d ę , ż e c z c z ą w y m o w ą w y c ie ń c z a m y c z a s ” , w o ła ł k a s z te la n Ż e le ń s k i. „ Te tru d y , b ra c ia n a si z a ż a d n ą n a m c e n ić n ie b ę d ą z a s łu g ę , o w s z e m z a m a m o tr a s tw o c z a s u i w y rz u c a ć n a m b ę d ą ” . P r ó b o w a n o ro z m a ity c h
3 ś ro d k ó w z a ra d c z y c h , a le o n e , w o b e c n ie p o h a m o w a n e j n a tu ry s z la c h e c k ie j, z a w o d z iły . T a k n. p . n a o b r a d a c h w r. 1789 m a rs z a łe k p r z e d k a ż d ą s e s ją z a c z ą ł z a w ia d a m ia ć o p r z e d m io c ie o b r a d o w a n ia . Z d a r z a ło się je d n a k , że m ó w c a n a o ś w ia d c z e n ie m a rs z a łk a : „ to je s t e x tra m a te ria m ” , d o w o d z ił: „N ic to n ie z n a czy, b o g d zie id zie o d o b ro k ra ju , ta m nie m o ż n a się p rz y w ią z y w a ć d o p o rz ą d k u s e jm o w a n ia ” . i p ra w ił sw o je , a Izb a c ie rp liw ie c z e k a ła .
M oże nie o d rz e c z y b ę d z ie p rz y to c z y ć u w a g i Ł . O p a liń s k ie g o (+ 1662 r.) o s e jm ie p o lsk im : „ M a rs z a łe k nic w ię c ej w ła d z e n ie m a z te g o u rz ę d il n a d to , że g ło s ro z d a w a , w o ła : C iszej! a la s k ą k o ła c e . In te rim k a ż d y czyni ja k ą c h c e p ro p o z y c ję ... aż p o d łu g ich i p rz y k rz o n y c h s w a ra c h , sfa ty g o w a n i już d łu g ą i d a re m n ą p r a c ą w sw o je j izb ie, a n a g ó rze z a ś s n e m z m o rz e n i, w ie lk ą ja k ą R . P , p o trz e b ą , a b o n ie b e z p ie c z e ń s tw e m p rz y c iś n ie - ni d o c z y ta n ia K o n s ty tu c ji p rz y s tę p u ją . K tó re m a rs z a łe k n ie s łu c h a ją c y m ja k o p rz e c z y ta , m ilcz e n ie p ro a s s e n tu (z a z g o d ę ) b io rą c , id z ie c o ra z d a le j i ja k o p o s p o lic ie m ó w ie m y , ż y d a g rz e b ie . I ta k tu m u ltu a rie (w z g ie łk u ) o w e r a p tu la rz e p rz e b ie ż a w s z y , siła rz e c z y p u ś c iw szy, d o g ro d u i d ru k u m iłe p r a w a p o d a , k tó re s o b ie k u p iw s z y d o p ie ro ja k o n o w y m d z i- w u je m y “ .
Już to n a jła tw ie j o z g o d ę b y ło w o k re sie św ią t, k ie d y p o s ło w ie m y śle li b a rd z ie j o w y je ź d z ie niż o o b r a d a c h , k ie d y m y śli s k rz y d la te o jc ó w o jc z y z n y u la ta ły d o d o m o w y c h p ie le sz y .
Tadeusz Fiutowski.
Dzień II Listopada 1918 roku
W y ją te k z o d c z y tu , w y g ło s z o n e g o p rz e z S t. B o ry sso w ic z a n a A k a d e m ji o d b y te j w W ło c ła w k u w sali G im n a z ju m Z ie m i K u ja w sk ie j w d n . 11.X I .26 r.
R o c z n ic a 11/XI. je s t p rz e d e w sz y stk ie m ś w ię te m arm ji, d z ie ń te n b o w ie m d o w ió d ł je s z c z e raz , że ty lk o siłą z b ro ją m o ż n a z d o b y ć N ie p o d le g ło ś ć i s iłą ty lk o m o ż n a ją u trz y m a ć .
A le nie ty lk o je s t to ś w ię to siły, z b ro j
nej w m a te rja ln e n a rz ę d z ia w a lk i, a le ró w n ież ś w ię to siły, d u c h a . P iłs u d s k i n a R a d z ie O b r o n y 1920 r. w o b lic z u n a ja z d u R o sji n a P o ls k ę z a z n a c z y ł, że z w y c ię s tw o ty lk o w l / Ą z a le ż y o d ś ro d k ó w te c h n ic z n y c h , a w 3/« o d
siły i d u c h a i w oli z w y c ię s tw a . Z a r a z p o ro z b ro je n iu E rz b e rg e r o ś w ia d c z y ł w p a rla m e n c ie R z e s z y N ie m ie ck ie j, że p rz e k o n a ł się o p rz e g ra n e j N ie m ie c, k ie d y k ilk a ty się c y p e o w ia k ó w i le g jo n is tó w ro z b ro iło 3 0 ,0 0 0 a rm ję n ie m ie c k ą .
11 /X I. je s t ró w n ie ż ś w ię te m je d n o ś c i n a ro d o w e j, je s t to d z ie ń , w k tó ry m u s ta ły w s z y s tk ie ró ż n ic e o rje n ta c y jn e , k ie d y je d n i d ru g im p rz e s ta li p r z e s z k a d z a ć w p ra c y . Z a g a d k o w a p rz y s z ło ść o d s ło n iła s w o je o b lic z e . /
I
D la k a ż d e g o s ta ło s ię ja s n e m , co n a le ż y cz y n ić . M u s z tro w a ć się i b ić n a w s z y s tk ic h fro n ta c h — n a p o łu d n iu z C z e c h a m i i U k ra iń cam i, n a W s c h o d z ie z R o s ją , n a p ó łn o c y z L itw in a m i, n a z a c h o d z ie z N ie m c a m i.
II lis to p a d a 1918 ro k u je s t d n ie m p o w s ta n ia N ie p o d le g łe g o P a ń s tw a P o lsk ie g o . W s z y s tk o , co d z ia ło się p rz e d te m o d p o w s ta n ia K o ś c iu sz k o w sk ie g o , b y ło ty lk o p rz y g o to w a n ie m się d u c h o w e m i m a te rja ln e m d o te g o je d y n e g o m o m e n tu , k tó ry n ie w ia d o m o b y ło d o k ła d n ie , k ie d y n a d e jd z ie i c z y nie b ę d z ie o s ta tn ią o k a z ją z d o b y c ia n ie p o d le g ło śc i — a w ię c , w s z y s tk ie p o w s ta n ia , w o jn y N a p o le o ń s k ie i o s ta tn io w a lk i s trz e lc ó w , le- g jo n is tó w o ra z w s z y s tk ie w y siłk i tw o rz e n ia P o lsk ie j siły z b ro jn e j, m a ją c e j n a celu n ie p o d le g ło ś ć p a ń s tw a . W s z y s tk ie te c z y n y b y ły c h w a le b n e b e z w z g lę d u n a to , czy ro b io n e b y ły w c z e ś n ie j, c z y te ż p ó ź n ie j, w k raju c z y n a o b c z y ź n ie . C z e ś ć w sz y stk im lu d zio m d o b re j w o li i w s z y s tk im b o h a te r o m p o le g ły m i ży jący m ! T a k k a ż e m ó w ić u c z u c ie . B io rąc je d n a k rz e c z n a ro z u m , trz e b a d a ć o d p o w ie d ź n a p y ta n ie , w jaki s p o s ó b s ta ło się m o ż liw e m , ż e b y k ilk u d z ie s ię c io ty s ię c z n a je d n o lita a rm ja n ie m ie c k a z ło ż y ła b ro ń . P r ę d zej b y ło b y to z ro z u m ia łe m w s to s u n k u d o a u strja c k ie j, z k tó re j w s z y s tk ie n a ro d y , s k ła d a ją c e się n a n ią, z w y c z a jn ie ro z e s z ły się d o d o m ó w , e w e n tu a ln ie z a c z ę ły się b ić m ię d z y s o b ą , ja k C z e si i U k ra iń c y z P o la k a m i.
P r a w d a , że a rm ja n ie m ie c k a u le g ła re w o lu c y jn e m u ro z k ła d o w i, ale o d d z ia ły z n a jd u ją c e się n a W s c h o d z ie z a c h o w a ły s u b o rd y n a c ję w o js k o w ą i n a c a łe m te ry to rju m p a ń s tw a R o sy jsk ie g o i R u m u n ji n ig d zie nie z ło ż y ły b ro n i w ręc e lu d n o śc i z a w y ją tk ie m K o n g re s ó w k i, g d z ie w s z a k o d d z ia ły n ie m ie c k ie s ty k a ły się z a rm ją M a c k e n s e n a z a B u g iem , n a p o m o c k tó re j m o g ły liczy ć w k a ż d e j chw ili. D z iw n e to z ja w isk o w y tłu m a c z y ć s ię d a je ty lk o p a n ik ą , k tó ra o g a rn ę ła w o js k o n ie m ie c k ie i k tó ra trw a ła je d e n d o d w ó c h d n i. P a n ik ę tę w z b u d z iła w ś ró d N ie m c ó w P o ls k a O r g a n iz a c ja W o js k o w a P iłs u d s k ie g o .
J e sz c z e p r z e d z a ję c ie m W a rs z a w y p rz e z N ie m c ó w w 1915 ro k u , P iłs u d s k i w s trz y m a ł o ficjaln y w e r b u n e k d o L e g jo n ó w ; n a ty m tle w y n ik ły n a w e t n ie p o ro z u m ie n ia m ię d z y K o m e n d a n te m a D y re k to re m D e p a r ta m e n tu W o j
s k o w e g o , W ła d y s ła w e m S ik o rsk im w P io tr k o w ie , o ra z m ię d v y I-ą i 11.ą b r y g a d ą L e g jo n ó w . K o m e n d a n t p o s łu g iw a ł się s w o ją b r y
g a d ą n a fro n cie, ja k o s z k o łą d la o fic e ró w i pod o ficeró w , ta jn e g o w o js k a p o lsk ie g o , k tó re n a z y w a ło się P . O . W . S ie cią te g o w o js k a p o k ry ł K o m e n d a n t n ie o m a l c a łą P o lsk ę: n a j
gęściej b y łą K o n g re s ó w k ę i G a lic ję , n a jr z a d ziej — K re s y Z a c h o d n ie i W s c h o d n ie o ra z d z is ie js z ą L itw ę K o w ie ń s k ą . R ó ż n i lu d zie b y li w tej P . O . W ., ja k to w w o js k u — le p si i g o rsi. J e d n a rz e c z je s t p e w n ą , że w ś ró d ty c h lu d zi p a n o w a ł w y so k i p o z io m id e o w y , k a rn o ś ć i u m ie ję tn o ś ć d o c h o w y w a n ia ta je m n ic y . N ie m c y w ie d z ie li o istn ien iu z a k o n s p iro w a n e g o w o js k a , śled zili je, a re sz to w a li i ro z strz e liw a li p o s z c z e g ó ln y c h jeg o c z ło n k ó w , je d n a k n ig d y nie u d a ło im się ro z b ić o rg an iz ac ji i n a ra z ić ją n a p o w a ż n ie j
s z e s tra ty . Z p o w o d u c z ę s ty c h n a p a d ó w , d o k o n y w a n y c h z w ła s z c z a n a ż a n d a r m ó w n ie m ie c k ic h , N ie m c y b a li się P. O.. W ., b y ła to d la n ic h ta je m n ic z a i n ie u c h w y tn a siła, d o k tó re j p rz y w ią z y w a li w ie lk ą w a g ę .
D z ie ń 11/X I. 1918 ro k u s ta ł się d la te g o d n ie m p a m ię tn y m i w ie lk im w h isto rji P o l
sk i, że n a c a łe m te ry to rju m K o n g re s ó w k i n ie o m a l o je d n e j g o d z in ie „ P e o w ia c y ” u d e rzyli n a N ie m c ó w , e w e n tu a ln ie w e sz li z nim i w p e rtra k ta c je o z ło ż e n ie b ro n i. P lik a te le g ra m ó w z n a le z io n a w u rz ę d z ie g u b e rn ja ln y m n ie m ie c k im w W ło c ła w k u z a w ie ra w ia d o m o śc i ze w s z y s tk ic h s tro n o ro z p o c z ę te m ro z b ra ja n iu : W a rs z a w a , L ó d ź , S ie d lc e , L ip n o P rz e d e c z , C h o d e c z etc. P a n ik a w o js k n ie m ie c k ic h d o s z ła d o te g o , że w p e w n e j c h w i
li p o s z c z e g ó ln i ż o łn ie rz e i o fic e ro w ie o d d a w a li b ro ń n a w e t d z ie c io m n a u lic a c h , ż e b y ty lk o u jść c a ło z ż y c ie m . W ie lk ie g o ro z le w u k rw i n ie b y ło w c z a s ie ro z b ra ja n ia , p r z e w a ż n ie d o c h o d z o n o d o p o ro z u m ie n ia n a d r o d z e u k ła d ó w , b y ły je d n a k m ie jsc o w o śc i n a P o d la s iu i n a M a z u ra c h Ł o m ż y ń sk ic h , g d z ie N ie m c y sta w ili c z o ło i g d z ie o d b y w a ły się c a łe b itw y , w k tó ry c h p rz y jm o w a li u d z ia ł P e o w ia c y i n a d e s ła n e z W a rs z a w y n a p o m o c u m u n d u ro w a n e o d d z ia ły L e g jo n is tó w , (t, zw . W e h rm ac h tu ). W ła ś n ie n a w s c h ó d s k ie ro w a n e z o s ta ły p ie rw s z e o d d z ia ły re g u la rn e g o w o js k a p o lsk ie g o , b o ta m z a c z y n a ła się już a rm ja M a c k e n s e n a , k tó ra n a ra z ie nie p o d d a ła się n a s tro jo w i re w o lu c y jn e m u i k tó ra z a m ie rz a ła fo rso w a ć 9obie d ro g ę d o N ie m ie c p rz e z W a rs z a w ę . D zięk i m ą d ry m p o s u n ię c io m d y p lo m a ty c z n y m i u k ła d o m , p r o w a d z o n y m p rz e z P iłs u d s k ie g o , u d a ło się a rm ję s k ie ro w a ć n a B ia ły sto k i G ra je w o .
T y m c z a s e m p o w s ta ło n o w e n ie b e z p ie c z e ń stw o ; ś la d w ś la d za u s tę p u ją c y m i N ie m c a m i d ą ż y ły n a Z a c h ó d h o rd y L e n in a i T r o c k ie g o . R o z b ic ie b o ls z e w ik ó w p rz e z P iłs u d s k ie g o p o d W iln e m u d a re m n iło a ta k i w s c h o d n ie g o s ą s ia d a i d o p r o w a d z iło d o q u a s i z a w ie s z e n ie b ro n i, k tó re trw a ło aż d o 1920 r.
Je d n o c z e ś n ie trz e b a b y ło w a lc z y ć z U k ra iń c a m i, C z e c h a m i i L itw in a m i (z a m a c h P . O . W . w K o w n ie się nie u d a ł z p o w o d u w y k ry c ia s p is k u i lic z n y ch a re s z to w a ń ; u r a to w a n e z o s ta ły ty lk o S e jn y , g d z ie P .O .W . z w y c ię ż y ła i p o z o s ta ło w s p ie ra ć o d 22 g ru d n ia p o w s ta n ie W ie lk o p o ls k ie (n p . o d d z ia ły W ło c ła w s k ie p o m a g a ły z d o b y w a ć In o w ro c ła w ). D o te g o w s z y s tk ie g o m u sia ły w y s ta rc z y ć z a p a s y m a- te rja łu w o je n n e g o i ta b o r y k o le jo w e , z d o b y te n a N ie m c a c h i A u s trja k a c h , d o p ó k i nie n a d e s z ły tra n s p o rty b ro n i i a m u n ic ji z F ra n cji w ra z z k o rp u s e m H a lle ra , co n a s tą p iło d o p ie ro p o u p ły w ie kilku m ie się c y .
H is to rja nie je s t n a u k ą e k s p e ry m e n ta ln ą
— c o się s ta ło ju ż się n ie o d s ta n ie — nie m o ż n a p rz e r a b ia ć z ja w isk h isto ry c z n y c h w ró ż n y c h w a rja n ta c h , ż e b y p rz e k o n a ć się o re z u lta ta c h . J e d n a k z c a łą p e w n o ś c ią m o ż n a tw ie rd z ić , ż e g d y b y nie P . O . W . i L e- g jo n y , z n a jd u ją c e się w lis to p a d z ie n a tery - to rju m P o lsk i — N ie m c y n ie z o s ta lib y ro z b ro je n i. C z y ż b y ła ja k a in n a o rg a n iz a c ja , k tó ra z a m ie rz a ła ro z b ro ić N ie m c ó w i p o tra fiła b y w z b u d z ić w n ic h p a n ik ę ? A g d y b y N ie m c y nie z o sta li ro z b ro je n i, to c z y nie u s tą p ilib y W a rs z a w y w o js k o m b o lsz e w ic k im ta k ja k to zro b ili z W iln e m , c z y z o s ta w ilib y n a m ta b o r k o le jo w y i a m u n ic ję ż e b y ś m y się
Wystawa obrazów
R e w e la c ją i n ie s ły c h a n ą n ie s p o d z ia n k ą b y ł d la L u d w ik a S ta s ia k a d e b iu t n a w y s ta w ie z w ią z k u a rty s tó w w L u b lin ie 2 la ta t e m u z n a k o m ite g o a rty s ty A le k s a n d r a L a sz e n k i.
„Jak A te n a z g ło w y Jo w isz a , p is a ł S ta sia k , ta k p ie rw s z o rz ę d n y ta le n t A le k s a n d ra L a s z e n ki z ja w ił się n ie s p o d z ia n ie p r z e d n a m i, z d o b y w a ją c p e łn e u z n a n ie nie ty lk o p u b lic z n o ś c i, a le , co rz e c z tru d n ie js z a i d z iw n ie jsz a , a rty s tó w . T e n m g ła m i p rz y s ło n ię ty p e js a ż e g ip sk i c ią g n ie w id z a d o sie b ie , p a n u je n a d w i
d z e m , o d e jś ć o d ty c h c z a ró w nie po zw o li;
d ziw i się c z ło w ie k m o c ą te g o ta le n tu i r a d u je z a ra z e m , że m y raz w re s z c ie ta k w s p a n ia -
s k u te c z n ie m o g li b ro n ić p rz e d L itw in a m i, R o sja n a m i i w o g ó le p rz e d c a ły m w ie ń c e m n a , sz y c h w ro g ó w , c z y p o w s ta n ie W ie lk o p o ls k ie - nie w s p ie ra n e p rz e z z o rg a n iz o w a n ą już K o n g re s ó w k ę w y trz y m a ło b y n a p ó r w o js k r e p u b lik a ń s k ic h n ie m ie c k ic h i czy P o z n a ń s k ie w o g ó le z d e c y d o w a ło b y się n a p o w s ta n ie , n ie m a ją c z a b e z p ie c z o n y c h ty łó w o d b o ls z e w i
k ó w i b o lsz e w iz m u ; c z y K o n g re s W e rs a ls k i k a z a łb y u s tą p ić T ro c k ie m u z W a rs z a w y i c z y T ro c k i u s łu c h a łb y te g o ro zk a z u ? W s z a k fra n c u sk ie w o js k a z b u n to w a ły się w O d e s s ię , nie c h c ą c w a lc z y ć p rz e c iw k o b o lsz e w ik o m , a A n g lic y w y co fali się z M u rm a n u , b o L a - b o u r P a r ty u w a ż a ła B o ls z e w ik ó w z a s p rz y m ie rz e ń c ó w .
C o s ta ło b y się z P o ls k ą p o w o jn ie w s z e o h ś w ia to w e j, g d y b y P iłs u d s k i n ie p o s ia d a ł w ie s z c z e g o p rz e w id y w a n ia p rz y s z ło śc i, p o tę ż n e j siły w oli i z d o ln o ś c i d o d e c y z ji w o d p o w ie d n im m o m e n c ie i g d y b y n ie tw o rzy ł siły zb ro jn e j p rz e d i w c z a s ie w o jn y : s trz e lc ó w , le g jo n is tó w i p e o w ia k ó w . S p u ś ć m y z a sło n ę n a to , c o b y się s ta ło z P o ls k ą g d y b y N ie m c y nie z o s ta ły ro z b ro jo n e — m a lu ją się o b ra z y ta k s z tra s z n e , że lep iej n a n ie nie p a trz e ć .
Z a s łu g ę P iłs u d s k ie g o w o d z y s k a n iu n ie p o d le g ło ś c i u z n a ł c a ły N a ró d je d n o g ło ś n ie g d y ż nie b y ło ani je d n e g o p ro te s tu , k ie d y , p rz e ją ł n ie o g ra n ic z o n ą w ła d z ę z rą k n ie d o łęż n e j R a d y R e g e n c y jn e j i z re w o lto w a n e g o G a b in e tu S w ie rz y ń s k ie g o i p o te m , k ie d y S ejm je d n o g ło ś n ie w y b ra ł go N a c z e ln ik ie m i W o d z e m w s z y s tk ic h sił z b ro jn y c h .
Aleksandra Laszenki
łe g o m a la rz a w s c h o d u w P o ls c e p o s ia d a m y ."
I ak , 2 la ta te m u P o ls k a je s z c z e nie z n a ła L a s z e n k i, w te d y ja k z n a ła go ju ż o d la t k ilk u n a s tu R o s ja , z n a ła n ie m a l c a ła E u r o p a . L a s z e n k o w P o ls c e d a w n ie j p r a c sw o ic h n ie w y s ta w ia ł, a m y z a z w y c z a j n ic p ra w ie n ie w ie m y , co d z ie je się n o w e g o w św ie c ie sz tu k i z a g ra n ic ą , n a w e t u n a jb liż s z y c h n a s z y c h s ą s ia d ó w .
W s c h ó d , te n p ię k n y , ta je m n ic z y , p rz e - b a rw n y W s c h ó d , z n a n y z o p is ó w p o d ró ż y , z p o e z ji B a jro n a , S ło w a c k ie g o , R . T a g o r a , z p o w ie ś c i L o tti e g o , G o e ttla K ip p lin g a i o p o w ia d a ń ty c h n ie lic z n y c h s z c z ę ś liw c ó w , k tó rz y
b y li n a w s c h o d z ie . N a to m ia s t m a la rs tw a o rje n - ta ln e g o nie z n a m y w c a le a lb o w n a jle p s z y m raz ie w id z ie liśm y je d n o , d w a d z ie ła je d n e g o a rty s ty . B yć m o ż e tłu m a c z y się to te m u , że a rty s to w -m a la rz y o rje n ta lis tó w ś w ia t w o g ó le p o s ia d a n ie w ie lu , b y ć m o ż e te m , że d z ie ła lite ra c k ie i p o d r ó ż n ic z e łatw iej d o c ie ra ją o d d z ie ł s z tu k i m a la rs k ie j d o sz e ro k ie g o o g ó łu .
N ie z n a ją c W s c h o d u , n ie z n a ją c je g o p rz y ro d y , s ło ń c a , p a tr z ą c n a d z ie ło m a la rs k ie , p o w s ta łe n a W s c h o d z ie , p a trz y m y o c z y m a p r z e c z y ta n y c h p o e tó w i p o d ró ż n ik ó w z a p o m i
n a ją c , że o c z y p o e ty n ie d o s trz e g ą n ig d y te g o , co w id z ą o c z y a rty s ty m a la rz a , i o d w r o tn ie . T o w n a jle p s z y m w y p a d k u . N a jc z ę śc ie j p a tr z y m y n a ta k ie d z ie ło , p o ró w n y w u - ją c je z d z ie ła m i n a s z y c h m a la rz y , o d tw a rz a ją c y c h n a s z k ra jo b ra z , n a s z e sło ń c e , n a s z e n ie b o , n a s z y c h lu dzi.
A ty m c z a s e m p o ra n e k , p o łu d n ie , z a c h ó d s ło ń c a , n ie b o n a W s c h o d z ie , w s z y s tk o — w y g lą d a in a c z e j, ja k u n a s . J a s n a p la m a s ło ń c a tu ż o b o k c z a rn e g o c ie n ia , n ie b o o d z ło ta p rz e z s e le d y n , c a d m d o g łę b o k ie j i cie m n ej u ltra m a ry n y , n a d z w y c z a jn a w y ra z is to ść , k o n tu ro - w o ś ć „ fo to g ra fic z n a “ p o s ta c i i p rz e d m io tó w , n a d z w y c z a jn y p r z e p y c h b a rw o je d n e j p o rz e ro k u lu b n a w e t d n ia , i o p a l o ra z p e rło w a , ja k a ś n ik ła w p r o s t p o k r y w a , z a s ła n ia ją c a w s z y s t
k o , p ó ź n ą je s ie n ią lu b p ó ź n ą w io s n ą — czy w s z y s tk o to u n a s z o b a c z y m y ?
A s z y b k ie z m ia n y ś w ia tła , p ó łg o d z in n e p rz e s k o k i z n a jc ie m n ie jsz e j n o c y w ja s n y
♦ d z ie ń i o d w ro tn ie , p rz e z ro c z y s ta m g ła , cie ń sz y b k o u c ie k a ją c y o d c h c ą c e g o go p o c h w y c ić — c zy u n a s sp o tk a m y ?
U w a g i te ro b im y , ja k o d o b rz e z n a ją c y W s c h ó d , p r z e d o c e n ą p ię k n y c h p ra c L a s z e n - ki, b y u ła tw ić z ro z u m ie n ie i o d c z u c ie ich p ię k n a .
P o ty c h z a s trz e ż e n ia c h w ie rz y m y , że k a ż d y z ro z u m ie w a lk ę ś w ia tła i c ie n ia, ta k z w y c ię s k o p o k o n a n e j p rz e z a rty s tę w „ Ś w ią ty ni w R a m e s s e u in “ i Ś w ią ty n i P t a h “ (N° 8 i 3 8 ), o d c z u je p a lą c e p ro m ie n ie e g ip sk ie g o s ło ń c a w „ Z m ę c z o n y c h " , w „ N a p u s ty n i S a h a r a " , w „ W o d o p o ju " , w „ P rz e w o d n ik u Bi-
s z a r “ i in n y c h (41, 2 3 , 72 i 9 ), z a c h w y c i się c u d o w n y m w c z e s n y m ra n k ie m w p o tę ż n e m d z ie le „ P o r o s ie " , p a ż d z ie rn ik o w e m p r z e d p o łu d n ie m w n a s tro jo w y c h „ P e rlą m u tr e a c h "
(5 i 6), w re sz c ie o d c z u je p ię k n o p o łu d n io w e j z ie lo n k a w e j n o c y w „ M ilc ze n iu " (!) i w „ N o cy w d o lin ie u m a r ły c h " . S c e n y ro d z a jo w e ( „ S h a d o o f " , „ M łó c k a " , „ Z a k ą te k ta rg u w H e - lu a n ie " , „ N a ta rg u g a rn k ó w " ) tę tn ią p r a w d ą ż y c ia , ru c h p o s ta c i w „ Z h a re m e m n a s p a c e r " , w „ Z m ę c z o n y c h " i w „ lb ra h im ie z F a tm ą " d o s k o n a le u c h w y c o n y .
O s o b n a w z m ia n k a n a le ż y się m is trz o w s k o w y k o n a n e j, a ta k tru d n e j „ F a ta M o rg a n a "
(2 7 ) i p rz e p ię k n e j „ P ik ie c ie p o c z ty " (3 6 ).
T r z e b a z n a ć p u s ty n ię , trz e b a w id z ie ć o lb rz y m ie „ b u rc h a n y " p ia s k u o z a c h o d z ie s ło ń c a , b y o d c z u ć c a łe p ię k n o „ P ik ie ty " . T o s a m o n a le ż y p o w tó rz y ć i o „ G e b e l G iy o u c h i" . M ię k ki z ło c is to -s e le d y n o w y k o lo ry t L a s z e n k i p rz y p o m in a n a m p r a c e Z o m m e r a , m n iej K a ra z in a . P r a w d z iw a w d z ię c z n o ś ć n a le ż y się z n a k o m ite m u a rty ś c ie , że nie s z c z ę d z ą c tru d ó w i o lb rz y m ic h k o s z tó w , u rz ą d z ił w W ło c ła w k u z b io ro w ą w y s ta w ę sw o ic h o b ra z ó w , p o c z u w a ją c się d o te g o ze w z g lę d u n a w ę z ły łą c z ą c e a rty s tę z Z ie m ią K u ja w s k ą .
N a z a k o ń c z e n ie s łó w p a rę n a n a p a ś ć n a p . L a s z e n k ę ja k ie g o ś H . S., z a p e w n e n ie d o u c z o n e g o w y c h o w a n k a s z k o ły ry su n k o w e j.
O tó ż , p a n ie H . S ., p o c o m ó w ić n ie p ra w d ę , a n ie p r a w d ę m ó w isz , że „ k ry ty k a w a r s z a w s k a o g ra n ic z y ła się ty lk o d o k ró tk ic h b a rd z o w z m ia n e k " o w y s ta w ie p r a c L a s z e n ki w Z a c h ę c ie . D o w o d e m — k ró tk a c y ta ta n a w s tę p ie te g o a rty k u łu z o c e n y L u d w ik a S ta s ia k a , nie b y le ja k ie g o ś H . S., a s a m e g o S ta sia k a ! A p rz e c z y ta j p a n a rty k u ł ś .p . W ła d . W a n k ie g o w „ b w ie c ie " N° 4 2 n a ro k 1924!
T o te ż „ k ró tk a w z m ia n k a " o z a in te re s o w a n iu e g z o ty c z n o śc ią te m a tu " ? „ W y w o d y " p. H . S.
nie p o trz e b u ją o d p o w ie d z i, m ó w ią s a m e za sie b ie . J e d n a ty lk o u w a g a . „ S k a la k o lo ró w o g ra n ic z o n a " , „ ...s ta le p ra w ie je d e n i te n s a m (k o lo r), p o w ta rz a ją c y się s z a b lo n " . B ied n y M a te jk o ze s w o im z ło te m i p u rp u rą !
A ntonin Puzyński.
Ży c i e o r g a m z a c y j
Z E S T O W A R Z Y S Z E N I A K U P C Ó W ' P O L - sił w sali s to w a rz y s z e n ia , w y p e łn io n e j p o SK 1C H w W Ł O C Ł A W K U . b rze g i p u b lic z n o ś c ią , o d c z y t o s to s u n k u rz ą - D y re k to r c e n tra li s to w a rz y s z e n ia w W a r- z a g a d n ie ń ż y cia g o s p o d a rc z e g o . P re - s z a w ie , p a n J a k u b o w s k i, 4 lis to p a d a w y g ło - e g e n t u b o le w a ł, że d o tej p o ry ż a d e n z rz ą -
Z I E M I A K U J A W S K A d ó w n ie z d a w a ł s o b ie s p ra w y z p o trz e b y
w o ln e g o o b ro tu to w a ra m i w e w n ą trz k raju i że istn ieje c a ły s z e re g p rz e p is ó w , k rę p u ją c y c h h a n d e l i p rz e to o d b ija ją c y c h się n ie k o rz y s tn ie n a c a łe m s p o łe c z e ń s tw ie p o lsk ie m , k tó re n ie z d a je so b ie w w ie lu w y p a d k a c h s p ra w y z e z n a c z e n ia h a n d lu . W o jn a i d e w a lu a c ja p rz y z w y c z a iły lu d n o ść d o n a rz e k a n ia n a k u p c ó w . K u p ie c d e ta lis ta je s t w ła ś n ie tą o s o b ą , z k tó rą k o n s u m e n t s ty k a się b e z p o ś re d n io i d la te g o m a sk ło n n o ś ć d o ro b ie n ia go o d p o w ie d z ia ln y m z a d ro ż y z n ę , k tó ra w rz e c z y w i
s to śc i za eży o d c a łe g o sz e re g u c z y n n ik ó w n ie z a le ż n y c h n ie ty lk o o d d e ta lis tó w , ale i h u r
to w n ik ó w . R z ą d y p re m je ra B a rtla w y k a z u ją w ię c ej z ro z u m ie n ia d la s p ra w g o sp o d a rc z y c h , niż w s z y stk ie inne, je d n a k je s t to je s z c z e nie to , co c a łk o w ic ie m o g ło b y u z d ro w ić n a sz e ży cie g o s p o d a rc z e m ia n o w ic ie w p ro w a d z e n ie z u p e łn e w o ln ej k o n k u re n c ji.
P re le g e n t n a s tę p n ie o m ó w ił n ie k tó re p r o je k ty u s ta w rz ą d o w y c h : u z n a ją c ]e z a p o ż y te c z n e : n o w ą u s ta w ę p rz e m y s ło w ą , p ra w o 0 iz b a c h h a n d lo w y c h i p rz e m y s ło w y c h i u b e z p ie c z e n ia o d w y p a d k ó w p r a c o w n ik ó w h a n d lo w y c h .
B a rd z o g o rą c o p re le g e n t b ro n ił idei z w ią z ku sfer g o s p o d a rc z y c h k u p ie c k ic h i p rz e m y sło w y c h , m a ją c e g o n a celu p rz e p ro w a d z e n ie p o s tu la tó w ty c h sfer n a d ro d z e p o lity c z n e j, o p ie ra ją c się n a z a s a d z ie w o ln e j k o n k u re n c ji 1 p o s z a n o w a n ia w ła s n o śc i p ry w a tn e j.
N a z a k o ń c z e n ie z o s ta ł z g ło s z o n y a k c e s S to w a rz y s z e n ia K u p c ó w P o ls k ic h w W ło c ła w ku d o p o w s ta ją c e g o w W a rs z a w ie Z w ią z k u
K o rp o ra c ji G o s p o d a rc z y c h Z a w o d o w y c h . S T O W . U R Z Ę D N IK Ó W P A Ń S T W O W Y C H .
D o w ia d u je m y się, że w n ie d z ie lę 28 b . m . o d b ę d z ie się w W a rs z a w ie p le n a r n e p o s ie d z e n ie z a rz ą d u g łó w n e g o , n a p o r z ą d k u d z ie n n y m c a ły s z e re g w a ż n y c h s p ra w , m ię d z y innem i re z y g n a c ja d w ó c h c z ło n k ó w Z a r z ą d u . Z W ło
c ła w k a w y je ż d ż a n a p o s ie d z e n ie p re z e s m ie j
s c o w e g o O d d z ia łu S to w a rz y s z e n ia p . A . P u - z y ń sk i.
R A D A O P IE K U Ń C Z A G IM N A Z JU M Z . K.
R a d a O p ie k u ń c z a b. 7 -io k la so w e j S z k o ły H a n d lo w e j, n a s tę p n ie G im n a z ju m R e a ln e g o , a o b e c n ie G im n a z ju m P a ń s tw o w e g o Z i e m i K u ja w sk ie j w W ło c ła w k u z w ra c a się d o ty c h w sz y s tk ic h b . w y c h o w a ń c ó w S z k o ły , k tó rz y z o b o w ią z a li się n ie u is z c z o n e s w e g o c z a s u o p ła ty sz k o ln e u re g u lo w a ć p o d o jśc iu d o sa m o d z ie ln e g o s ta n o w is k a , a b y w tej s p ra w ie p o ro z u m ie li się z p a n e m p r e z e s e m H . M u h s a m e m , W ło c ła w e k , K o ś c iu sz k i 2.
W s z y s tk ie p is m a p r o s z o n e s ą o p r z e d r u k o w a n ie tej o d e z w y .
^ P O W S Z E C H N Y U N IW E R S Y T E T K O R E S P O N D E N C Y JN Y .
O d trz e c h la t istn ie ją c y w W a rs z a w ie P o w s z e c h n y U n iw e rs y te t k o re s p o d e n c y jn y , k tó ry m a ju ż p rz e s z ło 7 0 0 0 u c z n ió w , ro z rz u c o n y c h p o c ałej P o ls c e , p r z y s tą p ił o b e c n ie d o w y k o n a n ia d ru g ie g o p u n k tu s w o je g o p r o g ra m u — d o ta rc ia z ż y w e m s ło w e m n a p r o w in c ję .
W u b ie g ły p o n ie d z ia łe k o d b y ło się w W ło c ła w k u o rg a n iz a c y jn e p o s ie d z e n ie p rz y u d z ia le d e le g a ta P . U . K . z W a rs z a w y p. Je rze g o N ie m o je w sk ie g o .
W y ło n io n y n a p o s ie d z e n iu K o m ite t w o s o b a c h p p . M ittk o w e j, B ro d z ik o w sk ie g o , N o w ic k ie g o , P u z y ń s k ie g o i S z m id ta p rz y s tą p ił już d o p ra c y . P r a w d o p o d o b n ie ju ż w n a d c h o d z ą c y m ty g o d n iu o d b ę d z ie się p ie rw s z y o d c z y t. P re le g e n ta m i P . U . K. m ię d z y in n e m i są: W . S ie ro sz e w sk i, A . S tru g , J. K a d e n - B a n d ro w sk i, prof. D o b ro w o ls k i, pro f. T o k a rz i inni. N o w ej p la c ó w c e \ o ś w ia to w e j, k tó ra p o s ta w iła s o b ie z a cel d o ta rc ie d o n a jg łu c h sz y c h z a k ą tk ó w P o lsk i, ż y c z y m y p o w o d z e n ia .
P r z e g l ą d p r a s y k u j a w s k i e j
N IE D O PA T R Z E N IE CZY Z M IA N A FR O N T U . W poniedziałkowym numerze „Expressu Kujaw
skiego", który dotąd zgodnie z trzema pierwszemi swe- mi stronicami zawsze popierał Pierwszego Marszałka Polski, ukazały się „Uwagi a propos święta I 1 listo
pada” , Można zgodzić się z autorem artykuliku, że święto to zostało ogłoszone za późno, że należało świętować wszystkim, ale poco niesmaczna wycieczka w stylu „Dwugroszówki’’ pod adresem Komendanta?
Jeżeli autor nie zrozumiał bajeczki, która była bajeczką dla dorosłych, trzeba było zaczekać aż doj
dzie się do odpowiednich latek, lub też poprosić grzecznie kogoś dorosłego, np. swego redaktora, o ob
jaśnienie.
•
W ierzymy, że ten artykulik — to zwyczajny la- psm , niedopatrzenie redaktorskie, i że redakcja „Ex- pressu” na przyszłość unikać będzie podobnych nie
taktów.
K R O N I K A R Y PIŃ SK A .
W Rypinie od trzech już lat wychodzi tygod
nik p. n. „Kronika R ypińska” . Redaktorem i wydaw
cą jest p. Ignacy Gratkowski. Tygodnik, prowadzony w duchu postępowym, poza artykułami, poświęconemi aktualnym zagadnieniem polityki wewnętrznej daje kro
nikę miejscową i przegląd polityczny.
E C H A Z A K A D E M J I 11 L IS T O P A D A .
„Słow o Kujawskie” zamieściło sprawozdanie z odbytej w dniu 1 1 listopada akademji, pełne zgor
szenia i oburzenia z powodu odegrania marsza I-szej Brygady i powstania publiczności. Trudno, czasy się zmieniają i ludzie... W łaśnie w myśl słów , jakie cy
tuje „S łow o", , aby oddać Bogu co jest boskiego, a kró
lowi — co królewskie” . Niestety, samo „Słow o Kuj.”
wciąż jeszcze nie dorasta do tej wysokości, żeby się do tego stosować. Śpiewanie czy muzyka marsza, z którym na ustach szły w bój i umierały tysiące bo
haterów , jest dla „Słow a K uj.” profanacją. Z dum ie
w ająca logika i budujący patriotyzm! Smutniejsze je
dnak jest twierdzenie „Słow a Kuj.” , że nie został ode
grany hymn narodowy. Nie wiadomo, o co posądzać sprawozdawcę „S łow a” czy o tępy słuch, czy też 0 płytkie i brzydkie... kłamstwo — w myśl zasady:
cel uświęca środki. Muszą raz wreszcie zrozumieć ta
cy sprawozdawcy „Słow a" i im podobni, że kłam
stwem, obłudą i demagogją niezawsze można jechać 1 nie stale. W ypełniona, nawet — jak samo „Słowo K uj.” pisze, przepełniona stla dow iodła raz jeszcze, że środki demagogiczne przestają na nią działać, dla
tego też usiłowania „Słow a K.uj.“ nie mają szans po
wodzenia
Ci jednakże, którzy na akademji nie byli, mo
gliby po przeczytaniu „Słow a K uj.“ odnieść wrażenie, że rzeczywiście hymn narodowy nie był grany, więc oświadczamy: na zakończenie wzniesiony był okrzyk na cześć Prezydenta Rzplitej i odegrany hymn „Jesz
cze Polska nie zginęła!" Jak wobec tego stw ierdze
nia wygląda „Słow o Kujawskie?" Rozumiemy, że was, panowie, boli bardzo, iż tumanione i bałamucone d łu go społeczeństw o przegląda wreszcie na oczy, że w y
raża należną cześć tym, co na to zasłużyli, ale boleść wasza i zmartwienie ż tego powodu nie upoważniają nikogo do insynuowania tego, czego nic było, lub za
przeczania tego co było.
UST O T .A . T k : X
A j e d n a k d o sta ł.
Ław nik Gutowski, właściciel dwóch demów (przy ul. Królewieckiej i alejach Szopena), który, jak donieśliśmy w jednym z poprzednich nuwerów „Z ie
mi K ujaw skiej", miał odwagę ubiegić się o 3 pokojo
we mieszkanie w kolonji robotniczej na Rakotówku, w praw dzie od wszechw ładnego magistratu tego mie
sz k a n o nie dostał, ale otrzymał 2 pokojowe mieszka
nie w domu administracyjnym na Łęgskiej. do którego pono już się sprowadził.
Ciekawi jesteśmy co ławnik źrebił ze swoim mieszkaniem w własnym domu?
S ta n b e z r o b o c ia w m-cu p a źd ziern ik u r. b. na te r e n i e P a ń s t w o w e g o U rzęd u P o ś r e d n ic tw a
P ra c y w W ł o c ł a w k u .
Ogólna liczba bezrobotnych w okresie od 1-go do 3 1-go października r.b. wynosiła 965 osób (we wrześniu 1131) w tej liczbie 130 pracowników umy
słow ych.
W m-cu październiku r. b, wysłano jako kandy
datów na miejsca wolne 276 osób, z pośród których przyjęto do pracy 209 osób, w tej liczbie pracowni
ków umysłowych 7 i 4 inwalidów wojennych ciężko poszkodowanych.
Uprawnionych do pobierania zasiłku na mocy Ustawy ubezpieczeniowej na wypadek bezrobocia w m-cu październiku r. b. było 186 osób w tem 7 pracowników umysłowych.
W ydano 6 zaświadczeń na otrzymanie b e z p ła ' tnych paszportów zagranicznych osobom, wyjeżdżają
cym z Kraju w celach zarobkowych.
W ydano 2 zaświadczenia- dla uzyskania mora- torjum mieszkaniowego.
Skierowano do Misji francuskiej w W ejherowie 75 osób, udających się zbiorowo na roboty do Francji,, nadto wysłano 14 osób na imienne wezwania praco
dawców: francuskich 10, belgijskich 3, i niemieckich I osobę.
W ydano 113 zaświadczeń dla 146 osób w ce
lu uzyskania przez nie 50^ zniżki kolejowej, wobec tego, że udawali się do pracy koleją.
W tymże czasie wypłacono 38 bezrobotnym pra
cownikom umysłowym zasiłki z akcji doraźnej (pań
stwowej) na ogólną sumę zł. 2045. W zmiankowane zasiłki wypłacane ęą co miesiąc i wynoszą: dla samo
tnego 45 zł., obarczonego rodziną złożoną z I do 2 osób 65 zł.; z 3— 5 osób 85 zł. i powyżej 5 osób
100 zł.
T u należy podkreślić, iż w czasie, kiedy bezro
bocie wśród pracowników umysłowych przyjmuje co
raz większe rozmiary i kiedy Państwo zmuszone jest wydawać znaczne sumy pieniężne na podtrzymanie egzystencji tych pracowników, bardzo wiele instytucji państwowych i samorządowych zatrudniają u siebie małżonków, co jest w kolizji z art. 10 ustawy z dnia 17 lutego 1922 roku (Dz. Ust. R. P . Nr. 21 poz. 164) o państwowej służbie cywilnej.
W a r u n k i pr c n u m e ia ty z p rzesy łk ą lub o d n o sz e n i e m d o dom u: kw ar ta ln ie 2 zł., p ó łr o c z n ie 4 z ł , ro c z n ie 8 zł.
C e n a numeru p o je d y n c z e g o 30 groszy.
A d r e s R e d a k c j i i A d m in ist ra c ji: W ł o c ł a w e k , N o w y R y n e k 20, w e jś c ie z bramy. ‘ R e d a k t o r przyjmuje c o d z i e n n i e o d 5— 6 p o p o i R e d a k t o r: A n t o n i n F u i y ń s k i . W y d a w c a : K l u b s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n y w W ł o c ł a w k u .
Druk. p. f. „ b R A C I A M O T R O W 5 C Y " , W ł o c ł a w e k , T e l e f o n Nr. 100.
