Heroldo de Esperanto : neŭtrale organo la Esperanto-modavo. Jarkolekto 23 (1947), nr 17=

Eldono : Flandra E sp era n to -In stitu to , P. v. H u m b eek stra a t 3, B russel-W est.

R edakcio-A dm inistracio : T. Jung, H arstenhoekiveg Z23, Scheveningen, Ned.

Jara b o n o : B elgujo 165 fk ., N ederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta larifo.

(A bonantoj por 1948 ricevas prem ie la num erojn de okt.-decem bro 1947.)

A noncetoj : 25 ko m en cita j vortoj b. fk , 85.— , gld. 1.85 aŭ 6 resp.-kuponoj. DE ESPERANTO

DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO

N-ro 17 (1076) FONDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO 15 Novembro 1947

U N O kaj la liogva problem o

Speciale verkita por « Heroldo de Esperanto » de D-ro W . Solzbacher, New York.

Ĉu estas simbolo, ke la Sekretarie- jo de la Unuigitaj Nacioj (UNO) tro- viĝas ĉe « Lago Sukceso » (Lake Suc- cess) ? Aŭ ĉu la vera simboleco kon- sistas en la fakto, ke sur la Longa Insulo (Long Island) ĝi estas mter la urbo « Babilono » (Babylon) kaj la « Pordo al la Infero » (Hell Gate, malvasta parto de la markolo) ? Se tiu fakto kaŭzas tro grandan pesi- mismon aŭ mokan rimarkon, ke UNO jam estas survoje de Babilono al la alia loko supre nomita, optimisto po- vas respondi per alia geografia fak- to same simbola : Lago Sukceso an- kaŭ troviĝas inter Klarvido (Clear- view) kaj Urbo de Amikeco (Amity- ville). Estante nek tro pesimista nek tro optimista, mi emas diri, ke la ho- maro kaj la Unuigitaj Nacioj anko- raŭ havas la eblecon elekti, ĉu ili vo- las iri de Babilono al la Infero aŭ de Klarvido kaj Kompreno al Amikeco kaj Harmonio. En la nuna momento, bedaŭrinde, UNO ankoraŭ estas tro proksima al la babilona konfuzo de

iin -g v o j- k a j iv tc o j, e n l a i a ŭ v o r t a a a j

en la simbola senco de tiu konstato.

La teknika plibonigo de la tradukme- todoj ne povas multe ŝanĝi tiun fak- ton. Unuafoje la 22-an de septembro 1947, ĉeestante la Ĝeneralan Kunve- non de la Unuigitaj Nacioj en Flu- shing Meadow, mi observis, kiel funkcias la novaj radio-tmdukiloj.

Kiam mi eniris la salonegon, ofi- cisto staranta ĉe la pordo donis al mi aparaton konsistantan el du partoj : duobla telefon-aŭskultilo, kiun oni metas sur la kapon, kvazaŭ ĝi estus kasko, kaj kiun oni alĝustigas sur la.

orelojn, kaj nigra brikforma elektra baterio, kiun oni portas per leda ŝnu- ro ĉirkaŭ la kolo aŭ la ŝultro. La ba- terio enhavas la radio-ricevilon, la leda ŝnuro la antenon. Je la supra parlo de la baterio estas du butonoj turneblaj. Unu ebligas pli aŭ maJpli laŭtan aŭskultadon, la alia povas es- ti turnata al sep malsamaj pozicioj kaj ebligas elekton de la lingvo, en kiu oni deziras aŭdi la paroladon.

Teorie oni do povus uzi la sistenion por samtempa disaŭdigo de parolado en sep lingvoj, sur sep malsamaj ondlongoj. En la Gen. Kunveno oni tradukas nur en la anglan kaj fran- can lingvojn. Tamen multaj parolan- toj uzas aliajn lingvojn, tiel ke la aparato ofte ebligas elekton inter tri lingvoj. La 22-an de septembro, ek- zemple, mi aŭdis ses delegitojn el ses landoj. Ili uzis kvin malsamajn lingvojn :

La delegito de la Dominikana Re- spubliko, D-ro Arturo Despradel, parolis hispane.

La ministro de eksterlandaj aferoj de Jugoslavujo, s-ro Stanoje Si- miĉ, parolis france.

La delegito de Turkujo, s-ro Selim Sarrper, parolis angle.

La ministro de eksterlandaj aferoj de Saŭdi-Arabujo, Emiro Feisal- al-Saud, parolis arabe.

La delegito de Kubo, ambasadoro D-ro GuiTlermo Belt, parolis his- pane.

La ministro de eksterlandaj aferoj de la Ukraina Socialista Soveta Respubliko, s-ro Dmitri Z. Ma- nuilski, parolis ruse.

Pri la uzo de lingvoj la Ĝenerala Kunveno havas jenajn regulojn : Ek- zistas kvin « oficialaj » lingvoj (an- gla, franca, hispana, rusa, ĉina) kaj du «laboraj» lingvoj (angla kaj fran- c a ). Parolantoj povas uzi iun el la oficialaj lingvoj, sed oni tradukas nur en la laborajn lingvojn. Se delegito uzas neoficialan lingvon, li devas mem aranĝi por traauko en unu el la oficialaj lingvoj. La 22-an de sep- tembro Princo Feisal-al-Saud, por- tanta impresan nacian kostumon kun blanka kaptuko, uzis sian propran lingvon, kiu estas neoficiala. Ŝajnas tamen, ke la parolado estis zorge pre- parita kaj ke angla traduko maŝin- skribita estis donita al la tradukistoj antaŭ la kunveno.

Laŭ ĵurnalraportoj multaj delegi- toj plendis, ke oni tradukas nur en du lingvojn, dum la radio-sistemo ebli- gas uzon de sep. Laŭ « New York Ti- mes » s-ro Leon E. Dostert, estro de la « samtempa » traduksistemo en TJNO, respondis al tiuj plendoj, ke la

u z o d e p lia j lin g v o j d ev u s e s ti d isk u - ta ta de la Ĝenerala Komitato de la Kunveno. Kompreneble la uzo de aliaj lingvoj necesigus multe pli multe da interpretistoj kaj mono.

La radio-tradukiloj, kies unuaj 1800 ekzempleroj nun estas uzataj en Flushing Meadow, utiligas prin- cipe la saman sistemon kiel la tele- fon-tradukiloj, kies funkciadon mi priskribis en artikolo aperinta en

«Amerika Esperantisto» kaj en «He- roldo de Esperanto» (15 aprilo 1947).

La ĉefa diferenco estas, ke oni ne be- zonas tiom da elektraj ŝnuroj, sed ke oni elsendas la paroladon kaj ĝiajn tradukojn per radio, uzante diversajn ondlongojn. Oni uzas nur malmulte da elektra energio, ĉar oni bezonas disaŭdigon por nur kelkaj centoj da metroj. La telefonsistemo estas taŭ- ga por relative malgrandaj kunvenoj.

Por tre grandaj kunvenoj oni bezo- nus tiom da elektraj ŝnuroj, ke la aranĝo estus treege malfacila de la teknika vidpunkto kaj ke la risko de nefunkciado (se iu ŝnuro ŝiriĝas aŭ la izolado rompiĝas) estus grandega.

La avantaĝoj de la « senfadena»

kompare al la « fadena » sistemo do estas evidentaj. Alia avantaĝo estas, ke delegitoj, kiuj foriras por manĝa- do, trinkado, fumado ktp., povas aŭs- kulti eĉ ekster la salonego kaj ke ĵur- nalistoj povas sekvi la diskutojn, dum ili uzas sian skribmaŝinon en la apu- da salono por la gazetaro.

Sed ekzistas ankaŭ malavantaĝoj.

Unu el ili estas, ke ŝajnas esti mal- facile, ĉiam disigi la ondlongojn de la diversaj lingvoj. La 22-an de septem- bro mi spertis sufiĉe ofte, ke du aŭ eĉ tri lingvoj « alvenis » samtempe tra miaj kapaŭskultiloj. Tio malhel- pis la klarecon de la ricevo. Alia fak- to estas, ke la baterio, kiun oni por- tas ĉirkaŭ la kolo, estas iom peza.

Komence oni apenaŭ rim arkas tion, sed post kelkhora aŭskultado oni sen- tas sin vere ĝenata per tio. Tria fak- toro estas la alta kosto de la sistemo.

Post nur 40-hora uzo baterio estas eluzita kaj devas esti anstataŭigata.

La radio-aparatoj mem ankaŭ sendu- be kostas multe pli ol la « fadenaj » telefon-aparatoj.

(Finota.)

XI BRAZfL .4 K i5 W T S 0 DE

io E S P E R A N T O

O

< £ CL.

3 3 r i

‘f 13-21 StT.1947 ?

CORPEIOS E TEI.EGRAFOS

Sao Paulo vidis en siaj muroj la II-a n Brazilan Kongreson

de Esperanto.

De la 13-a ĝis la 21-a de septem bro efek- tiviĝis en S. P aulo kun g ra n d a briio la 11-a B razila K ongreso de E speranto. Di- versaj m inistroj k a j re g ista ro j de brazi- laj ŝta to j sendis specialajn reprezentantojn, du oficialaj fervojoj donis sen p ag ajn vo- jaĝ o jn al la kongresanoj por viziti la ur- lv jn S antos k a j Cam pinas, la policesf.ro de S P aulo donis luk sajn om nibusojn k a j afa- blajn policistojn por ĉiuj ek sk u rso j al ri- m ark in d aj lokoj. E a u rb estro de S antos ak- ceptis ia kongresanojn k a j proponis al iii teon, post ionga ekskurso t r a la urbo en specialaj tram v etu rilo j senpage disponigi- ta j de la u rb e stra ro al la kongresanoj.

Dum la k o n g resa sem ajno funkciis por la kongresanoj speciala poŝtoficejo, kies stam - po te k stis : XI BRAZILA KONGRESO DE E SP E R A N T O S. PAU EO — BRAZILO

— 13-21 SET. 1947 — CORREIOS E TE- LEGR A FO S, — k aj en cirklo la ta g a dato de la stam paĵo.

Okaze de la vizito al la fa m a urbo Cam- pinas, la kongresanoj resta rig is la unuan E speranto-societon iam fonditan en Bra- zilo, nom e esp eran tistan grupon « Suda S telaro », fonditan la 17.3.1906 de la pioni- roj D-ro Joao K eatin g k a j inĝ. Tobias Ra- belo Leite. Tiu u nua grupo dorm adis dum jardekoj, sed nun resta riĝ is. Tiea samide- ano tu j rekom encis la instruadon de la lin- gvo en la provizora sidejo de la grupo. La tu ta g az etaro ra p o rtis pri la fakto.

Male al la 10-a B razila K ongreso de Es- peranto, kiu funkciis p resk aŭ tu te en nacia lingvo, la 11-a funkciis p reskaŭ n u r en E3- peranto. D um tri laborkunsidoj n u r Espe- ra n to estis perm esita. k a j dum la solenaj m alferm a k a j ferm a kunsidoj la n ac ia lin- gvo estis p erm e sita k a j u zita de oficialaj rep rezen tan to j, sed 1a plej g ran d a p a rto an- k a ŭ de tiu j kunsidoj efektiviĝis p resk a ŭ n u r en E speranto.

Oni k o n statis, ke el la plej m alproksim aj lokoj de Brazilo venis novaj sam ideanoj, kiuj ne vizitis a n ta ŭ a jn kongresojn. 1 io pruvas, ke nia m ovado renoviĝas ĉiam.

S P aulo estas g ran d a m oderna urbo kun du milionoi da loĝantoj, tre riĉa k a j pro- gresem a. R ig ard an te tia jn urbegojn en la N ova Mondo, oni in stin k te dem andas al si mem : K ia estos la estonteco de A m eri- ko ? Cu tia j urbegoj iam Mcevos, kiel la eŭropaj urboj, la te ru ra ĵo jn de la m ilito ? Cu ni sekvos la vojon de ia M alnova Mon- do. de niaj p ra p a tro j ? Cu N oviorko, Bue- nos Aires, R io de Janeiro, S. Paulo, kiuj k re sk a d a s en paco tiel rapide, iam estos, kiel K artag o , d e tru ita j de m ilito ?

Espereble ne ; la m orala hom o ankaŭ p ro g resas ku n la in te le k ta hpmo, k a j certe 11 kreos novan civilizacion pli hom am an, pli saĝ an , k a j ne plu estos m ilitoj.

P o st k elk aj ja rc en to j A m eriko havos okcent m ilionojn da loĝantoj, venin tajn el ĉiuj lokoj de la mondo. Ja m nun n iaj popo- loj esta s m iksaĵo de ĉiuj rasoj. Ia m la No- va Mondo estos rifuĝejo por la tu ta hom a- ro. N i revu pri feliĉa estonteco po r ia ho- m aro !

N ia D ek-unua estis g ra n d a sukceso.

I.G.B.

varbu nun por Heroldo!

Poloj kongresis en Varsovio.

Sabaton, la 4-an de oktobro, kom enciĝis en la bele d ek o rita salono de K ontrolunui- ĝo de K ooperativoj en Varsovio, sub la al- t a pro tek to de m inistro-prezidanto Cyran- kiewicz, la 11-a (2-a p o stm ilita j Pollanda E sp era n tista Kongreso. K unvenis al ĝi pli ol 150 p arto p ren a n to j, eĉ el plej m alprok- sim aj anguloj de la lando. In te r la kongres- an a ro troviĝis la bofilino de la m aĵstro, D -rino W anda Zam enhof.

P ost enkondukparolo de s-ro Zaw ada, prez. de la Asocio de E sp era n tisto j en Pol- lando, k a j b lovorkestra ludo de la pola k a j esp eran ta himnoj, belan sa lutparoladon fa- ris vicininistro de klerigo s-ro Oarncarczgk.

Li k o n sta tis ke instru ad o de E sp era n to hel- pos al la jun u laro studi geografion k a j his- torion, k aj plivastigos ĝian horizonton. La vicm inistro d ek laris sin va rm a sim patianto al E speranto, kiun (li opinias) oni devas enkonduki en la lernejojn. S ubstrekinde estas, ke la a n ta ŭ a n tag o n s-ro vicm inistro vizitis la se k re tarie jo n de la landa asocio, kie li d eklaris ke li volas esti sim pla es- perantisto-soldato.

In te r la se kvintaj p aro la n to j estis repre- zr n ta n to de la P o la S kolta Unuiĝo, s-ro P elcm an kiel rep rez en ta n to de ĉefioslova- k a j esperantistoj, k a j delegitoj de la flliaj grupoj de A EP. L a delegitoj de Jelenia- gora enm anigis al la vicm inistro de klerigo m em orskribaĵon, su b sk rib itan de ĉ. 80 di- versaj organizaĵoj, p a rtia j ko m itato j de ĉiuj d em o k ra taj partio j, k a j profesiaj unul- ĝoj, por enkonduki E sp era n to n en lernejojn.

Ni aldonu, ke sim ila m em orskribaĵo, sub- sk rib ita de 22 profesiaj unuiĝoj en K rako- vo, estis en m an lg ita al la m inistro de kle- rigo. ...

P o st la salutparoloj, la ĝen. se k re tario laŭ tleg is salu tteleg ram o jn k a j leterojn, in- te ra lie de fa m a pola poeto Julian T uw im , kiu en k o raj vortoj pardonpetis pro sia neĉeesto, skribinte ke « ĉiam v igla estas m ia interesiĝo pri la problem o de la lingvo in te rn a c ia k aj profunda m ia adm iro por la verko de D-ro Zam enhof ».

P o st la oficiala p a rto de la solena m al- ferm o, k iun finis speciale kom ponita m ar- ŝo « V erda Stelo », P rof. S y g n arsk i referis pri « L a vojoj al realigo de E sp era n to en la n u n a tem po ».

Dum kunveno de delegitoj de filiaj grupoj ra p o rtis s-ro D ra tw er pri la agado de la ĉefa estra ro . 15 filioj estas legalizitaj de k o nform aj ad m in istra j aŭ to ritato j, k a j 13 e s ta s legalizotaj. A n k aŭ la nom bro de izo- lita j esp eran tisto j konsiderinde kreskis.

Oni akceptis pro jek to n de nova statu to , laŭ kiu oni elektis la ĉefan e stra ro n k a j la konsilantaron.

Dum la kongreso oni akceptis v a s ta n de- klaracion, en kiu ni legas interalle : « L a k unvenintoj dum la D ua P o stm llita T ut- pollanda Esp. K ongreso en Varsovio la 4-an k a j 5-an de oktobro 1947 sa lu ta s kun vera rekono la strebadojn de d em o k ra ta P olujo al libereco, m onddem okratio k a j paco, San- ĝoj k a j sociaj reform oj, al b atala d o kon- tr a ŭ faŝism o en u n u ig ita fro n to de Ĉiuj pro- g rese m aj fo rto j de la popolo, al edukado de polaj popolam asoj en spirito de la inter- n ac ia solidareco kun la m ondo de laboro su r la tu ta tero, al fra tiĝ o k u n popoloj de la tu ta mondo, k aj precipe kun la plej prok- sim aj, ltaj popoloj de Sovetunio. »

L a deklaracio poste p rip aro la s la valo- roin de E speranto, su b stre k as k e Polujo e s ta s la lulilo de E sp era n to k aj, kiel lando de p aca socia revolucio, estas pleĵe destini- t a por m eti la problem on de lingvo in terna- cia a n ta ŭ la forum on de la popoloj k a j di- rek ti la problem on de E sp era n to su r ĝus- ta n vojon.

Oni akceptis laborplanon por la venonta jaro, an k a ŭ m u ltajn proponojn k a ĵ dezir- esprim ojn, k a j oni an k a ŭ decidis entrepre- ni paŝojn por k o n stru i en V arsovio In te m a - cian E sperantan Domon. kiu estu simbolo de kunlaboro de la tu tm o n d a e sp eran tistaro ĉe la rekonstruo de Varsovio.

D im anĉe an taŭ ta g m e ze la kongresanoj pei specialaj aŭtom obiloj v etu ris al la he- brea tom bejo por honori la m em oron de D-ro Zamenhof. Ce la tom bo de la m a jstro parolis prez. Zaw ada, adv. Sakow icz en la nomo de UEA, k a ĵ s-ano G erŝater, kiu surm etis saketon da cindro, de bruligitoj en la krem aciejo de M ajdanek. P oste onl ve- tu ris al la n a jb a ra k a to lik a tom bejo, por honori la mem oron de A ntoni Grabowski.

Ciuj V arsoviaĵ gazetoj pli aŭ m alpli detale

ra p o rtis pri la kongreso.

N-ro 17 (1076) paĝc 2 Heroldo de Esperanto 15 Novembro 1947

Heroldo denove duonmonata.

Inkubo nrem a s la red ak to ro n : L a redak- cla m a teria lo ŝvelas k a j ŝvelas, k a j la taŭ- gdfl m an u sk rip to j sufiĉas ja m po r plenigi d e tf kom p letajn num erojn.

Peliĉe, ekde la ho d iaŭ a num ero Heroldo denove povas aperi d ufoje en la monato. Tio donos al ni iom pli g ra n d a n « kubutlibere- c o n ». Bedaŭrinde, ĝis la n u n a m om ento, n u r duono de n iaj abonantoj sendis al ni la p e tita n k a rto n pri sia intenco reaboni. La h odiaŭa num ero ĝenerale e s ta s ekspedita n u r al tiuj, kiuj aŭ sendis al ni la p etita n k arto n , aŭ kies pago (a ŭ la sciigo pri ilia p ago) atin g is nin ĝis la ekspeddato.

N un e s ta s an k a ŭ la ta ŭ g a tem po por varbi novajn abonantojn al Heroldo. Tio va- lidas precipe por niaj am ikoj en Belgujo, N ederlando, B ritujo, Svedlando, D anlan- do, Ceboslovakio, Svislando, Usono, kaj ĝen erale ĉiuj landoj, el kiuj e s ta s eble, ha- vigi la pagon al B elgujo aŭ N ederlando.

U sonanoj ne sendu al ni ĉekojn aŭ monbi- letojn sed p agu al n ia rep rez en ta n to en Los Angeles.

M alnovaj num eroj. E1 1947 ne plu estas livereblaj la num eroj 1-14. E1 1946 estas an k o raŭ livereblaj k elk aj ko m p letaj jarko- lektoj.

A b onantoj-Subtenantoj. Am ikoj niaj, kies fin an ca pozicio tion ebligas, e s ta s p e ta ta j aliĝi kiel A bonantoj-S ubtenantoj ku n duo- bla kotizo, aŭ kiel P atro n o j ku n laŭvola ko- tizo. Tio ebligos al ni, liveri H eroldon sen- page al m u ltaj sam ideanoj, kiuj ne povas pagi, precipe en Polujo, R um anujo k a j kel- k a j a liaj landoj. P or la p a s in ta abonperio- do ni citas ankoraŭ, kun k o ra danko, la je n ajn S u btenantojn : S-ino S taes, Koekel- berg-B ruselo ; R. Robertson, Londono ; f-ino M. Keiser, H ago ; E. Mila, D rancy. L a ce- te ra jn ni ja m m enciis en pli fru a j num e- roj.

P o r la nova abonperiodo jam aliĝis kiel S ubtenantoj : 1. s-ro T. J. G uĉritte, Surbi- to n ; 2. s-ro J. Course, Royston. A n k aŭ al ili k o ran dankon !

VERDSTELAJ RADIOJ

H aratd T hilander fariĝis 70-jara. Ciu esp eran tisto scias kiu li esta s : eldonanto k a j red a k to ro de blindulaj p resaĵo j naci- lingvaj k a j E sp era n taj, pioniro de E speran- to ĉe la blinduloj, « profeto de la blindpo- polo » (kiel lin nom is ko m p eten ta aŭtoro jam a n ta ŭ trideko da ja ro j). L a tu ta espe- ra n tis ta ro kore g ra tu la s la jubileulon.

L a subskriboj por la P etskribo al UNO sum iĝas nun je 300.000. De nun estas a k c e p ta ta j an k a ŭ k olektivaj subskriboj de organizaĵoj, sed ili devas esti leg itim itaj.

— tOJf-jara kuracisto A lfredo A ntonio Osorio, diplom ita en P arizo en la ja ro 1862, lernis E speranton n u n ja re en kurso de s-ano P. D oblas P ilho en Rio de Janeiro.

— A rg e n tin a E speranto-Ligo h av a s 12 subgrupojn en 11 urboj : Buenos A ires, Ba- h ia B lanca, Cordoba, E speranza, L a P lata , M arcos Ju a re z, M ar del P la ta , Mendoza, N ecochea, R osario k a j T a rta g a l. A lia grupo ek zistas en Goya, k a j du novaj e s ta s fon- dotaj en F lo rid a k a j Quilmes.

-— E n Brazilo fondiĝis dum ia la s ta tem - po novaj E sp.-grupoj en Jo a o Pessoa, Ma- n au s k a j U beraba. E n Popola U n iv ersitato

« P re sid en te R o o se v e it» en S. P au lo oka- za s E sp.-kurso de P rof. C. L eite de M orais.

A liaj k u rso j en diversaj b raz ilaj urboj.

— E1 B ritujo oni anoncas novajn Esp.- k u rso jn en A ndover, B irm ingham , Bristol, Coulsdon, Derby, H uddersfield, Liverpool, London, M anchester, Nevvcastle k a j Sutton;

novaj grupoĵ fondiĝis en Belfast. k a j E a st- leigh. R egionaj konferencoj okazis en Black- burn (pli ol 100 p .) k a j H uddersfield.

Dum la In ternacia G danska Foiro okazis E sp era n to -T a g o (9.-10.10.), p arto- p re n ita de p re sk a ŭ 100 sam ideanoj el di- v ersa j polaj urboj. E n la Foiro estis bela E sp.-stando, k a j la poŝtoficejo sta m p is dum tiu ta g o ĉiujn po ŝtaĵo jn p er esperantlingva sta m p o « In te rn a c ia E sp eran to -T ag o ».

— S k o lta K om andejo en Sopot (P olujo) nom is specialan referan to n por E sp e ra n ta j aferoj k a j intencas, en la tajjo de S -ta Georgo fa ri d istrik ta n ekspozicion de skol- ta j E sp era n taĵo j, dediĉitan ai in tern acia skolta proksim iĝo.

— E n Schuiabisch G em ŭnd okazis la 11.

10. u nua kunveno de rifu ĝ in ta j litovaj espe- ra n tisto j, v iv a n taj en G erm anujo. Okaze de (n ee sp eran ta ) k u rso por PC IR O -oficistoj (21.7.-1.8.) en Geislingen, p a rto p re n ita de estonaj, litovaĵ, polaj, u k ra in a j k a ĵ ju d a j rifu ĝ in to j (D .P .), la u k ra in a poeto Z. He- rasym oviĉ aten tig is pri ia signifo de Es- p era n to por rifuĝintoj.

— P o st propagandkunveno en Kopenha- go, la 25.9., p a rto p re n ita de 180 p., 70 en- skribiĝis por novaj E sp.-kursoj. D ana ler- nejo N orskov Skole pr. F a rre enkondukis E speranton kiel devigan fakon. A lia d an a lernejo, la T eknika L ernejo en A ugusten- oorg, enkondukis E sp eran to n kiel in stru fa - kon.

— E n Charleroi fondiĝis R egiona Espe- ra n tis ta Grupo, p rez id ata de inĝ. M arc Del- forge. Adreso : Fr«nqois C harles, 155 rue A rm an d Bocquet, F arciennes, Belgujo.

— E n septem bro la Finna Radio ricevis am ason da leteroi p o stu lan ta j Esp.-dissen- dojn. Oni povas atendi, ke tiu leter-inundo ne resto s senefika.

— L a u rb estro de B udapest denove ara n - ĝ a s je k ostoj de la urbo E sp.-kursojn en la E du k scien ca In stitu to por geprofesoroĵ k a j g e in stru isto j de la ĉefurbo. A nkaŭ la P opoleduka C entro anoncis en k elk aj ves- p e ra j lernejoj de B udapest in te r la lingvo- k u rso j E speranton.

— E n A ŭ strio fondiĝis novaj E sp.-grupoj en K eferfeld ĉe Linz, Graz, S aalfelden k a j St. V alentin. E n nove fo n d ita Popota A ltler- nejo en Lintt gvidas E sp.-kurson fervoj-ofi- cisto k a j kom unum a k o nsilanto VVilhelm N am ors, e s tra ra n o de la loka gru p o « Es- to n to ».

Honto !

L a a rtik o le to de U rtik o en la p asin ta num ero vekis d iv ersflan k an ehon. N eder- lan d a sam ideanino, f-ino P ostm a, kiu ja m la 10-an de septem bro sendis al ni protes- ton por la « L ibera T rib u n o » k o n tra ŭ la m alhelpo al la germ anoj, publike paroli en B ern (tiu p ro testo pro m anko de loko ne povis ap e ri), sk rib as al ni : « Cu tio estas ĉio, kio estos d ira ta pri tiu afero ? T iam mi tu te ne estas kon ten ta. N eniu kom pre- nos el tiu j sim plaj v ortoj kio okazis. » Ŝi e s ta s prava. ĉi-sekve ni publikigas leteron de s-ro C. C. G oldsm ith, la ĝen. sekr. de U EA, kiu sufiĉe k la rig a s la aferon :

Kun iom da surprizo mi legis la artikole- ton « H onto » en n-ro 1075 de Heroldo, k aj e s ta s bedaŭrinde ke oni ne fa ris esploron pri la m enciita afero, a n ta ŭ ol presigi tia n inform on. Ĝi donas absolute falsa n im pre- son al la leganto, ĉa r ne estis la LKK aŭ UEA, kiu m alhelpis al germ ano salu ti la kongreson. J e n kio vere okazis en Bern.

Ricevinte inform on ke du germ anoj ĉe- estis la kongreson k a j deziras salu ti ĝin, la kom itato de U EA d isk u tis la aferon k a j decidis ke unu el ili sa iu tu la kongreson en !a tr ia laborkunsido. Tion ni a ra n ĝ is kun s-ro E rich D ahlm ann el Berlino.

L a kongresanoj aŭdis p ri tiu decido, k re- deble de la germ anoj mem, k a j la gvidanto de la poloj, kiuj ĉeestis la kongreson, venis al ni kun la inform o, ke se germ ano salu- tu s la kongreson, ĉiuj palestinanoj k a ĵ po- loj leviĝus, p ro testu s k a j fo rla su s la kon- greson.

Kom preneble, ni ne deziris vidi tia n skan- daion en la u n u a postm ilita kongreso, k a j ni k la rig is la situacion al s-ro D ahlm ann.

Li estas, feliĉe, k om prenem a viro, k a j por eviti treeg e m a la g ra b la n epizodon, li bon- vole rezignis pri la salut-paroladeto.

Je n ĉio. Ni ne deziris publikigi tiun in- form on, sed la p resigo de la m enciita ar- tikolo devigas tion.

C. C. GOLDSMITH, S ekretario.

* * *

F -ino P o stm a in sistas pri la publikigo de sia artikolo. Tiai ni publikigas ĝin ĉi tie alm enaŭ e k s tra k te :

Mi ĝis nun opiniis, ke E sp era n to inter- fra tig a s la popolojn. E sn era n to ne dem an- das pri nacieco, religio k tp. E n E speran- tu jo ni ĉiam estu a n ta ŭ ĉio E sp era n tisto j.

N un m i dem andas al vi, al la t u ta espe- ra n tis ta ro : ĉ u ne estas g ra n d a honto, ke oni m alp erm esas en E speran to -k o n g reso ai germ anoj la paroion ? ĉ u neniu e! la kon- gresan o j p ro testis k o n tra ŭ tiu decido ?

P e r tio ni m em p ie d b ata s ilin en angu- lon, per tio ni m em k o n d u k as la m alam ike- con in te r nin, ni mem ne plu povas paroli pri ia fa m a in te rfra tiĝ o p er E sp e ra n to In- te r esp eran tisto j ne estu parolo p ri m alam i- ko, in te r esp eran tisto j ni ne scias, ĉu ni e s ta s germ ano, franco, polo, judo, aŭ kiu ajn.

Kion estu s d irin ta D -ro Zam enhof ? Kion diros la m ondo p ri tio ? Se ne estas paco k a j am ikeco in te r ni, kie, povas ekzisti tio en ,a m ondo ?

Oni prenu la Jam boreon en F ra n cu jo kie, ekzem plon, kie la g erm anoj estis bone k a j kore ak c e p ta ta j.

Tj. POSTMA,

* * *

Oni povas aldoni, ke la SA T -K o n g reso es- prim is bedaŭron nri tio k e ,a g erm a n aj ka- m arad o j ne povis ĉeesti tiun kongreson.

Vere, ni estas e sp eran tisto j laŭ la ideoj de Zam enhof, aŭ ni estas n n r lernintoĵ de la lingvo E speranto, kiel a iia j estas iernintoĵ de la angla. fra n c a aŭ rusa. Se ni mem rifu- zus la ideoin de Zam enhof, kiel do ni ra ĵtu s riproĉi eĉ tiu jn nem u itaĵn in te r la esperan- tisto j g erm a n aj, kiuj piene aprobis k a j vo- lonte subtenis la H itler-reĝim on ?

Salutoj kaj respondoj.

L a e s p e ra n tista ro de Sofia (B ulgario), sendinte sa lu tle tero n al la V icprezidanto de Usono, s-ro H enrg A. W allace, ricevis re- spondon de la se k re ta rio de W allace, s-ro V. Scott. L a respondo, d ire k tita al la pre- zidanto de Sofia E speranto-S ocieto, te k sta s tra d u k ita : « K a ra S-ro Conkowski, S-ro W allace petis m in esprim i lian a ita n ŝaton pri via letero k a j ties in te re sa j kom entoj. Li opinias, ke unu el n ia j plej valoraj liberoj estas la r a jto lerni !a veron ; k a j tia l 'i volonte a k c ep tas ĉiujn opiniojn k a j suges- t o j n . »

A ngiaj sam ideanoj k a j n eesp eran tisto i en kunveno de ĉ. 1000 personoj ak c ep tis sendi koiektivan salu tletero n (esp eran tlin g v an ) al la b u lg a ra ĉefm inistro G. D im itrov. Ci tiu respondis pere de la re d a k to ro de :< Int.

K ulturo », s-ano As. Grigorov.

Lingva kaoso en O riento.

Japanujo. « P ra v o lidu », P ra h a , ra p o rtis en p rija p an a artikolo, ke Ja p a n u jo pripen- sas eblecon reform i la m alfacilegan ideo- g rafian skribon ja p an an . « Dum iuj serĉas novan skribon, aliaj p re fe ra s novan lingvon, kiu. sim ilus al E speranto, » sk rib as la ĉe- h a gazeto.

Hindujo. Ceha a b a to de budhana mona- hejo en Cejlono, s-ano N y a n a sa tta , sendis al P ra h a in te resa n eltondaĵon el « The Ti- m es of Ceylon S unday Illu stra te d », de 5.5.

46, kun ilu s tra ĵo su b sk rib ita : « Speakis- ta n ». S ur la ilu straĵo , grupo da hindoj es- ta s k v e re la n ta pri lingva dem ando, U nu el ili m a n sk erm a s p er ta b u le to : « N u r la sin- g alan ! » A lia persono, sim ila al Ghandi, te- nas tab u leto n kun fu ŝa n g la su rskribo : «Ni ne paroli tiu n an g la n ! » T ria svingas iujn flagetojn, k a j k v a ra m o n tra s p er fingro al sia elig ita lango, kun n esk rib ita dem an- do en la okuloj: ĉ u m ia lango k a p a b la s pro- nonci tiu n lingvon?» K aj a n ta ŭ la indignita grupo s ta ra s tran k v ile hindo, en digna pozo, v e stita en ju ĝ is ta ta laro , k a j m a n te n a n ta ne- trudem e, k v az aŭ p rete rp a se, tabu leto n kun su rsk rib o : E SP E R A N T O ! Sub la bildo es- ta s te k sto : « The L an g u ag es C om m ittee m a k es itseif understood in India. » Jes, a n k a ŭ por H indujo E sp era n to povus esti

la elirejo el la kaoso. J.M

M irin Daĵo — ĉu vere mirindaĵo ?

P lu ra j leg an to j dem andis nin pri Mirin Daĵo, la nevundebla nederlandano kun la E sp e ra n ta nomo, ĉu lia nevundebleco ne sim ple e s ta s trom po. N i povas certig i ilin, ke la ra p o rto j pri li e s ta s b az ita j su r v era j fak to j. M ultaj personoj svenis, vidante lin tra p ik ita ; la sa m a okazis al personoj k iu j n u r vidis film on pri la eksperim entoj, por kiuj li disponigis sin. La E speranto-societo en Zŭrich p rofitigis ia restad o n de Mirin D aĵo en Svislando por ara n ĝ i kunvenon k u n parolado de li. Okaze de tiu kunveno ia prezid an to de la societo, s-ro H. H am - m er, v erkis poemon, el kiu (p ro m anko de loko) ni c ita s n u r unu strofon :

L a m irinda fenom eno S ta ra s antaŭ la okuloj : M irindaĵo ! Sen kom preno Gapas eĉ la scienculoj.

V erŝajne oni povos legi la tu ta n poemon, kun d etala rap o rto , en !a unua num ero de la re a p e ro n ta « P ra k tik o ».

Ĉu per iu alia lingvo estas atingebla tia rezultato ?

U sona sam ideano J. D. Sayers, nun en G erm anujo, ra p o rta s pri g ra n d a intereso por E sp era n to precipe en la usona k a j b rita zonoj de tiu lando, kie ek z istas ja m denove pli ol 5000 o rg an iz ita j esp eran tisto j. Li mem in stru is E sp era n to n i.a. al iu s-ino H. k a j D ro W., kiuj m em nun ja m in stru o s la lingvon. Li kom encis in stru i ilin laŭ la li- bro « D as leichte E sp era n to » ; ili kom encis dum la la s ta sem ajno de februaro, finis du lecionojn la u nuan vesperon, poste stu- dis dufoje sem ajne po unu leciono, k a j finis la k u rson post 5 % sem ajnoj. Je !a la sta le- ciono, post kiam ili finis ia libron, iii ko- m encis paroli en E sp eran to , k a j de m inuto al m inuto ilia p arolado fa riĝ is pli k o re k ta k a j pli flua. P o st pli ol horo, D -ro W. subite ek k riis : « Ho, mi ĵu s rea lig as al mi ke ni paro lad is n u r E sp era n te dum longa tem - po ! Mi ap e n aŭ povas kred i ĝin ! » K aj s-ino H. konsentis, d iran te ke, se iu estu s d irin ta ai ŝi a n ta ŭ du m onatoj ke tia rezulto estas ebla, ŝi e stu s k re d in ta ke tia aserto estas nu r fa n ta z io k a j ne vera.

Por filatefistoj : maksimumkartoj.

U nion M axim aphile In tern atio n ale en Dijon (F ra n c u jo ) ak c ep tis E sp era n to n in- te r la lingvoj u zotaj de ĝi k a j ap e rig as es- p era n tlin g v a n kronikon en sia m o n a ta bui- teno. « M aksim afiio » esta s la nomo de nova fila tela branĉo. Tem as pri la koiektado de b ildkartoj, su r kiuj ap lik iĝ a s (bildflanke) p oŝtm arkoj, kiuj m o n tra s la sa m an bildon kiel la b ild k a rto (fa m an personon, ko n atan k o n stru aĵo n , pejzaĝon k tp .). L a analogeco estas m aksim um a, se a n k a ŭ la p oŝtstam po m o n tra s sam an bildon.

N ia redakcio ricevis tia n perfek te-m ak - sim um an k a rto n : ĝi m o n tra s su r la biido de la k a rto , sur la po ŝtm ark o k a j su r Ia poŝtstam p o la fam a n k ated ralo n de la hun- g a ra urbo E sztergom . Ĝin sendis al ni la E speranto-K ulturservo, Jolsva u. 4, Buda- pest III, H ungarujo, kiu an k a ŭ siavice el- donis an a lo g k a rto n k u n bildo de mezepo- k a revoluciuio G yorgy Dozsa, k u n E speran- to -te k sto k a j ku n p o ŝtm ark o m ont.ranta la sam an revoluciuion. L a nom ita K ulturser- vo sendos bele sta m p ita n an a lo g k a rto n k o n tra ŭ 1 respondkupono ; k o n tra ŭ 2 re- spondkuponoj ĝi sendos fotokarton.

Internacia Kongreso de Esperantistaj M aristoj

okazos la 30.5.1948 en Fecam p, ĉarm plena haveno apud Le H avre. C erte m u ltaj m a- risto j parto p ren o s tiun g rav a n kongreson in ternacian, kiu estas org an izo ta sam tem - pe kiel la am p lek sa regiona kongreso de la n orm andaj esperantistoj. Sendu aliĝojn, k u raĝ ig a n p o ŝtk a rto n k tp. al s-ro D elam a- re, kon g resa sekrctario, 32 rue A lexandre- Legros, F ecam p (S e in e -In f.), F rancuĵo.

Okcidentalista ofensivo.

O kcidentalistoj en P ra h a k a j ilia cen- tro en Svislando klopodas la sta tem p e sub- fosi la pozicion de E sp e ra n to en la ĉehoslo- v a k a Radio, ĉe la k oncernaj oficoj k a j en Ia gazetaro. Tem as evidente pri interkon- se n tita ofensivo k o n tra ŭ E speranto. Sig- nojn pri la agado de 1’ okcidentalistoj oni k o n sta tis ank.aŭ en la svisa gazetaro.

J. M., P ra h a.

Speciala Esperanto-poŝtstampo

estis a p lik ita okaze de la Revelo-K ongreso en K refeld (G erm anujo). Je n ĝia te k sto : (22a) Krefeld, R e jnianda-V estfaiia Espe- ranto-K ongreso, R heinisch W estfalischer E speranto-K ongress 13.-15.Septem ber 1947;

krom e la dato, horo, k a j la blazono de la urbo Krefeld.

Kiu helpos al malsatantoj ?

A lfre d N iessler, U n ter-H a u sm e h rin g N r.

59

j i ,

(13 b) D orfen-M ark (Obb.). US-zono,

G erm anujo, a n ta ŭ la m ilito, p erse k u tite de Gestapo, forlasis sian hejm on en B reslau (Silezio) k a j rifu ĝ is eksterlanden. L a m ilito su rp rizis lin en Belgujo ; poste li estis kap- tito en kon cen trejo de la V ichy-registaro k a j en g erm a n a punejo. Kiam , m allonge a n ta ŭ la falo de la reĝim o, oni volis anko- ra ŭ soidatigi iin, ii fo rk u ris k a j sin kaŝis.

Sed fine opiniante ke li povos reveni hejm en, ja m sen tim o pro Gestapo, li devis forlasi sian hejm provincon, kiel forpelito, k a j nun estas senhava k a j m a lsa ta n ta .

A nkoraŭ a lia sam ideano devis foriasi la urbon B reslau (n u n pola urbo W roclaw ) k a j perdis ĉion. Li estas filo de ia m a es- tra ra n o de G erm ana Esp,- Asocio Georg H abellok (m o rtin ta en apriio 1940) k a j no- m iĝas G erhard H abellok, n u n a adreso : D im pfelstr. 32, (10) Leipzig N 24, ru sa zono. L iaj tri infanoj (3. 6 k a ĵ 12 j.) ege m a isa tas, du m a isa n as je pulm oftizo (t.b.

c .). — k a j ili certe estas sen k u p aj pri ia m izero S -ano H abellok p e ta s helpon por siaj infanoj.

L

• --- —) ⁱ M

M A L M tO

3 3+ - V s S V E D U J O

1 9 4 0

Bonvenon al la 33-a !

La venontjara Universala Kongre- so de Esperanto okazos en Malmo.

Pro valutaj cirkonstancoj la sveda Esperanto-movado elektis la nomi- tan urbon en la plej suda provinco, ĉar ĝi estas sufiĉe proksima al la plej granda parto de la eŭropa konti- nento.

La sveda movado kore bonvenigas vin al la 33-a, al la kongresa urbo, al la provinco Skanio kaj cetere al la tu ta Svedujo. Ni esperas, ke la kon- greso estos rezultoriĉa, kaj ke ĝi al- portos novan energion al la movado.

Jam nun anoncu vin ! Petu infor- mojn kaj aliĝilojn ĉe : 33-a Univer- saia Kcmgreso de EspePanto, Malmo, Svedujo.

LOKA KONGRESA KOMITATO.

* * *

In terte m p e la L oka K ongresa K om itato definitive form iĝis k a j jam eldonis la unu- a:i inform ilon. L a K om itato k o n sistas el la je n a j personoj : Prez. J a n S tronne, vicprez.

O scar R unerheim k a j H elge A ndrĉn, ĝen.

sekr. O. T. Nicolaisen, sekr. E ste r A ndren k a j G osta H enriksson, kas. Alve P ersson k a j H a rry Nilsson. K rom e e s ta s fo rm ita j specialaj sekcioj : p ro g ram a, presa-propa- ganda, loĝiga k a j financa. G ran d a nom bro d a lokaj gesam ideanoj estas m em broj de la LKK sen specialaj funkcioj.

Aliĝu, se eble, a n ta ŭ la 31.12.1947 ; post tiu dato la kongreskotizoj plialtiĝos. P ro- vizore ili e s ta s : por k o n g resan o sved. kr.

20, por edzo aŭ edzino de kongresano kr. 10, por ju n u l(in )o ne pli ol 20 -jara k r. 8.

D efinitiva pro g ram o an k o ra ŭ ne estas fiksita, nek ja m fiksebla; ia tu tta g a ekskur- so (krozado) okazas en la m arkolo ĉ re - sund kun vizito al urbo H alsingborg. P ost- k o n g resaj ek sk u rso j al S tcckholm k a j al Laponio.

P lu aj detaioj sekvos.

t * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Ŝ A K O PROBLEMO N-ro I.

De Torsten L indberg, P rassebo.

B lanko : Rh6, Dd2, Td4, Pb4, g2, g7 (6).

N igro : Re5, Ta6, Ke6, Pa5, b6, d7, e4, g6 (8). M ato en 3 movoj.

* * *

ĉ e re ĝ a ta k o ofte e s ta s p re z e n ta ta j di- versaj oferoj por kom bina celo. J u pli g ran d v a lo ra la o ferota peco estas, des pli im presa ofte esta s la ofero. Sed ofte tro- viĝas oferoj por pozicia celo. T iukaze la peonofero e s ta s unu el la plej oftaj, tre efik a k aj ra fin ita kiel en la sekva p artifi- no.

PARTIFINO N-ro 2.

E n la p artio B. N ielsen (D anujo) k o n tra ŭ H. Grob (Svisujo) ĉe la ŝakolim piado en M ŭnchen 1936 estiĝis la je n a pozicio :

R g l, D d l, T a l, f l , K cl, e2, Ĉc3, d4, Pa2, b2, c2, e4, f2, g2, h2 (15).

Re8, Dc7, Ta8, h8, Kc8, f8, Cc6, f6, Pa6, b7, d6, e7, f7, g7, h7 (15).

8. Ĉc3-d5 !

O ferproponas peonon. N igro akceptas, ĉa r post 8. — Dd8 sekvos 9. Ke3, m ina- cante Ĉxc6 k a j Kb6.

8. — Ĉf6xd5 9. e4xd5 Ĉc6xd4

10. D dlxd4 Dc7xc2 11. T f l - e l Dc2-c5 12. Dd4-d3

Ĝis nun estis facile por nigro. Sed nun kom enciĝas la m alfacilaĵoj, ĉ a r !a n ig ra reĝ o devas veni al se k u ra loko. Oni ne po- vas pensi pri arokego, k a j post 12. — g6 (por ludi Kg7 k a j 0-0) venos la tre m ala- g ra b la 13. Ke3 k a j Kd4. T am en nigro ne volas konfesi, ke la m alferm o estis erara, k a j ek p ren as la rad ik a la n sed d an ĝ eran rim edon e7-e6.

12. — e7-e6 13. d5xe6 f7xe6 14. Ke2-g4 e6-e5

A ŭ Rf7 15. Df3 + ktp.

15. Kg4-h5 + g7-g6 16. K h 5 x g 6 + ! Re8-d8 P o st 16. — h x g gajnos 17. D x g 6 + Rd8 18. K g 5 + Ke7 19. Kxe7 Rxe7 20. Dg7 + .

17. K cl-g5 +

P or devigi ia n ig ran k u riero n al e7 k aj tia m a n iere bloki tiu n k am p eto n por la re- ĝo. 17. — Kf8-e7 18. T a l - c l Dc5-b6

L a dam o devas gard ad i d6. B lanko nun devigas la dam on for de b6 k a j ekokupos tiun ĉi k am peton por la decidiga ŝakigo.

19. Kg5-e3 Db6-b4

Se 19. — Da5, jen 20. b4 !, k a j se 19. — Db5, jen 20. Dxb5 ax b 21. Kb6 + Rd7 22. K f5 + k a j gajnos.

20. a2-a3 Db6xb2 21. T c l- b l Db2-a2 22. K e3-b6+ Rd8-d7 23. D d3-h3+ Re- zigno.

P o st 23. — De6 gajnos 24. Kf5 la dam on, k a j post 23. — Rc6 sekvos m a to en m al- m u ltaj movoj per 24. T e c l+ ktp.

(Rim. L aŭ la libro « K o n g e a n g re b e t», t.e. « L a re ĝ a ta k o », de B. N ieisen .)

* * *

Cu vi volas ludi ko resp o n d p artio jn p er E sp e ra n to ? Se jes, anoncu vin al D-ro V .F a ig l, Zlonice (ĉehoslovakio), kiu estas tu rn irg v id a n to por la e sp e ra n tista sekcio de la In te rn a c ia K orespondŝaka Ligo. D eko da grupoj po 7 p a rto p re n a n to j ja m estas fu n k cia n taj.

A dreso por la ŝak-kolono : T orsten Lind-

berg, Prcissebo (Svedujo).

15 Novembro 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 17 (1076) pago 3

E. Z. Obolo :

Tiuj damnitaj Nederlandanoj!

Germaitaj religiulinoj ne hettvis lokon por Gestapamo.

Alveninte ĉe la malsanulejo, ia ŝo- foro forveturis, kaj Maks sonorigis ĉe la pordego. Oni malfermis, kaj Maks eniris. Estis germanaj religiuli- noj, kiuj m astrum is tiun malsanule- jon. Maks sciis tion kaj decidis el- provi, ĉu ili estas fidindaj. Li estis allasata ĉe la supera fratulino, ia es- trino de la domo. Kun multa aplombo li ŝajnigis esti sekreta germana poli- cisto, por aŭdi kion ŝi diros. « Bedaŭ- rinde li ne povos resti : oni tute ne havas lokon por li ! »

N ur tiam li rakontis ke estis la Gestapo kiu pafvundis lin. Oni tele- fonis al la ŝoforo, kiu intertempe es- tis reveninta al sia mastro, kaj nur tiam oni kredis ke li diris la veron.

Nun Ii tuj estis allasata, kaj oni volis doni al li la plej belan ĉambron, sed li rifuzis ricevi ĉambron por si sola. Li volis havi dupersonan ĉam- bron, kaj la superulino zorgu ke li neniam restu tutsola. Oni tu j aran- ĝis ĉion laŭ lia deziro. A1 li mankis nenio.

La sekvintan bagon venis Herr Schdber por la pridemandado. Maks kompreneble « nenion sciis pri la ju- doj » ; cetere oni tie ne serĉis Maks sed tiun, por kiu li estis gardostarin- ta en la malgranda vilao. Maks kom- preneble ankaŭ « ne konis tiun alian personon sed n u r hazarde estis tie por ŝirmi sin kontraŭ la pluvo en tiu neloĝata domo ».

Tiu alia, konata komunisto, pli pos- te povis esti avertata. Maks kelkajn semajnojn poste, je la dua Kristnas- ko-tago, vespere, kaŝe forlasis la mal- sanulejon per ŝnuro fa rita el kelkaj litotukoj, kvankam lia kruro ankoraŭ ne tu te estis resaniĝinta. Post plena resaniĝo li iris pli suden, kaj la Ges- tapo neniam plu kaptis lin. Ankaŭ la komunisto sin savis.

Henk sciis trom pi la naziojn.

En n-ro 12 ni skribis pri perfido, pro kiu unu el la plej fervoraj sub- teruloj kun 52 aliaj partizanoj, inter

ili l i a s t a b o , f a l i e e n l a m a n o j n d e la

Gestapo. Nur du personoj el tiu sta- bo sukcesis tiam eviti arestiĝon. Unu de tiuj du estis la jam nomita Maks, kies tasko post la perfido estis reor- ganizi la t.n. Informservon, — kun granda sukceso li solvis tiun taskon, kiu estis malfacila, ĉar pro la aresto de la 53 partizanoj tiu servo estis tu- te disbatita. La alia — ni nomu lin Henk — estis ano de la O.D. (Ordo- servo), servo kiu ĝis la perfido, oka-

J. Kohen-Cedek :

Tra tri kontinentoj

Ĉe Afrika bordo.

Strangan vojon elektis mia ŝipo : de aziaj bordoj al Eŭropo ĝi gvidas min preter Afriko. Mia unua survoja haveno devas esti Iskandrio.

— Iskandrio ? certe demandos la leganto, — kie ĝi situas ?

— Ĉu vi ne scias ? J a tia estas la nuna nomo de la famekonata Alek- sandrio. Jes, jes : Aleksandrio — fondita de Aleksandro Macedona, apud la maldekstra brako de Nila delto. Aleksandrio — la urbo de dia- doĥaj Ptolemeidoj kaj epigonaj La- gidoj, la kosmopolita centro de 1’ unua universala civilizacio : la helenista, kun la unua, dum la mondhistorio, nacia sed tamen interpopo'a lingvo : la antikva greka.

Aleksandrio — la centro de klasik- epokaj scienco, filozofio kaj artoj, la potenca — dum sia florperiodo — ĉefurbo de la tuta kultura mondo. La urbo de Eratosteno, Aristarko kaj la Septuagintanoj, la urbo de virta Fi- lono kaj de malica Apiono, la pra- patro de « scienca » judofobio. Alek- sandrio — la urbo de Antonio kaj Kleopatro .... ho, kiom da rememoroj elvokas ĉi tiu urbonomo !

Iru ni do vidi, kio restis de la Muz’ejo (Templo de Muzoj), kiun konstruis Ptolemeo Sotero, kun ĝiaj prelegsalonegoj, gimnastikhaloj, tea- tro kaj observatorio. Vidu ni, kio res- tis de lia « Biblioteko » — la unika librarejo en la mondo, kun miliono da papirusoj kaj ledaj skribrulajoj. Ki- on el siaj majstropentraĵoj postlasis

PAROLAS LA LEGANTO.

A BSU R D A JO J.

Ŝajnas, ke en kellaj landoj nuntem pe onl fa ra s la je n a jn ekonom iajn ab su rd a jo jn : a ) Oni e k sp o rta d as plej bonajn enlandajn p roduktojn k a j sam tem pe im p o rtad as mal- pli bonajn (aŭ ne pli b onajn) produktojn de la sam a speco — vi ja m aperigis rakon- ton pri tio rila te al from aĝoj de P ra n cu jo k a j Svislando ; b ) Oni d e tru a s n u tra ĵo jn k a j p ro d u k tajo jn , k iu jn la popolo povus konsum adi, se oni distrib u u s ilin.

Mi d ankus al legantoj, kiuj sendus al mi a ŭ te n tik a jn ekzem plojn de tia j absurdaĵoj, kiuj okazas en iliaj p ro p ra j landoj.

Mi an k a ŭ volas scii, ĉu legantoj subte- nus la sta rig o n de T utm onda Asocio de S ocikreditanoj. (A dreso : J. W. Leslie, 50 Hillfield P a rk , Muswell Hill, London N. 10.)

J. W. L.

CU E S P E R A N T IS T A (M A L)V IR TO ? Mi estas m a lju n a e sp eran tisto k a j am iko de Heroldo, k iun mi abonis ja m en m al- p ro k sim a 1923. Mi esta s a n k a ŭ filatelisto k a j pere de in te rŝa n ĝ o laŭ anoncoj en He- roldo m i k olektis m u ltajn poŝtm arkojn. Fi- ne ĉi-jare mi ree abonis H eroldon k a j laŭ m ia m alnova ku tim o klopodis in terŝan ĝ i p o ŝtm ark o jn laŭ anoncoj. Sed m iaj skriba- ĵoj restis sen respondo, k aj la senditaj poŝt- m a rk o j re stis sen interŝanĝo. U nuatenlpe mi pensis pri poŝtm alhelpoj k.s., sed de k iam mi sk rib is al ita la sam ideano k a j ne ricevis respondon, m i pensas, ke la novaj esp eran tisto j e s ta s ne tiel fidindaj (eble m ia opinio e s ta s tro severa) kiel la m alno- v aj esp eran tisto j, kiuj p resk aŭ ĉiam plenu- m is siajn prom esojn. Cu tia estas la nova e s p e ra n tista v irto ? Se esp eran tisto j ne re- spondas, al kio serv as E sp era n to ?

E. G A B R IELLI, Brentonico, Italio.

zinta en 1943, bonege laboris. La per- fidulo sidis en Londono, kie li ŝajni- gis agi por la nederlanda registaro ; sed en vero li laboris por la Gestapo.

La OD-ano, do Henk, estis lertulo, kiu ankaŭ faris desegnojn de fortika- ĵoj ktp. Jam en 1941 lia subtera aga- do kondukis lin en la malliberejon de Scheveningen — fifame konatan sub la nomo « Oranje-Hotel », el kiu oni pli poste reliberigis lin pro manko de pruvoj. La reorganizo de la Ordoser- vo estis iom facila ; ĝi konsistis ĉe- fe en antaŭpreparoj por la momento, kiam Nederlando estos liberigita.

Henk sciis, kiel kuriero de la OD- stabo, ĉiujn artifikojn por trompi la naziojn. Li posedis i.a. vagonaran ŝlosilon, kiu adaptiĝis al ĉiuj seruroj en vagonaro. Bonega ideo por, dum longaj distancoj, kaŝi gravajn doku- mentojn en ŝranketo en la neceseja apartamento, kaj por repreni ilin tie, kiam li atingis la celon de sia vojaĝo.

Ankaŭ biciklostangoj bone taŭgis por kaŝi dokumentojn en ilia interno. La biciklon oni povis deponi en pakaĵ- vagono, ĝis la celo de la vojaĝo estis atingita. Vagonara ŝlosilo estis faci- le kaŝebla okaze de kontroladoj, kiuj ofte okazis. Tiuj damnitaj nederlan- danoj !

(Daŭrigota.)

al ni la granda Apelles ? Iru ni vidi, kion la tempo konservis de la kolosa Farosa lumcitadelo, konstruita el lak- toblanka malgrandazia marmoro. Vi- zitu ni la Somo’n, la tombomonumen- ton de Aleksandro la Granda kaj la grandiozan Serapion’on, la templon de en-Ozirison-metamorfoze-eniĝinta animo de 1’ sankta Apis-bovo. Iru ni !

— Kion vi diras ? ... Ĉu vere nenio postrestis ? Eĉ postsignoj ? Nek la Muzejo nek la Biblioteko ? ... Ho, fa- talon-portanta, plejpotenca Ananko, filino de T artara nokto !

Nenio ... kia terura vorto !

Anstataŭ Farosa citadelo — tute moderna, negranda lumturo kun elek- tra projekciilo. Anstataŭ Serapiono

— borsdomego en maŭritana stilo.

Anstataŭ muzikpalaco de Aŭletes — itala opero, kaj anstataŭ «Hairete !», la mildsona salutbeno de 1’ antikvaj helenoj, oni aŭdas nur la raŭkvoĉan, severan : « Bakŝis ! », la plej kuti- man vorton en la tu ta Mezoriento ...

Forpasis poreterne la memama, vo- luptema sed aspektoriĉa kaj artplena helenisma mondo. Postsekvis ĝin al Leto la mondo latina, bizantia ; venis Fatimidoj, poste Mamelukoj ... ĉiujn ilin heredis regno establita de albana tabakvendisto Muĥamad-Ali, la krein- to de 1’ nuna egipta ŝtato kaj fondin- to de ĝia nun reganta dinastio.

Multaj popoloj agis sur la flava-sa- bla tereno de Nila delto, agis kaj for- pasis. Kulturoj floris kaj senpostsig- ne malaperis. Restis sole la praaj pi- ramidoj, la hieroglifitaj kolonoj de plej antikvaj temploj kaj la ne-enpe- netrebla, por pens-deĉifrado, muta vi- zaĝo de 1’ dezerta Sfinkso.

Revemuloj mezuras la dimensiojn

EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj

al la demandoj en la pasinta numero.

91. La 7-a en 1911, k a j la 20-a en 1928.

92. Bayol estis a n ta ŭ b a ta la n to por Espe- ra n to ĉe la R u ĝ a Kruco.

93. Edzino pli elverŝas per funelo, ol edzo enverŝas per sitelo. (P ro v erb aro Es- p era n ta, p. 33.)

94. a ) G ram ofondisko esp eran tlin g v a ; b) E sp e ra n ta voĉo p erra d ia ; c) E sperantistino.

95. E1 P hilip Oppenheim : R iĉa k a j sen mono, ĉap. 13.

Novaj demandoj kaj taskoj.

96. Kie m o rtis k a j kie e s ta s e n te rig ita la fa m a ĉefta sciencisto k a j pioniro de la m ondlingva ideo, J a n Amos Komens- k y (C om enius) ?

97. Kion sig n ifas F.L.E. (origine), Fl.L.E., F.E .I., F .E. ?

98. A fga, E sk, E tem , Nepo, Orba, P arla, Ro, Simplo, Tal. — L a a n ta ŭ e nomi- ta j vortoj nom as d iversajn p rojektojn de m ondlingvoj kiuj m alsukcesis. Ordu ilin tiel, ke iliaj kom encliteroj indikos m ondlingvon kiu sukcesis.

99. F a c ila problemo, k o m u n ik ita de s-ro B. S. O hana, M arrakech :

C irkaŭ tablo sidas : 1 avo, 2 p atro j, 2 patrin o j, 4 gefiloj, 3 nepoj, 1 frato , 2 fra tin o j, 2 filoj, 2 filinoj, 2 edzoj, 2 edzinoj, 1 fianĉo, 1 fianĉino k a j 1 novedzino. L a tablo devas esti tre gran d a, vi opinias ? Ne, esta s entute n u r 7 personoj. K larigu !

100. En kiu ja ro E sp era n to festos sian 100- ja ra n jubileon ?

Cent pilkoj perdiĝas, Mil pilkoj perdiĝas ...

k a j milionoj d a pilkoj perdiĝos. F infine unu pilko revenos al vi, k a j ... Sed aŭs- k u ltu ! T em as p ri ia m alfacilega ta sk o de 1’ atom -sciencistoj por eltrovi, kiam an iere oni povas utiligi la atom -energion por in- d u stria j celoj. D-ro R obert D udley Fowler, atom -sciencisto ĉe la John H opkins Uni- versitato , k o m p a ra s la provojn por eltrovi, p er ciklotrono, « kio e s ta s en la a to m o », ku n ĵe tad o de tenispilkoj al nevidebla celo.

Im ag u ke vi s ta ra s en v a s ta kam paro, viaĵ okuloj e s ta s k o v ritaj, k a j ĉe v iaj niedoj k u ŝa s nelim ig ita nom bro da tenispilkoj. Ie en la proksim eco troviĝas, por vi nevide- bla, staleto kun besto en ĝi. Ie en la m uro de la sta le to tro v iĝ a s m a lg ra n d a truo. Via ta sk o nun estas, ne fo rla sa n te vian lokon, determ ini kiuspeca besto tro v iĝ a s en la staleto.

U nue vi ĵetos m u ltajn pilkoĵn en diver- sa j d irektoi F ine unu el viaj pilkoj tra fo s la stalon. T iam vi ja m scios, en kiu direk- to vi devas ĵeti. C ent pilkojn vi ĵetos, mil pilkojn vi ĵetos. F ine unu pilko tra fo s ĝ uste t r a la truo. Vi d aŭrigos la ĵetadon. Mil pil- kojn vi ĵetos, dek mil pilkojn vi ĵetos. Fine unu

p i lk o t r a f o s l a b e s to n

k a j falos su r la teron. A nkoraŭ vi daŭrigos. Dek mi, pil- kojn vi ĵetos, cent mil pilkojn vi ĵe to s mili- onojn da pilkoj vi ĵetos. F infinfine unu pil- ko tra fo s la beston, resa lto s de ĝi, revene tra fo s duan fojon precize tr a la truo, k a ĵ reflugos tiel bonŝance ke ĝi revenos en vian m anon ! K aj tia m provu, laŭ la odoro, kiun la piiko alp o rtis el la stalo, flardiveni kiu- speca besto tro v iĝ a s en la stalo.

Tiel ŝajn e senŝanca estas la ta sk o de la atom -sciencistoj. T am en ĝi estas entrepre- n ita kaj, estu certa, ĝi sukcesos — Ĉu post cent ja ro j, Ĉu, d a n k ’ al ia feliĉa hazardo, jam baldaŭ.

de Ĥeopsa piramido por elkalkuli laŭ ili kaj fiksi la daton de 1’ Dua Alve- no. Poetoj (oni erare nomas ilin ar- keologoj) vane deĉifras la kompli- kajn desegnoskribojn de antikvaj idolpastroj, por revoki al vivo la vort- sonojn de pasintec-ombroj, sub sablo entombigitaj. Kaj vantuloj penadas tralegi la misterojn de Postmonda Revelacio, de sur la ŝtona, esprim- manka vizaĝmasko de la Sfinkso ...

Forlasu ni, kara leganto, la afrikan bordon ; alie ni ambaŭ ekfariĝos mis- tikuloj !

EL : VERSAJOJ DE JoE.

Se povus mi ..

Se povus mi pluvigi ĝojon sur cin kaj cian vivo-vojon ; Se povus mi kreskigi florojn por anstataŭi la dolorojn ; Se povus krei mi fe-ordon, malfermi paradizo-pordon ; Nu, tion ĉion, kaj eĉ pli, mi farus ... eble ja ... por ci.

Kun orel' sur mia sino.

Kun orel’ sur mia sino Do aŭskuttu, karulino, Kion mia kor’ deklamas —

Vin mi amas ! Vin mi amas ! Kredu do je tiu kanto, Kor’ ne estas mensoganto, Tie nur la vero flamas —

Vin mi amas ! Vin mi amas ! Revante.

Kuŝi, mi ŝatas, sur sablo la ora, apud mar-ondoj kaj mevoj ...

Aventureme, ĝis bordo plej fora, gliti per ŝipo el revoj ...

Jen la besto !

Hundoj krude batalantaj pro V viando ;

Viroj sange militantaj por ia lando ; Jen LA BBSTO ! —-

— Homa celo : Vivi, morti laŭ anĝelo.

ENIG M O-KO NKURSO N-ro 15

LABIRINT-ENIGM O.

L a vortoj kom enciĝas k a j finiĝas ĉe di- k a linio. L a litero « r » in ter k ram poj (r) sig n ifas ke oni devas preni n ur la radikon de la koncerna vorto. Jen la signifo de la se rĉ o taj vortoj :

H orizontale (de m ald ek stre d ek stre n ) : a 1. Prepozicio tem p a k a j loka ; a 6.

dem andvorto te m p a ; b 2. dem andvorto lo- k a ; b 6. e s tin ta (p refik so ) ; c 3. lum igilo ; d 1. sufikso (in stru m e n to ) ; d 3. prepozicio;

d 8. sufikso (am a so ) ; e 2. m a lg ran d a ; e 6.

k ap tilo (r) ; f 1. sufikso sim ilsenca kiel

« fari » ; f 3. malobeo, k o n tra ŭ sta ro ( r) ; f 8. sufikso m o n tra n ta koiektivecon ; g 3.

p arenco ; h 2. persona pronom o ; h 6. valora m etalo ; i 1. m oviĝo de akvo ; i 6. korpo- parto.

V ertika le (de supre m alsu p ren ) : 1 a. Movado p e rse k u tita de la N aziism o;

2 b. su p era lernejo ; 3 c. m ezuro por lik- vaĵoj ; 4 a. trin k a ĵo ( r) ; 4 h. ne nenio ; 5 a. ne iu alia ; 5 d. longa, cilindroform a ilo ( r) ; 5 g. m onujo ( r) ; 6 a. konjunkcio;

6 h. p a rtig a sufikso ; 7 c. k o rp o p arto ; 8 b.

ujeto por konservi aŭ forsendi ion ; 9 a.

ĉefurbo.

Ni p e ta s pardonon de niaj enigm o-solvan- toj, ke m a lg raŭ nia ptom eso ni ne povis publikigi novan konkurson ja m en la pasin- t a num ero ; dum la v in tra j m onatoj ni es- p e ra s trovi lokon, por ĉium onate publikigi alm enaŭ unu enigm o-konkurson.

Solvoj de la h odiaŭa enigm o (su r a p a rta papero aŭ p o ŝtk a rto ) atin g u nin ĝis la 10-a de januaro 19f,8, sub la la adreso : Heroldo de E speranto, Scheveningen, Nederlando.

P o r la ĝ u sta solvo ni fiksis la je n aĵn pre- m iojn :

1. D egenkam p : E sp e ra n to 60-ĵara.

2. Setŭlŭ : E sp e ra n ta Legolibro, bd.

3. P ensoj de Zamenliof.

4. G resset : V er-vert.

5. Fock : E! « N avigado estas necesa ».

* * * SOLVO

de la E nlgm o-K onkurso N -ro 14 SILAB-ENIGM O.

1- E le fa n to ; 2. ĉikani ; 3. gliptodonto ; 4.

u n iv e rsitato ; 5. terito rio ; 6. onobriko ; 7.

m iriapodoj ; 8. alfa b eto ; 9. leŭkocito ; 10 gastronom o : 11. reŭ m atism o ; 12. am biisa- doro ; 13. nihilism o ; 14. deklaracio ; 15. ar- gu m en to ; 16. kontoro ; 17. o rd in ara ;' 18.

nepotism o ; 19. saksofono ; 20 ta re n telo ; 21.

a n tag o n isto ; 22. n u m e ra to ro ; 23. trobado-

™ ; 24. erm eno ; 25 frugilego ; 26 recita- tivo; 27 anom alio ; 28. parenco. — L a vor- toj Z am enhofaj :

E ĉ g u to m alg ran d a, k o n sta n te fra p an te , T ra b o ras la m onton g ran itan .

*

A lvenis 52 solvoj el 16 landoj, ĉiuj ko- re k ta j rila te al ia finsolvo (la vortoj Za- m en h o faĵ) ; sed n u r 44 solvoj el 15 landoj estis k o re k ta j a n k a ŭ rila te a‘l la 28 vortoj su p re cititaj. L a geprem iitoj estas : 1 F -ino A nna Loft, Vejle, Danlando.

2. J. IJben, Hengelo, Nederlando.

3. Chr. F. W. S lijper, U trecht, Nederlando.

4. D-ro W. L ippm ann, New York, Usono.

5 A. B aiksa, B udapest, H ungarujo.

Se vi posedus du bovinojn ...

N ia sam ideano F ra n k L. (Jaines sendis al ni la se k v a n ta jn « p ra k tik a jn k la rig o jn » pri k elk aj -ismoj, kiujn ni ne volas kaŝi al n ia j legantoj.

Socialism o : Se vi posedus du bovinojn, vi donus unu al via najbaro.

Komjrnisnio : Se vi posedus

d u

bovinojn, vi donus ilin al la registaro, k a j la regis- ta ro vendus al vi la iakton.

F aŝism o : Se vi posedus du bovinojn, vi rete n u s la bovinoĵn k aj donus la laktoii al Ja registaro, kiu vendus ĝin al vi.

N asiism o : Se vi posedus du bovinojn, la re g ista ro m o rtp afu s vin k a j prenus la ’bo- vinojn.

K apitalism o : Se vi posedus du bovinojn vi vendus unu k aj aĉ etu s virbovon. (Tio estas, se vi estu s bonŝanca ; sed se vi es- tu s m albonŝanca, via kred ito ro devigus vin vendi am baŭ bovinojn, k a j vin m em vi pendigus. — Red.)

RIDO SANIGAS.

IL I VOLIS P E R S O N E SALU TI LA M AJSTRON.

L a m a jstro iam vizitis novan E speranto- grupon en m a lg ra n d a urbeto. Ce la sta- cidomo !i estis a k c e p ta ta per orkestreto, kiu ludis la « E speron ». Kiam la m a jstro dem andis, kial oni tiel honoras lin, la or- k e stre stro , kiu m ontriĝis esti la prezidanto de la grupo, respondis : « Tial, k a ra m ajstro, ĉ a r n ia ĵ gru p an o j volis per-sone sa lu ti vin!»

LA V IR IN O J.

Edzo, v iz ita n ta kun sia edzino ĉapelbuti- kon : « Je n p la ĉ a ĉapelo, p ren u ĝin ! »

E dzino : « T ian ĉapelon neniu plu surha- v as ! »

Edzo : « N u do, prenu ĉi tiun alian ! »

Edzino : « T ian ĉiu virino surhavas. »