Język sztuki - jak mówić o rzeźbie i architekturze?

(1)

Str. 1

Język sztuki - jak mówić o rzeźbie i architekturze?

Zakres IV etap edukacyjny Przedmiot Historia sztuki Wymagania

szczegółowe: (3.1) dokonuje opisu i analizy porównawczej dzieł,

uwzględniając ich cechy formalne (np. w architekturze: układ przestrzenny, plan, bryła, konstrukcja, dekoracja; w rzeźbie:

bryła, kompozycja, faktura; w malarstwie: kompozycja, kolor, światłocień́), a także potrafi wskazać́ te środki ekspresji, które identyfikują̨ analizowane dzieło i wskazują̨ na jego

klasyfikację stylową;

Temat lekcji: Język sztuki - jak mówić o rzeźbie i architekturze?

Czas na realizację: 1 godzina lekcyjna.

Cele szczegółowe wiadomości – uczeń:

 zna pojęcia: ikonografia, ikonologia

 wymienia elementy analizy rzeźby oraz budowli.

umiejętności – uczeń:

 posługuje się fachową terminologia podczas analizy dzieła,

 opisuje plan, bryłę, konstrukcję, układ przestrzenny oraz dekorację budowli,

 opisuje kompozycję, bryłę, fakturę rzeźby,

 redaguje opis dzieła sztuki.

postawy:

 rozwijanie kreatywności w odczytaniu dzieła sztuki,

 umiejętność analizowania wartości artystycznych i estetycznych,

 wyrabianie umiejętności poszukiwania wielości rozwiązań,

 kształtowanie postawy odbiorcy.

Metody pracy: podająca (wykład informacyjny), problemowa, praktyczna (ćwiczeniowa), eksponująca (pokaz materiału wizualnego) Forma pracy: indywidualna, zbiorowa

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli”

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

(2)

Str. 2

Środki

dydaktyczne,

zestaw reprodukcji na jednym slajdzie do wyświetlenia i porównania Dawida Donatella i Dawida Berniniego;

w tym zasoby

multimedialne: film ukazujący charakterystykę̨ porównawczą dwóch dzieł rzeźbiarskich z różnych okresów.

zestawy ilustracji ukazujących budowle do analizy (1 zestaw zawiera 3 ilustracje: widok budowli, plan i widok wnętrza lub przekrój).

Przebieg lekcji faza

wprowadzająca:

(7 min.)

1. Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności, zapisanie tematu lekcji).

2. Uczniowie otrzymują kserokopie wskazówek do analizy rzeźby i architektury (załącznik).

3. Nauczyciel omawia zestawienia, wyjaśniając szczegółowo, jak patrzeć na rzeźbę i dzieło architektury, by je dokładnie opisać.

faza

realizacyjna:

(30 min.)

1. Nauczyciel wyświetla zestaw ilustracji do analizy.

2. Na podstawie otrzymanych schematów uczniowie wykonują analizę porównawczą w parach – każda z osób inną rzeźbę a wnioskują wspólnie.

3. Po zakończeniu zadania nauczyciel wyświetla film ukazujący charakterystykę̨ porównawczą dwóch dzieł rzeźbiarskich z różnych okresów. Dodatkowo sam wprowadza komentarz, uczniowie porównują swoje prace z filmem.

4. Nauczyciel wybiera jedną z budowli znajdujących się w zestawach ilustracji do analizy (widok budowli, plan i widok wnętrza lub przekrój). Wspólnie z uczniami, szczegółowo analizuje budowlę.

faza

podsumowująca:

(8 min.)

1. W celu utrwalenia nauczyciel przypomina elementy analizy rzeźby oraz dzieła architektury.

2. Praca domowa. Wybierz dowolną budowlę romańską oraz rzeźbę starożytną i ich opisu formalnego.

(3)

Str. 3

Załącznik do lekcji

Język sztuki - jak mówić o rzeźbie i architekturze?

(materiał dla ucznia)

RZEŹBA Rodzaj rzeźby

Ze względu na formę określ, czy jest to rzeźba wolnostojąca, płaskorzeźba, relief, rzeźba przyścienna

Funkcja rzeźby

Czy jest to posąg historyczny, rzeźba kultowa, ołtarzowa, pomnik, nagrobek, portret itp.

Materiał

Określ, z czego jest to dzieło (np. marmur, drewno, piaskowiec, glina, odlew brązowy, brąz pozłacany, chryzelefantyna itp.).

Kompozycja

Zwróć uwagę, czy rzeźba jest jednopostaciowa/wielopostaciowa,

statyczna/dynamiczna, zwarta/ rozczłonkowana, symetryczna/ asymetryczna,

frontalna/odejście od frontalizmu, wskaż dominujące kierunki, rytmy, określ proporcje, ustawienie i pozy postaci (naturalne, wystudiowane, hieratyzm, kontrapost, figura serpentinata), wskaż punkty oparcia rzeźby (widoczne/niewidoczne, liczba, atektonika)

Faktura

Jak opracowana jest powierzchnia dzieła, np. faktura gładka, szorstka, wydatna, delikatna, zróżnicowana (powodująca kontrasty światłocieniowe), czy są widoczne ślady narzędzia rzeźbiarskiego, czy zachodzi kontrast faktur gładkiej i zróżnicowanej, określ stopień dokładności wykończenia (np. nonfinito)

Stosunek do przestrzeni,

Czy rzeźba jest otwarta na przestrzeń (dotyczy to najczęściej form ażurowych, których otwory są swoistą ramą dla przestrzeni) czy też jest zwarta i całkowicie zamknięta na otaczającą przestrzeń. Czy dopasowana jest do ram

architektonicznych (np. płaskorzeźba romańska i tzw. prawo ramy) czy też jest od nich niezależna (architektoniczna rzeźba gotycka).

Ekspresja

Określ, jaki jest nastrój rzeźby (harmonia, patos, dramatyzm itp.), opisz emocje postaci i sposób ich wyrażenia, stopień indywidualizacji postaci, podejście rzeźbiarza do anatomii (schematyczne/ uproszczone lub wnikliwe, szczegółowe opracowanie ciała ludzkiego), relacje emocjonalne między postaciami, stosunek artysty do świata przedstawionego: realizm, idealizacja, deformacja, antykizacja, dekoracyjność itp.

Nie zapomnij o symbolice oraz sposób opracowania fałd (oddają/ zakrywają naturalną anatomię, tworzą wartości dekoracyjne, styl mokrych fałd, itp.).

(4)

Str. 4

ARCHITEKTURA Układ przestrzenny

Opisz stosunek przestrzenny elementów, zarówno tych, które widzisz na planie jak i na zdjęciu bryły budowli.

Używaj terminologii związanej z architekturą.

Plan

Określ figurę całościowo oraz jej elementy składowe: nawy, chór, sklepienia, transept, wieże, apsyda, kaplice lub wieńce kaplic itp.

Pamiętaj o rodzajach planów w architekturze: podłużne (prostokąt, krzyż łaciński, elipsa) oraz centralne (kwadrat, koło, krzyż grecki, wielokąt foremny), nieregularny (gdy nie można przypisać go żadnej bryle geometrycznej)

Bryła

Opis bryły zawiera to, co jest widoczne na zewnątrz: ilość kondygnacji, dach, okna.

Zwróć uwagę, czy bryła jest statyczna czy dynamiczna, monumentalna czy krępa, rozbita czy zwarta, smukła czy niska, lekka czy ciężka.

Popatrz, czy jest to jedna bryła czy spiętrzenie brył lub ich nawarstwienie.

Konstrukcja

Wymień wszystkie elementy konstrukcyjne: przypory z łukami przyporowymi, cokoły, kolumny, przęsła itp.

Dekoracja

Zwróć uwagę, czy na elewacjach znajdują się dekoracje w postaci wnęk, pilastrów, rzeźb, gzymsów, czy budowlę zdobią np. żygacze, tympanony, portyki, portale, sterczyny.