• SPRAWOZDANIE
IZBY
HANDLOWEJ I PRZEMYSŁOWEJ W BIELSKO
ZA ROK
~blv6
C\tV
£>\vaa£.
^ \ b m
<1(9^
SPRAWOZDANIE
IZBY
HANDLOWEJ I PRZEMYSŁOWEJ W BIELSKU
ZA ROK
1 9 2 9
Ś
&
<y [■ '
N akładem w łasnym . ■—- D rukarnia P. M itręgi, Cieszyn.
Okręg Izby ob ejm u je p o łu d n io w ą część W oje w ó d ztw a Śląskiego, a m ian ow icie p rzy p a d łą P olsce p rzy podziale w roku 1920 w sch od n ią część K sięstw a C ieszyńskiego.
Obszar pow yższy, p o ło żo n y u w e jścia B ram y M oraw skiej, gdzie krzyżują się liczne szlaki h an dlow e, p osia d a nader korzystne w aru n k i ro zw o ju g osp od a rczeg o i k orzystn e położenie k om u n ik a cy jn e, o ile ch odzi o w ym ian ę tow arów z zachodem i połu d n iem . P obliże w ęg la i żelaza spraw iło, iż rozw inął się tu d ość w cześn ie p rzem ysł m etalow o- przetw órczy oraz p rzem ysł w łók ien n iczy , k orzy sta ją cy ze surow ców , d ow ożon y ch z p ołu d n ia i ze w sch od u . B ielsko i okręg bielski jest d ru g iem cen trem co do rozm ia rów przem ysłu w łók ien n iczeg o w P ań stw ie P olskiem . Jest to jeden z n ajstarszych o śro d k ó w w P olsce zw łaszcza p rze
m ysłu w ełn ian ego, k tóry doszed ł do zn aczn ego rozkw itu na przełom ie X V III i X IX w ie k u i ro zw ija ł się nader pom yślnie w pierw szej p o ło w ie w iek u X IX .
Okręg p ow y ższy reprezen tu je szereg gałęzi przem ysłu, nastaw ionych szczególn ie na eksport, k tóry m im o zm ie
nionych stosu n k ów p o w o je n n y ch ro z w ija ł się korzystnie.
W ażn ym czyn n ik iem ro zw o ju ży cia g osp od a rczeg o jest ludność pracow ita, oszczędna, p rzedsiębiorcza, nieu stająca w w ysiłk a ch sw oich zw łaszcza na p o lu g osp od a rczem ; to też przyszły rozw ój p rzem ysłu , h a n d lu i ręk odzieła w okręgu tu tejszym ocen ia n y jest optym istyczn ie.
GÓRNICTWO.
W y d oby cie w ęgla w ok ręg u cieszyń sk im w r. 1929 zw iększyło się n iezn aczn ie o o k o ło 5.500 tonn, nie osiągn ęło jednakow oż n a jw yższego p oziom u z r. 1926, t. j. z okresu nadzw yczajnej k on ju n k tu ry w zbycie w ęgla, sp ow od ow an ej strajkiem w an gielsk im przem yśle g órn iczym . W rok u pow yższym ok ręg tu tejszy osiąg n ął n ajw yższę cyfrę w y -
dobycia a m ian ow icie 220.980 tonn, co sta n ow iło 120.74%
w p orów n an iu z w y d o b y cie m w r. 1913.
W y d oby cie w ęgla k am ien n ego na Śląsku C ieszyńskim w latach 1913— 1929 p rzed staw ia ło się n a stęp u ją co:
rok 1913 183.014 tonn
1914 159.209 „
1915 150.802 „
1916 175.607 „
1917 175.080 „
1918 149.242 „
1919 121.334 „
1920 152.514 „
1921 148.037 „
1922 167.001 „
1923 165.109 „
1924 175.792 „
1926 220.980 „
1928 203.514 „
1929 219.045 „
W rok u sp ra w ozd a w czy m p ro d u k cja w ęgla w tu tej
szym ok ręgu osiąg n ęła za led w o 1 1 1.2 0% w y d o b y cia w ęgla w p orów n a n iu z w y d o b y cie m w r. 1913.
W y d o b y cie i zbyt w ęg la k am ien n ego w p oszczeg óln y ch m iesiącach r. 1929 w y n o siło :
W ydobycie tonn
Zbyt całkowity
tonn
Z tego wysyłka kolejowa
tonn
Styczeń 19.599 12.889 12.555
Luty 17.292 10.414 10.012
M arzec 19.912 13.198 12.938
K w iecień 17.312 10.705 10.508
Maj 15.235 8.007 7.874
Czerw iec 16.365 9.515 9.393
L ipiec 19.215 12.352 12.051
Sierpień 17.913 12.245 12.052
W rzesień 18.048 13.430 13.167
P aździernik 19.884 14.117 13.851
L istopad 19.287 12.827 12.529
G rudzień 18.983 11.912 11.757
R azem : 219.045 138.687 141.611
W ęg iel p ow y ższy zbyw an y był g łów n ie w k ra ju ; tylko stosu n k ow o drobne ilości w y w ożon e b y ły zagranicę, prze- dew szystk iem do pań stw środ k ow o-eu rop ejsk ich . E ksport do p ortów p o lsk ich jest stosu n k ow o nieduży.
W y w ie zio n o z ok ręgu tu tejszego w ostatn ich trzech latach następu jące ilości w ęg la:
1927 1928 1929
W ęgry 12.195 tonn 11.155 tonn 16.975 tonn
A u strja 24.245 „ 13.940 „ 9.805 „
C zech osłow caja 13.856 „ 11.360 „ 9.505 „
G dańsk 5.965 „ 1.205 „ 3.965 „
Eksport powyższy w procentach całkowitego zbytu.
1927 1928 1929
W ęg ry 8.26% 8.22% 11.99%
A u strja 16.43% 10.28% 6.92%
C zech osłow acja 9.39% 8.38% 6.71%
Gdańsk 4.04% 0.89% 2.80%
G órn ictw o w ęg low e za tru d n ia ło w rok u 1929, w po- szczególn ych m iesiącca h roku, n astęp u jące ilości robot- n ik ów :
Ogółem Pod ziemią
Styczeń 1.291 973
Luty 1.276 953
Marzec 1.245 907
K w iecień 1.225 894
Maj 1.314 991
C zerw iec 1.309 977
L ipiec 1.272 944
Sierpień 1.261 944
W rzesień 1.333 1.004
P aździernik 1.408 1.073
L istopad 1.452 1.103
Grudzień 1.424 1.064
N adanie k olejow e w ęg la k am ien n ego do w ażn iejszych stacyj Śląska C ieszyńskiego.
B ielsko 152.921 tonn
C hybie 10.254 „
Cieszyn 28.138 „
D ziedzice 47.170 „
G oleszów
Jaw orze-Jasien ica P ru ch n a
S k oczów U stroń W a p ie n ica Z abrzeg Z eb rzy d ow ice
Przemysł mineralny.
W rok u 1929 czy n n y ch b y ło w ok ręgu Izby 11 cegielni, 3 w ap ien n ik i oraz 2 fa b ry k i k afli. C egielnie tutejszego ok ręgu p osia d a ją zd oln ość w ytw órczą, ocen ia n ą na ok oło 20— 25 m ilj. cegły. Są przew ażn ie zm ech an izow an e, a n ie
które z n ich u rząd zon e na w y rób d ren ów i dach ów ek.
Cena cegły w ciągu ca łego rok u b yła stałą i w yn osiła 75 zł za 100 kg. C egielnie zatru dn ion e b y ły za d ow a la ją co i m o g ły w y k orzy sta ć sw ą zd oln ość w y tw órczą w 50— 70%, do czego p rzy czy n ił się zn a czn y ru ch b u d ow la n y, ja k i m iał m iejsce w tu tejszy m ok ręgu w rok u spraw ozd aw czy m .
W a p ie n n ik i ok ręgu Izby w y p ro d u k o w a ły ok o ło 1.200 w a g o n ó w w ap n a b u d ow la n eg o oraz w ap n a naw ozow ego.
W a p ien n ik i p ow yższe, p ołożon e p raw ie że w y łączn ie w p o w iecie cieszyń skim , zd oła ły rów n ież w y w ie źć pew n e drobne ilości w ap n a na Śląsk C zech osłow acki, gdzie p osia d ają o d b io rcó w jeszcze z ok resu przed w ojen n ego.
W zw ią zk u z n ieco zw ięk szon ym ru ch em b u d ow la n y m fa b ryk i k afli zatru dn ion e b y ły za d ow a la ją co, p ra cu ją c p ra wie że w y łączn ie na p otrzeby m iejscow e.
Przemysł cementowy
w rok u sp ra w ozd a w czy m zd ołał przep row ad zić znaczne in w estycje, m o d e rn izu ją c sw oje urządzenia tech n iczn e a za
razem zw ięk sza ją c sw o ją zd oln ość w y tw ó rczą do 20.000 w a g o n ó w cem entu. R ok sp ra w ozd a w czy co do zbytu był nieco słabszym od rok u p op rzed n ieg o; p ro d u k cja b ow iem w y n osiła:
w roku 1929 1928
w y p a lo n o w a g o n ó w 11.900 12.106
zm ielon o „ 11.295 12.325
za ła d ow a n o „ 10.036 12.275
Z a p asy w y n o siły w dn iu 31 gru d n ia 1929 1.305 w a g o n ó w m ełtego cem entu
861_____ „ k lin k ru razem 2.166 w a g o n ó w
58.088 7.694 „ 4.445 „ 12.953 „ 13.903 „ 3.662 „ 2.407 „ 5.049 „
Z a k ła d y w y ro b ó w cem en tow ych , istn iejące na obsza
rze Izby, w zw iązk u z n ieco w ięcej oży w io n y m ru ch em b u d ow lan y m i zw ięk szon em i in w e sty cja m i p ra co w a ły sto
su n kow o p o m y śln ie ; n a p ły w b ow iem zam ów ień w p o r ó w naniu z latam i p op rzed n iem i był lepszy.
Przemyśl metalowy.
W ok ręgu Izby czy n n y ch b y ło w ro k u sp ra w ozd a w czym :
10 fa b ryk m aszyn 1 fa b ry k a w ag
25 za k ła d ów w y rob ów żelazn ych
7 „ „ m etalow ych .
F ab ryk i m aszyn w łó k ie n n icz y ch zatru dn ion e b y ły sto
su n k ow o dobrze w dziale b u d o w y m a szyn i ap aratów p rzę
d za ln iczych oraz k rosien m ech a n iczn y ch . N atom iast m a szyny i aparaty dla w y k o ń cza ln i i fa rb iarn i cieszyły się stosu n kow o bardzo słabym p op y tem i w p o w y ższy m dziale p rod u k cji b y ły fa b ry k i m aszyn znacznie słabiej za tru d nione. W a rto ść p ro d u k cji m a szyn w ro k u sp ra w ozd a w czym w y n osiła zł 5,935.812.— , z czego na zbyt zagran iczn y w ypada zł 3,991.534.— , a na zbyt k ra jo w y zł 1,440.278.— , zatem 67.25% w y p a d a na eksport, a tylk o 32.75% na zbyt w kraju. W d ru g iem p ó łro czu ro k u sp ra w ozd a w czeg o zm n iejszył się znacznie w p ły w za m ów ień zagran iczn ych , zam ów ien ia zaś k ra jow e p ra w ie że ustały. P rzem y sł m a szyn ow y w szed ł w rok następn y z bardzo m a ły m zapasem zam ów ień. W y w ó z m aszyn w łó k ie n n icz y ch k ierow ał się do pań stw E u rop y Ś rod k ow ej, do F ra n cji, B elgji, do państw sk an d yn aw sk ich , na blisk i W s ch ó d oraz do k ra jó w z a m o j
skich (P ołu d n iow a i P ó łn o cn a A m ery k a , Chiny, Indje b ry tyjskie).
M aszyny dla p rzem y słu k ap elu szn iczego w ytw arzan e były w n ied u ży ch ilościach .
Dobrze zatru d n ion y był dział b u d o w y m aszyn dla prze
m ysłu cem en tow ego, gd yż w rok u sp ra w ozd a w czy m prze
prow adzan e b y ły liczn e in w esty cje w k ra jo w y m przem yśle cem en tow ym (G oleszów , Szczakow a, Saturn itp.).
F a b ry k i m otorów e lek try czn y ch p osia d ały w ciągu całego rok u dostateczn y n a p ły w za m ów ień i u ru ch om ion e były na dw ie zm iany. P ow y ższy p o m y śln y stan zatru d n ie
nia zaw d zięczały p ostęp u ją cej szybk o e le k try fik a cji w k ra jow y m przem yśle. R ów n ież w y rób m a terja łów in sta la cy j
n ych rozw ijał się p om y śln ie i fa b ry k i w y k a zy w a ły w ysoki stopień u ru ch om ien ia. W y tw a rzan e b y ły głów n ie m otory dla prądu zm ien n ego i m otory sp ecjaln e dla przem ysłu w łókien n iczego, zw łaszcza do k rosien m ech an iczn ych . P rod u k cja m oto ró w elektr. w y n o siła ok o ło 500 tonn.
R ów n ież p om y śln ie p ra cow a ły , zw łaszcza w pierw szem p ółroczu rok u sp raw ozd aw czeg o, odlew n ie m etali, p rze
w ażnie na p otrzeby ry n k u w ew n ętrzn ego, a zw łaszcza m iejscow eg o p rzem ysłu . W y ró b arm atu r i a rty k u łów z bron zu oraz w szelk ich w y ro b ó w m osiężn y ch posiadał dostateczn y n a p ły w zam ów ień. T y lk o stosu n k ow o drobne ilości arm atu r dla p rzem y słu cu k ro w e g o i p a p iern iczego w yw iezion e zostały do C zech osłow acji i A u strji, gdzie fa bryk i bielskie p osia d ają naw iązan e stosu n ki h an d low e jeszcze z ok resu przed w ojen n ego.
F a b ry k i śrub, nitów , w y ro b ó w k u ty ch i w szelk ich w y rob ów żela zn ych p ra co w a ły p om yśln ie w pierw szem p ó ł
roczu ro k u spra w ozd a w czeg o. N apływ zam ów ień jed n ak ustąpił w lip cu sk u tkiem dłu ższego strajku, jak i w y b u ch ł w bielsk im przem yśle w y ro b ó w żelaznych. S ku tkiem p o w yższego strajk u w szelk ie piln iejsze za m ów ien ia sk iero
w an e zostały do fa b ryk in n y ch ok ręg ów ; to też p o u k o ń czeniu strajku w sierp n iu fa b ryk i ok ręgu b ielsk iego p o d jęły p rod u k cję, w y k o n u ją c przew ażn ie stare zam ów ienia.
N apływ n o w y ch za m ów ień był ogran iczon y, tak, iż z k o ń cem rok u sp ra w ozd a w czeg o przem ysł w y ro b ó w żelazn ych zm u szon y był p rzep row a d zić pierw sze red u k cje ru ch u przedsiębiorstw .
P rzem ysł m eta low y p o d łu ższych ro k o w a n ia ch zaw arł na dniu 17 p a źd ziern ik a 1929 r. n ow ą u m ow ę zbiorow ą, na zasadzie k tórej p od w yższon e zostały 1.) ta ryfow e staw ki m in im aln e o 8%, biorą c za podstaw ę staw ki taryfow e z 17 listop ad a 1928 r., 2.) in d y w id u a ln e płace god zin ow e o 4%, 3.) staw ki a k ord ow e o 2%. P od k reślić tu należy posta n ow ien ie n ow e u m ow y , iż na w yp a d ek m odern izacji, ustaw ien ia m aszyn o w iększej w y d a jn ości, istn iejące staw ki a k ord ow e m ogą b y ć obniżone, obow iązu je jed n ak zasada, iż zarobek rob otn ik a nie m oże b yć obniżony. U m ow a za
w artą została na jed en ro k i gaśn ie 30 w rześn ia 1930 r. za jed n om iesięczn em w yp ow ied zen iem . W cześn iej w y p o w ie dzenie n astąp ićby m ogło, o ileby w skaźn ik k osztów u trzy
m an ia osiąg n ął cy frę 109.3.
W a lco w n ie m etali p osia d a ły w rok u sp ra w ozd a w czy m duży n a p ły w zam ów ień i u ru ch om ion e b y ły p raw ie w ciągu
całego rok u na dw ie zm iany. W a lco w n ie p ow yższe w y tw arzają blach ę m iedzianą, m osiężną, alu m in jow ą , cy n k o w ą tudzież drut oraz w y ro b y sp ecjaln e dla w o jsk o w y ch zakładów u zb rojen ia oraz fa b ryk a m u n icji. W a lcow n ie m etali w y w o z iły zagran icę blach ę cyn k ow ą.
Dział w y rob u zega rów p ra co w a ł w w a ru n k a ch nader tru d n y ch i nie był w stanie sprostać k o n k u re n cji zw łaszcza fabryk n iem ieck ich , które op a n ow a ły p ow a żn ą część k ra jow ego ry n k u zbytu. T o też fa b ryk a b u d zik ów w Cieszynie przeszła na w y rób in n y ch a rty k u łów a cieszyń ska fabryk a zegarów ścien n ych , sk u tkiem p o w y ższy ch tru d n ości o g ra niczyła ru ch p rzed siębiorstw a do osta teczn ych granic, p ra cu jąc n ierentow nie.
W ed le roczn ik a statystyki p rzew ozu tow a rów w aż
niejsze stacje ok ręgu Izby odebrały n astępu jące ilości że
laza i stali:
Stacja Żelaza i stali
B ielsko 8.113 tonn
Cieszyn 1.532 >>
D ziedzice 628 >>
S k oczów 346 >>
W a p ie n ica 894 >>
U stroń 1.376 >>
Przemysł włókienniczy.
W e ł n a . T en d en cja cen w ełn y była w rok u sp ra w o
zdaw czym n a ogół słaba i ceny w ełn y z m iesiąca na m ie
siąc obn iżały się stale. Stała ten d en cja zn iżkow a p o cią gnęła za sobą, iż za rów n o d om y h an dlow e, ja k i p rzęd za l
nie i fa b ry k i sukna starały się w y zb y ć w ięk szy ch zapasów w ełny a o g ra n iczy ć się jed yn ie do ty ch ilości, jak ie n ieod zow nie potrzebne są dla obsłu żen ia klien teli tudzież jakie potrzebne są dla p ro d u k cji na k rótk ie ok resy czasu. P rzej
ście p ow yższe do system u „z ręk i do u st1 p o w o d u je dalsze zm niejszenie p op y tu na w ełn ę i zw iększan ie się n iesp ize- dan ych zapasów na au kcjach . T en stan rzeczy sp o w o d o wał, iż w rok u sp ra w ozd a w czy m cen y w ełn y zb liżyły się do p oziom u cen przed w ojn ą, a w ostatn ich m iesiącach roku 1929 n iektóre gatu n ki zeszły p on iżej cen z rok u 1914.
„W e e k ly W o li C hart11 (B rad ford) notu je indeks cen w ełn y i przędzy n a stęp u ją co:
W ełn a Przędza
1914: lipiec 100 100
m a k sy m u m p ow ojen n e 368 592
1924: gru d zień 227 229
1929: czerw iec 119 146
lip iec 112 145
sierpień 110 140
w rzesień 101 136
październ ik 99 131
listopad 103 131
gru d zień 95 125
Okręg bielsk i p rzerabia g łów n ie w ełnę p o łu d n io w o -a m e ry k ań ską i częściow o a u stralijsk ą, która n otow an ą była na ry n k u b ielsk im n a stęp u ją co:
Austra
lijska
Merina A
B u e n o s A i r e s Supra
AA
Prima A
Secunda B
Crossbr.
C Crossbr.D
Crossbr.
E
Styczeń 517* 61 50 48 43 31 247,
Luty 49>/, 59 487, 457, 41 29'/, 24
Marzec 477, 557, 47 437, 38 28 23
K w iecień 467, 547, 47 43'/, 38 28 23
Maj 447, 417, 457, 417, 37 28 23
Czerwiec 437, 507, 44 397, 36 28 23
L ipiec 437, 507, 44 397„ 36 28 23
S ierpień 437, 50' /, 427, 377, 33'/, 28 23
W rzesień 407, 487, 407, 367, 31 27 23
Październik 407, 467, 41 36'/, 31 27 23
Listopad 39*/, 467, 40 37'/, 307, 26 23
Grudzień 387, 457, 387, 35'/, 29'/, 26 21
U w aga: Ceny pow yższe n otow ane są w pensach (d) za 1 b. (1 b =
= 0.458 kg).
R ów n ież w ślad za zniżką cen w ełn y p ostęp ow a ła z p ew n em op óźn ien iem zniżka cen przęd zy czesankow ej.
N i t k o w a n a p r z ę d z a c z e s a n k o w a , g łów n ie k on tyn en taln a i p och od zen ia k ra jow ego, n otow an ą była w B ielsku w p o szcze g ó ln y ch m iesiącach n a stęp u ją co:
2/40 A I 29.15 zł za kg
2/56 A I Styczeń
Luty
30.88 zł za kg 28.55 „
28.20 „ 27.33 „ 26.47 „ 25.43 „ 25.43 „ 24.83 „ 23.96 „ 23.61 „ 23.61 „ 23.27 „
30.62
30.28 „ „ 29.76 „ „ 28.90 „ „ 27.85 „ „ 27.85 „ „ 26.70 „ „ 26.12 „ „ 25.78 „ „ 26.73 „ „ 24.65 „ Marzec
K w iecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień W rzesień P aździernik Listopad Grudzień
T k a n i n y w e ł n i a n e . Sezon letni w ro k u 1929 w tk an in a ch w ełn ian ych , czesa n k ow y ch i zgrzebn ych był stosunkow o m ało za d ow a la ją cy . R yn ek p rzesy con y był tow aram i w ełn ian em i, w h a n d lu zn a jd ow a ły się bow iem znaczne zapasy tow aru n iesp rzed an eg o z sezon ów p op rzed nich, to też p rod u cen ci, by u m o żliw ić zbyt, u d zielać m u sieli odbiorcom k red y tów od 8 do 10 m iesięcy. Ten stan rzeczy ciągnący się od dłu ższego czasu, sp ow od ow ał, iż na w iosn ę roku sp ra w ozd a w czeg o k u p iectw o p osia d ało ogrom n e obli- go u p ro d u ce n tó w con a jm n iej za tow ar d w ó ch sezonów . R ów nocześnie z p o w o d u zastoju g osp od a rczeg o ku rczące się sp ożycie w ew n ętrzn e p ocią g n ęło za sobą, iż o d b io ic y tkanin w e łn ia n y ch ty lk o z tru d n ością w y w ią zy w a ć się m ogli z zobow iązań za sprzedany tow ar, przez co p ow ażn a część k ap itału ob rotow ego p ro d u ce n tó w u n ieru ch om ion ą została na dłu ższy okres czasu. W ielk ie zobow iązan ia w obec d osta w ców s u ro w có w oraz ogrom n e ob ligo u o d biorców d op row a d ziły do znacznej re d u k cji w y tw orczosci, a rów n ocześn ie zm u siły do re w izji w a ru n k ó w sprzedazy.
W ytw orzon a ciężka sy tu a cja w p rzem yśle w ełn ia n y m p o ciągnęła za sobą w iele ofiar. Z lik w id o w a n ą m u siała zostać od 80 lat istn ieją ca ja k n a jlep iej w p row a d zon a fa b iy k a sukna firm y „I. G. B athelta S yn ow ie , fa b ry k a firm y .Sternickel i G u lch er“ i szereg in n y ch fa b ryk w id zia ł się zniew olony p rzed łoży ć w n iosek o sądow e w yrów n an ie.
Rów nież i w h an d lu m iały m iejsce liczn e u p ad łości, n ad
zory i w y ró w n a n ia sądow e, które n a ra ziły p rod u cen tow na znaczne straty. W przem yśle w ełn ia n y m w ybitn ie zw iększył się odsetek w ek sli p rotestow a n ych . T o tez p rze
m ysł bielsk i w sezon zim ow y w szedł z dużą re d u k cją w y tw órczości. Sprzedaż tk an in zim o w y ch od b y w a ła się juz na n o w y ch w a ru n k a ch sprzedaży, p rzy czem fa b ry k i sukna
p rzy sprzedaży tkanin w e łn ia n y ch stosow ały daleko idącą, ostrożn ość co do w y b oru od b iorców . Sezon p ow yższy z u w agi na zw iększone koszta w y tw órcze z p ow od u re
d u k cji, dał rów n ież p od w zględ em fin a n sow y m m ało za d o
w a la ją cy rezultat. W ytw a rzan e b y ły p od ob n ie ja k w la
tach u b iegły ch g łów n ie m ęsk ie m a terja ły u bran iow e cze
sankow e oraz zgrzebne, czysto w ełn ian e m aterjały p ła szczow e oraz m od n e m a terja ły dam skie. Z a u w ażyć się daje jed n a k ow oż znaczne zm n iejszen ie się w y tw órczości m a terja łów d a m sk ich z u w a g i na znaczne ryzyko, p ołą czone z ich zbytem . T k a n in y specjaln e, ja k sukna b ila r
dow e, sukna w sch odn ie, w ytw arza n e są w coraz to m n iej
szych ilościa ch ze w zg lęd u na słaby zbyt w p ow yższych artyk u łach . E u rop eiza cja stroju na B lisk im WTschodzie oraz w P ółn ocn ej A fry ce zw ężyła znacznie m ożliw ości zbytu tkanin w sch od n ich , z dru g iej stron y na pow yższe zm niejszenie zbytu w p ły w a ł u jem n ie stosu n k ow o niski stopień d ob rob ytu w p o w y ższ y ch k ra ja ch i zastój g o sp o darczy.
Ceny tkanin, p o ró w n u ją c sezon zim ow y i letni roku sp raw ozdaw czego, zn iży ły się o ok o ło 10%. W okręgu biel
skim d och od ziły tra n sa k cje do sk u tku na poszczególn e a rtyk u ły p rzy n a stęp u ją cy ch cen a ch :
G abardyna p ółw ełn ia n a , 29% baw ełny,
300 gr. w m2 23.80 „ 21.30 „
M aterjały m od n e letnie, 275 gr. w m2 29.10 „ 27.— „ M aterjały m odn e zim ow e, 340 gr. w m2 32.70 „ 33.20 ”
P r z e m y s ł w e ł n i a n y Śląska C ieszyńskiego za
tru dn iał z k oń cem gru d n ia rok u sp ra w ozd a w czeg o:
a) w p rzędzaln iach , tk aln iach , w y k oń -
czaln iach i fa rb iarn iach 5252 rob otn ik ów b) w fa b ry k a ch d y w a n ów 291
c) w fa b ry k a ch w y ro b ó w d zia n ych 155
L u ty W rzesień T w ill lekki, 290 gr. w m2
T w ill ciężki, 340 gr. w m2
M aterjały frak ow e, 300 gr. w m2 W ierzch y do futer, 400 gr. w m2 M elton M arengo, 320 gr. w m2
22.70 zł 20.— zł 31— „ 28.40 „ 34.30 „ 32.50 „ 37.70 „ 34.40 „ 30.— „ 27.10 „
razem 5698 ro b otn ik ów P rzem ysł p ow y ższy p osia d ał z k oń cem rok u sp ra w o
zd aw czego:
a) w rzecion zgrzebn ych 47.776 z tego u ru ch o m io n y ch
b) k rosien m ech a n iczn y ch z tego u ru ch o m io n y ch
1.786
25.480 1.197 W rzecion a zgrzebne u ru ch om ion e b y ły zaledw ie w 53%, k rosn a m ech an iczn e w ok o ło 62%, p ra cu ją c z regu ły na jed n ą zm ianę. Z a u w a ży ć się daje z rok u na rok ubytek w rzecion zgrzebnych, które w latach ostatn ich są bardzo słabo w ykorzystan e. P rzejście b ow iem na w y tw órczość g łów n ie tkanin czesan k ow y ch i za n ied b yw an ie w y rob u tkanin zgrzebnych, p ocią g n ęło za sobą p ow oln e lik w id o w an ie p rzędzaln i zgrzebnych. T k a n in y czesan kow e cie
szyły się b ow iem lep szym zbytem niż tk an in y zgrzebne, co do k tóry ch istn iało na ry n k u w ew n ętrzn ym pew n e n ie
słuszne uprzedzenie. D op row a d ziło on o do zn aczn ego ogran iczen ia zbytu naw et p ierw szorzęd n y ch czysto w e ł
n ia n ych tk an in zgrzebnych, które w ytw arza n e b y ły w ok re
sie p rzed w ojen n y m w zn a czn ych ilościach . T y lk o dzięki d ostaw om sukna u n ifo rm o w e g o dla w ład z p a ń stw ow ych , które otrzy m y w a ły głów n ie firm y bielskie, zd ołan o osią gn ąć lepsze w y zy sk a n ie p rzędzaln i zgrzebnych. W roku sp ra w ozd a w czy m czy n n y ch b y ło na Śląsku C ieszyńskim 68 za k ład ów p rzem y słow y ch , w y tw a rza ją cy ch tk an in y w e ł
niane, p rzyczem p rzew aża typ za k ła d ów m ałych , p ra cu ją cych na ok oło 2 0 k rosn a ch oraz śred n ich p ra cu ją cy ch na 20 — 60 krosn ach . N ieliczne są natom iast zak ład y w ię k sze, p osia d ające 60 — 150 krosien. P rzew a ga zak ład ów
m a łych i śred n ich u ła tw ia ła w y so ce p rzystosow a n ie się do zm ian na ry n k u zbytu, u m ożliw ia specjalizację, a co n a j
w ażniejsze, w ok resa ch zastoju ogran iczen ie k osztów w y tw órczy ch do k on ieczn ego m in im u m . S zczególnie łatw o p rzy stosow y w a ły się do zm ian na ry n k u zbytu — bardzo często sp otyk an y typ za k ład ów w ok ręgu b ielsk im — t. zw.
tkalnie czesan kow e czyste, bez fa rb iarn i i w yk oń cza ln i.
Miały b ow iem m ożn ość w y k o ń cza n ia i fa rb ow an ia sw ych tkanin w zak ładach za rob k ow y ch p o bardzo n isk ich ce
nach, a nie ob cią ża ły je koszta zw łaszcza w okresach red u k cji n iedostateczn ie p ra cu ją cy ch przęd zaln i i w y k o ń czalni. P o zy cja ich b yła d aleko łatw iejsza i korzystniejsza, niż fabryk sukna k om pletn ie u rząd zon ych .
W y w ó z t k a n i n w e ł n i a n y c h w rok u sp ra w o
zdaw czym ro zw ija ł się p om y śln ie i ok ręg bielski w y w iózł zagranicę:
w r. 1929 tkanin w ełn ia n y ch 441.208 kg w artości 19,832.000 zł
„ „ 1928
„ „ 1927
„ „ 1926
383.000 „ 354.000 „ 224.000 „
17.370.000 „ 15.200.000 „
8,662.000 „
E ksport p ow y ższy k ierow ał się .do 43 pań stw E uropy, A zji, A fry k i i A m ery k i, a m ia n o w icie :
A fry k a P o łu d n io w a 497 k g w artości 25.187 zł
A lban ja 16 „ yy 1.095
A n glja 11.386 „ yy 589.979
A rgen tyn a 161 „
>>
16.007A u strja 52.042 „
)>
2,808.677B elgja 444 „ yy 36.992
B oliw ja 32 „ yy 1.613
B razylja 1.027 „ yy 65.052
B u łga r ja 6.148 „ yy 387.927
Chile 47 „ yy 2.751
Chiny 2.272 „ yy 64.359
C zech osłow acja 5.473 „ yy 309.598
D anja 16.660 „ yy 609.335
Egipt 33.534 „ yy 1,189.770
E k w ad or 249
„
yy 15.186E stonja 2.794 „ yy 151.146
F in la n d ja 35.839 „ yy 1,628.267
F ra n cja 395 „ yy 18.387
G recja 2.915
„
yy 162.556G w atem ala 160 „ yy 9.851
H olan d ja 1.824 „ yy 97.589
Indje 508
„
yy 20.365Japon ja 8.086 „ yy 97.363
Ju gosław ja 25.697 „ yy 1.388.543
K olu m b ja 74 „ yy 4.287
Ł otw a 5.913 „ yy 346.092
M arokko 18.241 „ yy 582.008
M eksyk 338 „ yy 23.442
M ezopotam ja 3.136 „ yy 79.879
N iem cy 10.821 „ yy 516.368
N orw eg ja 6.437 „ yy 339.096
P alestyn a 674 „ yy 40.029
P ersja 12.633 „ yy 774.062
R osja 22.166 „ yy 850.073
R u m u n ja 16.690 „ yy 1,072.348
Stany Z jed n oczon e A. P. 177 „ yy 8.895
S zw a jca rja 1.127 „ yy 372.189
S zw ecja 7.127 „ yy 372.189
S yrja 7.426 „ yy 341.075
T u rcja 13.385 „ yy 610.023
U ru gw ay 64 „ yy 1.968
W ęg ry 71.321 „ yy 3,349.827
W ło ch y 34.333 „ yy 1,773.283
R azem 440.425 kg 19,853.505 zł
B a w e ł n a w cią gu ro k u sp ra w ozd a w czeg o m iała ten den cję słabą i ceny jej lek k o zn iżkow ały, ja k to w y n ik a z o ficja ln y ch cen g ie łd o w y ch w L iv erp oolu :
w r o k u 1929 Przed
w o jn ą 1 111 V v n IX X I x n amer. stand. m id. 6.59 10.53 10.99 10.19 10.35 10.36 9.65 9.50 egypt. Sakel f. g. f. 9.61 19.05 18.98 17.66 16.59 17.23 14.91 14.25 W y tw ó rczo ść i zbyt tkanin ro zw ija ł się w ok ręgu biel
skim stosu n k ow o p om yśln ie. Z a k ła d y tu tejszeg o okręgu zatru dn ion e b y ły dobrze, p ra cu ją c g łów n ie na p otrzeby ryn k u w ew n ętrzn ego. Z a gra n icę ok ręg bielsk i w y w ió zł n astępujące ilości tk an in b a w ełn ia n y ch :
A u strja 10.620 k g w artości 210.100 zł
B elgja 36 „ >> 2.850
C zech osłow acja 3.985 „ >> 115.433
F in lan dja 7 „ 175
Ju gosław ja 687 „ >> 20.580
N iem cy 10.778 „ >> 178.444
R u m u n ja 594 „ >> 15.030
Szw ecja 42 „ >> 625
T u rcja 42 „ >> 2.500
W ęgry 1.988 „ >> 49.380
W ło ch y 42 „ 2.500
R azem 28.853 k g w a rtości 600.867 zł D y w a n y w e ł n i a n e w y tw arza ok ręg tu tejszy w ią zane ręczn ie na sposób orjen taln y, które cieszyły się d o brym zbytem na ry n k u k ra jow y m . Są to d yw a n y, p osia dające w m2 o k o ło 32.000 do 45.000 w ę złó w i stan ow ią ty p o w y d yw an orjen taln y o w zora ch p ersk ich , n ow oczesn y ch lub staropolskich . W y tw a rza n e są rów n ież i d y w a n y 0 w iększej gęstości w ęzłów , a m ia n ow icie do 90.000 w ęzłów na m 2, jed n a k ow oż ty lk o na za m ów ien ie specjalne. W y sokie k oszta rob ocizn y nie p o zw o liły na w y rób tego rod zaju d yw an ów w ilo ścia ch w ięk szy ch na p otrzeby k ra jow ego handlu. Cena ty p o w y ch b ielsk ich d y w a n ó w w sch od n ich w yn osiła 95 do 115 zł za 1 m2 lo co fabryka.
P r z e m y s ł j e d w a b n y ro zw ija ł się w okręgu bielskim pom yśln ie. W rok u sp ra w ozd a w czy m pow stał zakład w y tw a rza ją cy przędzę jed w a b n ą dla ce ló w k o n fe k cyjn ych oraz d w a zakłady, w y tw arza ją ce tk an in y jedw abn e 1 półjedw abn e, ja k tk an in y z jed w a b iu su row ego, crepe de chine, crepe m on gol, crepe georgette, crepe m a rocca in e itp.
2
P ow ażn ą tru d n ość dla p ow y ższeg o p rzem ysłu przedstaw ia spraw a w yk oń cza n ia, obciążan ia, d ru k ow a n ia i fa rb ow an ia tkanin. B rak o d p o w ie d n ich apretu r w k ra ju zm usił za
k ła d y pow yższe do k orzysta n ia z biern ego obrotu u szla ch etn iającego, na zasadzie k tóreg o w y sy ła ły w y rob y sw oje do w y k oń cza n ia i fa rb ow an ia zagranicę. U m ożliw iło to p op raw ien ie ja k o ści tkanin, które z p ow od zen iem k o n k u row a ć m ogą na ry n k u w ew n ętrzn ym z w yrob a m i g otow e- m i, im p ortow a n em i z zagran icy.
J u t a . Cena ju ty p od ob n ie ja k szeregu in n y ch su ro w ców św ia tow y ch m iała w ro k u sp ra w ozd a w czy m ten den cję n ieco słabszą i w p o ró w n a n iu z p oczątk iem rok u z k oń cem gru d n ia w y k a zy w a ła na tonie an gielsk iej zniżkę o przeszło 5 funtów . Cena ju ty oraz w o rk ó w ju to w y ch k ształtow ała się w p o szcze g ó ln y ch m iesiącach rok u sp ra w ozd a w czeg o n astępu jąco:
Juta surowa w funtach Worki jutowe angielskich za tonę w pensach
angielską za kg
31 stycznia 35“ 15“ 7 16.75
29 lutego 36“ 5“ 7 17.—
31 m arca 34“ — “ 7 16.75
30 k w ietn ia 31“ 5“ 7 15.50
31 m aja 31“ 10“ 7 15.50
30 czerw ca 31“ 5“ 7 15.25
31 lipca 31“ 10“ 7 15.50
31 sierpnia 33“ 15“ 7 15.50
30 w rześn ia 31“ 5“ 7 14.75
31 p aździern ika 29“ 15“ 7 14.75
30 listopada 27“ 15“ 7 15.—
31 gru d n ia 29“ 3“ 7 16.—
F abryk i ju ty w rok u sp ra w ozd a w czy m p ra co w a ły p o m yślnie, n a p ły w za m ów ień był d ostateczn y i zatru dn ion e b y ły p raw ie w ciągu całego rok u na dw ie zm iany. Ceny w o rk ó w b y ły n a og ół m n iej za d ow a la ją ce z p o w o d u w za
jem n ej k o n k u ren cji p om ięd zy fa b ry k am i juty. R ów n ież w aru n k i płatn ości, zw łaszcza w d ru g iem p ółroczu , p o g a r
szały się z m iesiąca na m iesiąc. Na Ś ląsku C ieszyńskim fa b ry k i ju ty p osia d a ły 5.362 w rzecion , które p ra co w a ły p raw ie przez ca ły ro k na dw ie zm iany. K rosien m ech a n iczn ych fa b ry k i śląskie p osia d a ły 317.
P r z e m y s ł k o n o p n y . Ceny k on op i k ra jow y ch , pakuł, k on op ia w ło sk ie g o p osia d a ły w cią gu rok u ten den cję jednolitą. O słabiły się dop iero w d ru giej p ołow ie roku
ceny na k on op ie i p a k u ły k ra jo w e o 1 d ola r na 100 kg a k on opie w łosk ie o 2.50 doi. Ceny p o w y ższy ch a rty k u łów kształtują, się w p o szcze g ó ln y ch m iesiącach rok u sp ra w o
zdaw czego n a stęp u ją co:
Konopie krajowe Konopie Szpagat 2/o
31 styczn ia 2 0 . - 1 7 . - 32.50 46.50
29 lu tego 2 0 . - 1 7 . - 32.50 46.50
31 m arca 2 0 . - 1 7 . - 32.50 46.50
30 k w ietn ia 20.— 17— 32.50 46.50
31 m aja 20— 17— 32.50 46.50
30 czerw ca 20— 17— 32.50 46.50
31 lip ca 20— 17— 32.50 46.50
31 sierpnia 19— 16— 30— 46 50
30 w rześn ia 19— 16— 30— 46.50
31 p a źd ziern ik a 18.50 16— 29— 46 50
30 listopada 19— 16— 30— 46 50
31 gru d n ia 19— 16— 30— 46.50
Ceny ro zu m ie ją się za 100 k g w d ola ra ch St. Zj. A. P.
P rzem ysł k o n o p n y p ra co w a ł zw łaszcza w pierw szem półroczu korzystnie, p osia d ał d ostateczn y n a p ły w za m ó
w ień i zak ład y p rzem y słow e u ru ch om ion e b y ły w d w óch zm ianach. N a p ływ za m ów ień zm n iejszył się znacznie w dru g iem p ółroczu , p o g o rszy ły się rów n ież w a ru n k i p ła t
ności i to za rów n o na ry n k u w ew n ętrzn ym ja k i w eks
porcie. W y w ó z w y ro b ó w k o n o p n y ch k ierow ał się g łów n ie na B liski W sch ó d oraz na B ałkan, n a p oty k a ł jed n a k ow oż na znaczne tru d n ości z p rzy czy n y tej, iż k on ku ren cja, zw łaszcza w łoska, ob n iżyła ich ceny. P rzem ysł p ow yższy, by sprostać p od w zględ em ja k o ścio w y m k on k u re n cji za
granicznej, zm u szon y był im p ortow a ć zn aczn iejsze ilości k on opi w łosk ich , co w ybitn ie p od rażało jeg o k alk u lację.
Z k oń cem rok u sp ra w ozd a w czeg o p osia d ał p ow y ższy prze
m ysł 4.018 w rzecion oraz 30 k rosien m ech a n iczn ych . W ro ku p ow y ższy m u ru ch o m io n ą została rów n ież tk aln ia płótn a n ieprzem akaln ego, zakład k o n fe k cy jn y dla w yrobu opon, n am iotów i t. p.
Przemysł konfekcyjny.
Na Śląsku C ieszyńskim w rok u 1929 czyn n ych b y ło:
14 zak ład ów , w y tw a rza ją cy ch tow ary dziane, 1 fabryk a w y ro b ó w szen ilow ych ,
1 tk aln ia w stążek do kapeluszy, 6 fabryk w atolin y,
1 fabryk a tasiem g u m ow y ch , 2 fa b ry k i k raw atów ,
2 fa b ryk i kapeluszy,
8 fa b ryk odzieży i bielizny, 1 fa b ry k a p arasoli.
P r z e m y s ł d z i a n y reprezentują, g łów n ie zakłady m niejsze, zatru d n iające k ilk u lub k ilk u n astu rob otn ik ów ; na m iejscu p ra co w a ły ty lk o 2 za k ład y w iększe. Z byt w y ro b ó w d zia n ych k ształtow ał się w rok u sp ra w ozd a w czy m stosu n k ow o p om yśln ie, zw łaszcza w I p ó łro czu 1929 r., w II p ó łro czu zaś sk u tkiem zm n iejszen ia się p op y tu zbyt tych w y ro b ó w n a p otk a ł na zn aczn iejsze tru d n ości. W y tw arzan ą b yła g łów n ie k o n fe k cja w ełn ian a. .
P r z e m y s ł k a p e l u s z n i c z y : W ok ręgu Izby istnieje z siedzibą w S k oczow ie jed n a z n a jw ięk szy ch w k ra ju fa b ryk k ap elu szy z p u ch u zajęczego i k róliczego, k om p letn ie u rząd zon a i p o sia d a ją ca za rów n o dział ścin an ia p u ch u ze skórek, ja k rów n ież dział w y ro b u stożk ów i k o n fe k cji kapelu szy. F a b ry k a p ow y ższa zd ołała p rzerob ić p on ad 30% k ra jo w e g o zbioru skórek za jęczy ch i k róliczych . W y ro b y jej cieszy ły się d ob ry m zbytem na ry n k u w e w n ętrzn ym , to też p ra co w a ła on a n a og ół pom yśln ie. R ó w nież przem ysł w y ro b u k ap elu szy w ełn ia n y ch posia d ał k on ju n k tu rę n ader pom yśln ą, tem w ięcej, iż k ieru n ek m o dy w kapelu szach d a m sk ich stosow ał szeroko kapelusze filcow e. Z p rz y cz y n y tej szczególn ie p om y śln ie rozw ija ł się zbyt stożk ów w e łn ia n y ch do w y ro b u k ap elu szy d a m skich.
E ksport stożk ów w ełn ia n y ch ro zw ija ł się n a ogół p o m yślnie. O kręg bielsk i w y w ió z ł zagran icę w p o szcze g ó l
n y ch m iesiącach 1929 rok u n astępu jące ilo ści stożków w ełn ia n y ch :
Styczeń 2.227 kg
L u ty 2.996 >>
M arzec 7.697 >>
K w iecień 8.406 >>
Maj 6.231 >>
C zerw iec 10.034 >>
L ip iec 12.050 >>
Sierpień 12.467 >>
W rzesień 13.721 >>
P aźd ziern ik 11.311 >>
L istop ad 3.567 >>
G rudzień 3.034 >>
R azem 93.741 kg
Z je d n o czo n y ch A m e ry k i Półn., k ra jó w Ś rod k ow ej E u ropy oraz p a ń stw za ch od n ich .
Z a k ła d y ok ręg u bielsk iego w y tw a rza ły odzież ga tu n k ów śred n ich i lepszych , k tóra zb yw a n a b yła przede- w szystk iem w obrębie wroj. śląskiego, w o je w ó d ztw za ch od n ich oraz G dańska. P rzem ysł ten, zw łaszcza w I półroczu , p ra cow a ł za d o w a la ją co , natom iast w II p ółroczu zm u
szony był do ogra n iczen ia ru ch u , tem w ięcej, iż ceny odzieży m ia ły ten den cję słabą i w a ru n k i p ła tn ości b yły niezbyt korzystne.
Tak sam o bielizn a w y tw arza n ą b yła g łó w n ie w ja k o- ściach śred n ich i lep szy ch na p o k ry cie zapotrzebow an ia śląsk iego oraz w ięk szy ch o śro d k ó w h a n d lo w y ch w kraju.
R ozw in ą ł się n ader p om y śln ie w y ró b p arasoli, które cieszyły się d ob ry m p o p y te m z u w a g i na ich ja k ość, do- ró w n y w u ją cą w y ro b o m zagran iczn ym .
P ro d u k cja w y ro b ó w szen ilow y ch m u siała zostać og ra niczoną, a z k oń cem rok u sp ra w ozd a w czeg o zlik w id ow a n ą z p o w o d u n iek orzy stn y ch w a ru n k ó w p ro d u k cy jn y ch i og ra n iczon y ch m o żliw o ści zbytu.
Przemysł spożywczy.
W rok u sp ra w ozd a w czy m czy n n y ch b y ło z przem ysłu sp ożyw czego:
2 brow ary,
23 gorzeln i spirytusu, 1 gorzeln ia kon iaku , 1 ra fin erja spirytusu, 9 fabryk w ódek,
11 za k ład ów w y ro b u w in o w o co w y ch i soków , 1 fa b ryk a i ra fin erja cukru,
10 zak ład ów , w y tw a rza ją cy ch w y ro b y cu k row e, czek o
ladę i opłatki, 2 fa b ryk i konserw , 27 m łyn ów ,
2 m leczarn ie.
P rzem ysł sp oży w czy tut. ok ręgu p ra cow a ł p raw ie że w yłączn ie na p otrzeby ry n k u w ew n ętrzn ego a zw łaszcza na p ok ry cie zapotrzebow an ia lokaln ego.
B row a ry tut. ok ręgu w y k a za ły p ew n e zw iększenie w y tw órczości, która w rok u 1929 p rzek roczy ła 60.000 hl piw a.
W y tw ó rczo ś ć gorzeln i w sezonie p ro d u k cy jn y m 1928
— 1929 w y n osiła o k o ło 5.000 hl spirytu su surow ego.
W y so ce n iep om y śln ie rozw ija ła się k on ju n k tu ra w zby
cie lik ierów i w ódek, fa b ry k i b ow iem z p ow od u w p row a
dzenia pełn ego M on op olu S p irytu sow ego stra ciły p rze
ważną, część ry n k u zbytu. P ow sta je n ad m iern a k on k u ren cja w p ow y ższy m dziale w y tw ó rcz o ści i w ydatn e p og orsze
nie w aru n k ów płatn ości. T o też p od k on iec rok u 1929 p rzejaw iać się zaczęło znaczne zn iech ęcen ie i sk łon n ość do lik w id a cji, zw łaszcza m n iejszy ch za k ła d ów i fabryk.
F abryk i w y ro b ó w cu k ro w y ch ro zw ija ły się pom yśln ie, p osia d ały d ostateczn y n a p ły w za m ów ień i b yły w stanie w y k orzy sta ć p ra w ie całą sw ą zd oln ość w ytw órczą. W p o w yższym przem yśle za u w a ży ć się dają znaczne in w estycje celem p od n iesien ia zd oln ości w ytw órczej.
W ok ręg u Izby p ołożon ą jest jed n a z n a jw ięk szy ch w P ań stw ie P olsk iem fa b ryk a k on serw ry b n y ch i w ęd za r
nia ryb, która w rok u sp ra w ozd a w czy m została p rzebu dow an ą i zm od ern izow an ą. P rzew ażn ą część w y ro b ó w sw oich zbyw a ona w obrębie W o je w ó d z tw a Ś ląsk iego tu dzież w o środ k a ch p rze m y sło w y ch sąsied n ich w ojew ód ztw .
Pow yższe za k ład y p rzem y słow e p rzerob iły ok o ło 250 w a g on ów śledzia śniętego, w y tw a rza ją c śledzie w ędzon e (bi- k lin gi) oraz k on serw y śledziow e, przezn aczon e na m a sow y zbyt.
M łyny tu tejszego ok ręgu są to p rzew ażn ie m ły n y typu roln iczego, z k tóry ch zn aczn a ilość p osia d a zd oln ość prze
m iału 2— 3 w a g o n ó w dziennie. P ra co w a ły one g łów n ie na p ok ry cie m iejscow eg o zapotrzebow ania, p rzy czem zbyt ich w y ro b ó w był dość tru d n y z p o w o d u k o n k u re n cji m ły n ó w h a n d lo w y ch i m ą k i p ozn ań sk iej. '
Przemysł drzewny.
Na Śląsku C ieszyńskim u ru ch o m io n y ch b y ło w r. 1929:
43 tartaków , 4 fa b ry k i m ebli,
1 fa b ry k a m ebli giętych,
18 za k ład ów w y tw a rza ją cy ch w y rob y drzew ne, 1 fa b ry k a zapałek.
T artak i ok ręgu tu tejszego w rok u sp ra w ozd a w czy m były stosu n k ow o słabo zatru dn ion e i p osia d a ły znaczne zapasy m a terja łu tartego, które p o w o li lik w id ow an e b y ły w ciągu roku . C eny m a te rja łó w ta trych p osia d ały ten den cję słabą, zw łaszcza w dru g iem p ó łro czu ro k u sp raw ozd aw czeg o. T o też ru ch w ta rtakach w drugiem l p ó ł
roczu rek u 1929 osłab ił się znacznie i p od k on iec rok u spra w ozd a w czeg o czy n n y ch b y ło zaledw ie 36 tartaków .
F abryk i m eb li p osia d a ły n a og ół zbyt za d ow a la ją cy , jed n a k ow oż i tu za u w a ży ć się dało, zw łaszcza w dru g iem
p ółroczu rok u 1929, pew n e p ogorszen ie, w y ra ża ją ce się w ob n iżon y ch cen a ch i g orszy ch w a ru n k a ch płatności.
P rzem ysł m ebli g ięty ch p ra w ie w 80% p ra co w a ł na eksport, w y w ożą c w y ro b y sw oje do k ra jó w B lisk iego W sch od u , państw zach od n iej E u rop y oraz do k ra jó w zam orskich . W y w ó z m ebli g ięty ch niestety z rok u na rok n ap otyka na coraz to w iększe tru d n ości a to z p rz y cz y n y tej, iż p olity k a pop ieran ia p rzem ysłu rod zim eg o w k ra ja ch od b iorczy ch najczęściej d oty czy w y tw ó rczo ści d rzew n ej i m eble gięte n atrafiają na m u r w y so k ich staw ek celn ych , a czk olw iek w liczn y ch w y p a d k a ch kraje od biorcze nie p osia d ają w a ru n k ów dla p od jęcia i ro zw o ju w y tw ó rcz o ści m ebli g ię
tych. T o też p ow y ższy w yb itn ie ek sp ortow y p rzem ysł lim i
tow ać m u siał n ader n iskie ceny, by zn iw elow a ć w y sok ą och ron ę celną, co oczy w iście w p ły w a ło na zm n iejszen ie się ren tow n ości eksportu.
W latach ostatn ich ro zw ija ł się p om y śln ie w y rób p rzed m iotów u ży tk u d o m ow eg o z drzew a, galan terji d rzew nej, skrzyń itp., p ra cu ją cy g łó w n ie na zbyt w ew n ętrzn y.
P od jęcie eksportu w szerszych rozm ia ra ch ok azało się n ie
m ożliw e z u w a g i na niezbyt d ogod n e p ołożen ie g e o g ra ficz
ne bielsk iego ok ręgu i znaczne koszta przew ozow e.
F ab ryk a zapałek p ra cow a ła n orm a ln ie a będąc p od w zględ em tech n iczn y m n ow ocześn ie u rządzoną, p osia d ała dostateczn y p rzy d zia ł za m ów ień i była w stanie w y k o rzy stać w w y so k im od setk u sw ą zd oln ość w ytw órczą.
Przemysł garbarski i wyrobów ze skóry.
Ceny sk ór su row y ch w ro k u sp ra w ozd a w czy m , z p o w od u m ałego p op y tu z jedn ej stron y tudzież z p rzy czy n y zniżki na ry n k a ch św iatow ych , m iały ten d en cję słabą. Ceny ich n otow an e b y ły w p o szcze g ó ln y ch m iesiącach n astę
p u ją co : ___________________
jl Styczeń Marzec Ma) Lipiec Wrze
sień Listo
pad Gru
dzień
Skóry surow e bydlęce
za kg 2.80 2.48 2 14 2.18 2.30 2.20 2 20
Skóry surow e cielęce
za kg 4.22 3.55 3.30 3.10 3 35 3.90 3 90
Skóry surow e końskie
za sztukę 36.50 30 50 26.— 24.— 27.— 25.— 25.—
P rzem ysł ga rb arsk i p ra co w a ł w ro k u sp ra w ozd a w czym nie zbyt pom yśln ie. P rzem ysł p ow y ższy przech od ził ciężki k ryzys z jedn ej strony z p o w o d u zm n iejszen ia się zbytu w k ra ju tudzież z d ru giej strony z p rzy czy n y kon-
k u ren cji skór p och od zen ia za gran iczn ego, które oddaw an e były po nader n isk ich cenach, na k red yt tow a row y w ie lo m iesięczny. P rzed ew szystk iem od czu w a ć się daw ała k o n k u ren cja p rzem ysłu a u strja ck ieg o i czech osłow ack iego, k tóra u m ieścić zd oła ła na ry n k u k ra jo w y m pow ażn e ilości sw oich w y rob ów . T oteż cen y sk ór k ra jo w y ch ob n iżyły się znacznie i p rzem ysł k ra jow y , by u m o żliw ić zbyt, m u siał d o sto so w y w a ć się do w a ru n k ó w p łatn ości, d y k tow an y ch przez zagranicę. W ok ręgu tu tejszy m notowiane b y ły w p o szczególn ych m iesiącach n astęp u jące cen y na w y ro b y g a r
barskie:
Styczeń Marzec Maj Lipiec Wrze
sień Listo
pad Gru
dzień
S kóry podeszw ow e w
całości lub połów k ach 10.21 10.— 8.35 8 35 8.35 8.35 8.35 Środki i słupce 14 21 13.76 12.47 12.42 12.47 12 47 12.47 K rupony pasow e d ębo
we 12 87 12.44 11 56 9.79 11 86 11.86 11.86
K rupony pasow e chro
m ow e 24.25 22.75 20.02 18 69 18.69 18 69 18.69
Juchty tłuszczone grub.
do 2 m m 16.43 14.65 13 80 13.80 14 47 14 47 14.47 Juchty nietłuszczone,
blanki białe i k o lo ro
we 18.95 16.65 15 63 15.63 14.08 14.08 14.08
Ssaki ch rom ow e czarne
za stopę 3 37 3.20 2 93 2 94 3 02 3.11 311
Ssaki ch rom ow e k o lo
row e za stopę 3.78 3.64 3.18 3.29 3.29 3 34 3.34 B ukaty ch rom ow e cza r
ne 3.06 2 85 2.76 2.58 2.58 2.67 2.67
B ukaty ch rom ow e k o
lorow e 3 46 3 28 3.14 3 07 3 07 3.17 3.17
F utrów ki wszelkie 1 75 1.75 1.60 1.60 1.60 1.60 1.60 S kóry su row cow e a łu
now e tłuszczone:
1. gatunku dobrze w y
garbow ane 10.35 9 77 9.34 9.34 9 34 9.34 9.34
2. gatunku n iedość w y
garbow ane 9.35 9.11 7.56 7.56 7 56 7.56 7.56
3. gatunku zaw ierające
w odę z m izdrą 8.— 6.44 5.78 5.78 5.78 5.78 5.78 S kóry k oń skie: w aszet
za stopę 2.50 2.43 2.10 2.10 210 210 2.10
W y ró b p a só w n a p ęd n y ch w ok ręgu tu tejszy m cierpiał z a n a log iczn y ch p o w o d ó w i fa b ry k i p a só w zm uszone b yły u d zielać w ie lom iesięczn y ch k redytów . Z b yt ch olew do m aszyn w łókienniczych^ rze m y k ó w ro zd zielczy ch i t. p.
a rty k u łów ze sk óry d la p rzem y słu w łó k ie n n icze g o rozw ija ł się nie nadzbyt p om y śln ie i od czu w a ł zn aczn ą k on k u ren cję w y ro b ó w zagran iczn ych .
Przemyśl papierniczy.
P rzem y sł p a p iern iczy ześrod k ow a n y jest w B ielsku i p ow iecie bielskim , ob ejm u je fa b ryk ę papieru , w y tw a rza ją cą p a p ier gazetow y, p a k ow y, m a n u fa k tu row y , fabryk ę m a sy drzew n ej i tek tu ry oraz jed en aście zak ład ów , w y tw a rza ją cy ch karton aże i k o n fe k cję p apierow ą. W rok u
1929 u ru ch o m io n ą została fa b ry k a m a sy drzew n ej oraz tektury. P ierw sze p ółrocze ro k u 1929 b y ło ok resem p o m y śln eg o zbytu w przem yśle p a p iern iczy m , dru g ie p ó ł
rocze p rzy n iosło n atom iast pew n e tru d n ości w zbycie, z p o w o d u zm n iejszon ego p opytu . T o też p og a rsza ją się w aru n k i p łatn ości, w y d łu ża ją się term in y k red ytu i obroty osłab ia ją się nieco. Ceny p a p ieru n a og ół u trzy m y w a ły się na p o zio m ie je d n a k o w y m w cią gu całego roku.
W przem yśle p a p iern iczo-p rzetw órczy m n a p ły w za
m ów ień był p o m y śln y i za k ład y p ra co w a ły w y łączn ie na p otrzeby ry n k u k rajow ego.
Przemysł poligraficzny.
W ok ręgu Izby czy n n y ch b y ło 14 drukarń, z tego w B ielsku 6, w p ow iecie b ielsk im 1, w C ieszynie 4, w p o w iecie cieszyń sk im 2. Stan u ru ch o m ie n ia pow yższego p rzem y słu nie w y k a zu je zn aczn iejszej p op raw y, zw łaszcza nie zbyt p om y śln ie p ra co w a ły d ru k a rn ie cieszyńskie, które sk u tkiem p od zia łu Ś ląska stra ciły p ow a żn ą część swej daw nej klienteli. W ielk a stosu n k ow o liczb a dru k arń i sła
by n a p ły w za m ów ień w y w o ły w a ło dużą k on k u ren cję i stałe dążenie do zbierania zam ów ień w in n y ch okręgach.
D rukarnie p ow yższe w y zy sk iw a ły sw ą zd oln ość w y tw órczą za led w o w p ołow ie.
Przemysł chemiczny.
P rzem ysł n a ftow y był n iedostateczn ie zatru dn ion y, zdołał za led w o w p o ło w ie w y k orzy sta ć sw oją zd oln ość w y tw órczą. W rok u sp ra w ozd a w czy m p rzep row a d ził częścio
w ą p rzebu d ow ę sw y ch urząd zeń celem potan ien ia i u d o sk on alen ia przerobu.
P rzem y sł o le jó w i tłu szczów ja d a ln y ch rozw ija ł się p om yśln ie, za op a tru ją c w w y rob y sw oje ogrom n ie p ojem n e śląskie ok ręgi p rzem ysłow e. Zbyt natrafiał jed n a k ow oż na zn aczn ą k o n k u ren cję za k ła d ów gdań skich , które, w y p osażon e w d og od n e i tanie k red y ty oraz nie pon osząc tych sa m y ch ciężarów i p od atków , p osia d ały niższe koszta w ytw órcze. Z a k ła d y te ro z w ija ły dużą a k cję rek lam y sw y ch w yrob ów , k tórej k rok u za k ład y bielskie dotrzym ać nie m ogły.
F a b ry k a cja św iec, m ydła, p ro szk ó w do p ra n ia i t. p.
m iała d ostateczn y n a p ły w zam ów ień , p ra cu ją c głów n ie na bardzo p o je m n y m ie jsco w y ryn ek zbytu.
W yrób a rty k u łó w ch e m iczn o-tech n iczn y ch rozw ija ł się p om y śln ie — p rzem y sł ten rep rezen tow an y przez liczne fa b ry k i m n iejszy ch rozm iarów .
R ów n ież p rzem ysł p e rfu m e ry jn y i w y rob u k osm ety k ów p ra co w a ło za d o w a la ją co zw łaszcza w pierw szem p ó ł
roczu r. 1929, dru g ie p ółrocze p rzy n iosło znaczne osłabienie obrotów .
Zakłady użyteczności publicznej.
Do g ru p y p o w y ższy ch za k ła d ów należą p rzedew szyst- kiem dw ie elektrow n ie w B ielsku i Cieszynie oraz elek trow n ia ok ręg ow a na k op aln i „S ile s ia " w C zechow icach, g a zow n ia w B ielsku oraz w o d o cią g i w B ielsku i S k oczo
wie. E lek trow n ie p ow yższe rozb u d ow a ły się w rok u sp ra w o zd a w czy m i tak elek trow n ia w Cieszynie rozszerzyła zaop atryw an ie w siłę i św iatło na g m in y p od m iejsk ie oraz G oleszów , U stroń i S koczów . O kręgow a elek trow n ia w Cze
ch o w ica ch rozb u d ow u je sw ą sieć p rze w o d ó w w p ow iecie bielsk im i zaop atru je w siłę i św iatło B ielsko i B iałą tudzież szereg gm in p ow ia tu bielskiego. E lek try fik a cja " ok ręgu Izby postęp u je w tem pie n ader szybkiem , tak, iż w ch w ili obecnej zapoatrzon e są w siłę i św iatło p raw ie w szystkie ośrod k i p rzem y słu i w iększe gm iny.
Z aopatrzen ie w w od ę B ielska jest niedostateczne, gdyż w o d o cią g bielsk i nie jest w stanie, zw łaszcza w m iesią ca ch letnich, p o k ry ć b ieżącego zapotrzebow an ia. Spraw a ta p osia d a duże zn aczen ie dla bielsk iego p rzem y słu w łó k ien n iczego, k tóry jest p ow a żn y m k on su m en tem w ody.
T o też g m in a p rzystęp u je do rozb u d ow y w od ocią gu .
Na obszarze Śląska C ieszyń sk iego p ra co w a ły : 1 od d zia ł B a n k u P olskiego,
2 ban ki z siedzibą w ok ręgu Izby i 3 od d zia ła m i na obszarze ok ręgu Izby,
5 od d zia łów ban k ów , k tó ry ch g łó w n a siedziba p ołożon ą jest p oza ok ręgiem Izby,
3 kasy k om u n aln e,
79 sp ółd zieln i k red ytow ych .
Zap otrzebow an ie k red ytu ze stron y p rzem ysłu i h an dlu p ok ry w a n e b y ło p rzed ew szystk iem przez p ow yższe in sty tu cje ban k ow e; p on a d to p rzem ysł k orzystał z k red ytu w in sty tu cja ch zagran iczn ych , które b y ły w stanie d osta rczyć k red yt na daleko d og od n iejszy ch w aru n k ach . N aogół p rze
m ysł i handel cierp ia ł na n iedostatek, zw łaszcza tanich k red y tów i p raw ie w ciągu całego ro k u od czu w a ć się d a w ała w b ielsk im ok ręg u p rze m y sło w y m duża ciasn ota k a pitału, k tóra p rze jścio w o w m iesiącu k w ietn iu i m a ju a n a stępnie w sierp n iu i w rześn iu zm n iejszy ła się, by znacznie zaostrzyć się z k oń cem rok u . S zczególn ie ciężkie było u ltim o gru d n iow e, które p rzezw yciężon e zostało z dużem i tru d n ościam i. W m iesiącu g ru d n iu istn iała stosu n k ow o duża podaż dew iz i w alu t, które od d aw an e b y ły celem za bezpieczen ia gotów k i, potrzebn ej dla d ok on an ia u ltim o- w y ch płatn ości. P o p ra w a p ły n n o ści k apitału w m iesiącu k w ietn iu i m a ju oraz sierp n iu i w rześn iu stała w zw iązku z sezonem sprzedaży p rzem y słu w łók ien n iczeg o, w k tórym to czasie n a p ły w a ły zn aczn iejsze ilo ści gotów ki.
K asy k om u n aln e u d ziela ły przew ażn ie k red y tów h ip o teczn ych , p op ie ra ją c d rob n y ru ch b u d ow la n y , oraz k re d y tów w ek slow y ch , g łów n ie w k oła ch d rob n ego przem ysłu, ręk od zieła i handlu.
S p ółdzieln ie k red ytow e p ra co w a ły p rzew ażn ie na w si tudzież w k o ła ch d rob n ego przem ysłu , ręk od zieła i handlu.
Na sy tu a cję pien iężn ą w p ły w a ło n ader u jem n ie zw ięk szenie ilości n ie w y p ła ca ln o ści oraz n a d m iern y w zrost p ro testów w ek slow y ch . Z ja w isk a te w p ły n ę ły na znaczną restry k cję k re d y tó w i daleko p osu n iętą ostrożn ość przy d ysk on cie m a terja łu w ek slow eg o. O dbiło się to ujem n ie na zaopatrzen iu życia g o sp od a rczeg o w od p ow ied n i kapitał obrotow y.
W ok ręgu Izby zaprotestow an e zostały w r. 1929 n astę
p u ją ce ilo ści w ek sli:
