Scenariusz lekcji: Argumentum: Podczas uczty.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny): uczeń wie, jak ucztowali starożytni Rzymianie;
uczeń wie, jak należy tłumaczyć tekst „Podczas uczty”; uczeń wie, jak należy odmieniać czasownik possum, posse i co oznacza quod przyczynowe;
b) Umiejętności (cel kształcący): uczeń umie sam przetłumaczyć tekst łaciński;
potrafi rozwiązywać ćwiczenia gramatyczne do powyżej podanego materiału gramatycznego;
c) Cel wychowawczy : uczeń dzięki poznanym wiadomościom, zwartym w czytance, dowiedziawszy się o przygodach głównego bohatera, dowie się, co może oznaczać nadmiar alkoholu; niech to będzie dla niego przestrogą; Nunc est bibendum- jak rzekł Horacy, ale zachowując umiar!!!
2. Typ lekcji
translatorsko-gramatyczna- główny nacisk kładzie na tłumaczenie, ale zawiera elementy gramatyki w celu powtórzenia i przyswojenia sobie;
3. Metoda i forma pracy
bezpośrednie:
pośrednie:
4. Środki dydaktyczne
tablica, Wojciech Mohort-Kopaczyński, Teodozja Wikarjakówna, Disce Latine, Warszawa- Poznań 1999, PWN.
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min.): Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który podają mi uczniowie po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
► Sprawdzenie pracy domowej (8 min. ): Uczniowie mieli za zadanie nauczyć się tłumaczenia czytanki: Vivat rex bibendi! Proszę jednego z uczniów o przetłumaczenie
wybranych zdań, pytam o formy gramatyczne form czasownikowych oraz rzeczownikowych.
Tekst (str. 61-62):
Postumus: - Es, mi Hirti!
Amīcos nostros noscitas?
Hirtius: - Noscito et libenter salūto: Salvēte!
Convīvae: - Et tu salve, Hirti!
Octavia: - Rosae iam te exspectant et corōna myrtea.
Postumus ridet: - Hirtius Falernum imprīmis meret, Octavia!
Heus, puer! Aleam mihi da!
Quis rex bibendi esse potest? – cogitant convīvae – Quem di maxime amant?
Postumus: - Aleam spectāte!
Convīvae aleam spectant et vocant:
- Canis! Fortūna me non adiuvat!
- Iterum canis! Nunc tu, Postume!
- Venus, belle! Nunc tu, Postume, rex bibendi es!
Is autem gaudet: - Deae libenter pareo.
Heus, pueri! Cibos et vina nobis aportāre festināte!
Cur tacent tibiae?
Et nunc, amīci, Hirtio nostro propināmus:
Bene tibi!
Convīvae: - Bene veterāno nostro!
Hirtius: - Nunc ego Postumo meo et Octaviae eius propino:
Bene vobis!
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału (przy tłumaczeniach tekstu zawsze dochodzi do tego również element ćwiczeniowy) (20 min. ):
Krok I:
Mówię uczniom o tym, jak ucztowali starożytni Rzymianie. Podaję podstawowe słownictwo:
In tabula:
Triclinium- jadalnia Ovum, i- jajko Malum, i- jabłko Mensa, ae- stół
Conviva, ae- biesiadnik, gość
Tłumaczę znaczenie sentencji: Ab ovo usque ad mala.
Wzięło się ono stąd, iż starożytni Rzymianie zaczynali ucztę od jajek, poprzez różne potrawy mięsne, a kończyli na owocach, zwykle były to jabłka;
Rex bibendi- król picia (król uczty) Opowiadam, kim był, jaką funkcję pełnił.
Szkicuję na tablicy sofy i pokazuję, gdzie siedział król uczty, najważniejszy gość... mówię również, jakie tematy poruszano (na przykładzie Uczty Platona, Uczty Trymalchiona Petroniusza).
Krok II:
Następnie przechodzimy do tłumaczenia tekstu: Podczas uczty.
Tekst str. 65-66:
Postumus contentus est,
Quod convivae non solum cibos et vina laudant, Sed etiam disputant
Et iocis gaudent.
Ecce conviva quidam amicos monet:
- Pst! Poculum meum murmurat, sed quid? – ignoro... Tacete!
Convivae tacent. ... – Et quid murmurat?
Conviva: - “Imple!” … murmurat: “Imple!”
Iocus convivas delectat.
Postumus tamen exclamat:
- Mea est culpa! Imple, puer, pocula nostra Falerno!
Servus: - Non possum, domine!
Postumus: - Quid? Non potes?! Cur?
Servus: - “Posse, posse”. Non possum, Quod amphora vacua est, domine.
Postumus: - Cur itaque Falernum non apportas, asine?
Festina! Et amphoras attente specta!
Servus: - Heu me miserum! Perii!
Postumus: - Cur tam clamas? Cenare non possumus!
Servus: - Mmmonstrum … hhhorrendum, domine!
Postumus: - Monstrum? Heus, serve, certe ebrius es?
Servus: - Vera narro! Homunculus ... comatus ... caudam longam habet ... murmurat acerbe
… o! … o … ! id monstrum apparet! Actum est!
Hirtius: - Ha, ha, hae! Ridere potestis, amici!
Simiolum Iuliae noscito!
Krok III:
Przypominamy, jak odmienia się czasownik possum, posse w Ind. Praes. Act.
In tabula zapisuję:
Pos + s => possum Pos + e => potes
Po czym proszę jednego z uczniów o przypomnienie odmiany.
Nieznane słownictwo zapisuję na tablicy:
Homunculus, i- człowieczek- zdrobnienie (deminutivum)
* Dzień, w którym lekcja miała miejsce był to: piątek przed „majówką”... kiedy do dzwonka zostało niewiele czasu, pozwoliłam uczniom na to, by pośpiewali po łacinie Jedna z uczennic wyjęła gitarę i usłyszałam: plurimos annos Później dwie uczennice wyśpiewały tekst czytanki przerobionej na lekcji, a na koniec uczennica voce pulchra zaśpiewała pieśń Christus vincit, Christus natur. I tym optymistycznym akcentem lekcja się zakończyła.
► Ćwiczenie sprawności i nawyków (10 min. ):
c) Faza podsumowująca Krok I:
Wspólnie robimy ćw. 1/67 ustnie. Uczniowie tłumaczą zdanie, a następnie uzupełniają : Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasownika possum, posse:
1. Servus pocula vino implere non ..., quod amphora vacua est.
2. Servus: “Domine, vinum apportare non… “.
3. Convivae ridere…, quod simiolum vident.
4. Theodorus: Nunc de rhetorica disputare…, pueri”.
5. “Quid? In theatro dormitare ..., Marce!” – exclamat Iulia.
Proszę wybranych uczniów. W celu przypomnienia jeden z uczniów odmienia: amicus meus, zwracam uwagę na formę voc. – mi amice!
Krok II:
Przechodzimy do ćw. 2/67. Uczniowie tłumaczą zdania, a następnie łączą.
Podane niżej pary zdań połącz, uważając na kolejność, w jedno złożone podrzędnie ze spójnikiem quod (=ponieważ) według wzoru i przetłumacz:
Pocula implere non possum, domine! Amphora vacua est!
Pocula implere non possum, domine, quod amphora vacua est.
1. Postumus contentus est. Hirtius apud eum est.
2. Litterae semper quid apud vos narrant. Litteras vestras exspecto.
3. Viri scelesti et familiae et patriae rhetorica nocent.
4. Rhetoricam laudare non debemus.
5. Is comoedus magnificus est. Iulia Roscium spectare cogitat.
► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału (2 min. ): Pytam uczniów, czy wszystko jasne? Wszelkie wątpliwości wyjaśniam.
► Zadanie i objaśnienie pracy domowej (2 min. ): Ćw. 3/ 67
► Pożegnanie (1 min.): Żegnam uczniów po łacinie: Valete carissimi discipuli et carissimae discipulae!!!
6. Bibliografia
Wojciech Mohort-Kopaczyński, Teodozja Wikarjakówna, Disce Latine, Warszawa-Poznań 1999, PWN.
Zadanie domowe Ćwiczenie 3/67:
Przetłumacz na język łaciński:
1. Nie mogę przepić do ciebie, ponieważ mój puchar jest pusty.
2. Chwalimy retorykę, ponieważ ona ćwiczy wymowę.
3. Nie zachwycam się twoimi żartami, ponieważ mogą szkodzić moim przyjaciołom.
4. Marek może drzemać w teatrze, dlatego że nie lubi sztuk scenicznych.
