Rok IV Poznań, dnia 1 m aja 1 9 4 8 N r 18
~ '" " i ... . . 15 1 --- ■— -
T R E Ś Ć i Kredyt inwestycyjny na rok 1949 —- Przebieg wniosków na przywóz i wywóz (str. 198) — Wyjaśnienia w sprawa,dh skarbowych (str, 200) — Nowy ustrój cechów rzemieślniczych (str. 201) — Wyjaśnienia w sprawie obrotu bezgotówkowego (str. 203) — Zagadnienie lik widacji handlu nielegalnego (str. 203) — Komunikaty (str, 204) — Kartoteka.
Kredyt inwestycyjny n a rok 1949
Zaw iadam iam y zainteresow anych, że w n a j
bliższym czasie C e ntralny Urząd Planowania p rz y stępuje do opracow ania państwowego planu in w estycyjn eg o na ro k 1949.
W zw iązku z tym izby przem ysłow o-handlo
we będą p rz y jm o w a ły w n io s k i sektora p ry w a tn e go 1) o włączenie do tego planu in w e s ty c y j na ro k 1949, 2} o k re d y t in w e s ty c y jn y .
W n io s k i te muszą być opracowane ściśle w e
dług in s tru k c ji Centralnego Urzędu Planowania, na co na ogół nie w ystarcza k ró tk i term in w yzna
czony do ich składania. W szyscy zainteresow a
n i w in n y zatem ju ż w c h w ili obecnej przystąpić do p rzyg oto w a nia m a te ria łó w do ty c h w n io sków i zgłosić w Izbie P rzem ysłow o-H andlow ej, ta k zam iar dokonania in w e s ty c y j ja k rów nież zam iar korzystania z k re d y tu in w e stycyjne g o na r. 1949.
T ym firm om Izby prześlą przepisane form ularze po ic h o trzym aniu z^-Warszawy.
Zw raca się uwagę, że w n io s k i o w łączenie do planu in w e stycyjne g o w in n y być złożone nawet wtenczas, gdy in w e stor re zygnuje ze starań o k re d y t in w e s ty c y jn y i to aby sobie zapewnić praw o do otrzym ania p rzyd ziałów m ateriałow ych, (np.
drzewa, żelaza itp.) potrzebnych do w yko n an ia in w e s ty c ji i korzystania z in n ych ulg, któ re mogą ew tl, być w przyszłości przyznane dla in w e stycyj, (np. u lg i podatkow e).
A b y u niknąć błędów, ja k ie dotąd popełniano w liczn ych w yp a dka ch p rz y form u ło w an iu w n io sków, w y m ie n ia m y poniżej najw ażniejsze w y m a cania, ja k im w in n y one odpowiadać. Przede w szystkim należy zw rócić uwagę na to, że in w e stycje d zie li się w planie in w e s ty c y jn y m na trzy rodzaje, m ia n ow icie : 1) nowe, 2) odbudową, 3) re nowację.
Dla każdego rodzaju in w e s ty c ji należy sporzą-
‘D ić osobny w niosek. Do in w e s ty c ji now ych
zalicza się in w e stycje zm ierzające do u ruchom ie
nia n ow ych ośrodków p ro d u k c ji dóbr i usług albo do rozszerzenia ju ż istniejących.
Do te j k a te g o rii in w e s ty c ji należą w y d a tk i na:
1) odbudowę n ow ych zakładów, budynków , urzą
dzeń itp, w raz z c a łk o w ity m wyposażeniem , 2,, rozbudowę is tn ie ją cych zakładów, budynków , urządzeń, 3) przebudowę istn ie ją c y c h zakładów budynków , urządzeń itp. wraz z c a łk o w ity m w y posażeniem, w w ypadkach zasadniczej zmiany dotychczasowego przeznaczenia tych obiektów .
Do odbudow y zalicza się in w e stycje zm ierza
jące do ponownego uruchom ienia zniszczonych a w sku te k tego ca łko w icie lu b , częściowo n ie czynnych obiektów . Z aliczyć tu ta j należy ró w nież p rze ró b ki i adaptacje w zakładach d o tych czasowych ca łko w icie lu b częściowo n ieczyn
nych, o ile nie zm ieniają w sposób zasadniczy do
tychczasowego przeznaczenia obiektu.
Dó te j k a te g o rii in w e s ty c ji należą w y d a tk i na:
1. odbudowę zniszczonych działaniam i w o je n n y m i i dotychczas ca łk o w ic ie lu b częściowo n ie czynnych zakładów, b u d yn kó w i urządzeń w raz z ich c a łk o w ity m wyposażeniem celem ponownego uruchom ienia p ro d u k c ji dóbr i usług,
2. zabezpieczenie n ieczynnych zakładów, bud yn k ó w i urządzeń,
3. ro b o ty rozb iórkow e porządkowe,
4. akcję re w in d y k a c y jn ą i odszkodowań wraz z w yd a tk a m i na przystosow anie i montaż,
ó. przebudowę obiektó w ca łk o w ic ie lu b częścio
w o nieczynn ych celem uruchom ienia oraz r a c jo n a liz a c ji p ro d u k c ji lub uspraw nienia usług bez zm iany przeznaczenia obiektu, oraz bez zasadniczej zm iany zakresu p ro d u k c ji dóbr czy usług.
198 -
Ponadto do jednej z pow yższych grup inw e- s ty c y j (inw estycje nowe, odbudowa) zależnie od tego, k tó re j z n ich dotyczą, należą w y d a tk i na:
1. studia, lam py, p ro je k ty i kosztorysy, 2. wstępne prace do p rzyszłych in w e s ty c ji, 3. zakup dóbr k a p ita ło w ych , ja k licencje, paten
ty, praw a nabyte, u d z ia ły w spółce itp.
R e n o w a c j a
Do in w e s ty c ji re n o w a cyjn ych zaliczone zo
stają n a k ła d y gospodarcze zm ierzające do re s ty tu c ji zu żytych części m a ją tku stałego i u trzym a n ia dotychczasowego poziom u p ro d u k c ji dóbr i usług.
Do te j k a te g o rii należą w y d a tk i na:
1. w ym ianę będących dotychczas w użyciu ma
szyn i urządzeń na nowe zarów no z przyczyn n a tu ry technicznej (gdy zużyte m aszyny i urzą
dzenia n ie nadają się do dalszego u żytku) ja k ekonom icznych (gdy zachodzi konieczność mo dernizacji, a w zw iązku z ty m zastąpienia do
tychczas posiadanych na nowe ulepszonego typu) albo z obuch p rzyczyn razem w zię tych, (w ym iana maszyn i urządzeń dotychczas po w o jn ie unieru ch om io nych za kw a lifik o w a n a je st nie ja k o renow acja, lecz .jako odbudowa), 2. k a p ita ln y rem ont b u d y n k ó w lub urządzeń, 3. p rze ró bki i adaptacje w czynnych zakładach
wiążące się z nieodzowną m odernizacją urzą
dzeń, bez rozszerzenia zakresu dotychczaso
w e j p ro d u k c ji dóbr i usług,
4. p ro je k ty , plany, studia oraz zakup dóbr k a p i
tałow ych, je ś li dotyczą przeprow adzonych re n o w acji.
Zakup i budow a tab o ru należy do in w e s ty c ji re n o w a cyjn ych w takim , zakresie, w ja k im m ają na celu zastąpienie jednostek zu żytych i w y cofanych z obiegu. Zakup i budow a jednostek pow iększających dotychczasow y tabor należy do in w e s ty c ji now ych.
Jeśli chodzi o sporządzenie sdmych w niosków , to należy dokładnie o kreślić przedm iot i zakres in w e s ty c ji. Uzasadnienie w n io sku pow inno po
za stroną opisową zawierać konkretne c y fry p o tw ierdzające celowość pod ję cia in w e s ty c ji. N a
le ży o kreślić spodziewane w y n ik i gospodarcze i pozagospodarcze pod względem rodzaju i roz
m ia ru efe któ w (m ożliw ie cyfrow o) np. p rzy in w e stycja ch przem ysłow ych w zro st zdolności p ro d u k c y jn e j w stosunku rocznym , w artość tej p ro d u k c ji wg. cen bieżących, obniżenie kosztów p ro d u k c ji itp. inne ko rzyści z planow anych in w e s ty c ji.
Przebieg wniosków
(Opracowane przez Zrzeszenie Przebieg wniosku n|a przywóz.
Iinporter krajow y
W niosek, p roform a-faktura, specyfikacja to w a ro w a i opłata stem plowa.
Zrzeszenie Eksporterów i Importerów R. P.
Opin-a Zrzeszenia E. i I. p rz y kontyngentach im p o rto w ych.
Z uw agi na to, że przyznany inw estorom k re d y t w ypłaca się w 4 ratach k w a rta ln ych , fo rm u larz w n io sku p rze w id uje ru b ry k i dla p lanow ych prac w poszczególnych k w a rta ła ch i procent w y konania planu w ty c h kw a rta ła ch (orientacyjnie) Z ty c h w zględów należałoby, o ile m ożliw e, po
dzielić prace in w e s ty c y jn e na 4 zasadnicze etapy rozłożone na cztery k w a rta ły .
U ła tw i to inw estorom sporządzanie spraw o
zdań k w a rta ln y c h z w y k o n a n ych in w e s ty c ji i w y korzystanego w danym kw a rta le kre d ytu , któ re to sprawozdania in w e storzy składać -muszą dla CUP'u do Izb y Przem ysłow o-H andlow ej.
W ażną jest rzeczą zestawienie we w n io sku m a teria łów potrzebnych do w yk o n a n ia in w e s ty c ji oraz maszyn i urządzeń. Zestawienie w inno być realne. M a te ria ły podaje się wg. ustalonej nom enklatury, z któ rą należy zapoznać się uprze
dnio w Izbie. Przy każdym m ateriale w in n a być podana jednostka m iary, ilość, cena je d n o stki i koszt całości m ateriału.
Ponieważ dla sporządzania przez Izbę zesta
w ie ń zbiorczych konieczne je s t posługiw anie się je d n o litą jednostką m ia ry p rz y poszczególnych m ateriałach, podajem y szereg z nich, które poda
wane są często w różnych m iarach:
wapno w tonach, szkło w n r,
papa dachowa w m2,
cegła, dachówka, k a fle w 1000 szt., w y ro b y h u tn ic tw a żelaznego w tonach, maszyny, aparaty, urządzenia w szt/kg.
Zaznaczamy, że surow ce do p ro d u k c ji bieżą
cej nie mogą być ujęte w zestaw ieniu m a teria ło w ym , ja k to m iało m iejsce p rzy n ie k tó ry c h w n io skach.
O statnie form ularze za w ie ra ły rów nież ru b ry kę dla przew idyw anego zatrudnienia p rzy danej in w e s ty c ji w robotniko-godzinach, i to p ra c o w n i
k ó w fizyczn ych w y k w a lifik o w a n y c h , p ra c o w n i
k ó w n ie w y k w a lifik o w a n y c h oraz p ra co w n ikó w um ysłow ych.
Zw racam y uwagę, że na przyznanie k re d y tu in w e stycyjn e g o ma duży w p ły w w ysokość u d z ia łu środków w ła sn ych w kosztach in w e s ty c ji. W y m agany w ubr. przez CUP udział środków w ła snych w y n o s ił 50%. Z tego pow odu należy zgła
szać m o żliw ie najw yższy udział środków w łasnych w p lanie inwest.
Treść w n io sku o k re d y t in w e s ty c y jn y p o w in na być przez w nioskodaw cę dobrze przemyślana, gdyż każda późniejsza zmiana w planie in w e s ty c y jn y m w ym aga dodatkow ej zgody CUP — lub in s ty tu c ji do tego upow ażnionej.
na przywóz i w yw óz
E ksporterów i Im p o rte ró w R. P.)
„Z a g ro t"
Załatw ienie w n io sku złożonego wraz z załącz
nikam i.
Ministerstwo Przem. i Handlu Depart. Przem.
Miejsc.
O pinia w n io sku na im p o rt to w a ró w przem y
słow ych.
199 Ministerstwo Przem. i Handlu Depart. Planowania
O pinia na w niosku.
Ministerstwo Przem. i Handlu Dep. Imp. W ydz.
Branż.
Zezw olenia na im port.
„Zagrot"
Zaw iadom ienie do im portera o w arunkach im portu.
Importer
A kcep to w an ie w a ru n k ó w i uiszczenie wszel
k ic h opłat.
Bank dewizowy
Polecenie na otw arcie a k re d y ty w y .
Biuro Rozr. Międzynar. lub Komisja Dewizowa O tw arcie a kre d y ty w y .
Importer
Przedłożenie w „Z a g ro cie " dokum entów p ła t
ności w ys ta w io n y c h przez B iuro Rozrachunków M ię d zyna ro d ow ych p rz y Nar. Banku Polskim lub K om isję Dewizową.
„Zagrot"
W yd a n ie im p o rte ro w i o ry g in a ln y c h zaświad
czeń przyw ozu.
Urząd Celny
O dpraw a celna na podstaw ie o ry g in a ln y c h ze
zw oleń przyw ozu.
Wyjaśnienia
do przebiegu w n io sku na przyw óz
I. O P R A C O W A N IE W N IO S K U PRZEZ IM P O R TERA.
1. Wniosek.
Im p o rte r zam ierzający sprowadzić to w a r z za
granicy w in ie n dokładnie w y p e łn ić winlióisek o zezwolenie na p rzyw ó z to w a ró w w 3 egzempla-
■ rz-a-ch.
2. Załączniki do wniosku.
Do w niosku należy dołączyć proform a faktu rę w 3 "egzemplarzach w izow aną przez radcę han
dlowego p la c ó w k i dyplom atycznej R. P. k ra ju zakupu tow aru.
W w yp a d ku zakupu to w a ru gieldoweg-o fa k tu rę może zastąpić telegram lub ceduła g ie ł
dowa, p rz y czym cena z dnia zakupu w in n a być potw ierdzona telegraficznie przez radcę handlowego.
3. Specyfikacja towarowa.
W w ypadku, je ś li we w riio sku w ym ienione są dwa luib w ięcej rodzajów tow aru, należy do w niosku dołączyć 14 egzem plarzy specyfikacji .towarowej; z w yszczególnieniem -cen jednost
kow ych. W e w n io sku w rubryce „W a g a " na
le ży w sta w ić wówczas wagę ogólną b ru tto i netto,
W rubryce „C ena je d no stkow a" należy się po
w ołać na załączoną do w niosku specyfikację tow arow ą.
R u b ry k i „L is ta to w a ro w a " nie należy w y p e ł
niać* je ś li to w a ry k w a lifik u ją się do różnych grup tow arow ych, określonych w osobnej l i ście im portow ej.
S pecyfikacja tow arow a w in n a 'być przez im p ortera podpisana.
4. Opłaty stemplowe.
Pierw szy egzemplarz w n io sku w in ie n b yć es stem plow any znaczkiem 50 zł.
K ażdy pierw szy egzemplarz załącznika w in ie n być zaopatrzony znaczkiem stem plow ym 10 zł.
W nio se k -ostemplowany i podpjs-any przez wnioskodaw cę, pop a rty dokum entam i w y m ie n io n ym i w punktach 2 i 3 składa się w Polskim T ow arzystw ie O brotu Tow arow ego z Zagra
nicą „Zagro-t" w W arszawie.
II. R O ZP A TR Y W A N IE W N IO S K U PRZEZ W Ł A DZE PRZEMYSŁOWE.
1. Czynności „Zagrotu".
Z łożony w „Z a g ro cie " w niosek je st ro z p a try w any:
a j pad względem form a ln ym
b) „ „ zgodności z- pOamem im por
tow ym
c) ,, ,, przyd ziału sektorow i p ry . walnem u -clearingowych łub w o ln o-de w izo w ych środ
k ó w p ła tn iczych
d) „ ,, zgodności z rozdzielnikiem firm o w y m p- rze dłożony m przez Zrzeszenie Eksporte
ró w ii Im p o rte ró w R. P Jeżeli im p o rt to w a ru następuje w ramach p la nu Przemysłowego, „Z a g ro t" zasięga o p in ii De
partam entu Przem ysłu M iejsc. M in . Przemysłu i H andlu.
„Z a g ro t" po dokonanych u siebie czynno
ściach -przesyła w n io sek z załącznikam i do M in . Przem. i Handlu, Departam ent Planowa
nia a po za opiniow aniu przez tenże Departa m ent do w łaściw ego W y d z ia łu Branżowego D epartam entu Im p ortu M in . Przem. i Handlu.
2. Czynności W ydz. Branżowego Departamen
tu Importu.
W y d z ia ł B ranżow y bada w niosek pod w zglę
dem ceny k ra ju zakupu, w a ru n k ó w dostaw y i płatności oraz sprawdza zgodność z planem im p o rto w y m i z p rzy d z ie lo n y m i sektoram i pryw a tne m u kontyn ge n tam i w ram ach um ów handlow ych.
Jeśli w niosek d otyczy tra nsa kcji pozaum ownej, sprawdza tenże w yd z ia ł czy Im port m ieści się w ramach przydziału sektorow i -prywiatnemu p u li dew izow ej.
W w yp a d ku p o z y ty w n y m W y d z ia ł B ranżow y w ysta w ia następujące dokum enty, k tó re z k o lei- przesyła-do- „Zagr-otu":
a) zezwoledie przyw ozu;
b) kopię zezw olenia -przywozu z klauzulą:
„N ie s łu ż y do o dpraw y celnej", c) zlecenie płatnicze.
Na podstaw ie ty c h d-o-kumentów „Za-gr-o-t" za
w iadam ia im portera o zgodzie M in . Przem. i Handlu* na im port, podając jednocześnie w a
runki, na ja k ic h transakcja została zaakcepto
wana.
im p o rte r po o trzym a n iu zawiadom ienia wm-ien zawiadom ić w te rm in ie 14-dni.owym „Zagro-t ,
- 200 że w y k o n a 'transakcję na zasadzie p rzedłożo
n ych m u w a ru nkó w , uiszczając w tym że te r
m in ie opłatą mi rzecz „Zagroitu" (1% od w a r
tości złotaw ej-).
Po w płaceniu -należności „Z a g ro t" w yd a je im p o rte ro w i k o p ię pozw olenia przyw o zu z k la u zulą: „N ie służy do o dpraw y ce ln e j" oraz zle
cenie płatnicze.
Im p o rte r pjo o trzym a n iu ty c h dokum entów za
łatwia. przez bank d ew izow y form alności -zwią
zane z zapłatą m ającego b yć im portow anym to w a ru p rz y jednoczesnej w płacie należności w z ło ty c h ."
3. Czynności Banku Dewizowego.
Przy im p o rcie .płatnym w w alucie clearingow ej bank d e w izo w y daje zlecenie do B iura Rozra- ehunk. Międzymar-odiow. (B. R, M.) na otw arcie a k re d y ty w y na rzecz zagranicznego dostawcy (eksportera).
N atom iast p rz y płatności dew izam i fu n k c ję tę za ła tw ia K o m isja Dewizowa.
W y m ia n y k o p ii zezwolenia p rzyw o zu na o r y g in ał dokonuje się na podstaw ie przedłożo
n ych „Z a g ro to w i" następujących dokum entów : a) -dowodu uiszczenia o p ła ty m a n ipu la cyjn e j
na rzecz „Zagro-tu",
fb) dow odu w p ła ty w artości k ra jo w e j uzyska
n y c h dewiz,
c) dow odu w p ła ty uiszczenia opłaty manipuilac.
na rzecz M in . Przem. i Handlu.
Im p o rte r po otrzym a niu .oryginału zezwolenia przyw o zu ma ty m samym transakcję im p o rto wą załatw ioną pod względem form alnym .
Przebieg wniosku na wywóz.
Eksporter
• W niosek, ko ntra kt, rachunek pr-o-fo-rma, do
w ód -otw arda a k re d y ty w y , specyfikacja to w a rowa.
Zrzeszenie Eksp. i Imp. R. P.
O pinia na w niosku.
„Zagrot"
Z a ła tw ian ie w niosku.
Ministerstwo Przemysłu i Handlu (Odpowiedni W ydział Branżowy)
Pozw olenie w yw o z u i zlecenie na w p ły w w a lu ty eksportow ej.
„Zagrot"
Z aw iadom ienie eksportera o zezw oleniu na eksport.
Zrzeszenie Eksp. i Imp. R. P. ew. „Zagrot"
W yd a nie zezwolenia.
E ksporter
W y s y łk ą tow aru na podstaw ie zezwolenia i inkasa w a lu ty k ra jo w e j.
W yjaśnienia do przebiegu wniosku na wywóz.
Eksporter
składa do Zrzeszenia: w niosek, ko n tra k t, ra chunek proform a, dow ód z Banku o o tw a r
ciu a k re d y ty w y , specyfikację w ysyłanego to waru.
Zrzeszenie Eksp. i Imp. R. P.
k o n tro lu je i o p in iu je w niosek oraz składa go do „Zagro-tu" (Pialskie T ow arzystw o O brotu Tow arow ego z Zagranicą).
„Zagrot"
k o n tro lu je i składa w n io sek do M in iste rstw a Przem ysłu i Handlu.
Ministerstwo Przemysłu i Handlu (odpowiedni W ydział Branżowy)
k o n tro lu je transakcję z położeniem nacisku:
czy eks-poirt danego tow aru -jest dopuszczalny, czy ceny -są odpow iednie, -czy w ypłacalność im p o rte ra je st należycie zagw arantow ana przez b a n k zagraniczny, -czy firm a ma praw o eksportow ania, tzn. czy jest członkiem Zrze
szenia E ksporterów i Im p o rte ró w R. P. G dy w szystkie w ym ieniione w yże j w a ru n k i są -przez eksportera dopełnione, M in is te rs tw o w ysta w ia
„Po-zwolenie Wywo-z-u" oraz: „Z lece n ie na w p ły w w a lu ty e kspo rto w e j".
„Zagrot"
odbiera pozw olenie w y w o z u oraz zlecenie na w p ły w w a lu ty -eksportowej, k tó re w yd a je Zrzeszenie E ksporterów ii Im p o rte ró w R. P. po uregulow aniu przez eksportera należnej- „Za- g ro to w i" 0,5% p ro w iz ji -ad wartości- ekspor
tow anego tow aru. ‘ Zrzeszenie Eksp. i Imp. R. P.
w yd a je pozw olenie w y w o z u i zlecenie na w p ły w w a lu ty e ksp o rto w e j po uregulow aniu -przez eksportera p ro w iz ji Zrzeszenia.
Eksporter
na podstaw ie otrzym anego pozw olenia w y w o zu może w -ciągli 3ch m iesięcy od d a ty w y s ta w ie n ia pozw olenia w yw o zu w ysłać tow ar. W y sy łk a może nastąpić w m niejszych partiach, jednak n a jw y ż e j pięć razy nia j-e-dno pozw ole
nie w yw ozu. (Każde pozwolenie, w yw o zu jest ważne do p ię c io k ro tn e j o dp ra w y celnej). Na podstawie zlecenia ma w p ły w w a lu ty e kspo r
to w e j eksporter przeprow adza rozrachunek pie nię żn y z -bankiem, do któ re g o w p ły n ę ła w a lu ta za w ye k s p o rto w a n y tow ar.
W yja ś n ie n ia w spraw ach skarbowych
IV . P R AW O K A R N E SKARBOW E.
15.
O bow iązek przesłuchania oskarżonego.
Przed k o ń co w ym rozstrzygnięciem spraw y na
le ż y dać oskarżonem u możność złożenia w y ja śnień ,w zw iązku z treścią zebranych dow odów.
Jednym z ¡podstawowych w a ru n k ó w o b ie k ty w nej oceny w in y oskarżonego i w ym ierzenia słu
sznej k a ry za popełnione przestępstwo je st w y słuchanie i rozważenie przez władzę orzekającą w szystkiego, co oskarżony może przedstaw ić dla sw ojej obrony. Dlatego nie wolno przeciw oskar
żonemu uw zględnić dow odów, k tó ry c h treści mu nie przedstaw iono. Dlatego przed ko ń c o w y m ro z
strzygnięciem spraw y należy dać oskarżonemu możność złożenia w yjaśnień.
- 201 N iedopełnienie przez Władzą orzekającą obo
w iązku dania oskarżonemu możności udzielenia w yja śn ie ń w zw ią zku z treścią zebranych dow o
dów stanow i istotną w adliw ość postępowania, z powodu, k tó re j orzeczenie pow inno być uchylone przez w ładzę odwoławczą.
W ezw ania do udzielenia w yja śn ie ń w try b ie art. 206 p. k. s. w olno zaniechać je d yn ie w ¡przy
padkach, gdy z oskarżonym spisano p ro to k ó ł k a r
ny, a sprawa toczy się o w ykro cze nie skarbowe lub o w ystępek skarbow y, je że li grożąca za dany czyn kara nie przekracza 10.000 zł,
W e w szystkich in n ych przypadkach przed k o ń cow ym rozstrzygnięciem spraw y należy wezwać oskarżonego do złożenia w yjaśnień w zw iązku z treścią zebranych dow odów. O bow iązek ten is t
nieje takiże wówczas, g d y całość zebranych dow o
dów została udostępniona oskarżonemu w czasie, udzielania przezeń w yja śn ie ń w to k u dochodzeń
16.
Dobrowolne poddanie się karze.
W ładza skarbow a w łaściw a do rozstrzygania spraw y może zezwolić oskarżonemu na d ob ro w o l
ne poddanie się karze, jeżeli w spraw ie n ;e zgło
szono in te rw e n c ji, a oskarżony:
1. zrzeka się w ydania form alnego orzeczenia k a r
nego, . . .
2. składa oznaczoną p o n iże j k w o tę pieniężną, a w przypadku gdy przestępstwo zagrożone jest ka rą przepadku przedm iotów w ystę pku skar
bow ego — poddaje się nadto te j karze bądź karze przepadku rów now artości.
Karę pieniężną lub grzyw nę składa oskarżony w w ysokości:
1. najniższego, w y m ia ru k a ry p rz y w ystępkach zagrożonych ka ra m i u stanow ionym i w w ie lo k ro t
nościach,
2. podw ójnego najniższego w ym ia ru k a ry p rzy w ystępkach zagrożonych karam i w określo
n ych kw otach,
3. d w u stu z ło ty c h p rz y w ykroczeniach.
D obrow olne poddanie się karze jest — je ś li chodzi o ściganie przestępstw skarbow ych, pole
gających na naruszeniu przepisów w zakresie podatków 'bezpośrednich pobieranych na rzecz Skarbu Państwa i w zakresie o p ła ty skarbow ej — instytucją, nową, p rz y ję tą z dotychczasowego pra
wa karnego skarbowego.
D obrow olne poddanie się karze upraszcza zna
cznie procedurę ścigania przestępstw skarbow ych.
Ze w zględu na p fa ktyczn ość te j in s ty tu c ji M in i
sterstwo Skarbu zaleciło szerokie je j stosowanie.
D obrow olne poddanie sie karze może nastąpić zasadniczo ty lk o w sprawach należących do orze
cznictw a władz skarbow ych a więc z w yłączeniem spraw, w k tó ry c h orzecznictwo należy do kom p etencji sądu.
D obrow olne poddanie sie karze może być sto
sowane zarówno w przypadku popełnienia prze
stępstwa skarbowego z w in y um yślnej ja k i z w i
n y nieum yślnej.
W przypadku dobrow olnego poddania się k a rzę, gdy przestępstwo popełnione zostało z w in y nieum yślnej, k w o tę pieniężną, k tó rą p ow inien złożyć poddający się karze ¡pieniężnej oskarżony, należy określić w edług najniższego w ym iaru k a ry za przestępstwo popełnione z w in y n ieum yślnej — je ż e li przepis prze w id uje inną karę za przestęp
stwo popełnione z w in y um yślnej a inną za prze
stępstwo popełnione z w in y nieum yślnej.
17.
Odwołania od orzeczeń karnych.
O skarżony oraz in te rw e n ie n t mogą w za w itym term inie siedmio dniow ym od dnia doręczenia orze
czenia złożyć bądź odw ołanie do bezpośrednio wyższej: in stan cji skarbow ej, bądź zadanie skie row ania spraw y na drogę postępowania sadowego.
Żądanie rozpatrzenia spraw y przez sad p o w in no być złożone tej w ła d zy skarbow ej, k tó ra w y dała orzeczenie karne.
W p rzyp a d ku zgłoszenia w term inie p rze p i
sanym żadania skierow ania spraw y na drogę po
stępowania sądowego, w ładza orzekająca po prze
prow adzeniu u zupełniających dochodzeń (jeżeli uzna to.za potrzebne) k ie ru je sprawę do sądu.
Orzeczenie skazujące w ła d z y skarbow ej za
stępuje w p rzypadku ty m w postępow aniu sądo
w ym praw om ocny akt oskarżenia. Jeżeli sprawa należy do w łaściw ości sądu grodzkiego, władza orzekająca przesyła akta spraw y bezpośrednio w łaściw em u sadowi. JeżeHi sprawa należy do w łaściw ości sądu okręgowego, władza orzekająca przesyła akta spraw y przełożonej Izbie skarbowe j.
W obyd w u przypadkach w ładza orzekająca pozostaw ia u siebie spis w ysła n ych akt. O trzym a ne akta izba skarbow a przesyła w łaściw em u sa
d ow i delegując jednocześnie do popierania oskar
żenia p ełnom ocnika w ła d zy skarbow ej z pośród u rzę d n ikó w izb y skarbow ej łub z pośród urzędni
k ó w Dodległych izbie skarbow ej urzędów skarbo
w ych.
JeżeHi w p rzypadku zgłoszenia żądania skiero
w ania spraw y na drogę postępowania sadowego władza orzekająca dojdzie do przekonania, że w ydane orzeczenie jest niesłuszne i że zostałoby przez s;ad uchylone, to może nie przesyłać do sądu akt spraw y a wydane orzeczenie cofnąć.
Orzec-zenie cofa ta sama władza, jk tó ra je w y dała. Na ka żd y przypadek cofnięcia orzeczenia w ładza orzekaiaca pow inna uzyskać zgodę przeło żonej izb y skarbow ej.
Przed w ysłaniem do sadu akt spraw y pow inna władza skarbow a sprawdzić, czy w y m ie rz o r- grzyw n a nie została już zabezpieczona na m ajątku skazanego lub osoby odpow iedzialnej zastępczo lu b posiłkow o.
N ow y ustrój cechów rzemieślniczych
W okresie pom iędzy dwoma w o jn a m i cechy ziem iach zachodnich na o rd y n a c ji przem ysłow ej, rzem ieślnicze w Polsce k ilk a k ro tn ie zm ie n iły k tó ra p rze w id y w a ła cechy ja ko organizacje wolne, sw ój ustrój. W pierw szych latach niepodległości tj. oparte na dobrow olności przynależenia do (1919— 1927) o p ie ra ły one swój b y t p ra w n y na nich rze m ie śln ikó w danego zawodu. Jednak za
— 202 w olą zainteresow anych rzem ieślników , w yrażoną głosowaniem , cech m ógł b y ł przekształcić się w organizację przym usow ą w ty m znaczeniu, że wszyscy rzem ieślnicy danego zawodu na obsza
rze działalności cechu zostaw ali członkam i auto
m atycznie z c h w ilą usam odzielnienia się, a skład
k i zaległe p o d le g a ły ściągnięciu w drodze adm i
n istra c y jn e j.
Polskie praw o przem ysłow e w brzm ieniu p ie r
w o tn ym (z 1927 r.) p rze w id yw a ło cechy wolne, które nie m o g ły przekształcać się na przym uso
we. Ponad cechami is tn ia ły nadbudów ki organi
zacyjne w postaci zw ią zkó w cechowych, oparte rów nież na zasadach dobrow olności członkow,- skiej. >
Po k ilk u latach c z y n n ik i m iarodajne uznały, że cechow y u strój org an iza cji rzem ieślniczych nie odpowiada nadziejom w n im pokładanym i od
g ryw a w życiu gospodarczym podrzędną ty lk o rolę. A b y p rz y pom ocy org an iza cji rzem ieślni
czych można b y ło osiągnąć zamierzone w dobie obecnej gospodarcze cele — czytam y w ów czes
n ych m otyw ach do p ro je k tó w re fo rm y praw a ce
chowego — należy zm ienić obecne przepisy, sta
now iące podstawę organizow ania się i d zia ła l
ności cechów.
Z m iany te przyn iosła now ela z dnia. 10 marca 1934 r., k tó ra pow oła ła do życia nieznany dotąd rodzaj o rganizacji rzem ieślniczych pod nazwą ,,rzem ieślniczych zw ią zkó w gospodarczych".
Z w iązkom tym , któ re m o g ły być pow ołane do ż y cia z in ic ja ty w y co n ajm niej 10-ciu rzem ieślników , poruczone z o s ta ło '„p o p ie ra n ie ro z w o ju technicz
nego i gospodarczego rzem iosła", „o b rona in te resów gospodarczych rzem iosła", „p o zyskiw a nie k ra jo w y c h i zagranicznych ry n k ó w z b y tu " oraz
„tw o rz e n ie d ob ro w o ln ych org an iza cji rzem ieślni
czych o charakterze za robkow ym dla podejm o
w ania się dostaw i ro b ó t". Zw iązek b y ł o rg an i
zacją dobrow olną; je d na k na w io se k Z w ią zku Izb Rzem ieślniczych M in is te r Przem ysłu i H andlu m ógł b y ł nadać mu charakter przym usow y z r y gorem ściągania składek w drodze a d m in is tra c y j
nej.
W ym ie n io n a now ela nie z lik w id o w a ła w szak
że cechów, pozostaw iając je nadal p rz y życiu obok rzem ieślniczych zw ią zkó w gospodarczych, je d na k z pow ażnym o kro je n ie m ich zadań, któ re ograniczały się ty lk o do spraw o charakterze społeczno-zaw odowym (pielęgnow anie ducha łącz
ności organizacyjnej, piecza nad sprawam i m ło dzieży rzem ieślniczej itp .).
S tw ierdzić należy, że powyższe inow acje o r
ganizacyjne nie znalazły w śród rzem iosła p rz y chylnego przyję cia . Szerokie ko ła rzem ieślników s ta w ia ły pytania, w ja k im celu w prow adza się dla o bron y interesów gospodarczych rzem iosła i tym podobnych zadań ja kie ś now e fo rm y organiza
cyjn e o now ej nazwie, a nie pow ierza się tych funk. ; j organizacjom o dotychczasowej, w ie lo w ie k o w e j tra d y c ji, tj. cechom.
To negatyw ne ustosunkow anie się rzem io
sła do w ym ie p io n y c h reform b yło ta k w ie lk ie , że od c h w ili w ejścia w życie w ym iem onej n o w e li (1934 r.) do ro k u 1938 nie zanotowano na całym
obszarze R zeczypospolitej ani jednego przypad
ku utw orzenia rzem ieślniczego zw iązku gospodar
czego w k tó re jk o lw ie k gałęzi rzemiosła.
Rok 1938 przynosi w ie lk ą now elę do prawa przem ysłow ego (z datą 8 sierpnia), k tó ra lik w i
duje nieudane rzem ieślnicze z w ią z k i gospodar
cze, pow racając znów do cechów i p rzydzielając im dotychczasow y zakres fu n k c ji plus to w szyst
ko, co spełniać m ia ły w ym ien io n e zw ią zki go
spodarcze.
Cech w edług ty c h przepisów, p ra ktyczn ie nie w prow adzonych w , życie w s ku te k w yb u ch u w o j
ny, b y ł pom yślany ja ko organizacja w olna; je dnak na w niosek te ry to ria ln ie w ła ś c iw e j iz b y rze
m ieślniczej m in iste r przem ysłu i handlu m ógł b y ł w okręgu danego cechu zarządzić głosowanie w szystkich zainteresow anych rzem ieślników , czy pragną oni, aby is tn ia ł dla n ich obow iązek nale
żenia do cechu. Jeżeli zainteresow ani rzem ieśl
n ic y w y p o w ie d z ie lib y się w iększością głosów za przym usem cechowym , wówczas m in iste r prze
m ysłu i handlu m ia ł praw o (a w ięc nie musiał) zarządzić obow iązek należenia w szystkich rze
m ie ś ln ik ó w danego rodzaju rzem iosła w danym okręgu do cechu.
Jesienią 1944 r. P olski K o m ite t W yzw ole n ia N arodow ego o św ia d czył że cechy w oswobodzo
nej Polsce nie ty lk o zostaną utrzym ane, ale otrzym ają charakter o rganizacji obow iązkow ych.
Zapowiedź ta p rzyb ra ła form ę praw ną w św ie
żo w yd a n ym dekrecie z dnia 3 k w ie tn ia 1948 r.
„o częściowej zm ianie praw a przem ysłow ego"
ogłoszonym w D zie n niku U staw N r 18, poz. 130 D ekret postanawia, że „sam oistni rzem ieślnicy m ają obowiązek należenia do cechów rzem ieśl
n iczych ", p o w o łu je w ięc cechy obow iązkow e z m ocy samego prawa.
W ja k i sposób pow staje cech? W e d łu g zasad dotychczasow ych cech p o w o ła n y został do życia z in ic ja ty w y zainteresow anych rzem ieślników . Zebrało się po p rostu grono rze m ie śln ikó w (zało
życie li) w liczbie co n a jm n ie j 15-tu, postanow iło pow ołać do życia cech, u c h w a liło statut, przesłało go w ła d zy przem ysłow ej do- zatw ierdzenia i na ty m koniec; cech rozpoczynał sw oją działalność ja ko osoba prawna. Obecnie in ic ja ty w a tw orze
nia cechów n ależy do izb y rzem ieślniczej i do w ła d zy przem ysłow ej w o je w ó d zkie j, now ela po
stanawia bowiem , że „ce ch y p o w o łu je w o je w ó d z
ka władza przem ysłow a na w n io sek w ła ściw e j iz b y rzem ieślniczej". Organa te o kreślają zara
zem siedzibę cechu i okręg jego działalności oraz przynależne do cechu rzemiosła.
Przerzucenie in c ja ty w y tw orzenia cechów na izbę rzem ieślniczą ma tę zaletę, że u m o ż liw ia po
w o ły w a n ie ty c h p laców ek o rg a n iza cyjn ych do życia w edług pewnego planu z góry w y p ra c o w a nego i odpowiadającego n a jle p ie j interesom rze
miosła.
N a turaln ą konsekw encją przym usow ości ce
chów je st ściągalność składek czło n kow skich w try b ie a dm inistracyjnym . Stwierdza to w yra źn ie .now y art. 160a. Ponieważ rndnak nie m ó w i się tu o ściąganiu w try b ie a d m in istra cyjn ym składek zaległych, lecz o składkach w ogóle, można by
W y n ik a stąd, że s ta tu t o d ró ż n ia tr z y ro d z a je sp ra w : 1. S p ra w y p r o c e d u r a l n e . W ty c h s p ra w a ch w y s ta rc z a w ię kszo ść 7 gło só w , p rz y czym n ie ro b i się ró ż n ic y m ię d z y s ta ły m i i n ie s ta ły m i c z ło n k a m i R ady.
2. S p ra w y d o tyczą ce p o k o j o w e g o ro z s trz y g a n ia sp o ró w . W ty c h sp ra w a ch n ie w y s ta rc z a w ię k s z o ś ć 7 g ło sów, ale ró w n o cze śn ie m u s i b y ć zgoda s ta ły c h c z ło n k ó w , p rz y c z y m stro n a będąca w sporze w ś trz y m u je się od g ło
sow ania.
3. In n e s p ra w y , w szczególno ści ¡spraw y zw ią za n e z d z i a ł a n i e m O rg a n iz a c ji n a z e w n ą trz . W ' ty c h sp ra w a ch m u s i b y ć w ię kszo ść 7 g ło s ó w i zgoda w s z y s t k ic h s ta ły c h c z ło n k ó w , c z y li każdem u sta łe m u c z ło n k o w i p rz y s łu g u je p ra w o veta.
7 6.
Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e i Radę B ezpieczeń stw a m ożna b y uw ażać za g łó w n e o rg a n y O. N . Z., p rz y czym d o m i
n u ją c e s ta n o w is k o z a jm u je Rada B ezpieczeństw a.
Poza ty m s ta tu t p rz e w id u je jeszcze 4 stałe o rg a n y, a m ia n o w ic ie :
1. S e k re ta ria t, 2. Radę G ospodarczą i Społeczną, 3. Radę P o w ie rn ic z ą , 4. T ry b u n a ł M ię d z y n a ro d o w y .
S e k r e t a r z G e n e r a l n y je s t g łó w n ą osobą ad
m in is tra c y jn ą O. N i Z. M ia n o w a n y je s t przez Z g ro m a dzenie O g ó ln e na zalecenie R ady B ezpieczeństw a. P rzy s p e łn ia n iu s w o ic h o b o w ią z k ó w S e k re ta rz G e n e ra ln y n ie m oże o trz y m y w a ć w s k a z ó w e k od żadnego rz ą d u i od żadnej w ła d z y o bcej O. N . Z, S e kre ta rz G e n e ra ln y m ia n u je p e rso n e l a d m in is tra c y jn y S e k re ta ria tu .
R a d a G o s p o d a r c z a i S p o ł e c z n a s k ła d a się z 18 c z ło n k ó w w y b ie ra n y c h przez Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e na 3 la ta z m ożnością p o n o w n e g o w y b o ru . P rz y p ie r w szych w y b o ra c h 6 c z ło n k ó w w y b ie ra się na 1 ro k , 6 -ciu na 2 la ta i 6 -c iu n a 3 la ta .
Z a d a n ie m R a d y G ospoda rcze j i S połecznej je s t bad a n ie s p ra w e k o n o m ic z n y c h , społecznych , k u ltu ra ln y c h , o ś w ia to w y c h , z d ro w o tn y c h i ty m p o d o b n y c h a ta kże c z y n ie n ie w ty c h sp ra w a ch za le ce ń Z g ro m a d ze n iu O g ó ln e mu, c z ło n k o m O rg a n iz a c ji i z a in te re s o w a n y m in s ty tu c jo m fa c h o w y m . Rada G ospodarcza i Społeczna m oże także c z y n ić zalecenia w s p ra w a ch p o s z a n o w a n ia p ra w c z ło w ie k a i za sa d n iczych w o ln o ś c i d la w s z y s tk ic h .
Organizacja Narodów Zjednoczonych 7)
K artoteka Tyg. Gosp. 18/48 — 201
D a lszym organem O. N . Z. j est R a d a P o w i e r n i c z a . S kła d te g o o rg a n u je s t dość s k o m p lik o w a n y . C z ło n k a m i R ady P o w ie rn ic z e j są:
1. c z ło n k o w ie O. N . Z., k tó r z y z a rzą d za ją te r y to r ia m i b ę d ą c y m i p o d o p ie ką ;
‘ 2. c z ło n k o w ie R a d y B ezpieczeństw a, k tó r z y n ie zarzą
d za ją te r y to r ia m i b ę d ą c y m i p o d o p ie k ą ;
3. ta k a lic z b a in n y c h c z ło n k ó w O rg a n iz a c ji w y b r a n y c h przez Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e na 3 la ta , ja k a okaże się n iezbęd na w" ty m celu, b y o g ó ln a lic z b a R a d y P o w ie r
n ic z e j d z ie liła się na r ó w n i p o m ię d z y c z ło n k a m i za rzą d z a ją c y m i i n ie z a rz ą d z a ją c y m i te ry to ria m i pod opieką.
Z a d a n ie m R a d y P o w ie rn ic z e j je s t p o p ie ra ć p o lity c z n y , e k o n o m ic z n y i sp o łe czn y postęp lu d n o ś c i będące j p o d opieką, w p ły w a ć na ro z w ó j je j w k ie r u n k u a u to n o m ii lu b n ie p o d le g ło ś c i i zalecać p o sza n o w a n ie p ra w c z ło w ie k a oraz za sa d n iczych w o ln o ś c i d la w s z y s tk ic h bez ró ż n ic y rasy, p łc i, ję z y k a i r e lig ii.
D o te r y to r ió w z n a jd u ją c y c h się p o d o p ie k ą należą:
1. te r y to r ia z n a jd u ją c e się pod. m andatem , 2. t e r y to ria , k tó re m ogą b y ć odłączon e od p a ń s tw n ie p rz y ja - c ie ls k ic h w re z u lta c ie d ru g ie j w o jn y ś w ia to w e j i 3. t e r y to r ia w łą c z o n e d o b ro w o ln ie do syste m u o p ie k i przez p a ń stw a o d p o w ie d z ia ln e za ic h zarząd. K w e s tia ta je d n a k będzie s ta n o w iła p rz e d m io t dalszego u k ła d u .
W re s z c ie do s ta ły c h o rg a n ó w O . N . Z. n a le ż y T r y b u n a ł M i ę d z y n a r o d o w y , k t ó r y d z ia ła n a p o d sta w ie s p e cja ln e g o s ta tu tu w z o ro w a n e g o na s ta tu c ie Sta
łe g o T ry b u n a łu S p ra w ie d liw o ś c i M ię d z y n a ro d o w e j.
Poza o m ó w io n y m i sześciom a s ta ły m i o rg a n a m i O .N .Z is tn ie je m o ż liw o ś ć tw o rz e n ia o rg a n ó w p o m o c n ic z y c h . T a k i o rg a n p o m o c n ic z y dlia R a d y B ezpieczeń stw a je s t p rz e w id z ia n y w s ta tu c ie w fo rm ie K o m i t e t u S z t a b u W o j s k o w e g o , k t ó r y m a skła d a ć się z sze fó w szta b ó w c z ło n k ó w R a d y B ezpieczeństw a. K o m ite t Sztabu W o js k o w e g o , będąc p o d le g ły m R adzie B ezpieczeństw a, p onosi o d p o w ie d z ia ln o ś ć za s tra te g iczn e k ie r o w n ic tw o siła m i z b ro jn y m i, o d d a n y m i do d y s p o z y c ji R adzie Bez
pieczeństw a.
7.
Przechodzę obecnie do z a g a d n ie n ia f u n k c j o n o w a n i a O . N . Z . Z p u n k tu w id z e n ia p ra w n e g o n a jw a ż
O rganizacja Narodów Zjednoczonych 8i
Kartoteka Tyg, Gosp. 18/48 — 202
n ie js z ą je s t ró ż n ic a p o m ię d z y p o k o j o w y m z a ła tw ie n ie m s p o ró w m ię d z y n a ro d o w y c h , o m ó w io n y m w ro z d z ia le V I - t y m s ta tu tu a dz i a ł a n i a m i ze w z g lę d u n a za
grożenie p o k o ju , n a ru s z e n ie p o k o ju lulb takty agresji, o m ó w io n y m i w ro z d z ia le V I I - y m sta tu tu .
P rz y p ie rw s z e j k a te g o r ii sp ra w O. N . Z. o d g ry w a ro lę m n ie j a k ty w n ą a ra c z e j d y p lo m a ty c z n ą . Jest ona przede w s z y s tk im p o ś re d n ik ie m , m e d i a t o r e m p o m ię d z y s tro n a m i b ę d ą c y m i w sporze. S ta tu t głosi, że Rada B ez
p ie c z e ń s tw a p rz y jm ie p o d u w a g ę d la ro z s trz y g n ię c ia spo
ru d o w o ln ą p ro ce d u rę , k tó ra ju ż zo sta ła p rz y ję ta przez s tro n y .
S tro n ę będące w sporze p o w in n y , w e d łu g s ta tu tu , s ta ra ć się przede w s z y s tk im ro z s trz y g n ą ć spór d ro g ą p e r tr a k ta c ji, k o m is y j śle d czych a rb itra ż u lu b in n y c h ś ro d k ó w p o k o jo w y c h . Rada B ezpieczeń stw a m oże żądać od s tro n ro z s trz y g n ię c ia s p o ru ta k im i ś ro d k a m i, p r z y ty m s ta tu t p o d kre śla , że s p o ry o c h a ra k te rz e p ra w n y m p o w in n y b y ć p rz e k a z y w a n e T ry b u n a ło w i M ię d z y n a ro d o w e m u . Jeże&i Rada B ezpieczeń stw a u w aża, że p rze cią g a n ie się s p o ru m o g ło b y zagrażać u trz y m a n iu m ię d z y n a ro d o w e g o p o k o ju i bezpiecze ństw a, m oże ona zalecać ta k ie w a r u n k i ro z s trz y g n ię c ia , ja k ie b ędzie u w a ż a ła za w skazane.
P rz y p o m n ie ć tu n a le ży, że p rz y p o k o jo w y m ro z s trz y g a n iu s p o ró w m o c a rs tw a m a ją o g ra n iczo n e p ra w o veta, p o n ie w a ż n ie m ogą z n ie g o k o rz y s ta ć s tro n y będące w sporze.
A k ty w n ie js z a je s t ro la R a d y B ezp ie cze ń stw a p rz y d ru g ie j k a te g o rii spraw , m ia n o w ic ie g d y c h o d zi o d z i a ł a n i a ze w z g lę d u n a zagrożenie p o k o ju , n a ru sze n ie p o k o ju lu b a k ty agresji. P rz y te j ka te g . s p ra w Rada B ezpie
cze ń stw a n ie o g ra n icza się do zaleceń, ale m oże p o d e j
m o w a ć d e c y z j e . M o że ona żądać od s w y c h c z ło n k ó w częściow ego M b zu p e łn e g o z e rw a n ia s to s u n k ó w e k o n o m iczn ych , k o le jo w y c h , p o c z to w y c h a ta kże s to s u n k ó w d y p lo m a ty c z n y c h z d a n ym p a ństw em . Rada B ezpieczeń stw a m oże ta kże za d e cyd o w a ć u ż y c ie s iły , p r z y czym będzie k o rz y s ta ła z p o m o c y K o m ite tu Sztabu W o js k o w e g o . D z ia ła n ia , n ie zb ę d n e d la w y p e łn ie n ia d e c y z ji R a d y B e zp ie cze ń stw a w c e lu u trz y m a n ia p o k o ju i bezpiecze ństw a, w in n y b y ć p o d e jm o w a n e przez w s z y s tk ic h c z ło n k ó w O r
g a n iz a c ji lu b przez n ie k tó r y c h z n ic h zalegnie od tego, ja k o ty m z a d e c y d u je Rada B ezpieczeństw a.
Organizacja Narodów Zjednoczonych 9)
K artoteka Tyg. Gosp. 18/48 203
t
P rzyp o m n ie ć je d n a k n a le ży, że p r z y te j k a te g o rii sp ra w każde m o c a rs tw o m a p ra w o v e ta bez w z g lę d u na to czy je s t s tro n ą sp ó r w io d ą cą .
Z aznaczyć 'ró w n ie ż należy, że s ta tu t uzn a je n ie p o zb y- w a ln e p ra w o każdego c z ło n k a O. N . Z. do in d y w id u a ln e j lu b z b io ro w e j o b ro n y w ra zie z b ro jn e j napaści n a cz ło n k a O rg a n iz a c ji do te j c h w ili, g d y Rada B ezpieczeń stw a p o d e jm ie k r o k i niezbęd ne do u trz y m a n ia m ię d z y n a ro d o w e go p o k o ju i. bezpieczeństw a.
8.
G d y b y ś m y obecn ie c h c ie li w k r ó tk ie j syn te zie s fo r
m u ło w a ć ró ż n ic e p o m ię d z y d a w n ą L ig ą N a ro d ó w a obec
ną O. N . Z., to m o g lib y ś m y to u c z y n ić w sposób n a s tę p u ją c y :
1. D a w n a L ig a N a ro d ó w o p a rta b y ła na zasadzie u trz y m a n ia p e ł n e j s u w e r e n n o ś c i w s z y s tk ic h p a ń stw n a le ż ą c y c h do L ig i. Stąd zasada u c h w a ł j e d n o - m y ś ln y c h z a ró w n o w Z g ro m a d z e n iu O g ó ln y n y ja k Radzie L ig i. O becna O. N . Z. re p re z e n tu je p e łn ą s u w e re n n o ść t y lk o w ie lk ic h m o ca rstw , k tó re z a re z e rw o w a ły dla s ie b ie p ra w o v e ta . In n e p a ń stw a m ogą b y ć zm uszone do zasto so w a n ia się do u c h w a ł w i ę k s z o ś c i . S u w e re n ność ty c h p a ń s tw w y s tę p u je ty lk o p rz y p ra w ie każdego pa ń stw a do w y s t ą p i e n i a z O rg a n iz a c ji.
2. D a w n a L ig a N a ro d ó w 'o p a rta b y ła na zasadzie r ó w n o ś c i w s z y s tk ic h p a ń s tw p o d w zg lę d e m ic h U praw nień, za ró w n o na te re n ie Z g ro m a d ze n ia O gólneg o, ja k też R a d y L ig i. O b e cn ie ró w n o u p ra w n ie n ie w szyst k ic h p a ń s tw w y s tę p u je ty lk o na te re n ie Z g ro m a d ze n ia O gólnego.
3. N a te re n ie d a w n e j L ig i N a ro d ó w o b y d w a g łó w n e o rg a n y (Z grom adzenie O g ó ln e i R a d y L ig i) m ia ły w za
sadzie tę samą k o m p e te n c ję , p rz y czym Z grom adzenie O gólne b y ło fo rm a ln ie in s ta n c ją w yższą. O b e cn ie w O N. Z. n a jw ię k s z e znaczenie i n a jw ię k s z ą w ła d zę m a R a- d a B e z p i e c z e ń s t w a .
4. O becna O. N . Z. m a znacznie w ię k s z e m o ż liw o ś c i skutecznego d z ia ła n ia a n iż e li da w n a L ig a N a ro d ó w a to ze w zględu na z a s a d ę w i ę k s z o ś c i , je ż e li ty lk o będzie zgodna w s p ó łp ra c a w ie lk ic h m o ca rstw .
5. Obecna O .N . Z. je s t zńacznie s z e r z e j r o z b u d o w a n a pod w zg lę d e m o rg a n iz a c y jn y m a n iż e li dawma
Organizacja Narodów Zjednoczonych 10)
K a rto te k a T y g . G osp. 18/48 — 204
«
L ig a N a ro d ó w . W szczególności obecna O. N . Z. p rz e w i d u je znacznie d o k ła d n ie j sposób tw o rz e n ia m ię d z y n a ro ' d o w e j s iły z b ro jn e j w c e lu zabezpieczenia pow szechnego p o k o ju i bezpieczeństw a.
T a k się p rz e d s ta w ia w k r ó tk im za rysie s tru k tu ra p r a w na O. N . Z., ale p rz yszło ść te j o rg a n iz a c ji za le ży n ie t y l k o od je j sta tu tu , ale ta kże i to przede w s z y s tk im od m e to d y s t o s o w a n i a te g o sta tu tu .
Z p u n k tu w id z e n ia ro z w o ju id e i p o k o jo w e j za sa d n i
cze znaczenie m a p rz e k re ś le n ie d a w n e j, 'og ólnej zasady lib e ru m v e to i w p ro w a d z e n ie z a s a d y w i ę k s z o - ś c i p rz y p o d e jm o w a n iu u c h w a ł, z zastrzeżeniem p ra w a ve ta dla w ie lk ic h m o ca rstw .
p ro f, d r A . P e re tia tk o w ic z
Organizacja Narodów Zjednoczonych
J
\ Kartoteka Tyg. Gosp. 18/48 - 205
V
/ . ' .
K
».
K ła je m 1}
Is to ta n a jm u . W m y ś l d e fin ic ji k o d e k s u zobo w ią za ń w y n a jm u ją c y z o b o w ią z u je się przez u m o w ę n a jm u dać n a je m c y u ż y w a n ie rze czy przez czas o znaczon y lu b n ie o znaczon y za z a p ła tą u m ó w io n e g o czynszu, p rz y czym czynsz m oże b y ć o zn a czo n y w p ie n ią d z a c h lu b w ś w ia d cze n ia ch in n e g o ro d z a ju .
Is to tn ą icechą u m o w y n a jm u je s t zo b o w ią za n ie w y n a j
m u ją ce g o do d a n ia n a je m c y u ż y w a n ia rzeczy, p rz y czym m oże to b y ć z a ró w n o rzecz ru c h o m a ja k i n ie ru ch o m a . S tro n y m uszą zatem w u m o w ie o k re ś lić p rz e d m io t n a jm u . R óżnica m ię d z y u m o w ą n a jm u a d z ie rż a w y p o le g a na ty m , że p rz y n a jm ie c h o d zi o u ż y w a n ie rzeczy, p rz y d z ie r
ża w ie żaś o u ż y tk o w a n ie , to je s t o p ro d u k c ję i p r z y w ła szczenie sobie o w o c ó w . D la te g o na p rz y k ła d o g ró d może b y ć p rz e d m io te m n a jm u , je ż e li n a je m ca m a go t y lk o u ż y w a ć do p rz e c h a d z k i a lb o p rz e d m io te m d z ie rż a w y , g d y d zie rża w ca m a w n im p ro w a d z ić o g ro d n ic tw o . U ż y w a n ie rz e czy m u si s ię o d b y w a ć bez is to tn e g o naru sze n ia sub
s ta n c ji rzeczy.
S tosunek n a jm u zo sta je zawsze za w ią z a n y na p e w ie n czas o znaczon y lu b n ie o zn a czo n y, ale w k a ż d y m ra zie o g ra n ic z o n y , w p rz e c iw ie ń s tw ie do u m ó w o d e fin ity w n e p rz e n ie s ie n ie w ła s n o ś c i rzeczy. Is to tn e je s t też znam ię o d p ła tn o ś c i i ty m się ró ż n i n a je m od w y godzen ia i n a b ie ra c h a ra k te ru in te re s u w za je m n e g o . N ie je s t n a to m ia st is to tn e , b y czynsz b y ł p ła tn y p e rio d y c z n ie , gdyż czynsz m oże b y ć ta kże od ra z u u is z c z o n y za c a ły u m ó w io n y okres, n ie je s t też is to tn e , b y ł czynsz b y ł p ła tn y w p ie niądzach. M o że b y ć u m o w a n a jm u , w k tó r e j czyn sz po
le g a na u słu g a c h lu b też p ra c y n a je m c y . W y n a jm u ją c y n ie m u si b y ć k o n ie c z n ie w ła ś c ic ie le m rz e czy w y n a ję te j, ta kże u ż y tk o w c y s łu ż y p ra w o w y n a jm o w a n ia rzeczy.
F o rm a z a w a rc ia u m o w y n a jm u . U s ta w a n ie w y m a g a s p e c ja ln e j fo rm y do z a w a rc ia u m o w y n a jm u . O d te j zasady p rz e w id u je je d n a k ż e ko d e k s zo b o w ią za ń d w a w y ją tk i.
1. U m o w a n a jm u n ie ru c h o m o ś c i lu b pom ieszczenia, za
w a rta na czas o znaczon y d łu ższy n iż ro k , p o w in n a b y ć p ism e m s tw ie rd zo n a . N ie z a c h o w a n ie te j fo rm y p o w o
d u je te n s k u te k , że w ra zie s p o ru n ie d o p u szcza ln y je s t d o w ó d ze ś w ia d k ó w bez zg o d y obu stron. G d y b y w ię c u m o w ę n a jm u n ie ru c h o m o ś c i lu b pom ieszczenia z a w a rto n a czas oznaczony, d łu ż s z y n iż ro k , bez
K artoteka Tyfj. Gosp. 18/48 — 207
\ a j e m 2>
s tw ie rd z e n ia je j pism em , a n a jm u ją c y w y d a l je d n a k rzecz do u ż y w a n ia n a je m c y , k tó r y też z ty tu łu n a jm u je j .używa, płacąc u m ó w io n y ęzynśz, w ó w cza s n a le ż y p rz y ją ć w b ra k u z g o d y obu stro n na in n e d o w o d y, że um o w a n a jm u z a w a rta b y ła na czas n ie oznaczony.
2. W s z e lk a u m o w a n a jm u , z a w a rta na czas; ż y c ia w y n a j- m ującego, n a je m c y łu b trz e c ie j osoby w in n a b y ć p i smern stw ie rd zo n a , p rz y czym także w ty m w y p a d k u w y m a g a n a je s t fo rm a p isem na t y lk o d la c e ló w d o w o d o w y c h . N a je m n ie ru c h o m o ś c i z a w a rty na czas d łu ż szy n iż la t 25 i na je m pom ieszczenia, z a w a rty p a czas d łu ższy n iż la t 10, u w a ża się po u p ły w ie ty c h te r m i
n ó w za z a w a rty na czas n ie oznaczony.
O b o w ią z k i stron. O b o w ią z k ie m w y n a jm u ją c e g o je s t w y d a n ie n a je m c y rze czy w te rm in ie u m ó w io n y m , w sta
n ie z d a tn y m do u m ó w io n e g o u ż y tk u i u trz y m y w a ć ją w ta k im sta n ie przez czas trw a n ia n a jm u , je d n a kże w y n a jm u ją c y n ie je s t z o b o w ią z a n y do o d b u d o w y rz e czy n a ję te j, zniszczonej w s k u te k w y p a d k u . D ro b n e n a p ra w y i w y d a tk i p o łą czo n e ze z w y k ły m u ż y w a n ie m rze czy ob
c ią ż a ją najem cę.
G d y rzecz n a ję ta m a w a d y , k tó re c z y n ią p rz e w id z ia n y w u m o w ie u ż y te k n ie m o ż liw y , n a je m c a może o dstąpić od u m o w y , je ż e li te w a d y is tn ia ły ju ż p rz y w y d a n iu a gdy p o w s ta ły p ó ź n ie j, je ż e li w y n a jm u ją c y n ie u su n ą ł ic h w o d p o w ie d n im czasie, m in io że zo sta ł o n ic h z a w ia d o m io n y . G d y rzecz ma w a d y 'u tru d n ia ją c e je j u ż y w a n ie lu b zm n ie jsza ją ce użyteczność, n a je m ca w o ln y je s t przez czas trw a n ia w a d y od o b o w ią z k u p ła ce n ia o d p o w ie d n ie j części czynszu. Część ta p o w in n a b yć p ro p o rc jo n a ln a do części, o k tó rą z m n ie js z y ła się m ożność k o rz y s ta n ia z p rz e d m io tu n a jm u .
N a je m ca m oże w im ie n iu w ła s n y m w y to c z y ć p o w ó d ź tw o o obronę z a kłó co n e g o p o s ia d a n ia w razie s a m o w o l
nego s p o w o d o w a n ia przez osobę trz e c ią p rz e s z k o d y w u ż y w a n iu rze czy n a ję te j lu b o p rz y w ró c e n ie utra co n e g o posiada nia, w razie p o z b a w ie n ia go przez osobę trz e c ią u ż y w a n ia rze czy n a ję te j.
K o d e ks zo b o w ią za ń o k re ś la szcze g ó ło w o o b o w ią z k i n a je m c y . P rzestrzeganie ty c h o b o w ią z k ó w je s t d la n a je m c y rzeczą bardzo w ażną, gdyż naruszenie ic h stano-
K artoteka Tyg. Gosp. 18'48 — 2C8
— 203 —
przypuszczać, że rze m ie śln ik nie będzie- uiszczał składek bezpośrednio do cechu^ lecz pobierać je będzie w ładza adm inistracyjna i przekazyw ać ce
chow i. In s tru k c je w yja śn ią nam czy taka b yła w ola ustaw odaw cy .
Jeśli chodzi o w ysokość składek cechowych, to w ty m w zględzie decyzja należy do izb y rze
m ieślniczej a nie — ja k dotąd — do cechu.
Zresztą m in iste r przem ysłu i handlu, po w y s łu chaniu o p in ii Z w ią zku Izb Rzemieślniczych, m o
że ustalić górną granicę składek cechow ych w poszczególnych w ojew ó dztw a ch i rodzajach rze
miosł.
Jako nadbudów ki organizacyjne now ela prze w id u je okręgow e i w oje w ó dzkie zw ią zki cechowe.
Do zw ią zkó w okręgow ych, które p o w o łu je m in iste r przem ysłu i handlu po w ysłu ch an iu o p in ii Z w ią zku Izb Rzemieślniczych, cechy rze
m ieślnicze należeć będą z m ocy samego prawa.
Z w ią z k i w o je w ó dzkie m in iste r przem ysłu i han
dlu może (a w ięc nie musi) pow oływ ać.
N ow ela weszła w życie z dniem 10 k w ie tn ia 1948 r., staw iając przede w szystkim izb y rzem ieśl
nicze przed ogrom nym zadaniem zreform ow ania całego życia organizacyjnego rzem iosła (według now ej lis ty rzemiosł) i oparcia go na n ow ych za
sadach. w . G.
W yja śn ien ia w spraw ie
M . K. — Tczew. Pytanie: Czy przedsiębior
stwo pryw atne, prowadzące księgi handlowe, do tego je d na k n ie obowiązane, podlega obow iązko
w i uczestniczenia w obrocie bezgotów kow ym ? O dpowiedź: N ie, pod w arunkiem , że nie jest obowiązane rów nież do prow adzenia ksiąg uprosz
czonych. W y n ik a to z a r t 1 dekretu (Dz. U. N r 16/61 r. 1947), w edług któreg o obow iązkow i uczest
n ictw a podlegają przedsiębiorstw a „obowiązane do prow adzenia ksiąg h andlow ych lu b uproszczo
n ych ". .
J. W . Pytanie: C zy przedsiębiorstw o pryw atne, podlegające dekreto w i z d nia 3 lutego 1947 o obo w iązku uczestniczeinlia w obrocie bezgotów kow ym
obroiu bezgotówkowego
obowiązane jest do odprowadzania nadm iaru g o tó w k i na ko n to bankowe?
Odpowiedź: Nie. A rt. 3 dekretu postanawia, że przedsiębiorstw a p ryw a tn e są obowiązane jedynie a) regulow ać rozrachunki większe, (tj. od 20.000
zł) z sektorem publicznym , tj. państw ow ym , sam orządowym i spółdzielczym w drodze bez g otów kow ej a w ięc p rzelew ów bankow ych, b) posiadać w ty m celu ko n to bankowe.
Przepisy te je d na k nie w yklu cza ją , że przed siębiorstw o może być zobowiązane do odprow a
dzania g o tó w k i np. na podstaw ie u m o w y z ban
kiem u dzielającym kredytu.
Zagadnienie lik w id a c ji handlu nielegalnego
N o rm a lizacja stosunków w w e w n ętrzn ym obro
cie to w a ro w y m na w ie lu odcinkach dała p ozy
tyw n e re zu ltaty, któ re są n ie w ą tp liw ie już od
czuwane przez ca ły k ra j, a w szczególności przez szerokie rzesze konsum entów, tj. św ia t pracy.
B itw a o frandel w ydana przez obyw atela m i
nistra H. M in ca je st w pełnym toku, aczkolw iek na poszczególnych je j frontach panuje pozorny spokój. Obecnie M in is te rs tw o Przem ysłu i H a n dlu po w y g ra n iu w a lk i o stabilizację cen, ró w n o legle do a k c ji zdążającej do lik w id a c ji czyn nika spekulacyjnego w obrocie tow arow ym , przystą p iło do opracow ania planu w ska li państwa bez
w zględnej w a lk i z handlem nielegalnym w każdej postaci. Jasne jest, że nie może być m o w y o sta b iliz a c ji życia gospodarczego, a zwłaszcza sto
sunków na w e w n ętrzn ym ry n k u tow arow ym , bez usunięcia tego now otw oru, k tó ry w ciąż jeszcze toczy nasz organizm gospodarczy.
v Przeprowadzone w ty m przedm iocie studia analityczne w y k a z a ły w praw dzie za nik pew nych
!Pr m handlu nielegalnego, ja k np. szabru z Ziem Zachodnich, lecz równocześnie s tw ie rd z iły roz
w ó j w ty c h dziedzinach, któ re objęte są gospo
darką reglam entacyjną, ja k np. skóra, w łókno, chem ikalia itp.
Departam ent Planowania i P o lity k i H a n dlo w e j M in iste rstw a Przem ysłu i H andlu, którem u p o wierzono w b itw ie o handel poważne zadanie upo
rządkow ania aparatu dystrybu cyjn e go , przepro
wadzając akcję koncesjonow ania przedsiębiorstw andlow ych i usługow ych p o d ją ł równocześnie Prace w k ie ru n k u zm obilizow ania w szystkich roz-
porządzalnych s ił do w a lk i z handlem n ie leg a l
nym, k tó ra będzie przeprowadzona konsekw ent
nie na podstaw ie w ty m celu specjalnie opraco
wanego planu.
Przeprowadzono już żmudne prace, k tó re do
p ro w a d z iły do ustalenia stanu faktycznego oraz pow odów m ałej skuteczności dotychczasow ych środków zaradczych.
W opracow aniu są zarówno konieczne zm iany przepisów p ra w nych i a d m in istra cyjn ych zm ie
rzających do zapobiegania h a n d lo w i nielegalnem u jakoteż środków w ychow aw czych, p ro fila k ty c z nych i represyjnych.
Istniejące przepisy praw ne i adm inistracyjne w ilo ści o ko ło trzydziestu, (nie licząc w ty m cza
sie uchw alonych) przez swą często zaw iłość da
w a ły z jednej stro ny pole do niew łaściw ego k o m entow ania i nadużyć, z d ru gie j stro ny u tru d n ia ły stosowanie ich przez aparat p ow oła n y do w a lk i z handlem nielegalnym .
Na n ik łe w y n ik i tej a k c ji prow adzonej dotąd przez liczne in s ty tu c je zło żyło się w ie le przyczyn, a głów nie b ra k jednego ośrodka k o o rd y n a c y jn e go, k tó r y ja k o organ p o lity k i gospodarczej rządu k ie ro w a łb y w a lk ą z handlem nie leg a ln ym udzie
la ją c w y ty c z n y c h organom państw ow ym , samo
rządowym. i o byw ate lskim pow ołanym do ściga
nia tego rodzaju przestępczości.
Na terenie Departam entu Planowania i P o lity k i H a n dlo w e j M in is te rs tw a Przem ysłu i H andlu utw orzono specjalną kom órkę, k tó ra w konsu lta c ji ze w s z y s tk im i zainteresow anym i czynnikam i opracow uje nowe przepisy praw ne i adm inistra-
