Fala : kwartalnik 1997, nr 4 (31).

Bierdzany * Kadłub Turawski

* Kotorz Mały * Kotorz Wielki

* Ligota * Osowiec * Rzędów

* Turawa * W ęgry * Zakrzów

* Zawada

N R 4 /3 1 /9 7 K W A R T A L N IK G M IN Y T U R A W A C e n a 1 z ł

In fo rm a c ja o p ra c y R ady i Z a rzą d u G m iny

w T u ra w ie

w I I I k w a r ta le 1 9 9 7 r.

Rada Gminy odbyła w III kwartale 1997 r. dwie sesje: 7 sierpnia i 23 września.

Na sesji sierpniowej przeanalizowano stan czytelnictwa i inform ację o pracy Biblioteki G m innej za okres siedm iu miesięcy br. W ysłuchano też inform acji o sprzedaży n ie ru c h o m o śc i, o pracy G m innego K om itetu Przeciwpowodzio­

wego i skutkach lipcowej powodzi na terenie zachodniej części gminy. Radni wysłuchali też z uwagą wystąpienia posła na Sejm RP Helmuta Paździora. Podjęli też uchwały dotyczące m .in wyborów do Sejmu i Senatu, a także w sprawie powo­

łania Komisji ds. Finansowania i Pom o­

cy dla Powodzian.

Na sesji wrześniowej Rada Gminy oce­

niła realizację pro g ram u gospodarcze­

go i budżetu gm iny w I półroczu br.

W ysłuchała też inform acji o rozwoju rzemiosła, o im prezach kulturalnych i sportowych, o działalności G m innego O śro d k a P om ocy S p o łe c z n e j, Stacji

„Caritasu” i służby zdrowia w ciągu oś­

m iu miesięcy tego roku.

Przygotowania do zimy w osowieckiej fabryce

O biekty przemysłowe wybudow ane zgodnie z współczesnymi norm am i bu­

dowlanymi nie wymagają stosowania za­

biegów przedzimowych. W nowych za­

kładach nie trzeba martwić się o to, czy czasem ściany nie przem arzną lub też stolarka okienno-drzwiowa nie wpuści uciążliwego zim ą c h ło d u . Fahiyka w Osowcu jako 212-latka pam ięta wiele ży­

ciowych doświadczeń, w tym pochodzą­

cych z okresów zimowych.

Dokończenie na str. 4

Radni zapoznali się także z inform a­

cją o obiektach zaniedbanych i grożą­

cych zawaleniem, znajdujących się na teren ie gminy. Na tej samej sesji uchwa­

lony został statut Zakładu Gospodarki Kom unalnej i Mieszkaniowej, podjęto także osiem innych uchwał w sprawach finansowych i gospodarczych.

W III kwartale br. Zarząd Gminy od­

był 5 posiedzeń. Prace koncentrowały się n a realizacji budżetu i program u go­

spodarczego w I półroczu br. i n a spra­

wach powodzi, jak a nawiedziła nasz re­

jo n w lipcu.

N a posiedzeniu w dniu 17 lipca br.

d o k onano analizy wykonania zadań bu ­ dżetowych w I półroczu, ja k również do­

chodów i wydatków w tym okresie w ZGKiM i OSiR.

O ceniono również działalność prowa­

dzoną w gm inie n a rzecz powodzian i n a jednym z kolejnych posiedzeń podzielo­

n o zgrom adzone środki finansowe. Po­

m ocą objętych zostało 15 rodzin z gmi­

ny Popielów.

N a posiedzeniu w dniu 28 sierpnia br.

Zarząd Gminy wysłuchał inform acji o przygotowaniu szkół do rozpoczęcia n o wego roku szkolnego i ocenił stan za­

awansowania ro b ó t inwestycyjnych na terenie gminy.

W d n iu 4 września br. odbyło się wy­

jazdow e posiedzenie w FWM w Osowcu, gdzie Zarząd obejrzał zakład i wysłuchał inform acji o wynikach ekonomiczno-fi- nansowych za siedem miesięcy br. Na tymże spotkaniu postanow iono przeka­

zać w zarząd Klubowi Sportowemu w B ierdzanach o b ie k t socjalno-sporowy n a okres 3 lat. W III kwartale br. Zarząd Gminy podjął 8 uchwał, w tym uchwałę o powołaniu składów osobowych obwo­

dowych komisji wyborczych. Pozostałe uchwały dotyczyły zm ian w budżecie gm iny i ogłoszenia wykazu n ierucho­

mości przeznaczonych d o sprzedaży.

Kazimiera Ptaszyńska Edward Malisz

%dYV4Qich t lleóoE /cd S u ią t

ddażejfo JfarodzmM

o r a z ,

¿zcześlitfec/o JlotfępDYioku,

Z jJ U L /

IkeolctUóci,' Pali

Grupa p a rla m e n ta rz y s tó w w ę g ie rs k ic h w T u ra w ie

8 listopada br. gościła n a teren ie gmi­

ny g ru p a p arlam entarzystów w ęgier­

skich, a także kierownictwo mniejszości polskiej na W ęgrzech. Ze strony polskiej towarzyszył im poseł Kazimierz Szczy­

gielski oraz Wójt Gminy. Przedm iotem ich zainteresowania były walory turysty­

czne i wypoczynkowe Turawy. Dlatego w p ro g ra m ie uw zględniono zw iedzenie kilku ośrodków wypoczynkowych oraz wycieczkę nad jeziora.

W spotkaniu w Urzędzie Gminy goście w ysłuchali in fo rm ac ji o d ziałalności władz samorządowych n a rzecz dalszego rozwoju turystyki i wypoczynku. Człon­

kom delegacji w ręczono albumy o T ura­

wie, które m ogą przyczynić się d o wię­

kszego zainteresow ania naszym regio-

Pai lam entarzyśd węgierscy n a d je zio re m Małym Walter Swierc

P oliw oda

Poliw oda w swej h isto rii najdłużej związana była z dobram i turawskimi. W tej urokliwej osadzie śródleśnej wybudo­

wana została w zamierzchłych czasach je d n a z nielicznych w tych okolicach hu ­ ta żelaza. Jej urządzenia napędzane były wodą z Libawki.

Uzyskane żelazo hutnicze transporto­

wano d o O pola i Wrocławia. W okresie

późniejszym właściciele tych terenów , wykorzystując n aturalne warunki przy­

rodnicze, rozwinęli hodowlę tyb b u d u ­ ją c akweny. Dziś Poliwoda adm inistra­

cyjnie należy do gminy Ozim ek, a dzia­

łalność lybacką prowadzi Polski Związek Wędkarski w Opolu.

Walter Swierc

W odo ciągi g m in n e

W 1997 ro k u p o ło ż o n o w odociąg w d w óch w siach naszej gm iny: K adłubie T u raw sk im i Z akrzow ie Turaw skim . W w yniku tych inwestycji w ykonano og ó łe m 18,5 km sieci w odociągow ych oraz 304 przyłącza do m o w e o długoś­

ci 8,3 km , z czego w K adłubie T u ra ­ wskim — 9,4 km i 156 przyłączy, a w Zakrzow ie T uraw skim — 9,1 km sieci i 148 przyłączy. Koszt w odociągu w Kad­

łubie Turaw skim wyniósł 595,4 tys. zł, a w Zakrzow ie T uraw skim 530 tys. zł.

O bydw a z a d a n ia fin an so w an e były ze środków b udżetow ych gm iny, m ie­

szkańców wsi o raz W ydziału R olnictwa U rz ę d u W ojew ódzkiego w O p o lu . N a bu d o w ę w o d o ciąg u w Zakrzowie T u ­ raw skim uzyskaliśmy d o ta c ję z A g en ­ cji R e s tru k tu ry z a c ji i M o d e rn iz a c ji R o ln ic tw a w W arszaw ie w w ysokoś­

ci 91 tys. zł.

W ykonawcą obydwu w odociągów był M iędzygm inny Zakład W odociągów i Kanalizacji „PR O W O D ” w Czamową- sach.

H elm ut Wie/uh

In fo r m a c ja z p ra s y n ie m ie c k ie j o w iz y c ie w T u ra w ie

Laberenz- Vorschlag:

Städtefreundschaft m it Turawa in Polen

Ratsdelelation von Informationsfahrt zurückgekehrt

Burmistrz miasta W ettern W erner Laberenz podczas przekazywania fotografii siedziby U rzędu Miasta w W ettern

K o n ta k tó w

z zaprzyjaźnionym m ia s te m W ettern

c ią g daiszy

Von G ernot A dam heit

Wetter. W ird d ie polnische G em ein­

d e Turaw a W etters erste ausländische Partnerstad? B ü rg e m e iste r Laberenz, d e r am Dienstag m it e in e r Ratsdelega­

tion aus Turaw a zurückgekehrt ist, zur WP: „Ich h a b e m ich v erbürgt, m ich für ein e offizielle S täd te fre u n d sch a ft einzusetzen!” D en V orschlag b ra c h te e r gleich gestern bei ein em R eisebe­

ric h t im H au p ta u ssc h u ß ein. Bereits im D ezem ber k ö n n te d e r R at d a rü b e r beschließen.

D ie D ele g atio n e rw id e rte am W o­

c h e n e n d e e in e n In fo rm a tio n sb e su c h des T uraw aer B ürgerm eisters Walter Swierc, d e r im Mai in W etter fü r eine deutsch-polnische S tädtepartnerschaft gew orben h atte. Diese gilt als u n a b ­ d in g b a re V o rau ssetzu n g d afü r, aus ei­

n e m sta a tlic h e n F o n d s b e trä c h tlic h e F ö rd e rm itte l fü r In v e stitio n e n in T u ­ rawa zu b e k o m m e n . V on d e n P ro b le ­ m e n u n d d e m N a c h h o lb e d a r f vo r O rt k o n n te n sich d ie W e tte ra n e r bei B e s ic h tig u n g e n u n d G e s p r ä c h e n ü b erzeugen.

M an sei sich d a r ü b e r im k la re n , d a ß es w eg e n d e r g ro ß e n E n tfe rn u n g

— e lf S tu n d e n A u to fa h rt - k au m zu e in e m re g e n P a rtn e rs c h a fts v e rk e h r zw ischen W e tte r u n d T u ra w a k o m ­ m e n w ü rd e , e r k lä r t L a b e r e n z d e r W P. A b e r in A n b e tra c h t d e r sc h o n b e s t e h e n d e n V e r b i n d u n g e n zwi­

sc h en W e tte r-W e n g e rn u n d d em T u ­ raw aer O rtsteil W e n g e rn se ien ein , zwei G ru p p e n re is e n p ro J a h r d u rc h ­ aus realistisch. D e n B e g riff P a rtn e r­

schaft so llte m a n n ic h t ü b e r fo rd e rn . So g e b e a u c h d e r S ta d th a u sh a lt fü r d ire k te H ilfe n n ic h ts h e r.

Das schlesische Turaw a im frü h e re n Kreis O p p e ln h a t e in e ü b erw ie g en d d e u ts c h s tä m m ig e B e v ö lk e ru n g . A n­

g e s ie d e lt w u r d e n d o r t P o le n , d ie n a c h S ib irien v e rsc h le p p t w o rd e n wa­

re n . „U n se re K in d e r w achsen n a c h E u ro p a h in e in ”, h e iß st es d o rt. Die S tä d te fre u n d sc h a ft m it W e tte r k a n n u n d s o ll n a c h M e i n u n g b e i d e r B ü rg e rm e iste r e in B eitrag zum Zu­

s a m m e n w a s c h e n in E u r o p a u n d n ic h t zum G eg e n teil sein. V on revi­

s io n is tis c h e n T ö n e n w o lle n d a h e r b eid e n ic h ts h ö re n .

W dn iach 26-28 października br. goś­

ciła n a teren ie naszej gm iny 9-cio oso­

bowa delegacja niem iecka z W ettem . W jej składzie byli: burm istrz Werner Laberenz, je g o dw óch zastępców oraz przew odniczący frakcji politycznych.

Zasadniczym celem ich przyjazdu było bliższe p o z n a n ie p o d każdym wzglę­

d e m naszeg o re g io n u . T o w. k o n se­

kw encji m a ułatw ić m iastu p o d ję cie ostatecznej decyzji dotyczącej podpisa­

n ia aktu o partnerstw ie między W ettem a Turaw ą. P rogram pobytu delegacji obejm ow ał spotkania z członkam i Za­

rządu Gminy, przedstawicielami Towa­

rzystwa S połeczno-K ulturalnego Nie­

mców n a Śląsku Opolskim , Koła Ło­

w ieckiego oraz organizacji O c h o tn i­

czych Straży Pożarnych.

N ajw iększe w ra ż e n ie n a u cz estn i­

k ach d elegacji wywarł p obyt w zabyt­

kowym kościele w B ierd zan ach oraz w zakładzie rzem ieślniczym pp. Dudków w K otorzu Małym.

D uże zain tereso w an ie w śród zwie­

d zający ch w zb u d z iła także F abryka W yrobów M etalowych w Osowcu. O efe k tac h październikow ej wizyty gości z W e tte rn p o in fo rm u je m y C zytelni­

ków w kolejnych w ydaniach „F ali”.

Walter Surierc

Budowa

oczyszczalni ścieków

T e m p o p r a c b u d o w la n y c h przy budow ie oczyszczalni ście­

ków w T uraw ie je s t zadowalają­

ce. Do chwili obecn ej w ykonano roboty ziem n e i zabetonow ano płyty fu n d am en to w e p o d zbior­

nik wyrównawczy z napow ietrza­

n iem oraz dwa reaktory „BIO- GRADEX”.

P o n a d to przy z b io r n ik u wy­

równawczym z napow ietrzaniem w ykonano skarpę konstrukcyjną z piasku p o d ściany zew nętrzne, a w obiektach reaktorów trwają roboty ciesielskie przy deskowa­

n iu ścian zew nętrznych i wewnę­

trznych oraz roboty zbrojarskie.

Łączna wartość w ykonanych ro­

b ó t wynosi 642,5 tys. zł.

Ze względu na szybki postęp robót przypominamy i prosimy mieszkańców Turawy o dokony­

wanie dalszych wpłat partycypa­

cyjnych na rzecz budowy syste­

mu kanalizacyjnego, zgodnie z zawartymi umowami.

Józef Wurst

N a z d ję c ia c h : k o le jn e etap y

budowy oczyszczalni ścieków

P rzyg o to w an ia do zim y w o s o w ie c k ie j fab ryce

Dokończenie ze str. 1

Tak ja k większość przepisów praw­

nych i n o rm powstaje n a podstawie pra­

ktycznych zdarzeń i zjawisk, tak i dosto­

sowywanie budowli i urządzeń w Osow­

cu d o pracy w niskich tem peraturach odbywa się n a tejże drodze. A przykła­

dów nie brakuje. Corocznie doskonalo­

n e są określone obszary działalności fir­

my w celu zapobieżenia lub zm inimali­

zowania ewentualnych strat zimowych.

Dotychczasowe prace objęły głównie za­

bezpieczenie przepływu oleju opałowe­

go oraz wody przemysłowej n a stanowi­

ska pracy w okresie niskich tem peratur.

Uzyskano to poprzez izolację rurocią­

gów oraz cyrkulację ciągłą w instala­

cjach paliwowych i wodnych.

W bieżącym roku, m im o obciążenia inwestycyjnego jakim je s t niewątpliwie m odernizacja elektroenergetyki, upora­

no się z likwidacją parowego systemu ogrzewania. Dotychczasowa tech n o lo ­ gia zastosowana w latach 50. — w cza­

sach kiedy ceny węgla i koksu nie decy­

dowały o wskaźnikach ekonom icznych zakładów pracy — była bardzo dobra.

A ktualnie należałoby wykonać ogrzewa­

nie gazowe, którego w drożenie uzasa­

d n io n e je st wielorako, m.in.: och ro n ą środowiska i wzrostem kosztów paliwa, obsługi itp. Brakuje je d n a k oczywistych z a c h ę t finansow ych, w ynikających z obowiązujących przepisów prawnych.

Praktyczne doświadczenia z ogrzewaniem

gazowym nie skłaniają do jego upowsze­

chniania, gdyż jest ono ekonomicznie nieopłacalne. Poza znacznymi kosztami d o p ro w a d z e n ia gazu oraz instalacją urządzeń, cena jednostkowa metra sześ­

ciennego gazu wcale nie jest zachęcają­

ca, ale obserwując chociażby poczyna­

nia zachodnioeuropejskie — je s t to na pewno kierunek przyszłościowy.

Mając n a uwadze szereg zabiegów przeprowadzonych dotychczas w zakła­

dzie w Osowcu, m ożna spokojniej myś­

leć o kontynuowaniu norm alnej p ro d u ­ kcji w sezonie zimowym. W ym ieniono m.in. dwa kotły centralnego ogrzewnia w lokalnych kotłow niach, a we wszy­

stkich instalacjach co zainstalow ano pom py cyrkulacyjne. Pozwoli to n a zna­

czne oszczędności węgla, szczególnie w dniach wolnych od pracy.

Stosowanie w dalszym ciągu ogrzewa­

n ia węglowego w osowieckiej fabryce uzasadnione je s t przede wszystkim tym, że znaczny p ro ce n t odbiorców wyrobów płaci węglem. Węgiel poza potrzebam i własnymi je st również sprzedawany, aby odzyskać pieniądze za wcześniej wysłane odkuwki i narzędzia. O pał z fabryki ku­

powany je st przez większość załogi oraz jej rencistów i emerytów, gdyż umożli­

wia się tej grupie zapłatę ratalną.

Przedzimowe prace objęły również za­

bezpieczenia wszelkich otworów ścien­

nych i dachowych przed skutkami m ro­

zów. W zakładach kuziennych z wieko­

wymi rodowodam i istnieją co najmniej dwa kłopoty z tem peraturą. Latem, w celu obniżenia spiekoty, wykonywane są dodatkow e otwory przewietrzające, zi­

m ą n a to m ia st trzeba w tych samych obiektach tem peraturę podwyższyć.

Rozpoczęcie prac inwestycyjnych wy­

maga podjęcia działań zapobiegawczych, polegających n a takim przygotowaniu obiektu przyszłej stacji transformatorowej, które gwarantowałoby prowadzenie zimą prac budowlanych. Jest to tym bardziej ważne, że urządzenia przeznaczone do te­

go zadania inwestycyjnego czekają na montaż. Jeśli warunki atmosferyczne nie będą zbyt uciążliwe i niezbędne prace bu- dowalne wykonane zostaną zimą, to na wiosnę przewiduje się wykonanie robót elektrycznych.

W okresie letnim wymieniono również pokrycie dachowe na połowie głównej hali produkcyjnej; wyeliminowano w ten spo­

sób powstanie ewentualnych przecieków.

Każde środowisko ludzkie spodziewa się spełnienia pewnych oczekiwań, a szczegól­

nie w okresie świąt bożonarodzeniowych.

Dyrekcja Fabryki, obok pozdrowień świątecznych, składa załodze życzenia su­

kcesów w nowym roku gospodarczym, szczęścia w życiu osobistym oraz umiarko­

wanych temperatur zewnętrznych.

Piotr Jendrzej

R e k u lty w a c ja w ysyp iska ś m ie c i w B ierd zan ach

Proszę powiedzieć, skąd wzięły się w Bierdzanach wyrobiska ?

W okresie II wojny światowej budow a­

n o betonow ą d ro g ę n a odcinku Bier- dzany-Kluczbork. Potrzebny n a je j b u ­ dowę żwir wydobywano właśnie w Bier­

dzanach. Skutkiem je g o wydobycia są istniejące d o dziś doły-wyrobiska.

Ja k i był i je s t los tych wyrobisk?

O d 1945 r. d o chw ili o b e c n e j te re n te n je s t n ie zagospodarow any. D o d n ia dzisiejszego doły p o wydobytym żwi­

rze są przez m ieszkańców okolicznych m iejscowości i samych Bierdzan zasypy­

w a n e śm ie c ia m i. W y d a w a n e p rz e z U rząd Gm iny w T uraw ie zakazy w zbra­

n iające tych praktyk okazały się n ie ­ skuteczne. W dalszym ciągu lu d n o ść z wyrobisk czyni wysypisko śm ieci. T e ­ re n te n zaś n ie sp e łn ia w ym agań z za­

kresu o ch ro n y środow iska. Składow a­

n ie w ięc w w yrobiskach śm ieci je s t n ie tylko n ie leg a ln e , ale p rz e d e wszystkim szkodliwe dla otoczenia. By zapobiec dalszej d eg ra d acji środow iska n a tu ra l­

n e g o U rząd G m iny w T uraw ie po d jął decyzję rekultyw ow ania te re n u wyro­

bisk. Wykorzystywany je s t w tym celu p o p ió ł z E lektrow ni „ O p o le ”.

Mieszkańcy Bierdzan wyrażają obawy co do negatywnego wpływu tych popiołów na wody gruntowe. Czy ich niepokój jest uza­

sadniony?

P ra g n ę ich uspo k o ić. Z fak tu zasy­

p y w a n ia w y ro b isk p o p io łe m z e le ­ k trow ni n ie wynika ż a d n e n ie b ez p ie­

czeństw o. P rz e d p rzy stą p ie n iem d o rekultywacji U rz ąd G m iny w T uraw ie zw rócił się d o W ydziału O c h ro n y Śro­

dowiska U W w O p o lu o wydanie sto­

sownej opinii w przedm iotow ej sprawie.

W ydane o rzeczen ie stw ierdza je d n o ­

znacznie, że popiół je st dla wody i gleby nieszkodliwy. P od o b n ą ekspertyzę po ­ twierdzającą nieszkodliwość popiołu po ­ siada również sam a Elektrownia „O po­

le”. Przytoczone dokum enty, stwierdza­

ją c e obojętność popiołu względem wód gruntowych i gleby są w posiadaniu na­

szego u rzę d u .

Kiedy zakończy się rekultywacja ? Myślę, że term in wyznaczony n a ko­

n ie c 1997 r. zostanie dotrzym any.

Czy może Pani zdradzić, ja k ie są dalsze plany względem tych terenów?

W iele będzie zależało o d Rady Sołec­

kiej i samych mieszkańców Bierdzan. W przyszłości bowiem teren te n mógłby być przeznaczony n a p arking dla sam o­

chodów przejeżdżających przez Bier- dzany.

Z panią Janiną Pastuszczak rozmawiał Leonard Richta

Z a le c e n ia R a d y B e z p ie c z e ń s tw a i P o rz ą d k u P u b lic z n e g o p r z y W ó jc ie G m in y T u ra w a

T W O J E M I E S Z K A N I E

W okresie jesienno-zimowym z wielu powodów zwiększa się zainteresowanie naszymi mieszkaniami osób niepożąda­

nych. Mieszkania puste, nie zamieszka­

n e i nie pilnow ane przez znajomych czy sąsiadów, m ogą stanowić sch ro n ien ie dla bezdom nych, alkoholików, narko­

manów itp. W yposażenie mieszkań po­

trafią zam ienić n a złotówki. Mieszkanie może stanowić także przechow alnię rze­

czy kradzionych.

Jeśli m ieszkanie takie (dom ) je st w pobliżu twojego i widzisz tam kręcące się czy wchodzące n ieznane osoby - nie podejm uj z nim i rozmowy, nie strasz ich, tylko zadzwoń n a policję. Bezpie­

czeństwo mieszkań sąsiedzkich to także bezpieczeństwo otoczenia i twoje.

Również sam zastanów się, czy zrobi­

łeś wszystko, aby d o m inim um ograni­

czyć możliwość w łam ania d o twojego mieszkania. Mieszkanie, w którym zgro­

madzony je st d o robek wielu lat pracy, stanowi łakomy kąsek dla złodzieja.

Jak zabezpieczyć mieszkanie

• Pieiwszy krok to zam ontow anie do drzwi odpow iednich zamków patento­

wych. Jeśli nie wiesz jakie zamki są do­

bre - poradź się firmy ubezpieczenio­

wej, która posiada wykazy zamków, ich cechy charakterystyczne, a często i aktu­

alne ceny.

• W drzwiach zam ontuj również za­

bezpieczenie przeciwwyważeniowe.

• W m ieszkaniach w bloku warto jest obić blachą standardow e drzwi, zastąpić je drzwiami z drew na lub zamontować

dodatkowe.

• Zainstaluj w drzwiac h łańcuch ogra­

niczający stopień otwarcia drzwi oraz wi­

zjer.

• Dbaj o to, aby zawsze działało oświe- denie przed drzwiami wejściowymi. Wła­

mywacz unika miejsc oświetlonych.

• Mieszkania n a p arterze, a nawet pierwszym piętrze, są najbardziej nara­

żone na włamania przez drzwi balkono­

we:

— zam ontuj w nich d obre klamki (w sprzedaży są ju ż klamki zamykane na klucz patentowy) lub chociaż zwykłe za­

suwki.

• D oskonałym zabezpieczeniem są dom ofony, je d n a k pam iętaj aby za po­

m ocą dom ofonu n ie otwierać drzwi ob­

cym, wpajaj tę zasadę również dzieciom.

• Jeżeli mieszkasz w dom u je d n o ro ­ dzinnym radzimy ponadto:

— zabezpieczyć go poprzez okratowa- nie okienek piwnic, tarasów i drzwi bal­

konowych, zwłaszcza tych z tyłu budyn­

ku,

— nie zapom inać o zabezpieczeniu drzwi garażowych i innych pom ieszczeń gospodarczych, przez które łatwo moż­

na dostać się do wewnątrz,

— zadbać o oświedenie ciemnych ob­

szarów wokół dom u. Złodziej nie lubi światła, a wyższy rachunek z nawiązką zrekom pensuje ci wzrost poczucia bez­

pieczeństwa.

Zanim otworzysz drzwi nieznajomemu

• Spójrz przez wizjer, kto stoi za drzwiami; jeżeli je st to nieznana ci oso­

ba - spytaj o cel wizyty i poproś o okaza­

n ie d o k u m e n tu w taki sposób, abyś mógł odczytać nazwisko (policjant też ma obowiązek wylegitymowania się).

Osoba o uczciwych zamiarach zrozum ie twoją ostrożność i nie obrazi się.

• Na ogół znasz miejscowego listono­

sza, inkasenta czy policjanta. Zachowuj się szczególnie ostrożnie jeżeli pojawi się nieznana ci osoba podająca się za pracownika tych instytucji.

Wychodząc z domu

• Zamknij wszystkie okna i drzwi. Pt>- nad połowa włamywaczy dostaje się do mieszkań przez okno.

G m in n a Kom isja ds. Rozwiązywania P ro b lem ó w A lkoholow ych działa o d 8 m iesięcy. Do chwili o b ec n ej odbyła 5 spo tk ań , n a których: u sta lo n o zad an ia d o realizacji w ro k u bieżącym , an a li­

zow ano sprzedaż alk o h o lu m łodzieży oraz osobom nietrzeźw ym , spo rząd zo ­ n o w niosek o w prow adzenie zakazu k o n su m p c ji alk o h o lu p rz e d sklepam i n a te re n ie gm iny, p o sta n o w io n o p rze­

prow adzić rozm owy z o so b a m i n a d u ­ żywającymi a lk o h o lu oraz zastanaw ia­

n o się n a d w prow adzeniem w 1998 r.

• N ie zostawiaj kluczy „w dobrych schowkach” (pod wycieraczką, za d oni­

czką n a oknie, za fram ugą drzwi). Zło­

dziej zazwyczaj zna te miejsca n ie gorzej o d ciebie.

• Dziecko z kluczami do mieszkania n a szyi to również fatalny pomysł. Wła­

mywacz potrafi wejść w posiadanie takie­

go klucza lub wykonać je g o odcisk.

• Zam knij również okienka piwniczne i innych pom ieszczeń gospodarczych, przez któ re m ożna przedostać się do mieszkania.

• Wychodząc wieczorem z dom u za­

ciągnij zasłony lub opuść żaluzje i pozo­

staw w pokoju włączone świado. Stwarza to pozory obecności mieszkańców w do­

mu.

• Nie pozostawiaj w drzwiach żadnych kartek typu „wyszłam d o Krysi” - włamy­

wacz bardzo lubi gwarancję, że mieszka­

nie je s t puste.

• Jeżeli masz telefon z automatyczną sekretarką, nie nagrywaj wiadomości, o k tórej wracasz do dom u. Włamywacz m oże również skorzystać z takiej infor­

macji.

• W ychodząc nawet na krótko, po list d o skrzynki czy wyrzucić śmieci, zamykaj drzwi n a klucz. Złodziej nie potrzebuje wiele czasu, aby wtargnąć d o twojego mieszkania.

Rada Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego przy Wójcie Gminy Turawa

p r o g r a m ó w e d u k a c y j n y c h i a k c ji profilaktycznych w szkołach.

W o sta tn im czasie wszyscy członko­

wie K om isji zostali przeszk o len i w za­

k resie rozw iązyw ania p ro b le m ó w al­

k oholow ych. O b e c n ie K om isja przy­

g otow uje za ło ż en ia d o now ej k o n stru ­ kcji G m in n e g o P ro g ra m u Profilaktyki i Rozwiązywania P ro b le m ó w A lkoho­

lowych. P ro g ra m ten , p o u ch w alen iu przez R ad ę G m iny, ustali cele i zada­

n ia K om isji n a 1998 rok.

Roman Borkoiuski

Czym za jm u je s ię G m inna K om isja d s . R o zw ią zy w a n ia

P ro b lem ó w A lko h o lo w ych

D zię k u ję Wam „\Węgrzoki”

W n ie d zie lę 5 p a ź d ziern ik a b r. m ie­

szkańcy W ęgrów świętowali zakończe­

n ie z b io ru plonów . O dbyły się więc dożynki z barw nym i k o ro w o d a m i, wy­

stęp am i dzieci szkolnych, lo te rią fan ­ tową i zabawą ta n ec zn ą . D o c h ó d z im ­ prezy m ieszkańcy wsi przeznaczyli n a p otrzeby szkoły. A dzięki o so b istem u zaan g a żo w an iu sołtysa p a n a Walde­

mara Kampy i o fiarn ej p o m o c y straży pożarn ej — d o c h ó d te n był n ap ra w d ę n ie mały. Ja k o d y re k to r szkoły, chcia­

łabym złożyć se rd e c z n e podziękow a­

n ia p a n u sołtysowi, straży p o ża rn ej, a szczególnie straż ak o m , p a n o m : G e­

rardowi Konieczko, Franciszkowi Ko­

nieczko, Jerzem u Zientarskiemu oraz wszystkim m ieszkańcom wsi za ofiar­

ną p rac ę, a także d atk i p ie n ię ż n e i rzeczowe zło żo n e n a rzecz szkoły.

N ie spodziewałam się aż takiej p o m o ­ cy i ofiarności rodziców m oich uczniów.

Jestem jeszcze p o d w rażeniem tej wspa­

niałej imprezy, k tó ra pozwoliła wzboga­

cić k o n to szkoły. N ie sposób wymienić wszystkich darczyńców. N iektórzy ofia­

rowali pieniądze, in n i pracę, a jeszcze in n i ciekawe prezenty.

D atki p ie n ię ż n e , za k tó re serdecz­

n ie d z ię k u ję , o fia r o w a li p a n o w ie : H erm an Słowik, L e ch B e n isz, J a n Swierc, Ryszard Lotko, Henryk Maty- sek, F ra n ciszek L a n g o sz, K rystian D ziem ba i p a n i e : Kazim iera Strąk, Grażyna Strzałka o r a z : M niejszość N iem iecka z Węgrów, O SP z Węgrów, Zespół Muzyczny „Venus”, dyrektor W esołego M iasteczka, K om itet O b­

ch o d ó w „700-lecia W ęgrów” .

Fanty n a lo te rię i licytację złożyli:

Spółka Cywilna „Makter” , p a n ie i p a­

n o w ie : T e o d o z ja L edw oń, Jadw iga Pawlisz, Klara Margos, Alicja i J ó z e f H alupczokow ie, Lidia i L eon Fronio- wie, Ryszard H alupczok, Zbigniew Patyna, Adam Prochota, Marek Mar- ciszuk, Arkadiusz Kapral, Karol Ko­

mor, Konrad N ikodem o raz Zakład Utylizacyjny w Węgrach.

W iele osób pracowało przy organiza­

cji i obsłudze dożynek poświęcając swój wolny czas. W śród n ic h wymienię pa­

nie: Irenę Pawrosnik, Lidię Lotko, Da­

nutę Cesinger, Alicję Pielawę, Alicję Halupczok, Urszulę Nikodem , Sylwię Langosz, Irenę Libor, Łucję Gały, Mał­

gorzatę Lukas, Lidię Tenderę, Marię Pielawę, Lidię Fronię, Edytę Locwi,

Klaudię Budnik, Urszulę Golomb, Ga­

brielę Matyszok, Edytę Halupczok, Ga­

brielę Bartek, Halinę Prochotę, Jadwi­

gę Lotko, Grażynę Klimek.

Serdecznie dziękuję również Chórowi Mniejszości Niemieckiej i orkiestrze pod kierunkiem pan a Jana Barona, którzy zrzekli się honorarium na rzecz szkoły.

Za w ypracow ane w te n sposób fu n ­ dusze ju ż postaw iono ścianę działową w sali lekcyjnej, z a k u p io n o i za m o n to ­ w ano o k n o i drzwi. C hcem y jeszcze wy­

m ien ić p o d ło g ę w je d n e j klasie, kupić p o m o c e naukow e i wykafelkować p o ­ m ieszczenie wc.

P ra g n ę zaznaczyć, że wszystkie re­

m onty w szkole rodzice wykonują nie­

odpłatnie. Szkoła kupuje tylko m ateria­

ły. Prace m urarskie wykonały firmy pa­

n a Grzegorza Barona oraz p an a Franci­

szka K onieczko i Józefa Wieczorka.

Prace elektryczne — zakład p an a Fran­

ciszka Langosza. O k n o i drzwi wstawiali panow ie Herman Słowik i Alojzy Frasek.

In n e prace stolarskie wykona p a n Ry­

szard Halupczok, a p o d zielo n e klasy wymalowali ju ż panow ie Jerzy Klimek i Ginter Langner. C zteiy kabiny wc są ju ż wykafelkowane. P race te wykonali panow ie: Roman Libor, Joachim Buhl i J ó ze f Bartek, natom iast prace hydrau­

liczne - Konrad Wiench.

O d dwóch miesięcy pełnię funkcję dyrektora szkoły. Przybyło m i wiele n o ­ wych obowiązków, ale w tak wspaniałym środowisku, z rodzicam i pełnym i do­

brych chęci, ofiarnymi, rozumiejącymi potrzeby szkoły, aż się chce pracować.

D ziękuję W am „W ęgrzoki”.

Arma Sujata

W d n ia c h 18-19 p aź d ziern ik a br.

nasza g m in a była jed y n y m g o sp o d a­

rze m IV O g ó ln o p o ls k ie g o W yścigu K olarsk ieg o o „B łęk itn ą W stęgę J e ­ zio r T uraw skich” - M em o riał J o a c h i­

m a H alupczoka. W tym ro k u ra n g a wyścigu z n a c z n ie się p o d n io sła , p o ­ niew aż w je g o ra m a c h ro z e g ra n o Mi­

strzostw a Polski J u n io ró w i J u n io ró w M łodszych w je ź d z ie D wójkam i.

W pierwszy d zień - 18 p aźd ziern ik a - org an izato rzy z u lg ą przyjęli ciepły, je s ie n n y p o r a n e k . S ta b iln a p o g o d a gw arantow ała, że w ielki tru d o rg an iz a­

cyjny n ie p ó jd z ie n a m a rn e . O d godz.

10.00 p rz e d U rz ęd e m G m iny w T u ra ­ wie rozpoczęły się przygotow ania do o tw a rc ia w yścigu. W m ię d zy c za sie , z g r o m a d z o n e j m ło d z ie ży , zaw odni-

Mistrzowie Polski Juniorów

kom i publiczności, swój śpiewany re­

p e r t u a r p r e z e n to w a ł z e s p ó ł „ O s o ­ w iec”.

Otw arcie wyścigu zainaugurow ała pa­

n i A polonia Klepacz w icew ojew oda opolska. N astępnie sędzia główny doko­

nał odprawy technicznej zawodników i 22 pary ju n io ró w młodszych ruszyło n a linię startu. O d godz. 11.00 co dwie mi­

n u ty zaw odnicy startowali dwójkam i.

Do p o k o n an ia m ieli dystans 25 km n a trasie: R zędów -D ylaki-Jedlice-S zcze- drzyk-T uraw a. M istrzostwo Polski J u ­ n io ró w M łodszych - Ja z d a Dwójkam i zdobyli: Łukasz Bodnar i Sylwester N ow ocień z K lubu M at Jelcz Laskowi- ce z czasem 31:19,75.

Otwarcie wyścigu

M e m o ria ł J o a c h im a H a lu p c z o k a

O gólnopolski W yścig K o la rs k i o „B łę k itn ą W stęgę J e zio r

T u ra w s k ic h ”

Mistrzowie Polski Ju niorów Młodszych

M e m o r ia ł J o a c h im a H a lu p c z o k a

O gólnopolski W yścig K o larsk i

o „ B łę k itn ą W stęgę J e zio r T u ra w s k ic h ”

część n ie p o tra fiła ukończyć i tak skró­

conych etapów .

O rganizatorzy wyciągnęli ju ż w nio­

ski i kolejna, piąta, jubileuszow a edy­

cja wyścigu m a ju ż dzisiaj ustalony te r­

m in, a także w pisana została d o K alen­

d arza P olskiego Związku K olarskiego.

S tanie się w ięc prestiżow ą im p re zą ko­

larską, n a k tó rą zapraszam y w d n ia ch 20 IV— 3 V 1998 r.

Roman Borkowski 0 g o d z in ie 12.00 r o z p o c z ę ła się

d ru g a tu ra wyścigu - M istrzostwa P o l­

ski J u n io r ó w - J a z d a D w ójkam i n a tra­

sie: T uraw a—Rzędów—D y lak i-Je d lic e- -S z c z e d rz y k —T u raw a. T ra sę 30 km n ajlep si p o k o n a li w czasie 36:55,27.

Tytuł M istrza Polski Ju n io ró w - Jaz­

d a D w ó jk a m i z d o b y li: Krzysztof Szczawiński i Zbigniew Wyrzykowski z TKK Pacific T o ru ń II.

D rugi dzień wyścigu, tym razem o

„B łękitną W stęgę J e z io r T uraw skich - M em oriał Jo a c h im a H alu p c zo k a - d o o sta tn ie j chw ili trzym ał o rg a n iz a to ­ rów w n ie p ew n o śc i. P ow odem było zgłoszenie m alej liczby zaw odników . Kr ó tk o p rze d startem zgłosiły się je d ­ n a k dwie drużyny i sędziow ie p o d ję li decyzję, że wyścig o d b ę d z ie się, ale w ograniczonym zakresie. S k ró c o n o eta­

py z 6x29 km d o 4x29 km . W ystarto­

wało 22 zaw odników , wyścig ukończy­

ło 15. N ajlepszym i okazali się:

1 m iejsce - Adam Szafron z Policyj­

n e g o K lubu S portow ego z Katowic z czasem 2:47,31;

II m iejsce - Przemysław Kott z Klu­

b u M a t J e lc z L ask o w ic e z czasem 2:47,58;

I ---

III m iejsce - Piotr Zaradny z KTK W iniary z Kalisza z czasem 2:48,01.

W tym ro k u te rm in organizacji wy­

ś c ig u b y ł k i l k a k r o t n i e z m ie n ia n y przez O kręgow y Związek K olarski w O p o lu . J a k się okazało, n ie wyszło to n a d o b re wyścigowi, a szczególnie o

„B łękitną W stęgę J e z io r T uraw skich”.

D o Turaw y zjechał d ru g i, a m o że tr ze­

ci g a rn itu r kolarzy, z k tóiych zn aczna

J e zio ro

p ó źn ą

je s ie n ią

Zgrom adzone nagrobki m ogił ewangelickich

E k o l o g i a w o ś w i a c i e

Po dwóch wstępnych etapach rem o n ­ tu i rozbudowy budynku szkolnego w Zawadzie zaistniała k o n ie cz n o ść m o­

dernizacji kotłowni centralnego ogrze­

wania w tym obiekcie.

Pan Walter Swierc - wójt gminy, dla k tó reg o szczególnie ważnym p ro b le­

m em je st ekologia - podjął decyzję, aby przy szkole w Zawadzie zainstalować ekologiczne ce n traln e ogrzewanie na olej opałowy.

W przeciągu trzech tygodni Zakład Instalacyjno-Sanitamy pana Teodora Mi­

chalczyka z Zawady wmontował urządze­

nia grzewcze bez przerywania zajęć szkol­

nych z wyjątkiem 3 i 4 listopada, kiedy to nastąpiło uruchom ienie sieci co.

Myślę, że ten jednorazow y wydatek fi­

nansowy w wysokości około 40 tys. zł.

zostanie zrekom pensowany poprzez wy­

raźne zm niejszenie emisji związków ch e­

m icznych zanieczyszczających powie­

trze.

W m iarę posiadanych środków finan­

sowych sukcesywnie będzie się instalo- wać podo b n e urządzenia w pozostałych obiektach oświatowych dla d obra tych placówek i środowiska.

P o rząd ki na c m e n ta rzu ...

O d zakończenia drugiej wojny świato­

wej część cm en tarza kom unalnego w Osowcu była zaniedbana, a groby ro­

dzin w yznania ewangelickiego zdewa­

stowane.

W ostatnich latach podjęto decyzję uporządkow ania tej części cm entarza.

Pracam i zajął się Zakład Gospodarki Ko­

m unalnej i Mieszkaniowej w Kotorzu Małym oraz Koło Mniejszości Niem iec­

kiej w Osowcu. Lepiej zachowane na­

grobki przem ieszczono w je d n o miej­

sce, nadając m u ciekawą i niepowtarzal­

n ą symbolikę.

Walter Swierc

Z policyjnych raportów

W drugim półroczu br. (dane na ko­

niec listopada) n a terenie naszej gminy p o p ełn io n o 40 przestępstw, w tym:

— kradzieży z włamaniem d o sam ochodu — 11,

— kradzieży sam ochodów — 7,

— kradzieży i włam ań — 12,

— napadów , pobić — 4,

— dewastacji, uszkodzeń m ienia — 6.

Naszego te re n u nie omijają również wyjątkowo brutalni przestępcy, zdecydo­

wani n a wszystko. Byli oni sprawcami dwóch zdarzeń:

• W dniu 7 listopada br., przed bram ą wjazdową na posesję, napadli na miesz­

kańca Kotorza Małego, którego dotkliwie pobili i zabrali większą ilość gotówki.

• W d niu 12 listopada br., na trasie Rzędów -Dylaki n ap ad li n a obywatela Niemiec, kierującego sam ochodem m-ki

„M ercedes”. Do zatrzym ania pojazdu użyli ostrych przedm iotów (być może k olczatki), pow odując w te n sposób przebicie ogum ienia. Nieświadomy ni­

czego kierowca podjął się je g o naprawy.

W tym czasie podeszło do niego trzech sprawców i obezwładnili go, bijąc m eta­

lową rurką. Celem napadu była kradzież sa m o ch o d u , ale bezw zględny sposób działania wskazywał, że przestępcy zde­

cydowani byli n a wszystko - włącznie z pozbawieniem życia ofiaiy.

W związku z wymienionymi zdarze­

niam i zwracamy się d o m ieszkańców (ewentualnych świadków), aby przeka­

zali wszelkie inforaincje dotyczące po­

pełnionych przestępstw (m ogą być ano­

n im o w e ) d o K o m isa ria tu P o licji w O zim ku lub w Turawie. P onadto apelu­

jem y, aby w ram ach program u „Samo­

p o m o c y S ą sie d z k ie j” i „B ez p iec zn a G m ina” lepiej zabezpieczać własne mie­

nie, zwracać uwagę n a podejrzane sytu­

acje i n ieznane osoby przebywające w pobliżu naszych domostw.

Roman Borkowski Stanisław Janik

Nowa ekologiczna kotłownia w Szkole Podstawowej w Zawadzie

Są m iejscowości, k tó re swym u ro k iem przy­

ciągają turystów z wielu regionów Polski. T u ­ rawa swój u ro k i p ięk n o zawdzięcza przed e wszystkim p o ło ż e n iu g eograficznem u. O ta ­ czające lasy iglaste i m ieszane, okalają jez io ra i d o d a ją jej u ro k u , a czyste, zdrow e pow ietrze i w oda w Małej Panwi i je z io ra c h ściągają licz­

nych rybaków i ludzi pragnących wypoczynku w uroczych zakątkach gminy.

A lbum y - kolorowy i czarno-biały - a u to r­

stwa Waltera Świerca utrwaliły wiele pięknych zakątków naszej gm iny i przekażą je naszym p o to m k o m . Cieszy to wszystkich tych, którym nie je s t o b o jętn e ja k wyglądają wioski naszej gm iny. Cieszy to, co je s t p ięk n e, czyste i este­

tyczne.

N iepokoi i denerw uje to, co je s t zniszczone i bezm y śln ie d ew astow ane. Być m oże, że aktów dewastacji d o k o n u ją grupy ludzi m ło­

dych, którym daleko je s t d o kultury bycia, którzy swoimi wybrykami niszczą i oszpecają owoce naszej w spólnej pracy; niszczą to, co m a służyć społeczeństw u przez wiele lat. M am tu n a myśli zniszczone znaki drogow e, ups­

trz o n e sklepy, przystanki autobusow e, wyrwy w k a m ie n n ej obudow ie wału Jezio ra D użego.

Rów nież n ie d o d a ją u ro k u ruiny budowli, k tó re n ie są ju ż n ik o m u p o trz e b n e, a straszą żywych ja k upiory z przeszłości.

R edakcja „Fali” zam ieszcza n iek tó re wido­

ki, k tó re d enerw ują n ie tylko zespół redakcyj­

ny. Myślę, że Czytelnicy właściwie ocenią to, co n ie dodaje u ro k u naszej pięknej ziem i tu- rawskiej.

Stanisław Pikuł

Co nas

denerw uje?

N o w e p rzy s ta n k i

Na terenie naszej gminy dokonuje się system atycznie wymiany przystanków autobusowych na bardziej estetyczne i funkcjonalne. W roku bieżącym zainsta­

lowano nowe obiekty w Bierdzanach, Kotorzu Małym i Kadłubie Tu rawskim.

W przyszłym roku pojawią się kolejne w Zawadzie i W ęgrach.

Stwierdzamy je d n a k z przykrością, że obiekty te w dużej m ierze ulegają celo­

wemu niszczeniu. Brak poczucia posza­

nowania własności społecznej ze strony wandali doprowadzić m oże do zanie­

ch a n ia dalszych wydatków inwestycyj­

nych na ten cel ze szkodą dla tych, któ­

rzy w różnych war unkach oczekują na swój środek lokomocji.

Redakcja

K o m u n ikat

U rząd G m iny zwraca się z up rzejm ą prośbą d o m ieszkańców Turawy o dalsze regulow anie należności

— zgodnie z p o d p isa n ą um ow ą — z tytułu udziału w budowie sieci kanalizacyjnej.

W spierające działanie ze strony ludności je s t bow iem jed n y m z zasadniczych elem entów możliwości uzyskania dotacji z innych źródeł finansow ania, a tym samym zakończenia w przewidywanym term inie tak p o trzeb n ej inwestycji.

Wójt Gminy

$ sjs

Z okazji urodzin serdeczne gratulacje

i życzenia zdrowia, pomyślności

i szczęścia w życiu osobistym,

wielu radości i satysfakcji z owoców życia w klim acie życzliwości

i wdzięczności otoczenia

Pani Jadw idze Brzezina z Zaw ady

Pani GertrudzieWodniok z Kadłuba Turawskiego

* ^Sj5

W esołych Świąt

i Szczęśliwego N ow ego Roku życzy

Sklep „G R ZE -M A Z "

w Turawie, ul. O polska 39 (obok Urzędu G m iny)

te I./fax (0 7 7 )2 1 2 -0 5 7 Sklep oferuje:

• panele

• tapety

• p łytki

• akcesoria budow lane ponadto, co tydzień,

z każdego w ym ie nio ne go asortymentu w yodrębniane są partie tow aru, do którego stosujemy o b n iżki cen

Przystanek autobusowy w B ierdzanach

W ojew ódzkie Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego w Opolu ul. Cygana 5 proponuje

najnowsze oferty oczyszczalni ścieków

typu BIOGRADEX, będące nową generacją oczyszczalni o doskonałych parametrach.

Oczyszczalnia BIOGRADEX

charakteryzuje się niezwykle korzystnymi parametrami:

• bardzo wysoką skutecznością oczyszczania ścieków (gwarantuje spełnienie norm EWG oraz polskich po roku 2000);

•-n iż s z y m i kosztami inwestycyjnymi w stosunku do rozwiązań tradycyjnych;

• - m ałym i kosztami eksploatacji (w cenach 1996 roku od 0,30 do 0,50 zł/m );

• - niskim zużyciem energii (~ 0,30 kW h/m );

• - nie jest uciążliw a dla otoczenia (jest bezzapachowa);

•-z a jm u je bardzo m ały teren (3— 5 razy mniejszy od oczyszczalni tradycyjnej);

• -k ró tk im okresem realizacji inwestycji;

• - proces technologiczny sterowany jest przy pomocy komputera^

• - zakres zastosowania — od 250 m /d do kilkudziesięciu tys. m /d.

Oczyszczalnia BIOGRADEX została nagrodzona 8 czerwca 1994 r. NAGRODĄ II STOPNIA

przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa

B I0G R A D EX

WR) SANBUD

KRZYŻÓWKA ŚWIĄTECZNA NR 23

28 9

29 30 31 32

74 33

■ ■ ■

■

W

48 84

49 50 51

■ ■ ■

■ 52

62

38 85 35

1 _m

■ ■ ■

78 1 1 ⁶² ■ ■ ■

79 80 14

81 82 83 84

■ ■ ■

■ ■

81

1 1

■ ■

■

97 76

98 99 100

■

31

■ ■ l

102

60 49

| ■ ■

■ ■

105

54

106

34 35 36

■ 42

79 163

71 50

■ ■

10

63 ■

11

8 12

, 8 ■ 87

13

52 ■ ,8 ■ 59

■ |

14 15 16

17 2

18

37 29 ■ ■

20

■ 58 ■

21

82 40 34 ■

22 23

24

86 ■

. 2 5

57 26

23 ■ ■

27

44 70

37 38

27 39

■ 40

22 6 30 72

80 ■ |

43 66

44

■ ■

45 46 47

12

65 5

57

26 51 ■ - ■

■ |

59

33 ■

60 39 l

61

45 28 ■

64

83 20 ■ ■

■ |

66 67 68

■ ■

69

■ l

71 47

72

76

■ 61 55

78

■ l

■ ■

6 6 ,

16 41

87

42 4

91 92 93 94 95 96

7 ______________________________________ ____

32H 6 8 ^ 1 6 9 ^ 1

« H H I

103 53 10 46

o | H 64H

6| 481 _____

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63

64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76

77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88

12-małe koło; 13-warzywo, zawierające m.in. żelazo i kwas szczawiowy; 14-nędzarz; 16-kochanek filmów)'; 17-rolnicze narzędzie z zębami; 19-pierwiastek o l.a. 23;

21-urojenie, mrzonka, fantazja; 22-były zespól Marka Grechuty; 24-utwór muzyczny dla piechoty; 25-grupuje m.in. drużyny piłkarskie; 26-miasto w woj. zielonogórskim;

27-mały kęs; 28-byl nim Kolumb; 32-służy chorym, z siedzibą w Kotorzu Małym; 37-należą do niego m.in. franciszkanie, dominikanie; 40-leczenie; 42-skrót jednostki częstotliwości; 43-„nogą zamiata”; 45-pożarna lub miejska; 48-miejscowość obok Turawy; 55-humorystyczne widowisko estradowe; 56-potocznie rzeźnik; 58-ktoś nieładny;

59-sejmowy akt prawny; 60-oznaczenie jednostki kiur (wspak); 61-produkt pracy ludzkiej, elem ent handlu; 62-choroba weneryczna, kiła; 63-sędzia na boisku; 64-mała sieja; 65-glon mórz tropikalnych, krasnorost; 66-działo do strzelania; 69-symbol radu; 70-jedna z płóz do ślizgania na śniegu; 73-urojenie; 77-mała wieś między Tułami i Bazanami; 79-skupienie, ześrodkowywanie; 86-osiągnięcie, wyśmienitość, doskonałość; 87-dni Bożego Narodzenia; 88-stolica Lombardii; 89-usunięcie niewielkich braków; 90-prowadzenie statku w czasie burzy morskiej; 97-kobieta z rodu Romów, wróży; 101-gęsty, zbity splot trawy z ziemią; 102-blagier, kłamca; 103-wierszowana zagadka; 104-do wieszania ubrań; 105-pod oponą; 106-impertynentka, kobieta zarozumiała.

PIONOWO: 1-część marynarki, płaszcza, koszuli; 2-np. ... okresowy pierwiastków; 3-trofeum; 4-błaznowanie, figle błazeńskie; 5-ochronne nakrycie głowy; 6-kolorowe zjawisko świetlne na niebie; 7-miejscowość w gminie Turawa nad Jemielnicą; 8-mała Aneta; 15-odkrycie Kolumba; 18-miasto nad jeziorem Jeziorak; 19-jej imieniny 28 kwietnia; 20-rokowanie, pertraktacja; 23-na niej dzwony; 27-koń cisawy lub drzewo liściaste; 29-są nią m.in. archaik, mezozoik; 30-w nim pełno drzew; 31 jeśli kulszowa to ischias; 33-część hektara; 34-typ radzieckich samolotów lub skała osadowa; 35-sto arów (wspak); 36-„szklany” rzemieślnik; 37-przesądna wiara; 38-potocznie o samochodzie pogotowia ratunkowego; 39-charakter, rodzaj lub przyroda; 41-wszystko w porządku; 44-pokrywa łąki, parki; 46-pojazd bez silnika; 47-prymitywne urządzenie do mielenia ziarna; 48-kość połączona z obojczykami lub kładka nad rzeką; 49-powtarza się w wierszu lub melodii; 50-przymiotnik często powtarzany w czasie powodzi;

51-przeraźliwy dźwięk; 52-starożytna nazwa Hiszpanii; 53-cykuta, trująca bylina; 54-jeśli ...wyznaniowy to sekta; 56-miara ciała; 57-pokrywa ciała zwierząt; 67-pierwiastek o l.a. 39 (wspak); 68-dźwięk prosty lub poziom dźwięku; 71-imię boksera Muhammada; 72-symbol trotylu; 74-potocznie odbiornik radiowy; 75-dom dla bydła; 76-sierść, włosy (potocznie); 77-wał, pręt na którym obraca się np. koło; 78-wokół niej ziemia obraca się raz na dobę; 80-zakładane na koła; 81-żeński potomek; 82-przyzwyczajenie;

83-strome skaliste wybrzeże przy ujściu rzek; 84-moneta USA; 85-bóg miłości, Eros; 91-epidemia; 92-dozór piecza; 93-Opole lub Ozimek; 94-zgiełk; 95-k.o. na ringu;

96-wykaz błędów drukarskich; 97-cieplej niż zimno; 98-przemoc; 99-miano; 100-na kopercie.

R ozw iązan ie p o le g a n a rozszyfrow an iu h a sła o d 1 d o 88

O pracow ał Piotr Je n d rze j

Wśród Czytelników, którzy do dnia 10 lutego 1998 r. prześlą prawidłowe rozwiązania na adres: Urząd Gminy w Turawie, ul. Opolska 39c, Redakcja „Fali”, rozlosowane

zostaną nagrody książkowe. Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki n r 22 nagrodę książkową wylosowała

zam. Ligota Turawska ul. Główna 27. Nagrodę

wysyłamy pocztą.

M yśli nieuczesane

L udzie ro sn ą i zabijają się o to, kto wyższy.

A ijk W W W

Sztuka idzie n a p rz ó d , a za nią strażnicy.

jl&k iTk W W W

Żeby d o niew ygód życiowych należała ciasnota umysłowa.

W W W

Arcydzieło p o jm ują naw et głu­

pi. Ale jak że inaczej?

* » »

W ieńczymy czoła je d y n ie tym, którzy j e mają.

I n a początku niektórych pieś­

n i stał zam iast klucza wiolinowe­

go — paragraf.

0 0 0

Gdy bajki polityczne mówią o zw ierzętach — chyba czas n ielu ­ dzki.

*titW W W

N ie m a n o w ych k ie ru n k ó w , je s t je d e n : o d człowieka d o czło­

wieka.

0 0 0

H U M O R

Przychodzi b aba d o lekarza w jed n y m ręk u trzy­

m a telewizor, a w d ru g im paczkę kawy.

— Co p a n i jest? — pyta lekarz.

— T eleekspress...

0 0 0

Przychodzi b ab a d o lekarza z żabą n a głowie.

— Co p a n i jest? — pyta lekarz.

— Patrz p an , coś m i się d o d... przykleiło — odpow iada żaba.

*Tk *** *1*

W W W

W ychodzi Masztalski z restauracji i w pada n a teściową. T a patrzy n a nieg o z obrzydzeniem :

— Co ciebie widzę, ty giździe zatracony, to z szynku wychodzisz!

— A co wy byście chcieli? Żebych nigdy n ie wy­

chodził?

0 0 0

Masztalski spił się d o nieprzytom ności. Stoi p o d latarn ią i chwieje się n a n o g ach.

— Skąd p an jest? — pyta jakiś in telig en t.

— Z Adantydy...

— Przecież A tlantyda je s t zalana!

— A jo to nie?

0 0 0

— Życie rozpoczyna się p o pięćdziesiątce — stwierdza Masztalski.

— A p o setce albo dw óch — k o m e n tu je Ecik — je s t jeszcze przyjem niej.

^ 0 0

— C hodź d o k in a — zachęca Masztalski Ecika.

— J o ju ż n ie c h o d zę d o kina.

— A co się stało?

— Byłżech w kinie tydzień te m u i n a koń cu pokazywali b lan k ożarteg o chłopa...

— I skiś ożarteg o c h ło p a d o k ina n ie pójdziesz?

— Ale wiesz, ten ożarty c h ło p to był jo!

W W W

K w a rta ln ik T o w a rz y s tw a M iło ś n ik ó w Z ie m i T u ra w s k ie j „ F a la ”

R e d a k to r n a c ze ln y - Leonard Richta, s e k re ta rz re d a k c ji - Teresa Żulewska, re d a k to r te c h n ic z n y - Roman Borkowski Z re d a k c ją s ta le w s p ó łp ra c u ją : Walter ¿wierć, Edward Malisz, Henryk Jakubowski, Stanisław Pikul, Piotr Jendrzej S k ła d i druk: Wydawnictwo Instytut Śląski Sp. z o.o., 45-082 Opole, ul. Piastowska 17, tel. (0-77) 540-123

Redakcja nie odpowiada za treść umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów.