V I R G A MESSIAE F E R R E A ,
R EG ISE D I G N I T A T IS S Y M B O L O
E X
II. P S,9
.D I S S E R E N S ,
A D
GYMNASII ELBINGENSIS
P R ^ L E C T I O N E M E T
J U V E N T U T I S T R A N S L O C A T i E
L U S T R A T I O N E M
D. X. SEPT. A. M D C C L
S O L E M N l R I T U C E L E B R A N D A S
MUSARUM
P A T R O N O S
J f : ;A> S VU.
FAUTORES
O M N I S O R D I N I S , O M N I S Q V E D I G N I T A T I S S U M M O P E R E C O L E N D O S
D E C E N T E R I N V I T A T
JOANNES LANGIUS,
____________________________ R E C T O R . _____________________
E L B I N G
jE , S T A N N O P R E V S S I A N O .
j , £ # § # §
w * w
C 3 ^ <C 3 i quid eft in homine judicii, rerum humanarum j l juxta ac divinarum exercitatione confirmati, is fa- yu !p % cile mihi pollicem prem et, in dirigendis morta-
^ um a s io n ib u s , prsprim is vero in juventutis fcholafticse moribus ad fan&iflimam D EI volunta- t e m , juftiflimumque Parentum ac Patronorum nutum com ponendis, falutari piaque de Chrifto meditatione nihil prius, nihilque pofterius efle. Quapropter cum in eo rerum arti
culo me conftitutum efle fentiam, in quo com m odo proximi &
ufui juventutis, feftivitatique anniverfariae conveniens quid publice exarandum fit, in V I R G A M M E S S I A F E R R E A M , R E G I / E DI- G N J T A T I S S Y M B O L V M , oculos animumque defixos habere placuit, de qua Davides 1 . c. VH.5 inquit DVlPi f. conteres illos virga ferrea.
Virgam fceptri naturam induentem aeque ac coronam fummos imperii fafces denotare, omniaque majeftatis jura fignificare, conftat inter omnes. Quippe R e g es, rerumpubl. gubernaculis admotos,
& i n publico aut pro tribunali verfantes, fceptrum manibus tenuille, non facer modo V . T . c o d e x , a) fed monumenta quoque G n e^ , eorum , R om an oru m , aliorumque fatis fuperque teftantur. Id quod partim ad declarandum reditudin em , quae regimini inefle debet,
a) Amos. 1, $• ^ar. Vf,
13
. Efth. V, 2.debet, partim eriain feveritatem, quandoquidem h oc inftrumento inobedientes reosque verberare p o tes, fadu m elfe ignorat nemo.
H inc non Mofes m o d o , populi ifraelitici D u x , virga f. baculo fce- ptri inftar regalis ufus eft, b) fed fingulas quoque Ifacidarum tribus, eodem principalis dignitatis & judicandi facultatis tefte, gavifas fuille, ex duodecim illis cum infcriptione nominum in tabernaculo politis, ex quibus Aaronis floruit, facile conjeduratu eft. c) Q uod vero ad Romanos attinet, videre eft apud Plutarchum, d) Praeconfuli- bus aliisque majoribus apud illos Magiftratibus, penes quos reip. cura ftetit, virgas, imperii regalis fymbola, annexis fecuribus colligatas, lidores praetulifle. A d ha^ctanta regise virgae, in qua jura dabant, apud Grcecos fuit religio, au&oritas tanta, ut quod ex fafto A ga
memnonis conftat, illi per fceptrum Principis fidem datam firmafle dicantur, e) Quodfi vero conje&urae locus datur, populi occid en
tales hanc principatum delineandi confvetudinem ab Orientalibus, praeprimis Aegyptiis petiille videntur, qui imperium & majeftatem
<rulu@o\ixus declaraturi, chara&eres inter, quibus fapientiam fuam involvebant, fceptrum elegerunt, cui vel oculum vel ftellam, (oculo lcientiam; fceptro autem potentiam indicantibus,) faepe addide
runt. f)
His pra?fuppofitis nobis indagandum eft, cuinam virga illa, a Pfalte laudata, competat. Plurima quidem Judceorum neoticorum pars & cum his Grotius, g) illam Davidis efle, refpondent; aft cum Davidem omnium gentium & univerfae terrae Dominum fuifle, v. 8.
Pf. cit. omnesque Reges ac Judices eum veneraturos efle, v. 1 1 - 1 3.
dici nequeat, de alio, Davide majore, hunc pfalmum & illa inprimis verba, in quibus regalis hujus dignitatis ratio habetur, intelligendum effe animadvertit omnis. H inc praeter Brentium , Schmidium ac Calovium, laudatiflimos canticorum davidicorum Commentatores,
c) Num. XVII, 2 - 8 . d) in qujtjl. rom.
e) Hom. L. II. ili ad.
f) vid.
Horus Apollo in hierctlyphicis JEwptiorum, g) in annot. in V. T.b) Exod. XVII, 5.
2 T h e o d .
T h e o d . Hacfpanius, magni nominis T h eologu s, otia nobis fecit, h) evidentiffimis in apricum ponens argumentis, Pfalmum fecundum, in quo nulla audoris fit mentio, a Davide quidem compofitum efie, non vero de D avide, fed Davidis Dom ino agere. Quippe filium D E I, Mef f i am, Regem in monte Z io n a D om ino conftitutum eiTe, aeterna Regis hujus generatio, v. 7. dominii ipfius amplitudo, v. 8.
univerfalis omnium Regum & populorum fubjedio, v. 1 o. religiofa, qu 3 ille afficiendus eft, invocatio, v. 1 1 . 1 2 . imo fingula totius Pfalmi commata verbaque fatis evincunt. Idem enim ille eft, cui Dominatori, i) Regi g lo ris, k) Principi pacis, 1 ) omnia fubjedla funt fub pedibus ejus, m) cuique probe regnaturo omnis mundus a Patre in haereditatem datus eft. Quem Nathanael quondam confpiciens, ita alloquitur: Rabbi, tu es R.ex Ifraelis. n)
Quamvis vero Judaeos confentientes habeamus omnes, Meffiam n o n hominem, e fece infimae plebis, vulgique ignobilis ftirpe oriun
dum, fed Regem fo r e ; imo praecipuum hoc do£h’inae judaicce caput efle fciamus, quod Meffi am, qui e regio domus davidicoe {lemmate prognatus, R e x futurus fit, e x p e t e n t ; in eo tamen maxime in con
trarium abeunt, ut temporale faltemSalvatoris regnum fom nient:o) nobis contra id fpirituale efle contendentibus. H inc difceptationis, quam Limborchius cum verpo quodam erudito religionis fideique chriftianae confirmandae gratia inftituit, p) non ultimum fuifie argu
mentum legimus, q ) quale Meffiae regnum fit futurum, temporale an fpirituale: illud ex praeconcepta opinione Judaeo; hoc vero ad verba Chrifti: regnum meum non eft de hoc mundo, r ) Chriftiano
adfir-
h) ad Lipm. p. 344.
i) VIII. Pf. 2.
k) XXIV. ¥f. 7.
]) Je f IX, 6. 7.
m) Ebr. II, 8- ...- . m
n) Jo. I, 49. j
o) vid. Jac. Martin. L. 111. de tribus Eloh. c. 112. p. 7 36 . Hunn. T. V. op. tat. p. 12 6 ; dilp. 16. th. 45 & 53.
p) conf. Limborchii amica collatio cum erudito Judxo de veritate rei. chrijl, p. 58.
q)
in Buddei Th. Mor.P. II,
C.I, 1 3.
r) Jo.
XVIII, 36,
adfirmantibus. H o c autem Chrifti regnu m , quod vel intuitu cre- aturarum om n ium , vel refpe&u ecclefiae cum in hac tum in fu
tura vita poten ter, gratiofe & gloriofe adminiftrat, ip(i non modo qua divinam naturam competit, fed etiam propter unionem perfo- nalem & habitantem in ipfo omnem deitatis plenitudinem, qua hu
manam non tribui nequit. Sceptrum itaque Mediae, ficuti & regnum ipfius aeternum efTe & omnia in coelis juxta ac in terris fua com p l e r i amplitudine, animadvertit omnis. N am quod Chriftus, Patri regnum traditurus, ab A poftolo dicatur, s ) de ea faltem regni oeconomia, quae ad foedus gratiae pertinet, hoc intelligendum efle, res ipfa loquitur.
A ft non fufficit, ex hoc regiae dignitatis chara&ere Mediam Regem conftituille, fed ratio infimul ordoque fvadent, ut & virgae hujus naturam ac ufum, qui illam in regno meliiano comitatur, co n fideremus. Sunt qui per virgam ferream , rebelles Chrifti con te
rentem, Evangelium potens ad falutem omni credenti, verbumque Salvatoris, prodiens ex ore ipfius intelligunt. Sic enim Bugenha- gius ad h. 1 . 1) ,,Quod credentibus eft, inq u it, vita & confolatio, ,,incredulis & adverlariis eft ferrea virga. - - r Evangelium omnia
„noftra damnat: id quod non fuftinent impii cum luo brachio fe-
„culari» ideoque verbo evangelico percutiuntur & occiduntur, i. e.
„exccecati pereunt.“ N o n quidem inficias e o , verbum Evangelii, per quod Chriftus ecclefiam fuam regnat, nomine gladii Spiritus u) fceptrique juftitis w) venire; interim ex T h eologia puriori fic ed o cti, fic innutriti fumus: ro damnare, percutere, occidere, perdere, aliaque interitum animarum fpirantia Legis efle; non vero Evan
gelii m unus, quod confolatur, erigit, beat, hominesque de gratia D E I per Chriftum parta certiores reddit. Quodfl icaque verborum davidicorum interpretationi inhaeremus, verum illorum declaraturi
; i&nfum , apparet, non virgam evangelicam & gratiofam, fed legalem
1 ^
3&
--- 7 ---— • --- ---
s) I. Cor. XV, 24.
t) in Pfalicrio Davldis, p. 1 3 . 11) Fpli. VI, 1 7 .
w) XLV. Pf. 7.
& decretoriam ad deftru&ionem omnium regni Chrifti adverfario- rum paratam h. 1 . indicari. Nam ficuti virga, Sjlvatori tradita, poenam denotat, ita epitheton illud: conteres 1'. confringes eos, qui hoftes & legum tuarum contem tores, fceptro gratiae i. e. verbo evangelico fe fubmittere no lu nt, diram internecionem, quam lex di&itat, comminatur. N o n quidem fum nefcius, L X X , quos & alii ad Epifcoporum dominatum ftabiliendum fecuti funt, Davidis per
7roifA.a,vei? avTovg, pafces illos, interpretatos effe, fed quamvis ro pafcere, fi de Chrifto Salvatore fermo eft, in paginis facris pro fumma poteftate ponatur; non tamen virgae paftoralis fed decreto
riae h. 1. mentionem fa&am , ideoque non per pafces, fed co n teres illos, exponendum efle, hi intelligunt, qui fciunt, aliud efle DITI pafcere, & aliud V V l f. ut Arias habet Vi") conterere, de quo i—n n n defcendit. Quem fignificatum ipfe contextus luculenter indicat; quippe ftatim additur: & licut vas figuli in frufta quafi com
minues ac difperges illos. Q uo omnino refpicit Vates, x) qui no
mine DEI exclamat: riDNtt *Oa fcrfcg iN , laetemur, virga filii mei fpernens eft omne lignum. Quae verba b. quidem Lu th eru s: D tt)te fco^ roolten rotc fepn, roenn er Qletcf) atfe Daunie fcu 0 tutf)en macete uber t>te 6ofen $m t>er; Glatfius vero ita interpre
tatur: y ) £affet un$ fro^ fepn. SiUcS t(f $u grtng cjegen Diefec SKutfye, roelc^e etfern Quam ferream virgam credo fatis expertos efle Judaeos, fine R e g e, fine facerdotio, fine templo oculis noftris quotidie oberrantes. U bi enim Hierofolyma, fandiflima illa maje- itatis divinae fedes? ubi altare, facrificiis immolandis incruihtum ? ubi pe&orale Sacerdotis, ad preces D E O commendandas & oracula coelitus provocanda aptiflimum? Sceptrum Mefliae ferreum aeque ac re&um juftiflimumque omnem Judaeorum rempubl. gratia, favore
& beneficiis indigniffimam repudiavit, exftirpavit, atroque notavic
carbone.
E x his animadvertit facile om n is, Chrifto Salvatori atque Regi non modo jus ferendi leges, fed frivolos etiam illarum transgreflores puniendi vi fceptri regii competere. N em o vero inde concludat, me in eruditiffimi Angliae T h e o lo g i, Georgii Bulli z) & cel. operum ejus editoris J o . Ern. Grabii fententiam defcendere, Chriftum n o vum fuiffe legislatorem adfirmantium. Sicuti enim a pofte ad elle non valet confequentia, ita qui legum ferendarum jure gaudet, ut easdem quoque ferat, neceOe non eft. Sufficit, leges iftas divinas, quasMofes coelitus acceptas populo ilraelitico tradidit, a Mellia qua D E O originem fuam accepille. Sufficit, Chriftum leges, ab om n i
bus Majorum traditionibus & Pharifaeorum inquinamentis vindica
tas, au&oritate regali reftituifle & quali reno valle. Sufficit a D O M IN I Dominantium & R E G I S Regentium fceptro meffiano omne imperium, omnem au&oritatem , omniaque illorum, quos publicae faluti divina praeefte voluit cura, jura dependere majeftatica.
Haec inter Majeftatis jura, fceptri & dignitatis regalis criteria, haud ultimum fibi vindicat locum jus leges fe re n d i; aa) leges, qua
rum fummam neceffitatem, quicquid etiam dira A ntinom orum ca
terva in contrarium proferat, & ipla hominum imbecillitas & virtu
tis arguunt aequitas; leges, line quibus nulla nec civitas nec focietas florere & ftare diu poteft. Quo hinc ethnicorum Philofophi non minorem legibus ac ipli Deo reverentiam «Sc obfequium deberi de
clararent, illarum originem vel praeeunte Lycu rgo ad Apollinem, vel quod Minoem feciile conftat, ad Jovem retulerunt. H ic mos, haec confvetudo, auftoritatem legibus conciliandi, paganorum fuit.
Sed m&liorem ftatuo illorum efie conditionem, qui non ad A polli
nis aut Jovis Cretenfis fed M e llis fceptrum mitiffimum & Magiftra- tus chriftiani decreta labores, ftudia, adiones fuas dirigere tenentur.
Felicem hinc prodico dulciffimam Elbingam & fcholam in ea Elbin- genfem, quae aequilfimis femper ornata juribus legibusque, quicquid Emolumenti, quicquid nitoris habet, omne illud & fceptro MeiTias regio & curae Patronorum indefefiie ferre debet.
Quae
z) in harm. apoft. c. III. 3 . p. 2 8 - aa) Schuberti Phil. Pr. c. IV. Polit. 1735*
![Qvid de morte philosophica statvendum sit ostensurus ad solemnia Gymnasii Elbingensis aestiva D. XX. Sept. MDCCLXVIII [...] celebranda [...] invitat Ioannes Lange [...]]()