I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O r g a n p u b l i k a c y j n y W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu A p ro w izacji i H and lu , W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu Przemysłowego, Izb y P rzem ysłow o-H andlow ej i Izb y Rzemieślniczej w Poznaniu
Rok II 6 lipca 1 9 4 6 Nr 2 7
P o w stan ie i w y g a ś n ię c ie z o b o w ią z a ń p o d a tk o w y c h
1. Powstanie zobowiązań podatkowych.
Z n a n y ju ż C z y te ln ik o m z p o p rz e d n ic h n u m e ró w „ T y g o d n ik a " d e k re t o Z o b o w ią za n ia ch P o d a tko w ych stanow i, iż zob ow iąza nia p o d a tk o w e p o w s ta je z c h w ilą do ręcze nia p o d a tn ik o w i, a w razie ś m ie rc i p o d a tn ik a je go spa dko bie rcom - - w sposób p ra w e m p rz e p is a n y — d e c y z ji u s ta la ją c e j zo
b o w ią zan ie poda tko w e .
Je że li p rz e p is y p ra w n e p rz e w id u ją o b o w ią ze k uiszcze
nia p o d a tk u bez uprzedniego doręczenia d e c y z ji, zob ow iąza
nie p o d a tk o w e p o w s ta je z nastaniem o k o lic z n o ś c i w ska za
n y c h w przepisach p ra w n y c h .
Z obo w iązan ie p o d a tk o w e p ła tn e je s t w te rm in ie o k re ś lo n y m w usta w ie . Je że li te rm in p ła tn o ś c i je s t w u sta w ie o k re ś lo n y k alen darzo w o , d e c y z ja zaś us ta la ją c a należność m e zosta ła doręczona co n a jm n ie j na m ie siąc prze d te rm i
nem p ła tn o ś c i k a le n d a rz o w o okre ślo n ym , o b o w ią z u je p rz e pis, iż te rm in p ła tn o ś c i należności z ty tu łu zobow iąza
n ia po da tko w e go u p ły w a w m ie siąc po doręczeniu d e c y z ji u s ta la ją c e j należność.
2. W ygaśnięcie zobowiązań po
datkowych
W ro zd zia le o w y g a ś n ię c iu zobow iązań p o d a tk o w y c h d e k re t o k re ś la sposoby w y k o n a n ia zobow iązań oraz u p ra w n ie n ia p o d a tn ik ó w i w ła d z y p o d a t
k o w e j co do k o le jn o ś c i z a lic z e n ia w p ła t.
Z o b o w ią za n ie p o d a tk o w e w yg asa przez zapłatę, p o trą c e n ie, u m o rzen ie lu b p rz e d a w n ie nie.
1. Zapłata
Z a p ła ta nale żności z ty tu łu zobow iązania p o d a tko w e g o n a stęp uje p ie n ię d z m i m a ją c y m i obieg p ra w n y w c h w ili zap ła ty.
M in is te r S karbu m oże je d n a k w dro dze rozporządzenia o k re ś la ć także in ną fo rm ę za
p ła ty o b o k z a p ła ty p ie n ię d z m i m a ją c y m i ob ie g p ra w n y w c h w i
l i za p ła ty .
P rzy d o k o n y w a n iu z a p ła ty d łu ż n ik m a ją c y różn e z o b o w ią zania po d a tk o w e może w skazać p rz y zapłacie, k tó re zobow iąza
n ie chce uiścić.
Z teg o je d n a k, co przyp ad a n a rach u n e k danego zob o
w ią z a n ia p o d a tk o w e g o , w ła d z a p o d a tk o w a ma p ra w o za
spokoić pTzede w s z y s tk im k o s z ty eg z e k u c y jn e oraz do da t
k i za z w ło k ę .
W b ra k u ja k ie g o k o lw ie k ośw iadczenia ze s tro n y d łu ż n ik a , z ap ła tę z a ra c h o w u je się przede W szystkim na g rz y w n y i k a r y pieniężne a na stępn ie na po czet zobow iązania, k tó re g o te rm in p ła tn o ś c i u p ły n ą ł, je ż e li zaś je s t k ilk a zobo
w iązań —- na poczet zobow iązania, k tó re nie k o rz y s ta z p r z y w ile jó w i pierw sze ństw a zasp oko jen ia , a to w k o le j
ności od na jd a w n ie jsze g o .
W ty m m ie js c u n a le ż y p o ru s z y ć sprawę p rz y w ile jó w i pie rw sze ń stw a zasp o ko je n ia zob ow iąza ń p o d a tk o w y c h .
D e k re t o Z obo w iązan ia ch P o d a tk o w y c h sta n o w i w te j m ierze, iż podatki rzeczowe (a n ie osobiste) k o rz y s ta ją z ustaw ow ego p ra w a zastaw u i pierw sze ństw a zasp oko jen ia z m a ją tk u , k tó r y p r z y ję ty b y ł do p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia , przed w s z y s tk im i in n y m i w ie rz y te ln o ś c ia m i, n ie w y łą c z a ją c
w ie rz y te ln o ś c i h ip o te c z n y c h i w s z e lk ic h in n y c h w ie rz y te ln o ści u p rz y w ile jo w a n y c h z w y ją tk ie m k o s z tó w e g z e k u c y j
nych.
Z u sta w ow ego p ra w a za
staw u i p ie rw s z e ń s tw a zaspo
k o je n ia k o rz y s ta ją po nadto po
d a tk i rzeczow e bez w z g lę d u na zm ianę w ty tu le w ła s n o ś c i m a
ją tk u oraz je ż e li chodzi o m a ją tek przedsiębiorstwa, w stosun
k u do w s z y s tk ic h w chodzących w sk ła d je g o p rz e d m io tó w i to cho cia żby n ie n a le ż a ły one do je go w ła ś c ic ie la .
Rozporządzenie m in. Skarbu o k re ś li, ja k ie p rz e d m io ty u w a żać n a le ż y za w chodzące w sk ła d m a ją tk u p rze d się b io rstw a .
Je że li chodzi o zagadnienie p rz e d m io tó w , k tó re m a ją b yć okre ślo ne ja k o m a ją te k p rz e d się b io rstw a , to n ie przesądzając u re g u lo w a n ia te j k w e s tii przez rozporządzenie w y k o n a w c z e n a le ż y p rz y ją ć , iż chodzi tu o m a
ją te k p rz e d s ię b io rs tw a w do
tychczas o b o w ią z u ją c y m ro z u m ie niu .
W tym numerze:
P ow stanie i w y g a ś n ię c ie zobow iązań p o d a tk o w y c h
— P od staw y u s tro ju gospodarczego P o ls k i. — Z aga d n ie n ia gospodarcze Z ie m i L u b u s k ie j. — U l
g i p o d a tk o w e . ■—■ P o ra d n ik księ go w eg o. — P raco w n ic y u m y s ło w i. — O g ó ln o k ra jo w e T a rg i Jesienne
„O dzie ż i D o m " w Poznaniu.
W najbliższych numerach:
O d p o w ie d zia ln o ść za zob ow iąza nia p o d a tk o w e . — Z a lic z k i na p o d a te k docho do w y. — P o ra d n ik k s ię gowego. —- K sięgow ość w ś w ie tle n o w y c h p rz e p i
sów. —■ K to p o dlega ubezpieczeniom społecznym
— Podw yższenie o p ła t stem plow ych.
Stale działy:
S karbow ość — K sięgow ość — Pieniądz i k re d y t — S pra w y socjaln e — K o m u n ik a c ja — U s ta w o d a w stw o h a n d lo w e — A d m in is tra c ja p rze m ysło w a - P rzem ysł — R zem iosło — H andel.
Za m a ją te k ruch om y, nale żący Jo prz e d s ię b io rs tw a u w a ża się w s z y s tk ie rzeczy ruchom e, n ie w y łą c z a ją c w ie r z y te l
ności i in n y c h p ra w m a ją tk o w y c h , wchodzące w skład p rz d s ię b io rs tw a bez w z g lę d u n a in n e do n ic h pra w a osób trzecich.
W szczególności uw aża s ię za należące do p rz e d s ię b io r
stw a rzeczy n a ję te lu b dzierża w io ne od osób trz e c ic h albo na mOiCy ja k ie g o k o lw ie k innego t y tu łu oddane do przedsię
b io rs tw a celem stałego lu b n a w e t czasowego ic h u ż y w a n ia lu b u ż y tk o w a n ia .
N ie uw aża się za m a ją te k ruch om y, należący do p rz e d s ię b io rs tw a je d y n ie n a s tę p u ją c y c h rzeczy wchodzących w s k ła d p rz e d s ię b io rs tw a :
1. p rz y ję ty c h do p rz e s ia n ia przez p rz e d s ię b io rs tw o e k spe dycyjne,
2. p rz y ję ty c h do p rz e w ie z ie n ia przez prz e d s ię b io rs tw !) przew ozow e,
3. p rz y ję ty c h do prze ch o w a n ia na m ocy u m o w y o prze
c h o w a n iu ja k ró w n ie ż n a m o c y u m o w y składu, je ż e li p rz e d s ię b io rc a S k ła d o w y nie n a b y ł p ra w a w łasno ści na rzeczach z ło żon ych; prze dsiębiorca s k ła d o w y m o
że na być w łasność na rzeczach za m ie n n ych (k tó re to rzeczy uw aża się za należące do prze d się b io rstw a ), od d a n ych na prze cho w an ie z zastrzeżeniem , iż prze
cho w a w ca może n im i rozporządzać i ma z w ró c ić ta k ą samą ilo ś ć rzeczy tego sa m e g o -g a tu n ku i ta k ie j sam ej ja k o ś c i,
4. p rz y ję ty c h do n a p ra w y ,
5. p rz y ję ty c h do przerobu, je ż e li oddanie do przerobu n ie na stą p iło w z w ią z k u iz p ro w a d z e n ie m przez odda
jącego p rze d się b io rstw a ha nd low eg o lu b p rz e m y s ło wego,
6. p rz y ję ty c h do sprzedaży przez prze dsiębiorstw o ' k o m iso w e pod ściśle o k re ś lo n y m i w a ru n k a m i,
7. w ie rz y te ln o ś c i p rz e d s ię b io rs tw a 'kom isow ego z t y tu łu ceny rzeczy p rz y ję ty c h do sprzedaży je ż e li rzeczy te n ie b y ły uw ażane za w chodzące w sk ła d przedsię
b io rs tw a ,
8. w ie rz y te ln o ś c i p ie n ię żn ych , co do k tó r y c h danem u p rz e d s ię b io rs tw u zlecono inlkaso lu b in n ą re a liz a c ję w ie rz y te ln o ś c i.
Isto tn e znaczenie ty c h zasad po le ga na ty m , że w e d łu g n ic h m ogą należeć do p rze d się b io rstw a :
a) n ie ty lk o rzeczy zm ysłow e, lecz też w ie rz y te ln o ś c i i in ne pra w a m a ją tk o w e ,
b) nie ty lk o rzeczy będące w łasno ścią danego przedsię
b io rc y , lecz też będące w łasno ścią in n y c h osób.
W y p a d a p o d k re ś lić , że chodzi tu o p rz e d m io ty w ch od zą
ce w skła d p rz e d s ię b io rs tw a ja k o z org an izow an ej całości c z y li te rzeczy, k tó re „z a p e w n ia ją możność pro w a dzen ia da
nego p rz e d s ię b io rs tw a ", „tw o rz ą podstaw ę z a ro b k o w e j dzia
łalności" przedsiębiorcy. Z okoliczności w ięc, że pewna rzecz znajduje się w lokalu przedsiębiorstwa, n ie w yn ik a samo przez się, że ona do przedsiębiorstwa „należy".
2. Potrącenie
D e k re t sta n o w i w te j m ierze, iż na w n io s e k d łu ż n ik a zob ow iąza nie p o d a tk o w e uleg a p o trą c e n iu z je go w zajem ną, bezsporną i w y m a g a ln ą w ie rz y te ln o ś c ią w o be c S karb u Pań
stwa.
W ie rz y te ln o ś c ia m i są ró w n ie ż k w o ty n a d m ie rn ie lu b n ie n a le ż n ie uiszczone ty tu łe m zobow iązań p o d a tk o w y c h oraz k o s z tó w e g z e k u c y jn y c h ; k w o ty te u le g a ją z a lic z e n iu na p o czet in n y c h p ła tn y c h zobow iązań p o d a tk o w y c h dłużn ika, a w ic h b ra k u u le g a ją z w ro to w i w gotów ce.
O d o ko n a n iu p o trą c e n ia (zaliczenia) w ładza zaw iad am ia rów no cześnie d łu ż n ik a . Żądanie z w ro tu n a d p ła ty p rz e d a w nia się z u p ły w e m następnego ro k u k alen darzo w e go po roku , w k tó ry m n a d p ła ta po w stała.
N o w o ś c ią je s t, iż ograniczenia, że w ie rz y te ln o ś c i te m a ją p o cho dzić ze stosunku p ry w a tn o -p ra w n e g o , ja k s ta n o w iła O rd y n a c ja P odatkow a, d e k re t nie zaw iera. P otrącenie n a s tę p u je na w n io s e k d łu ż n ik a . W ie rz y te ln o ś c i w po staci n a d
p ła t m uszą b yć zaliczane z urzędu bez w n io s k u d łu ż n ik a . U n o rm o w a n ie zagad nie nia p o trą c a n ia w ie rz y te ln o ś c i w o bec S karb u Państwa je s t dlatego potrzebne, po niew aż p rz e p is y K od eksu zobow iązań o „p o trą c e n iu " dotyczą (ja k c a ły K odeks zobow iązań) stan ów fa k ty c z n y c h , u n o rm o w a n y c h w y łą c z n ie przez pra w o p ry w a tn e , a zatem p rz y p a d k u , w k tó ry m obie w ie rz y te ln o ś c i są p ry w a tn o p ra w n e .
Z te k s tu „w o b e c S karbu P aństw a" (z niezastosow ania te k s tu „w o b e c P aństw a") w y n ik a , że d łu ż n ik n ie je s t u p ra w n io n y do p o trą c e n ia w ie rz y te ln o ś c i w o be c prze d się b io rstw a
pa ństw o w eg o, lu b z a kła d u pa ństw ow ego, je ż e li przedsię
b io rs tw o lu b zakład je s t osobą p ra w n ą (np. w obec m on o
p o lu pa ństw ow ego). N a to m ia s t p o w in n a b y ć p o trą con a na w n io s e k d łu ż n ik a w ie rz y te ln o ś ć w obec ta k ie g o prze dsię
b io rs tw a państw ow ego, k tó re nie je s t odrębną osobą praw ną, lecz je s t w łasno ścią S karbu P aństw a (np. w o be c zarządu la sów p a ń s tw o w y c h , u z d ro w is k a pa ństw o w eg o it p .).
K om pensacja w ie rz y te ln o ś c i „w o b e c S karbu P aństw a"
ma je d n a k ty lk o to znaczenie,- że d łu ż n ik będący w ie rz y c ie le m w o be c Skarbu, ma p ra w o żądać p o trą c e n ia s w o je j w ie rz y te ln o ś c i, g d y n a tom ia st d łu ż n ik , będący w ie rz y c ie le m w o be c Państwa, ale n ie wobec S karb u Państwa, ta k ie g o p:s.
w a n ie ma. N a le ż y p iz y ją ć ,iż n ie znaczy to , żeby w ła d z y p o d a tk o w e j b y ło zabronione ze zw o lić na p o trą c e n ie w ie rz y te ln o ś c i d łu ż n ik a np. w obec Państw ow ego M o n o p o lu S p iry tusow ego; a zatem p o trą c e n ie w ie rz y te ln o ś c i, k tó rą d łu ż n ik ma w o be c Państwa, lecz n ie w obec S karbu Państwa, p o w in no b yć po zostaw ion e uzn an iu w ła d z y .
3. Przedawnienie
Z obo w iązan ie p o d a tko w e prze d a w n ia się z u p ły w e m 5 la t, liczą c od koń ca ro k u kalendarzow ego, w k tó ry m u p ły n ą ł te rm in płatno ści.
O droczenie te rm in u pła tn o ś c i, rozłoże nie na r a ty na le ż
n o ści oraz każda czynność w ła d z y zm ie rzają ca do ścią gn ię
cia należności a podana do w ia d o m o ś c i d łu ż n ik a , p rz e ry w a bieg prze da w nien ia.
P rzed aw nie nie b ie g n ie na no w o po u p ły w ie tego ro k u kalendarzow ego, w k tó ry m u p ły n ą ł te rm in w ska zan y w de
c y z ji o od rocze niu lu b te rm in p ła tn o ś c i o s ta tn ie j r a ty albo, w k tó ry m dokonano czynności, zm ie rz a ją c e j d o ściągnięcia należności.
N ie w y g a s a ją z ty tu łu p rz e d a w n ie n ia zob ow iąza nia p o d a tko w e zabezpieczone h ip o tó k ą lu b zastawem . Zobowiąż zania te m ogą b yć je d n a k zaspokojone ty lk o z p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h , na k tó ry c h z o s ta ły zabezpieczone.
4. Dodatki za zw łokę
N o w ą ko n c e p c ją w p ro w a d zo n ą przez d e k re t o Z o b o w ią zaniach P o d a tk o w y c h je s t zerw anie z d o tychczaso w ym sy stemem o b lic z a n ia t. zw. odsetek za z w ło k ę w p ro s ty m sto
sunku do czasu, co n o s iło ch a ra k te r pew nego ro d z a ju od
setek od p o ż y c z k i i w p ro w a d za tzw. d o d a tk i za z w ło k ę bę
dące ostrą re p re s ją w stosunku do d łu ż n ik ó w z aleg ają cych z uiszczeniem należności.
D o d a tk i te w z ra s ta ją w strom ej p ro g re s ji od dn ia następ
nego po u ip ływ ie te rm in u p ła tn o ś c i w n a stępu ją cej w y s o kości:
1. p r z y zw łoce nie dłuższej niż 14 — d n i — 1% od za
legło ści,
2. p rz y zw łoce ponad 14 d n i a nie dłuższej n iż 1 m iesiąc 2% od zaległości,
3. p rz y z w łoce ponad 1 m ie siąc a n ie dłuższej n iż 3 m ie ; siące 8-% od zaległości,
4. p rz y zw łoce ponad 3 m iesiące a nie dłuższej niż 5 m ie się cy 15% o d zaległości,
5. pirzy z w łoce ponad 5 m ie s ię c y 20% od zaległości.
mgr Z. M ielcarzew icz
Zgon dyr. Izb y P rz e m .-H a n d lo w e j w W a rs z a w ie
D n ia 29 czerw ca br. zm a rł d y re k to r Iz b y P.-H. w W a r
szawie d r A n d rz e j M a rc h w iń s k i. Przez śm ierć sw ego d y r e k to ra Izba W arszaw ska po n io sła n ie p o w e to w a n ą stratę, Z m ar
ły b o w ie m b y ł' je d n y m z n a jd z ie ln ie js z y c h p ra c o w n ik ó w sam orządu gospodarczego, na k tó re g o te re n ie p ra c o w a ł od p o czą tku je g o zap row adzenia w w o je w ó d z tw a c h c e n tra ln y c h , przeszedłszy doń ze s łu ż b y w M . S. Z. Przez k ilk a la t z a j
m o w a ł Z m a rły s ta n o w is k o w .-d y re k to ra Z w ią z k u P rzem ysłu Chem icznego w Polsce, po czym znow u p o w ró c ił do sam o
rządu gospodarczego. Szczególniej cenną b y ła je g o d z ia ła l
ność na te re n ie M ię d z y n a ro d o w e j Iz b y H a n d lo w e j przed w o jn ą . W czasie o k u p a c ji p ra c o w a ł nadal w Iz b ie P rzem ysło
w o -H a n d lo w e j w W arszaw ie, o sta tn io p e łn ił d o d a tko w o fu n k c je d y re k to ra Zrzeszenia E k s p o rte ró w i Im p o rte ró w R. P. oraz w y k ła d o w c y na S. G. H. w W arszaw ie.
Pogrzeb o d b y ł się w S k o lim o w ie dn ia 2 lip c a br.
Izbie P.-H. w W a rs z a w ie oraz R odzinie zm arłego w y ra ż a re d a k c ja naszego pism a serdeczne w spółczucie.
Podstawy ustroju gospodarczego Polski
(z p rz e m ó w ie n ia m in is tra P rzem ysłu H ila re g o M in c a na w ie c u w P oznaniu w d n iu 26 czerw ca br.
W d n iu 26 czerw ca br. o d b y ł się w P oznaniu w z w ią z
k u j. refere nd um lu d o w y m w ie c p u b lic z n y , na k tó ry m m in is te r P rzem ysłu H ila r y M in c w y g ło s ił prze m ów ien ie, k t ó rego część dotyczącą ż y c ia gospodarczego p o d a je m y po niżej.
Nasz u s tró j gospodarczy je s t czymś sw o istym , czego nie m ożna p o ró w n a ć do d e m o k ra c ji za ch o d n ie j, od k tó r e j .różni
my" się w sposób zasadniczy, m ia n o w ic ie lik w id a c ją w ie l
k ie j w łasno ści z ie m s k ie j i w ie lk ie g o k a p ita liz m u , b ra k ie m k a r te li i tru s tó w . N ie m n ie j zasadniczą ró ż n ic ę s ta n o w i za
cho w a nie ja k o zasady m ilio n o w y c h mas in d y w id u a ln y c h gospodarstw ch ło p skich , setek ty s ię c y p ry w a tn y c h z a k ła dów rzem ieśln iczych , d ziesią tek ty s ię c y p ry w a tn y c h prze d
s ię b io rs tw h a n d lo w y c h i ty s ię c y p ry w a tn y c h p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h . Jesteśm y w ię c w Polsce czymś n o w y m , co odbiega od tzw . d e m o k ra c ji zach od nie j i od tzw . d e m o k ra c ji s o w ie c k ie j. M ożn a te n u s tró j nazwać p ó łs o c ja lis ty c z n y m lu b p ó łk a p ita lis ty c z n y m , m y go na z y w a m y u s tro je m d e m o k ra c ji lu d o w e j. Zm iana u s tro ju w Polsce w y s tą p iła w sposób n a j
b a rd z ie j k la s y c z n y i n a jb a rd z ie j w y ra ź n y , dlatego zaczy
na się ju ż m ó w ić w św iecie o p o ls k im system ie gospodar
czym, o p o ls k ie j drodze ro z w o ju . Ja k ie są głów n e cechy tego p o ls k ie g o u s tro ju gospodarczego? Są tr z y ta k ie cechy, pierw szą z n ic h s ta n o w i po łą czenie d z ia ła ln o ś c i Państwa w p o d s ta w o w y c h gałęziach g o spo da rki n a ro d o w e j z d z ia ła ln o ś c ią w ie lk ie g o i ro z w in ię te g o s ekto ra p ry w a tn e j in ic ja ty w y . Praca tego s ekto ra sta n o w i u z u p e łn ie n ie p ra c y z a k ła dów p a ń s tw o w y c h . S p o ty k a m y się często z w y ra ż o n ą oba
wą, że to je s t rzecz prze jścio w a , że to je s t m anew r, że to ty lk o na dzisiaj. Ludzie, k tó r z y ta k m ó w ią , n ie ro z u m ie ją
is to ty naszego u s tro ju , w k r o c z y li na złą i fa łs z y w ą drogę.
Z apytu ją,' czy te zm iany, k tó re z o s ta ły przeprow adzone, są ju ż ostateczne, czy w ię c e j ju ż ic h mie będzie. M ó w c a s tw ie r
dził, że k o łc h o z ó w nie będzie, nie będzie dalszych up ań
s t w ó w ień i w o d n ie s ie n iu do nie ru ch o m o ści m ie js k ic h , poza W arszaw ą nie będzie dalszych um iastowień.
D ru gą cechą c h a ra k te ry s ty c z n ą naszego u s tro ju gospo
darczego je st, że zap ew nia on nam suw erenność gospodarczą i ty m sam ym p o lity c z n ą . Ta suw erenność gospodarcza nie je s t czymś a b s tra k c y jn y m , je s t rzeczą bardzo u c h w y tn ą .
T u p. M in is te r p rz y to c z y ł dw a k o n k re tn e p rz y k ła d y . T rzecią cechę n a jis to tn ie js z ą i n a jw a ż n ie js z ą s ta n o w i fa k t, że te w ie lk ie z m ia n y u s tro jo w e o s ią g n ę lib y ś m y bez ro z le w u k r w i i m am y zam iar bez k r w i ro z le w u ten nasz u s tró j d a le j rozszerzać, p o p ra w ia ć i uzupełniać.
C zy ten u s tró j da p o z y ty w n e w y n ik i? N ie w ą tp liw ie tak.
Je że li p o d s u m u je m y b ila n s p ra c y ty c h os ta tn ic h k ilk u n a s tu m iesięcy, to s tw ie rd z im y , że ro z w ija ¡się szybciej, s p ra w n ie j i z m n ie js z y m i o fia ra m i ja k in ne k ra je , choć je s te ś m y po te j w o jn ie w p o ło ż e n iu bez p o ró w n a n ia gorszym od po ło żenia naszego po ta m te j w o jn ie i w gorszym też o d p o ło ż e n ia in n y c h k ra jó w . N ie ma u nas be zro b o tn ych , je s t n a tom ia st b ra k s ił rob oczych i b ra k ten będzie się w zm agał. M ó w c a s tw ie rd z ił, że nie w id z i w p rzyszło ści poza c z y n n ik a m i na
tu r y p o lity c z n e j sił, k tó re b y m o g ły p o w strzym a ć nasz s z y b k i i p e w n y marsz naprzód, nie w i d z i m o ż liw o ś c i k r y zysu i p o w ik ł a ń f in a n s o w y c h an i m o ż liw o ś c i załam ania p e r
s p e k ty w y ro z w o jo w e j.
Z ag ad n ien ia gospodarcze Ziem i Lubuskiej
(Przemówienie dyr. Izby Skarbwej w Poznaniu p. mgr Dudowicza)
D y re k to r Iz b y S ka rb o w e j w P oznaniu St. D u d o w ic z n a w ią z u ją c do uw ag w refera tach, do ty c z ą c y c h na d m ie rn y c h obciążeń p o d a tk o w y c h na Z ie m i L u b u s k ie j, oraz m ogącego stąd ¡powstać zah am o w an ia d o p ły w u elem entu osiedleńcze
go stw ierdza, że k w e s tia ta s ta n o w i je d n ą z zasadniczych tro s k w ła d z s karb ow ych, k tó re w ram ach o b o w ią z u ją c y c h prz e p is ó w s ta ra ją się ud zie lać ja k n a jd a le j id ą ce j p o m ocy p rze dsiębiorstw o m p ry w a tn y m is tn ie ją c y m i ¡nowopow sta
ją c y m na ty c h ziem iach.
Jako p rz y k ła d m ó w c a ¡przytoczył fa k ty c z n e obciążenie da n in a m i p a ń s tw o w y m i p o w ia tó w sulę c iń s k ie g o , s łu b ic k ie g o i ry p iń s k ie g o , k tó re og ółem w m ie s ią c u k w ie tn iu br. u iś c iły z a le d w ie 127.000,— z ł p o d a tk u o b rotow ego i dochodowego, co sta n o w i obciążenie m iesięczne jednego prze d się b io rstw a w a ha jące się średnio w g ra n ic a c h 400,— zł.
C a łk o w ity n a to m ia st w p ły w z o m a w ia n y c h po da tkó w ze w s z y s tk ic h 14 p o w ia tó w Z ie m i L u b u s k ie j w y n o s ił w k w ie tn iu br. z a le d w ie o 30 ¡proc. w ię c e j od. sum y w p ły w ó w jednego ty lk o np. p o w ia tu w ą g ro w ie c k ie g o .
W s k a z u ją c na pow yższe d y r. D u d o w ic z p o d k re ś lił, iż n a dm ierne o b cią żenia i obaw a o zagrożenie eg zystencji
p rz e d s ię b io rs tw p ry w a tn y c h na zie m iach no w o p rz y łą c z o n y c h is tn ie ć n ie mogą.
W z w ią z k u z poruszoną, w re fe ra c ie d y r. S ob kow skieg o spraw ą z b y t w ą s k ic h u lg p o d a tk o w y c h d la re p a tria n tó w , m ów ca stw ierdza, że u lg i te s ta n o w ią w stę p n ą t y lk o fazę szczególnej p o lit y k i p o d a tk o w e j M in is te rs tw a S karb u w od
n ie s ie n iu do z ie m n o w o p rz y łą c z o n y c h oraz, że izb a S k a r
bow a w P oznaniu p rz e s ła ła ju ż w ła d z o m C e n tra ln y m sw oje uwagi- i w n io s k i co do k o n ie c z n o ś c i szerszego p rz y z n a n ia ulg p o d a tk o w y c h dla Z ie m i L u b u s k ie j.
Zaznaczając o k o n ty n u o w a n iu p o czyna ń Iz b y S karb ow ej w k ie ru n k u uz y s k a n ia o m a w ia n y c h u lg , m ów ca zaznaczył, że w y d a ł ju ż w sw o im zakre sie o d p o w ie d n ie zarządzenie p o d le g ły m urzę do m sk a rb o w y m , co do ¡szczególnego postępo
w a n ia w ła d z s k a rb o w y c h w o d n ie s ie n iu do p rze dsiębiorstw , p o ło żonych na te re n a c h ¡now oprzyłączonych do w o je w ó d z tw a
poznańskiego. ; . . ,
P rzem ów ienie swe d y r. D u do w icz z a k o ń c z y ł ¡stwierdze
niem , iż w ła d zo m pa ństw o 'w vm ¡szczególnie zależy na ja k najszybszym zag osp od arow an iu zie m od zyskan ych elem en
tem s ta ły m i tw ó rc z y m , oraz że elem ent ten ze s tro n y w ła d z p o d a tk o w y c h może ¡liczyć na pe łn e zrozum ienie jego s y tu a c ji gospodarczej.
In d yw id u aln e u lg i w podatkach d la osadników n a Ziem iach O dzyskanych
N a w ią z u ją c do p rz e m ó w ie n ia dyr. Iz b y S karb ow ej w P oznaniu p. m g r D u do w icza ¡na po sie dzen iu R a dy G ospo
darczej Z ie m i L u b u s k ie j, d o n o sim y, że spraw a in d y w id u a l
n y c h u lg ¡po da tko w ych ¡została ¡przez M in is te rs tw o Skarbu w m ię dzycza sie z a ła tw io n ą ¡i p rz e d s ta w ia się ¡następująco:
I. Osadnicy i ludność miejscowa.
W z w ią z k u z odbudow ą i dążeniem do n a le żyte go za
g o spo da ro w a nia te re n ó w Z iem O dzyska nych, ja k ró w n ie ż ze w z g lę d u na specjalne w a ru n k i gospodarcze lu d n o ś c i p o ls k ie j, o s ia d łe j na ty c h terenach, ¡M in isterstw o S karb u na
p o dstaw ie aćt. 123 O rd y n a c ji P o d a tko w e j (Dz. U. R. P. z 1936 r. N r r 14, poz. 134) u p o w a ż n iło iz b y skarbow e, oraz urzę dy skarb ow e (re w iz y jn e ) do um arzania w ¡całości lub^ części na p o dstaw ie indyw idualnych wniosków należności z ty tu łu p o d a tk ó w o b rotow ego i dochodow ego, p rz y p a d a ją c y c h od o b ro tó w i dochodów , o s ią g n ię ty c h w ła ta c h p o d a tk o w y c h 1946 i 1947 ze źró d e ł p rz y c h o d ó w p o ło ż o n y c h na Z ie m ia ch O dzyska nych ¡przez osadników, k tó r z y o s ie d lili się n a ty c h zie m iach w -ciągu 1946 r. oraz przez osoby, n ie ^będące osad
n ik a m i, lecz stale ta m zam ieszku jące (ludność miejscowa), je ż e li osoby te u z y s k a ły w cią gu 1946 r. o b y w a te ls tw o ' poi-
skie w m y ś l u s ta w y z dn ia 28 'k w ie tn ia 1946 r. o o b y w a te l
stw ie Państwa P olskiego osób na rod ow o ści p o ls k ie j zam iesz
k a łe j na obszarze Z iem O d zyska n ych (Dz. U. R. P. N r. 15 poz. 106), a na s k u te k d z ia ła ń w o je n n y c h p o n io s ły d o tk li
we szkody i s tra ty .
U lg i te służą z n a tu ry rzeczy ty lk o osobom fiz y c z n y m ; przyzn aw ane je d n a k będą ta k ż e i osobom p ra w n y m , je ż e li ic h u d z ia ło w c a m i są w y łą c z n ie osadnicy, n ie w y łą c z a ją c spó łd zielń, na le żących do Zw iązlku R e w iz y jn e g o S p ó łd z ie ln i
Z a ła tw ia ją c s p ra w y in d y w id u a ln y c h w n io s k ó w o u m o rzen ie w ładze skarbow e będą m ia ły na w zg lęd zie :
a) stan gospodarczy ośrodka, , b) m o ż liw o ś c i fina nso w e po d a tn ik a , c) je g o stan ro d z in n y ,
d) te rm in osiedlenia, a ponadto zasadę, że z u lg in d y w i
d u a ln y c h m ogą k o rz y s ta ć t y lk o ci osadnicy, k tó rz y tr w a le w ią żą się z Z ie m ie m i O d zyska n ym i, n ie zaś osoby, p rz y b y w a ją c e na te te re n y na okres p rz e jś c io w y w ce
la c h doraźnego w zbogacenia się.
W z w ią z k u z ty m w n io s k i osób, u b ie g a ją c y c h s ię o u lg i w p o d a tk u o b ro to w y m i do cho do w ym za la ta 1946 i 1947 p o w in n y b yć za o p in io w a n e przez m ie js c o w e w ładze osie
dleńcze (W y d z ia ły i R e fe ra ty O siedleńcze we w ła d za ch a d m in is tra c ji I i I I in s ta n c ji) na p o d s ta w ie porozum ień z K o m is ja m i O sie d le ń czym i i m ie js c o w y m i o rg a n iz a c ja m i sa
m orządu gospodarczego i zaw odowego.
P rzyzna ją c in d y w id u a ln e u lg i w po d a tk a c h o b ro to w y m i d o c h o d o w y m za la ta 1946 i 1947 w ładze skarb ow e będą to c z y n iły ju ż w o d n ie s ie n iu do miesięcznych zaliczek na te p o d a tk i, m a ją c p rz y ty m na w zględzie, że w stosunku do nale żności p o d a tk o w y c h jeszcze n ie w y m ie rz o n y c h , p o bó r z a lic z e k będzie za w ie szo n y lu b o g ra n ic z o n y do w y s o ko ś c i p rz y p a d a ją c e j po zastosow aniu p rz y z n a n e j u lg i; w od
n ie s ie n iu do z a lic z e k ju ż uiszczonych — w y n ik ła n a d p ła ta zaliczona będzie na in ne bieżące na leżności, a w ic h b ra k u zw rócona w go tów ce ; ostateczne odpisanie n a le żności um o
rzon ych n a stąpi rów no cześnie z w y m ia re m w ła ś c iw e g o po
datku. 3 ^
II. Osadnicy W ojskow i.
Jednocześnie n a p o d s ta w ie art. 123 O rd y n a c ji P odatko
w e j M in is te rs tw o S karbu umorzyło należności w po da tka ch obrotowym, dochodowym i od wynagrodzeń, p rz y p a d a ją ce za czas do koń ca 1947 r. od osadników wojskow ych tj.
z d e m o b iliz o w a n y c h ż o łn ie rz y , o s ia d ły c h w cią gu la t 1945 i 1946 na te re n ie p o w ia tó w U z n a m -W o ły ń , W ele c, Kam ień, N o w o g ró d e k, Szczecin-MiastO', G ry fin , C h o jn ic e n/O ., R y p in L u bu ski, G ubin, Sulęcin, K rosno n/O ., Żegań Ż a ró w , Zgo- rzelice, Lubań, L w ó w e k je ż e li p o d a tk i te osa d n icy w o js k o w i o p ła c a ją od o b ro tó w i dochodów , p ły n ą c y c h ze źró d e ł p o ło ż o n y c h w w y ż e j w y m ie n io n y c h p o w ia ta c h lu b też w y n a grodzenie w y p ła c a n e je s t z d e m o b iliz o w a n y m żo łn ie rzo m stale tam z am ieszka łym z r a c ji ic h zatrud nienia.
Finanse kom unalne
W z w ią z k u z lic z n y m i z a p y ta n ia m i d o ty c z ą c y m i'z a g a d n ie nia fin a n s ó w k o m u n a ln y c h i to zaró w n o ze s tro n y poszcze
g ó ln y c h k o m ó re k o rg a n iz a c y jn y c h sam orządu ja k i p o d a t
n ik ó w , w p ro w a d z a m y do stałego d z ia łu s karb ow ości ró w - nisż s p ra w y fin a n s ó w ko m u n a ln y c h .
W z w ią z k u z n o w e liz a c ją prz e p is ó w o p o d a tk a c h i f i nansach k o m u n a ln y c h p o d a je m y nasam przód do w iado m ości szereg zagadnień o cha rakterze og ólnym .
Dotacje na rzecz samorządów
U rz ę d y skarb ow e (re w iz y jn e ) obow iązane są co m iesiąc do dn ia 10 następnego m ie siąca zara c h o w y w a ć z c a łk o w i
ty c h w p ły w ó w , o trz y m a n y c h w u b ie g ły m m ie siącu z p o d a t
k u ob rotow ego , pobieran eg o zarów no na p o d s ta w ie de k re tu z d n ia 21 g ru d n ia 1945 r. o p o d a tk u o b ro to w y m ja k i u sta w w cze śnie jszych (z w y łą c z e n ie m odsetek):
a) 8% na rzecz K om u na lne go Funduszu P ożyczkow o- Zapom ogowego,
b) 1 % n a rzecz iżb p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y c h i
c) 1% na rzecz izb rz e m ie śln iczych — ty tu łe m d o ta c ji ze S karbu Państwa na rzecz sam orządów.
P ierwszego o b lic z e n ia u rz ę d y skarb ow e (re w iz y jn e ) w in n y b y ły dokonać w te rm in ie do d n ia 10 lu te g o for. z w p ły w ó w , o s ią g n ię ty c h z p o d a tk u ob ro to w e g o za m iesiąc styczeń 1946 roku .
W obe c tego, że ob licze ń ty c h dotychczas u rz ę d y s k a r
bow e (re w iz y jn e ) nie d o k o n y w a ły , M in is te rs tw o S karb u p o le c iło w ciągu m ie siąca k w ie tn ia for. dokonać o b licze ń je d n o razow o, b io rą c za podstaw ę w p ły w y , osiągnięte z p o d a tk u ob ro to w e g o w m ie siącu s tyczniu , lu ty m i m arcu 1946 r.
W y n ik a ją c e z o b lic z e n ia sum y zarachow ane będą na rzecz K om u na lne go F unduszu P ożyczkow o-Zapom ogow ego oraz izb p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y c h i rz e m ie ś ln ic z y c h i prze
kazane na rzecz ty c h in s ty tu c ji.
P oczynając od dn ia 10 m aja br. k a s y urzę d ó w skarb o
w y c h (re w iz y jn y c h ) będą z a ra c h o w y w a ły k w o ty p rz y p a d a ją ce z ty tu łu d o ta c ji, bieżąco z w p ły w ó w z p o d a tk u o b ro to w ego za k a ż d y m iesiąc u b ie g ły w te rm in ie do dn ia 10 na
stępnego m iesiąca i p rz e k a z y w a ły drogą zara cho w an ia w funduszach s p e c ja ln y c h na rach un kach:
1. Samorząd R o ln ic z y (M in is te rs tw o R o ln ic tw a i Reform ro ln y c h ),
2. Samorząd G ospodarczy (M in is te rs tw o P rzem ysłu), 3. K o m u n a ln y Fundusz P ożyczko w o -Z a pom o go w y (M i
n is te rs tw o A d m in is tra c ji P ub licznej).
Sum y zebrane na ty c h ko n ta c h do d n ia 20 każdego m ie siąca k a s y urzę dó w s k a rb o w y c h (re w iz y jn y c h ) będą prze
le w a ły w ob rocie P. K. O. na k o n ta czekow e:
ad 1. M in is te r R o ln ic tw a i Reform R o ln y c h — Samorząd R olniczy,
ad 2. M in is te r P rzem ysłu — Sam orząd G ospodarczy, ad 3. M in is te r A d m in is tra c ji P ublicznej — K o m u n a ln y
Fundusz P ożyczko w o -Z a pom o go w y.
Do czeków p rz e le w o w y c h k a s y urzę d ó w s k a rb o w y c h (re w iz y jn y c h ) będą d o łą c z a ły w y p e łn io n e (trz y o d c in k o w e ) skarb ow e b la n k ie ty nadawcze z . oznaczeniem źró d ło w e g o pochodzenia p rz e k a z y w a n y c h należności.
Ze w ska zan ych k o n t czekow ych, o tw a rty c h w O ddziale P. K. O. w W arszaw ie, P. K. O. będzie d o k o n y w a ła autom a
ty c z n y c h p rz e le w ó w d e k a d o w y c h na k o n to czekow e Cen
tra ln e j K się g o w o ści M in is te rs tw a S karb u N r 1— 2000, celem zara cho w an ia na ra c h u n k i F unduszów s p e cja ln ych , o d p o w ia dające ra ch u n ko m w kasach urzę d ó w s k a rb o w y c h (re w i
z y jn y c h ).
N a sum y przelane przez k a s y urzę d ó w s k a rb o w y c h (re
w iz y jn y c h ) na ra c h u n k i ad 1., 2. i 3. P. K. O. będzie prze
s y ła ła w y c ią g i z k o n t c z e ko w ych pod adresem do tyczących m in is te rs tw .
Sum am i z ra c h u n k ó w fun duszó w spe cja lnych , o tw a rty c h w C e n tra ln e j K się g o w o ści M in is te rs tw a Skarbu, będą dysp o now ać:
ad 1. m in is te r R o ln ic tw a i R eform R o lnych , , ad 2. m in is te r P rzem ysłu, ,,
ad 3. m in is te r A d m in is tra c ji P u b lic z n e j w p o ro z u m ie n iu z m in is tre m S karb u w tr y b ie u s ta lo n y m w art. 4 i 5 ust. 1 d e k re tu z dn ia 2. 11. 1945 r. o K o m u n a ln y m Funduszu P ożyczkow o-Zapom ogow ym .
U chw ały o poborze danin komunalnych.
W m y ś l art. 24 d e k re tu o finansach k o m u n a ln y c h d y re k to rz y izb s k a rb o w y c h i n a c z e ln ic y u rz ę d ó w s k a rb o w y c h p o w o ła n i z o s ta li do u d z ie la n ia o p in ii o u ch w a ła ch te re n o w y c h rad n a ro d o w y c h , d o ty c z ą c y c h sp ra w fin a n s o w y c h , a p o d le ga ją cych z a tw ie rd z e n iu p re z y d ió w rad n a ro d o w y c h w yższe
go stopnia.
A zatem n a c z e ln ic y 'urzędów 'skarbo w ych o p in iu ją w s z y s tk ie u c h w a ły , po w zię te w spraw ach fin a n s o w y c h przez gm inne i m ie js k ie ra d y na ro d o w e m ia st n ie w y d z ie lo n y c h , p o d le g a ją c e . z a tw ie rd z e n iu p re z y d iu m p o w ia to w e j ra d y na
ro d o w e j, zaś d y re k to rz y izb s k a rb o w y c h — u c h w a ły p o w z ię te w spraw ach fin a n s o w y c h przez p o w ia to w e ra d y narodow e, po dlega ją ce z a tw ie rd z e n iu p re z y d iu m w o je w ó d z k ie j ra d y na
ro d o w e j.
O p in ie d y r e k to r ó w izb s k a rb o w y c h i n a c z e ln ik ó w urzę
d ó w s k a rb o w y c h w in n y o g ra n ic z y ć się do tego, czy p o w z ię ta u c h w a la zgodna je s t z o b o w ią z u ją c y m p ra w e m i czy je s t celow a, a zatem, czy nie w p ro w a d z a danin, p o b ie ra n y c h czy to w po staci sam o istnych po d a tk ó w , czy d o d a tk ó w p a ń s tw o w ych , k tó re nie są do zw olone o b o w ią z u ją c y m i prze pisam i p ra w n y m i.
N ie w o ln o m ia n o w ic ie te re n o w y m radom n a ro d o w y m po de jm ow ać u c h w a ł w zakresie p o bo ru da n in k o m u n a ln y c h ze źród eł, ob cią żonych ju ż p o d a tk a m i na rzecz S karbu Pań
stw a lu b z w ią z k u sam orządu te ry to ria ln e g o , w szczegól
ności zaś u c h w a ł w prze d m io cie w p ro w a d ze n ia :
a) danin k o m u n a ln y c h od o b ro tó w , docho dó w i w y n a grodzeń, p o d le g a ją c y c h o p o d a tk o w a n iu na rzecz
Skarbu P aństw a na m o c y d e k re tó w z d n ia 21 grud- n ia ^ l9 4 5 r. o p o d a tk u o b ro to w y m , z dnia 8 s tyczn ia 1946 r. o p o d a tk u do cho do w ym i z dn ia 18 s ie rp n ia 1945 r. o. p o d a tk u od w ynagrodzeń,
b) o p ła t i d o d a tk ó w do o p ła t za k a r ty re je s tra c y jn e , n a byw ane przez za kła d y, p rz e d s ię b io rs tw a i z ajęcia w m y ś l d e k re tu z dnia 21 g ru d n ia 1945 r. o p o d a tk u o b ro to w y m ,
c) danin, obcią żają cych ź ró d ła po d a tk o w e po dlega ją ce o p ła to m s te m p lo w y m i p o d a tk o m spadkow em u i od d a ro w iz n ,
d) p o d a tk u od m a ją tk ó w i p o d a tk u od k a p ita łó w i rent, e) p o d a tk ó w od po sia dan ia p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h , f) p o d a tk ó w od a rty k u łó w , o b ję ty c h m o n o p o la m i p a ń
s tw o w y m i oraz od k tó ry c h po bieran e są p o d a tk i p o średnie,
g) p o d a tk ó w od św iadczeń p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h lu b p o zo sta ją cych pod zarządem p a ń stw o w ym , h) p o d a tk u od spożycia (podatek od spożycia w z a k ła
dach ga stro n o m iczn ych może b y ć w y ją tk o w o p o b ie ra n y w la ta ch 1946 i 1947 w w y s o k o ś c i n ie p rz e k ra czającej 10% należności za spożycie, nie w y łą c z a ją c spożycia a r ty k u łó w o b ję ty c h m on o p o la m i p a ń s tw o w y m i)
U ch w ałę uw aża się za niece low ą, je ś li w p ro w a d za da niny, k tó ry c h w y d a jn o ś ć je s t n ie w ie lk a w s to s u n k u do n a k ła d u p ra c y po trze b n e j do d o kon an ia je j w y m ia ru i p o b o ru oraz, gd y przeznaczona je s t na cele, k tó re w h ie ra rc h ii potrzeb danego z w ią z k u sam orządu te ry to ria ln e g o n ie pozostają w o d p o w ie d n im stosu nku do k o le jn o ś c i ic h zaspokojenia.
D y re k to rz y izb s k a rb o w y c h oraz n a c z e lłiic y urzę dó w s k a rb o w y c h m a ją o b ow iąze k in te re s o w a ć się tym , czy o p i
n ie izo i urzędów , udzie lon e w p rz e d m io c ie u c h w a ł te re n o w y c h rad n a ro d o w y c h , z n a la z ły o d d ź w ię k p rz y z a tw ie rd z a n iu u c h w a ł przez p re z y d iu m r a d y n a ro d o w e j 'wyższego stopnia.
W p rz y p a d k a c h c a łk o w ite g o p o m in ię c ia o p in ii i z a tw ie r
dzenia u c h w a ły , n iezg odn ej z praw em , w ładze skarbow e w in n y prz e d k ła d a ć odnośne spraw ozdania drogą służbow a
do M in is te rs tw a Skarbu.
P rzy w y ra ż a n iu o p in ii, o k tó ry c h w y ż e j m ow a, d y re k to rz y izb s k a rb o w y c h oraz n a c z e ln ic y u rz ę d ó w sk a rb o w y c h m a ją ob ow iąze k z w ró c ić uwagę, czy od nośny zw iązek sa
m orządu te ry to ria ln e g o , k tó re g o rada n a ro d o w a p o w z ię ła u ch w a łę w spra w ie w p ro w a d z e n ia d a n in y, w y k o rz y s tu je na- le ż y c ie te ź ró d ła po da tko w e , k tó re zo s ta ły zastrzeżone na po d s ta w ie d e k re tó w o p o d a tka ch i finansach k o m u n a ln y c h .
W p ra k ty c e b o w ie m zdarzają się przyD ad ki, że teren ow e ra d y na rod ow e p o d e jm u ją u c h w a ły w spra w ie w p ro w a d ze n ia n o w y c h danin, ab y ra to w a ć zachw ianą rów n o w a g ę budże
tow ą, podczas gd y n a le żyte w y k o rz y s ta n ie ju ż is tn ie ją c y c h źró d e ł p o d a tk o w y c h c a łk o w ic ie p o k r y ło b y n ie d o b o ry b u d żetow e samorządu.
Poradnik księgowego
W y s tą p ie n ie w s p ó ln ika ze spółki
n ić
S prawę m o ż liw o ś c i w y s tą p ie n ia w s p ó ln ik a ze s p ó łk i re g u lu je K odeks H a n d lo w y oraz za w a rta m ię d z y w s p ó ln ik a m i pisem na um owa. Z re g u ły dane, u ję te w um ow ie, m ó w ią o te rm in ie w y p o w ie d z e n ia ,w a ru n k a c h ogólnych.zapom dnaijąc o je d n e j z n a jw a ż n ie js z y c h i is to tn y c h spraw p rz y w y s tą p ie n iu w s p ó ln ik a , — a m ia n o w ic ie o w y s d k o ś c i tzw. odszko
d o w a n ia lu b jeszcze le p ie j z w ro tu p rzyp a d a ją ce g o ud zia łu.
Co p ra w d a ro k roczn ie p rz y sporządzeniu b ila n s u k o ń cowego w y k a z u je m y w księgach h a n d lo w y c h u d z ia ł w s p ó l
n ik ó w , k t c r y np. w sp ó łka ch ja w n y c h na s k u te k do cho do
w o ści p rz e d s ię b io rs tw a zw iększa się z ro k u na rok. Z daw a
ło b y się, ze w zupełności zasp oko im y p re te n s ję u s tę p u ją cego w s p ó ln ik a , jezeili w y p ła c im y m u g o tó w k ą sumę ró w n a ją cą się je g o k o ń c o w e m u u d z ia ło w i w p rze d się b io rstw ie . Poniższe u w a g i dowodzą, że ta droga p o stę p o w a n ia b y ła b y
P rzy w y s tą p ie n iu w s p ó ln ik a ze s p ó łk i n a le ż y uw zględ- 1. p rz e d m io ty , k tó re u s tę p u ją c y w s p ó ln ik o d d a ł do cza
sow ego u ż y tk o w a n ia s p ó łk i;
2. odnośnie należnego u d z ia łu dla ustępującego w s p ó l
n ik a u s ta la m y w artość, ja k ą o trz y m a łb y on, g d y b y spotka u le g ła zup ełnej lik w id a c ji;
3. w a rto ść m a ją tk u w c h w ili w y s tą p ie n ia w s p ó ln ik a n a le ż y u s ta lić dirogą oszacow ania przez rzeczoznaw
ców.
A d 1). Bardzo często zdarza się, że w s p ó ln ik , d y s p o n u ją c p e w n y m i p o d s ta w o w y m i i w a ż n y m i s k ła d n ik a m i m a ją t
k o w y m i, oddaje je spółce nie na w łasność, lecz do u ż y tk o w a n ia z p e łn y m p ra w e m zw ro tu . Jeże li w ię c p rz e d m io ty te są w łasnością ustępującego w s p ó ln ik a , n a le ż y je z w ró c ić lu b co n a jm n ie j w d n iu u s tą p ie n ia na być drogą kupna.
_A)d. 2) i 3). Z astrzeżenia n a tu ry n a jw a ż n ie js z e j i n a j
ba rdziej c h a ra k te ry s ty c z n e j p rz y u stą p ie n iu je dn ego ze w s p ó ln ik ó w dotyczą u s ta le n ia w a rto ści m a ją tk u s p ó łk i W żadnym w y p a d k u nie m ożna p rz y w z a je m n y m ro z lic z e n iu się w s p ó ln ik ó w op ierać się na danych, — je ś li chodzi o u d z ia ł i spłatę, z a w a rty c h w b ila n s ie sporządzonym na p o dstaw ie k s ią g h a n d lo w y c h . Z a is tn ie ć tu ta j m ogą tr o ja k ie
m o ż liw o ś c i a m ia n o w ic ie : J
a) u d z ia ł rz e c z y w is ty w s p ó ln ik a ró w n a s ię u d z ia ło w i w y ka za n e m u w księ g a ch h a n d lo w y c h
b) u d z ia ł rz e c z y w is ty je s t w ię k s z y od u d z ia łu w yka za -
¡nego w księgach,
c) u d z ia ł rz e c z y w is ty w s p ó ln ik a je s t m n ie js z y od ud zia łu w yka zan ego w księ ga ch h a n d lo w y c h (w o p a rc iu o bilan s k o ń c o w y ).
W y p a d e k p ie rw s z y b y łb y n a jła tw ie js z y i n a jp ro s ts z y do rozw iąza nia. N ie s te ty działa ln ość p rz e d s ię b io rs tw a bardzo rzad ko w y k a z u je id e n tyczn e po w ią zan ie , o k tó ry m m ow a w założeniu pod a). I tak, b io rą c dla p rz y k ła d u is tn ie n ie pew nego p rze d się b io rstw a o cha rakterze s p ó łk i ja w n e j przez przeciąg szeregu la t, s tw ie rd za m y, że w ty m czasie n a b y w a no c a ły szereg - p rz e d m io tó w ru c h o m y c h a może i n ie ru chom ych, k tó re po m y ś li O rd y n a c ji P o d a tko w e j ja k i p rz y ję te g o z w y c z a ju p o d le g a ły ro czn ym odpisom . O d p is y te s p o w o d o w a ły księ go w e um n ie jszen ie w a rto ś c i poszczegól- n y c h prze dm io tów , ja k k o lw ie k podstaw ą o d p isó w je s t w a r
tość u ż y tk o w a danego prze dm io tu, bardzo często, czy to z t y tu łu o g o ln ie p rz y ję ty c h staw e k p ro c e n to w y c h , o k re ś lo n y c h O rd y n a c ją Podatkow ą, czy też z in n y c h w z g lę d ó w n a tu ry gospodarczej, o d biega m y od is to tn e j zasady w a rto ś c i u ż y t
k o w e j. Z te j p rze to p rz y c z y n y d o ko n a n y odpis na danym p rz e d m io c ie w w ię k s z o ś c i w y p a d k ó w n ie je s t i nie może b yc m ia ro d a jn y , je ż e li chodzi o usta le n ie w artości, rzeczy
w is te j p rz y ko ń cu danego ro k u gospodarczego.
r P,ra l ak ła d : vN f Ab^ Śmy w Pew neJ sP °łc e ja w n e j m aszynę w r. 1938 za zł 104)00,— . P rz y jm u ją c staw kę a m o rty z a c y jn ą 10%, (odpis z ł 1.000,— corocznie od w a rto ś c i zakupu) ofirzy- r r 7 n?oonle n ,31- 1Z 1945 r - w a rto ść te‘j m aszyn y w w y - sokosci 3.000, (przy od pisie po cząw szy od r. 1939) W y k a - zana w a rto ś ć m aszyny w r. 1945 z całą pew nością n ie będzie zgadzała się z w a rto ś c ią rzeczyw istą. M ie rn ik ie m tu ta j' be- dzie droga szacunkow a lu b s tw ie rdze nie , ja k ą sumę o trz y m a lib y ś m y za n ią na w y p a d e k chęci sprzedaży. J e ż e li da le j ta osta tn ia w a rto ść w in n a b yć p rz y ję ta na z ł 7.000,— ja ko rze czyw ista , to z te j a n a liz y w n iose k, że w s p ó ln ik ustę pu
ją c y b y łb y o sw o ją część w stosunku d o ró ż n ic y 17 0 0 0_■
m n ie j 3.000, ) to je s t 4.000,— zł, p o k rz y w d z o n y .
A n a lo g ic z n ie po stąpić n a le ż y z in n y m i p rze d m io ta m i o p ie ra ją c się na w y c e n ie szacu nko w ej na dzień ustą pie nia w s p o rn ik a ze s p ó łk i. Ta m etoda p o stępo w a nia da nam nie 7 zm ° J ł i a^ 1WY ohraz1 :nai ,!-kl1 s p ó łk i, lecz jednocześnie be- dz e w ła ś c iw y m po stępo w a nie m w słusznym p o d z ia le za- ze s p ó łk i WSP M k0W P °0osta ją c y c h ja k i w ystę p u ją ce g o P rzejdźm y z k o le i do k o n k re tn e g o p rz y k ła d u . P rzypuść
m y, ze z p e w n e j s p ó łk i ja w n e j, w k tó r e j w ro k u 1945 b y ło
trzech w s p ó ln ik ó w , je de n z nich, tj. spółnifc ,,C" w y s tę p u je ze s p ó łk i z dniem 31 g ru d n ia 1945 r.
N a ten dzień sporządzono ju ż bilan s zam kn ię cia, k tó ry , ja k k o lw ie k n ie z u p e łn ie m ia ro d a jn y ja k o podstaw a obliczeń, prze d sta w ia m y celem lepszego z ro z u m ie n ia o m a w ia n e j spraw y.
Bilans Zam knięcia Spółki na dzień 31. 12. 45 r.
M a s z y n y 3.000,—- W ie rz y c ie le . . 8.000,—
Ruchom ości 1,— U d z ia ł w s p ó ln . „ A " 16.333.66
T o w a ry . . 35.000,— „ ,, „B " 16.333,67
D łu ż n ic y 10.000,— „ „ „ C " 16.333.67
B an ki 8.000,—
Kasa . 1.000, —
57.001,— 57.001,—
O dnośnie m aszyn ustalono w a rto ś ć szacun
k o w ą n a d zie ń 31. 12. 45 . . . . na z ł 10.000,'—
na tom ia st r u c h o m o ś c i ... n a z ł 1.000,—
Ta zm iana k o ry g u je stan c z y n n y m a ją tk u s p ó łk i z w ię k szając w a rto ś ć m aszyn o z ł 7.000,— , ruch om o ści n a to m ia st o z ł 999,— razem w ię c o z ł 7.999,— , d o d a ją c do w y ż e j w y kazanego stanu czynnego w b ila n s ie zam kn ię cia z ł 57.001,—
różn icę p o w s ta łą z oszacow ania . . . . z ł 7.999,—
o t r z y m a m y ... z ł 65.000,—
tj. w a rto ś ć m a ją tk u s p ó łk i będącej p u n k te m w y jś c ia p rz y prze p ro w a d ze n iu p o d z ia łu na trz e c h w s p ó ln ik ó w . O d te j sum y (zł 65.000,— } o c z y w is ta n a le ż y od ją ć zadłużenie s p ó łk i w w y s o k o ś c i zł 8.000,— (w ie rz y c ie le ), b y o trzym a ć czysty m ajątek w wysokości zł 57.000,— .
D zieląc w k o ń c o w y m o b lic z e n iu ten c zysty m a ją te k w ró w n y m s to p n iu m ię d z y trzech w s p ó ln ik ó w spółka ja w n e j o trz y m a m y zł 19.000,— , to je s t p rz y p a d a ją c y u d z ia ł na każdego w s p ó ln ik a na dzień 31. 12. 45 r.
O tw ie ra ją c b ila n s p o c z ą tk o w y z n o w y m ro k ie m gospo
darczym 1946 w y k a z u je m y należność trzecie go w s p ó ln ik a
„ C " . w p a s y w a c h ja k o zob ow iąza nie, n a to m ia st u d z ia ł p o z o s ta ły c h w s p ó ln ik ó w u le g n ie um niejszeniu.
W s p ó ln ik ,,C" otrz y m a z ty tu łu w y s tą p ie n ia
ze s p ó ł k i ... z ł 19.000,—
D o tych czaso w y u d z ia ł je g o w spółce w y n o s ił z ł 16,333,66 P ow stała z tego ty tu łu ró ż n ic a , . . . . z ł 2.666,34 w p ły w a na pom niejsze nie u d z ia łó w po zo sta łych w s p ó ln ik ó w dla każdego w w y s o k o ś c i z ł 1.333,17 i w y n o s ić będzie po zl 15.000,50.
B ilan s o tw a rc ia na ro k 1946 będzie się p rz e d s ta w ia ł n a stępująco:
Bilans otwarcia na rok 1946
M a s z y n y 3.000,— W ie rz y c ie le . . 8.000,—
Ruchom ości . 1, — Zobow iąż, wobec
T o w a ry . . 35.000,— b y ł. w ispólnika . 19.000,—
D łu ż n ic y . 10.000,— U d z ia ł w sp óln . ,,A " 15.000,50
B an ki 8.000 — „ „ „B " 15.000,50
KćtScl . 1.000,—
57.001,— 57.001,—
P o ró w n u ją c oba w y ż e j p rz y to c z o n e bilan se w y k a z u je m y pra w d z iw o ś ć a co n a jw a ż n ie js z e ciągłość b ila n s ó w , k tó ra je s t je d n y m z n ie o d z o w n y c h c z y n n ik ó w k s ię g o w o ś c i do
brze zrozu m ian ej. D ow odem tego ró w n e sum y k o ń c o w e b i
lansów , zach ow anie ty c h sam ych w a rto ś c i poszczególnych s k ła d n ik ó w po s tro n ie a k ty w ó w , z m ia n a n a to m ia s t w p a s y wach, p o k tó r e j to .s tro n ie w id o c z n e je s t u stą p ie n ie je d nego ze w s p ó ln ik ó w a z ty m lo g ic z n a zm iana w y s o k o ś c i u d z ia łó w oraz zobow iązanie w o be c b y łe g o w sp óln ika .
mgr M . N o w icki.
Pracow nicy um ysłow i
Z aga dn ien ia n a tu ry p ra w n e j, w y n ik a ją c e z z a tru d n ia nia p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h , z n a la z ły w ła ś c iw e ro z w ią zanie i w y ja ś n ie n ie ju ż w ro k u 1928 r. W y d a n e w ów czas rozporządzenie Prez. R, P. z dn ia 16 m arca 1928 r. o um o w ie o pra cę p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h (Dz. U. R. P. N r 35 poz.
323) zostało zaliczone do tzw . specjalnego um ow nego pra w a p ra c y , d o ty c z y ło b o w ie m w y łą c z n ie ty lk o p ra c o w n ik ó w u m y
s ło w y c h . Ś w iadectw em w y ją tk o w o p o c h le b n y m d la tego rozporządzenia je s t fa k t, że p rz e trw a ło ono w fo rm ie n ie z m ie n io n e j do dzisiejszeg o dnia. I m im o że z dn ie m 1-go s ie rp n ia 1934 r. w e s z ły w ż y c ie p rz e p is y rozporządzenia Prez. R. P. z 27. 10. 1933 tzw. K odeks zob ow iąza ń —■ rozp o
rządzenie o u m o w ie o pracę p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h obo
w ią z u je nadal, ja k to zresztą w y ra ź n ie o k r e ś liły prze pisy w p ro w a d z a ją c e K odeks zobowiązań.-
N a le ż a ło b y zatem p rz y ją ć , że w s z e lk ie k w e s tie sporne, w y n ik a ją c e ze stosunku p ra c o d a w c y do z atrud niane go p ra c o w n ik a ' um y s ło w e g o i o d w ro tn ie , w in n y b y ć reg ulow a ne zgodnie z p o s ta n o w ie n ia m i w y ż e j w y m ie n io n e g o rozp orzą
dzenia, ja k o rozporządzenia spe cja lne go . O c z y w iś c ie spra
w y , k tó ry c h to rozporządzenie n ie om aw ia, m ń s ia ły b y zna
leźć w y ja ś n ie n ie w ś w ie tle prze pisów b a rd z ie j ogólnego K odeksu zob ow iąza ń w z g lę d n ie in n y c h u s ta w lu b rozp o
rządzeń o m a w ia ją c y c h w y łą c z n ie je d n o zagadnienie np.
spraw ę u rlop u, czasu p ra c y itp .
W c a ło k s z ta łc ie prz e p is ó w o u m o w ie o pra cę p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h w a rty k u le naszym ro z ró ż n im y na stępu
ją ce p u n k ty : , ,
1. zakres d z ia ła n ia
2. zaw arcie u m o w y o pracę , 3. p ra w a i o b o w ią z k i stron
a) ogólne
b) zakaz k o n k u re n c ji c) . w y n a g ro d z e n ie d) św ia d e ctw a p ra c y 4. rozw ią za n ie u m o w y o pracę 5. re g u la m in p ra c y
6. prz e p is y , karn e.
O m ó w im y teraz poszczególne p u n k ty . 1. Z akres działania.
T e ry to ria ln ie rozporządzenie o u m o w ie o pracę p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h w e szło w ży c ie 23. V II. 1928 p na całym obszarze R ze czypo spolitej P o ls k ie j za w y ją tk ie m 1 w o je w ó d z
tw a śląskiego, gdzie m ia ło w e jś ć w ży c ie w c z te ry m iesiące po ogło szniu zgo dy Sejm u Ś ląskiego na to rozporządzenie.
V'/ ten sposób do 1939 r. w łą c z n ie w w o je w ó d z tw ie śląskim m ia ły m oc t y lk o p rze p isy K odeksu zob ow iąza ń i p o s ta n o w ie nia z a w a rty c h u k ła d ó w z b io ro w y c h .
Rozporządzenie to w ią że ta k o b y w a te li p o ls k ic h ja k i cudzoziem ców . N ie d o ty c z y je d y n ie :
a) u c z n ió w i p ra k ty k a n tó w ,
b) osób z a tru d n io n y c h n a s ta tk a c h m orskich, , c) osób z a tru d n io n y c h w urzędach i in s ty tu c ja c h p a ń s tw o
w y c h lu b sam orządow ych, k tó r y c h stosunek p ra c y ma c h a ra k te r p ra w n o -p u b lic z n y .
D la w y c z e rp a n ia p u n k tu o zakre sie d z ia ła n ia rozp orzą
dzenia n a le ż a ło b y o k re ś lić , k o g o uw aża się za p ra c o w n ik a u m ysłow e go w ro z u m ie n iu ty c h p rz e p is ó w .-A . w ię c są n im i:
a) osoby sp e łn ia ją ce czynnośai a d m in is tra c y jn e i n a dzo r
cze, ja k : zarządcy, k ie r o w n ic y w s z e lk ic h prze d się b io rs tw i z akład ów , gospo da rstw ro ln y c h i leśnych, in ż y n ie ro w ie , te c h n ic y , k o n s tru k to rz y , sztygarzy, k o n tro le rz y , o fic ja liś c i r o ln i i leśnii, m a js tro w ie , k tó r z y k ie r u ją te c h n ic z n ie pra cą i są za całość te j p ra c y o d p o w ie d z ia ln i oraz pew ne k a te g o rie d o z o rc ó w g ó rn ic z y c h ; b) osoby u p ra w ia ją c e s z tu k i w y z w o lo n e (m alarze, rzeźb ia
rze, śpiew a cy, m u z y c y itp ) ;
c ł pe rsonel a rty s ty c z n y te a tró w , o rk ie s tr, w y tw ó r n i f il m ów , s ta c ji n a da w czych ra d io w y c h oraz d o ra d c y lit e ra c c y i m uzyczn i;
dj dzien nika rze;
e) pe rsonel le k a rs k i, d e n ty s ty c z n y i w e te r y n a r y jn y w ra z z w y k w a lifik o w a n y m pom ocn iczym personelem ;
f) osoby sp e łn ia ją ce czynn ości k a n c e la ry jn e i b iu ro w e oraz rach un kow e , ry s u n k o w e i k a lk u la c y jn e ;
ig) te le fo n iś c i i te le g ra fiś c i;
h) farm aceuci, dro giści, k a s je rz y , dysp on en ci, sprzedaw cy, p o d ró ż u ją c y i a k w iz y to rz y ;
i) p ra c o w n ik a m i u m y s ło w y m i są w re szcie sprzedaw cy i eksp ed ien ci s k le p o w i i k s ię g a rs c y pod w a ru n k ie m , że u k o ń c z y li 6 k la s s z k o ły śre d n ie j o g ó ln o kszta łcą ce j albo szkołę średnią zaw odow ą, albo też o ile u k o ń c z y li za
w o d o w ą szkolę d o k s z ta łc a ją c ą i o d b y li p ra k ty k ę , k tó re j
■ w a ru n k i m ia ło o k re ś lić rozporządzenie m in is tra Pracy i O p ie k i S połecznej. W a ru n k ó w te j p r a k ty k i, w y m a g a ne j dla zalicze n ia do p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h sprze
