Cena zł 30,—
R o k |V P o zn a ń , d n ia 1 7 k w ie łn ia 1 9 4 8 _______________ N r 1 6 TRESCl Z ie m ie O d z y s k a n e w p la n ie in w e s ty c y jn y m 1948 r. — P r a w o o p o s tę p o w a n iu w y w ła s z c z e n io
w ym , (s tr. 170) — W y ja ś n ie n ia w s p ra w a c h s k a rb o w y c h (str. 171) — W ia d o m o ś c i s k a rb o w e (str. 174) — S p rz e d a ż d e ta lic z n a tr u c iz n n a Z ie m ia c h Z a c h o d n ic h R. P. (str. 176) — K o m u n i
k a t y i h a n d e l z a g ra n ic z n y (str. 178) — K a r to te k a .
Ziem ie O dzyskane w p lan ie inw estycyjnym 1948 r,
W z a je m n e o d d z ia ły w a n ie ziem d a w n y c h i Z ie m O d z y s k a n y c h na o g ó ln y ro z w ó j e k o n o m ic z n y naszego P aństw a o p ie ra się na o s ią g n ię c iu p e ł
nego sca le n ia gospodarczego ty c h te re n ó w . Po p rz e b y c iu p ie rw sze g o o k re s u u trw a la n ia p o ls k o ś c i na Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h , w k tó r y m na p ie rw s z y p la n w y s u w a ły się m o m e n ty n a tu ry p o lity c z n e j i za g o sp o d a ro w a n ia się,, nadszed ł o kre s p la n o w e go w p ro w a d z e n ia w c zyn na dłuższą m etę c e ló w g o sp o d a rczych i spo łe czn ych . W o g ro m n y c h z a daniach, k tó re N a ro d o w y P lan G o sp o d a rczy n a k re ś la na ro k 1948, w s z y s tk ie d z ie d z in y ż y c ia g o spodarczego Z. O. z n a la z ły n a le ż y ty w y ra z ; u w z g lę d n io n o ró w n ie ż w w y s o k ie j m ierze p o trz e b y in w e s ty c y jn e ty c h ziem .
W o g ó ln e j sum ie in w e s ty c y j p a ń s tw o w y c h oraz in w e s ty c y j k o n tro lo w a n y c h przez Państw o, u s ta lo n e j w p la n ie na 1948 r o k na przeszło 193 m ilia r d y z ło ty c h , p rz e w id u je się in w e s ty c je na zie m ia c h d a w n y c h w w y s o k o ś c i 125 m ilia rd ó w zł, na Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h ok. 65 m ilia rd ó w z ł oraz n ie z lo k a liz o w a n e (re ze rw y) ok. 3 m i
lia r d ó w z ł U d z ia ł Z. O. w y n o s i w ię c 52% sum p rz e w id z ia n y c h d la ziem d a w n y c h albo p ra w ie 35% o g ó ln e j k w o ty in w e s ty c ji (nie u w z g lę d n ia ją c re z e rw y p la n u ).
Z a m ie rz e n ia R ządu o sią g n ię c ia w r o ln ic tw ie p rz y s p rz y ja ją c y c h w a ru n k a c h k lim a ty c z n y c h w z ro s tu p r o d u k c ji ro ś lin n e j o ok. 25% i p ro d u k c ji z w ie rz ę c e j o ok. 10% z n a la z ły swe o d b ic ie r ó w nież w p la n ie in w e s ty c y jn y m dla Z. O., w k tó ry m p rz e w id z ia n e n a k ła d y M in is te rs tw a R o ln ic tw a i R. R. w y n o s z ą 10,6 m ilia rd a z ło ty c h , tj. przeszło 200% sum p rz e w id z ia n y c h na te same cele dla ziem d a w n y c h oraz p rzeszło 3 m ilia r d y z ło ty c h ró w n ie ż na te same cele — d la re s o rtó w M i n i s te rs tw a Z. O.
O b ję te p la n e m ro k u bieżącego in w e s ty c je na Z. O. w yn o s z ą d la M in is te rs tw a ; P rz e m y s łu i H .:
18,2, K o m u n ik a c ji: 12,2, O d b u d o w y : 11,9, Ż e g lu g i:
4,'5 m ilia rd a zł, d la p o z o s ta ły c h m in is te rs tw : 3,7 m ilia rd a z ł; dla s p ó łd zie lczo ści oraz p ry w a tn e g o p rz e m y s łu , h a n d lu i rze m io sła : 0,8 m ilia rd a zł.
N a le ż y te z ro z u m ie n ie p o trz e b Z ie m O d z y s k a n y c h u w id a c z n ia się p rz y p o ró w n a n iu sum u s ta lo n y c h na in w e s ty c je ty c h te re n ó w z sum am i p rz e w id z ia n y m i na te cele d la ziem d a w n y c h , Z. O. in w e s to w ać b o w ie m będą w re s o rc ie M in is te rs tw a : P rze
m y s łu i H .: 37% , K o m u n ik a c ji: 50% , O d b u d o w y : 40% , Ż e g lu g i: 75% , O ś w ia ty , P ra cy i O. S. oraz Z d ro w ia łą c z n ie 42% , L e ś n ic tw a : 44% , Poczt i T e le g ra fó w 46% — sum p rz e w id z ia n y c h d la ziem d a w n ych .
N a o d c in k u s p ó łd zie lczo ści przeznaczono 639 m ilio n ó w z ło ty c h , na o d c in k u p ry w a tn e g o p rz e m ysłu , h a n d lu j rz e m io s ła zaś 147 m ilio n ó w z ło ty c h na in w e s ty c je na Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h . In w e s ty c je s p ó łd zie lczo ści w sum ie 639 m il. (w ty m 251 m il. zl ze ś ro d k ó w w ła s n y c h ) p rz e w id u ją dla ,,S p o łe m " 232, d la S p ó łd z ie ln i P ra c y 31, dla in n y c h s p ó łd z ie ln i 244, d la S am opom ocy C h ło p s k ie j 131 m ilio n ó w zł.
W in w e s ty c ja c h p r y w a tn e j in ic ja t y w y na Z. O.
w w y s o k o ś c i 147 m il. z ł (w ty m 43 m il. zł ś ro d k ó w w ła s n y c h ) u d z ia ł b io rą : p rz e d s ię b io rs tw a zrze szo ne w izb a ch p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y c h w sum ie 78 m il. zł, k tó re d z ie lą się na poszczególne g ru p y, ja k n a stę p u je : p rz e m y s ł m e ta lo w y 18, c h e m ic z n y 11, s p o ż y w c z y 10, d rz e w n y 12, b u d o w la n y i in s ta la c y jn y 9, p a p ie rn ic z y 3, m in e ra ln y 3, w łó k ie n n ic z y 2, tra n s p o rto w y , h a n d e l i u s łu g i oraz różne
10 m il. ’ zł. N a n o w e in w e s ty c je p rz e w id z ia n o z ty c h sum o g ó łe m 56, na o d b u d o w ę i re n o w a c je 22 m ilio n y z ło ty c h .
j B iTiiziiaraYoii Targi Poznafishie“ 24 .fl.- 9 . 5 _ 1948 r.
nciiwi^lfiszci manifesflacfc g o s p o d a rc z q IPolsa*!
W d ro d ze pow rotnej 66?ó zn iżki k o lejo w e j, 10% zn iżki „Lotu**.
170
Praw o o postępow aniu w yw łaszczeniow ym
i . U w a g i w stępne
P raw o o postępow aniu w yw łaszczeniow ym u re gulow ane jest ro zp o rzą d ze n ie m P re zyd e n ta R ze czyp o sp o lite j z r. 1934 (Dz. U st. N r 86, poz. 776), k tó re zostało częściowo zm ienione w r. 1939 (Dz.
Ust. N r 31, p o z y c ja 205).
P ra w o o p o stę p o w a n iu w y w ła s z c z e n io w y m w skazuje nam sposób p o stę p o w a n ia p rz y w y w ła s z czeniu oraz u sta la n iu odszkodow ania, k tó re należy w y p ła c ić osobie p o zb a w io n e j p ra w a w łasności oraz in n y m osobom, k tó re ponoszą s tra ty s k u tk ie m w y w łaszczenia. M a ono zastosow anie do ty c h w y p a d k ó w , w k tó ry c h u s ta w y szczególne, p rz e w id u jące w yw łaszczenie, nie o k re ś la ją try b u p ostępo
w a n ia oraz odszkodow ania. N ie będzie w ię c ono m ia ło zastosow ania np. do u s ta w y o re fo rm ie r o l
nej z r. 1944 a n i do u s ta w y o p rz e jm o w a n iu na w łasność P aństw a w ię k s z y c h p rz e d s ię b io rs tw z ro k u 1946, gdyż u staw y te albo p rze p isy w y kon a w cze do ty c h ustaw , p rz e w id u ją od rę b n y i specjalnie u re g u lo w a n y sposób postę p o w a n ia w y
właszczeniowego oraz odszkodowania. P raw o
o p o stę p o w a n iu w y w ła s z c z e n io w y m , k tó re jest celem niniejszego a rty k u łu , będzie m ia ło n a to T m ia st zastosow anie do in n ych ustaw , k tó re p rz e w id u ją m o żliw o ść w yw ła szcze n ia w in te re sie p u b liczn ym .
A r t. 99 K o n s ty tu c ji z r. 1921 postanaw ia, że Rzeczposp. P olska uznaje własność oraz poręcza w szystkim mieszkańcom, in s ty tu c jo m i społeczno
ściom ochronę ich m ienia, a dopuszcza ty lk o w w y p a d ka ch u sta w ą p rz e w id z ia n y c h zniesienie lub ograniczenie w ła sn o ści czy to osobistej, czy to zb io ro w e j, ze w z g lę d ó w w yższej użyteczności, za odszkodow aniem . P odobną zasadę s p o tyka m y w p ra w ie o postępow aniu w yw łaszczeniow ym , k tó re postana w ia, że w y w ła szcze n ie jest dopusz
czalne w y łą c z n ie ze w z g lę d ó w Wyższej u ż y te c z ności, za odszkodow aniem , w p rzyp a d ka ch , w k t ó ry c h prze p is p ra w a p rz e w id u je m ożność w y w łaszczenia, M uszą w ię c is tn ie ć : a) w zg lę d y w y ż szej użyteczności; b) p rz e p is y p ra w n e p rz e w id u jące m ożność w y w ła s z c z e n ia ; c) m usi być dane odszkodow anie.
P rze p isy praw ne, p rz e w id u ją c e możność w y właszczenia, są dość liczne.. D la p rz y k ła d u m oż
na podać p rze p isy o w yw łaszczeniu na cele k o le jow e, o w yw łaszczeniu pod budow ę dróg p u b lic z nych, d la ro zb u d o w y m iast i osiedli, d la kom asacji gruntów , re g u la c ji w odnych, budow y szkół itp .
D o o rze ka n ia o w y w ła s z c z e n iu i o d szko d o w a n iu za w yw łaszczenie, w m yśl pra w a obecnie om a
w ianego, p o w o ła n y jest z re g u ły w o je w o d a w ła ś c iw y w e d łu g położen ia p rz e d m io tu w y w ła s z c z e nia. P rz y tego ro d z a ju p o stę p o w a n iu p rze d w ła d zam i a d m in is tra c y jn y m i stosują się w zasadzie p rz e p is y o p o stę p o w a n iu a d m in is tra c y jn y m . J e ż e li spraw a o o d szkodo w anie oprze się o sąd, w te d y zastosow anie będą m ia ły p rz e p is y o p o stę p o w a n iu niespornym .
W y ją tk o w o w w yp a d ka ch w yw łaszczenia m a te r ia łó w p o trz e b n y c h na cele b u dow la ne oraz za
ję cia cudzej n ie ru ch o m o ści w y w o ła n y c h siłą w y ż szą lu b nagłą p o trz e b ą - - decyzje należą do p o w ia to w e j w ła d z y a d m in is tra c ji ogólnej.
2. W yw ła szcze n ie
a) C zynności p rzyg o to w a w cze , J e ż e li u b ie g a ją c y się o w yw ła szcze n ie zam ierza w b re w w o li w ła ś c ic ie la dokonać na jego gruncie pra c p o m ia ro w ych , p o w in ie n na to uzyska ć zezw olenie p o w ia to w e j w ła d z y a d m in is tra c ji ogólnej. U b ie g a jący się o w y w ła szcze n ie o b o w ią za n y jest w y n a g ro d zić szkody, ja k ie w y rz ą d z i w s k u te k p ro w a dzenia ty c h prac.
Celem w szczęcia postę p o w a n ia w y w ła s z c z e n io wego- u b ie g a ją cy się o w y w ła szcze n ie p o w in ie n z ło żyć w o je w o d z ie uzasadniony w n io s e k w ra z z o d p o w ie d n im i za łą c z n ik a m i. W e w n io s k u n a le ży: a) w y m ie n ić i opisać rod za j i cel za m ie rzo n ych ro b ó t, w ym a g a ją cych w y w ła s z c z e n ia ; b) uzasad
n ić p o trz e b ę w yw ła s z c z e n ia ze w skazaniem p rz e pisu praw nego, p rze w id u ją ce g o dopuszczalność w yw łaszczenia na d a n y cel; c) wskazać w p rz y b liż e n iu ogólną p o w ie rz c h n ię terenu, p rzeznaczo
nego do w yw łaszczenia, z pow ołan iem się na p la n s y tu a c y jn y oraz opisać ogólnie to, co się na n ie ruchom ości z n a jd u je ; d) wskazać, na czym m a p o legać w yw łaszczenie; e) w ym ie n ić cenę żądaną przez w ła ścicie la i ofia ro w a n ą m u w w y n ik u p e r
tra k ta c ji, p ro w a d zo n ych w celu dobro w o ln e g o n a b y c ia nieru ch o m o ści; f) oznaczyć te rm in ro z p o częcia zam ierzonych ro b ó t oraz d ołączyć różne d o k u m e n ty p rz e w id z ia n e ustaw ą.
J e ż e li w y w ła szcze n ie n ie jest zam ierzone na rzecz S ka rb u Państw a, m o n o p o ló w lu b p rze d się b io rs tw p aństw ow ych ani na rzecz zw ią zkó w sa m orzą d u te ry to ria ln e g o , u b ie g a ją cy się o w y w ła szczenie p o w in ie n n a d to poprzeć w niosek d o w o dem posiadania odpow ie dnich ś ro d kó w lu b nie zbędnych k re d y tó w na odszkow anie za w y w ła szczenie oraz na w ykonanie zam ierzonych robót.
W o je w o d a o d d a li w n io s e k , je że li nie m a p o d sta w p ra w n y c h do w yw ła szcze n ia . J e ż e li są p o d staw y, w o je w o d a spow oduje obw ieszczenie o w y w ła szcze n iu w gm inach, w k tó ry c h znajdują się w yw łaszczone nieruchom ości. O bwieszczenie ma na celu u m o ż liw ie n ie osobom in te re s o w a n y m z g ła szania w niosku lub sprzeciw u p rze ciw ko w y w ła szczeniu, k tó re należy w nieść na ręce p rze ło żo nego gm iny w z a k re ś lo n y m w obw ieszczeniu te r m in ie .
J e ż e li w yw ła s z c z a n y zgadza się na odstąpienie nieruchom o ści, spór zaś d o ty c z y ty lk o w y s o k o ś c i odszkodow ania, stro n y m ogą za w rze ć o d p o w ie d n ią um ow ę co do w yw ła s z c z e n ia z tym , że w ysokość o d szkodo w ania o k re ś li sąd. U m o w a m oże b yć z a w a rta ta k ż e przed p o w ia to w ą w ła d z ą a d m in i
s tra c ji ogólnej lu b w ojew odą , a w o je w o d a m oże w yd a ć orzeczenie o w yw ła szcze n iu bez w szczyna
n ia p o stę p o w a n ia p rzyg o to w a w cze g o i bez ro z p ra w y .
b) Postępowanie, — W o je w o d a w y d a je o rz e czenie o w y w ła s z c z e n iu p o p rz e p ro w a d z e n iu t o z- p ra w y , na k tó r ą m uszą b y ć w ezw ane osoby zainte-
j
- m
testowane, 'W orzeczeniu w y w ła szcza ją cy może b yć zo b o w ią za n y do w y b u d o w a n ia i u trz y m a n ia w ła sn ym kosztem mostów, dróg, grobli, row ów i in n ych urządzeń łagodzą cych s tra ty , k tó re p o w sta ć mogą dla g ru n tó w sąsiednich na s k u te k z a m ie rz o n y c h ro b ó t. W b re w w o li w ła ś c ic ie la nie może m u b yć p ozostaw io na część nieruchom o ści, k tó ra w s k u te k ro z d ro b n ie n ia nie m oże b y ć ra c jo n alnie u ż y tk o w a n a na cele dotychczasow e. W tym p rz y p a d k u w y w ła szcze n ie p o w in n o na żądanie w ła ś c ic ie la objąć całą nieruchom ość.
O rzeczenie doręcza się w yw ła szcza ją ce m u i w y w łaszczonem u na piśm ie. W ciągu dni czte rn a stu od d a ty doręczenia orzeczenia s tro n ie p rzysługuje o dw ołan ie do m in is tra a d m in is tra c ji p u b liczn e j.
W p rz y p a d k u , g d y orzeczenie d o tyczy większej ilo ś c i osób, treść jego m oże b y ć podana do w ia d o m ości przez obw ieszczenie w e w ła ś c iw e j gm inie i w te d y od c h w ili obwieszczenia lic z y się czasokres do odw ołan ia.
G d y orzeczenie o w y w ła s z c z e n iu stanie się p ra womocne (ostateczne orzeczenie), w ojew oda na w niosek w yw łaszczającego w yd a orzeczenie o w y ko n a n iu w yw ła szcze n ia , o ile w n io s k o d a w c a w p ła c ił lu b z ło ż y ł do d e p o z y tu sum y odszkodow ania, ustalone um o w ą lu b orzeczeniem w o je w o d y.
3, Odszkodowanie.
O bow iązek odszkodow ania ciąży na tym , na c z y ją rzecz orzeczono w yw łaszczenie.
Z w y k le będzie to osoba p ra w a publiczne go, Cza
sem m oże to b yć osoba p ry w a tn a . O d szko d o w a nie obejm uje s tra tę p o w s ta łą w s k u te k w y w ła s z czenia. W z ro s tu w a rto ś c i nieruchom o ści, p o w s ta łe j w s k u te k p rze p ro w a d ze n ia ro b ó t, b u d o w li lub urządzeń, dla k tó ry c h w y w ła szcze n ie następuje, nie u w zg lę d n ia się p rz y u s ta la n iu odszkodo w ania.
W p rz y p a d k u w y w ła szcze n ia ty lk o części n ie ru
chom ości odszkodow anie p o w in n o obejm ow ać nie ty lk o w a rto ś ć części w yw ła szczo n e j1, lecz ta kże u b y te k w a rto ś c i części nie o bjętej w y w ła s z c z e niem . O dszkodow a nie pow in n o b y ć w yp ła co n e w pieniądzach, chyba że stro n y u m ó w iły się
inaczej.
W n io s e k o u stalenie odszkodo w ania n a le ży zgłosić najpóźn iej w trz y m iesiące od d a ty d o rę czenia ostatecznego orzeczenia o w yw łaszczeniu.
O w y s o k o ś c i o d szkodo w ania decyduje w o je w o d a po p rz e p ro w a d z e n iu ro z p ra w y . Na ro z p ra w ie n a le ży w ysłuchać o p in ii biegłych. Sumę od szkodowania ustaloną orzeczeniem w yp ła ca się do rą k upraw nionego. Je że li w ięcej osób rości sobie p retensje do te j sum y a w szczególności, je ż e li w yw łaszczona n ierucho
mość b y ła obciążona p ra w a m i in n y c h osób, k tó re rów nież p o n io s ły szkodę skutkiem w yw łaszczenia, sumę o d szkodo w aw czą należy z ło żyć do depozytu.
Je ż e li strona nie zgadza się na odszkodow anie, ustalone orzeczeniem w o je w o d y , m oże w ciągu trzech m iesięcy od d a ty doręczenia orzeczenia żą dać u sta le n ia odszkodo w ania przez w ła ś c iw y sąd.
Dalsze p o stępo w anie będzie się to c z y ło w ię c przed sądem. T o postępo w anie sądowe nie w s trz y m u je w y d a n ia przez w o je w o d ę orzeczenia o w y k o n a n iu w yw ła szcze n ia , je ż e li w y w ła s z c z a ją c y w p ła c ił su
mę o d szkodo w ania w w y s o ko ści ustalone j przez w o jew odę . O rzeczenie o w y k o n a n iu jest n a ty c h m iast w y k o n a ln e .
4. Zakończenie.
O m awiane p ra w o o postępow aniu w yw łaszcze
n io w ym re g u lu je jeszcze postępow anie Prz y w ła szcze n iu m a te ria łó w p o trz e b n y c h na budow ę, p rz y czasow ym za ję ciu nieru ch o m o ści oraz zaję
ciu ‘ w y w o ła n y m s iłą wyższą lu b nagłą potrzebą a ró w n ie ż w yw ła s z c z e n ie na cele o b ro n y P aństw a
dr Z. K . Nowakowski.
W y ja śn ien ia w spraw ach skarbow ych
II.
P R A W O K A R N E S K A R B O W E 7. P rze d a w n ie n ie
A . W y s tę p k i.
N ie m ożna w szcząć p o stę p o w a n ia karn e g o , je ż e li od d n ia p o p e łn ie n ia w y s tę p k u u p ły n ę ło la t 6.
Je ż e li w y s tę p e k p o le g a na n a ru s z e n iu p rz e p is ó w w zakresie p o d a tk u lu b d a n in y , b ie g p rz e d a w n ię n ia ro zp o czyn a się z k o ń ce m tego ro k u , w k tó r y m p o w s ta ł o b o w ią z e k p o d a tk o w y . P rze d a w n ie n ie p rz e ry w a każda czynność w ła d z y , p o w o ła n e j do u d z ia łu w p o s tę p o w a n iu k a rn y m , p o d ję ta p rz e c iw s p ra w c y celem u s ta le n ia w y s tę p k u .
N ie m ożna w y d a ć orzeczenia skazującego, j e ż e li od d n ia p o p e łn ie n ia w y s tę p k u u p ły n ę ło la t 10.
N ie m ożna w y k o n a ć k a ry , je ż e li od d n ia u p ra w o m o c n ie n ia się orzeczenia skazująceg o u p ły n ę ło la t 10.
B. W y k r o c z e n ia .
N ie m ożna wszcząć p o s tę p o w a n ia ka rn e g o , je ż e li od d n ia p o p e łn ie n ia w y k ro c z e n ia u p ły n ą ł ro k .
N ie m ożna w y d a ć orzeczenia skazującego, je ż e li od d n ia p o p e łn ie n ia w y k ro c z e n ia u p ły n ę ło la t 3.
N ie m ożna w y k o n a ć k a ry , je ż e li od d n ia u p ra w o m o c n ie n ia się orzeczenia skazująceg o u p ły n ę ło la t 5.
W o d n ie s ie n iu do p o d a tk ó w b e zpośred nich p o b ie ra n y c h na rzecz S karbu P aństw a oraz do o p ła t y s k a rb o w e j b ie g p rz e d a w n ie n ia p ra w a do w szczęcia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o ro z p o c z y n a się z k o ń c e m ro k u , w k tó r y m p o p e łn io n o w y k r o c z e n ia ska rb o w e .
P rz y k ła d : P o d a tn ik n ie z ło ż y ł zezn a n ia p o d a t
k o w e g o o o b ro c ie o s ią g n ię ty m w r. 1946. Z ezna
n ie p o w in n o b y ć złożone w te rm in ie do ko ń ca m ie sią ca lu te g o 1947 r. a za te m w y k ro c z e n ie p o p e łn io n o w r. 1947 . B ie g p rz e d a w n ie n ia p ra w a do w szczęcia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o z art. 142 za n ie z ło ż e n ie zezn a n ia p o d a tk o w e g o ja k o za w y k ro c z e n ie s k a rb o w e p o p e łn io n e w r. 1947 ro zp o czyna się od d n ia l s ty c z n ia 1948 r. Postępow a
- 172 -
n ie k a rn e za te m m oże b y ć w szczęte w ty m p r z y p a d k u do d n ia 31 g ru d n ia 1848 r.
W szczę cie p o s tę p o w a n ia k a rn e g o w sp ra w ie w y k ro c z e ń s k a rb o w y c h m oże b y ć d o ko n a n e bez sporządzen ia p ro to k o łu k a rn e g o . W p rz y p a d k u ta k im m ożna zaniecha ć w e z w a n ią oskarżoneg o c e le m da n ia m u m ożności zło że n ia w y ja ś n ie ń w z w ią z k u z tre ś c ią z e b ra n y c h d o w o d ó w .
P rz y k ła d : Stan fa k ty c z n y ja k w p rz y k ła d z ie p o p rze d n im . D o d n ia 31 g ru d n ia 1948 r. k a rę p ie nię żn ą p o rz ą d k o w ą za n ie z ło ż e n ie zeznania p o d a tk o w e g o m ożna orzec bez s p is y w a n ia p ro to k o łu k a rn e g o i bez w z y w a n ia s tro n y do z ło ż e n ia w y ja ś n ie ń , a w ię c je d y n ie na zasadzie s tw ie rd z e n ia w y k ro c z e n ia na p o d s ta w ie a k t (w u rzędzie). Po d n iu 31 g ru d n ia 1948 r. — je d n a k w k a ż d y m ra zie n ie p ó ź n ie j n iż d n ia 28 lu te g o 1950 r. — m ożna b y w p rz y k ła d z ie ty m w y d a ć orzeczenie skazujące t y lk o w p rz y p a d k u w szczęcia p o s tę p o w a n ia k a r nego p rz e d d n ie m 31 g ru d n ia 1948 r.
O s ta tn ie m dniem , w k tó r y m w p o d a n y m p rz y k ła d z ie m ożna w y d a ć orzeczenie ska zu ją ce je s t d zie ń 28 lu te g o 1950 r. a n ie dzień 31 g ru d n ia 1950 ro k u , d latego , że je ż e li c h o d zi o w y k ro c z e n ia , d n ie m ro zp o czę cia b ie g u te rm in u p rz e d a w n ie n ia p ra w a w y d a n ia orzeczenia skazujączeg o je s t dzień p o p e łn ie n ia w y k ro c z e n ia , a n ie o s ta tn i dzień ro k u , w k tó r y m p o p e łn io n o w y k ro c z e n ie .
8. U szczuplenie p o d a tk u — n ie rz e te ln e księgi.
Z a g a d n ie n ie to zostało w y c z e ru p ją c o ro z p ra co w a n e w a rt. Z. M ielcarze*w icza pt. ,,O d p o w ie d zia ln o ść k a rn o -s k a rb o w a za u k r y c ie lu b n ie rz e te ln e p ro w a d z e n ie k s ią g " w N r 42/1947 r. „ T y g o d n ik a G ospoda rcze go". W y ja ś n ie n ia urzędow e, k tó re p o d a je m y n iż e j, p o k r y w a ją się w d o ty c z ą c y c h częściach z k o m e n ta rz e m a u to ra . C elem z o rie n to w a n ia C z y te ln ik ó w w o d n o ś n y c h w y ja ś n ie n ia c h p rz y p o m in a m y p o s ta n o w ie n ia art. 131 i 132 p. k. s.:
A r t. 131 § 1. K to , będąc p o d a tn ik ie m naraża S karb P aństw a n a u szczu p le n ie p o d a tk u w postę p o w a n iu p o d a tk o w y m lu b w o b e c p ła tn ik a d o k o n u ją c e g o o b lic z e n ia i p o b o ru p o d a tk u : przez za
ta je n ie d a n y c h , m o g ą c y c h m ieć w p ły w na u s ta le n ie z o b o w ią z a n ia p o d a tk o w e g o lu b je g o w y sokości, przez p o d a n ie ta k ic h d a n y c h n ie zg o d n ie z rz e c z y w is to ś c ią , p o d le g a ka rze g rz y w n y w w y so ko ści 1 do 10 k ro tn e j k w o ty p o d a tk u uszczup
lo n e g o lu b n arażone go na uszczuplenie.
§ 2. J e ż e li s p ra w ca w y s tę p k u o kre ślo n e g o w
§ 1 d z ia ła n ie u m y ś ln ie , p o d le g a ka rze g rz y w n y w w y s o k o ś c i do Vr k a r y o k re ś lo n e j w § 1.
§ 3. J e ż e li sp ra w ca d o p u ści się c z y n u o k re ś lo n e g o w § 1 w z w ią z k u z u k ry c ie m lu b n ie rz e te ln y m p ro w a d z e n ie m k s ią g h a n d lo w y c h , u p ro s z czo n y c h lu b p o d a tk o w y c h , p o d le g a ka rze g rz y w n y w w y s o k o ś c i 2 do 20 kr.otnej k w o ty p o d a tk u u szczuplon ego lu b n arażone go na uszczuplenie.
§ 4. W y s tę p k u tego dopuścić się może także p ła tn ik lu b u s ta w o w y zastępca p o d a tn ik a lu b p ła tn ik a .
A r t. 132 § 1. K to naraża S karb P aństw a na u szczu p le n ie p o d a tk u przez u k ry c ie lu b n ie rz e te ln e p ro w a d z e n ie k s ią g h a n d lo w y c h , u p ro s z c z o
n y c h lu b p o d a tk o w y c h , p o d le g a k a rz e g rz y w n y w w y s o k o ś c i od 1000 do 1.000.000 z ło ty c h .
§ 2. T e j sam ej ka rze p odleg a, k to bezpośred
n io n a d z o ru ją c p ro w a d z e n ie ty c h k s ią g dopuszcza do ic h u k r y c ia lu b n ie rz e te ln e g o p ro w a d ze n ia .
W y s tę p e k z a rt. 131 p o p e łn ić m oże w zasadzie t y lk o p o d a tn ik a lbo.oso ba w y m ie n io n a w § 4. W y stę p e k z art. 132 p o p e łn ić m oże k a żd y, k to d o puszcza się c z y n ó w w y m ie n io n y c h w ty m art. Po
d a tn ik oraz o soby w y m ie n io n e w § 4 n ie o d p o w ia d a ją w zasadzie z p rz e p is u a rt. 132 dlatego , gdyż p rz y ją ć n a le ży, iż stan fa k ty c z n y o k re ś lo n y przepisem a rt. 132 w o d n ie s ie n iu do p o d a tn ik a i
‘ ty c h osób m ie ś c i się ju ż w stanie fa k ty c z n y m o k re ś lo n y m w p rz e p is ie a rt. 131 § 3.
P o d a tn ik oraz o soby w y m ie n io n e w § 4 a rt. 131 p o d le g a ją u k a ra n iu na p o d s ta w ie p rz e p is u art. 131
§ 3 bez w z g lę d u na to c ż y p ro w a d z ą n ie rz e te ln e k s ię g i osobiście czy też za p o ś re d n ic tw e m osób trze cich .
P rz y k ła d : P o d a tn ik sklad-a m iesięczne d e k la ra cje d la ,c e ló w z a lic z e k na p o d a tk i o b ro to w y i d o —, c h o d o w y na p o d s ta w ie ks ią g p ro w a d z o n y c h n ie rz e te ln ie przez je d n e g o ze s w o ic h p ra c o w n ik ó w . T ym , k to naraża S karb P aństw a na uszczuplen ie p o d a tk u w „p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m " (przez zło że n ie d e k la ra c ji) je s t tu ta j sam p o d a tn ik . P ro w a d z ą c y n ie rz e te ln ie k s ię g i p ra c o w n ik p o d a tn ik a n ie b ie rze w ty m p rz y p a d k u u d z ia łu w p o stę p o w a n iu p o d a tk o w y m , n ie je s t zastępcą p o d a tn ik a (nie z a ła tw ia s p ra w y cudzej w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m ) i n ie m oże b y ć w obec tego p o c ią g n ię t y do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j z p rz e p is u art.
131 § 3 w z w ią z k u z art. 131 § 4. W p rz y p a d k u ty m p o d a tn ik p o d le g a u k a ra n iu na p o d s ta w ie p rz e p is u a rt. 131 §3. P ro w a d z ą c y n ie rz e te ln ie k s ię g i p ra c o w n ik p o d a tn ik a o d p o w ia d a z art. 132.
P rz y k ła d 2: K s ię g i p o d a tn ik a p ro w a d z i nie rz e te ln ie je d e n z p ra c o w n ik ó w p o d a tn ik a . Ten sam p ra c o w n ik zastępują c p o d a tn ik a podp isu G i s kła d a w u rzę d zie s k a rb o w y m m iesięczne de
k la ra c je d la c e ló w z a lic z e k na p o d a tk i o b ro to w y i d o c h o d o w y na p o d s ta w ie ty c h n ie rz e te ln ie przez siebie p ro w a d z o n y c h ksiąg. T ym , k to naraża S karb P aństw a n a u szczu p le n ie p o d a tk u w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m je s t tu ta j p ra c o w n ik p o d a tn ik a . Pra c o w n ik te n je s t zastępcą p o d a tn ik a w ro z u m ie n iu p rz e p is ó w p ra w a k a rn e g o ska rb o w e g o i p o w in ie n b y ć p o c ią g n ię ty do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j z p rz e p is u art. 131 § 3 w z w ią z k u z art. 131 § 4, a n ie z p rz e p is u art. 132. C zy i w ja k im zakresie o d p o w ia d a w ty m p rz y p a d k u sam p o d a tn ik , n a le ż y ro z w a ż y ć na tle o k o lic z n o ś c i poszczegó lnej sp ra w y .
W y ja ś n ie n ia po w yższe o p a rte są na założeniu , że p o d a tn ik p ro w a d z ą c y k s ię g i zawsze bie rze u d z ia ł w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m . D la ś c i
słości n a le ż y je d n a k zaznaczyć, że p o d a tn ik może b yć p o c ią g n ię ty do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j z art. 132 w p rz y p a d k u , g d y .w ła d z a p o d a tk o w a s tw ie rd z iła fa k t p ro w a d z e n ia k s ią g przez p o d a t
n ik a , k tó r y n ie b ra ł jeszcze do czasu u ja w n ie n ia tego fa k tu u d z ia łu w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m w d a n e j s p ra w ie w ię c w p rz y p a d k u , g d y w obec b ra k u ze s tro n y p o d a tn ik a u d z ia łu w p o s tę p o w a
- 173 -
n iu p o d a tk o w y m , n ie może b y ć z tego ty tu łu w ła śnie p o c ią g n ię ty do o d p o w ie d z ia ln o ś c i z art. 131.
W a ru n k ie m sto so w a n ia art. 131 je s t d z ia ła n ie p o d a tn ik a (lub osoby w y m ie n io n e j w § 4) m ogące n a ra zić S karb P aństw a na u szczu p le n ie p o d a tk u . U d z ia ł p o d a tn ik a w d o k o n a n iu p rze stę p stw a w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m zachodzi np. w p iz y - p a d k u zło że n ia przez n ie g o d e k la ra c ji m ie s ię c z n e j d la c e ló w z a lic z k i na po d a te k, zło że n ia zezna
n ia p o d a tk o w e g o lu b in n e g o podania, u d z ie la n ia o d p o w ie d z i na p y ta n ia zadaw ane w to k u p rz e s łu chania, u d z ie la n ia w y ja ś n ie ń itp .
B ie rn e za ch o w a n ie się p o d a tn ik a , ch o ć b y n a w e t b y ło p o w o d e m n a ra ż e n ia S ka rb u P aństw a na u szczuplen ie p o d a tk u , n ie m oże b y ć z a k w a lifik o w ane ja k o w y s tę p e k z art. 131. T a k w ię c np.
b ie rn o ś ć p o d a tn ik a z n a jd u ją c a w y ra z w nie zło że - n iu przez n ie g o d e k la ra c ji w s p ra w ie m ie się czn e j z a lic z k i na p o d a te k albo w n ie z ło ż e n iu zeznania p o d a tk o w e g o s ta n o w i w y k ro c z e n ie ska rb o w e (sa n kcja k a rn a z art. 142 a nie z a rt. 131). B ierność p o d a tn ik a p o le g a ją c a na ty m , że n ie p ro s tu je on d e c y z ji u s ta la ją c e j z o b o w ią za n ie p o d a tk o w e w k w o c ie z b y t n is k ie j przez w ła d zę p o d a tk o w ą d z ia ła ją c ą z u rzę d u (bez w s p ó łu d z ia łu p o d a tn ik a ) n ie p o d le g a karze.
P o d k re ś lić je d n a k n a le ży, że w ła d z a p o d a tk o w a p ie rw s z e j in s ta n c ji n ie p o w in n a ta k działać, b y w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m , z m ie rz a ją c y m do w y d a n ia d e c y z ji w z a kre sie u s ta la n ia z o b o w ią zania p o d a tk o w e g o , n ie b y ło w e w ła ś c iw e j fo rm ie w s p ó łu d z ia łu ze s tro n y p o d a tn ik a .
Z a ta je n ie przez p o d a tn ik a danych, m o g ą cych m ie ć w p ły w na u s ta le n ie zo b o w ią z a n ia p o d a tk o w ego lu b je g o w y s o k o ś c i, p o d w a ru n k ie m , że za
ta je n ie to m a m ie jsce w p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m , w y p e łn ia stan fa k ty c z n y w y s tę p k u z art.
131. W y s tę p e k te n p o p e łn ia zatem np. p o d a tn ik , k tó r y w d e k la ra c ji lu b zezn a n iu p o d a tk o w y m n ie w y m ie n ia (zataja) ź ró d ła p o d a tk o w e g o p o d le g a ją ce g o o p o d a tk o w a n iu .
U k ry w a n ie p rze d w ła d z ą p o d a tk o w ą w y k o n y w a n ia (ch o ćb y d o ry w c z e g o ) p ry w a tn o -p ra w n y c h , z a w o d o w y c h i o d p ła tn y c h św ia d cze ń rz e c z y lu b usług, c z y li n ie z g ło sze n ie w ła ś c iw e j w ła d z y p o d a tk o w e j o b o w ią z k u p o d a tk o w e g o w p o d a tk u o b ro to w y m p rze z n ie z ło ż e n ie d e k la ra c ji na n a b y cie k a r ty re je s tra c y jn e j — s ta n o w i naruszenie p rz e p is u a rt. 6 d e k re tu o p o d a tk u o b ro to w y m p o d le g a ją c e u k a ra n iu w m y ś l a rt. 137 p, k. s. W p r z y p a d ku , g d y p rz e s tę p s tw a te g o dopuści, się osoba n ie zn a n a w ła d z y p o d a tk o w e j ja k o p o d a tn ik , z r e g u ły n a le ż y stosow ać s a n kcję k a rn ą d o tk liw ą , w y ją w s z y p rz y p a d k i szczególne.
P rz y k ła d y p rz e s tę p s tw z a rt. 131 § 1 p o p e łn io n y c h p rze z d z ia ła n ie w o b e c p ła tn ik a : O so b y ze
znające a k t u m o w y k u p n a -s p rz e d a ż y p rz e d no ta riu sze m p o d a ły n ie zg o d n ą z rz e c z y w is to ś c ią cenę sprzedaży n ie ru c h o m o ś c i lu b z a ta iły d o d a t
k o w e ś w ia d cze n ia u m o w n e ; p ra c o w n ik p o d a ł s w o je m u p ra c o d a w c y d o k o n u ją c e m u o b lic z e n ia i p o b o ru p o d a tk u od w y n a g ro d z e ń fa łs z y w e dane co do lic z b y p o s ia d a n y c h na u trz y m a n iu d zie ci
Z p o ró w n a n ia p rz e p is u art. 131 § 1 z przepisem art. 131 §2 w y n ik a , że p rze p is art. 131 § 1 m a za
stosow anie, je ż e li spraw ca w y s tę p k u d zia ła u m y ś ln ie .
S a n kcja k a rn a p rz e w id z ia n a w art. 131 § 3 m a zastosow an ie w p rz y p a d k u u m y ś ln e g o p o p e łn ie nia w y s tę p k u . To, że w y s tę p e k z art. 131 § 3 d o ty c z y d z ia ła n ia u m yśln e g o , w y n ik a z a ró w n o z g ra m a ty c z n e j w y k ła d n i tego przepisu, g dyż w s p o m in a on o cz y n ie o k re ś lo n y m w § 1, a w ię c o cz y n ie p o p e łn io n y m z w in y u m y ś ln e j, ja k i z lo g ik i za gadn ienia. F a k t n ie rz e te ln e g o p ro w a d z e n ia k s ią g z a w ie ra w sobie z re g u ły m o m e n t c e lo w ego d z ia ła n ia ; p rz y ją ć należy, że d z ia ła n ie ta k ie zachodzi np. w p rz y p a d k u n ie z a k s ię g o w a n ia ch o ć
b y je d n e g o t y lk o » ra ch u n ku na w ię k s z ą sumę, p o w ta rz a ją c e g o się n ie k s ię g o w a n ia ra c h u n k ó w na m n ie jsze sum y, k s ię g o w a n ia in n y c h k w o t niż k w o ty w y n ik a ją c e z ra c h u n k u itp .
P rz y k ła d p rze stę p stw a z art. 131 § 1 p o p e łn io nego przez osobę w y m ie n io n ą w art. 131 § 4; P ra
co d a w ca (p ła tn ik ) w z ło ż o n y m w ła d z y p o d a tk o w e j w y k a z ie p o d a ł w y p ła c o n e p ra c o w n ik o m sw o im w y n a g ro d z e n ie w k w o ta c h n iż s z y c h od is to t
nie w y p ła c o n y c h albo z a ta ił d o d a tk o w e św ia d cze n ia u m o w n e na rzecz p ra c o w n ik ó w . W te n spo
sób S karb P aństw a został n a ra ż o n y na uszczup
le n ie p o d a tk u od w yn a g ro d z e ń .
S a n k c ji k a rn e j z art. 132 p o d le g a o d d z ie ln ie osoba u k ry w a ją c a lu b p ro w a d zą ca n ie rz e te ln ie k s ię g i h a n d lo w e , k s ię g i uproszczone lu b p o d a tk o w e, a o d d z ie ln ie osoba, k tó ra bezp o śre d n io n a d z o ru ją c p ro w a d z e n ie ty c h ksiąg, d o p u ś c iła do ic h u k ry c ia lu b n ie rz e te ln e g o p ro w a d ze n ia , je ż e li o- soby te n ie ponoszą o d p o w ie d z ia ln o ś c i z p rze p isu a rt. 131. W k a ż d y m k o n k re tn y m p rz y p a d k u n a le ż y w ię c u s ta lić czy je s t to je d n a i ta sama oso
ba albo czy są to d w ie różne o so b y p o d le g a ją ce u k a ra n iu każda z osobna.
Z w ró c ić n a le ż y uw agę, że sto so w n ie do o k ó l
n ik a M in is te rs tw a S ka rb u z d n ia 10 lu te g o 1947 r.
k a ż d y p ro to k ó ł k o n tr o li k s ią g h a n d lo w y c h lu b u p ro s z c z o n y c h p o w in ie n w s k a z y w a ć , k to k s ię g i p ro w a d z i i k to je n a d zo ru je . Ń a o k o lic z n o ś ć tę n a le ż y z w ró c ić u w a g ę szczególną w ty m celu, a b y o soby te p o cią g a ć do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j.
J e ż e li ch o d zi o e w e n tu a ln ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć z k o d e k s u k a rn e g o za u k ry c ie lu b n ie rz e te ln e p ro w a d ze n ie ks ią g , to k w e s tię tę n o rm u je a rt. 133 p. k . s. „ W p rz y p a d k a c h o k re ś lo n y c h w a rt. 131 i 132 s p ra w ca n ie u le g a o d p o w ie d z ia ln o ś c i z art.
281 k o d e k s u ka rn e g o , je ż e li d z ia ła ł w y łą c z n ie w ce lu n a ra że n ia S ka rb u P aństw a na uszczu p le n ie p o d a tk u ".
A r t. 281 K . K. b rz m i: „ K to p ro w a d z i k s ię g o w ość k u p ie c k ą w sposób n ie z g o d n y z p ra w d ą , a l bo k s ię g i łu b d o k u m e n ty h a n d lo w e uszkadza, u k ry w a , p rz e ra b ia lu b p o d ra b ia , p o d le g a ka rze w ię z ie n ia do la t 5 ".
W sto s u n k u do p rz e p is ó w art. 281 K . K. p rz e pis a rt. 133 p ra w a k a rn e g o s k a rb o w e g o m a ch a ra k te r p rz e p is u szczególnego, u c h y la ją c e g o o dpo
w ie d z ia ln o ś ć k a rn ą z a rt. 281 K. K . w ty c h w s z y s t
k ic h p rz y p a d k a c h , w k tó r y c h s p ra w ca „d z ia ła ł w y łą c z n ie w c e lu n a ra że n ia S ka rb u P aństw a na u szczu p le n ie p o d a tk u ".
O s tw ie rd z e n iu n ie rz e te ln e g o p ro w a d z e n ia
„k s ię g o w o ś c i k u p ie c k ie j" w ła d z a s k a rb o w a ma
174 o b o w ią z e k z a w ia d o m ić p ro k u ra to ra , m ilic ję o b y w a te ls k ą , w ó jta lu b s o łty s a ty lk o w ty c h p rz y p a d kach, g d y n a tk n ę ła się na d o w o d y i z k tó r y c h w y n ik a , że n ie rz e te ln o ś ć w y k ra c z a poza ra m y o k re ślone a rt 131.
9. K o n tr o la i lu s tra c ja prze d się b io rstw . C h o d zi tu o u tru d n ia n ie o rg a n o m s k a rb o w y m p rz e p ro w a d z e n ia o g lę d z in lo k a ln y c h , k o n tr o li lu b lu s tr a c ji p rz e d s ię b io rs tw . S praw ę e w e n tu a ln e g o p rze stę p stw a na ty m tle n o rm u ją p o s ta n o w ie n ia a rt. 136 p. k. s.: ,,K to u tru d n ia u p ra w n io n e m u o r
g a n o w i s k a rb o w e m u p rz e p ro w a d z e n ie o g lę d zin lo k a ln y c h , k o n tr o li lu b lu s tra c ji, po d le g a karze g rz y w n y od 200 do 100.000 z ł.".
U tru d n ia ć u p ra w n io n e m u o rg a n o w i w ła d z y s k a rb o w e j p rz e p ro w a d z e n ie o g lę d z in lo k a ln y c h , k o n tr o li lu b lu s tra c ji, zn a czy to przeszkadzać m u w s p e łn ie n iu ty c h czyn n o ści, je d n a k ż e n ie u n ie m o ż liw ia ć ic h c a łk o w ic ie .
Poza g ra n ice u tru d n ie n ia w y k ra c z a :
1. u ż y c ie p rz e m o c y lu b g ro ź b y b e z p ra w n e j w ce
lu zm uszenia u rz ę d n ik a albo osoby, do p o m o
c y u rz ę d n ik o w i p rz y b ra n e j, do za n ie ch a n ia p ra w n e j c z y n n o ś c i u rz ę d o w e j,
2. dopuszczenie śię c z y n n e j napaści na u rz ę d n i
k a lu b osobę, do p o m o c y u rz ę d n ik o w i p r z y braną, podczas lu b z p o w o d u p e łn ie n ia o b o w ią z k ó w s łu ż b o w y c h ,
3. u szkodzen ie .lub u s u n ię c ie spod ro zp o rzą d ze n ia w ła d z y p a ń s tw o w e j lu b sam o rzą d o w e j p rz e d m io tu z n a jd u ją c e g o się w p rz e c h o w a n iu z je j p olecen ia,
4. uszkodzenie, u su n ię cie lu b u c z y n ie n ie bezsku te c z n y m i z n a k ó w p ra w n ie u m ie szczo n ych przez w ła d z ę p a ń s tw o w ą lu b sam orządow ą w c e lu s tw ie rd z e n ia tożsam ości p rz e d m io tu , z a m k n ię c ia go lu b od d a n ia p o d ro zp o rzą d ze n ie w ła d z y .
W p rz y p a d k u , g d y c z y n p rz e s tę p n y p o le g a na p rz e k ro c z e n iu przez spraw cę g ra n ic y u tru d n ie n ia c z y n n o ś c i w y m ie n io n y c h w art. 136, z a sto so w a nie z n a jd u ją o d p o w ie d n ie p rz e p is y k o d e k s u k a r nego; w p rz y p a d k u ta k im s p ra w ca nie p odleg a u k a ra n iu w e d łu g p rz e p is u art. 136 p. k. s.
(C iąg d a lszy n astąpi).
W iadom ości skarbow e
K a r t y re je s tr a c y jn e dla nie p o s ia d a ją c y c h k o n c e s ji
M in is te rs tw o S ka rb u w p o ro z u m ie n iu z M i
n is te rs tw e m P rz e m y s łu i H a n d lu w y ja ś n iło i za
rz ą d z iło co n a stę p u je :
1. Z d a rz a ją się p rz y p a d k i, że do u rz ę d ó w s k a rb o w y c h (re w iz y jn y c h ) zgłaszają się o n a b y cie k a r t r e je s tra c y jn y c h osoby, k tó re n ie d o p e ł
n iły o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h z p rz e p is ó w o ze z w o le n ia c h na p ro w a d z e n ie p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo w y c h i z a w o d o w e w y k o n y w a n ie c z y n n o ści h a n d lo w y c h lu b z p rz e p is ó w o o b o w ią z k u za
w ia d o m ie n ia o p ro w a d z e n iu p rz e m y s łu i w y k o n y w a n iu n ie k tó ry c h zajęć z a ro b k o w y c h .
M o że w ta k ic h p rz y p a d k a c h ch o d zić bądź to o p o d a tn ik ó w , k tó r z y w dn. 1 w rz e ś n ia 1947 r. p ro w a d z ili p rz e d s ię b io rs tw a h a n d lo w e lu b w y k o n y w a li za w o d o w o c z y n n o ś c i h a n d lo w e ,a n ie z ło ż y li w te rm in ie do dn. 15 lis to p a d a 1947 r. podań o ze
z w o le n ie w y m a g a n y c h p rze p ise m § 3 ro z p o rz ą d zenia w s p ra w ie o b o w ią z k u u z y s k a n ia zezw ole n ia (Dz. U. R. P. z r. 1947 N r 57, poz. 310) i k tó rz y w o b e c tego zgo d n ie z p rze p ise m § 5 tegoż ro z p o rzą d ze n ia p o w in n i b y li zaprzestać d z ia ła ln o ś c i n a j
p ó ź n ie j w d n iu 15 lis to p a d a 1947 r., bądź to o p o d a tn ik ó w , k tó r z y z a ło ż y li n o w e p rz e d s ię b io rs tw a h a n d lo w e lu b ro z p o c z ę li w y k o n y w a ć za w o d o w o c z y n n o ś c i h a n d lo w e p o m ię d z y d n ie m 2 w rz e ś n ia 1947 r. a d n ie m 31 g ru d n ia 1947 r. (na Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h p o m ię d z y d n ie m 2 s ie rp n ia 1947 r.
a d n ie m 31 g ru d n ia 1948 r.), a n ie w n ie ś li u p rz e d n io p odań do w ła ś c iw e j w ła d z y oraz o p ła t, bądź to o p o d a tn ik ó w , k tó r z y z a ło ż y li n o w e p rz e d s ię b io rs tw a h a n d lo w e lu b ro z p o c z ę li w y k o n y w a ć za
w o d o w o c z y n n o ś c i h a n d lo w e po d n iu 31 g ru d n ia
✓ 1947 r. (na Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h po d n iu 31
g ru d n ia 1948 r.) n ie u z y s k a w s z y u p rze d n ie g o ze
z w o le n ia w ła d z p rz e m y s ło w y c h bądź w re s z c ie o p o d a tn ik ó w , k tó r z y w d n iu 1 s ie rp n ia 1947 r. p ro w a d z ili p rz e m y s ł a lb o w y k o n y w a li in n e z a ję c ia z a ro b ko w e , p o le g a ją c e na p ry w a tn o -p ra w n y m za
w o d o w y m i o d p ła tn y m ś w ia d c z e n iu rze czy lu b u s łu g a lb o ro z p o c z ę li p ro w a d z e n ie p rz e m y s łu lu b w y k o n y w a n ie za ję ć z a ro b k o w y c h w czasie od d n ia 2 s ie rp n ia 1947 r. do d n ia 30 p a ź d z ie rn ik a 1947 r. i n ie d o p e łn ili o b o w ią z k u z a w ia d o m ie n ia o ty m w ła ś c iw e j m ie js c o w e j w ła d z y p rz e m y s ło w e j I in s ta n c ji lu b w ła ś c iw e j w ła d z y o rg a n iz a c ji sam orządu za w odow e go.
O k o lic z n o ś ć , że osoba, k tó ra n ie dopełniw .szy o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h z p o w o ła n y c h p rze p is ó w p ro w a d z i p rz e d s ię b io rs tw o h a n d lo w e , tr u d n i się za w o d o w o w y k o n y w a n ie m c z y n n o ś c i h a n d lo w y c h , p ro w a d z i p rz e m y s ł w ro z u m ie n iu ro z p o rzą d ze n ia o p ra w ie p rz e m y s ło w y m a lb o w y k o n u je in n e z a ję c ia z a ro b k o w e , p o le g a ją c e na p r y w a tn o -p ra w n y m , z a w o d o w y m i o d p ła tn y m ś w ia d cze n iu u s łu g lu b rze czy — p o d le g a u k a ra n iu na zasadzie § 6 p o w o ła n e g o ro zp o rzą d ze n ia w s p ra w ie o b o w ią z k u u z y s k a n ia z e z w o le n ia a lb o na z a sadzie p rze p isu art. 5 d e k re tu z d n ia 28 p a ź d z ie r
n ik a 1947 r., n ie u c h y la co do te j o so b y o b o w ią z k u p o d a tk o w e g o w p o d a tk u o b ro to w y m , g dyż w y ra źn ie ta k p o s ta n a w ia prze p is § 9 ust. 1 ro z p o rz ą dzenia do d e k re tu o p o d a tk u o b ro to w y m .
P oniew aż o b o w ią z e k p o d a tk o w y w p o d a tk u o b ro to w y m n a le ż y co ro czn ie zg ło sić przez n a b y cie k a r ty re je s tra c y jn e j, zatem u rzą d s k a rb o w y (re w iz y jn y ) n ie może o d m ó w ić w y d a n ia k a r ty także w p rz y p a d k u , g d y żądanie to zg ło si osoba, k tó ra n ie d o p e łn iła o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h z p rz e p is ó w o ze z w o le n ia c h na p ro w a d z e n ie p rze d
1. U w a g i o g ó ln e — Z a sta w re je s tro w y na sam ocho
dach został w p ro w a d z o n y u sta w ą z dn. 28 k w ie tn ia 1938 ro k u (Dz. U., poz. 302) o re je s tro w y c h p ra w a c h rzeczo
w y c h na p o ja zd a ch m e ch a n iczn ych .
N a p o ja z d a c h m e ch a n iczn ych , k tó re są poruszane s il
n ik ie m o p o je m n o ś c i s k o k o w e j p o w y ż e j 100 cm" i n ie są przeznaczone do ru c h u po szynach, m ożna u s ta n o w ić :
a) re je s tro w e zastrzeżenie w ła s n o ś c i do czasu u is z czenia ce n y ku pna,
b) za sta w re je s tro w y .
N ie m ożna je d n o cze śn ie u s ta n o w ić re je s tro w e g o za
strzeżenia p ra w a w ła s n o ś c i i zastaw u re je s tro w e g o . Z a sta w re je s tro w y m ożna u s ta n o w ić w y łą c z n ie na rzecz:
a) sp rze d a w cy z ty tu łu ce n y k u p n a w y n ik a ją c e j z u m o w y sprzedaży p o ja z d u m e chaniczne go lu b p o d w o zia ,
b) osoby, k tó ra w y k o n a ła n a d w o zie p o ja zd u , z t y tu łu n a le żn o ści za w y k o n a n ie ,
c) osoby, k tó ra u iś c iła s p rze d a w cy p o ja z d u lu b p o d w o z ia a lb o w y k o n a w c y n a d w o z ia całość lu b część n a le żn o ści w y m ie n io n y c h w p k t. a) i b) — do w y s o k o ś c i łu szczo n e j sum y. P u n k t c) zabezpiecza in tć re s y dającego p o ż y c z k ę na k u p n o lu b w ykonaną ? n a d w o zia .
P ojazd m e ch a n iczn y, o b c ią ż o n y zastaw em m oże w ie r z y c ie l p o z o s ta w ić w p o s ia d a n iu d łu ż n ik a . W ie rz y c ie l m a p ra w o żądać dopuszczenia go w s to s o w n y m czasie do ba d a n ia p o ja zd u .
2. U m o w a zastaw nicza — U m o w a za sta w n icza ma b y ć z a w a rta na p iśm ie i p o w in n a z a w ie ra ć:
a) im io n a , n a z w is k a (nazwę) oraz za m ie szka n ie (sie
dzibę) w ie rz y c ie la i zastępcy,
b) opis p rz e d m io tu zastaw u, w s z c z e g ó ln o ś c i"n u m e r s iln ik a i n u m e r fa b ry c z n y p o d w o zia , je ż e li je s t w ia d o m y ,
c) sumę i w a r u n k i p ła tn o ś c i w ie rz y te ln o ś c i za b e z p ie czo n e j zastaw em ,
d) p o s ta n o w ie n ie o u ja w n ie n iu w re je s trz e p ra w a z a s ta w u na rzecz sprzedaw cy,
e) datę u m o w y .
W ra zie n ie z a ch o w a n ia ty c h p rz e p is ó w u m o w a n ie m oże b y ć u ja w n io n a w re je strze .
Zastaw samochodowy rejestrowy
Kartoteka Tyg, Gosp 16/48 — 193
Zastaw samochodowy rejestrowy 2)
3. W p is i w y k r e ś le n ie z re je s tru — R e je s tr p ra w rz e c z o w y c h na p o ja zd a ch m e c h a n ic z n y c h p ro w a d z ą w ła d ze a d m in is tra c ji o g ó ln e j. Do w ła d z ty c h n a le ż y k ie ro w a ^ w n io s k i o w p is w re je strze . N a d e cyzję w ła d z y re je s tro w e j s łu ż y zażalenie do sądu o k rę g o w e g o oraz skarga k a sa c y jn a do Sądu N a jw y ż s z e g o .
R e je s tro w e p ra w o rzeczow e w yg a sa i zostaje z urzędu w y k re ś lo n e z re je s tru po u p ły w ie te rm in u , na k tó r y z o stało u s ta n o w io n e a w k a ż d y m ra zie po u p ły w ie la t p ię c iu od d a ty w p is u .
W y k re ś le n ie n a stę p u je ró w n ie ż :
a) na w n io s e k osoby, k tó r e j s łu ż y re je s tro w e p ra w o rzeczow e;
b) na w n io s e k d łu ż n ik a na p o d s ta w ie pism a, za w ie rającego z e zw o le n ie w ie rz y c ie la na w y k re ś le n ie ;
c) na w n io s e k d łu ż n ik a lu b in n e j osoby in te re s o w a n e j na p o d s ta w ie orzeczenia sądow ego;
dj w ra zie sprzedaży p o ja zd u m echaniczne go przez p u b lic z n ą lic y ta c ję ; w , t y m p rz y p a d k u k o m o rn ik z a w ia d o m i z u rzę d u w ła d z ę re je s tro w ą o d o k o n a n e j sprzedaży.
4. W y m a g a ln o ś ć w ie r z y te ln o ś c i — W ie rz y te ln o ś ć staje się n a ty c h m ia s t w y m a g a ln a :
a) w ra zie n iedop uszczenia w ie rz y c ie la do s tw ie rd z e
nia stanu p o ja z d u ; .
b) w razie z b y c if, w y d z ie rż a w ie n ia lu b u s ta n o w ie n ia dalszego za sta w u na p o je źd zie ;
c) w ra zie d o k o n a n ia zasadniczych zm ia n k o n s tr u k c y jn y c h bez z e z w o le n ia w ie rz y c ie la .
5. R ealizacja p r a w a zastawu — W ie rz y te ln o ś c i, za
bezpieczo nej re je s tro w y m p ra w e m zastaw u, s łu ż y p ie iw szeństw o z a s p o k o je n ia z p o ja z d u m echaniczne go przed w s z y s tk im i in n y m i w ie rz y te ln o ś c ia m i p ry w a tn o -p ra w n y - m i i p u b lic z n o -p ra w n y m i z w y ją tk ie m k o s z tó w e g z e k u c ji s k ie ro w a n y c h do p o ja z d u m echanicznego.
P raw o re je s tro w e za sta w u na p o je źd zie m e c h a n ic z n y m re a liz u je się przez sprzedaż na lic y t a c ji p u b lic z n e j p rz y p o m o c y k o m o rn ik a . U sta w a p rz e w id u je specjalne u ła tw ie n ia d la w ie rz y c ie li, k tó rz y są k u p c a m i re je s tro
w y m i. " Z - K ' N>
K a rto te k a Tyg. Gosp. 16'48 - 194
Organizacja Narodów Zjednoczonych
i .
Idea p a c y fis ty c z n a zn a la zła w X X - ty m w ie k u n a js iln ie j
szy w y ra z w osobie p re z y d e n ta S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h W o o d ro w a W ils o n a . Z je g o in ic ja ty w y tr a k ta t w e rs a ls k i s tw o rz y ł n o w ą , n ieznan ą d o tych cza s in s ty tu c ję m ię d z y n a ro d o w ą a m ia n o w ic ie Ligę N a ro d ó w . Z a d a n ie m te j in s ty tu c ji b y ło zapobiegać w o jn o m i p o p ie ra ć w sp ó łp ra cę m ię d z y n a ro d o w ą .
L ig a N a ro d ó w , ja k w ia d o m o , z a w io d ła . O kazała się o rg a n iz a c ją bez re a ln e j s iły i bez realn e g o a u to ry te tu . Z a ła tw ia ła drobne spory, ale n ie m o g ła z a ła tw ić p o w a ż nego k o n flik tu . L ig a N a ro d ó w stała się, ja k m ó w ili z ło ś liw i d y p lo m a c i, t y lk o m ię d z y n a ro d o w ą s k rz y n k ą do l i stów , gdzie składane b y ły różne ska rg i, ale gdzie n ie m o żna b y ło o trz y m a ć is to tn e g o ro z s trz y g n ię c ia pow a żn e g o sporu.
Co b y ło g łó w n y m p o w o d e m słabości L ig i N a ro d ó w ? P o w o d y b y ły częściow o n a tu ry p ra w n e j, częściow o n a tu r y p o lity c z n e j. G łó w n y p o w ó d n a tu ry p r a w n e j w y n ik a ł z art. 5-go P a k tu L ig i N a ro d ó w , k tó r y b rz m ia ł w sposób n a s tę p u ją c y : „ O ile w y ra ź n ie n ie zostało in a cze j p o s ta n o w io n e w te j u m o w ie , u c h w a ły zgrom adzen ia lu b ra d y zapadają przez je d n o m y ś ln ą u c h w a łę c z ło n k ó w z w ią z k u na p o sie d ze n iu re p re z e n to w a n y c h "
T o znaczy, że w zasadzie każda u c h w a ła za ró w n o Z g ro m a d ze n ia O gólneg o, ja k R ady L ig i w y m a g a ła zg o d y je d n o m y ś ln e j. Każde p a ń s tw o m ia ło p ra w o ve ta . N ie trzeba b yć w ie lk im p ra w n ik ie m , ażeby zrozum ieć, ja k w ie lk ie tru d n o ś c i p o w s ta ją w lic z n y m c ie le k o le g ia ln y m , gdzie k a ż d y c zło n e k k o rz y s ta z veta.
D ru g ą p rz y c z y n ą n a tu ry p ra w n e j, p o w o d u ją c ą słabość L ig i N a ro d ó w , b y ł b ra k w ła s n e j e g z e k u ty w y , w ła s n e j w ła d z y w y k o n a w c z e j. W p ra w d z ie art. 16-ty P a k tu Lig:
N a ro d ó w g ło s ił: „O b o w ią z k ie m R ady będzie w skazać p o szcze g ó ln ym rządom , ja k im k o n ty n g e n te m s ił w o js k o w y c h , m o rs k ic h i lo tn ic z y c h k a ż d y z c z ło n k ó w ma w s p ó ł
dzia ła ć w siła c h z b ro jn y c h , p rze zn a czo n ych do tego, by w y m u s ić p o szano w anie zobo w ią za ń Z w ią z k u ", Rada L ig i je d n a k n ig d y z tego a r ty k u łu n ie s k o rzysta ła , n a jp ie rw dlatego, że u z y s k a n ie zg o d y je d n o m y ś ln e j na a k c ję z b r o j
ną b y ło w ą tp liw e a p o w tó re , sto so w a n ie się p a ń s tw p o szcze g ó ln ych do w s k a z ó w e k R ady pod ty m w zg lę d e m nie
K a rto te k a Tyg. Gosp, 16/48 — 195
b y ło b y n a jm n ie j pew ne. W s z a k c z ło n k o w ie L ig i N a ro d ó w z a c h o w a li suw erenność, a L ig a N a ro d ó w w ła s n e j s iły z b ro jn e j, n ie za le żn e j od p a ń s tw p oszczegó lnych, n ie p o siadała.
A le p rz y c z y n y sła b o ści L ig i N a ro d ó w b y ły n ie ty lk o n a tu ry p ra w n e j, ale ta kże a m oże przede w s z y s tk in ^ n a tu r y p o lity c z n e j. W y n ik a ły one stąd, że w s k ła d L ig i N a ro d ó w n ie w e s z ły d w a w ie lk ie m o ca rstw a , m ia n o w ic ie S ta n y Z je d n o czo n e i R osja. N a le ż a ły n a to m ia s t do L ig i N a ro d ó w i do R ady L ig i p a ń s tw a fa s z y s to w s k ie , ja k W ło c h y i J a p o n ia oraz p a ń s tw a o m a rze n ia ch fa s z y s to w s k ic h , c z y li N ie m c y . P aństw a te u p ra w ia ły na te re n ie L ig i po łit y k ę a n ty p o k o jo w ą i w te n sposób fa k ty c z n ie rozsa
d z a ły Ligę. R osja została p rz y ję ta do L ig i N a ro d ó w d o p ie ro w 1934 ro k u , g d y h itle ry z m ju ż b y ł p rz y w ła d z y w N iem czech.
Organizacja Narodów Zjednoczonych 2)
2.
P om im o ty c h n ie d o b ry c h dośw iadcze ń z L ig ą N a ro dów , sama idea p a c y fiz m u n ie zam arła. Po o s ta tn ie j w o j
n ie ś w ia to w e j idea ta zn a la zła s w ó j n o w y w y ra z w o rg a n iz a c ji, o p ra c o w a n e j g łó w n ie przez a m e ry k a ń s k ie g o p ra w n ik a i p o lity k a H u lla (o trz y m a ł za to n a g ro d ę p o k o jo w ą N o b la ) i p rz y ję te j w San F ra n cisco w c z e rw c u 1945 ro k u p o d n azw ą „U n ite d N a tio n s O rg a n is a tio n ". P o w sta je p rz e to p y ta n ie , co ta o rg a n iz a c ja N a ro d ó w Z je d n o c z o nych, g ru p u ją c a 57 p a ń stw , w n o s i n o w e g o w p o ró w n a n iu z L ig ą N a ro d ó w i w ja k im s to p n iu może b y ć uw ażana za re a liz a c ję id e a łó w p a c y fis ty c z n y c h ?
A n a liz a c h a ra k te ru p ra w n e g o O. N . Z. n a tra fia na pew ne tru d n o ś c i, p o n ie w a ż s ta tu t o rg a n iz a c ji z a w ie ra ca iy szereg s fo rm u ło w a ń p ro p a g a n d o w y c h , haseł i sioga n ó w p o k o jo w y c h i h u m a n ita rn y c h .
Je ż e li ch ce m y zbadać s tru k tu rę p ra w n ą p e w n e j o rg a n iz a c ji, to m u s im y przede w s z y s tk im o d p o w ie d z ie ć na 4 p y ta n ia , d o tyczą ce : 1. c e l u da n e j o rg a n iz a c ji, 2. je j s k ł a d u , 3. o r g a n ó w danej in s ty tu c ji, z a ró w n o pod w zględem ic h s k ła d u ja k i ic h k o m p e te n c ji, 4. f u n k c j o n o w a n i a , c z y li tr y b u p o s tę p o w a n ia da n e j o rg a n iz a c ji.
Co do p ie rw sze g o p y ta n ia , to g łó w n y m celem n o w e j o rg a n iz a c ji je s t u trz y m a n ie m ię d z y n a ro d o w e g o p o k o ju
K a rto te k a Tyg. Gosp. 16/48 - 196
i bezpieczeństw a, ro z w ó j p rz y ja z n y c h s to s u n k ó w m ię d z y n a ro d a m i na zasadzie ró w n o u p ra w n ie n ia i sam o
s ta n o w ie n ia n a ro d ó w oraz w s p ó łp ra c a m ię d z y n a ro d o w a o p a rta na zasadzie szacunku dla p ra w c z ło w ie k a i d la p o d s ta w o w y c h w o ln o ś c i w s z y s tk ic h bez ró ż n ic y rasy, p łc i, ję z y k a i r e lig ii.
W id z im y z p o w yższe g o o k re ś le n ia , że ce l O. N . /.. z o sta ł s fo rm u ło w a n y w sposób d a le j id ą c y a n iż e li cel s fo r
m u ło w a n y w sta tu cie L ig i N a ro d ó w . S ta tu t L ig i N arodów ' m ó w ił o g ó ln ie o z a p e w n ie n iu p o k o ju i bezpieczeństw a oraz o w s p ó łd z ia ła n iu n a ro d ó w na zasadach h o n o ru i- s p ra w ie d liw o ś c i. S ta tu t O. N . Z. id z ie d a le jr bo d o ty k a p o śre d n io ta kże w e w n ę trz n e g o u s tro ju każdego państw a, sko ro p o d k re ś la zasadę d e m o k ra ty c z n ą sa m ostanow ie nia n a ro d u i zasadę lib e ra ln ą w o ln o ś c i w s z y s tk ic h bez ró ż n ic y rasy, p łc i, ję z y k a i r e lig ii.
Z o b a c z y m y je d n a k d a le j, że są to je d y n ie zasady p rz e w o d n ie o c h a ra k te rz e id e o lo g ic z n y m , n ie po sia d a ją ce za sobą ja k ie jk o lw ie k k o n tr o li lu b s a n k c ji ze s tro n y O. N . 7 A r t. 2 -g i b o w ie m głosi, iż O. N . Z. n ie je s t u p ra w n io n a do in g e re n c ji w s p ra w y należące z is to ty sw e j do w e w n ę trz
n e j k o m p e te n c ji każdego p a ń stw a . ^
Poza ty m tenże a rt. 2-gi w y p o w ia d a zasadę, że O. N . Z.
o p a rta je s t na p o d s ta w ie s u w e r e n n e j r ó w n o ś c i w s z y s tk ic h c z ło n k ó w . W y ra ż e n ie „s u w e re n n a ró w n o ś ć "
n ie je s t s fo rm u ło w a n ie m ja s n y m (ja śn ie jszą b y ła b y fo r m u ła „ró w n a su w e re n n o ść"). N a le ż y je ro z u m ie ć w zna
czeniu id e o lo g ic z n y m ja k o w y ra z p e w n e j te n d e n c ji do re s p e k to w a n ia s u w e re n n o ści i ró w n o ś c i państw .
3.
D ru g im zagadn ieniem , d o ty c z ą c y m s tru k tu ry p ra w n e j O. N . Z. je s t k w e s tią s k ł a d u O. N . Z. Z p u n k tu w id z e n ia p ra w n e g o n ie m a w ty m p u n k c ie zasadniczej ró ż n ic y p o m ię d z y daw ną L ig ą N a ro d ó w a n o w ą o rg a n iza cją .
W e d łu g s ta tu tu L ig i N a ro d ó w c z ło n k ie m je j m og ło zostać każde p a ń stw u , d o m in iu m lu b k o lo n ia - rządząca się sam odzielnie , o ile za je g o p rz y ję c ie m w y p o w ie się
2 /3 Z g rom adzenia . W y m ie n ie n ie w sta tu cie L ig i N a ro d ó w o b o k p a ń s tw ta kże d o m in ió w lu b k o lo n ii rz ą d zą cych się sa m o d zie ln ie n a s tą p iło na życze n ie A n g lii, p o n ie w a ż w ó w czas w 1919 r. d o m in ia a n g ie ls k ie nie b y ły jeszcze uznane za sam odzielne państw a.
Organizacja Narodów Zjednoczonych 3j
Kartoteka Tyg. Gosp. 16/48 — 197
O becnie k w e s tia c z ło n k ó w O. N . Z. u re g u lo w a n a zo
stała a n a lo g ic z n ie z tą je d n a k ró żn icą , że s ta tu t m ó w i ty lk o o ,,p a ń s tw a c h " tudzież, że obecnie Rada B ezpie
czeństw a ma w ie lk i w p ły w na p rz y jm o w a n ie n o w y c h c z ło n k ó w . P rz y ję c ie b o w ie m n o w e g o pa ń stw a przez Z g rom adzenie O g ó ln e może n a stą p ić ty lk o na zlecenie R ady B ezpieczeństw a. Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e może w y k lu c z y ć p e w n e p a ń stw o z O. N . Z. W y k lu c z e n ie może n a stą p ić w sto su n ku do c z ło n k a O. N . Z., k t ó r y syste m a ty c z n ie narusza zasady, z a w a rte w statucie.
S ta tu t n ic n ie m ó w i o w y s tę p o w a n iu c z ło n k ó w z O N Z . N a le ż y to in te rp re to w a ć w ten sposób, że w y s tą p ie n ie je s t m o ż liw e w k a ż d y m czasie. P o tw ie rd z a to s p ra w o zdanie je d n e j z k o m is ji k o n fe re n c ji w San F ra n cisco (k o m is ji d o ty c z ą c e j d z ia łu p o p ra w e k sta tu tu ), k tó re g ło s iło ; ,,N a jw y ż s z y o b o w ią z e k n a ro d ó w , k tó re zostaną c z ło n k a m i O. N . Z., p o le g a na ty m , ażeby k o n ty n u o w a ć ow ą w s p ó łp ra c ę w O rg a n iz a c ji w c e lu zabezpieczenia m ię d zyn a ro d o w e g o p o k o ju i bezpiecze ństw a. G d y b y je d n a k c z ło n e k na s k u te k o k o lic z n o ś c i w y ją tk o w y c h b y ł zm u szony w y s tą p ić i p rz e ło ż y ć b rze m ię u trz y m a n ia m ię d z y n a ro d o w e g o p o k o ju i bezpie cze ń stw a na in n y c h człon ■ k ó w O. N . Z., to n ie n a le ż y do zadań O rg a n iz a c ji zm u szanie ta k ie g o cz ło n k a do k o n ty n u o w a n ia w s p ó łp ra c y w O rg a n iz a c ji".
4.
Przechodzę teraz do trzeciego, n a jo b sze rn ie jsze g o za
gad n ie n ia dotycząceg o s tr u k tu r y p ra w n e j O. N. Z. a m ia n o w ic ie do za g a d n ie n ia o r g a n ó w O. N . Z. S ta tu t p rz e w id u je 6 s ta ły c h o rg a n ó w : 1. Z g rom adzenie O gólne, 2. Radę B ezpieczeństw a, 3. S e k re ta ria t, 4. Radę G ospo
darczą i Społeczną, 5. Radę P o w ie rn iczą , 6. T ry b u n a ł M ię d z y n a ro d o w y .
Z p u n k tu w id z e n ia p ra w n e g o n a jw y ż s z y m organem 0 . N. Z. je s t Z g r o m a d z e n i e O g ó lne. S kłada się ze w s z y s tk ic h c z ło n k ó w O. N . Z., p rz y czym k a ż d y c zło n e k może m ieć 5 p rz e d s ta w ic ie li w Z g ro m a d z e n iu O g ó ln y m . P rz e d s ta w ic ie le c i m a ją je d n a k ty lk o je d e n głos.
Do g łó w n y c h zadań Z g ro m a d ze n ia O g ó ln e g o n a le ży 1. U c h w a le n ie zaleceń w s p ra w ie u trz y m a n ia m ię d z y n a ro d o w e g o p o k o ju i bezpieczeństw a. 2. W y b ó r in n y c h o rg a n ó w O. N. Z. a w szczególności w y b ó r c z ło n k ó w n ie -
Organizacja Narodów Zjednoczonych 4)
K a rto te k a Tyg. Gosp 16/48 — 198
s ta ły c h R ady B ezpieczeństw a. 3. P rz y jm o w a n ie n o w y c h c z ło n k ó w O. N . Z. 4. K w e s tie budżeto w e.
P rzy ty m są d w a w ażne zastrzeżenia, k tó r y c h n ie b y ło w s ta tu c ie L ig i N a ro d ó w a m ia n o w ic ie : 1. te k w e stie , k tó re p o c ią g a ją za sobą ko n ie czn o ść d z ia ła n ia p rz e k a z y w a n e są Radzie B ezpieczeństw a, 2. je ż e li Rada Bez p ie cze ń stw a z a jm u je się ja k im sporem lu b sy tu a c ją , <->
Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e nie może czyn ie zaleceń w te j sp ra w ie in a cze j n iż na w e z w a n ie R ady Bezpieczeństw a.
D e c y z je Z g ro m a d ze n ia O g ó ln e g o są u c h w a la n e z w y k łą w i ę k s z o ś c i ą . W ty m p u n k c ie w y s tę p u je za
sadnicza ró ż n ic a m ię d z y L ig ą N a ro d ó w a O .N .Z . W Z g ro m a d ze n iu O g ó ln y m L ig i o b o w ią z y w a ła zasada j e d n o- m y ś l n o ś c i . W Z g ro m a d z e n iu O g ó ln y m O. N. Z.
o b o w ią z ire zasada w i ę k s z o ś c i , k tó rą p ro je k to w a ł sw ego czasu W ils o n . P rz y ję c ie zasady w ię kszo ści w m ię d z y n a ro d o w e j o rg a n iz a c ji p o k o jo w e i m a znaczenie zasadnicze, p o n ie w a ż oznacza p o w a ż n y k r o k nap rzó d w ro z w o ju id e i p a c y fis ty c z n e j t u dzież p odw aże nie zasady su w e re n n o ści p a ń s tw o w e j. W ią że sie to ;ed n a k z p o w a ż n y m o g ra n icze n ie m k o m p e te n c ji Z g ro m a d ze n ia O g ó ln e g o O. N . Z. - w p rz e c iw ie ń s tw ie do Licri N a ro d ó w , gdzie Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e ro zp o zn a w a ło w s z y s tk ie sp ra w y, k tó re w c h o d z iły w zakres d z ia ła n ia L ig i lu b d o ty c z y ły p o k o ju ś w ia ta i gdzie fo rm a ln a k o m p e te n c ja Z g ro m a d ze n ia O g ó ln e g o nie b y ła m n ie jsza od k o m p e te n c ji
W re s z c ie zaznaczyć należy, że Z g ro m a d ze n ie O g ó ln e samo u s ta n a w ia sw o je p rz e p is y p ro c e d u ra ln e oraz w y b ie ra sw e g o p rze w o d n iczą ce g o na k a żd e j sesji.
5.
D ru g im i w p ra k ty c e n a jw a ż n ie js z y m organem O. N. Z.
jest Rada B e z p i e c z e ń s t w a . S kłada się z 11 c z ło n k ó w a m ia n o w ic ie 5 c z ło n k ó w s ta ły c h (A n g h a C h in y , F ra n cja , S ta n y Z je d n o czo n e i Z w ią z e k R a d zie cki) oraz 6 c z ło n k ó w n ie s ta ły c h , w y b ie ra n y c h przez Z grom a d ze n ie O g ó ln e na p rze cią g 2 la t, bez m ożności n a ty c h m ia s to w e g o w y b o ru p o n o w n e g o (obecnie K o lu m b ia , S yria , B elgia,
Kanada, A rg e n ty n a i U k ra in a ). .
Takie sa zadania R a d y B ezpieczeństw a? Z a d a n ia te są pow ażne, p o n ie w a ż s ta tu t O. N . Z. głosi, że c z ło n k o w ie
Orgapizacja Narodów Zjednoczonych 3
Kartoteka Tyg. Gosp. 16/48 — 199
