C ena * ł 10.
W Y D A W N I C T W O
I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O r g a n p u b l i k a c y j n y W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu A p ro w izacji i H an d lu , W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu Przemysłowego, Izb y P rzem ysłow o-H andlow ej i Izb y Rzemieślniczej w Poznaniu
Rok II 2 0 kwietnia 19 4 6 Nr 16
W p is do rejestru h a n d lo w e g o i je g o zn a c ze n ie
O trz y m a liś m y o sta tn io szereg za p y ta ń d o tyczących w p is ó w do re je s tru ha nd low eg o; sądzim y przeto, że b y ło b y rzeczą celow ą prz y p o m n ie ć n ie k tó re p rz e p is y o rejestrze, zwłaszcza te, k tó re dotyczą o b o w ią z k ó w re je s tra c y jn y c h k u p c ó w je d n o s tk o w y c h i spółek ja w n y c h oraz te k tó re n o rm u ją s k u tk i w p isu.
P rzepisy o re je s trz e h a n d lo w y m są za w a rte w ko d e ksie h a n d lo w y m , w prze pisach w p ro w a d z a ją c y c h ko d e k s h a n
d lo w y (rozp. P. R. z 27. 6. 1934) oraz w rozporządzeniu w y k o n a w czym M in . S pra w ie dl. z 1. 7. 1934 (Dz. U. 59/511) o re je s trz e ha n d lo w y m . O p ła ty re g u lu je rozp. M in . S pra w ie dl.
z 8 6 1935, zm ie nio ne rozp. z 27 2 1945 (Dz. U. 9/47).
R e je s tr h a n d lo w y s łu ż y do u ja w n ie n ia pod k o n tro lą Sądu re je s tro w e g o p e w n y c h d a nych do ty c z ą c y c h ku p ca re je s tro w e g o i je go p rze dsiębiorstw a , w a ż n y c h dla o b ro tu handlow ego. Celem zatem re je s tru je s t u ja w n ie n ie — a w p e w n y m sensie ró w n ie ż i usta le n ie ta k ic h danych.
W n is do re je s tru może b y ć o b o w ią z k o w y albo może b yć zależn y od w o li w p isujące go
(w p is fa k u lta ty w n y ). W razie niiezgłoszenia d a nych i fa k tó w obi e ty ch o b o w ią z k ie m w p isu, Sąd re je s tro w y może w celu w y m u s z e n ia zgłoszenia na ło żyć g rz y w n ę i to n a w e t k ilk a k r o t n ie, a je ś li m im o w e zw ania ob ow iąze k zgłoszenia n ie zosta
nie w y k o n a n y , sąd może d o k o nać w p is u z urzędu, p rz y czym o b o w ią z a n y do w p is u ponosi k o n s e k w e n c je z a iś c ia ew. n ie do kła dno ści, do czasu ic h spro
stow ania.
W p is do re je s tru może n iie ć d w o ja k i ch a ra k te r; może b y ć is to tn y m w a ru n k ie m p o w stania pew nego p ra w a (m ó w i
m y w te d y , że w p is m a c h a ra k te r k o n s ty tu ty w n y ) — albo też może t y lk o stw ie rdza ć is tn ie n ie pew nego fa k tu lu b pewnego p ra w a (w pis o cha rakterze de
k la ra to ry jn y m ). W p is y d e kla ra-
■ratoryjne są w p ra w ie h a n d lo w y m z w y k le w p is a m i o b o w ią z
k o w y m i.
R e je s tr h a n d lo w y je s t prze
b a c z o n y dla w p is ó w do tyczą
c y c h k u p c ó w rejestrowych i ic h p rze dsiębiorstw . K upcem re je s tro w y m je s t się zaś albo na sk u te k faktu p ro w a dzen ia p rze d się b io rstw a zaro bko w eg o w w ię k s z y m rozm iarze albo w s k u te k w p is u do re je s tru handlow ego. K u p ie c je d n o s tk o w y albo spó łka n ie będąca in ną spó łką h a n d lo w ą (tj. k o m a n d y tow ą , sp. z ogr. odpow. albo sp. a k c y jn ą ) je s t kupcem re je s tro w y m z m o cy samego p ra w a — na s k u te k fa k tu p ro w a dzenia p rz e d s ię b io rs tw a w w ię k s z y m rozm iarze; w p is do re je s tru handlow ego n ie m a w ty c h w y p a d k a c h znaczenia p ra w o tw órczeg o. P rzed się bio rstw o w w ię k s z y m rozm iarze może zatem b y ć prow adzone i przed w p isem do re je stru . Ciążą w te d y ma n im je d n a k ró w n ie ż w s z y s tk ie o b o w ią z k i ku p ca re je s tro w e g o i ponoisi ono w s z y s tk ie ko n s e k w e n c je p ia w n e w y n ik a ją c e z n ie d o p e łn ie n ia w p is ó w o b o w ią z k o w ych . N a to m ia st, g d y chodzi o in n e s p ó łk i handlow e, o prz e d s ię b io rs tw a ro ln e p ro w a dzon e w w ię k s z y m rozm iarze i o p rze d się b io rstw a państw ow e, s k o m e rc ja liz o w a n e na p o d
s taw ie rozp. P. R. z 17. 3. 1927 r., ja k ró w n ie ż n ie k tó ry c h de
k re tó w p o w o je n n y c h , w p is do re je s tru ma znaczenie p ra w o tw órcze.
J a k z pow yższego w y n ik a , d e cydu jące znaczenie, g d y cho
dzi o -obowiązek w p isu, m a dla kup ca je d n o s tk o w e g o ja k i s p ó łk i ja w n e j p y ta n ie , czy odn.
p rz e d s ię b io rs tw o je s t p ro w a dzone w w ię k s z y m rozm iarze.
K ie d y je d n a k p rze dsiębiorstw o od po w ia da tem u określeniu?
Z aga dn ien ie to re g u lo w a ło przed w o jn ą rozporządź, m in.
P rzem ysłu i H a n d lu z 23. 10. 36 j (Dz. U. 84/590) w spr. okre śle - j n ia p rz e d s ię b io rs tw pro w a dzo- ; n y c h w w ię k s z y m rozm iarze.
(Rozporządzenie to o b o w ią z u je j fo rm a ln ie na da l; w obec je d n a k | u c h y le n ia po d s ta w y tego roz
porządzania, ja k ą s ta n o w iła us
ta w a o p. p o d a tk u p rz e m y s ło w y m i w obec z m ia n y stosunków gospodarczych (a w szczegól
ności z m ia n y w a rto ś c i p ie n ią dza) stosu je się Obecnie w p ra k ty c e ja k o dolną granicę p rz e d s ię b io rs tw prowadzonych, w w ię k s z y m rozm iarze (w pe-
o fź a z ji ó w i ą t li^ ic d f t ie / l l o c g w s z y s t k im s w o im ( C z y t e ln ik o m s k ła d a n a jle p s z e ż y c z e n ia
H e d a k e ja
(t y g o d n i k a g o s p o d a r c z e g o
W tym numerze:
W p is do re je s tru h a nd low eg o i je g o znaczenie •—
P odatek od w y n a g ro d z e ń — Z apo trzebo w a nie na surow ce — K sięgow ość u drobnego ku p c a -d e ta lis ty .
w n y tn z w ią z k u z art. 10 i 11 d e k re tu o po da tku o b ro to w y m z 21. 12. 1945, Dz. U. poz. 23 z ro k u 1946) o b ró t ro c z n y w k w o c ie 1 m ilio n a zł. (Is tn ie je podobno p r o je k t u s ta le n ia te j g ra n ic y n a w y s o k o ś c i 5 m ilio n ó w zł.)
O becnie zatem prze d się b io rstw a , k tó ry c h o b ró t roczn y przekracza 1,000.000 zł, są uw ażane za p rze dsiębiorstw a p ro w adzone w w ię k s z y m rozm iarze i ic h w ła ś c ic ie l w zg l. w ła ś c ic ie le są ob o w ią za n i w p isać się dó re je s tru ha ndlow ego.
W szczególności k u p ie c je dn ooso bo w y je s t ob o w ią za n y z g ło s ić do w p is u im ię, nazw isko, firm ę, siedzibę i p rz e d m io t prze d się b io rstw a , ew. w z m ia n k ę o oddziałach, o k o lic z ności dotyczące zdolności ku p ca do działa ń p ra w n y c h oraz w sze lkie zm ia n y p o w yższych danych.
W p is s p ó łk i ja w n e j p o w in ie n ob ejm ow a ć: 1. firm ę , sie
dzibę i prz e d m io t p rze dsiębiorstw a , 2. im io n a i na zw iska s p ó ln ik ó w oraz o k o lic z n o ś c i dotyczące zd o ln ości s p ó in ik ó w do d z ia ła ń p ra w n y c h , 3. im io n a i n a z w is k a osób, k tó re są u p ra w n io n e do re p re ze n to w a n ia s p ó łk i i sposób tego re p re zentow ania, 4. z m ia n y po w y ż s z y c h da nych . K a ż d y s p ó ln ik ma p ra w o i ob ow iąze k zgłoszenia s p ó łk i do re je s tru , choćby v/ u m o w ie s p ó łk i s p ó ln ic y u m ó w ili się in acze j.
Z głoszenia p o w in n y b y ć do kon yw an e osobiście w sądzie albo podaw ane na piś m ie : w ty m ' o sta tn im w y p a d k u p o d p is y osób z głasza jących p o w in n y być u w ie rz y te ln io n e n o ta ria ln ie ; ta k samo p e łn o m o c n ic tw a do d o kon an ia zgłosze
n ia (chyba, p e łn o m o c n ik ie m je s t ad w o kat). Do zgłoszenia s p ó łk i ja w n e j na le ży dołączyć skreślone w obec sądu albo u w ie rz y te ln io n e n o ta ria ln ie w z o ry po d p isó w osób u p ra w n io n y c h do re p re z e n to w a n ia s p ó łk i. D o k u m e n ty p o w in n y b yć dołączone w o ry g in a ła c h albo u w ie rz y te ln io n y c h o d p i
sach czy w yciąga ch.
O prócz zgłoszenia samego p rz e d s ię b io rs tw a pra w o h a n
d lo w e p rz e w id u je szereg in n y c h w y p a d k ó w , w k tó ry c h w p is je s t ob ow iązko w y'. I ta k n a le ż y z g ło s ić do re je s tru h a c d o- wego u d z ie le n ie i w y g a ś n ię c ie p ro k u ry . W ty m w y p a d k u n a le ż y zgłosić im ię i n a z w is k o p ro k u re n ta , rod zaj u d z ie lo n e j p ro k u ry , dołączając s k re ś lo n y w o be c sądu albo u w ie rz y te l
n io n y n o ta ria ln ie w z ó r po dp isu p ro k u re n ta . O b o w ią z k o w y m je s t ró w n ie ż w p is w z m ia n k i o z b y c iu prze d się b io rstw a , w y d z ie rż a w ie n iu i u s ta n o w ie n iu na n im pra w a u ż y tk o w a n ia , szczegóły dotycz, o tw a rc ia czy u c h y le n ia lik w id a c ji spó łki, im io n a i n a zw iska lik w id a to r ó w itd .
Z głoszenie d a nych p o d le g a ją c y c h o b o w ią z k o w i w p isu p o w in n y być dokonane w cią gu 2 ty g o d n i od ic h zajścia O soby obow iązane do zgłoszenia o d p o w ia d a ją s o lid a rn ie za szkod y w y n ik łe z n ie w y k o n a n ia zgłoszenia lu b z w 'o k i.
Iz b y p rz e m y s ło w o : h a nd low e m ają ob ow iąze k czuw ania nad tym , ab y nakazane przez p ra w o w p is y b y ły rze czyw iście d o k o n y w a n e i ab y re je s tr h a n d lo w y o d p o w ia d a ł rz e c z y w is tem u sta n o w i rzeczy. W ty m celu mogą one zgłaszać w n io s k i w sądzie re je s tro w y m i w n osić odw o łan ia .
O b o k w p is ó w o b o w ią z k o w y c h is tn ie ją ró w n ie ż w p is y fa k u lta ty w n e : są one m o ż liw e ty lk o w w y p a d k a c h p rz e w i
d z ia n y c h przez praw o.
I ta k dzierżaw ca p rz e d s ię b io rs tw a ku p ca re je s tro w e g o nie od po w ia da za je g o zobow iązania, po w stałe p rz y p ro w a dze niu p rze dsiębiorstw a , je ś li um ow ne u c h y le n ie te j odpo
w ie d z ia ln o ś c i zostało podane w ie rz y c ie lo w i do w ia d o m o ś c i a lbo z are je stro w an e. Jeże li m ężatka je s t kupcem re je s tro w y m albo w s p ó ln ik ie m w spółce ja w n e j, mąż może w nieść do re je s tru w zm iankę, że zona p ro w a d z i p rze dsiębiorstw o bez je go zgody. Żona n ie o d po w ia da w te d y za swe zobo
w ią za n ia h a n d lo w e z m a ją tk u , zn a jd u ją ce g o się pod zarzą
dem męża lu b w je go u ż y tk o w a n iu (z m o c y pra w a czy u m ó w m ałżeńskich). Żona kup ca re j. w zg l. s p ó ln ik a ja w nego może zgłosić do re je s tru w zm iankę o in te rc y z ie ; w z m ia n k a taka nie ma je d n a k s k u tk u w obec w ie rz y c ie li w cześniejszych.
S tan ow isko sądu re je s tro w e g o w obec zgłoszenia. Sąd re je s tro w y bada, czy zgłoszenie i dołączone d o k u m e n ty zga
dza ją się co do fo rm y i tre ś c i z bezw zględnie o b o w ią z u ją c y m i prze pisam i p ra w n y m i. N a to m ia s t pod w zględem ma te ria ln y m Sąd bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rze czy
w is ty m stanem rzeczy ty lk o w te d y , je ś li m a pod ty m w z g lę dem „uzasadnione w ą tp liw o ś c i".
S k u tk f w p is u do re je s tru ha nd low eg o. R e jestr h a n d lo w y o p a rty je s t na zasadzie ja w n o ś c i. Polega to na tym , że
w p is y ogłasza się (w b ra k u innego p o s ta n o w ie n ia praw a) w M o n ito rz e P olskim i że ka żd y ma pra w o przeglądać re je s tr i złożone w re je strze d o k u m e n ty w g o dzinach urzę do
w ych , żądać w y d a n ia urz ę d o w y c h o d p isó w i w y c ią g ó w z re je s tru oraz t. zw. po św ia dcze ń n e g a ty w n y c h , t. zn. p o ś w ia d czeń, że p e w n y c h ¡danych do re je s tru n ie w p isa n o albo że p e w ie n do kum e nt nie został z ło żo n y do re je s tru . W y ją te k s ta n o w ią ty lk o od pisy bilan sów , k tó re na po d s ta w ie rozp o
rządzenia w yd an ego z up o w a żn ie n ia art. L IX p rz e p is ó w w p ro w a d z a ją c y c h kod eks h a n d lo w y , ob o w ią za n i są skła da ć k u p c y r e je s tro w i w Sądzie re j. O d p is y te są dostępne ty lk o d la kupca, je go p rz e d s ta w ic ie li i osób u p o w a ż n io n y c h do p rze gląda nia ty c h do k u m e n tó w z m o c y szczególnego prze
pisu praw a. Bliższe p o s ta n o w ie n ia o o b o w ią zku przedsta
w ia n ia sądow i re je s tro w e m u ro czn ych in w e n ta rz y i b ila n s ó w i załączenia o d p is ó w b ila n s ó w z a w ie ra ro z d z ia ł V I rozp.
o rejestrze h a n d lo w ym , c y to w a n y m w y ż e j.
D la oce ny c h a ra k te ru kupca, ja k o ku p c a rejestrow e go , m ia ro d a jn y je s t w stosunku do osób trz e c ic h d z ia ła ją c y c h w do b re j w ie rz e sam w p is. Zarzut, że nie b y ło w zg l. niem ą p o d sta w y do w p isu , je s t w stosunku do osób ta k ic h n ie d o puszczalny. R ów nież w obec ku p ca w pisanego do re je s tru n ik t n ie może zasłonić się zarzutem , że nie b y ło p o d s ta w y do w p is u , (chyba że u d o w o d n i, że w p is a n y u z y s k a ł ś w ia dom ie w p is bezpodstaw ny). Ten, k to je s t w p is a n y do re je stru uchodzi zatem za ku p c a re je s tro w e g o w obec osób trz e cich ; m ia ro d a jn y je s t w ię c tu ta j nie stan fa k ty c z n y ale stan u ja w n io n y w rejestrze, chyba że się w danym w y p a d k u u d o w o d n i osobie trz e c ie j złą w ia rę .
W p is do re je s tru ma d a le j to znaczenie, że kup ie c, k tó rego p rz e d s ię b io rs tw o u tra c iło w ię k s z y rozm iar, je s t d a le j kup cem re je s tro w y m , chyb a że sam zażąda w y k re ś le n ia z re je s tru handlow ego.
K odeks h a n d lo w y w p row a dza w stosunku do osób w y stę p u ją c y c h wobec kup ca dom niem anie zna jo m ości da nych w p is a n y c h do re je s tru hand low eg o i dom niem anie ich p ra w dziw ości.
Pierwsze z n ic h pozostaje w z w ią z k u z zasadą ja w n o ś c i re je s tru handlow ego. Od d a ty ogłoszenia w p isu w M o n ito rze P olskim n ik t w stosunku do kup ca nie może się zasła
niać nieśw iad om ością d a nych w p is a n y c h do re je s tru , chyba że udow odn i, że n ie m ó g i o n ic h w iedzieć. Przeprow adzenie ta k ie g o ne ga tyw ne go d o w o du b y ło b y zresztą w p ra k ty c e bardzo trudne. K u p ie c n ie p o trz e b u je zatem udow adniać, że osoba trzecia, w y s tę p u ją c a wobec niego z ja k im iś p re te n sja m i, znała fa k ty w p isa n e do re je s tru i ogłoszone.
Z d ru g ie j s tro n y osoby trzecie m ają pełne p ra w o p rz y puszczać, że fa k ty , k tó re n ie zo s ta ły w pisane do re je s tru , a k tó re pra w o na kazu je re je s tro w a ć , nie is tn ie ją . D latego k u p ie c n ie może się p o w o ły w a ć na ta k ie fa k ty i dane w obec osób trzecich, d o p ó k i nie zostaną one w pisane do re je s tru i ogłoszone i do tego m om entu osoba trzecia może sie p o w o ły w a ć na to, że o ta k ic h fa k ta c h nie w ie , chyba że chodzi o dane dot. zdolności ku p c a do działa ń p ra w n y c h . To do
m niem an ie może k u p ie c o b a lić ty lk o wtedy., je ś li sam u d o
w o dn i, że osoba ta o fa k ta c h odnośnych rze c z y w iś c ie w ie d zia ła (dowodem może tu b y c np, lis t, ośw iadczenie te j osoby w obec ś w ia d k ó w itd .).
D om niem anie p ra w d z iw o ś c i d a nych w p is a n y c h do re je stru c h ro n i ty lk o osoby, w y s tę p u ją c e w obec kupca (a nie ku p ca samego) a po le ga na tym , że wobec osób trz e c ic h d z ia ła ją c y c h w d o b re j w ierze, k u p ie c od c h w ili w p is u (a nie ogłoszenia!) nie może się zasłaniać zarzutem , że dane w p i
sane zgo dn ie z je go zgłoszeniem n ie są pra w d ziw e . M ó g łb y to zro b ić ty lk o w te d y , g d y b y u d o w o d n ił, że osoby te o te j n ie p ra w d z iw o ś c i rze c z y w iś c ie w ie d z ia ły .
O dnosi się to ró w n ie ż do danych, k tó re w p isano do re je s tru ha nd low eg o n iezg odn ie ze zgłoszeniem ku p ca (np.
w s k u te k p o m y łk i), lu b bez je g o zgłoszenia, je ś li k u p ie c za
n ie d b a ł bezzw łocznie w y s tą p ić z w n io s k ie m o spro sto w a nie w zgl. w y k re ś le n ie w pisu. W ty m w y p a d k u dom niem anie to rozpoczyna się od c h w ili, od k tó r e j k u p c o w i m ożna zarzu
cić zaniedbanie sprostow ania.
P row adzenie re je s tru h a nd low eg o na le ży zasadnie 'o do sądów o k rę g o w y c h ; rozp orzą dzen ie m in. może je d n a k w po
szczególnych okręgach prze kazyw ać pro w a dzen ie re je s tru hand low eg o sądom g ro d z k im i to dla jednego lu o k ilk u
okrę gó w . dr M . Z.
123
Podaiek od wynagrodzeń w świetle przepisów wykonawczych
W num erze I I D z ie n n ik a U s ta w R. P. z dn ia 31 m arca 1946 r. uka zało się rozporządzenie M in is tra S karb u z dnia 1 m arca 1946 r. w s p ra w ie w y k o n a n ia d e k re tu z d n ia 13 s ie rp n ia 1944 r. o p o d a tk u od w ynagrodzeń.
N a w ią z u ją c do a r ty k u łu naszego o p o d a tk u od. w y n a grodzeń w N r 4 „T y g o d n ik a "z d n ia 22 g ru d n ia 1945 r „ za
po zna m y C z y te ln ik ó w z n a jis to tn ie js z y m i zag ad nie niam i p o d a tk u od w yn a g ro d ze ń w ś w ie tle p rzytoczo ne go rozp orzą
dzenia w yko na w czeg o.
1. Pojęcie wynagrodzenia i stosunku pracy.
W ynagrodzeniem jest wszelkiego rodzaju świadczenie w pieniądzach lub w naturze otrzym yw ane przez pracow ni
ka z tytułu pełnionej przez niego pracy zarówno w czasie trw an ia stosunku służbowego lub stosunku umownego o pracę, ja k i po jego ustaniu.
Do k a te g o rii w yn ag rodze ń z alicza się ró w n ie ż w sze lkie świadczenia w g o tów ce i w naturze u z y s k iw a n e przez osoby, należące do s k ła d u zarządów, rad, k o m ite tó w nadzorczych, k o m is ji d y s k o n to w y c h , k o m is y j re w iz y jn y c h itp . władz, osób p ra w n y c h , n a w e t m im o b ra k u cech z n a m io n u ją c y c h stosunek pracy.
Do k a te g o rii w yn a g ro d ze ń za pracę należą w y n a g ro dze nia w y n ik a ją c e ze stosunku pracy (stosunku służbow ego lu b stosunku u m o w y o pracę).
S tosunek s łu ż b o w y w y n ik a z d e c y z ji w ła d z y o p a rte j na.
przepisach, p ra w a pu bliczne go . S tosunek u m o w y o pracę re g u lu je prawo pracy a w szczególności rozporządzenia P rezydenta R ze czypo spolitej z d n ia 16 m arca 1928 r. o um o
w ie o pracę p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h (Dz. U. R. P. N r 35.
poz. 323) .i o u m o w ie o pracę ro b o tn ik ó w (Dz. U. R. P. N r 35, poz. 324) w ra z z D ziałem I T y tu łu X I K od eksu Zobow iązań.
W p rz y p a d k u g d y ze w zg lę d u na od m ie nny od ogółu p ra c o w n ik ó w zakres o b o w ią zkó w , czas z a tru d n ie n ia danej osoby lu b in n e o k o lic z n o ś c i p o w s ta je w ą tp liw o ś ć , czy w ogóle zachodzi stosunek umowy o pracę (rad cow ie p ra w n i, le karze fa b ry c z n i, b u c h a lte rz y na g o d z in y itp .), na ie ży u s ta lić , czy c a ło k s z ta łt p ra w i o b o w ią z k ó w danej osoby je st n o rm o w a n y prze pisam i z zakresu p ra w a pracy.
W ra z ie -n a s u w a ją c y c h się tru d n o ś c i w o k re ś le n iu cha
ra k te ru z a tru d n ie n ia te j osoby m ożna zasięgnąć o p in ii z w ią z k u zaw odow ego, do k tó re g o n a le ż y og ół p ra c o w n ik ó w danego z a kła d u pra cy.
Do rzędu w yn ag rodze ń zalicza się w sze lkie go rod zaju w y n a g ro d z e n ia bez względu na ich nazwę i rodzaj, je ż e li w y p ła ta na stępu je z ty tu łu is tn ie ją c e g o po m ię d z y p ra c o w n ik ie m i pracodaw cą stosunku p ra c y (w yn ag ro dze nie zasad
nicze, za g o d z in y n a dliczbo w e , za pracę nocną, d o d a tk i służbowe, fu n k c y jn e , specjalne,, osobiste, rodzinne re p re zen tacyjn e, lo k a ln e , m ie szkan iow e, ta k s y eg zam inacyjne, p ro w iz je , od szkod ow a nia za n ie w y k o rz y s ta n y u rlo p i w sze l
k ie in ne k w o ty , nieza leżn ie od tego, czy są okre ślo ne w sum ach z g ó ry usta lon ych.
Odszkodowania i odprawy w y p ła c a n e p ra c o w n ik o m z t y tu łu ro z w ią z a n ia stosunku p ra c y p o d le g a ją o p o d a tk o w a niu , cho cia żby nie b y ły prze w id zia ne w um o w ie o pracę.
Do w yn a g ro d ze ń należą ró w n ie ż em erytury i zaopatrze
nia w y p ła c a n e po u s ta n iu stosunku pra cy.
O dpraw y pośmiertne po z m a rły c h p ra c o w n ik a c h nie p o d le g a ją op o d a tko w a n iu .
P rzychody, ja k ie u z y s k u ją woźni, służący, portierzy, dozorcy domów itp. w p o s ta c i datków lu b podarków n ie od p ra c o d a w c y lecz od in n y c h osób za u s łu g i lu b na po d s ta w ie zw ycza ju, "nie są w y n a g ro d z e n ie m p o d le g a ją c y m o p o d a tk o w a niu .
Przychód kelnerów w po staci p ro cen to w eg o w y n a g ro dzenia p o bieran eg o od in k a s o w a n y c h ra c h u n k ó w stan ow i w y n a g ro d z e n ie p o dlega ją ce o p od atkow aniu, n a to m ia st d o browolne datki prze kra cza ją ce okre ślo n ą w yso kość p ro cen
tow e go w y n a g ro d z e n ia nie są wynagrodzeniem p o d le g a ją cym o p o d a tk o w a n iu .
2. Zw olnienia przedmiotowe.
D e k re t o p o d a tk u od w yn a g ro d ze ń z a w ie ra w a it. 5 szereg z w o ln ie ń p rz e d m io to w y c h , z pośród K tó ry c h nastę
p u ją c e z o s ta ły b liż e j o k re ś lo n e prze pisam i w y k o n a w c z y m i:
a) skapitalizowane renty i em erytury w ypłacane z fun
duszów Państwa lub zakładów ubezpieczeń społecznych, O d p ra w y za zrzeczenie się p ra w e m e ry ta ln y c h re a liz o w a n y c h z fun duszó w Państwa lu b z a k ła d ó w ubezpieczeń spo
łe cznych są ró w n ie ż w o ln e od podatku.
b) Zw roty kosztów służbowych, kosztów podróży oraz diet w ypłacane osobom zatrudnionym w służbie publicznej.
Sum y w y p ła c a n e p ra c o w n ik o m z a tru d n io n y m w służbie p u b lic z n e j ty tu łe m z w ro tu k o s z tó w służbow ych, kosztó w p o d ró ży oraz d ie ty , w o ln e są od p o d a tk u bez w zg lę d u na to, czy są ustalone na po dstaw ie zesta w ie nia sum w y d a tk o w a n y c h czy też ry c z a łto w o .
T y le p rz e p is y w y ko n a w cze . Z u w a g i na to,, że d e k re t o p o d a tk u od w yn a g ro d ze ń n ie w p ro w a d za w o m a w ia n y m p rz e d m io c ie poza p o ję c ie m o g ó ln y m : „o só b z a tru d n io n y c h w służbie p u b lic z n e j" — b a rd zie j is to tn y c h zm ian, m ożna tu s tw ie rd z ić , że ta część uposażenia, k tó ra przeznaczona je s t na w y n a g ro d z e n ie k o sztó w z w ią z a n y c h z w y k o n y w a n ie m o b o w ią z k ó w słu żbo w ych, n ie s ta n o w i dochodu (w y nagrodzenia) po dlega ją cego p o d a tk o w i, in n y m i s ło w y u osób z a tru d n io n y c h w słu żbie p u b lic z n e j, k tó ry m w y ra ź n ie p rzyzn an o lu b e ta to w o ob liczo no pew ną sumę lu b jakąś część uposażenia na p o k ry c ie kosztów służbowych -— nie w lic z a się do w y n a g ro d z e n ia po dlega ją cego p o d a tk o w i te j -sumy lu b te j części uposażenia bez w z g lę d u n a 'to , czy p o d a tn ik zaoszczędził co z tych sum czy nie.
Z w o ln ie n ie to d o ty c z y ró w n ie ż w y p ła c a n y c h tym że oso
bom ry c z a łtó w na k o s z ty po dró ży, d ie t lu b re m u n o ra c y j za podróże służbow e i za zastępcze czynn ości służbow e, speł
niane poza siedzibą m ie js c a służbowego.
N a p o d k re ś le n ie zasłu g u je tu ta j zasada, iż w y d a tk i służ ibowe n a le ż y ty lk o w te d y o b lic z y ć i po trą c ić , g d v w y n a grodzenie służbow e na p o dstaw ie z a w a rte j u m o w y m ie ści w sobie zarazem odszkodow anie k o s z tó w s łu ż b o w y c h bez w yra źne go o k re ś le n ia sum y przeznaczonej na te koszty.
c) K w oty wypłacane osobom zatrudnionym nie w służ
bie publicznej na koszty podróży (koszty przejazdu, diety), jeże li nie przekraczają one faktycznych w ydatków pracow
nika albo nie są wyższe od ustalonych przepisami układu zbiorowego pracy dla danego zawodu.
W ys o k o ś ć p o n ie s io n y c h k o s z tó w p o d ró ż y n ie w ym a ga ud oku m ento w an ia , je ż e li n ie p rze kracza n o rm u k ła d u z b io row ego p ra c y d la danego zawodu. Je że li da ny zakład p ra c y n ie je s t o b ję ty u k ła d e m z b io ro w y m , w ys o k o ś ć k o sztó w pod
ró ż y może b y ć p rz y ję ta na p o d s ta w ie n o rm p rz e w id z ia n y c h na ta k ie k o s z ty dla p ra c o w n ik ó w w po do bn ych zakładach o b ję ty c h ukła d e m z b io ro w y m , lu b dla fu n k c .on.iriuszó w p a ństw o w ych.
W p rz y p a d k a c h g d y k o s z ty p o d ró ży przekroczą n o rm y w y ż e j przytoczone, w ysokość ic h powinna być udokumen
towana (np. ra c h u n k a m i h o te lo w y m i, re s ta u ra c y jn y m i lu b in n y m i do w o dam i s tw ie rd z a ją c y m i sam fa k t o d b ycia p o d róży, je j k ie ru n e k , czas trw a n ia itp . elem enty), w prze ciw - n y in zaś razie n a d w y ż k a ponad no rm ę po dlega d o lic z e n iu do w yn ag rodze nia.
Te same zasady (ja k w p k t. b i c) stosuje się do kosz
tów przesiedlenia w y p ła c a n y c h przez pracodaw cę w ra mach stosunku pra cy.
N a w ią z u ją c do p k t. c) trzeba stw ie rdzić, że w p ro w a dzono tu zm ianę zasadniczą: u c h y lo n o ob ow iązu ją ce do dnia 31 sie rp n ia 1945 r. z w o ln ie n ie od o p o d a tk o w a n ia ta k ic h w y nagrodzeń, k tó re osoby zatru d n io n e nie w służbie p u b lic z nej o trz y m a ły na koszty służbowe tj. k o s z ty połączone z ic h czynn ościam i słu żb o w ym i, a ogranicza z w o ln ie n ie do w y łączenia spod o p o d a tk o w a n ia je d y n ie k w o t w y p ła c a n y c h tym że osobom na koszty podróży (tj. k o s z ty po dró ży i diet) je ż e li:
1. n ie prz e k ra c z a ją one fa k ty c z n y c h w y d a tk ó w pra cow n ik a albo
2. n ie są wyższe od u s ta lo n y c h prze pisam i u k ła d u z b io ro wego p ra c y d la danego zawodu.
d) Koszty biletu na przejazd środkami masowej loko mocji (pociągi, tra m w a je , autobusy) od m ie js c a zam iesz
k a n ia do m ie jsca p ra c y i z pow rotem , je ż e li te k o s z ty n ic są zw racane przez pracodaw cę poza w yn ag rodze niem .
Przepis ten oznacza, że' k o s z ty te w y łą c z a się z pod staw o p od atkow ania, je ż e li są ponoszone z o trzym yw a n e g o w yn ag rodze nia. Zasadę tę stosuje się ró w n ie ż p rz y czaso
w y m p o b y c ie na le tn is k u .
e) jednorazowe zapomogi ślubne, porodowe i pogrze
bowe, je ż e li są ud zielane w okre sie sześciu ty g o d n i urzed lu b po zdarzeniu w w y s o k o ś c i n ie p rz e k ra c z a ją c e j 3000 zł,
D a ry p ie n ię ż n e i w naturze, je ż e li są ud zielano w w y sokości do 6000,— z l z ty tu łu co n a jm n ie j 25 -letniego okresu
trw a n ia pra cy. ,
Przepis ten n a le ż y rozu m ieć w te n sposób, że je ż e li w y sokość zapom ogi przew yższa k w o tę 3000,— z ł lu b w y s o kość daru ju b ile u s z o w e g o — 6,000,— z ł p rz y o b lic z e n iu po d a tk u w łą c z a się do p o d s ta w o p o d a tk o w a n ia je d y n ie nad
w y ż k ę ponad w y m ie n io n e sum y, tra k tu ją c tę n a d w y ż k ę ja k o w yn a g ro d ze n ie n ie p e rio d yczn e .
i) W y n a g ro d z e n ia zw o ln io n e od p o d a tk u na m o c y spe
c ja ln y c h u sta w a w szczególności:
1. uposażenia fu n k c jo n a riu s z ó w p a ń stw o w ych , do k tó ry c h stosuje się d e k re t P olskiego K o m ite tu W y z w o le n ia Na rodow ego z dn ia 27 g ru d n ia 1944 r. o tym czasow ym u n o rm o w a n iu stosunku służbowego i zaszeregow aniu fu n k c jo n a riu s z ó w p a ń s tw o w y c h (Dz. U. R P. N i 16, poz. 89);
2. uposażenia w o js k a , p ro fe soró w , p o m ocn iczych s ił n a u
k o w y c h w p a ń s tw o w y c h szkołach a k a d e m ic k ic h i nau
c z y c ie li, słu żby bezpieczeństw a pu bliczne go iw ty m M ilc ji O b y w a te ls k ie j, straży w ię z ie n n e j i s tra ż y g ra n ic z n e j):
3. zaopatrzenia e m e ryta ln e i in n e św iadczenia przyznane o d dn ia 1 lu te g o 1934 r. fu n k c jo n a riu s z o m pa ń s tw o w y m i z aw od ow ym w o js k o w y m oraz p ra c o w n ik o m , k tó ry c h stosunek s łu ż b o w y ma ch a ra k te r p u b lic z n o -p ra w n y w p rze d się b io rstw a ch „P o ls k ie K o le je P aństw ow e",
„P o ls k a Poczta, T e le g ra f i T e le fo n " i w m onopoiac,.
p a ń stw o w ych .
3. P ow stanie o b o w ią z k u po datkow ego.
O b o w ią z e k p o d a tk o w y p o w s ta je z c h w ilą w y p ła c e n ia w yn a g ro d ze n ia i je s t nieza leżn y od tego, czy w y n a g ro d z e n ie w y p ła c o n e zostało za czasokres bieżący, orz,; ,z ły lu b p rzyszły.
N a ró w n i z w y p ła tą w yn a g ro d ze n ia tr a k tu je się uzys k a n ie przez p ra c o w n ik a m ożności dysp on ow a nia należną m u sumą w yn ag rodze nia.
Czasokresem w y p ła ty je s t okres, za ja k i pracodaw ca w e d łu g u m o w y ob licza i w y p ła c a w yn ag rodze nie
4. Z n iż k i i z w y ż k i rod zin ne.
Je ż e li p o d a tn ik będący g ło w ą ro d z in y ma na utrz y m a n iu w ię c e j n iż d w o je dzieci, po da te k obniża się o 25 proc., je ż e li m a w ię c e j n iż czw oro dzieci, p o d a te k obniża się o 50 procent. C a łk o w ite z w o ln ie n ie od p o d a tk u n a stępu je w ó w czas, je ż e li p o d a tn ik ma w ię c e j niż sześcioro dzieci na utrz y m a n iu .
Z n iż k a ta odnosi się ty lk o do ty c h p o d a tn ik ó w k tó ry c h w y n a g ro d z e n ie n ie prze kracza 120.000,— zł w stosunku ro cznym i k tó rz y n ie są p o d a tn ik a m i w p o d a tk u do cjio do w ym .
Przepis ten na le ży rozum ieć w ten sposób, że zniżkę stosuje się ty lk o w ów czas, g d y o b y d w a w a ru n k i zachodzą jednocześnie, t j. g d y w yn a g ro d ze n ie p o d a tn ik a n ie prze
k racza 120.000,— z ł w stosunku ro czn ym i jednocześnie te n że p o d a tn ik nie je s t p o d a tn ik ie m w p o d a tk u do cho do w ym Ta sama zniżka p rz y s łu g u je ró w n ie ż na d zie ci starcze, po b ie ra ją ce na u kę lu b o d b y w a ją c e p ra k ty k ę zaw odow ą - do uko ńcze nia przez n ie 24-go ro k u życia , je ż e li n ie po sia
d a ją w ła s n y c h ź ró d e ł dochodu.
Za ź ró d ła dochodu uw aża się p rz y ty m źró d ła p rz y c h o dów , w y m ie n io n e w de kre cie o p o d a tk u do cho do w ym oraz w y n a g ro d z e n ie za pracę. J e ż e li dochód z ty c h ź ió d t ł nie p rz e k ro c z y m in im u m w o ln e g o od p o d a tk u dochodow ego lu b p o d a tk u od w yn ag rodze ń, to p o sia dan ie tego rodzą u ź ró dła p rz y c h o d ó w nie s ta n o w i prze szkod y do ząstcso v a iiis z n iż k i na danego czło nka ro d z in y .
Z n iżkę lu b zw y ż k ę ro d zin n ą stosuje pracodaw ca na p o d s ta w ie złożonego przez p ra c o w n ik a pisem nego ośw iadczenia 0 stanie ro d z in n y m .
O św iadczenie p o w in n o zaw ierać następujące dane:
im io n a i n a z w is k a c z ło n k ó w ro d z in y , w ie k , stop ień p o k re w ieństw a , nazwę i adres zakładu, w k tó ry m je s t po bierana na uka la b od byw ana p ra k ty k a zaw odow a, zaznaczenie, czy 1 ja k ie p o s ia d a ją ź ró d ła dochodu oraz k la u z u lę s tw ie rd z a jącą, że p o d a tn ik składa ośw iad czen ie pod o d p o w ie d z ia ln o ścią k a rn ą za złożenie ośw iadczenia niezgodnego z rze czy
w isto ścią.
W razie w ą tp liw o ś c i n a s u w a ją c y c h się p ra c o d a w c y lu b w ła d z y k o n tro lu ją c e j, p ra c o w n ik je s t ob o w ią za n y p rze d sta w ić pisem ne zaśw iadczenie b iu ra e w id e n c ji ludności, b iu ra m e ldu nkow eg o lu b k o m ite tu dom ow ego (blokow ego) o stanie ro d zin n ym , zaśw iadczenie zakładu, szkoły, lu b osoby, u k tó r e j je s t p o bieran a na uka bądź o d b y w a n a p r a k ty k a zaw odow a oraz zaśw iadczenie w ła ś c iw e g o urzędu skar
bow ego co do fa k tu po sia dan ia źró d e ł dochodu.
W spom n ia ne zaśw iadczenia i ośw iad czen ia p ra cod aw ca o b o w ią z a n y je s t prz e c h o w y w a ć w okre sie 5 la t, 'ic z ą c od c h w ili w y g a ś n ię c ia o b o w ią z k u po da tko w e go.
O ka żd e j zm ia nie m a ją c e j w p ły w na stosow anie z n iż k i lu b z w y ż k i p ra c o w n ik ma ob ow iąze k zło żyć w spom niane
w y ż e j -oświadczenie. ,
Zm ianę w stanie ro d z in n y m n a le ż y u w z g lę d n ić p rz y w y p ła c ie w y n a g ro d z e n ia za na stępn y okres w y p ła ty p o zajściu zm iany.
5. W y s o k o ś ć i sposób p o b ie ra n ia po d a tku . P rzy o b lic z a n iu p o d a tk u o b o w ią z u je zasada, że k o ń c ó w k i w y ra ż o n e w groszach odrzuca się, p o zo sta w ia ją c p o d a te k w p e łn y c h z ło tych .
W celu u s ta le n ia w ła ś c iw e j p o d s ta w y do znalezienia s to p y p ro c e n to w e j p o d a tk u n a le ż y w y p ła c o n e w y n a g ro d z e n ie o b lic z y ć w stosunku roczn ym m nożąc:
sumę w y p ła ty dzien nej przez 300
„ ,, ty g o d n io w e j ,, 52
„ „ m ie sięczn ej „ 12
w zależności od okresu, za ja k i w e d łu g u m o w y o pracę pracodaw ca ob licza i w y p ła c a w yn ag rodze nie.
- P r z y k ł a d y :
I. P ra c o w n ik w e d łu g u m o w y o pra cę z ty g o d n io w y m okresem w y p ła ty w y n a g ro d z e n ia o trz y m u je w yn ag rodze nie w w y s o k o ś c i 100,— z ł dziennie. W je d n y m ty g o d n iu p rz e p ra c o w a ł 4 d n i i za ten ty g o d n io w y okres w y p ła ty o trz y m a ł 400,— zł. D la u zyska nia roczn ej k w o ty w y n a g ro d z e n ia m no
ż y się 400,— z ł przez 52 i u z y s k u je się sumę 20.800,— zł, k tó re j od po w ia da stopa pro ce n to w a p o d a tk u 1,5%;
w in n y m ty g o d n iu p rz e p ra c o w a ł te n p ra c o w n ik 6 dn i i o trz y m a ł 600,— zł:
600,— z ł X 52 = 31.200,— zł.
Stopa p ro c e n to w a p o d a tk u w y n o s i 2,5%.
II. P ra c o w n ik w e d łu g u m o w y o pracę z m iesięcznym okresem w y p ła ty w y n a g ro d z e n ia o trz y m u je w yn ag rodze nie w W ysokości 2.100,-— z ł m iesięcznie. W p ie rw s z y m m iesiącu po p r z y ję c iu do p ra c y p rz e p ra c o w a ł 20 d n i i otrzym a- w y nagrodzenie 1.400,— zł; po dstaw a do usta le n ia s to p y p ro ce n to w e j Dodatku w y n o s i
1.400,— z ł X 12 = 16.800 zł
Stopa p ro c e n to w a p o d a tk u w y n o s i 1%, P rzy p ra c y całom ie- siecznej podstaw a w y n o s i
2.100— z ł X 12 = 25.200,— zł a stopa p ro c e n to w a p o d a tk u 2%.
P ra c o w n ic y sezonow i:
W celu u s ta le n ia w ła ś c iw e j p o d s ta w y do znalezienia s to p y p ro c e n to w e j p o d a tk u p rz y w y p ła c ie w yn a g ro d ze ń pra c o w n ik o m sezonow ym n a le ż y ta k ie w y n a g ro d z e n ia o b li czać w stosunku roczn ym mnożąc:
sumę w y p ła ty d z ie n n e j przez 200
,, „ ty g o d n io w e j „ 34
„ „ m ie sięczn ej ,, 8
Za p ra c o w n ik ó w sezonow ych uw aża się p ra c o w n ik ó w z a tru d n io n y c h na ro b o ta c h p u b lic z n y c h , zie m n ych i bruka-r- skićh, w prz e d s ię b io rs tw a c h b u d o w la n y c h , w żegludze śród lą d o w e j i p rz y spław ie, je ż e li ro b o ty trw a ją nie d łu ż e j n iż 8 m ie s ię c y w ciągu ro k u oraz je ż e li um ow a o pracę za strzegą sezonow y ch a ra k te r za tru d n ie n ia , a p ra c o w n ik przed lu b po u p ły w ie okre su sezonow ej p ra c y nie je s t u tego sa
mego p ra c o d a w c y z a tru d n io n y p rz y in n y c h pracach.
P rzy ka żd e j w y p ła c ie w yn a g ro d ze n ia , k tó re g o w yso kość obliczo na w stosunku ro czn ym p rz e k ro c z y 12.000,— z ł po biera się po da te k w e d łu g s k a li z a w a rte j w d e k re " e o p o d a tk u od w yn a g ro d ze ń drogą p o trą c e n ia przez pracodaw cę.
Je że li w ys o k o ś ć w y n a g ro d z e n ia u le g n ie zm ianie, na
le ż y ju ż p rz y n a jb liż s z e j w y p ła c ie u w z g lę d n ić zm ianę i za podstaw ę p o trą c e n ia p rz y ją ć k w o tę zm ienionego w y n a g ro dzenia ob liczo ną W stosunku rocznym .
Z a lic z k i na w y n a g ro d z e n ie :
W p rz y p a d k a c h w y p ła c a n ia p ra c o w n ik o m z a licze k na w yn a g ro d ze n ie n a le ż y ro z ró ż n ić 3 fo rm y tego ro d z a ju w y 14 p ia t:
1. w yso kość w y n a g ro d z e n ia nie została o sta te cznie usta
lo na (np. b ra k u m o w y z b io ro w e j), a w y p ła c a n e są je d y n ie z a lic z k i; z a lic z k ę ta k ą tr a k tu je się ja k z w y k łe w y n a g ro dzenie, od k tó re g o p o d a te k n a le ż y p o trą c ić p rz y ka żd e j w y p ła cie b io rą c za podstaw ę do u s ta le n ia p o d a tk u k w o tę w y płaca nej z a lic z k i .o b lic z o n e j w stosu nku rocznym .
Po u s ta le n iu ostatecznej sum y w y n a g ro d z e n ia , od w y płaconego w y ró w n a n ia n a le ż y p o trą c ić różn icę pom ię dzy sumą p o d a tk u przyp ad ają ceg o od ostatecznie u s ta lo n e j su
m y w yn ag rodze nia, a . sumą p o d a tk u pobranego od uprzed- dn io w y p ła c o n e j z a lic z k i.
125 -
P r z y k ł a d :
W m iesiącach w rz e ś n iu i p a ź d z ie rn ik u w y p ła c o n o p ra c o w n ik o w i zaliczkę w sum ie 2.500,— z ł za k a ż d y m iesiąc l p o trą c o n o po da te k w e d łu g s to p y 2% po 50 z ł co m iesiąc.
W m ie siącu lis to p a d z ie ostatecznie usta lo n o k w o tę m iesięcz
nego w y n a g ro d z e n ia na sumę 4.000,— i w y p ła c o n o w y r ó w nanie po 1.500,— z ł za dw a u b ie g łe m iesiące. O d 4.000,__
z ł w e d łu g s to p y 4% n a le ż y się ty tu łe m p o d a tk u 160,__ zł, p rz y w y p ła c ie z a lic z k i po trą con o 50 zł, obecnie zatem p rz y w y p ła c ie w y ró w n a n ia p o trą c e n iu podlega 110,— z ł za k a ż d y
m iesiąc; 1
2. w ys o k o ś ć w y n a g ro d z e n ia została ustalona, je dn akże w y p ła ta na stępu je częściow o; stopę p ro c e n to w ą usta la się '■>« c a łe j w y s o k o ś c i należnego w y n a g ro d z e n ia i stopę te stasuje się do w y p ła c a n e j z a lic z k i;
3. w y p ła c a się p ra c o w n ik o w i zaliczkę na w y n a g ro d z e nie z tym , że zostanie o n a p o trą co n a p rz y n a jb liż s z e j w y p ła c ie w y n a g ro d z e n ia lu b też będzie od liczana częściam i w ciągu k ilk u okre sów w y p ła ty .
Z a lic z k a taka, będąca fo rm ą p o życzki, n ie podlega opo
d a tk o w a n iu w c h w ili w y p ła c a n ia z a lic z k i. P rzy w y p ła c ie je d n a k w y n a g ro d z e n ia podstaw ę o p o d a tk o w a n ia s ta n o w i k w o ta , ja k ą p ra c o w n ik o trz y m a łb y , g d y b y zalic z k a lu b je j częsc n ie została potrącona.
Pokryw anie podatku przez pracodawcę:
W p rz y p a d k u p o k ry w a n ia przez pra cod aw cę z w ła s n y c h iu n d u szó w p o d a tk u obciążającego p ra c o w n ik a n a le ż y w y płacane p ra c o w n ik o w i wynagrodzenie netto przeliczyć w e d łu g poniższej ta b e li na odpowiadające mu wynagrodzenie brutto, od k tó re g o n a le ż y o b lic z y ć p o d a te k w e d łu g s k a li z a w a rte j w de krecie o p o d a tk u od w yn a g ro d ze ń (Patrz T y
g o d n ik N r 4/45). y
S topień W ys o k o ś ć w y n a g r. n e tto s ta n o w i w stosunku w ynagrodź. w stosunku rocznym do w yn a g ro d ze n ia
b r u t t o (stopa pro cen to w a)
ponad zł do z ł %
9 56.400 65.100 93
10 65.100 73.600 92
11 73.600 81.900 91
12 81.900 90.000 90
13 90.000 ’ 97.900 89
14 97.900 105.600 88
15 105.600 113.100 87
ponad zł do zł %
16 113.100 118.400 85
17 118.400 132.800 83
18 132.800 145.800 81
19 145.800 158.000 79
20 158.000 184.800 77
21 184.800 210.000 75
22 210.000 333.600 73
23 233.600 255.600 7 1 -
24 255.600 276.000 69
25 276.000 301.500 67
26 301.500 325.000 65
27 325.000 342.500 • 63
28 342.500 366.000 61
29 366.000 413.000 59
30 413.000 456.000 57
3! 456.000 495.000 55
32 495.000 530.000 53
33 530.000 50
P r z y k ł a d :
W y p ła c a n e w y n a g ro d z e n ie n e tto w y n o s i 8.000,— z! m ie
sięcznie w stosunku ro czn ym 96.000,— zł.
Sumę 96.000,— z ł n a le ż y p o m n o żyć przez 100 i p o d z ie lić przez 89 (z p o w yższe j ta b e li) w e d łu g w z o ru :
W b = (W n X 100) ; P.
(W b w y n a g ro d z e n ie b ru tto , W n — w y n a g ro d z e n ie ne tto , r — stopa pro cen to w a)
W b = (96.000 z ł X i 00) : 89 — 107.865,— zł Zgodnie ze skalą z d e k re tu p o d a te k o d te j sum y w y n a g ro dzenia p o b ie ra się w e d łu g 11% stopy.
Jeże li op rócz p o d a tk u od w y n a g ro d z e ń pra cod aw ca po
k ry w a z w ła s n y c h fun duszó w ró w n ie ż inne, obciążające p ra c o w n ik a św iadcze nia pu bliczne , do da je się do w y n a gro dze nia n e tto k w o tę w s z y s tk ic h tego ro d z a ju świadczeń p o k ry ty c h za p ra c o w n ik a przez pra cod aw cę i do o trz y m a n e j w ten sposob sum y stosu je się tr y b po stępo w a nia w y ż e j
przy to c z o n y . ' 1 J
(Ciąg da lszy w następnym numerze).
Uwaga: W obe c n a g ło ś c i s p ra w y p o d a tk u o d w y n a g ro dzeń ciąg da lszy rozw ażań do d e k re tu o p o d a tk u dochodo
w y m ukaże się w n a stępn ych num erach ..T y g o d n ik a ".
Poradnik księgowego
Księgowość u drobnego kupca-detalisiy
Sklep d e ta lic z n y je s t je d n ą z ty c h lic z n y c h k o m ó re k
^ y c ia gospodarczego, k t ó r y sw ym d zia ła n ie m p rz y c z y n ia się do ogólnego ro z w o ju ż y c ia gospodarczego. R zetelnie p ro w adzona księ go w ość u kupca, to p o n ie k ą d c z y n n ik k o n t r o li na p e w n y m o d c in k u ż y c ia społecznego. W y n ik i księ g o w o ś c i p rz y c z y n ia ją s ię do u trz y m a n ia zdrow ego system u k re d y to w e g o , poza ty m są w s k a ź n ik ie m k o n s u m c ji, na pod
s ta w ie k tó r e j obserw ow ać m ożna w z ro s t stop v ż y c io w e i o b y w a te li.
• N a k re ś lo n e p o w y ż e j fu n k c je księ g o w o ści są n ie s te ty nied ocen ia ne przez o g ó ł k u p ie c tw a . S kła d a ją się na to p e w ne p rz y c z y n y , przede w s z y s tk im taje m niczość p ro w a dzen ia s w y c h in te re s ó w i n ie w ła ś c iw e ic h obrazow anie w księgach
O rganizacja księgowości i je j prowadzenie.
. W zasad n a u k o w e j o rg a n iz a c ji u s ta lić n a le ż y na j P ie rw ja k a księ go w ość będzie w da nym skle pie de ta
lic z n y m n a jo d p o w ie d n ie js z a . Różne są dro gi, k tó re p ro w a dzić będą do tego celu, — n a jw ła ś c iw s z a to ta, k tó ra przy m in im u m n a k ła d u p ra c y p rz y s p o rz y m aksym a lne k o rz y ś c i dla kupca. M ie rn ik ie m w ty m w y p a d k u będzie ro d za j prze d s ię b io rs tw a i zakres je g o działa ln ości. P rzedsiębiorstw o n a j
m niejsze może w zup ełności z a d o w o lić się ‘ księ go w ością p o je d yn czą lu b księ go w ością uproszczoną, w iększe n a to m ia st — księ go w ością p o d w ó jn ą w sposób dostateczny ro z
prow adzoną. W dobie w spółczesnej księ go w ość p o d w ó jn a u ję ta m etodą ta b e la ry c z n ą okazała się n a jp ra k ty c z n ie js z a
pow szechnie u drobnego k u p c a -d e ta lis ty stosowaną.
Podstawą k s ię g o w a n ia je s t do kum e nt w e fo rm ie fa k - tu r y (rachunku), n o ty k re d y to w e j, do w o d ó w k a s o w y c h p rz y - n o d o w y c h lu b rozchodow ych, d o w o d ó w zastępczych (we- n ę trzn ych ) i t. p. N a szczególną uw agę zasług uje sposób
k s ię g o w a n ia u ta rg ó w dziennych. W dobrze zorg a n izo w a n ych śre d n ich lu b w ię k s z y c h sklepach d e ta lic z n y c h p ro w a d z im y b lo k i kasow e dochodow e z k o p ią w z g lę d n ie k a s y re je s tra cyjn e . M n ie js z e p rz e s ię b io rs tw o ze w zg lęd u na k o n ie c z ność og ran iczen ia w y d a tk ó w h a n d lo w y c h może p o s łu g i
w ać się z w y c z a jn y m zeszytem, w k tó ry m w k o le jn y m p o rząd ku n o tu je się dzien nie u ta rg i, z a m y k a ją c k a ż d y dzień o g oiną sumą. D z ie n n y u ta rg m usi b yć z a o p a trzo n y w datę, podpis oso by pro w a dzące j u ta rg oraz w ła ś c ic ie la skle p u de- telicznego.
W ten sposób n o tow a ne u ta rg i dzienne sa podstaw ą do ks ię g o w a n ia w księdze k a s o w e j i ż u rn a lu tab ela rycznym . W ty c h sklepach d e talicznych, w k tó ry c h k u p ie c p ro w a d z i b lo c z k i kasow e z k op ią , będą te osta tn ie dow odem zasad
nic z y m dla k s ię g o w a n ia u ta rg ó w dziennych. N ieno tow a - m e po szczeg óln ych p o z y c y j sprzedaży d e ta lic z n e j,lecz z li- czenie stanu gotówki w kasie z końcem dnia nie jest m iaro- dajną podstawą do księgowania, — i z p u n k tu w id z e n ia k o n t r o li s k a rb o w e j k s ię g o w a n ie tego ro d z a ju uznaw ane b y w a za n ie w ła ś c iw e .
W s k le p ie d e talicznym , k tó r y n ie d o k o n u je tra n s a k c y j sprzedaży na w a ru n k a c h k re d y to w y c h , w , zasadzie w y ż e j om ó w io ne u ta rg i dzienne stan ow ią p o z y c je dochodowe.
Je że li sprzedajem y na k re d y t, w ów czas o d p is y fa k tu r w y s ła n y c h naszym k lie n to m będą d ru g im p o d s ta w o w y m do
kum entem do księ go w an ia . N a ty m tle p o p e łn ia ją k u p c y często błęd y, a m ia n o w ic ie : n ie um ieszczając w m om encie p ła c e n ia należności przez k lie n ta na do w odzie dostatecz
n y c h w y ja ś n ie ń , w y s ta w ia k u p ie c p o k w ito w a n ie o d b io ru ze z w y k łe m do piskiem w tre ś c i „z a to w a r". O ile te rm in sprze dazy znacznie odbiega o d te rm in u z a p ła ty, a tego ro d z a ju tra n s a k c je zachodzą często, k s ię g o w y na p o dstaw ie po sia da
nego m a te ria łu dow odow ego dokonać m o ż e biednego zapisu
w księgach, t, i. zanotow ać p o d w ó jn ą sprzedaż je dn ego i te
go samego tow a ru. O m y łk i te m ożna w y k lu c z y ć zaznacza
ją c na p o k w ito w a n iu o d b io ru g o tó w k i „ ty tu łe m należności za fa k tu rę z d n ia ...", B łę d y te zachodzą szczególnie w ty c h prze d się b io rstw a ch , w k tó ry c h działa ln ość gospodar cza ma c h a ra k te r p o d w ó jn y , t. j, p ro d u k c ji i sprzedaży
.N ie w ie lk ą w agę p rz y p is u je d ro b n y k u p ie c - cletałista c h ro n o lig ic z n e m u u ję c iu do k o n a n y c h o p e ra c y j w sw ym s k le pie. W sz%lkie o b roty, uw ida cznian o na poszczególnych ko n ta c h k s ię g i zasadniczej ja k i księ ga ch pom ocniczych, księ go w an e b yć muszą p o d datą fa ktyczn e g o z aistn ie nia tra n s a k c ji k u p ie c k ie j. K s ię g o w a n ie tra n s a k c ji p o d datą n ie w ła ś c iw ą spacza cel księ go w ości, d y s k w a lifik u ją c ją dla spraw p o d a tk o w y c h . Z aga d n ie n ie pow yższe uw zg lę d n ia w p ły w y i w y d a tk i tego okre su obrach unko w e go , w k tó ry m zaszły. Tem at ten o m ó w io n o w rozd zia le k o ń c o w y m art. p. t.
„U w a g i dotyczące p ra c b ila n s o w y c h p rz y za m kn ię ciu ro k u o b ra c h u n k o w e g o '' (patrz T y g o d n ik G ospodarczy N r 4 z dnia 22. X II. 45).
P lan K on t.
W e d łu g zap ow ied zi w n r 5/46 T y g o d n ik a G ospodarczego o p ra c o w a n y zo sta ł n o w y up roszczo ny system księgow ość!
d la m n ie js z y c h p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo w y c h , prze d ło żo n y w M in is te rs tw ie S karbu do za tw ie rd z e n ia . Do c h w ili obec n e j system k s ię g o w o ś c i p o d w ó jn e j, p ro w a d z o n y m etodą ta b e la ryczną (t. zw. ż u rn a l a m e ry k a ń s k i) je s t n a jc z ę ś c ie j sto sow any. N o w y p ro je k t będzie p rzyp u szcza ln ie je d y n ie s k ró tem m e to d y ta b e la ry c z n e j, um ożliw iłającytm każdem u d ro b nem u k u p c o w i-d e ta liś c ie sam odzielne pro w a dzen ie zapisów d o kon an ych tranS akcyj h a n d lo w y c h . M ó w ią c o p la n ie k o n t w k s ię g o w o ś c i sk le p u de taliczneg o ro z u m ie m y celow e ro z pro w a dzen ie ty c h k o n t, k tó re o k a z u ją się nieo dzow ne d la w ła ś c iw e g o zob razo w an ia s k ła d n ik ó w m a ją tk o w y c h skle pu oraz w y n ik ó w je g o dz ia ła ln o ś c i. Z te j p rz y c z y n y przed p rzystą p ie n ie m do k s ię g o w a n ia n a le ż y sporządzić p la n kon t, ja k o je d e n z n a jw a ż n ie js z y c h czynników / o rg a n iz a c y jn y c h księgow ości.
U o g ó ln ia ją c to zagadnienie n a le ż a ło b y p rz e w id z ie ć na
stępujące k o n ta w ż u rn a lu ta b e la ry c z n y m z zach ow aniem w k o le jn y m po rzą d ku n a jb a rd z ie j ż y w o tn e ra c h u n k i:
i. Kasa, 2. Z akup to w a ró w , 3. Sprzedaż to w a ró w , 4. In teresenci, (D łu ż n ic y i W ie rz y c ie le ), 5. Koszta ogólne, 6. Po
d a tk i p o trą c a ln e od dochodu, 7. Ruchom ości, 8. R achunek p ry w a tn y , 9. K a p ita ł.
Je że li p rz e w id u je m y o b ró t w e k s lo w y , z akład am y dla a) w e k s li ob cych — ko n to rym es,
b) w e k s li w ła s n y c h — k o n to tra t lu b a k c e p tó w . B ilan s spraw dzianem in te re s u . O becny okres b ila n s o w y w in ie n zainteresow ać kupca. Jesteśm y b o w ie m w fazie sporządzania spraw ozdania ra ch un kow e go pa p o dstaw ie d o k o n a n y c h księgow ań. To spraw ozdanie ra c h u n k o w e je s t p ra w d z iw y m spraw dzianem d z ia ła ln o ś c i kupca.
N a jle p s z y m sposobem zapoznania się ze stanem m a ją t
k o w y m i siłą ż y w o tn ą skle pu detalicznego je s t ocena jego na po dstaw ie dokładnego z a n a liz o w a n ia bilansu. Sam bilan s w in ie n być k w in te s e n c ją w zo ro w o pro w a dzon ej księ go w ości k u p ie c k ie j oraz d o k ła d n y m od b icie m c a ło k s z ta łtu stanu i in teresó w p rze dsiębiorstw a .
Słuszność ¡powyższego tw ie rd z e n ia u d o w o d n im y na p rz y kła d zie .
S kła da jąc ostateczne zeznanie o dochodzie za m in io n y ro k gospodarczy, prz e d k ła d a m y , jako- załączn ik, bila n s u ję t y w e fo rm ie ta b e la ry c z n e j, w skła d k tó re g o wchodzą na
stępujące części:
1. B ilans p o c z ą tk o w y ,
2. B ilans o b ro tó w za d a n y ro k O peracyjny, 3. Bilans, sum, t. j. stan p o c z ą tk o w y i o b ro to w y , 4. Bilans, sald — w y p ro w a d z e n ie ró ż n ic y stron każdego
rach un ku,
5. B ilan s k o ń c o w y , sporządzony na p o dstaw ie in w e n tarza,
6. B ilan s w y n ik ó w , w y k a z u ją c y s tra ty i z y s k i na p o szczególnych ko n ta ch k s ię g i g łó w n e j.
P odajem y po niżej w z ó r ta k ie g o b ila n s u tabelarycznego, o p a rty na do k o n a n y c h fa k ty c z n y c h obrotach skle pu d e ta lic z nego b ra n ż y p a p ie rn ic z e j.
Bilans iirm y ...
za okres gospodarczy od j. 4. 45 do 3 1 .1 2 . 45 r.
L P K o n to
B ila n s p o c z ą tk o w y B ila n s o b r o tó w B ila n s sum B ila n s s a ld B ila n s 1 o ń c o w y B ila n s w y n ik ó w
A k ty w a P a s y w a W n M a W n M a W n .M a A k ty w a P a syw a ‘' t r a ł u Z y s k i
1 K a sa 3 4 . 0 0 0 , - - 2 8 9 .5 8 3 ,5 ' i 17.244.33 323 5 8 3 .5 0 317 .244 ,33 6 .3 3 9 ,1 7 — - 6 .3 3 9 ,1 7 — — —
2 Z a k u p t o w a r ó w - - 35 4 .3 9 6 .0 5 2 0 7 .1 8 9 ,0 5 254 3 9 6 ,05 207 189,05 4 7 . 2 0 7 , - — 4 7 .2 0 7 ,— . — — —
3 S p rz e d a ż t o w a r ó w - - i 0 6 .8 8 9 ,0 5 2 7 8 .0 8 3 ,5 0 Î0 6 .8 8 9 ,05 278 0 8 3 ,50 - 7 1 .1 9 4 ,4 5 — — — 7 1 .1 9 4 ,4 5
4 W ie r z y c ie le - 1 5 .0 0 0 ,— 13 3 3 2 .9 8 2 5 . 1 3 5 , - 1 3 .332 98 4 0 . 1 3 5 , - - 2 6 .8 0 2 ,0 2 — 2 6 .8 0 2 ,0 2 _ —
5 K o s z ta o g ó ln e - - 2 4 .9 5 4 ,8 0 - 2 4 .9 5 1 ,8 0 - 2 4 .9 5 4 ,8 0 — — — 2 4 .9 5 4 ,8 0 _
6 P o d a tk i p o lr ą c ą ln e - - G 9 5 2 - - 6 9 5 2 , - - 6 . 9 5 2 , - — — — 6 .9 5 2 ,— —
7 R a c h u n e k p r y w a t n y - ■ - 3 1 .5 4 3 ,5 0 - 31 5 4 3 ,5 0 - 3 1 .5 4 3 ,5 0 — — — — —
8 R u c h o m o ś c i 1 5 . 0 0 0 , - - - - 1 5 .0 0 0 ,- - 1 5 . 0 0 0 , - — 14.2 5 0 ,— — 750 , - —
9 K a p it a ł - 3 4 . 0 0 0 . - - - - 3 4 . 0 0 0 , - - 3 4 .0 0 ° ,— - - — —
4 9 . 0 0 0 - 4 9 0 0 0 ,— 8 2 7 .6 5 1 ,8 8 8 2 7 .6 5 1 ,8 8 8 7 6 .6 5 1 ,8 8 876 .651 ,88 131.996,47 131.996,47 6 7 .7 9 6 .1 7 2 6 .8 0 2 ,0 2 3 2 .6 5 6 ,8 0 7 1 .1 9 4 ,4 5
(1 . 4 . 4 5 j K a p it a ł p o c z ą tk o w y 3 4 .0 0 0 ,—
, + c z y s ty z y s k 3 8 .5 3 7 ,6 5 3 8 .5 3 7 .6 5
7 2 ,5 3 7 ,6 5 7 1 .1 9 4 ,4 5 7 1 .1 9 4 ,4 5
— R a c h u n e k p r y w a t n y 3 1 .5 4 3 .5 0
(3 1 . 1 2 .4 5 ) K a p it a ł k o ń c o w y 4 0 .9 9 4 ,1 5 4 0 .9 9 4 ,1 5
6 7 .7 9 6 .1 7 6 7 .7 9 6 ,'7
Poznań, dnia 10 lutego 1946 r. podpis młaściciela
Pobieżna ty lk o ocena pow yższego b ila n s u nasuw a spo
strzeżenie, że m a m y p rze d sobą z e s ta w ie n ie sklepu de talicz- ąnego, k t ó r y się ro z w ija . Ś w iad czy o ty m d o b itn ie w a rto ść po sia dan ych to w a ró w , p ro p o rc jo n a ln y stan g o tó w k i, osiąg n ię ty z y s k b ru tto i ne tto oraz zw ię k s z o n y k a p ita ł ko ń c o w y . Jedyną u je m n ą stroną je s t n iezu pełne p o k ry c ie w ie r z y te l
n o ści w razie n a ty c h m ia s to w e j od płatno ści. Lepszy s p ra w dzian u z y ska m y poprzez b ila n s a n a lity c z n y , w k tó ry m to ze
s ta w ie n iu u w z g lę d n im y ¡sumy z z a o k rą g le n ie m do pełnego ty s ią c a z ło ty c h , u w z g lę d n ia ją c :
z je d n e j s tro n y p o d z ia ł m a ją tk u na 1. o b ro to w y i n a k ła d o w y (stały),
z d ru g ie j n a to m ia s t p o d z ia ł k a p ita łu na 1. ob cy i w łasny.
Do m a ją tk u o b rotow ego z a lic z a m y w s z y s tk ie te skła d - .
n ik ł, k tó r y m i obracam y, a wiięc go tów kę , to w a ry , na leżno
ści itd ., do stałego zaś ruch om o ści i nieruchom ości.
Pod k a p ita łe m obcym n a le ż y rozum ieć w s z e lk ie nasze zobow iązania. W ten sposób u ło ż o n y bilan s rozszerzony lic z b a m i p ro c e n to w y m i, p o z w o li nam d o k ła d n ie j s tw ie rd z ić stan prze dsiębiorstw a . W s k le p ie d e ta lic z n y m n ie w ą tp liw ie w y n ik i będą na o g ó ł proste, — w ię c e j m a te ria łu a n a lity c z n e go w y k a ż e w iększe p rze dsiębiorstw o .
O gó lna s ta ty s ty k a p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo w y c h , zdrow o prow adzonych, w y k a z u je , że m a ją te k o b ro to w y w in ie n w a hać się w g ra nicach od 67 — 90%, m a ją te k s ta ły m in im u m 10%, m axim um 33%.
O dnośnie k a p ita łó w , t. j. w łasnego i obcego, z a b a rw ie nie b y w a różne. N a jz d ro w s z e stosu nki w p rz e d s ię b io rs tw ie
