Eldono: Flandra E sp era n to -ln stitu to , P. v. B u m b ee kstr. S, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T .Jung, B arsten h o ekw eg 223, Scheveningen, Ned.
Abonkotizo por la se k v a n ta periodo (jan u aro -sep tem b ro 1947 = 9 m o n ato j):
Belgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. ŝil.
Anoncetoj : 20 ko m en cita j vortoj aŭ m allongigoj b. fk . 20.— , gld. 1.— ktp. DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA OROANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 9 (1058) FO NDITA EN 1920 — 22-a JARKOLEKTO
I H o ro m krA I94ALa celo de nia lingvo estas: de- trui iom post iom la murojn, kiuj sta- ras inter la diversaj popoloj kaj sub- tenas ilian reciprokan nekomprena- don, fremdecon kaj malamikecon, ebligi liberan interkomunikiĝon inter personoj de diversaj nacioj kaj per neŭtrala ĉiuhoma lingvo-tradukilo fa- ri la SCIENCON kaj LITERATURON de ĉiu nacio uzebla por la tuta ho- maro.
*
Jen vortoj, kiujn skribis D-ro Za- menhof en la jaro 1892 en « La Es- perantisto ». Intertempe pasis 54 ja- r oj, kaj parte la celo, proklamita de nia majstro, jam estas atingita. La listo de sciencaj kaj literaturaj verkoj, tradukitaj (kaj originalaj) en Esperan- to, fariĝis jam atentinda.
Partan liston de libroj, nuntempe haveblaj, oni trovas en nia hodiaŭa numero. Alian liston ni publikigos en la sekvonta. Uzu ĉi tiujn listojn por via propra profito, okaze de la nun- jara Zamenhofa Festo kaj Tago de la Esperanta Libro, je la 15-a de de- cembro 1946 !
VERDSTELAJ RADIOJ.
. ~ r' uni aŭ gusto okazis en Conw ay (ŝta- J? New H am pshire) la 36-a Kongreso de la
^ p e r a n to -A s o c io de N ord-A m eriko, ĉees- tita de gesam ideanoj el m u ltaj regionoj de usono k aj Kanado, de ĉina (Y itkon Ho) a a j h u n g ara (N. T orzs) sam ideanoj. L a
? orn,:iro c*6 m em broj de EA N A p resk a ŭ duo- ŭŭĝis dum ia n u n a jaro. EA N A eldonas bonegan revuon « A m erican E sp e ra n tist ».
La S2-a B rita E speranto-K ongreso okazos je pentekosto 1947 en la Im perial Hotelo en Bristol.
N ovaj E sp eran to -k u rso j ok azas en la je n aj an g laj u rb o j: B lackburn, Bolton, Bris- tol (4 k la so j), Bradford, B righton, Croi/don, JJorchester, H uddersfield (2 k l.), Liverpool ( - k l.), London (p lu ra j k la so j), N elson, P ly- m outh, Rochdaie k a j Rochester.
B speranto-gazeton presitan sur la dorsflanko de p oŝtkarto eldonis la E speran- to-Klubo en E lm ira, ŝta to New York, Uso- no, sub titolo « E sp era n to New s ». L a sam a klubo eldonis esp eran tlin g v an ilu strita n k arto n pri la studejo de M ark Twain.
— Sub honorprezido de la a ŭ s tria kan- celiero, inĝ. Figl, de in s tru a m inistro D-ro H urdes k a j kom erca m in istro D -ro Heinl, k a j sub efek tiv a prezido de k o rte g a kon- silanto Steiner, fondiĝis en W ien la A ŭstria Societo de la A m ik o j de E speranto, al kiu aliĝis i.a. k ardinalo In n itzer, kvin m em broj de la registaro, sep lan d estro j k a j nom bro da parlam entanoj.
—- Meze de septem bro okazis en Oren&s la 17-a K ongreso de Sveda L aborista Espe- ranto-Asocio. De nu n okazos kongreso Ĉiu- ja re je pentekosto.
— L a 28-a K ongreso de la nedertanda la- borista Esneranto-asocio F .L.E . okazos la 5- 7.4 1947 en la urbo H eerlen en la Lim- b u rg a m indistrikto. A dreso : H artm an , M a a stric h terla an 39, W aubach. K ongresejo estos « B eam bten-C asino », disponigita de la ŝtatm inejoj.
•— L a 14 9. fondiĝis en A m sterdam kom i- tato por la organizo de kunvenoĵ, sem ajn- finoj, ka m p a d o j ktp . de ju n a j m em broj de F L E (17-23 ia ra j). A dreso : P iet B akker, L angereis A 31, Hoogwoud, N ordholando.
— N ederlandai k a to tik a j esperantistoj ko- lektis por la P eticio al UNO ĝis oktobro ĉ.
7500 subskribojn. L a propagando de la k a to lik a j esp eran tisto j dum la V erda Mo- nato (septem bro) rez u ltig is k u rso jn en Alk- m aar, A m sterdam , B ergen op Zoom k a j Den H aag.
— L a F ranca N acia F ervoja Societo re- spondas en E sp era n to al ĉiuj dem andoj pri la vojaĝoservo en F rancujo. A dreso : Bu- reau des R enseignem ents, G are St. L azare P aris.
(V idu pĝ. 2, kol. 2 k a j Jj.)
MALSATO
Denove eksonas la alarmsireno. Ne antaŭviditaj cirkonstancoj kaŭzis katastrofan situacion ĉe la nutrado, precipe en la brita zono de 1’ okupita Germanujo. Dum semajnoj la britaj radio kaj gazetaro, eĉ la parlamento, jam okupis sin pri tiu problemo, kies urĝecon plej bone ilustras la fakto, ke la porciumo de la loĝantaro dumtempe devis esti reduktita al nur 1000 kalorioj tage. Sed homo bezonas minimume 2000 kaloriojn, se li ne volas sperti danĝerajn kaj daŭrajn konsekvemojn je sia sano.
En la aliaj zonoj de Germanujo la situacio ne estas multe pli bona.
Kaj ankoraŭ malsatas ankaŭ Aŭstrio, Hungarujo, Jugoslavio, Polujo, Greklando...
Nin esperantistojn kortuŝas precipe la sorto de niaj m alsatantaj gesamideanoj. Kaj pro tio, ke jam estas eble, el diversaj landoj sendi hel- popaketojn al la katasrofaj regionoj, ni volas — en la nomo de Kristanis- mo kiel ankaŭ en tiu de la Zamenhofaj idealoj — urĝe kaj elkore pledi por kiel eble plej rapida kaj kiel eble plej vasta helpo. En « American Esperantist » ni jam legis similan alvokon : « Kristnasko kaj Novjaro alproksimiĝas, kaj homoj en multaj landoj suferas malsaton kaj malvar- mon. Miloj de niaj samideanoj estas inter ili. »
Je n k elk aj adresoj :
P olujo : S ino D-ro W anda Zaleska (Za- m en h o f), Low icka 39 a, Mokotow, W arsza- wa.
P o r la h u n g a ra j sam ideanoj : S-ro Bela Bleier, H a rg itta u. 10, C sakyiiget, P est- megye.
A ŭstrio : A ŭ stria E sperantista Federacio, N eu to rg asse 9, W ien I.
G erm anujo : S ro J. F. Berger, E hren- b erg str. 1, K dln-Riehl, N ordrhein W estfa- len, B rita Zono. (P rezid an to de R e jn V e s t- fa lia E speranto-L igo, ek sred ak to ro de He- rolcto de E speranto, tra d u k in to de « L a vojo retu rn e » de E. M. R em arque, a n tin a
La signifo de Nurnbergo
Post la plej granda proceso en la historio.
Post kelkaj tagoj denove kunvenos en Nurnbergo tribunalo, por juĝi pri la miskonduto de aro da germanaj kuracistoj kaj generaloj dum la mi- lito. Tio estos jam la dua granda Nurnberga Proceso post la unua, kiu estis la plej granda proceso en la historio.
En novembro 1945 tiu proceso ko- menciĝis, kaj la 2-an de oktobro 1946 ĝi finiĝis. Tio ja ne signifas, ke te- mus pri la plej longa proceso de la historio, ĉar la juĝa sistemo angla konas procesojn, kiuj treniĝas tra jardekoj. Sed en ĉi tiu okazo temis pri la plej longa kaj karakteriza de- bato procesa en la historio de 1' mon- do : estas en ĝi elparolita la principo, ke ĉiu, kiu preparas kaj provokas mi- liton, estas militkrimulo. Pli grava ol la proklamo de ĉi tiu principo estas nature ĝia apliko, kiu dum ĉiuj ve- nontaj epokoj devos gardi la homa- ron kontraŭ militoj. Ne sole germa- noj estas militkrimuloj, sed krimulo fariĝos apartenanto de kiu ajn nacio, kiu intencus en la venonta tempo prepari kaj provoki militon, kiu dum milito volus imiti la certe ne facile imiteblan germanan sistemon de
« totalmilito », kiel ni povas atesti pri ĝi.
E1 kelke da lokoj la Nurnberga proceso estas ridindigita per iomete naziista humoro. Malprave. Ĉar en Nurnbergo kunvenis eminentuloj in- ter juristoj, komencu ni ilin nomi de s-ro Lawrence, por fini ĉe s-roj Ru- denko kaj Pokrovski, aŭ inverse. Iuj, kaj precipe la mokemuloj, ne konsciis tion, ke ili estas atestantoj de la okazintaĵo mondmoviga kiu por ĉiam devos malebligi militon kaj masa- kron, kiuj en la estonteco povus atin- gi formojn ankoraŭ pli katastrofajn ol tion sukcesis fari la ne-plibonige- blaj militistoj dum la jaroj 1939-1945.
z io j — S upera stu d d irek to ro D-ro Job Kreutzer, K arl S tielerstr. 4, F ra n k fu rt a.M., USA-Zono. (A ŭtoro de libro « E sp eran to ein K u ltu rg u t », gvidanto de g ra v a instruis- t a sindikato, antinazio.) — S ino Maria Schottl, Schulstr. 26, I., M iinchen 19, Bay- ern, USA-Zono. (M alnova esperantistino, ankaŭ nun fervore la b o ra n ta por nia afe ro.) — S r o Gerhard Klau, Seehofstr. 24, P ostschliessfach 56, Berlin-Zehlendorf I.
(Antinazio, edzino estis ju d in o .) — S-ro M-\x T aetz, P rin zen str. 35, E ckernforde, S^(Jcswig Holstein, B rita Zono. (R ifuĝinto el Konigsberg, m alnova sa m id e an o .)
P lu ajn ad reso jn ni povas sciigi laŭdezire.
En Nurnbergo, la naskiĝloko ne sole de naziismo, sed ankaŭ de ĉiuj ger- manaj metodoj perfortaj, oni kon- damnis la perforton por ĉiuj epokoj.
Prezentiĝis — kaj certe plenrajte
— la mencio, ke ĉi tie temis pri ju- ĝo de venkintoj super la venkitoj.
Adolfo Hitler certe imagis, ke li aran- ĝos kun helpo de Gobbels similan proceson kontraŭ W. Churchill, Roo- sevelt kaj Stalin. La mondo havus en tiu okazo malĝojigan spektaklon, kiun la naziista propagando estus scipovinta vesti en robon pli grandio- zan, ol en kiu ni vidis ĝin en Nurn- bergo ĉe la verdikto kontraŭ la kun- laborintoj de Hitler. Sed la proceso de Hitler estis anticipe malebla, ĉar la historia justeco — eĉ se ĝi iam suferis — finfine venkis ĉiam kaj en ĉiuj aferoj.
La konsekvenco de ĉi tiu historia justeco estis ĝuste Nurnbergo kun sia procesego. En Nurnbergo ne ju- ĝis ia venkinta nacio, kiel en la eston- teco eventuale povus aserti la germa- na propagando, se ĝi havus la eble- con refreŝiĝi. Ĉi tie kunsidis tribu- nalo de historia nivelo kaj de vid- senlima profundo. La juĝistoj kaj akuzintoj estis apartenantoj de kvar nacioj, kiujn oni iam apenaŭ povos konsideri interkonsentintaj kompa- niuloj. Ju raj normo kaj principoj es- tis proklamitaj en tempo, kiam ne- niu estis certa pri sia vivo, eble eĉ ne la komisionanoj, kiuj ĉi tiujn prin- cipojn proklamis.
La signifo de la Nurnberga verdik- to ne baziĝas sur ĝia severeco, tion oni devas klare konscii, sed sur la signifo de la verdikto por epokoj ve- nontaj. La Nurnberga proceso kolek- tis absolute neskueblan materialon pri la germana kulpo milita. Ĉi tiu ĝia merito estos neniam forgesata, kaj estas bagatelemo mokridi pri ĝi.
J&diaZatnenfiaf
E n nia u nua postm ilita num ero, publiki- g an te artikolon okaze de la 14-a de aprilo (m o rto tag o de la m a jstro ), ni sta rig is de- m andon pri L idia Zam enhof : « Cu an k a ŭ ŝia nobla vivo estas elim inita aŭ ĉu ŝi suk- cesis saviĝi ?» N eg ran d a estis la espero, ke ŝi ank o raŭ vivis ; sed estis kelkaj el ŝiaj geam ikoj, preclpe in ter la bahaanoj, kiuj ne volis kredi ke ŝi m ortis. Sed in- te rtem p e denove pasis pli ol duonjaro, k a j a n k o ra ŭ ne e s ta s tro v ita j iaj postsignoj, kiuj perm esus konkludi ke Lidia a n k o ra ŭ e s ta s vivanta. K aj nun an k a ŭ bahaanoj aliĝ as al la opinio, ke la filino de la m a jstro ne plu vivas. Je n kion ili sk rib as :
K un g ran d a ĉagreno oni devas nun kon- je k ti la m orton de nia k a ra Lidia Zam en- hof. Ĝiskore ni se n tas la foreston de ŝia in sp ira ĉeesto. ŝ ia j geam lkoj tro v iĝ as en ĉiuj landoj, ĉe ĉiuj rasoj, ĉe ĉiuj religioj.
T re le rta k a j afabla, Lidia tam en sen- lace laboris. Eble pii bone ŝi kom prenls la
« in te rn an ideon » de sia p a tro ol la cete- ra j fam ilianoj. L a lingvon E sp era n to la fam ilio Zam enhof parolis hejm e, do ĝi es- tis por la ju n a knabino k vazaŭ hejm landa lingvo. N ur 10 ja ra , ŝi ĉeestis U niversalan K ongreson de E speranto, k a j eĉ tiel ju n a ŝi m iregis ke tre m a lm u ltaj homoj parolas la k a ra n lingvon. Poste, junvlrlna, ŝi stu- dis ĉe la U n iv ersitato de Varsovio, ŝia hejm urbo, k a j atin g is la g radon de doktoro de juro.
M ulte tiu Ŝ ata ta filino de 1’ m a jstro ver- k is k aj tra d u k is por la E speranto-m ovado ; speciale n o tinda « Quo vadis ? », el la pola lingvo. K ongresojn naciajn k a j universalajn ŝi dum ja ro j senhezite ĉeestis, k a j ŝia sa ĝ a konsilo ofte helpis gvidi la in tern acian or- gauizuti
t r utnaifciiĉaj kt izoj.
L erninte de f ino M a rth a Root, senlaca m ondvojaĝintino, pri la B ahaa religio, Lidia post k ritik a ekzam eno k a j studado de 1’
havebla literatu ro plenkore ak cep tis ĝln.
P o st tiu tago ŝl v arbis por m ondreliglo tiel fervore kiel pdr mohdlingvo.
En Svedujo k aj F ra n c u jo ŝi in stru is Es- peran to n laŭ la Cseh-metodo, k a j ĝojis tie renkonti sam kredanojn.
Je invito de esp eran tisto j kune kun ba- haanoj ŝia la sta vojaĝo estis al urboj de Usono, de kie ŝi skribis ke tre p laĉas al ŝi la vigla, energia k a ra k te ro de la usonaj bahaan o j k a j ke ŝi tre ĝ u as la kuneston kun ill. P ro neperm eso por pli longa res- tado Lidia hejm enveturis k aj denove loĝis ĉe siaj g efrato j en la fam ilia hejm o en K rolevska, Varsovio, kiam eksplodis la mi- llto.
L a plej ĝojplena okazaĵo dum ŝia dolor- plena, tam en m allonga vivo ŝa jn a s esti, laŭ ŝia j vortoj, vizito al la S a n k ta Lando, — lando sa n k ta al la anoj de la tri g ra n d a ĵ
(Fino sur pĝ. 2)
Sed en la estonteco devos ĉiu nacio timi, por ne ektroviĝi antaŭ simila tribunalo, kiu verdiktos ne sole du- dek-du reprezentantojn de la regis- taro kaj armeo, kiuj atakmilitis aŭ la atakmiliton preparis, sed la tutan nacion.
Eĉ la plej sekretaj aktoj germanaj, koncernantaj la preparon de la mond- masakrado, estas en Nurnbergo mal- kaŝitaj kaj publikigitaj antaŭ la tuta mondo kaj historio. Tiel okazus sen- dube ankaŭ en la estonteco. Certe la historia justeco procedus poste si- mile kaj necedeme, kiel procedis la Nurnberga tribunalo I.M.T.
Estas sendube, ke la Nurnberga verdikto signifas moralan katastro- fon germanan por kelke da jardekoj estontaj. Sed la saman katastrofon signifus la verdikto de simila tribu- nalo en tempo estonta, se la mondo denove estus trafita de tia katastro- fo, kian ĝi antaŭ nelonge travivis.
La fantomo de Nurnbergo, la plej fiera urbo naziista, detruita per ali- ancanaj bomboj, devas por ĉiam su- perpotenci la konsciencon de konfe- rencoj kaj generalstaboj. Car Nurn- bergo devas fariĝi garantio de nia sekureco kaj ankaŭ de la sekureco de niaj posteuloj.
PETR.
N-ro 9 (1058) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I Decembro 1946
M i lerni Esperanto !
« Mi lerni E sp era n to k a j mi deziri kores- pondu en E sp era n to kun anoj el ciuj nacioj de la terglobo. »
Kion signifas tiu frazo ? P o r vi, per- fe k ta ^im ideano, ĝi eble signifas n u r bal- butadon de fuŝulo, al kiu vi volus k rii : k U nue lernu E sp eran to n korekte, k a j pos-
#e klopodu trovi korespondantojn ! » Sed al n i tiu 6i frazo d iras pli m ulte. ŭ i tro v iĝ is sut p o ŝtk a rto el G erm anujo, ĝi evidente venas de kom encanto ; sed al ni ĝ l donas la pruvon ke en la nova G erm anujo nia afero ja m kom encas ak iri novajn adeptojn,
— en tiu lando, kie ĝi estis a n a te m ita k a j p e rs e k u tita m u ltjare. Oni devas konsideri ke, p o st la furiozado de 1’ nazi-reĝim o, en G erm anujo ek zistas nek lernolibroj nek a k tu a la j gazeto j esp eran tistaj, nek ta ŭ g a j v o rtaro j k a j lite ra tu ro ; eĉ m u ltaj biblio- tek o j de p riv a ta j esp eran tisto j estas kon- fisk ita j k a j b ru lig itaj. K aj la novaj « fu - Ŝuloj » de n ia lingvo ja m e rita s kuraĝ ig o n k a ĵ helpon, — eble jam post nelonge an k a ŭ ili p erfek te regos nian lingvon k a j kun- laboros kun ni en la sa m a falango k o n tra ŭ la stu lta j an taŭ ju ĝ o j, obstineco k a j m albon- volo. C etere an k a ŭ ĉiu el ni, n u n a j « per- fek tu lo j », iam fa ris sim ilajn erarojn, K aj jen' la adreso de la nova sam ideano : M ax Rodel, Obere B rucke 9, B am berg, USA-Zo- no, G erm anujo.
V R T IK O .
La unuaj 150.000.
IE L ricevis, ĝis la 5 a de oktobro, 152.863 su b skribojn por la P etsk rib o al UNO. (In- te rtem p e tiu ĉi nom bro kom preneble plial- tiĝ is k onsiderinde.) In te re s a e s ta s la sta- tistiko, m o n tra n ta kiom la d iv ersaj okupoj e s ta s rep rez en titaj in te r tiu nom bro. Je n la ciferoj :
A rtisto j 851, deiegitoj kom unum aj 188, d en tisto j 237, desegnistoj 837, dom m astri- noj 22.882, edukaĵ a ŭ to rita tu lo j 497, elek- tris to j 1172, farm ac iisto j 498, farm isto ĵ 6007, hotelistoj 650, inĝenieroj 5382, in- stru isto j 8604, ju risto j 726, ĵu rn a listo j 494, kom ercistoj 26.068, k o n stru isto j 2791, k u ra- cistoj 2051, laboristoj 10.291, lingvistoj 112, m etiistoj diversaj 11.045, n avigaciistoj 598, p a rla m en tan o j 76, policistoj 909, presistoj 1440, P T T istoj 3301, religiistoj 540, scien- cistoj 579, sindikatĉefoj 216, soldatoj 1963, studentoj 13.429, ŝoforoj 1186, ŝtato ficisto j 3450, te k sisto j 722, tra n sp o rtisto j 6856, urboficistoj 1593, vendistoj 4337, vestistoj 2187, d iversaj 8098.
« M ondŝtato necesega », diris Einstein.
P rof. D ro A lbert E instein, p rezidanto de la K om itato de A tom sciencistoj, d iris ke, kiel ombro, k u ŝa s la atom problem o super la mondo. L a atom problem o nun an k o ra ŭ estas te ru rn a s k a angoro k a j tre m alprok- sim a de feliĉiga rez u ltato de n iaj penoj k a j zorgoĵ. E n la lum o de la nova scienco, m ondŝtato — el la vidpunkto de proksim ul- am o — estas ne n u r dezirinda, sed — el la vidpunkto de sinkonservo — eĉ necesega.
K aj kun Ia m ondŝtato kom preneble an- k a ŭ la m ondlingvo (ni aldonas).
Babelo en Londono.
Kiom da ek sterla n d aj gazetoj ap e ris dum la m ilito en A ngluĵo ? Je n la sta tistik o : 6 am erik aĵ, 7 belgaj, 13 ĉeŭaj, 2 d an a j, 13 fra n c a j, 2 g erm a n aj, 3 g rek a j, 1 hispana, 1 h u n g ara , 2 jugoslavaj, 1 luksem burga, 7 n ederlandaj, 7 norvegaj, 1 pola, 4 ru sa j, 1 sveda. Ok el ili aperis ĉiutage, du aperis dufoje sem ajne, k a j 18 estis sem ajnaj. La ce te ra j aperis unufoje m onate, aŭ m alpli ofte, aŭ neregule. L a eldonadon de ĉiuj ĉi gazetoj financigis reg istaro j. K rom e aperis en A nglujo, je p riv a ta iniciato, la ŭ tak se a n k o ra ŭ 90 revuoj.
religioj : juda, k ris ta n a k a j m ahom etana, k a j nu n precipe al bahaanoj, pro tio ke en la abom ena kazerno de A kko suferis B a h a’
u’llah k a j lia filo Abdul B aha, k a j en tiu lando ripozas iliaj te ra j restaĵo j. P o st tiu vizito en 1930 k a j kun estad o kun la G ar- danto, Shoghi Effendi, L idia entuziasm e instig is nin, kiel eble plej baldaŭ fa ri tiun pilgrim adon.
Ce la U n iv ersala K ongreso en Oksfordo, n ia k a r a Lidia fa ris paroladon en B aha- kunsido, k a j dum postkongreso en Londo- no ŝi parolis en p u blika kunveno ĉe la B aha- Centro. Dum la la s ta ĵ ja ro j Lidia legis m u lta jn b ah a ajn librojn, k a j ŝi tra d u k is E sp e ra n te n el la a n g la « B a h a’u ’llah k a j la N ova E p o k o » de D-ro E sslem ont (m em esperantisto, sed li bedaŭrinde m o rtis tuj, fininte sian em inentan verkon, kiu nun ja m ap e ris en pli ol k v ard e k lingvoj). A nkaŭ la
« P a riz a jn P aro lad o jn de Abdul B aha » ŝi trad u k is, k a j la verkon « L a celo de N ova M ondordo » de Shoghi Effendi. Dum resta - do en Lyon Lidia eĉ eklernis la p ersan lin- gvon por pli bone kom preni la « Libron de C e rte c o » (Ig h a n ) de B a h a’u ’llah, k iun ŝi tre esperis trad u k i.
E n sia la sta letero al sam kredano Lidia bed aŭ ris ke en ŝia lando ne esta s pli g ran da respondo al la B ahaa M esaĝo ; ŝi rim a r- k is ke post k e lk ja ra laboro estis n u r kvin personoj (ĉiuj esp eran tisto j), kiuj ak cep tis B a h a ’u ’llah on ; ta m en ŝi p reĝ is : «La kom - p atem a Dio uzu nin kiel fin g ro jn de S ia m ano por L ia servado. »
K ia g ra n d a perdo por ni, ŝiaj geam ikoĵ, g ra n d a perdo a n k a ŭ por la tu ta m ondo 1 P or ŝi ni esperas k aj p reĝ a s akcepton ĉe Sia am a ta , a d o ra ta Dio. A lm enaŭ en ĉi tiu mondo ŝiaj ferv o ra j laboroj finiĝis. E1 la A bha Regno ŝl sendube p reĝ a s por nl, ke ni « sem u k a j sem u k o n sta n te » k a j sekvu la vojon al Ŭ niversala P aco k a j al R egno de Dio.
6 is revido, nia k a r a Lidia !
P a h a a n o j en diversai urboj okazigos por L tdia m em origajn diservojn, al k iu j ili kore in v itas esp eran tistajn geam ikojn.
Esperanto en la scienco
En diversaj landoj oni rim a rk a s klopo- dojn por re sta rlg i la k o n ta k to n in te r la es- p e ra n tista j scienculoj. L a dem ando leviĝas:
kiel oni im a g a s tiu n k o n ta k to n k a j la ±ga- don, al kiu ĝi konduku ? Dum la komenco de la laboro de la a n ta ŭ nelonge s ta rig ita
« Oficejo por aplikado de E sp era n to en la scienco en N e d e rla n d o » ni venis al kon- kludoj, kiuj eble povos esti u tilaj al alilan- daj kolegoj. P ro tio ni donas koncizan pri- trak to n .
A nticipe ni volas aten tig i p ri tio, ke oni ne konsideru la porsciencan agadon kiel n u r fak an . L a profiton, kiun la E speranto- m ovado fine povos a k iri el ĝi, oni ne sub- ta k su . ĉ a r se la scienculoj, kiom m alfacile konverteblaj ili cetere estas, finfine okupos sin p ri n ia lingvo, ni povas atendi m ultva- loran efikon por la prospero de E speranto.
Uia aŭ to ritateco , influo en potencaj rondoj k a j iliaj in te rn aciaj rila to j povos antaŭen- puŝi la esp eran tistan m ovadon ĝ enerale kaj levi ĝin al pli a lta nivelo.
N i opinias ke la precipa celo de la unua- te m p a agado rila te al la scienco estas, ke E speranto estu akcep ta ta en la scienco. Tio signifas ke ĝia m ultlingveco iom post iom ŝan ĝ iĝ u al la unulingveco de E speranto, en sciencaj revuoj sam e kiel en sciencaj kon- gresoj. Ni ne unualoke klopodu sta rig i pro p ra jn sciencajn gazeto jn : tia celado kon- dukus al izoleco, ĉ a r ili konsum us tiom da energio ke ne m ulte re stu s por penado pe- n e tri en la n ee sp e ra n tista n ŝciencan mon- don. F acile ni povus fiaski, ĉ a r por fondi k a j daŭ rig i altn iv elan revuon, kiu povus elteni la kom paron k u n la e k z ista n ta j scien- caj revuoj, m u lteg a laboro, subteno kaj mono estu s daŭre bezonataj. Ni dubas, ĉu la sciencula esp e ra n tista ro ja m k ap ab las pro d u k ti tion. K rom tio, o rd in ara scienca E sp e ra n ta revuo ne estu s in te re sa por la plim ulto de la abonontoj, ĉ a r la sciencoj estas tiom specialiĝintaj, ke legonto nur tre m alofte ren k o n tu s artikolon p ri sia pro- p ra fako a ŭ subfako. T am en fondo de ĝene- ralscienca aŭ popularscienca periodaĵo me- r ita s konsideron, ekz. n atu rsc ie n ca a ŭ so- ciscienca. A nkaŭ estu s loko por resu m a ga- zeto, en kiu sciencaj artik o lo j speciale el la « m a lg ra n d a j lingvoj » d etale estu s eks- tra k to ta j. A m baŭ specoj de gazetoj povus interesi per sufiĉe g ra n d a p a rto de la en- havo ĉiun abonanton k a j povus grav e utili por la disvolvo de scienca E sp eran to , sed ilia eldonado im plicas v a sta jn kunlaboron k a j subtenon.
U nualoke, tam en, n ia agado d irek tu sin al stim ulado de tu ja aplikado de Esperanto en la e k zista n ta j sciencaj gazetoj. P o r tio e s ta s necese, ke unue ĉiu e sp e ra n tista sci- enculo nepre aldonu alm enaŭ E sp era n tan resum on al siaj publikigaĵoj, se li ne jam povas aŭ volas publikigi plene en E speran- to. E ĉ se li e s ta s certa, ke la redakcio ne presigos lian resum on, li tam en aldonu ĝin, por ke la re d a k ta n to j ja m alk u tim iĝ u al la novaĵo k a j a te n tiĝ u pri la ekzisto de nia m ultprom esa solvilo por la lingva liaoso.
N i e s p e ra n tista j scienculoj je h av a s la de- von sem i k onstante.
Due : en ĉiu lando la e s p e ra n tista j scien- culoj sin organizu k a j fondu oficejon, kiu in stig a s kolegojn al aplikado de E speranto, kiu sin disponigas por fa ri E sp e ra n ta jn tra - dukojn, k a j kiu p era d as ĉe sciencaj redak- cioj por konvinki ilin pri la dezirindeco de allaso de E speranto. E n N ederlando la su bskribintoj starig is, en k o n ta k to kun la n ederlanda E speranto-m ovado, la supre no- m itan oficejon. E sp e ra n tista j scienculoi aliĝis k a j per kotizoj subtenas. R egule ili estos in fo rm ata j pri la progreso, per in- form ilo.
T ria laboro esta s la propagando in ter ko- legoj k a j esto n ta j kolegoj, la studentoj. E n N ederlando ni pendigis afiŝeton en ĉiuj uni- v e rsita ta j k a j a ltle rn e ja j in stitu to j, sub- sk rib ita n de k elk aj sim p a tia n ta j profeso- roj, por m ontri al ebloj k a j ta sk o j de Es- peranto. P o r p ropagando ni plue intencas eldoni m allongan broŝuron speciale por sci- enca publiko.
Fine, kiel ni im ag as la in te m a cia n kon- ta k to n f Ne sufiĉos por tio la ekzisto de la m enciitaj E sp e ra n ta j revuoj. N i bezonas superoficejon, kiu prizorgos la k o n ta k to n in te r la landaj oficejoj, por ke ili reciproke p ro fitu de siaj organizm etodoj k a j sper- toj. P o r tiu ta sk o ĝ i eldonu de tem po al tem po in tern acian in terk o n tak tilo n , en kiu estu n o m a taj a p e rin ta j E sp e ra n ta j publiki- gaĵoj, resum oj, term in aro j, la sta rig o de E sp e ra n ta j k ated ro j k a j aliaj atin g o j k a j konkeroj su r la scienca kam po. Tiu oficejo krom e povos agadi internaciskale, ekzem - ple instigi la redakciojn de e k z ista n ta j sci- encaj revuoj, landaj sam e kiel internaciaj, al iom post iom a a n s ta ta ŭ ig a d o de naciaj lingvoj per E speranto. P lue ĝi instigu pre- p a ra jn k o m itato jn de in te rn aciaj sciencaj kongresoj al tio, ke ili petu la vizitontojn a n ta ŭ e lerni E speranton.
Ni esperas ke kolegoj en ĉiuj landoj kon - sideros la supre p risk rib ita jn organizeblojn.
L a esto n ta E sp e ra n ta kongreso en Bern estos konvena loko po r diskuti k a j sta rig i la aferojn.
A dreso de la Oficejo por aplikado de Es- peran to en la scienco en N ederlando : E ek- hoornlaan 10, B ennekom .
D ro H.A.A. VAN D ER L EK ; D-do G.F. M AKKINK.
t * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
— L a E speranto-klubo de S. Paulo en Brazilo m em p resigis 10.000 foliojn por la P etsk rib o al UNO k a ĵ k olektis ĝis okto- bro ja m pli ol 3000 subskribojn.
— Sian jO-jaran esperantistan jubileon festis en H ago s-ano J. L. Bruijn, pioniro de la ĝ e n e ra la k a j la b o rista E sp era n to mova- do en N ederlando, ek sre d ak to ro de Int. So- cia Revuo, H olanda Pioniro k a j eksdirek- to ro de C e n tra E sp era n to L ibrejo en Hago.
— Viena kabareto « D er S piegelpalast » (L a sp e g u lp alaco ) p rez en tis en sia la sta som erprogram o i.a. skeĉon sub la titolo :
« Cu vi ja m p aro la s E sp era n to n ? »
INSTRUADO PRI HISTORIO.
L a P ac K onferenco finis siajn laborojn.
P o st nelonge, ni devos relern i la geogra- fion de Eŭropo : landlim oj estos ŝa n ĝ ita j, oficialaj urbnom oj tra n sfo rm ita j, la mon- do — k a j precipe la M alnova Mondo — ha- vos novan aspekton, kiun ni kutim iĝos ek • koni k a j observi. Ni esperu, ke la Pac-K on- ferenco m eritos sian nom on por longa k a j p ro sp era periodo. Kiel esperantistoj, ni ...
esperas, ke n ia m ovado pli facile floros en ĉiuj nacioj ; an k aŭ , ke la iom -post-iom a norm aligo de la ĉiuspecaj trafik rim e d o j m ultoble faciligos nian sorton k aj la pro- greson de n ia lingvo. K aj la infanoj, en la lernejoj, desegnos novajn m ultkolorajn la n d k arto jn .
N ova epoko en la ja m se sm iljara historio kom enciĝos ! Kiom d a epokoj ja m regis- triĝ is en la k a p tu rn ig a toren to de 1’ tem po!
Kiel m alfacile e s ta s havi sufiĉe k la ra n k a j u tilan ideon pri la k o n sta n ta j g ran d e g aj k a j d eta la j m etam orfozoj de la civilizita mondo!
Nu, dum oni ĝ enerale kom encas la lerni- gadon p ri geografio p er ĝeneralaj konoj pri la dim ensioj, la tu rn iĝ a d o de la Tero, p ri la form o k a j graveco de la kvin kontinen- toj, de la oceanoj, — k a j n u r poste, en tiu
« k ad ro », lern ig as la geografion de sia pro- p ra lando kaj, laste, de la n a jb a ra j k a j m alp ro k sim aj landoj, male, por historio, oni ĝen erale kom encas, ĉu p er sia p ro p ra lando, ĉu p er E giptujo, G rekujo ktp., ne a te n ta n te ke, tiam aniere, oni d istra n ĉa s la h isto ria n tu to n en d iversajn regionajn la- m enojn sen iaj a jn rila to j de unu kun la aliaj, a n s ta ta ŭ logike dividi ĝin kronologie k a j p or ĉiu epoko sinoptike m ontri la rela- tiv a n am plekson de la im perioj. Tam en estas vero, ke d an k ’ al tia « foto » de la ĝe- n era la p olitika g eo g ra fia situacio en te- m a ta epoko oni plej pro fite k la rig u s la recip ro k ajn influojn de la landoj k a j iliajn reakciojn sur la socioj, la reĝim oj k a j la hom oj mem.
Verdire, ĉie ek z istas bonegaj h isto ria j
l a n d k a r t a r o ĵ , se d t i u j H b ro j o f te S a ĵn a ssenanim aj, eĉ enigm aj, ĉ a r Ia koncernaj k a rto j te m as pri la lim ŝanĝoj en la kresko k aj m alk resk o de a p artaj hom grupoj kon- sid e ra ta j kiel tro sendependaj unu de la aliaĵ.
E n parolado ĉe la E sp e ra n tista G rupo de P arizo, m i m ontris, por la A n tik v a Tempo, k iam an iere oni povas k unfandi tia jn deta- lajn h isto ria jn k a rto jn en unu solan unikan karto n , en kiu la diversaj sin sek v aĵ lim- ŝanĝoj aŭ influzonoj m o n triĝ a s pere de sa m sk alig ita j k o v ra n ta j teritorioj, k iu jn oni su rm e ta s epok-post-epoke unu su r la aliajn Tio ko n sistig as vere viva n ta n karto n , kies ŝa n ĝ iĝ a n ta jn fig u ro jn oni des pli bone me- m oras, ĉ a r per la m anipulado de la h isto ria j tavolpecoj oni vere rek o n stru a s en la spaco la historion, paŝon post paŝo, — des pli bone ankaŭ, ĉ a r la koloroj parolas al la okuloj.
D nnk’ al tia v ariebla figuraĵo, oni rice- vas por ĉiu k o n sid e ra ta epoko la efektivan aspekton de la mondo, k a j en tiu « k ad ro » oni pli facile k a j pli verece k a p a b la s deta- ligi la historion de a p a r ta lando, ekz. Gre- kujo, R om a Im perio, ktp.
B edaŭrinde, tia v iv an ta la n d k a rta ro ne esta s bindebla k a j estas ebla n u r por la A ntik v a Tempo. J a m en la Mezepoko, la m ozaiko de 1’ regnoj esta s tiel te ru re kom- p lik ita k a j en k o n sta n ta m odifiĝado, ke k onkretigi ĉiujn tia jn ŝanĝojn estu s ne nu r treege m alfacile k a j tede, sed an k a ŭ sen ia ajn profito.
P o st la tem po de K arlo la G randa (800), oni do bone ak iro s k o n ten tig an helpon, uzante la o rd in arajn la n d k a rta ro jn , kon- diĉe ke ili am pleksu, alm en aŭ por ĉiu grava h isto ria salto, sufiĉe v astan teritorion, ekz.
Eŭropon.
L aŭ m ia neprofesia opinio, tie k u ŝa s vas- ta ek sp lu a to ta kam po por pedagogia kino- a rto (k v an k a m k in a j projekciaĵoj estas tro m alŝp a re m aĵ k a j a b s tra k ta j).
P e r tiu j m odernaj m etodoj oni certe donus pli ĝ u sta n k a j pli rapidan konscion pri la evoluo de 1’ e s tin ta j civilizacioj.
K elkaj eble pensos por sia lando, ke tia instruado m alg rav ig u s ĝian rolon. T ute ne!
ĉiu nacio e s ta s speciala medio, kiu form is sian tipon el e k s te ra j pruntoj, kiu jn histo- rio konservas k a j kiu jn cetere oni retrovas, ofte tre d ifek titaj, en la etim ologio de la loknomoj.
A lia p ra k tik a « a p a ra to » estis eltro v ita a n ta ŭ du aŭ tri ja ro j por prezenti, laŭ tre oportuna k a j o k u lfra p a m aniero, la sinsek- v ajn h isto ria jn fa k to jn de unu nacio. Tian
« a p a r a to n » mi vidis en G erm anujo k a j F ran cu jo . <3i kredeble ek z istas an k a ŭ en aliaj landoj. Ĝi k o n sistas el sim pla papero, ĉ. 10 cm. la rĝ a k a j 40 cm. longa, plurfoje fald itan la ŭ larĝ e kiel akordiono k a j kies 6iu v e rtik a la faldo laŭorde signas, de m al- d ek stre dekstren, unu ja rc en to n : 900— 1000
—1100 ... En la mezo de tiu papero, hori- zo n tala j linioj diverskoloraj p rez en ta s la dinastiojn, la regadtem pon de 1’ reĝoj, la d aŭron de longaj m ilitoj aŭ revolucioj, k a j v e rtik a la j strek e to j indikas, en ĝ u sta dato,
Belgaj Esperantistoj-poŝ-
tistoj en Antverpeno.
Ui p o rta s la verdan stelon su r la maniko.
Unua postmilita Esperanta Radio-disaŭdigo el Varsovio.
« P ola R a d io » ĉiam estis ne tre ta v o ra al E speranto. A n taŭ la m ilito n u r d an k ’ al persona influo de n ia neforgesebla Prof.
D ro Odo B ujwid ĝi, de tem po al tempo, disaŭdigis esp eran tlin g v ajn prelegojn.
. K om preneble, ke a n k a ŭ nun en la nova, d em o k ra ta P olujo ni, V arsoviaj esperantis- toj, klopodis ĉe « P ola R a d io » p ri Espe- ra n ta j disaŭdigoj, k aj fine ni sukcesis.
Ciulunde je horo 21.10 laŭ GMT (22.10 laŭ M E T ), per ondlongo 1/9,06 m , e! Varsovio 3 okazos disaŭdigoj en E speranto pri Polujo.
Mi kune k u n nia paro listo tro v iĝ is en la disaŭdigejo. P o st m om ento ekbrilos la ru ĝ a signalo, k a j « la unuan fojon su r la ondoj de P ola Radio post se sja ra tu rm e n tad o ek- sonos nia bela E sp era n to ».
Mi estas iom k o rtu ŝita . J a ok azas ko- menco de la reg u laj E sp e ra n ta j radio disaŭ- digoj en nia lando !
K aj emocie plue sonas la vortoj : « ... ni sa lu ta s vin, gee sp e ra n tisto j de la tu ta mon do... »
« . .. A n taŭ ol ni kom encos n ia jn disaŭdi- gojn E sp era n tajn , ni devas honori la m ult- n om brajn pollandajn esp eran tisto jn , infa- nojn, junulojn, plenkreskulojn, a k tiv a jn kaj pasivajn, tu rm e n tita jn en la g erm a n aj kon- centrejoj, krem aciejoj, b ru la n ta j getoj, fa- lin tajn su r la b atalk a m p o ...»
Silento. K aj ree sonas la voĉo ja m pri la a k tu a la j dem andoj de la m oderna Polujo.
L a disaŭdigo daŭras.
K aj nun, n u r de vi, k a ra j gesam ideanoj, dependas la sukceso de n ia j disaŭdigoj. Tial aŭ sk u ltu nin, ne hezitu k a j tu j sk rib u m ult- nom bre k a j sk ribigu aliajn al : Pola Radio, K o szyk o w a 8, W arszaw a. ŭ is la reaŭdo !
IS A J DRATW ER.
R epreso p e ta ta !
Unu el multaj.
U nu el m u ltaj, nom e el la viktim oj de 1’
n a r i- r e ĝ lm o , s k r l b a s a l n i :
L a nazi-reĝim o perdigis al ni hejm on k a j ekzisteblon ; la reston de nia h av a ĵo de- tru is pli poste la bomboj k a j m ilitaj oka- zintaĵoj. N ia tu ta E sp e ra n ta korespondaĵo, E speranto-libroj, -adresoj k a j p o ŝtm ark a kolekto ne plu ek zistas. Volonte ni denove k o n ta k to s ku n n iaj E speranto-am ikoj. Ni h av a s « m ik sitan edzecon », la edzino estas judino ; do ni trav iv is sufiĉe. N i estis mem- broj de la E sp era n to grupo « V erda Stelo » en Gorlitz, Silezio. N una adreso : G erhard K lau, Seehofstr. 24, P ostschliessfach 56, Berlin-Zehlendorf 1, G erm anujo.
S-ano K lau aldonas ke li deziras elmigri, k a j ke li kun danko akceptos n u tra ĵ-p a k e - ton, kiam alsendo estos ebla. A nkaŭ aliaj g erm a n aj sam ideanoj sk rib as pri la g ran - da m anko de n u traĵo j.
Blinduloj en Bern 1947.
Blindulo k a j lia gvidanto ricevos senpa- gajn k o n g resk a rto jn ĝis la fino de m a rto 1947 ; poste aliĝontoj devos pagi k ongres- kotizon de po 5 an g laj ŝilingoj aŭ egalva- loro. Aliĝilo de blindulo devas esti su b sk ri- b ita de blindula organizaĵo, aŭ de kuracisto, aŭ de delegito de IEL.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
— En Buenos A ires anoncis sin pli ol 100 personoj por nova E speran to -k u rso , tiel ke estis necese a ra n ĝ i p ara lela n kurson. Kro- me ok azas koresponda ku rso tr a la lando (A rg en tin o ) ; en la ĉefurbo lernas laŭ ĝi 90 personoj.
— L a m orto fo rrab is de ni la je n a jn a ŭ s tra jn sam ideanojn : G ustav W eber, IEL - ĉefdelegito ; R udolf Ulbrich (som ere 1945, pro vundiĝo) ; H einrich K ovotng (10.3.
1946) ; K arl Flach k a j edzino (aprilo 1946) ; D-ro M. J. M etzger (k a to lik a F ra - to P au lu s) estis la 17.4.1944 e k z e k u ta ta en B randenburg.
— Okaze de la m ilitagoj en Berlin pe- reis, verdire en la la sta m inuto de la mili- to, la 8.5.1945, nia k o n a ta sam ideano, mi- n iste ria konsilisto D-ro inĝ. L. Ellerbeck, 73-jara, m em bro de la A kadem io de 1’ Kon- s tru a rto (T ekniko), k o n traŭnaziisto, aŭto- ro de E speranto-lernolibro. — L a 31.3.1946 m o rtis post operacio A le za n d er Sch w a rtz, ĉ 58jara, en m alsanulejo en Lainz (Aŭs- trio ) ; li estis p rezidanto de la E sp eran to - g rupoj en D ortm und k a j Berlin, pli poste d irektoro por la E nciklopedia V ortaro de W ŭster.
la ĉefajn batalojn, p a c k o n trak to jn , inven- tojn, ktp. Bonega poŝa m em origilo por vizi- ti m uzeojn, aŭ por loki en la tem po iun o k azintaĵon p r itr a k ta ta n !
Mi opinias, ke e stu s tre interese por ni
esperantistoj, se sam ideano ko m p eten ta pri
la h isto ria fak o povus k u n a ra n ĝ i tiaspecan
faldeblan skem on unikan por la ĉe faj eŭro-
paj landoj. Kiel pli plaĉa, pli objektiva, pli
tr a f a e stu s tia m historio tiel p re z e n ta ta !
ROLAND JO SS IN E T .
I Decembro 1946 Heroldo de Esperanto N-ro 9 (1058) paĝo 3
Letero el Britujo.
M ultaj hom oj en diversaj landoj, preci- pe en tiu j landoj kiuj estis rek te tra fita j de la milito, opinias, ke en landoj de ven- k in taj nacioj reg a s abundo, k a j ili ne povas kom preni, ke eĉ tie estas nesufiĉo de mul- ta j objektoj de 1’ ĉ iu tag a bezono. Ilin po- vas instrui letero de nia a n g la sam ideano John H oyle el Sowerby Bridge, Jorkŝiro, hiun li sendis al ni a n ta ŭ k elk aj sem ajnoj :
Kiu estis la elpensinto de la ideo
« Gloro de la konkero » ? Li certe havus alian ideon, se li loĝadus apud mi. La frua aŭtuno faligis foliojn de la arboj ; malsekemaj tagoj de alter- naj suno kaj nebulo, kaj noktoj de malvarma haladzo, aŭ akra frosteto pelas nin al fajrujoj aŭ fornoj. Sed, ho ve !, en regiono superriĉa je bela mgra karbo nuntempe estas grava manko de varmo kaj varmigaĵoj. En- dome la plej ofta admono : « Fermu la pordon ! » nun fariĝis la unua sa- luto al ĉiuj enirantoj. La « konkerin- toj » tremetadas pro malvarmo. Or- dmare la konsolaĵo okaze de ĉiaj mal- komfortoj estas cigaredo, sed nun- tempe cigaredoj kiel karbo estas malofte haveblaj. ĉi tio estas ne la
« gloro de konkero » sed vera ekzem- plo de sperto tra nia lando.
Dolĉajn fruktojn ni neniam vidas, maldolĉajn fruktojn ni povas aĉeti, sed mankas sukero aŭ eĉ dolĉigaj si- ropoj ; tial malofte ni aĉetas fruk- tojn. Dufoje ciusemajne estas eble gustumi viandon ian, via kvanto por unu manĝo egalas duonovon laŭ kru- da mezuro ; feliĉe ni povas akiri sa- Jon abunde, kiu helpas la apetiton ri- late al terpomoj, brasikoj aŭ aliaj ventro-plenigaĵoj. Kvarona litro da lakto por plenkreskulo semajne, su- fiĉe da graso por friti du ovojn du- foje. La sama kvanto da butero sufi- cas por kovri panon dum la dimanĉa vespermanĝo. « Pro ĉi tiuj bonoj Dio faru nin vere dankemaj ! » diras la manĝpreĝeto. Certe ni havas marga- rinon, kiun ordinare oni povas mal- dike sterni sur panon dum ok el la dekkvar tagoj inter la eldonadoj. Se vi estas tre bonŝanca, vi eble povas aĉeti poton da nuks-butero, kiu anko- raŭ restas ekster kontrolo, kaj se vi havas la monon kaj la kuponojn, vi povas aĉeti poton da marmelado aŭ onservita frukto. Se vi ne havas sursmiraĵon por via pano (pano mem ellce estas abunda, bona kaj neka- r a ?> V1 certe povas rosti pantranĉa- k°ndiĉe ke vi havu fajron de arbo, elektro aŭ gaso, — tio estas la ute kontentiga rezulto de « konke- rado » ; vi estas perfekte libera, man- gi panon rostita, aŭ ĝuste kia ĝi eli- raa . la f° rno’ tute laŭ persona ŝato.
Kiu grumblus ? Certe vi ne havas varone tiom da teo, kiom vi ŝatus ; sec vi povas trinki kafon kaj kakaon sen sukero. Okaze vi eĉ povas aĉeti centon da sakarinaĵoj, se vi povas rovi butikojn kie oni havas, kom- preneble se vi havas monon. Per mo-
pogite al la a lta digo sta ris domet<
r „• STanda sed brile pura. S ovaĝa vinbe rnl .VOve ra m pis supren laŭ la b rik aj mn si v, , aIte sut> Ia fro n tono. Som ere ludi f ,.° venI ° Per la fre ŝa verdaĵo de
a r ° ’ ^ a -* au tu n e ĝi koloriĝis ruĝa, fa jr v,, a ’ a a Ĵ la dom eto ĉe la digo ekhavis ju bile festan aspekton.
n ? tiU dom et°. post kies fenestrovitrc P . u eiam floris ru ĝ a ĵ geranioj, loĝi Iu t V? n DiĴk- ®ia p a tro ne plu vivis lfA,a ^ e’ ^ iam furioza u rag a n o en nebriditi an iĴr«^,°- I.etis ŝaŭm ĉifonojn tra n s la digor hru • la ŝlP.estro van DiĴk > kiel m u ltaj alia Mav aJ m aristoj, restis po r ĉiam ek stert ute dolore k a j ta m en tra n k v ile Roosj aj sia p atrin o ak cep tis la sciigon pri lii o rt°. ĉiu j virinoĵ ĉe la m arbordo, kie zol> p a tro j k aj filoj m a rv e tu ras, hava r°r^an ^ a j fieran koron.
E stis en tiu tem po, kiam a n k a ŭ Hein vai er Linden forlasis la a p u d m aran vilaĝoi por serĉi sian feliĉon sub frem d a ĉielc Rrecize je la ta g o de lia foriro fa riĝ is Roos Je dekok ja ra . Ciam denove ŝi grim pi su r la a lta n digon, ŝia rig ard o vagi S ’a " iaron k a Ĵ perdiĝis en la grizi haladzo kiu g lutis la Ŝipon, kun H ein vai der Linden su r ĝi.
K iam neniu tion vidis, Roosje v an Diji ploradis a m a ra jn larm ojn, ĉ a r ŝi am i Hein per la tu ta potenco de sia ju n a korc Hem tion ne sciis. ŝi ne d iris al li ion pr
S
