A R C T I S S I M U M
LEGTS CUM SYNAGOGA
N E X U M ,
JU X T A ILLU D HEBRjEO RU M :
V E I N O N E S T L E X , N O N S P N T S Y N A G O G / E >
EXPENSURUS, A D S O L E M N E M
LEGUM
GYMNASII ELBINGENSIS
R E P E T I T I O N E M
D. X I I . S E P T . A. M D C C X L V l l l . M O R E P A T R I O
IN STITUEN DAM ,
A M P L I S S I M O S
P R O C E R E S ,
C O E T E R O S g j E
MUSARUM PATRONOS
O M N I, QVO D E C E T , O B SE R V A N T IA C U LTU O F F I C I O S E I N V I T A T
JOANNES LANGIUS,
' V r A T H .R E C T .T .P . E T BIBL.
M A G N I F I C O S , G E N E R O S O S E "
URBIS
*©> (3)C©>'(®)-(Gl)'(®)' '(©)-(Q)"©>'(Q)'@)'te)' '©•(©>'(©> •fei>fe|>@)-(g)' <G)YgV^©V(©>(©>
_ l o t A i W tA jtA ^ o C C ? ^ ^ zXj zXj zXj
$ 2 ? ® $ 2 ? ® 3§f ®
cv^roo^ 0 5 0 5 iy»{X i'Xi€GiX i CCiO^OZ^^G^G OC5-2GQ3 0 3
f f f f # t t f f f f ' i f t f f t i f t t i f f
i ® i k uantllm o m n in o utilitatis, quan tum que dulcedi
n i B n *s *n cec^r0 digniflim is populi ifraelitici anti- 6 quitatibus lateat, illi nos praeprimis d o cen t, qui
m eritorum de politioribus litteris laude & fama m axim e florentes in illuftrandis vindicandisque iftis a con tem tus & o b livio n is vitio multum tem poris ac fu- doris con fum ferun t. a ) Sicuti v ero fingulares illae n equ e intellectu neceffarize m inus quam notatu gratifiimae ailiduis rerum judaicarum cultoribus om n es fem et com m endant an
tiquitates, ita n o n ultim um eas inter m erentur lo c u m , quae S yn ag o g aru m & legum in Syn agogis om ni induftria, o m n iqu e ftudio tran and arum e x p o n u n t rationem , juxta illu d : p K Dtt DPDID T Q pN m i n U bi non efl lex, non fu n t Synagoga, b )
A n im u m noftrum Syn agogarum m in im e folicitat origo, c) Q u ip p e Bertram o, d) L ig h t f o o t o e) & Sem lero f ) illas jam- jam fub Jo fu a & Ju d ic ib u s viguilfe ftatuentibus, praeter S ig o - nium g ) & V itrin gam h ) B u d d e u s i) aliique eas,demum Ifraele in captivitatem babylonicam d e d u & o tem plo qu e diruto ere
mas fuifle autumant. Sed h o c faltem indicafle juvat, m agnam illarum in Judaeorum animis o m n i aevo fuifle venerationem*
easque cultui d ivin o facras, quan tum rtecellitatis tantum di
gnitatis 3) Ex multis aliis huc pertinent Lundii jtlt)ifdje .£>Clli(Uf)UltUT. Witfii mtfcell.
facra. Leydeckerus de republ. Ebr. Goodwini Mofes & Aaron.
b) Quod exhibet Relandus in antiqu. hebr. p. 1 17. ex Midrafch Efther. 12%. 1. c) Plura videfis hac de re in Sfcyenjledii antiqu. bibi. & eccl. c. VIII. n.V I. $. I .
d) de republ. Ebr. c. XV. ~
e) Opp. Tcm. I. p. 4 7 3 . - ^ P ®
f ) in bm AntiquitiUw t>cr $ e il. ©cbriff. L .I I I . c . x v .
■ g) de republ. Hebr. L. II. c. V III. p. 86. h) de Synagoga veteri. L . I. part. II. c. 2.
i) in H. E. V. T. P. II. Sed. VI. $. X. p. m. 9 7 6 . •*
Q a i : ' ' '! ^
gnitatis habuifle. Placuit enim Ifacidibus in c o n d en d is Syna-' gogis nullis nec impenfis nec labori parcere. V e l fola H ie r o - lo ly m a , fi L ig h t f o o t o k ) fid.,s adhibenda eft, ulcra C C C C vel o m n in o C C C C L X X X intra fua n um eravit moenia. Siquidem ea D o d o r u m judaicorum fu itfe n te n tia , ut ubi faltem viri ifra- elitici decem , n o n cujusvis tamen c o n d itio n is, fed qui o p e re interm illo facris q u o tid ie adefle poterant, otiofi dicli, h. e. litterati & legis ftudiofi 1) co m m o raren tu r, e x flru e re n t Synagogam , m) Q uam lubrica hinc n o v a illa & inaudita q u o n dam J o . H ard uin i c on je& u ra fit, ibm niantis, n o n plures H ie- rofolym is exftitifleSyn agogas quam duas, civiu m alteram, al
teram L ib e rtin o ru m , jam pridem c e l.D e y lin g iu s & feliciffimo q uid em fidere dem onftratum ivit, n )
A d haec foliciti erant an xiique Hebraei in eligend o lo c o , n o n m inus fa n & ita te , quam glo ria Synagogae exftruendae d i g n o , q u an tu m q u e amoenitatis, tantum utilitatis habituro.
O p tim u m enim judicarunt, illam vel edito m on ti & collibus em in en tibus im p o n e r e , o ) freti Salom onis effato: in vertice lo c o ru m fublimium clam3t fapientia, p) vel ad lacuum & flu vio ru m crepidines m agn o religionis apparatu excitare, q ) N e c temere. M em ores quipp e & m anuum , antequam ad pre
ces faciendas a c c ed e ren t, lavationis & verb o ru m Prophetae:
in die illo erit fo n s apertus dom ui D avid p r o p e c c a to & im munditia, r) ripas am nium & pifcinarum illis con d en d is con-
A 2 v e n ie n -
k) :n cent. chcr. Matth. pr&m. c. XXXVI. p. 7 0 . 7 1 . I) in hor. hebr. & talmud. ad Matth. c . I V , 2 3 . p. 248 .
m) Id quod apud G&edwinum 1. c. cx edit. ReizJi. p. 1 6 3 . fcquens Judceomm indicat formula n ^ f l i D P H V p N non eft Synagoga
minor decem. %
n) in obf.facr. P. II. obf. XXXV. in A ft.V I, 9.
6 ) Oai?m morem noftro adhuc Judaeos obfervare feculo, docet Schudt (jj jVinctl aDiercftoilr&igfttf m. p. i i. l. V I. c. 6. $. 4 9 . p. 1 2 4 .
\|>) ProY. y n r , 1 . 2 .
q) ^cfte Zornio 'm dijf. dt fcholit publicis, quas Ju d ti prope a lacuum crepidinibus exjlruxijfe perhibentur.
t) Zach. XIII» 1.
venienti/limas judicarunt. H o c evincit Paulus, gentium A p o - ftolus, qui Philippis agens, cum T im o t h e o , filio lu o yv^ rlu iv vWei, s) die Sabbati fe exiille dicit extra urbem ad fluvium , ubi fupplicatio fieri folebat, ibique fedentem allocutum fuifle fe m in a s, quae c o n v e n e r a n t; t) illud vero teflatur Syn ag og a, ad tem pli latus p ro p e atrium fita* in qua Salvator d uo decim an n o rum pu er (edens d ocuille legitur, u) C h riftu m en im n o n in ipfo te m p lo , fed in Synagoga faltem p ro p e tem plum e x f t r u d a , D o & o r is m u n ere f u n d u m efTe, vel e xin d e patet, q u o d m ortalium n e m in i, n ec fu m m o quidem P o n tific i, n e c ipfi R egi, nifi ex familia davidica p ro g n a to , in eodem federe licuit. H in c qui in Synagoga p ro p e atrium tem pli fedens M o fe n & P rophetas legit, in ipfo tem plo fedifle & legifle ex- iftimatur. D ices quidem , Meffiam e x fangvine D avidis genus fuum d u cen tem , R egem R egnantium & d om us Altiffimi D o m inum , facultate praeditum fuifle, flcut om nes in tem plo v e n dentes em entesque ejiciendi & num ulariorum menlas fellasq;
venales habentium columbas evertendi, w ) ita d o & rin a & fa- pientia fua in adm irationem o m n e s atque ftuporem rapiendi,
& fed end o qu id em . A f t n o n Salvatorem m o d o , fed illum iv ftto-ea tuv Jiiatrxe&Kuv, i. e. una cum aliis juventutis judaicae D o d o r ib u s , quibus in tem plo federe prohibitum e r a t, difci- pulis flantibus & M agiftrorum verba audientibus fedifle, innuit Evangelifta. E x cujus teftim o n io videm us pariter, quid caufae fu e r it, cur & tem p o re fecundi tem pli in Judaea aeque ac aliis regionibus, & illo jamjam deftrudlo ad n o ftru m usq u efecu lu m multis in locis Synagogas exftru xerin t Ifacidae, fc. n on ut in iisdem facrificiis offerendis ign eque cremandis voluntati d ivi
nas facerent fatis. N a m ficuti U r b e fandillim a a ro m an o milite o cc u p a ta , Sacerdotibus jn o r t e m a fe deprecantibus, V i d o r
5) I. T im .L 2 .
t) Aft. X VI, 1 3 . conf. Wolfii cur a philol. ad h. I.
u) Luc. II, 4 6 . w ) Matth. XXj 1 2 .
tefteEgefTppo x) refpondit, deficiente tem p lo c u ltu q u e d iy in o n o n amplius o pus efle S ac erd o tib u s, ita altari holocauftis com b u ren d is inferviente funditus everfo , illo q; v ero & un ico per C h riftu m N . T . Sacerdo tem m axim u m in c o r p o r e lu o jamjam oblato facrificio, p e r o m n es V . T . adum brato ty p o s , haec religionis judaicae cetfat pars. Sed ille Syn ag og arum fuit fcop us, finis ille, ut & orandi & legem praelegendi occafionem lo c u m q u e Judaeorum haberet c o n c io . E x quibus n o n diffi
cile ad judicandum eft, difcrim en Synagogae & fcholae judaicae in eo praeprimis confiftere, q uo d in illis ad preces fun den d as
& ad legem Prophetasque legendum , in hac autem ad fcripturam allegorice explicandam & ad traditiones M ajorum p ro p o n en d as ev olven d asque c o n v e n iren t. H in c n o n m irum e ft,fc h o lam n\D d o m u m fu b tilita tis & a c u m in is S y n a goga praeftantiorem e ffe, h an cq u e e x m ente Judaeorum in i lla m , n o n illam autem in hanc, fanclitate eam m u k is v in centem m odis, con verti pofle. y )
Sed legem infimul iftam, in qua legenda toti erant Levitae atque S c rib x , indicandi facultatem otium ho c praebet littera
rium . Eam praeter, quae Judaeis aeque ac gentilismi erroribus in v o lu tis per creationem infita fuit, quaeque ab ipfa h o m in u m natura naturalis dicitur, aliam adhuc Hebraeorum genti d ivin i
tus concetfam fuifle l e g e m , ufitata illa in fcriptam & oralem f. o retenus traditam & n o n fcriptam e x p o n it d iftin & io . z) P o llem u s quidem & f e p t e m illas fam igeratillim asN oachi leges, aJo .S eld en o a) luculentiflim o com m entario illuftratas,quas tan- quam praecipua Ju ris divini univerfalis capita Patriarcham hun c ante & poft diluvianum natis fuis quam diligentiflime incul- caffe credit Buddeus, b) annumerare n o n fcriptis, nili auclori-
A ; tas
/ x ) L . v . c. 4 5 . t*om ju&ifcfien £ rie g e .
y) Id-quod docet Goodwin 1. c. L . II. c. II. $. 9 . au&orc M cfe M aim onide in tr a fl.
thephillah. c. X I. fe&. 1 4 . ,
7) vid. Pfcijferi T h e o l.Ju d . exerc. IV . de trlhtrefio ju d . th. 3 - P- l 8 9 * - a) in opere de jf. N . & G . ju x ta difclpiinam Hebr&orum.
. b) in introd. ad b 'Jl. P b il. Ebr. ed. nov. p. 20. & in H. E. V. T. T . I. Per. I. Sc&.
II. §. V . p. m. 19 4 . . . f
tas praeceptorum noachidicorum ab aliis in dubium vocata idem prohiberet. Adhaec eam q u o q u e Judcei ftatuunt non fc r ip t a m , quam cum M ofes per 4 0 dies n o & e sq u e in m o n te c om m oraretur, una cum t<yygel<p<* D E V M illi patefecifle c re dunt, addito mandato, ut qu em ad m o d u m ipfe ab ore ad os hanc accepiiTet oralem legis exp o fitio n em de obfcurioribus typis, fa- crificiis, ritibus, aliisq; placitis,ita & oraliter eandem propagaret.
Q uas traditiones tanta recipiebant v e n e ra tio n e , ut ad illas magis quam ad verba legis attendendum efle, turpiffime jacti
tarent Rabbini. c) Ifta v ero n o n fcripta lege M ajorum hario
lationibus potius obnubilata quam illuftrata, mirum n o n eft,
& P ro p h etis querelarum datam fuifle o ccafio nem & turgidam poftea Pharifaeorum gen tem , D E I d i& u m fua, quam tradunt, inftitutione refcindentem , juftiffimam Salvatoris incurriiTe re- preh en fion em . d ) M ajorem itaque in D O M I N V M animis
& am orem & adm irationem fui conciliavit l e x , litteris c o n - iignata & M o f i s m inifterio o m n i tradita p o p u lo . E c q u is enim in legis divinae co n d ito re n o n tantam deprehendit auftorita- tem , quantam in illa prom ulganda majeftatem ? E t utrum m h randa fit illius magis fan&itas an p e r f e d io , alii dicant. In te- rim conftat, generali legis d en o m in atio n e om nia Mofis fcripta v en ire, circa quas n on con fervanda m o d o , ne apex defiderare- tu r ullus, Scribarum & L eg isp erito ru m cura adm odum folicita f u i t , fed ut per anni q u o q u e fpatium abfolveretur Pentateu- chus, Judaeis placuit, illum in fectiones quasdam di
tias dividere, e ) e x q u o legis ftudio noftra fine dubio nata efle vid etu r Judaeorum form ula de fororia legis & Synagogae har
m onia. Q uam fane in dubium v o c are audebit n e m o , nifl antiquitatum m o ru m q u e judaicorum hoftis & vituperator.
N a m lex divina, cui potius quam Synagogae c o n v e n it? & in Syn agoga quid magis tra&anda legend aq ue eft, quam divina
c) vid. Pfeijfet l. c. p. 1
89
.d) Mare. VII, 1 3 .
c) vjd. Pfeijftri Critica /aera. p. g. Cc 22. $cc. Tairiciw in Cod, Hebr, ja».
VIII. p . 3 4 .
le x ? Sicuti enim nullum dignius & utilius D E I m unus e x c o g ita ri, multo m inus verbis indicari p o t e f t , quam p erfefta &
v oluntati divinae fimillima l e x , ita S yn ag o g a nullum n ec prae- fentia nec fan & itate AltifTImi dignius reperiri vel elegi p o teft aedificium. N o n eadem quid em in S yn ag o g a quam in te m plo ratione, praefentiam fuam declaravit D E V S , aeque tam en ejusdem criteria coram & palam faepe n u m e ro in illa prae fe tu lit, in q u a , avitorum facris dicata per tres feptimanae dies, f e c u n d u m , q u in tu m & fabbatum f ) erudiendus erat Judaeus A p ella n o n in artibus atque fcien tiis, humanae felicitatis ful
cris, fed in voluntate D E I , lege exprefla.
Sicuti v ero C h riftu s & M o fes ar& iflim o in ter fe cohaerent vinculo, g) & q u o d in altero typis atque cerem oniis legalibus praefiguratur, in altero im pletum e x h ib e tu r, h) Jo a n n e affir- m ante» i) gratiam & veritatem, figuris V . T . o p p o fita m , p e r J . C . fa&am elle, ita nullum eft dubium , quin multae Ecclefiie mofaicae reliquiae in oeconom ia N . T . adhuc inven iantu r.
N o n n e lex divina, eaque moralis, cujus in d o & rin a d e C h r if t o
& falutari ipfius E v a n g e lio , im o de juftificatione hom in is p e c catoris coram D E O , c on tra A n tin o m o rurri infultus, n o v o s q ; ejusdem ofores magnus & legitimus ufus eft, k) praeclari inftar dcpofiti A n g e lo ru m m inifterio Judaeis concredita, 1) per hos ad C hrifti p erv en it adoratores? Id q u o d evangelizans ille V a te s quam apprim e teftatur, m) d u m : ex Sion e, inquit, le x (non fidei faltem, i.e. do&rinae Evan gelii, n ) fed vitee q u o q u e m o r u m q u e ) & H ie ro fo ly m is difciplina D E I proficifcetur.
gr. leftu dignifllmum, quo ufus, quem lex divina J cripta ante juftlfica- m tnonjirandis peccatis habet, ab objeffionibus nonnullis vindicatur, die Pent. focro a. c. Regiom. propofitum;
]) Exod. X IX ,3. X X IV , 3. Jo" V II, 19 . Aft. VU, 5 3 . m) Je f.1 1 ,3 .
n) Rom. XUj 3 7 . J a c .^ 2 5 .
A b fit
f ) conf. Pfeljftri dubia vexata S. S. Loc. XCIV, c. XII., §. 5. p. 4 9 3 . g) vid. ‘J o . Ad. Ofiandri Dijfcrt. de Mofe & Chrifto.
h) conf. Rambachii Chrijlus in Mofe.
A b fit itaque legem a C h r iflo , n o v o legislatore, qui praeceptis D ecalo gi ab hum anis traditionibus liberatis, evangelica qui
dem , n o n legalia addidit, petere velle. Q u in potius affirmare liceat,legem a le g i s m i n if t r o i .e .M o fe a d C h r i f t u m , legis reftau- r ato rem , p e rq u e hun c in Ecclefiam chriftianam perveniiTe. o) Sed eadem q v o q ; ratio eft locorum , cultui d ivin o & educationi juventutis in N . T . dedicatorum , quaeSynagogarum judaicarum.
N o n n e enim harum veftigia & in Ecclefia & in Schola exh i
b en tu r chriftiana<? p) Paganis quidem & fua fuere facella &
d e lu b r a , lo.caque cultui num inum con fecrata, q) aft nedum plurim a fuperflitionis gentilis a u # o r e fatana, D E I lim ia, ju- daism o fuam debere o r ig in e m , hujus o m n in o loci eft iilud d ivi gentium A p o f t o li : quae C h r ifto cum Beliale c on cord ia aut q u o d C h r i f t i a n o cum paganis c o m m e rc iu m ? r) T e m p l o r rum itaque & fcholarum chriftianarum annales cultui potius V . T . & Syn agogis Judaeorum quam gentilibus nos debere, ambabus ad unum o m n es c o n c e d e n t manibus. H o c q u e in caufa e ft, cur Ecclefiam chriftianam cum Synagoga judaica c o n fere n d am effe, p o ft G r o t i u m , S e ld e n u m , L ig h tfo o tu m , aliosque magni n o m in is v i r o s , ornandam d efe n d e n d a m q u e fibi fumfit V itrin g a. s) E t ne nos ab indole ac fimplicitate, quae in prifca v igu it E c c le fia , receffifTe & a veritatis tramite nim is aberrafle quis p u te t, ad unicum illud inftar o m n iu m con fligim us, q u o d in dubium v o c a b it n em o, Ecclefiam S cho-
•lamque cum lege ar& iffim o c o n ju n d a s v in c u lo , nullo m o d o feparari pofle.
O p tim u m itaque & evidentiflim um Scholae bene ordinatae con ftituit criterium l e x ; lex inquam tam divina quam humana,
ad
o) vid.Buddei inftit. Th. Mor, P .II. c.I. 1 3 . £rt!?(JCn£ £icf)f ad Matth. V. V I. Albertas jmit in politica /aera. p. 2 46 . &T.
p) conf. Buddei dijf. de ritibus eccltfi* latina judalcis, qu& in ejusdeyi farergls ktj*
theol. exftat.
q) vid. Cellarii antiqu. Rptn. L . I. Sed. IV . c. VII. cum not. Wakkii. cd. nor.
t) 2. Cor. V I, 1 5 .
s) in tribus de Synagoga, veteri libris.
ad cujus n o rm am & D o c e n tiu m & difcentium fides ac vita, o m n esq u e dirigendi v en iu n t labores. T r if t is enim Scholae eft facies, in qua legis divinae ratio aut nulla habetur aut aliqualis faltem & tralatitia. Sed triftior ad h u c , fi nullis nec divinis nec humanis fundata eft atque m unita legibus. Q u e m a d m o dum enim nulla felix eft in hac rerum inconftantia & c o r r u pta feculi tempeftate publica res fine legibus & difcipiina, ita fcholaftica m ulto minus gubernatio & con fervatio , faiutarium regenda m on itorum habenis, nifi praefcript3s habet form ulas, fuam tueri poteft dignitatem . N ulla hin c r a tio n e , quibus civitatis falus & increm en tum curae eft c o r d iq u e , fuum erga illam declarare melius p o liu n t am orem , quam rite fanciendis tuendisque ejusm odi legibus, quae felicitati & publicae & pri
vatae promovendae funt idoneae. Q uodfi enim illud dem um iincerrimae fubditorum pro pen fio n is indicium e f t , eos n o n confilio tantum auxilioque fub lev are , fed refragantes etiam
& im m o rigeros vi atque legibus ab interitu fuo revocare, ita juveni incauto, qui
cereus in vitium f l e d i , m on itorib us afper t)
fibique reli&us mille vitio rum e r r o r u m q u e praeceps incurrit an fra& us, nullum nec melius nec praeftabilius exhiberi po te ft d o n u m , quam (i falubri legum cyn ofura a deviis pravae con- cupifcentiae maeandris mature arcetur.
Haecque n o n ultima quo n dam P R / E N O B I L I S S I M I &
A M P L I S S I M I E L B I N G E N S I U M M A G I S T R A T U S fuit cu ra , cum luce Evangelii intra pomoeria fua A . 15 2 4 quam feliciflime e x o r ta , u) Seminarium C ivitatis ex antiquae & di
rutae m agni olim H ofpitalarii fedis ruderibus exftruere fibi propofuiflet. Q u ip p e n o n m o d o efflorefcentem Patriae ju
v en tu tem in legibus praefertim divinis erudiri v o l u i t , fed ut :utis, doclrinae atque difciplinae tram ite D o c e n te s
« ) vid. Cl. Ja c. Woitii, Prof. Math. & Collega: noftri ceftumatiffimi., dijf. de incre
mentis ftudiorum per Pelonos & Pruffos. c. III. $ . 1 5 . p. 60 . t) Hor. de at te poet. v , 1 6 r .
B pariter
pariter ac difcentes aliquid h a b e re n t, ad q u o d labores &
ftudia fua, fu u m q u e otium & quietem co m p o n e re n t, illis fcholafticas adhuc fuperaddendas curavit. H i n c G N A P H E O p rim o Scholae R e c to re A . 15 4 2 R e g io m o n tu m v o c a t o , w) M. N I C O L . W I M A N N U S , cujus fidei d om icilii M ufarum regen d i gubernacula com m ifla erant, leges G y m n a fii latino id io m a te , legibus fcholafticis c o n v e n ie n tillim o , publica fcri- pfit a u & o rita te , quas germanicis poftea rhytm is ab H ie r o n y m o F a lco n io donatas efle, e x M fcto Zam ehliano x) refert Praetorius, v ) Q uarum utilitatem n on minus quam necefli- tatem pro b e perfpe& am Seb. F a b ric iu s, S c ep h u fin u s, z) in carmine quodam a) fequentibus ev e h it:
U t ftudiis autem noftra haec fchola floret honeftis, legibus eft m orum fic ea fepta bonis.
D u m v ero e re civium fcholafticorum vifum f u i t , antiquas illas revidere & reaflumere leges, placuit C O N S U L T I S S I M I S P A T R I / E P A T R I B U S , G y m n afii N U T R I T O R I B U S , eas
d e m , om n i cui intereft, quam m axime accom m odatas in prae- fentem form am atque ordinem redigere, illasquein m em bra
nis nitide defcriptas & fp le n d id e corhpadlas in majorem fidem atque firmitatem figillo Civitatis, in argentea capfula appenfo ftabilire, & quidem A . 1 6 7 2 R e & o r e F R I D E R1C O H O F F - M A N N O , qui in m emoriam curae & propen fion is M A G I S T R A T U S G E N E R O S I S S I M I in palaeftram ju ven tu tis, ne- ceflltate L L . p e r f p e & a , ita c e c in it: b)
V id e - vv-) vid. Summe Ven. D. Arnoldti hijlorie Del’ ^Otlig^bcrgfc^fH Univerfit&t. C. I.
§. 5. & C .I L $ . 8-p. 3 2.
x) Id quod, & quidem autographum fub tit. God. Zamehiil Fr. F. Ccmment. de rei litteraria fcholarumqus illuftrium in Borujfia init iis & vicijfitudinibus, in Bibi. Gymn. Pubi, exhibetur. p. 4 3*
y) in A lh. Gedaii. p. 22^.
z) qui matricula Gymn. Elb. auftore, 159 8 * IQ Maji a Re£h M. Jp. Mylio in numerum difeentium primi ordinis receptus, A. vero 1 6 0 1 in patria Ludimoderatoris Liibicienfis, pofteaque Miniftri Verbi divini munere fun
dus legitur.
a) inferto duabus J o . Mylii orationibus A. 16 9 8 & 99 iu Gymn. Elb. habitis.
b) in progr. invit. ad anniverf. folemnitatem L L . 16 7 2 . 30* J un*
V id e r a t id quon dam Patrum venerabilis aetas, cum ftrueret do&ce culmina pulchra dom us.
N o lu it exleges te& is habitare Camoenas, fed leges, quae fint his c yn o fu ra, tulit.
Haec confulta Patrum m os eft recitare quotan nis, ut n o rin t munus tota L y c e a fuum.
A f t quem fu g it, eam optim arum q u o q u e legum hum anarum naturam elle atque in d o le m , ut illis fem p er aliquid im p e rfe
ctionis & inconftantiae inhaereat, easque fub neceflitate vel variationis vel augmentationis n o n n u n q u a m revocan d as effe, q u o d hom inum m ores n o n fem per iidem f u n t , fed cum fe- culo faepe n um ero im m utantur. H in c placuit iterum P R / E - N O B I L I S S I M I S R E I L I T T E R A R I A E S T A T O R I B U S anti
quis illis partim generalibus, partim fpecialtbus Gymnafii legibus dt' cura gubernandi mores Scbolajhcorum: de officiis Scholajlicoruin h ludo: in platea & alibi extra ludum : tn templo: de poenis viola
tarum legum : de paedagogorum rfficio, A . 1692. 18. A p r . Re6t.
E R N E S T O K O E N I G I O S E N A T U S C O N S U L T U M de fe r iis reflrtngendis, & A . 1 7 5 5 . 1 9 . D ec. m o n e n te G . D. S E Y - L E R O , t. t. A th . Red:, vigilantillim o dign iflim oque, aliud de tfficio in Mufeis Gymnafii habitantium > deque funeraticio beneficio gaudentibus inferere.
Quae cum m ore Majorum laudabiliter re c e p to , ne & in hac re a com m uni fcholarum c o n fv e tu d in e , ut Z am eh lius lo q u i
tur, c) d ivortium faciat L y c e u m patrium, craftina luce iterum iterum que praelegendae fint, ad anniverfaria illa folemnia feli
citer, faxit D E U S ! celebranda, nihil prius nihilque pofterius exp etend um eife judicam us, quam eorum praefentiam h o n o - rificentillim am , e qu o ru m nutu & teftim on io legum d e p e n det auctoritas, Scholae falus.
A g e d u m , V I R I I L L U S T R I S , M A G N I F I C I , G E N E R O S I
& A M P L I S S I M I U R B I S P R O C E R E S , D N . D N . B U R G G R A - B1E R E G I E , P R / E S E S , P R O C O N S U L E S , C O N S U L E S ,
M / E C E - c) in Com. cit. p. io g .
M / E C E N A T E S & P A T R O N I O M N I O B S E R V A N T I A C U L T U P R O S E Q V E N D I , V O S q u e coeteri E X P E R I E N - T i S S I M I , P L U R I M U M R E V E R E N D I , C L A R I S S I M I , P R / E - N O B I L E S , N O B I L E S , S P E C T A B I L E S , H U M A N I S S I M I q ; , cujus dem um c u n q u e ordinis aut con d itio n is eftis, F A U T O R E S & C U L T O R E S L O N G E A S T U M A T I S S I M I defcen- dite, defcen d ite inquam ad limites & fubfellia G y m n a fii V e - ftri & ingreflu V e ftr o e x o p ta tiflim o , b en ig n o q u e aurium fav o re o m n e s , qui vel d o c e n d o vel d ifcendo operam fuam c o n f e r u n t , ad novam, diligentiam & cum ipaxime folicitam L L . obfe^vantiam excitate.
Q u o autem & in reliquis folem nitati huic ex lege fchola- ttica fiat fatis, V I R C L A R I S S I M U S D O C T I S S I M U S q u e D N . IO . D A N . H O F F M A N N , C O N R . G Y M N . P R O F E S - S O R q u e M E R I T I S S I M U S & C O L L E G A N O S T E R H O N O R A T I S S I M U S teneram aetatem ad akiora fubfellia nuper
rim e translocatam in arenam p r o d u c e t , memoriam Pacis Ufefl- phalic<£> annis abhinc centum intt<e> aclu oratorio renovaturam.
Q ua occafione n on alienum efle arbitramur, incen tivum P A T R O N O R U M ac F A U T O R U M in M u fa s am orem perbrevi oration e de pace fcholaflica publice devenerari.
T a n d e m ardentiflimis bene cordatorum votis vota addimus n o ftra : M aneat p a x ! vigeat le x ! floreat S ch o la! q u o de C i v i tate p a tria , ejusdem que Sem inario ad feculorum usque con»
fum ationem gloriari poflit M u fa : H I C E S T L E X .
E r g o
H I C E S T S C H O L A .
P. P. d. X I . Sept. A . O . R . c i o i o c c x l v i i i.
