Eldono: Flandra Esperanto-Instituto, P. v, Humbeekstraat 3, Brussel-West.
Redakcio-Administracio: T. Jung, Harstenhoekweg 223, Scheveningen, Ned.
Jarabono : Belgujo 165 fk., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.
Anoncetoj : 25 komencitaj vortoj b. fk. 2$.-—, gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
Por 26-50 vortoj duobla prezo. — Unu r«sp.-kupono egalvaloras 0.20 gld. DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 18 (1096) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO I Decembro 1948
La Neelparolebla Pli Viglaj Klubvesperoj !
Ce la indiĝenoj de Sudafriko, la Zulu- kafroj, ekzistas kutimo, kiu rilatas la ĉie kcnstateblan malamikecon inter bopatrijio kaj bofilino. La edziniĝinta virino evitas zorgeme apliki vorton, kiu estas samsona je nomo el la edza familio aŭ eĉ nur simi- las al ĝi. Tiukaze ŝi elektas alian. Eble ŝi havas bofraton kun la nomo Unkomo. Tiu nomo memorigas al la vorto inkomo, sig^i- fanta « bovino » en la zulu-lingvo. Pro tio ŝi ne plu uzas tiun ĉi vorton ; ĝi ne plu ekzistas por ŝi kaj ŝi inventas novan as- piimon por « bovino ».
Ni renkontas tian intencan ekstermon ap- ltaŭ aliloke, ekz. en Hindio, sur insuloj ĝe Oceanio, ĉe indianoj ktp., kiam homo mdr- tis. Oni timas la spiriton de 1’ mortinto, kre- dante ke ĝi aperos ĉe elparolo de la nortio de 1’ forpasinto. Tiu naturpopola kutimo transiris eĉ al kulturpopoloj : Grekoj pe kuraĝis elparoli la nomon de Hadeso, kaj hebreoj ne tiun de Dio. Kaj ĉe ni modernp- loj ? Kiu ne avertas « pentri la diablon sur la muron » !
Ankaŭ la konveno, indulgemo kaj delika- teco konas la neelparoleblan. Kiel skti- bis ekz. D-ro Zamenhof en la Proverbaro :
<- En dom’ de pendigito pri ŝnuro ne paro- iu ! » Kiom da vortoj estas forgesendaj en Anglio, kiuj ŝokas la aŭdanton, kiom da eŭfemismoj aplikendaj ! Kiu riskus paroli pri gamboj aŭ femuroj virinaj aŭ eĉ pri pantalonoj !
Ĝis ĉi tie ni tuŝis la parole evitendap.
<lo la neelparoleblan en metafora senco.
Kakte ekzjstas vortoi apenaŭ aŭ jute ne^i- paroleblaj de multaj gentoj, kies parolorga- noj ne estas adaptitaj al ĉionampleksa son- formado.
Nin interesas ekscii, ke siatempe nek ang- loj nek italoj kapablis elparoli la vorton Volapŭk. La britoj diris Volapdk kaj la italoj Volapuke.
Kelkfoje la malfacileco estas nur ŝajna.
Vidante slavajn vortojn kiel srb (serbo) aŭ krt (talpo), la neslavo skuas la kapon ; li ne scias, ke oni parolante enŝovas la vo kalon e, do serb, kert. Nu, ni ankaŭ povus ekribi « srboj », ĉar fakte la r formas la silabon ; ĝi funkcias ĉi tie kiel vokalo kaj ne kiel konsonanto.
La popoloj estas kiel infanoj lernantaj paroli ; anstataŭ esprimi sin per artikigita parolo, diferencigante la silabojn, ili bal- butas. La tutmonda infanaro havas sian specialan lingvon. Plue ni memorigu pri la esploristo Cook, kiun la indiĝenoj de Tahiti, kie li albordiĝis, nomis Tuti. Misiis- toj rakontas, ke la kafroj en Sudafriko transformas apostolon en umposile kaj la anglan vorton priest (pastro) en umperisite.
Simile procedas la ĉinoj, al kiuj misiistoj rakontas ion pri Kristo, kiu fariĝas Ki-li- sn-tu en ilia buŝo. Ili ne estas kapablaj pa- roli du konsonantojn sinsekve kaj devas
«nŝovi helpan vokalon. Plue mankas en ilia alfabeto la litero r ; ili aŭ forigas ĝin el fremdaj vortoj aŭ anstataŭigas ĝin per I. Inverse la antikvaj persoj ne povis el- paroli la literon 1, kiun ili aliigis en r. Pro tio ni diras « pipro » kaj ne piplo, kiel ni devus diri, ĉar la vortdeveno estas sanskrita.
Estas konate, ke la pipro estas unu el la plej malnovaj produktoj el la hinda mondo, kiun ni dankas al Persio. Zend estis la lin- gvo de la antikvaj persoj, en ĝi ne ekzistas la litero I. Tial pipro (latine : piper, greke : ipcpcri).
Ni vidis, ke eĉ la altkulturitaj popoloĵ montriĝis mankhavaj, ne nur la t.n. sova- ĝuloj. Ankaŭ ni nuntempuloj. Kiu perfekte imitas la arabajn guturalojn (velarojn) kaj kiu la klakmaĉan sonon de hotentota lan- go ? Saksoj skribas p sed elparolas ĝin b, kaj mi mem aŭdis (dum la Dresdena Es- 'peranto-Kongreso en 1908) : « Nun ni iru al la boŝto kaj boste ni manĝu banon kun bo- moj. » E1 la franca monsieur italo estigas moncu. La rusoj konas nur Getje anstataŭ Goethe, ĉar la sono 6' (ekz. en la germana, sveda, dana, finna kaj hungara lingvoj) estas al ili nekonata. Same ili diras Geine anstataŭ Heine kaj Gamburg aŭ Hamburg anstataŭ Hamburg pro manko de spirata Zr en ilia lingvo. Kies neslava lango ne pres- kaŭ rompiĝas provante elparoli la rusan aŭ polan l (la pola kun streketo tra ĝi), samtempe amasigante la siblajn konsonan- tojn c, z, s. rz, sz, cz ktp. en nur unu vor- to ? Ĝi (la 1) ne estas fonetike akurate prezentebla, kaj nur sonvirtuozoj ĵongladas per la konsonantaj diabletoj. Multan ĉagre- non kaŭzas la angla th, al nebritoj, aŭ la greka delta (d), same kiel la grekoj ne disponas pri la litero b, kaj mi iam legis en
De kiam ekzistas Esperanto-kluboj, la estra- ranoj rompis, kaj grandparte ankoraŭ rompas, sian kapon pri la plej taŭga maniero por vigligi la klubvesperojn. Ĉio jam estas provita : parol- ekzercoj, diskutoj, tradukoj de artikoloj kaj tu- taj libroj, « vivantaj gazetoj », ludoj, paroladoj, prelegoj, lumbildoj, filmoj. Lumbildoj aŭ filmoj, kies prezentadon sekvas diskuto, eble estas la plej trafa rimedo por vigligi la kluban vivon, kiel ankaŭ por allogi neesperantistojn al nia afero. Sed ofte montriĝis malfacile, aŭ tro multekoste, akiri taŭgan materialon por tiaj pre- zentadoj.
Feliĉe, post la energia ekagado de Espetanto- Film-Grupo (adreso : Antwerpsestraat 45, Ber- gen-op-Zoom, Nederlando), la kluboj ne plu be- zonas longe serĉi por trovi tian materialon. Tiu ĉi grupo, nome, profitis de la fakto ke ekzistas en Nederlando iu instanco, kiu eldonis jani mul- tajn t.n. « filmstriojn » kun konvenaj tekstoj por prelegoj. Akirinte la solan tradukrajton por tiuj tekstoj en Esperanto, la E.F.G. faris la no- mitajn lumbild-prelegojn utiligeblaj por espe- rantistoj en la tuta mondo.
Ĉiu filmstrio pritraktas specialan temon kaj konsistas el 30-100 senmovaj lumbildetoj nigraj- blankaj. Ili estas kopiitaj sur nebruligebla nor- malfilmo (35 mm larĝa) kun bildformsto de 18 x 24 mm. La tekstaroj estas en fornvto de 16 x 21 cm. Dek-kvin teksktaroj jam estas eldo- nitaj en Esperanto, multaj aliaj estas prespre- taj aŭ nuntempe prilaborataj.
Por doni proksimuman imagon pri la film- strioj, ni publikigas ĉi-apude kliŝon de fragmento el tia strio (el prelego pri «Siam o»). Sed tiu ltliŝo estas farita laŭ desegno, ne laŭ la veraj filmbildetoj, kiuj estas kopiitaj laŭ efektivaj fotoj kaj tial donas, sur la ekrano, bonegan efekton.
E.F.G. eldonis ankaŭ detalan prospekton 36- paĝan pri la filmstrioj, kiun seriozaj interesu- loj povas peti de la supre indikita adreso. Krome E.F.G. povas havigi taŭgajn ekranojn kaj pro- jekciajn aparatojn.
Ni petis la direktanton de E.F.G., doni al ni kelkajn aktualajn detalojn pri la laboro de la grupo, kaj sekvas jen la afable donitaj indikoj :
« Esperanto-Film-Grupon ni fondis la 15-an de junio 1947. De tiam ĝis la nuna momento ni ekspedis proksimu- me 14.000 leterojn, kartojn, cirkule- rojn ktp., krome 30.000 prespektojn por la esperantista gazetaro. La ko- respondaĵoj iris al 85 landoj aŭ insu- laroj kun propra poŝtorganizo. Alve- nis korespondaĵoj el 52 landoj. La ad- ministra laboro en la unua jaro ega-
Esperanto-gramatiko por helenoj, ke oni prononcu la vorton « biero » mpi-ero ! Stran- ge, ĉu ne ?
Parolante pri Ia greka idiomo, mi devas plue atentigi pri io tre grava por ĉiuj eŭro- panoj. La antikvaj grekoj ne konis la siblan sonon ŝ. Vere, la sekvoj estas gravaj. Trans Grekio ni eksciis pri multaj hebreaj vortoj entenantaj la sonon ŝ. Pro tio, ke la grekoj ne konis ĉi tiun sonon, kiun ili transformis en s, ni nun disponas pri fuŝvortoj kiel Jesuo, Jerusalemo, Moseo, Sabato, Salomo- no, Semitoj k.a. ; devus esti Jeŝuo ktp.
Menciinde estas, ke eĉ inter la izraelidoj troviĝis tribo, nekapabla elparoli la ŝ-sonon, tiu de la efraimidoj. EI tiu fakto naskiĝis la esprimo « ŝiboleto » (ŝiboleth = « spiko » en la hebrea lingvo). 6i estas hodiaŭ in- ternacie uzata kaj signifas « signalvorto, ekkoniga esprimo ».
Kiam la gileadidoj batalis kontraŭ la efraimidoj kaj venkis, la venkitoĵ provis eskapi trans la Jordan-riveron. Sed la gi- leadidoj baris al ili la transirejon. Ruze la efraimidoj pretendis esti gileadidoj pro sam- aspekteco, sed la venkintoj estis pli ruzaj devigante la kontraŭulojn elparoli la vor- ton « ŝibolet». Kaj ili milope perdis sian vivon, ĉar ili kapablis nur diri « sibolet ».
Tragiko de 1’ sorto kaj de mankhava parol- organo !
las la skribadon kaj forsendadon de dek mil ordinaraj leteroj al ĉiuj partoj de la mondo. En la diversaj gazetoj aperis ĉ. 40 recenzoj kaj pli ol 30 artikoloj. Mendoj alvenis ĝis nun el 17 landoj, krome ni ricevis 35 specialajn adherojn el 24 landoj Re- prezentantoj estas en 24 landoj. »
Ĉi-supraj ciferoj donas impresan bildon pri la jam farita laboro de E.F.G. Certe estas en la intereso de la Esperanto-movado, ke ĉiu, kiu po- vas, alportu al E.F.G. sian simpation kaj kunlaboron.
Historie pruvita estas plua « ŝiboletu- mado » okaze de la « Sicilia Vespro» en la paskotago de 1282. Perdinte la batalon kon- traŭ la italoj, la francaj soldatoj disfuĝis kaŝante sin en deklivoj kaj rokaj rifuĝejoj de la insulo. Kaj estis malfacile ekkoni francon en vestaĵoj de insulano. Oni do devigis ĉiujn suspektajn individuojn elparo- li la italan vorton Ciceri (prononcata itale : Ciĉeri). La kompatindaj francaj viktimoj tremante kriis « Siseri ». Mortpiko per po- nardo finis la « ŝiboletan eksperimenton ».
Mi bone memoras esti leginta antaŭ kvar- delto da jaroj pri simila afero en ĉinio.
Tiutempe la ĉinoj persekutis la manĉuojn, kiuj en la 18-a jarcento estis invadintaj la landon kaj alprenintaj la nordĉinan dia- lekton, la t.n. oficialan idiomon aŭ manda- renan dialekton. Laŭscie la ĉina lingvo es- tas tre malriĉa je vortoj ; ĝi disponas pri apenaŭ 500 vortoj aŭ silaboj, sed tre lerte forigas tiun rnankon per akcentado en ne- kredeble alta grado evoluinta. ĉiu vorto disponas pri diversaj sonoj kaj tonoj kun same multaj signifoj. La mandarena dia- lekto posedas kvar aŭ kvin, la ceteraj eĉ ĝis naŭ sonakcentojn. Per si mem la dialek- toj varias en la signifo de 1’ vortoj, ofte tiagrade, ke estiĝas nekompreneblo, kaj sudano ne komprenas nordanon. Oni do povas imagi, ke Cinio estas klasika tereno
34-a U.K. Bournemouth 1949.
Provizora Programo jam estas fiksita, laŭ la skemo de la ĝisnunaj Universalaj Kongresoj. Sabate okazos la interkonatiĝa vespero, dimanĉe la diservo kaj la diver- saj malfermoj (U.K. kaj Somera Universi- tato), merkrede ekskursoj, ĵaŭdvespere la balo ; krome la kutimaj kunvenoj kaj kun- sidoj, ankaŭ fakaj, teatraĵo kaj koncerto.
Loĝejoj. Bonaj loĝejoj, inkluzive de ĉiuj rnanĝoj sed elcskluzive de trinkmono, estas haveblaj por 5, 6, 7 aŭ 8 sterlingfuntoj (aŭ pli koste) por la tuta kongresa semajno, de sabato ĝis sabato. Oni esperas ankaŭ aran- ĝi pri malmultekostaj loĝejoj kaj tendaro.
Limnombro. Pro la neeblo akiri pli gran- dajn salonojn, oni povas akcepti ne pli ol 2000 kongresanojn, el kiuj maksimume la duono estu britoj.
Limduto. Aliĝojn oni akceptos nur ĝis la fino de junio 1949, por eviti ke la laboroj en la lastaj semajnoj tro amasiĝu.
Esperanto-lektorato ĉe la Universitato de Innsbruck.
La fama Universitato en Innsbruck stari- gis Esperanto-lektoraton. La federacia ml- nistro por instruado eknomis D-ron Leo Blaas lektoro de Esperanto. (La tutmonda legantaro sendu dank- aŭ gratulleterojrt rekte al : Universitato, Innsbruck, Tirolo, Aŭstrio.)
Krom tio, la polica direktoro en Inns- bruck permesis la aranĝon de Esperan- to-kurso por policistoj en la instruĉambro de la polica direkcio ; la kurso bone funlc- cias.
Ankaŭ la Popolaltlernejo en Kufsteln enkondukis Esperanton. (Simpati-leterojn adresu al la gvidanto de la lernejo, kiu mem partoprenas la kurson, s-ro Hans Annewanter, Schillerstr. 3, Kufstein, Tiro- lo, Aŭstrio.)
por ŝiboletoj. Nun la atakantoj elektls la nombran vorton lu = 6, en la nordĉina dia- lekto leo, en aliaj provincoj lou aŭ Iiih; Es- tis facile trovi el inter la amasego da ho- moj tiujn, kiuj ne estis ĉindevenaj, ĉar man- ĉuoj ne povas prononci lou per la ĝusta sonakcento kiel enloĝanto de meza aŭ suda Cinio, kie la manĉuoj servis kiel solda- toj, ekz, en la garnizono de Hankuŭ. III fiaskis, kaj lerta ekzekutisto kun ĝentl- laj vortoj de bedaŭro senkapigis ilin. Eble oni miras, opiniante ludaĵo diri luk ; sed prezentu al vi francon kaj petu lin elpa- roli korekte germane sen franca nuanco la nombran vorton sechsundsechzig (66).
Ankaŭ li fiaskos.
Oni ofte senpene ekkonas ,esperantlston kiel danon pro la milde-sible sonanta » kaj la « stBd », tipa « danaĵo ». Tamen ĝl perdiĝas post energia ekzercado de la Esperantaj elparolreguloj ; pruvo, ke ne ĉiam estas vana klopodo venki - la neel paroleblan ».
Germanoj eble memoras ke, por ekkonl, ĉu iu estas Rejnlandano el la Kolonja re- giono, oni igas lin prononci la vorton Bloodwoosch (sangokolbaso). Ce aliaj ger- manaj triboj estas simile. Ciu havus sian ŝiboleton.
La dua mondmilito sendube kelkloke an kaŭ estis taŭga kampo por la aplikado de ŝiboletoj. Ekzemple, estas konate, ke neder- landanoj en la unuaj tagoj de la milito, por ekkoni germanon (ekzemple. spionon), igis lin prononci la vorton verschrikketyk (terure) ; sed ofte eĉ la vorto ScZieeenin- gen sufiĉis, ĉar estas malfacile por ekster- landanoj imiti la nederlandan prononcon de sch, kaj eĉ pli tiun de schr.
Kiu povas diri pli multe pri tiu demando?
Kiu spertis ion similan, kaj kie ? Pro lin- gvai esploroj ĉiu informo estas bonvena.
Komence de la terura hombuĉado multa.j svisoj kaj germanoj vivantaj for de sla patrio provis ĉiurimede, ekz. perŝipe, atin- gi sian hejmon en Eŭropo. Neniu surprizi- ĝos, ke keikaj germanoj kun falsaj pas- portoj asertls esti svisoj. Kelkaj eĉ estis loĝintaj longan tempon en Svisio kaj ĉe kon- trolo bonege sukcesis en « geografia» ek zameno. Sed la angla polico rutine (la ger- manoj ditis : malice) solvis Ia problemon.
Ili venigis veran svison, kiu alparolts la neverajn en svisgermana dialekto, en kiu la guturaloi svarmas grandnombre kiel en la araba lingvo. Kaj jen : kapitulaco ! La kaptitoj konis Bernon same bone kiel Ber- nano, sed lian lingvon ili nur aĉe, fuŝe pa- roiis. Jes, jes, la neelparolebla !
MAX BUTIN.
N-ro 18 (1096) paĝo 2 Heroido de Esperanto I Decembro 194ff
Ĉie nur kun ĉemizoj, ho !
Skandalo ! Mi estas ŝo k ita ! 6 is en la plej ka ŝita j profundejoj de m ia koro m i estas trafita. Mi hontas. Terure m i hon- tegas. Pri esperantistoj k a j la E speranto- movado. I m a g u ! K iu ja povas d um Uni- versala K ongreso aperi, en preĝejo, sur sportejo, ĉie nur k u n ĉem izo ? E ĉ bankos- tu m o j estus pli decaj.
C u m i m em tion vidis ? N e, m i ne ĉeestis en Mnlmo. Sed m i ja legis, jene, en la kon- , t gresraporto de « E speranto », septem bra nu-
» mero, paĝo 102 :
‘ « DIM ANCO. Du diservoj, laŭ la tradi- cio. P oste kom una fotografado sur la am- fite a tr a j benkoj de la urba sportejo. Daŭ- rigo de la interkonatiĝo k a j m aŝinpafado de dekoj da kam eroj, krorn la oficialaj. L a vetero estas belega, sed preskaŭ prem e var- m a, k v a n k a m ni aperas ĉie nur k u n ĉemi- zoj. »
Jen vi havas : ĉie nur ku n ĉem izoj, ho ! Cu vt ne estas batita ? Ciukaze m i serioze pripensas forlasi tian m aldecan m ovadon.
Bedaŭrinde, tam en, k e m i m em ne ĉeestis en M almd ...
U RTIKO.
Esperanta Mozaiko.
E sperantista korespondanto ĉe Uno. Laŭ inform o de « E s p e ra n to -P re s s » (MUhle- b ac h str. 47, Zttrich 32, Svislando), ĝ ia ĉef- red a k to ro e s ta s a k c e p tita kiel rep rez en ta n to de « E sp e ra n to -P re ss » ĉe la E ŭ ro p a Ofi- cejo de la U nuiĝintaj N acioj (U no) en Ge- nevo. E sp e ra n ta en tre p re n o estas do, por la u n u a foĵo, r a jtig ita hav i specialan kores- pondanton Ĉe la g ra n d a j in te rn aciaj konfe- rencoj.
U no-Petskribo transpaŝis naŭ milionojn.
D an k ’ ai k olektivaj subskriboj, la P etsk rib o a l Uno pro k sim iĝ as al la dek a miliono da subskriboj. L a k o lektivaj subskriboj venis precipe el G erm anujo (p re sk aŭ 6 m ilionoj), OeKoslovakio k a j N ederlando (po pli ol u n u m iliono) k a j N orvegujo (p re sk a ŭ duo- n a m iliono). E1 N ederlando venis subskri- boj de la prezid an to de la L ab o ra P artio (k u n 118.000 su b sk rib o j), Radio-Asocio V ARA (130.000), K om unista P a rtio (55.000) k a j B ellam y-m ovado (3000).
A rtik o lo pri m ondhelplingvoj en Svisa Bnciklopedio. Ju s ap e ris la sepa k a j Iasta volum o de « Schw eizer L e x ik o n » (Svisa Enciklopedio, eldonejo E ncyclios-V erlag Ztt- ric h 1948). S ur kolono 1227, sub W, oni tro v a s artikolon « W e lth ilfs sp ra c h e n » (m ondhelplingvoj), k iu m allonge k a ĵ objek- tive, k a j tia l favore por E speranto, pri- tr a k t a s la tem on de in te rn a c ia lingvo.
L a m a jstro denove sola en sia tombo. La p a rto p ren in to j de la 12-a pola E speranto- -kongreso en V arsovio (31.10.— 1.11.) in- te ra lie vizitis la tom bojn de D -ro Zam en- ho f k a j A. G rabow ski. S iatem pe ni ra p o rtis k e en la tom bon de la m a jstro estis m e tita d u a kadavro. P o laj esp eran tisto j kom en- cis k a j g aĵn is proceson, por ke la frem da k ad a v ro e stu fo rp ren a ta. N un la m a jstro denove ripozas sola en sia tombo. — R apor- to p ri la 10-a pola E speranto-K ongreso ap ero s en la v enonta num ero.
N ia j lingvaj instancoj reorganizitaj. Re- zulte de disk u to j k a j voĉdonado in te r la re s tin ta j m em broj de la L ingva Kom itato, de nun ne piu ekzistos la L ingva K om itato sed n u r t.n. « A kadem io de E sp era n to », kiu kon sisto s el m aksim um e 50 m em broj. D eta- loj en la v enonta num ero.
E speranto k a j Radio (V P R O ). L a 24.12 k a j 31.12. elsendos la n ederlanda radio- asocio VPRO unuafoje en E speranto. Horo:
22.40-22.45 nederl. tem po (21.40-21.45 GMT).
V erŝajn aĵ parolontoj p a s tro j L uikinga el Alm elo k a ĵ v.d.Meiden el H oogezand. E k- ste rla n d a j a ŭ sk u lto n to j dank sk rib u al : Ra- dio V.P.R.O., H ilversum , N ederlando.
L a Verda Stacio disaŭdigis en novem bro p ro g ram o n : L a enigm o de Bohemio su r bordo de m aro en la te a tra ĵo de S hakespea- re « L a V in tra F abelo », kiu kaŭzis g ran - dan aten to n ĉe la aŭ sk u lta n to j. L a 6-an de decem bro je 22.00 GMT (23.00 M ET), laŭ ondoj 220, 259, 270 k a j 325 m, verŝajne okazos elsendo de detektivajo. Oni intencas an k a ŭ elsendi (eble en ja n u a ro ) operon « En la p u to » de ĉeha kom ponisto Blodek.
Esperanto-Ĝazorkestro en Budapest.
La hungara esperantistaro nun a nkaŭ havas sian Gazorkestron. Ĝin fondis d um la pasinta som ero lcrnantoj de d iversaj m ezlernejoj en Budapest. Ilia celo estas duo- bla : propagandi E speranton inter gajuloj, precipe in ter la junularo, k a j poste ili intencas v iziti eksterlandajn gesam ideanojn. Volonte ili korespondos ku n alilandaj ju n a j gesam ideanoj. Ili aperas ĉiam elegante antaŭ la publiko k a j portas la sa- m an u nuform an vestajon : blankan Ĉemizon k u n nigra kra va to k a j rondform a Es- peranto-insigno (sur la kliŝo nevidebla) k u n te k sto « E s p e r a n to -J a z z » ĉirkaŭ verda stelo, k a j longan nigran pantalonon. Iliaj nom oj (de m a ld ek stre ) : L aszlo Viragh, Oyd- ry L orant, Sandor B oko k a j Jeno A bry. E ven tu a la n korespondon por la Esperanto-Ĝ az- orkestro peras D-ro J. Kondor, M adach-u 5, N y ire g yh a za , H ungarujo.
La lingva problemo en Hindujo kaj Aldous Huxley.
E n la E k stre m a O riento la an g la lingvo estas, in te r la frem d aj lingvoj, la plej ko- n ata. Tam en, pro la m alfacila elparolo k a j aliaj kialoj, ĝi ne povas esti d isv a stiĝ in ta ĉe n e k u ltu ra j hom am asoj. Tial oni uzas tie, por k o m ercaj celoj, precipe en la ĉinaj ha- venoj (k a j tie ĝi ja estiĝis k aj form iĝis) la m a lp erfek ta n lingvaĵon n o m a tan Pidgin English. Gi estas k u n m e tita ne laŭ regu- loj sed laŭ p ra k tik a uzado, el la plej necesaj vortoj, e ltirita j el la lingvoj an g la k a j ĉina, k a j ĝi do estas m ik saĵo el ĉi tiu j du lin- gvoj.
E n la g ran d a H inda Duoninsulo, kie 147 diversaj lingvoj e s ta s p aro la taj, la nun m a la p e rin ta angla-h in d a m ilitistaro uzis, krom la angla, por personaj interparoladoj ankaŭ, kiel helpan lingvon, la lingvon « hin- dustan i », kiu devenis el la ĉirk a ŭ a ĵo de la urbo Delhi.
L a ĵu rn alo de la org an izaĵo de Gandhi por sendependeco, nom ita « Y oung In d ia », estis p re sita en a n g la lingvo kiu, stran g e sed vere, estis an k a ŭ la lingvo u z a ta de la movado por sendependo en am baŭ nu n aj ĉefaj ŝta to j de la duoninsulo : H industan k a j P ak istan .
L a k o n a ta n u n te m p a a n g la verk isto Al- dous H uxley en la libro « V ojaĝo t r a la m ondo de s k e p tik u lo » (vojaĝo kiun li en- trep ren is en 1926) jene p risk rib a s la m al- facilecon de interkom preno ĉe la parto p re- nintoj de 1’ p arla m en to de la hin d a Kon- greso (tia m a ĉefa o rg an iz aĵo por sende- pendo) dum iu ĝ en e rala kunsido, kiun H uxley p arto p ren is en la urbo C aw npore :
« Iu j paroladoj estis en hindustani, aliaj en an g la lingvo. Iu kongresano estis ĵus kom encinta paroli angle, kiam la patrio to j de n o rd a H indujo ekkriis la ŭ te p ro testan te ,hindi, hindi !’ Tiuj kiuj, k o n traŭ e, pa- rolis hindustane, ne povis daŭrigi, ĉ a r la delegitoj el la sudaj regionoj, kies lingvo estis ta m il k a j kiuj tu te ne kom prenis, pro- te stis k a j volis ke oni parolu angle.
L a estro de la Kongreso, P an d it Motilal N ehru, fa ris sian ĉefan paroladon en hin- dustani. K iam li finis, iu p artopreninto, tre ekscitita, longe p ro testis k o n tra ŭ li. La p ro testin to ak c en tis ke li elspezis pli ol cent rupiojn por alveni ĝis tie de loko eĉ pli m alproksim a ol M adras, por aŭdi sian ĉefon. ,Cent rupiojn !’ li ripetis, k a j la estro parolis hindustane, k a j li ne kom prenis eĉ unu vorton !
Je la fino de la tago, iu lia sam regio- n ano venĝis sin, a d re sa n te al la Ĉeestantoj tre longan paroladon en la lingvo tam il, tu- te ne k o m p ren a ta. L a delegitoj el la nordo estis furiozaj.
Mi ĵu s eldiris unu el la kom plikaĵoj de la hin d a politiko. »
G. FAC CH I, Brescia.
Logiko.
«-Esperanto oni povas lerni en kelka jn sem ajnojn, » asertis Fanfaronul, « m i m em antaŭ dek jarojn havas lerni ĝin perfek te d um kvin tagojn. »
*
« N i devas subteni la esperantistajn el- donistojn ! » delclaris la U teratur-am anto okaze de la Librotago, k a j li m endis 15- cendan broŝureton.
*
« Cu a n ka ŭ oi uolas m alfideliĝi al la ka- ra M ajstro ? » riproĉe respondis la novba- k ita junedzino-sam ideanino al sia edzo-es- perantisto dem andinta Sin kion ŝi pensas pri ... ido (Ido).
*
« P refere tudĉevalon ! » diris Friĉjo, de- m andite ĉu la cikonio prefere alportu al li fra teto n aŭ fratineton.
♦
