Eldono: FZandra E sp era n to -In stitu to , P. v. H u m b eek stra a t S, B ru sse l-W e st.
R edakcio-A dm inistracio: T. Ju n g , H arstenhoekw eg 223, Scheveningen, Ned.
Ja ra b o n o : Belgujo 165 fk „ Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ apartn tarifo.
A noncetoj : 25 ko m en cita j vo rto j b fk . 25.— , gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
Por 26-50 vortoj duobla prezo. Unu resp.-kupono eg alv alo ras 0.20 gld.
DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA O RG ANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 3 (1081) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO I Februaro 1948
D-ro A . M ildwurf, London
Q
J a m a n ta ŭ la liberigo de la ato m a energio la tensio in te r la m alnova vojo de vivo k a j la nova estis streĉ ita . Sed di tiu bombo ak c en tis k a j dram ecigis ja m evo- lu a n ta n problem on ...
L a m o rala skuo efe k tiv ig ita de la ato- m aj bomboj estis profunda, k a j por mo- m ento la ruza flanko de 1’ hom a anirnalo estis v en k ita de ĝia sincera konsciiĝo pri la n e p ra neceso por rekonstruo.
(H. G. W ells : « L a L iberigita Mondo »,
« The W orld Set F re e », 1913 !)
La lastaj jardekoj ŝanĝis la viza- ĝon de la mondo pli multe ol jarmiloj povis tion fari antaŭe. La teknika civilizacio aliigis la ekzistkondiĉojn sur la Tero, kaj fariĝis klare, ke la homo aŭ devos adaptiĝi al ĉi tiuj no- vaj kondiĉoj, aŭ perei. Sed ŝajnis, ke la rapideco de 1’ evoluo de teknika ci- vilizacio povas esti superregata, kaj ke konkuro inter tekniko kaj organizo ankoraŭ ne perdiĝis.
Sesa de aŭgusto 1945 ŝanĝis ĉi tiun staton de la afero. Tio okazis super iam ekzistinta urbo Hiroŝima. La unue ĵetita atombombo havis efikon egalan al dudek mil tunoj da aliaj bomboj. Jam kelkajn monatojn poste oni nrodukt.is bombon, kies efiko^ga- lis al du milionoj da tunoj. Kia ajn estos la rapideco de pluaj inventoj kaj perfektigoj, ni povas jam hodiaŭ kon- stati, ke la jaro 1945 diferencas esen- ce de ĉiuj jaroj, kiujn la speco de sapiens travivis sur nia plane- do. Ĉar la unuan fojon oni konstatis, ke la terglobo povos sperti ne nur kos- man katastrofon, tio signifas kata- strofon pro kunpuŝiĝo kun aliaj ĉiel- korpoj, sed ke ĝi povos perei pere de homaj manoj.
Ne necesas tro abunda fantazio por proksimume imagi la aspekton de mi- lita konflikto post kelkaj aŭ kelkde- koj da jaroj. Ne estas ekskludite, ke ĝi komenciĝos per eksplodo de centoj da novaj atombomboj. Eksplodo de kelkcent milionoj aŭ kelkcent miliar- doj da tunoj povos, krom teruran detruon, kaŭzi reakciojn malfacile an-
*****************************!
VERDSTELAJ RADIOJ.
UEA atin g is ĝis 1.12.1947 m em bronom - bron de 15.236, k o n tra ŭ 13.463 je la sam a d ato 1946. La P etsk rib o atin g is (ĝis 5.12.
1947) 308.690 subskribojn.
__ L a i/S-a S ko ta K ongreso de E speranto okazos dum m ajo en A berdeen, v erŝajne la 21-24.5.
Franca sam ideano R oland D upuis gvi- dis dum la la sta aŭtuno E sp era n to -k u rso in en svedaj urboi F alkoping. Lidkoping, Skdvde kai T ibro (en Skdvde eĉ 5 kur- soin t ; krom e li prelegis k a j k oncertis m ult- loke.
__ En kom erca gim nazio de W albrzych (P olujo) s-ano E M atw iejczuk gvidas Es- p era n to -k u rso n por 62 gelern an to j de la n o m ita gim nazio.
— L a R egna Fervoja Direkcio M iinchen (G erm anujo) enkondukis E sp era n to -k u r- sojn ĉe la 10 ferv o jistaj fak lern ejo j en sia d istrikto.
— E sp era n tista solidareco : A rg en tin a Es- peranto-L igo posedas specialan sekcion por k o lek ti vestojn, n u tra ĵo jn k a j monon kaj por sendi p ak eto jn al diverslandaj Lspe- ran to -g ru p o j en Eŭropo. A nglaj la b o n sta j esp eran tisto j kolektis n u tra jo jn k a j monon k a i sendis p ak e to jn al g erm a n a j k a m a ra - doj-sam ideanoi. A nkaŭ en D anlando om denove e s ta s k o le k ta n ta n u tra ĵo jn k a j mo- non por helpo al m a lsa ta n ta j gesam ideanoj.
— E n G erm anujo denove ekzistas 118 E sp era n to -g ru p o j ; G erm ana E speranto- Aaocio h av a s nun pli ol 6000 m em brojn, el k iu j ĉ. 1000 en M ŭnchen k a j ĉ. 500 en H an- nover.
taŭvideblajn. Hodiaŭaj sciencistoj parolas kun plej granda maltrankvilo ne nur pri estonta milito sed atentigas ankaŭ pri tio, ke jam hodiaŭ nesufiĉe singarde kondukataj eksperimentoj povas kaŭzi kataklismon. Ĉe tio oni ne devas forgesi, ke atombombo es- tas nur unu el la inventoj, kies rapidn evoluo iras je urĝigita ritmo.
Ne eblas returnvojo kaj rezigno je sciencaj atingaĵoj. Atoma energio ek- zistas kaj ĝi estos eluzata. Aŭ por bo- no aŭ por malbono. Ne estas ĝusta la aserto, ke ni devas atingi egalmezu- ron en la progreso de tekniko kun la progreso en la kampo de eduko kaj moralo. La eltrovon de la fajro oni dankas al la kavernhomo, kiu certe ne estis sufiĉe preparita morale por elu- zi ĉi tiun forton en krea kiel ankaŭ en detrua senco. Malfacile estas trovi kriteriojn de moraleco, kiuj donis al la societo senkontrolan rajton uzi energion de atomdispartigo. Estas malfacile antaŭvidi ciklon de eltro- voj kaj sinkronizi mutaciojn (t.e.
« samtempigi ŝanĝiĝojn»), kies me- kanikon ni ankoraŭ ne konas. Provi- zore ni estas kondamnitaj serĉi mo- mentajn solvojn, kaj logiko ne inter- ŝovas al ni aliajn solvojn krom la unuigon de la mondo.
Bedaŭrinde, sciencaj argumentoj ne havas grandan influon je la kuro de okazantaĵoj. Bertrand Russell priskri- bas, kiel Galileo ĵetis de la turo en Pizo du pezilojn, kvinfuntan kaj dek- funtan. Laŭ la teorio de Aristotelo, dekfunta pezilo devas fali duoble tiel rapide kiel kvinfunta. La peziloj falis samtempe. Sciencistoj rigardis je tio, foriris kaj daŭrigis la disvastigon de 1’ Aristotelaj tezoj.
Plej eminentaj sciencistoj de nia tempo, verkistoj kaj filozofoj prezen- tas al la mondo la tutan minacan situ- acion de la stato, estigita per la ek- zisto de 1’ atoma energio. Ŝtatistoj, politikistoj kaj publicistoj legas tion, foriras kaj daŭrigas la laboron por krei politikajn blokojn, balancon de fortoj, sferojn de influo ; pri strate- giaj iimoj ili parolas, absorbitaj per la ludo de peonoj sur la politika ŝak- tabulo, ŝajne ne atentante, ke ĉi tiu ŝaktabulo troviĝas sur kesteto kun bombo.
Generacio de homoj edukitaj laŭ Spencer kaj laŭ teorio de evoluo revis pri tiu momento, kiam la homaro ven- kos la naturfortoin, kiam la batalo kun la naturo fariĝos anakronismo, kiam scienco forigos mizeron, malsa- ton, ekzistotimon, flugigos la homon, centobligos liajn fortojn, plivastigos lian vidkampon. Kiel malproksima es- tas la hodiaŭa bildo de la revoj de nia generacio, edukita laŭ la verkoj de grandaj socialistaj publicistoj, laŭ scienca humanismo de G. H. Wells ! Ni travivis la unuajn entuziasmi- gajn manifestiĝojn de 1’ aviado. Nia generacio povis rigardi maŝinon pli pezan ol la aero, sin forŝirantan de la tero.
Ni memoras la unuajn revojn pri moviĝanta fotografio, la unuajn pre- zentadojn de 1’ kinematografio, kie apud la « nigra magio » aperis mi- raklo multe pli fantazia : nigrigita kaj trem anta bildo de sur ekrano ku- ranta lokomotivo.
(V idu pĝ. 4, kol. 1.)
M ondvojaĝo ĉe la skribotablo.
E n la d e k tria ja rc en to la ita la esplor- vojaĝisto M arko Polo vagis t r a Azio. Mul- ta jn landojn li vidis k aj m u ltajn ja ro jn li fo rre stis de sia hejmo.
E sta n te junulo, li forlasis slan naskiĝlo- kon, k a j la avido al vido, la esplorem o igis lin iri de unu lando al alia, ĝis fine li atin- gis la fo ra n Cinujon, kie li loĝis dum lon- g a tem po. R eveninte hejm en, li povis ra- kon ti pri m alproksim aj regionoj, pri fr m- d aj hom oj k a j ilia vivo k a j pri m u ltaj ne- k o n a ta j aferoj.
En la d aŭro de la ja rc e n to a liaj esploris- toj ekvojaĝis kaj ak iris scion por si k a j aliaj p ri fre m d aj teritorioj, ĉ ia m la homo ŝ a tis vojaĝi. L a m alproksim o e s ta s pli in- te re s a ol la hejm aĵoj. A nkaŭ vi 3endube de- Ziras fa ri tia n mondvojaĝon.
Kion vi d iras ? « Mi ne h av a s monon por vojaĝi alilanden k aj viziti m u ltajn lan dojn ? » Ho, sam ideano, tio ne necesas. Vi povas vojaĝi tr a la mondo, re sta n te en via hejm o. Vi esta s esp eran tisto k a j disponas rim edon kiun aliaj hom oj m alhavas. Espe- ra n to n ! U zu ĝin ! M ontru al aliaj k aj al vi mem, kiom u tila la lingvo in te rn acia e s ta s !
F a ru vian vojaĝplanon : Kiun landon vi volas esplori ? Eble vi d eziras scii pri Cefio- slovakio, pri ĝ la v itra ĵin d u strio ? Nu, estas jn u lta j esp eran tisto j en Cefioslovakio, certe vi trovos korespond am ikon aŭ -am ikinon en tiu lando. Eble vl interesiĝis p ri la kolek- tivoj en B ulgario aŭ p ri la n u n a s ta to de la ju n u la ro en Italio aŭ pri la postm ilitaj cirk o n stan co j en A nglio ?
Serĉu en la E sp era n to gazetoj, gis vi tro v o s konvenan korespondanton en la de- Z irata lando. A n taŭ e pripensu, pri kio vi tieziras inform ojn. F a ru notojn pri la afe
•roj, kluj tira s vian intereson.
La korespondado certe donos al vi m ulte da ĝojo. Ne n u r al vi, sed a n k a ŭ al via ek sterla n d a korespondanto, ĉar a n k a ŭ li aŭ ŝi a k ira s a m ik (in )o n en frem dlando, k m me la eblon p rak tik i slan E sp eran to scion.
K.Wf.
Agado « Esperanto kiel deviga fako en la lernejojn en Tutmondo ! »
T ian agadon iniciatis s-ro k o rteg a kon- silanto H ugo Steiner, fondinto k a j direkto- ro de In te rn a c ia E spetanto-M uzeo en Wien.
Fondiĝis k om itato por la celo, kolekti kiel eble plej m ultajn subskribojn. En A ŭstrio oni jam kolektis 10 000 subskribojn en la unua m onato de la agado, k aj oni esperas kolekti provizore m inim um e 50.000 subskri- bojn en m allonga tem po. (P a re n tez e ni ri- m a rk u ke por la P etsk rib o al UNO oni k olektis en A ŭstrio dum la tu ta tem po de la k olektado m alpli ol 8000 su b sk rib o jn .) A ŭ stria kanceliero D -ro Leopold Figl, in- stru m in istro D -ro F elix H urdes k aj aliaj em inentuloj su b ten as la aferon.
L a laboron k aj la financadon de la agado fa ra s precipe neesperantistoj.
Oni aten d a s ke sam ideanoj en a liaj lan- doj kom encu sim ilan agadon. La iniciatin- to j sendis al ni tre am pleksan alvokon ; se eble, ni publikigos e k stra k to n el ĝi en nia venonta num ero.
Lia plej bona sukceso.
Tuj post reveno el m ilitkaptiteco, s-ano R osner en la sa k sa m inurbo O elsnitz ( rusa zcno, G erm anujo) en junio 1947 d irek tis al la u rb estro la peton, doni al du stra to j en la urbo la nomojn E sp e ra n to -s tra to kaj Z am enhof-strato. P ost d u o n iara klopodo, li nun vidis sian deziron duone efektivigita.
P e r dekreto de 17.12.47 la u rb e stra ro de O elsnitz ŝanĝis la nomoin de k elk aj stra - toj. In teralie ĝisnuna R itte rg u ts tr. fariĝi.s Geschvvister-Scholl-Str. (laŭ la ju n a j ge- fra to j Scholl, kiui tiel k u raĝ e rez istb a talis k o n tra ŭ la nazi-reĝim o). ĝ isnuna K anunei - rat-B eck-S tr. fariĝ is K arl-M arx -S tr„ kaj ĝ isn u n a K arl-M arx-S tr. fa riĝ is Z anienhof- Strasse. (M allonge ni ra p o rtis pri tio iani en la p asin ta n u m e ro .) S-ano R osner sk d - bas ke tio estis lia « plej bona sukceso en la 25 -jara jubileo kiel E sp eran to -p ro p ag an - disto ».
Auxilia, la « plej nova mondlingvo ».
S-ro Yelland en A sprem ont (A.M .), F ra n - cujo, ra p o rta s : H odiaŭ m atene mi rice- vis per la poŝto broŝuron, en fra n c a lingvo, pri la nova, plej la sta projekto de lingvo internacia. « A u x ilia », kies elpensinto es- ta s D-ro G erard Morin, V illefranche (A.M .), F rancuto. L a aŭ to ro asertas, ke la gram a- tik o estas la plej sim pla, la v o rtaro a plei riĉ a k aj la sintakso la plej fleksebla.
Kredeble « A u x ilia » denove estas projek- to b az ita sur la latin id aj lingvoj.
777 kongresanoj el 2.1 landoj. Ĝis la ja rfi- no 1947 aliĝis 777 kongresanoj el 23 landoj, nom e el Svedujo 382, B ritujo 94, N orvegu- jo 62, D anlando 61, F ra n cu jo 51, N eder- lando kaj Svislando po 19, Cefioslovakio 17, Finnlando 13, H u n g aru jo 8, Ita lu jo k a j Usono po 5, B u lg aru jo 4, Cilio, G erm anujo k a j Jugoslavio po 2, A rgentino, A ŭstrio, Belgujo, Brazilo, Polujo, P o rtu g a lu jo k a j Sud-A friko po 1 ; krom e rez erv ita j 24.
P rezredukto. P ro la nu n tem p aj m alfaclla- ĵoj la LKK ne povas ara n ĝ i prezredukton ĉe la vojaĝkostoj, nek en Svedujo nek ali- lande.
A dreso por leteroj : 33-a U niversala Kon- greso de E speranto, Malm8, Svedujo.
La kongresa oficejo tro v iĝ a s en Malmŭ, K a m re rg a ta n 3.
G lum arkoj. M endu k a j uzu kon g resajn glum arkojn! P o r sved. kr. 0.30 aŭ unu inter- nacia respondkupono vi ricevos 15 glum ar- kojn.
A l in form petoj bonvolu aldoni intern acian respondkuponon.
Internacia Muzikfesto en Britujo alprenis Esperanton.
La p tenum kom ltato por la D ua In tern a- cia M uzikfesto k a j R or-K onkursaro, kiu okazos la 15.-20.6.1948 en Llangollen, deci- dis presigi E speran to -p ro g ram p ro sp ek to jn , sta rig i E speranto-kontoron k aj inviti kvar em in en tajn e sp eran tisto jn por esti honoraj vicprezidantoj. La celo de la festo surprize koincidas kun la in te rn a ideo de E speran- tism o Jen kion diris la prezidanto, s-ro N o rthing :
L a homoj, kiuj havis la vizion k a j ku- raĝon por iniciati la M uzikfeston, esta s sim- plai homoj. Ili rep rez en ta s la popolon. Ce ili du m otivoj e lsta ra s : la profunda sopiro al la in te rn acia paco, kiu devos veni per la recin ro k a kom preno, k aj pasia am o ai la kantado, precipe la fiorkantado, indiĝena ĉe la kim roj. La M uzikfesto liveras !a eblon por efektivigl am baŭ » (Llangollen sltuas en la k im ra p arto de B ritu jo ,)
D etalojn vidu en la sekvonta num ero de Heroldo.
Nederlando-Brazilo.
A n ta ŭ nelonge revenis nederlanda sam - idi ano J. Zuger de vizito al Suria A m eriko Dnm tiu vizito li ko natiĝis ankaŭ kun snd- a m erika i sam idi anoj. interalie li vizitis la Esperanto-Asocion dc Rio Grande del N orte en N atal iB razilo). Nia lrildo m ontras s-ron Z uger en akom pano de N a ta la j csperantis- toj A pelles Demos I nialdekstre I , prezidan- to de !a nom ita asocio, k a j A rlindo Castro de Lim a (d e k s tr e ), delegito de U EA. Nata- la jurnalo < Jornul da Manlia » en sia nu- mero de 2.11.47 raportis pri la vizito.
I N-ro 3 (1081) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I Februaro 1948
Onidiroj
Denove la « miskompreno ».
ftajnas (ke mi ntem estas kulpa p ri la miskom pseno, estiĝ in ta pro m ia artikolo
« O nidiroj pri IA LA » en la num ero de 1.12.
1917, nome pro la frazo : « Kion vi, okci- ilefitalanoj, d ira s pri tiu speciala ,honoro’.
esti subten ita, dum iu tem po, de la plej fa n a tik a m alam iko de n ia kom una (!) afe- ro ... s> K om preneble, tiu ĉi frazo estis pure retorika dem ando, k a j krom e mi aldonis klarlge : « ... kun la sola intenco, tiun ĉi aferon ruinigi. »
T anten kelkaj legantoj legis el tiu ĉi dem ando riproĉon pri kunlaborado kun la nazioj ; unu (esperantisto, ne okcidentalis- to ) eĉ parolis pri « kalum nioj ». Sed mia intenco tu te ne estis riproĉi al okcidentalis- to j toleradon de ev en tu ala n ac iista subteno (an k a ŭ esp eran tisto j dum iu tem po ne estus rifu z in ta j tian subtenon) ; m ia sola inten- co estis, kiel jam k la rig ite en la a n taŭ a nu- mero, « em faze elm ontri la m alutilon, kiun kaŭ zas niaj .duonfratoj su r la m ondlingva tereno' al nia kom una afero, kiam ili, ne k o n te n tiĝ a n te per la te o ria okupado por trovi kiel eble plej ta ŭ g a n solvon de la lingva problem o, an ta ŭ tem p e provas enkon- duki sia jn resp e k tiv a jn p rojektojn en la p raktikon. »
De okcid en talista flan k o ni ricevis re- spondartikolon de s-ro inĝ. E ngelbert Pigal, kun a k o m p an a letero, en kiu li p rid u b as la aŭtentikecon de 1’ artikolo « N egro-A ngla fariĝ u m ondlingvo » en « D er A n g riff », al- donante ke, se tiu artik o lo efektive aperis, kredeble « en la k uirejo de la g erm an a jur- naio oni inventis la legendon pri la .subteno’
a) O ecidental, por realigi la m ultecon de la lingvoj in te rn aciaj po r la celo ridindigi ilin».
S-ro P igal kateg o rie a s e rta s ke nenicl, ne- nia m k a j nenie Occidental estis subtenita de la nacisocialistoj. Mi ne h av a s kaŭzon, dubi pri la vereco de tiu aserto. Kiu konas la naziojn kaj iliajn m etodojn (k a j ili jam e s ta s k o n a ta j al la tu ta mondo), tiu konfe- sos, ke !a sugesto de s-ro P igal estas tu te kredinda, nome ke la legendo pri la subteno ai O ccidental estis k u irita en la k u irejo de
« D er A n g riff » kun la celo dirita. A liflan- ke mi an k a ŭ ne h av a s kaŭzon, dubi pri ia aŭtentikeco de la fotokopio tro v iĝ a n ta en la posedo de m ia redakcio, kiu ĝin rice- vis de sam ideano en F ran cu jo . R e stas do la fakto, ke la nacisocialistoj pli bone ol niaj d u o nfratoj konsciis pri la m alutileco, por n ia kom una afero. de la publika propagan- do por plu raj lingvoj in te rn aciaj » sam - tempe.
P ri la artikolo de s-ro P igal, kiu sekvos ĉi-sube, rie estas plu m ulto direnda post la su p raj klarigoj. N ur kelkajn rim ark o jn pri Jia citaĵo p roverba ke la pli bona e s ta s la m alam iko de la bona ». Ĝenerale. tiu ĉi pro- verbo estas prava. Sed ĝ uste ĉe la tem o
« lingvo in tern acia » tio, kion oni opinias pli aŭ m alpli bona, tre grave dependas de la vidpunkto de 1’ individua adepto de la m ondlingva itleo. Poeto h av a s pri tio alian opinion ol kom ercisto. eciencisto havas a lia n o! tu risto , k a i orientano alian ol okciden- tano. O kcidentalistoj asertas, ke ilia pro- .ek to (O ccidental) estas la plej bona el ĉiuj. Ĝi, vere. esta s tiu p rojekto kiu plej sklave kopias la latin id ajn n ac ia jn lingvojn.
Se tia celo estas la idealo de lingvo inter- nacia. tiam Occidental fa k te apenaŭ estas Bupeiebla K aj se la t u ta mondo tiel sam e opinius, ne ekzistus ia p rete k sto por rifuzi al O ccidental la lokon, kiun ĝi d an k ’ al tia ĝen erala opinio m eritus.
Sed, m alfeliĉe, la g ra n d a plim ulto — al- m enaŭ ĝ is nun opinias m alsam e. Kial ja la anoj de la aliaj p rojektoj ne koncentri- ĝ a s je Occidental ? Kial ĝis hodiaŭ ekzis- ta s defendantoj k a j p ro p ag a n d an to j de la delonge fia sk in ta Ido ? Kial, a n k o ra ŭ post Ĵa apero de Occidental, P rof Jesp ersen kreis sian Novial, kial a liaj eĉ en la n una tem po publikigas novajn p rojektojn ? Kial IALA (se la onidiroj an k o ra ŭ ne d em en titaj estas v e ra j) intencas feliĉigi la publikon per de- nove nova p roiekto — rezulto de 1’ koopera- do de m u ltai sinceraj m ondlingvanoj el d i v e r s a j k a m p o i. ĉ e kies estigado kunlabo- ris an k a ŭ esp eran tisto j sen suspekto pri tia celr' ? !
Sed se ĉiu opinias sian pro jek to n la plej bona, la plej perfek ta. la nesuperebla, aŭ
N IA POŜTO.
Korespondado. Dum decem bro k a j janu- a ro estis a! ni p resk aŭ neeble korespondi kun niaj arnikoj, R edakciaj k a j ad m in istra- ciaj laboroi abundis. krom e okazis k elk aj n e g ra v a j sed te m p o rab aj m alhelpoj : gripe- to de n ia red a k to ro k a j difekto ĉe nia (nun- tem ne sola) skribm aŝino — nian d uan skrib- m aŝinon ni proponis dum la m ilito al duon- eklezia oficejo, kiam ties sola skribm aŝino estis k o n fisk ita de g erm a n a instaneo.
K iet Sub ten a n ta A bonanto por 1948 an- k oraŭ anoncis sin : 5 S-ro R. A. New!and en W atford, Anglujo. K oran dankon !
Kore ni dunkas an k a ŭ al s-ro T e rm a a t en D elft (N ederlando), kiu donacis ja ra b o - non por pola sam ideano. k a j a l je n a j sam - ideanoi. kies donacojn ni an k a ŭ uzos por iiveri Heroldon al sam ideanoj en landoj
< nepaipnovai * : H. Davies en M anchester gld. 10 60. J. R iksm an en R o tterd am gld.
2 50, E G uerra en M eksiko gld. 2.70 k a j s-ro de Jo n g en T ierkw erd gld. 2.50.
W.A. en Gl. K oran dankon p ro b u lg a ra E sp eran to -p o ŝtm ark o !
Albumo de Heroldo-legantoj.
En nia num ero de 15.12.47 ni esprim is la intencon in te rk o n atig i n ia jn legantojn p er publikigo de iliaj fotoj. In terte m p e ni ja m ricevis tia jn fotojn, sed ni bezonas ĉ.
50 fotojn, a n ta ŭ ol ni povos kom enci ia publikigadon. L a fotoj estu sim plaj p asp o rt- fotoj (ĉ a r ĉiuj devas havi la sam an for- m a to n ). Aldonu vian nomon, adreson k a j tr e k oncizajn indikojn pri via esp eran tiste- co. Sed, ni rip e ta s : ni ne dovos sneciale korespondi kun vi pri tiu ĉi afero.
Kvarobla jubileo en la urbo de Heroldo.
La jaro 19^8 estas por la nederlanda rezidenco H ago k u j por ĝia plej fa m a antaŭ- urbo Scheveningen jaro de kvarobla jubileo : oni nom e fe sto s la 50-jaran reĝinan jubi- Jeon de R eĝino Vilhelm ino, Ja 700-jaran ekzistadon de Ja urbo Hago, la 300-an datreve- tion de la Paco de M ŭnster k a j la 100-an datrevenon de la plej grava reform o de l’
nederlanda K onstitucio. Januaro ja m staris en la signo de Ja jubileaj fe sto j, k a j ĝi ricevis Ja titolon « m onato de V arto ». En aprilo ka j m ajo okazos ekspozicio de floroj, precipe dt tu/ipoj, en la W estbroek-parko en Scheveningen. Por junio k a j ju lio estas p lanitaj g ra va j artekspozicioj, operoj, koncertoj, liberaera teatra sp e k ta k io a n ta ŭ Ja historia K avalira Salonego, k a j internacia m u zik fe sto en Ja K urhaus (b a nkazino) de Scheveningen. O kaze de Ja 50-jara reĝina jubiJeo Ja urbo Hago estos fe ste ilum inita.
Certe ia jubileaj fe sto j allogos m u lte da en- k a j ek sterla n d a j v izita n to j al Ja rezidenc- urbo k a j al Scheveningen. — Nia kliŝo m ontras Ja konatan Pacpaiacon en Hago.
alm enaŭ n esuperita, kiel efektiviĝu la mil- ja ra revo : U n u m ondlingvo por ĉiuj po- poloj k aj individuoj su r la Tero ? N u r unite- ca kooperado de ĉiuj m ondlingvanoj. nu r la koncentriĝo je la p ropagando de unu sola projekto, eĉ se tiu p rojekto provizore estu s m alpii p e rfe k ta ol iuj nove ap e ra n ta j.
povas baldati konduki nin al la venko. Ĉar.
kiu g a ra n tia s al ni. se hodiaŭ ni propagan- dus Occidental, ĉu ne m orgaŭ aperos iu (fa k te aŭ en la im ago de ĝiaj protagonis- toj pli bona) M undilingua, Stenolalia. Pan- parl, W eltspich, In te rla n g ktp., k a j post- m orgaŭ denove io « pli bona » ?
ŝ a jn a s al mi, ke esp eran tisto j en tio estas pli k la rv id aj ol iliaj duonfratoj, K vankam an k a ŭ m u ltaj e sp eran tisto j sincere opinias la de ili p ro p ag a n d ata n lingvon pli ta ŭ g a ol la ce te ra j projektoj, inkluzive de Occi- dental, precipe tia l ĉa r ĝi ja m p ruvis sian taŭgecon m ultrilate, tam en ili tu te ne aser- tas, ke E sp era n to e^tas ia plej bona inter- nacia lingvo im agebla. Ili konfesas ke pli bona solvo ja estas pensebla. Sed p arte ĝuste tial ili rifu z as provojn. a n taŭtem pe enkonduki alian projekton, kiu eble plenu- m as la postulatoin fa r a ta jn al in te rn acia lingvo en unu rilato, sed kiu m a la te n ta s aliajn postulatojn sim ile aŭ sa.me g ravajn.
La tem o « Lingvo I n te r n a c ia » a n k o ra ŭ tu te ne esta s sufiĉe esplorita teorie. Tie aien d a s la celantoin al perfek teco a n k o ta ŭ am pleksa laboro. Oni devus sistem e esplora- di la v astan terenon, kon stru ad i lingvosis- tem ojn su r diversaj bazoj, laŭ d iversaj vid- punktoj k a j ideoj, kom pari, elsarki, inter- ŝanĝi, provi k aj eksperim entadi, k a j tia- m aniere, iom post iom, p re p a ri la grun- don k a j m aterialo n por kreado de la kiel eble plej p erfe k ta m ondlingvo de 1’ estonte- co.
K om prenebie, se iu a ŭ to rita ta instanco (UN ESCO aŭ la re g ista ro j de kelkaj lan- doj kun diferencaj naciaj lingvoj) decidus oficiale enkonduki in te rn acian lingvon, ti- am estiĝ u s a lia situacio, k a j tiam ja estus la devo de ĉiuj m ondlingvanoj - - esperan- tisto j k aj ne-esp eran tisto j apogi k a j pro- pagandi tinn projekton, sur kiun faJus Ja eJekto de I’ oficialaj instancoj.
Je la fino, al m iaj duonfratoj-okciden- ta listo j a n k o ra ŭ unu peton : ke ili ne tro facile sin sentu ofenditaj, kiel okazis en la jen a kazo. Eĉ se e sp eran tisto j ekuzus la legendon pri la subteno de O ccidental per la nazioj por k o n tra ŭ b a ta li okcidentalistojn, la p ro p ra p ropagando de 1’ okcidenta- listoj en la pasinteco ne estis ĉiam, rilate al E sp eran to , ĝuste tia k ian oni atendus de nobla k aj honesta kontraŭulo, k a j certe no de d u o n fra to -k u n b ata lan to por la sam a idec.
En sia akom pana letero s-ro P igal men- cias an k a ŭ m inn a n ta ŭ a n artikolon («Mond- revolucio E sp era n tista » , H eroldo de 1.8.
1947). P ri tiu artik o lo alvenis in tertem pe p lu raj opini-esprim oj k a j respondartikoloj.
Mi revenos al tiu tem o en iu el la venontaj num eroj (kredeble en m a rto aŭ aprilo).
T. J.
La respondartikolo de s-ro Pigal.
(Traduko.)
E speranto-revuoj plurfoje ( ? R e d .) ra- p o rtis nekonform e al la fa k to j p ri la fato de 1’ a ŭ s tria O ccidental-m ovado en la ja ro j a n ta ŭ 1945. Tial mi ĉi-sekve p rezen tas la historion k ia m i k o n as ĝin.
Tuj post la anekso de A ŭstrio en 1938 la ŝ ta ta a ŭ to rita to de G erm anio per de- k re to d eklaris ke la O ccidental-organizo en A ŭstrio estas dissolvita ; la polico aperis en la loĝejo de 1’ prezidanto de la Occiden- tal-societo k a ĵ konfiskis la ark iv o n de la societo. P e r ĉi tiu j agoj ĉiuj organizoj de O ccidental, sam e kiel tiu j de E speranto, estis m e tita j ek ste r funkcion leĝan k a j efek- tivan, tiel en A ŭstrio kiel en G erm anio ja m a n ta ŭ 1938.
Tam en poste mi an k o ra ŭ unu fojon k u ra- ĝis daŭ rig i uzi O ccidental publike en la re- sum oj de 1’ scienca revuo re d a k tita de mi.
Konsekvence, iu m alam iko de O ccidental en m ia ĉeesto denuncis m in ĉe la oficeio de aneksado en Vieno, ke mi a g a s k o n traŭ la g erm a n a j intereso j per daŭ rig o de publika uzado de Occidental, a n s ta ta ŭ de germ a- na, kiel lingvo intern acia. Mi persone tu j p ro testis ĉe tiu oficejo k o n tra ŭ tia j metodoj.
T am en )a sek v in taj num eroj de la nom ita
revuo ne plu estis re d a k tita j de mi k a j an- k aŭ ne plu enhavis resum ojn en O ccidental.
Sed a n k a ŭ ĝenerale mi povas a s e rti ke la re g ista ro de G erm anio de 1933 ĝis 1945 neniel, neniam k a j nenie subtenis Occiden- tal, sam e kiel E sp era n to k a j aliaj lingvoj a r te fa rita j havis nenian subtenon. Mi povas eldiri kun certeco tiun ĉi aserton, ĉ a r dum tiu tem po m i resta d is en k o n ta k to kun ĉiuj m alnovai O ccidental-reprezentantoj en Ger- m anio k a j A ŭstrio k a i speciale en Vieno, kie O ccidental neniam estis to le rita aŭ eĉ su b te n ita de iu publika oficejo de 1’ na- cisocialista reĝim o, ĉiu j k o n tra ŭ a j aserto j esta s falsaj.
La sinteno de 1’ a ŭ to ro de Occidental, s-ro Edgar de W ahl, kiu — 8 0-jara — an- k o raŭ hodiaŭ vivas en Revalo, k o n tra ŭ la H itlerism o estas p risk rib ita en letero de lia filo H ans de Wah! de 8.7.1946 al mi. Tie ĉi tiu ra p o rta s al mi in te ralie :
« Mi vidis m ian p a tro n en 1944, k iam mi kuŝis vu n d ita en la m ilithospitalo en Re- valo L a domo k a j la arkivo de m ia p atro estis tu te d e tru ita j per bombo. K iam ger- m anoj forlasis Estonion, mi petis m ian pa- tro n veni kun mi al Germ anio. Sed li rifu- zis, ĉa r li ne ŝa tis la naziojn. J a en no- vem bro 1943 la G estapo en k arcerig is lin pro tio ke en letero a! G erm anio li kriti- kis la m urdojn de iudoj per la SS ...»
En la a n taŭ p a ro lo al la m anlibro « Occi- dental die W eltsprache » (S tu ttg a r t 1930) mi skribis : « O ccidental kiel lingvo inter- n ac ia n a tu re ne esta s iigita al ideo politika, filozofia. relig ia aŭ alia, sam e kiel ĉiu nacia lingvo povas esti u z a ta por tiu j aŭ aliaj ideoj . ..»
Tial la k o m p e ten taj personoj ig n o ras la politikajn akuzojn ĝ u sta jn aŭ falsajn , kaj ili ekzam enas la lingvon mem por fa ri sian decidon.
E sp era n tisto j a s e rta s ke la okcidentalis- toj per la propagando por O ccidental kon- fu zas la E speranto-m ovadon. K aj pro tio, ke an k a ŭ n aciistoj k o n tra ŭ b a ta la s E speranton, do la okcidentalistoj (kiel e sp eran tisto j kre- d as) jen k v azaŭ esta s aliancanoj de naci- istoj. Sed ek zistas a n k a ŭ m u ltaj an tin aci- istoj n e-okcidentalistaj kiuj rifu z as Espe-
i anton. L aŭ tia koncepto a n k a ŭ ĉi tiu j an- tinaciistoj fa ru s la laboron de 1’ naciistoj.
Rroverbo d iras ke la pli bona e s ta s la m alam iko de 1’ bona. Sed ne ĉiu m alam iko esta s ligano de la diablo. Se tio estu s vera, ĉia progreso hom a e stu s diablaĵo. G randa p a rto de la publiko rifu z as E sp era n to n pro ĝ ia j ling-vaj difektoj. P ro tio O ccidental pli bone ol E sp era n to plenum as la po stu lato jn a! lingvo internacia. Do mi k red a s ke la okcidentalistoj (m u lta j el ili, kiel mi, an- ta ŭ e p ropagandis E sp era n to n ) e s ta s servan- toj pli sindonaj al la ideo de lingvo inter- n ac ia ol la esperantistoj. Sed neniu estas tiel fa n a tik a por a se rti ke la esp eran tisto j estas an atem en d aj k o n sp iran to j de naciistoj, pro tio ke la esp eran tisto j fa ra s propagan- don pot- lingvo m te rn acia m alpli ta ŭ g a.
Lingvo in te rn a c ia certe e s ta s la plej bo- n a rim edo por servi la ideon de 1’ inter- naciism o k^i universalism o. P ro tio la neŭ- tr a la publiko ne kredos ke tiu aŭ alia sis- tem o de lingvo in tern acia se rv a s al ŝovi- n ista celo, a p a rte se la ak u z an to j ne h av a s pruvojn pli konvinkajn por siaj akuzoj ol tiu jn p u b lik ig ita jn ĝis nun.
EN G E L B E R T PIGAL.
La internaciaj feriaj
Esperanto-kursoj en Danlando 1948
okazos tu j a n ta ŭ la konĝreso en Malmo, ĉ a r la k u rsk o m ita to antaŭ v id as, ke m u ltaj kongresanoj d eziras profiti la g ra n d a jn vojaĝkostojn p er resta d o a n k a ŭ en Dan- lando, en H elsingor (E lsinoro) tre proksi- m a al Malmfi. L a ku rso j okazos en la In- te rn a c ia A ltlernejo (17.-24. k a j 24.-31.7) In stru o s k a j prelegos : s-ino M ajor (Lon- dono), s-ro M orariu (S tokholm o), f-ino Noll (K openhago), f-ino Id a C hristensen (Ko- penhago) ktp. K ursoj : d aŭriga. p erfek tig a, kon v ersacia k a j sem inaria.
O rdinare p a rto p re n a s proks. 200 gesam i- deanoj el 8-10 diversaj landoj, do bonega okazo por ekhavi p arolan ekzercon a n ta ŭ la p ra k tik a d o dum la kongreso. K aravan- vojaĝoj el diversaj landoj al H elsingor estas p re p a ra ta j. P ro sp e k to senpage havebla de : S -ro L. F riis, Ingem annsvej 9, A abghoj, Danlando.
La « germana demando ».
L a « g erm a n a dem ando », t.e. !a dem an- do pri reak cep to aŭ rifuzo de g erm an o j e»
nia rondo, ne la sas ripozi niajn sam idea- nojn. Ni povas kom preni tion. T em as efek- tive pri principa dem ando. T em as pri tio, ĉu la E speranto-m ovadon ni konsideru es- to n te nur-lingva, ĉu ni enportu en ĝin la in te r-n a cia jn k o n tra ŭ a ĵo jn k a j m alam ojn.
k a j ĉu ni forigu el ĝi la ideon de an k a ŭ sp irita k a j k o ra interkom preno, de inter- am ikiĝo k a j in te rfratiĝ o , — tiun ideon kiu estis tiel k a ra al la m a jstro k a j kiu e s ta s k a ra al la plim ulto el ni, aŭ ĉu ni konservu tiun ĉi ideon k aj la belap.
trad icio n de la m ajstro. Laŭ la voĉoj rice- vitaj, la g ra n d a plim ulto decidis por kon- servo de la k a ra ideo, sen kiu la Iabor«
por la n u ra lingvo E sp era n to perdus siara plej belan enhavon. A nkaŭ a liaj gazetotl ĵa m sin okupis pri tiu temo. En la ja n u a ra num ero de « F la n d ra E s p e r a n tis to » ni tro v is artikolon de ĝia s a tira observant#
Pik, en kiu li nom as « m iraklo » la rap id an reviviĝon de nia afero en G erm anujo post la falo de la reĝim o, k a j fin as per la vor- toj : « E n Malmo, la n u n ja ra Ĉefurbo de E sp eran tu jo , triu m fu la sa n a j k aj h u m a n aj konceptoj kiuj nedisigeblaj e s ta s lig ita j ai n ia movado. » « Sennaciulo » dediĉas al la sam a terno la ĉe fartikolon de sia ja n u a ra num ero, s.t. : K ie troviĝas Ja ve ra j « Zam en- hofanoj » ? « Kiel ajn oni to rd a s la aferon, » sk rib a s C.v.E. en tiu artikolo, « al ĉiu objek- tiv a observanto estas tu te klare, ke en I»
B erna kongreso reg is ne la hom aranism a.
de Zam enhof, sed naciism o k a j ra s a mal- amo. »
Ci-sekve ni p u blikigas a n k o ra ŭ Ia vo- ĉon de pola sam ideano en B ritujo, k a j aliloke en ĉi tiu num ero poemon de s-an®
E ugeniusz M atw ieczuk el W albrzycb (Po- lujo) pri la sa m a temo.
Ni aldonu, ke de s-ro D ra tw er ni rice- vis artikolon s t. PubJika dem ando al In E straro de UEA k a j al s-ro H ans Jakob.
oficiala redaktoro de E S P E R A N T O . k a j de Prof. J. Toczyski am pleksan m an u sk rip to n s.t. M aJfermita letero al s-ro C.C. Gold- sm ith , sekretario de U EA, — am baŭ m anu- sk rip to j verdire ne tre kon cern as nin k a ĵ devus esti senditaj prefere al UEA ol ai nia redakcio. Prof. Toczyski ofendiĝis pre>
la form o, en kiu s-ro G oldsm ith k la rig is la aferon pri la g erm a n a j sam ideanoj en Bern. Sed sia flan k e Prof. T. en sia « inal- fe rm ita letero », eble senkonscie, uzas fra- zojn ofendajn por la se k re ta rio de UEA. En tiu letero Prof. T. kom unikis a n k a ŭ la atesto jn de I’ tra n sv iv in ta j viktim oj el Oŝ- w iecim -A uschw itz, kiujn ni perm esis al ni publikigi en la p a sin ta num ero. E n akom - p a n a letero al n ia redakcio Prof. T. aten - tig a s pri Ia fa k to ke P olujo perdis sep mi- lionojn da hom oj dum m ilite m u rd ita jn de germ anoj. Vere, tiu fa k to donas al poloj p o stvivintaj c e rta jn privilegiojn koncerne pensm anieron k a j agadon : ili ne povas tiel baldaŭ ream ikiĝi kun anoj de la sa m a po- polo, de kies k rim a p a rto ili tiom suferis.
Tam en. la m illto p asls de preskau tr! jaroj.
la pli g ran d a p arto de 1’ g erm a n a esperan- tis ta ro ne estis h itlerem a kaj, cetere. per- m eso al germ ano publike salu ti kongreson ne iam signifas interam ik iĝ o n kun ĉiu ĉe- estanto.
Do ni esperas ke la ĝ isn u n a j artik o lo j pri tiu ĉi tenio (t.e. pri la g erm an o j en B ern) sufiĉe prilum is ĝin, k a j ni p etas niajn legantojn — polajn k a j alila n d ajn — , ile nun tra n siri al novaj tem oj, prefere al tia ĵ kun k o n ŝtru a k a ra k te ro .
Voĉo de polo en Britujo.
Mi estas tu te p re ta kun sen ti kun la vid- punk to j de s-ro I. D ratw er, U rtik o k a j f-ino P ostm a. Sed ĉiam la esenco de ĉiu vere tro v iĝ as en la o ra mezo.
Mi e s ta s polo. E n 1939 mi estis m ilitkap- tita k aj enŝlosita en S ta la g IV A en ĉir- k aŭ a ĵo de Gorlitz. D an k ’ al la helpo de ne- fo rg e sab la g erm a n a e sp eran tisto Klem ens W ieczorek (bone k o n a ta al leg an to j de He- roldo) mi sukcesis m alaperi el la m ilitkap- titejo. Klem ens W ieczorek (nun m ortin ta.
— Red ) estis unu el g erm a n aj esperantis- toj, kiun neniam tu ŝis la k an cero de sovin- ism aj politikaĵoj. L a idealoj de 1’ kvinpinta V erda Stelo estis la escenco de lia m erit- plena vivo, k a j instigo ie f r a ta helpemo al ĉiu su fe ra n ta sam ideano.
PAŬLO BULENDA.
Ni kore kondolas.
L a 4.1.1948 m ortis per g ra v a m otorcikla akcidento s-ano dipl.-inĝ. a rk ite k to Hugo Steiner, k o n stru e stro de la urbo K orneu- b u rg apud W ien, la pli a ĝ a filo (39 j . ) de nia k o n a ta s-ano k o rte g a konsilisto Hugo S teiner en Wien.
S-ano E rn e sto G u erra en Mexico perdis sfan k a ra n edzinon la 12 12 1947. dum ope- racio. S-ino M athilde Jaguel de Guerra es- tis fra n c a esp eran tistin o el Mulhouse.
G es-roj G uerra in te rk o n atiĝ is per Espe- ran to k a j geedziĝis en 1921.
Elpikoj
el leteroj direktitaj al aia redakcio.
J R. en R otterdam (N ederlando) :
Oni a n k o ra ŭ tro m ulte uzas la vorton
« m ilito » en k ia ajn form o, E ĉ en la plej a k tu a la senco e s ta s pli bone tu te eviti ĉi tiun vorton, k aj precipe en E sp era n tu jo ; an k a ŭ e s ta s pli bone silenti tu te pri agoj k a ĵ o k az in ta ĵo j kun k a j k o n tra ŭ g erm ana- ĉa kunlaboro (fa k te tro fo rte esp rim ita ).
Oar esto n te la tu ta g ra n d a m ondo devas k unagadi por atin g i n ian idealon realige- blan : ĉiuj parolu E sp era n to n !
Fr. P. en Hr. Kr. (ĉe h o slo va kio ) : (O kaze de N o v ja ro .)
En n ia lando estas nuntem pe a k tu a ia deziro, ke oni en la venonta ja ro satm an - ĝu, sed mi opinias. ke tio ĉe vi ne estas necesa. (F eliĉe ne plu. — R ed.)
