1 9 8 2
Giełda inform acji
Dla ośrodków inform atycznych w P o l
sce nadszedł czas poważnej próby. O gra
niczenia w ynikające z obecnego stanu gos
podarki oraz trudności zaopatrzeniowe — u tru d n iają im rozwój na m iarę sił i aspi
racji. Muszą podołać sytuacji, w brew wszystkim kum ulującym się przeciwnoś-
■ ciom.
Chcemy — choćby w m inim alnym stop
niu — pomóc przedsiębiorstwom inform a
tycznym w ich dzisiejszej walce z tru d n o ściami. A możemy to zrobić tylko w jeden sposób: przyspieszając przepływ inform a
cji — ułatw ić w ykorzystanie dotychczaso
wego potencjału kadry, sprzętu, gotowych systemów. O tw ieram y zatem giełdę bieżą
cych inform acji (publikowanych w skróco
nym, czterotygodniowym cyklu). Proponu
jem y ośrodkom inform atycznym , by w y
brały swojego rzecznika prasowego, który będzie nas stale inform ow ał o nie wyko
rzystanych możliwościach ośrodka oraz o takich jego niedom aganiach, które dadzą się, z pomocą innych ośrodków, w yelim i
nować. Inform acje te powinny być rzeczo
we i precyzyjne: jakie m am y nowe, nie
znane szerzej systemy, kto i na jakich w a
runkach może z nich korzystać; jaki m a
my sprzęt, do czego mógłby być w ykorzy
stany, na jakich zasadach; co może zaofe
rować nasza kadra, za jaką cenę; czego nam brakuje i co moglibyśmy dać w za
mian. Również indyw idualni inform atycy (poszukujący — na przykład — odpowied
niej pracy) mogą odtąd zamieszczać na n a szych łam ach swoje propozycje i oferty.
Jeśli już nie możemy liczyć na inform a
tyczny rozwój, pomagajmy sobie przynaj
mniej w m aksym alnym w ykorzystaniu ist
niejących jeszcze wszędzie rezerw . B roń
my się, starając się uspraw nić własne pole działania.
REDAKCJA
W YDAW NICTW O g
r
a r
SIGMA !
ul. Śm rątokrzyska 14a ßß -9 5 0 W arszaw a sk ry tk a p o czto w a 1004
R ed ak tor n a c z e ln y : prof. dr ii ab. Leon ŁUKASZEWICZ
p rof. dr bab. inż. K onrad FIAŁK O W SK I (zastęp ca red ak tora n a czeln eg o ), m gr in ż. Z big
n ie w GLUZA, d r Jan u sz G W IAZDA, W ład ysław KLEPACZ (zastęp ca red ak tora n aczeln ego), dr in ż. T om asz PA W LA K , dr in ż. Jan u sz ZALEW SKI
S ek reta rz red ak cji: m gr T eresa JA BŁ O Ń SK A
RA D A PROGRAMOWA
P rof. dr hab. T ad eu sz PECHE (p r zew o d n iczą cy ), m gr inż. T om asz BAŃ KO W SK I (sekretarz), m ar in ż, A n to n i KOSSOWSKI, m gr inż, R om an BURNO, p rof. dr hab. A ndrzej JANICKI, m gr inż. Jan KRAM ARCZÜK. prof. dr hab. inż. J u liu sz KULIKOW SKI, prof. dr hab. Letm ŁUKASZEW ICZ, o ro f. dr hab. A n ton i MAZURKIEW ICZ, g en . d r inż. M arian PA ST ERNA K, m gr in ż. B r o n isła w PIWOWAR, m gr Z b ig n iew SU B ST Y K , doc. dr hab. T ad eu sz WALCZAK M ateriałów ' n ie z a m ó w io n y ch R ed a k cja n ie zw raca.
R edakcja: 00-011 W arszaw a, ul: Jasn a 14/16, p ok. 131 i I¡33, te l. 27-71-10, d y żu ry red ak cji 10.00—12.00
Cena egzemplarza zl 50.-
Ż aki. G raf. „T am ka". Zam . 82. O b i. 5 ark. druk. N ak ład 5000 egz. Z-4T.
IN D E K S 30124 P ren u m era ta roczna 7.1 (¡00.—
Z alew sk i J.; A D A — n o w y ję z y k p rogram ow an ia (3). T ypy i in n e k on stru k cje języ k o w e
INFORM ATYKA 1982, nr 2—3, S. 4
T rzecia część c h a r a k te r y sty k i ję z y k a A DA. O m ów iono po
ję c ia w y ra że ń i n a zw (id e n ty fik a to ró w ), -różnych rod zajów ty p ó w oraz je d n o ste k g e n e r y c z n y c h , ilu str u ją c je lic z n y m i p rzyk ład am i. W za k o ń czen iu podano p o d sta w o w e po
z y c je b ib lio g r a ficzn e p o zw a la ją ce p ogłęb ić zn ajom ość tego język a.
3ajieBCKii H.: A&A — iioni.iii jtjmk nporpaMMiipoBaintn (3).
Tmibi u APynte H3biK0Bbie KoncipyKUiiii W H^OPMATMKA 1982, Na 2—3, CTp. 4
TpeTba 'iacTb xapaKTepucrnKn H3biKa A # A . OronapiiBaioTc/i noHHTHH BbipaacenuM u Ha3Bannii (M^eHTii^iiKaTopOB), p a3- jniHHbie Biiflbi TnnoB u renepHnecKiiK e w im m , juijiiocTpH- pye.Mbie MiioruMii npHMepa.\rw. B łcoim e flaiOTca ocuoBHbie 6n6^worpa4>nHecKiie n o3nunn, n03B0;iflK>mne yrjiyOuTb s n a m i u DTOro H3biKa.
S to k a lsk i A .: P r o jek to w a n ie i b u d ow a sy ste m ó w in fo r m a ty cz n y c h . O rganizacja cy k lu rozw ojow ego
INFORM ATYKA 1902, nr 2—3, S. 8
Z asady p raw id łow ej o r g a n iza cji p ro jek to w a n ia sy s te m u in fo rm a ty czn eg o . W skazano na zn a czen ie i w p ły w p o p ełn ia n y ch b łęd ów , sch a r a k tery z o w a n o c y k l r o z w o jo w y p rojek to w a n ia i poszczególn e jeg o fa zy z p o d k reślen iem z n a cze
nia k o n tr o li m ię d z y fa z o w e j. P rzed sta w io n o k o n cep cję tzw.
rozw oju g en e r a c y jn e g o oraz sfo rm u ło w a n o p o d sta w o w e za
sa d y p o stęp o w a n ia podczas p row adzenia prac p ro jek to w y ch .
CTOKajibCKM A .: IIpoeKTiipoBainie u CTpoiiTejibCTBO m ułm p- ManifOHHbix CHCTeM. OpraminamiH miKjia pa3BHT*tH
MHcPOPMATMKA 1982, Na 2—3, CTp. 8
n pjnm unbi cooTBeTCTByiomeir op ra n u sa m u i npoeKTupOBamm iiric^opMauoiiHOii cncTe.Mbi. yKaabiBaeTCH 3iiaiieHiie u bjihh- Hwe AonycKaeMbix ouihGok, oxapaK Tepu3oaaii uukji paaBii- twh npoeKTiipoBamiH n OTflejibHbie ero cfra3bi, noflHepKH- BaeTCH 3iiaHeiuie kohtpojih MeacAy 4ja3aMM. npeACTaBJieubi KOHuenuini TaK na3biBae.\ioro ren ep am ion n oro pa3BHTHH, a TaKjKe c^DopMyjiiipoBaHbi ocuoBHbie npm m iinbi noBetfemifl bo BpeMH npoBeflenuH npoeKTHbix paSOT.
H uzar A .: W ery fik a cja program ów — p o d sta w o w e p ojęcia INFORM ATYKA 1982, nr 2—3, s. 13
P rzeg lą d p o d sta w o w y ch p ojęć o ra z m eto d sp raw d zan ia p o
pra w n o ści program ów . S fo r m u ło w a n o w n io sk i d otyczące sk u te c z n o śc i ty c h m etod.
X y3ap A .: BepiutmKaniui nporpaMM — ocnom ibie nomiTHH MHOOPMATMKA 1982, Na 2—3, CTp. 13
IlpocMOTp 0C110BHbix nOHfmni u MeTOflOB nposepKH npa- BirjibHOCTw nporpaM M . Cc^opMyjniposanbi npefljiOHcennii, x a - caiom necH ac^cJieKTHBHOCTM 3 tiix MeTO/jOB.
M adrow ska E.: Czas sy s te m ó w p ow tarzaln ych INFORM ATYKA 1982, n r 2—3, S. 15
A naliza n ie k tó r y c h isto tn y c h p rzyczyn m ałej e fe k ty w n o ś c i zastosow ań in fo r m a ty k i w zarząd zan iu p rzed sięb io r stw em , ta k ich ja k zła ja k o ś ć i n iep ra w id ło w y dobór p o w ta rza l
n y ch sy ste m ó w in fo r m a ty c z n y c h . W op arciu o w ie lo le tn ie d o św ia d cze n ia podano p ro p o zy cję w ła śc iw e j m e to d y w y boru p o w ta rza ln eg o sy s te m u in fo r m a ty czn eg o .
4>nHAP0BCKa K.: BpeMH noBTopjiiomnxcH cucTeM MHOOPMATMKA 1982, Na 2—3, C T p . 15
AHajIH3 HeKOTOpbIX CymeCTBeHHbIX npMHHH MajlOii Oefre^eKTUB- HOCTU npHMeHeiiua BbmjicjniTejibHOii TexHiiKn b ynpaB jieinin npeflnpHHTiieM, t s k h x k s k n jio x o e Ka^ecTBO u nenpaBUJib- Hbiii n o#6op noBTopaiou^nxc« cucTeM Bbi^iicjiMTe^bHOii Tex- h h k h . Ha ocHOse MHoroJieTiiero onbiTa npeA-naraeTcn c o o t- :BeTCTByiOLHHii MCTO# BblGopa HOBTOpfllOmeiiCH CHCTeMbl Bbl-
HiicjiHTejibHOii TexiniKii.
R yznar Z.: S&DL — ję z y k sp e c y fik a c y jn y do p ro jek to w a n ia stru k tu ra ln eg o (zarys propozycji)
INFORM ATYKA 1982, n r 2—3, s. 18
O gólna ch a r a k te r y sty k a języ k a sp e c y fik a c y jn e g o op ra co w a nego przez autora na potrzeb y p ro jek to w a n ia stru k tu r a l
n e g o . P odan o n o ta c ję i sk ła d n ię języ k a , z a sa d y o p isu sp e cy fik a c y jn e g o oraz p rzy k ła d y jeg o za sto so w a n ia dla w y b r a n y c h ty p ó w o b ie k tó w .
Pi»i3iiap 3.: S&DL — cneuiicłłKKauitoHUbiii H3biK ¿jjifl CTpyK- Typanbiioro upoeKTuponaiiłin (3ap*iconKa npeA^oJKeiiiiii) .MHcfcOPMATMKA 1982, Na. 2—3, CTp. 18
OGmaii xapaKTepiiCTHKa cneuinJmKamiOiiHOro «3biKa, pa3- paGoTannoro aBTopoM Rnn noTpeGnocTeii cTpyKTypajibnoro npoeKTHpoaaHUH. yKa3bisaeTCH o 6o3iia^ em ie ycjiOBHbiMU 3iiaKa.Mii n ciiHTaKcwc n3biKa, npm ian n b i cneiiuc^uK auiion- noro onncauiiH, a TaioKe npuM epbi ero ncno/ib30Bainifl junn M36pamibix TnnoB oGiieKTOB.
D aw id ow ski J., O w czarczak P.: Z a sto so w a n ie p ak ietu PSL/
/P S A do p row ad zen ia sło w n ik a -sk o ro w id za bazy d an ych INFORM ATYKA 1982, nr 2—3, s. 21
Z w ięzła c h a ra k tery sty k a p a k ie tu p rogram ow ego PSL /PSA oraz sp osob u jeg o w y k o rzy sta n ia p rzy p ro jek to w a n iu sy ste m ó w in fo r m a ty czn y ch zarząd zan ia. W skazano na m o żli
w o ść za sto so w a n ia tego p a k ietu do p row ad zen ia sło w n ik a - -sk o ro w id za bazy d an ych oraz podano zak res jeg o p rak ty czn eg o stosow an ia w A k ad em ii E k on om iczn ej w P ozn a
niu.
.HaBHAOBCKii JI., OB^apMaK II.: IIpiiM eiieiine naiceTa PSL /PSA A-th Be^einiH c^OBapłi-yKajaTe.iH Oaaia Aa!iii&2x
MHOłOPMATMKA 1982, Ne 2—3, CTp. 21
CwcaTan xapaKTepucTiiKa nporpaMMOBOro narceTa P SL /PSA , a TaKHce cnoco6bi ero npHMenemiii n p u npoeKTwpoBaHHM iinc}jopMaunoniibix cucTeM pyKOBOflCTaa, oroB apuaaeT ca B03- M0>KH0CTb ripuMeiieHHH 3Toro naneTa npu Be^ennw c^OBap/i- -yKa3aTe;iH 6a3bi AaiiHbix, a TaK5Ke cc|>epa ero npaKTiiHec- Koro ynoTpeGjiemiir b 3KOiiOMM'iecKOii aKaaeMnu b n o 3 n a n n .
Sondej II., W iśn iew sk i J.: MOLATO — sy stem w spom aga
ją c y nau czan ie
INFORM ATYKA 1982, n r 2—3, S. 24
Ogólna c h a ra k tery sty k a zrea lizo w a n eg o na U n iw e r sy te c ie T oruńskim k o m p u tero w eg o sy s te m u n au czan ia z za sto so w a niem kom p u tera R-32. O m ów iono b u d ow ę sy stem u , sp osób jego w y k o r z y sty w a n ia , potrzebną k o n fig u r a c ję sp rz ętu i p o d sta w o w eg o o p ro g ra m o w a n ia , a ta k ż e d o św ia d cze n ia z d o ty c h c za so w eg o sto so w a n ia i ek sp lo a ta cji MOLATO.
CoHAeii X ., BmuneBCKH ii.: MOJIJITO — cnCTeM a, i i o m o -
raiom afi o 6 y iieiiłiio
HHcDOPMATMKA 1982, Na 2—3, CTp. 24
OGmaa xapaKTepwcTiiKa ocyinecTB^eHuoii b TopyiibCKÓM y m i- BepciiTeTe K0.Nmbi0Tepii0ii ciicTeMbi oC ynenn« c npiiM ene- Hwe.M KOMnbKJTepa P-32. OroBopena nocTpoiiKa cwcTeMbi, cn o- co6 ee ncn0Jib30BaHHH ne05x0AHMaH KOHcjDHrypai^wH oGopy- lAOBainiH u ocHOBnoro nporpaMMuoro oGecnenerniH, a TaK^ce iieKOTopue 3aMe^aiuifl b a^pec cyu;ecTBOBaBmero n o c e - roAH«miuiii ^eiib np^MeneniiH w 3Kcn,TyaTamiŁi MOJIHTO.
. . ... ... - _ ...
..
1
Z a lew sk i J.: A D A — a n ew p rogram m ing la n g u a g e (3), T y p es an d o th e r la n g u a g e stru ctu res
INFORM ATYKA 1982, N o 2—3, p. 4
T liird paTt o l th e A D A la n g u a g e p resen ta tio n . C oncep
tio n s o£ e x p r e s sio n s and n a m e s (id e n lify ie r s), d iffe r e n t ty pe k in d s ' and g e n e r a tiv e u n its, , Illu strated w ith m a n y e x a m p le s, a r e d iscu ssed . In th e term in a tio n , b a sic b ib lio g rap h y ite m s, w h ic h h elp to a ch iev e b etter k n o w le d g e of th e la n g u a g e, are p resen ted .
Z a lew sk i ,T.: A D A — e in e n eu e P rogram m iersp rach e (3).
D ie O rgan isation .des E n tw ićk lim g zy k lu s INFORM ATYKA 1982, N r. 2—3, S. 4
D ritte r T e il der A D A - S p ra c h e c h a r a k te r is tik . Es w u rd en die B e g r iffe v o n A u sd rü ck en und N am en (Id e n tifik a to - ren ), v e s c h ie d e n e n T y p en a rten und g en era tiv en E in h eiten m it v ie le n B e isp ie le n b e s p r o c h e n .’ A m E n d e des A r tik e ls >
w u rd en die w ic h tig s te n L itera tu ra n g a b en zur v e r tie fte n K en n tn is d ieser Sprache an gegeb en .
S to k a lsk i A .: D esig n in g and b u ildin g o f d ata p rocessin g sy ste m s. O rgan isation o f the d ev elo p m en t c y c le
' INFORM ATYKA 1082, N o 2—3, p. 8
P rin c ip le s fo r p roper o rg a n iza tio n o f data p ro cessin g de
sig n in g , S ignificance-, and in flu e n c e o f com m ited errors are p o in ted o u t, th e d esig n in g d ev elo p m en t c y c le and Us In d ivid u al phases, w ith e m p h a sis on in te rp h a se c h eck , are c h a r a c te r iz e d ,. T h e idea o f so c a lle d „ g e n e r a tiv e d e v e lo p m en t” i s p resen ted and basic p rin cip les of d ea lin g du
rin g d esig n in g w ork ' axe form u lated .
S to k a lsk i A .: P r o je k tie r u n g u n d B au d er E D V -S ystem e.
O rganisation d es E n tw ick lu n g z y k lu s INFORM ATYKA 1982, N r. 2—3, S. 8
G ru ndlagen d er o rd n u n g sm ä ssig en O rgan isation b e i der E D V -S y stem p ro jek tieru n g . E s w u rd e B e d e u tu n g und E in -, flu s s der g em a ch te n F eh le r g e z e ig t, s o w ie P r o je k tie r u n g e n tw ic k lu n g z y k lu s und se in e ein z e ln e P h a sen m it B e to n u n g der Z w isch en p h a sen k o n tr o lle c h a ra k terisiert. E s w u r
d e das K on zep t sog. g e n e r a tiv e n E n tw ic k lu n g v o r g e s te llt und die w ic h tig ste n H andlungsgT undsätze w ä h ren d der P ro je k tie r u n g a r b e it fo rm u liert.
H uzar A .: P rogram v e r ific a tio n — basic aiotlons INFORM ATYKA 1082, N o 2—3, p. 13
S u r v e y o f basic n o tio n s and v e r y fy ln g m eth o d s o f pro
gram corre ctn ess. C on clu sion s referrin g to e ffic ie n c y of th e se m eth o d s are fo rm u la ted .
H uzar A .: P ro g ra m m p rü fu n g — die G ru n d begriffe INFORM ATYKA 1982, Nr. 2—3, S. 13
E in e Ü b ersich t der G ru n d b eg riffe und M eth od en zur P rü fu n g der P ro g ra m m o rd n u n g sm ä ssig k e it, Es w u rd en F o lg e ru n g o n zur T hem a der W irk sam k eit d ieser M ethoden fo r
m u lier t.
F lad row sk a E.: f i n i e s o f rep eatab le sy stem s INFO RM ATYK A 1982, N o 2-3, p. 15
A n a ly sis of so m e e sse n tia l rea so n s for in su ffic ie n tly e f fe c tiv e ED P ap p lication in b u sin ess m an a g e m en t, lik e bad q u a lity and in c o r n e c tiy c h o ic e o f rep ela b le data p ro ces
sin g sy stem s, Is d iscu ssed . On t h e b a se o f m a n y y e a r s e x p e r ie n c e a p rop osal of proper m eth o d fo r rep eatab le D P sy ste m s c h o ic e is p resen ted .
F lad row sk a E.: D ie Z e it der w ied erh o lb a ren S y ste m e INFORM ATYKA 1082, n r 2—3, S. 15
E ine A n a ly se m a n ch er U rsa ch en der k le in e n E ffe k tiv itä t von D a ten v era rb eitu n g a n w en d u n g en im B e r e ic h der U n te r m eh m en v erw a ltu n g , w ie z.B . sc h le c h te Q ualität und f a l
sc h e V orw alil des w ied erh o lb a ren E D V -S y stem s. E s w u rd e ein a u f G rund d er v ie ljä h r ig e n E rfahrungen; erarb eiteter V orsch lag der V o rw a h lm eth o d e fü r d ie w iederholbarer»
E D V -S ystem e a n gegeb en .
R yznar Z.: S & DL — sp e c ific a tio n lan g u a g e fo r stru ctu ra l d esig n in g (a d raft proposal)
INFO RM ATYK A 1982, N o 2-3, p. 18
G en eral ch a r a c te r istic s o f th e s p e c ific a tio n la n g u a g e, e la b o ra ted b y ithe a u th o r fo r stru c tu r e d d esig n are d iscu s
sed," L an gu age n o ta tio n a n d syintax, r u le s fo r d escrib in g sp e c ific a tio n , as w e ll as e x a m p le s .of ap p lication fo r se le c te d ty p e s o f o b je c ts are p resen ted .
R yznar Z.: S & DL — ein e S p ezifik a tio n ssp r a ch e fü r S tr u k tu r e lle P ro jek tieru n g (ein e V orsch lagsskizze)
INFO RM ATYK A 1982, nr 2—3, S. 18
E in e a llg e m e in e C h a ra k teristik der S p ezifik a tio n ssp r a ch e, d ie v om A u to r f ü r B e d ü r fn iss e d er str u k tu r e lle n P r o je k tie r u n g e r a r b e ite t w u rd e. tEs w u rd en S c h r e ib w e ise und S y n ta x der Sp rach e, d ie G rundsätze d er S p e z ifik a tio n sb e sc h r eib u n g , so w ie B e is p ie le ih rer A n w en d u n g für a u sg e
w ä h lte O b je k ten ty p e n a n g eg eb en .
D a w id o w sk i J., O w czarczak P.: T he P SL /P S A p ack age ap p lica tio n fo r ca rry in g o n th e data base v o ca b u la ry -in d ex INFORM ATYKA 1982, N o 2—3, p. 21
C oncise ch a r a c te r istic s o f th e P SL /PSA program p a ck a g e an d th e w a y o f it s use fo r d e sig n in g o f data p ro cessin g sy s te m s fo r m a n a g e m en t p u rp oses. P o s s ib ility o f th e p ac
k a g e • a p p lication for ca rry in g on th e data b ase v o ca b u la r y -in d e x is p o in ted o u t, as w e ll a s it s p ra ctica l ap p lica
tio n in th e E con om ic A ca d em y in P ozn ań is p resen ted .
D a w id o w sk i J., O w czarczak P.: A n w en d u n g d es P rogram nt- p a k ets P SL /P S A zur F ü h ru n g e in e s D a ten b a sisw 3 rter- b u ch -V e rzeich n isses
■! ' > - ■ * \
INFORM ATYKA 1982, N r. 2—3, S. 21
E in e k u r z g e fa sste C h a ra k teristik d e s ■ p ro g ra m m p a k ets P SL /PSA u n d se in e r A n w en d u n g b e i d er P ro jek tieru n g der E D V -S y stem e für M a n a g em en tz w eck e. E s w ü rd e dife A n w e n d u n g sm ö g lic h k e it. d ie se s P a k e ts zur F ührung., ei
n es D a ten b a sisw ö rlerb u ch -V er zeich n isse s g e zeig t und der B e r e ic h se in e r p ra k tisch en V erw e n d u n g an der Ö kono
m isch en A kadem ie, in P ozn ań an gegeb en .
Sonde j H ., W iśn iew sk i J.: MOLATO — a com p uter a ssisted te a c h in g sy stem
IN FORM ATYKA 1982, N o 2-3, p. 24
G eneral ch a r a c te r istic s o f th e com p u ter a ssisted tea ch in g s y ste m , realized in th e T oruń U n iv e r s ity o n th e R-32 com - i - p u t e r r is p resen ted . S y ste m ’s stru ctu ré, w a y o f its ap p li
c a tio n , n ec e ssa r y h ard w are and b asic so ftw a re co n fig u r a tio n , as w e ll as e x p e r ie n c e of the MOLATO ap p lication and o p era tio n is d iscu ssed .
S on d ej H ., W iśn iew sk i J.: MOLATO — ein le r n u n te r stiitz - - en d es S y stem
INFO RM ATYK A 1082, nr 2—3, S. 24
A llg em ein e C h arak teristik d es r e c h n eru n terstü tzte n L ern - sy ste m s, das auf dem R-32 R ech n er an der T oruń U n i
v e r sitä t rea lisie rt w u rd e. E s w u rd en d ie B a u -u n d A u sn u tz
u n g w eise des S y stem s, d ie n ö tig e H ardw are — und B a- s is so ftw a r e k o n fig u r a tlo n , so w ie d ie erste n E rfah ru n gen Uber d ie b ish erig e A n w en d u n g und d en B e tr ie b von MO
LATO b esp rochen.
•" . - ■_ . *
2
Informatyka
zastosow ania w gospodarce, technice i nauce
Kr 2 - 3
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 8 2
R O K XVII
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ^ I l l _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ M a j - C z e r w i e c O R G A N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A N A U K I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O
I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T OS. I N F O R M A T Y K I
W N U M E R Z E : S tr o n a
A D A — n o w y ję z y k p r o g r a m o w a n ia (3). T y p y i in n e k o n s tr u k c jo ję z y k o w e
J a n u s z Z a l e w s k i 4"
P r o je k to w a n ie i b u d o w a s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h . O r g a n iz a c ja c y k lu rozw ojom w ego
A n d r z e j S t o k a l s k i 8
W e ry f ik a c ja pifiogram ów — p o d sta iw o w e p o ję c ia
A n d r z e j H u z a r 13
C zas s y s te m ó w p o w ta r z a ln y c h
E m i li a F la d r o w s k a 15
S & D L — ję ^ y k s p e c y f ik a c y jn y do p r o je k to w a n ia s tr u k tu r a ln e g o (z a r y s p r o p o - zy cji)
Z y g m u n t R y z n a r 18
Z a s to s o w a n ie p a k ie t u P S L /P S A do p ro w a d z e n ia s ło w n ik a -s k o r o w id z a b a z y d a n y c h
J a n D a w i d o w s k i , P io t r O w c z a r c z a k 21
M O L A T O — s y s te m w s p o m a g a ją c y n a u c z a n ie
H a li n a S o n d e j , J a n u s z W i ś n i e w s k i 2£
A L G O R Y T M Y
P r o c e d u r a g e n e r u ją c a d rz e w a e ty k ie to w a n e
A n d r z e j S z a ła s , Z b i g n i e w S w i r s k i ^ 26
Z K R A JU
S y tu a c ja k a d r y w o ś r o d k a c h in f o r m a ty k i
G r a ż y n a K l a j n - Z i e n k i e w i c z 28
P O L S K IE T O W A R Z Y S T W O IN F O R M A T Y C Z N E
Z p r a c P T I (B.O.) 30
31 Z JE D N O C Z E N IE IN F O R M A T Y K I
B a d a n ia a n k ie to w e u ż y tk o w n ik ó w s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h K a z i m i e r z D u d e k , J ó z e f D z ip d z ic k i
ZE Ś W IA T A
P r z e m y s ł k o m p u te r o w y U S A w r o k u 1980 34
O p ra ć . J a n R y ż k o
D y sk o p ty c z n o - n u m e r y c z n y z a m ia s t m ik r o f ilm o w a n ia ? 36
O p ra ć . P . A. M i l e w s k i R E C E N Z JE
S te r o w a n ie k o m u n ik a c ją w s ie c ia c h k o m p u te r o w y c h 37
M i e c z y s ł a w D a z e w ic z
T E R M IN O L O G IA
T erm dtaliogiia ję z y k a A D A (cd.) 39
J a n u s z Z a l e w s k i
L IS T Y
K ilk a u w a g o „A L G O R Y T M A C H ” 40
J a c e k Ż e b r o w s k i
T r u d n e c h w ile in f o r m a ty k i?
B a r t ł o m i e j K r u s z e l n i c k i I I I o kł.
3
JANUSZ ZALEWSKI Instytut Badań Jądrowych W a rsiaw a
A D A — nowy język program ow ania (3 )
Typy i inne konstrukcje językow e
Z a n im o m ó w im y p o ję c ie ty p u i ro d z a je ty p ó w w ję z y k u A D A , p o św ię c im y k ilk a słó w p o d s ta w o w e m u tw o r z y w u o m ó w io n y c h ju ż e le m e n tó w ję z y k a (tj. in s tr u k c ji i je d n o s te k p ro g ra m o w y c h ), a w ię c — w y ra ż e n io m i n a z w o m (id e n ty fik a to ro m ). S zczeg ó ło w e ich o m ó w ie n ie z a ję ło b y z b y t w ie le m ie js c a , p rz y jm ie m y za te m , że są to p o ję c ia in tu ic y jn ie z n a n e i z ro z u m ia łe .
W ję z y k u A D A n a z w a , k tó r a je s t c ią g ie m l i te r i c y fr z a c z y n a ją c y m się od lite r y i m o g ą c y m z a w ie ra ć łą c z n ik (s y m b o liz o w a n y p rz e z p o d k re ś le n ie ) — n a z y w a się id e n ty fik a to re m . K a ż d y id e n ty f ik a to r m u s i b y ć z a d e k la ro w a n y p rz e d u ż y c ie m . N a z w y m o g ą o k re ś la ć w ie le e le m e n tó w ję z y k a , p rz e d e w s z y s tk im — s ta łe i z m ie n n e , a le ta k ż e : s k ła d o w e in d e k s o w a n e , n p . X (1), w y c in k i (ang, slices), n p . X (2 . . 20) o ra z — s k ła d o w e z a m k n ię te i a tr y b u ty .
S k ła d o w y c h ró ż n y c h e le m e n tó w ję z y k a m a ją c y c h c h a r a k t e r z a m k n ię ty (np. b lo k u ) m o ż n a u ż y w a ć n a z e w n ą trz p r z y u ż y c iu z a p is u „z k r o p k ą ” , t j . N A Z W A ID E N T Y F I
K A T O R , g d zie N A Z W A je s t n a z w ą o d p o w ie d n ie g o e le m e n tu a ID E N T Y F IK A T O R o k re ś la je g o sk ła d o w ą . A tr y b u ty są to o k re ś lo n e w ła ś c iw o ś c i n ie k tó r y c h e le m e n tó w ję z y k a , w p ro w a d z o n e p rz y d e fin ic ji ty c h e le m e n tó w i o- zn a c z o n e p r z y u ż y c iu z a p is u „z a p o s tro fe m ” N A Z W A ’ ID E N T Y F IK A T O R , gdzie N A Z W A je s t n a z w ą o d p o w ie d n ie g o e le m e n tu , a ID E N T Y F IK A T O R o k re ś la jeg o w ła ś ciw ość. P rz y k ła d y s k ła d o w y c h z a m k n ię ty c h i a tr y b u tó w
p o d a liś m y ju ż o m a w ia ją c p a k ie ty i z a d a n ia , tj.
N A Z W A .Z M IE N N A - - u ży cie n a z w y p oza p a k ie te m N A M E ’C O U N T - - lic z b a z a d a ń w k o le jc e do w e jś c ia N A M E.
W y ra ż e n ia o p is u ją sp o só b o b lic z a n ia w a rto ś c i, a w ię c m o g ą się s k ła d a ć z n a z w i o p e ra to ró w . Z b ió r z d e fin io w a n y c h o p e ra to ró w o b e jm u je w s z y s tk ie p o w sz e c h n ie u ż y w a n e o p e r a to r y a ry tm e ty c z n e i lo g iczn e, a ta k ż e : k o n k a - te n a c ję (&), o p e ra c ję m o d u lo (M OD) o ra z re s z tę (REM ).
R z a d k o s p o ty k a n y m i o p e r a to r a m i lo g ic z n y m i są a n d th c n o ra z o r e lsc . W a rto ś c ią w y ra ż e ń A l A A2 je s t k o n iu n k - c ja ( a lte r n a ty w a ) a rg u m e n tó w lic z o n e od s tr o n y le w e j, p rz y czym lic z e n ie je s t p rz e r y w a n e p rz y p ie rw s z e j w a r to śc i F A L S E (i o d p o w ie d n io : T R U E ). W a rto ta k ż e w ie dzieć, że p o tę g o w a n ie (**) je s t z d e fin io w a n e ty lk o d la c a łk o w ity c h w y k ła d n ik ó w , a o p e r a to r n ie ró w n o ś c i z a p i
s u je się dość o ry g in a ln ie ja k o / = .
T Y P Y
R ó ż n ic o w a n ie n a z w w r a z z o p e r a to r a m i u z y s k u je się p rz e z p o ję c ie ty p u . T y p o k re ś la z b ió r w a r to ś c i i o d p o w ia d a ją c y c h im o p e ra c ji. Z n a c z y to , że d la k a ż d e g o ty p u z d e fin io w a n y je s t z b ió r o p e ra c ji. J e s t to p o ję c ie b a rd z o w a ż ne, g d y ż d z ię k i s iln e j ty p iz a c ji d a n y c h u z y s k u je się m o żliw o ść s p r a w d z e n ia ju ż w fa z ie k o m p ila c ji p o p ra w n o śc i p ro g r a m u w w ie lu a s p e k ta c h , n p . ła tw o o c h ro n ić się p rz e d p rz y p a d k o w ą z a m ia n ą ty p ó w .
W ję z y k u A D A w y ró ż n ia się ty p y s k a la r n e , złożone, ty p d o s tę p o w y i ty p y p r y w a tn e . W sz y s tk ie z m ie n n e te g o s a m eg o ty p u m u s z ą b y ć z a d e k la ro w a n e ja k o ta k ie — n ie w y s ta r c z a , że p r z y b i e r a ją w a rto ś c i z te g o sa m e g o z b io ru .
W a rto ś c i ty p u s k a la r n e g o c h a r a k te r y z u j ą się ty m , że n ie m a ją s k ła d o w y c h . D o ty p ó w s k a la r n y c h n a le ż ą ty p y lic z b o w e i ty p w y lic z e n io w y (ang. e n u m e r a tio n ).
4
T y p w y lic z e n io w y o k re ś la ciąg w a rto ś c i w sp o só b j a w n y , np.
ty p e M O T O R -C O N T R O L is (177, 100, 011, 000);
I s tn ie ją tr z y z d e fin io w a n e s y s te m o w o ty p y w y lic z e n io w e : b o o lo w sk i B O O L E A N , z n a k o w y C H A R A C T E R i ła ń c u c h o w y S T R IN G , n p .
ty p e B O O L E A N is (F A L S E , T R U E );
ty p e C H A R A C T E R is (N U L, S O H ,. . . , ’A ’, ’B \ . . . , D EL );
Z w ró ć m y u w a g ę , że z n a k i s te r u ją c e ty p u C H A R A C T E R są o z n a c z o n e id e n ty f ik a to r a m i, n a to m ia s t z n a k i a lf a n u m e r y c z n e są p o d a n e li te r a ln ie w p o je d y n c z y m c u d z y sło w ie . W a rto p a m ię ta ć , że t y p w y lic z e n io w y m oże b y ć w s k a ź n ik ie m it e r a c j i i in d e k s e m ta b lic y .
Do ty p ó w lic z b o w y c h n a le ż y ty p c a łk o w ito lic z b o w y IN T E G E R o ra z — ty p y rz e c z y w is te F L O A T IN G -P O IN T i F IX E D _ P O IN T , k tó r e s ta n o w ią p r z y b liż e n ie liczb r z e c z y w isty c h . T y p z m ie n n o p rz e c in k o w y o k re ś la p rz y b liż e n ie z b łę d e m w z g lę d n y m , n p.
ty p e R E A L is d ig its 10;
a ty p s ta ło p rz e c in k o w y — z b łę d e m b e z w z g lę d n y m , n p . ty p e F R A C T IO N is d e lta 0.001 ra n g e 0.1 . . 1.0;
Do a tr y b u tó w d o w o ln e g o ty p u T Y P n a le ż ą T Y P ’F IR S T i T Y P ’L A S T , k tó r e o z n a c z a ją n a jm n ie js z ą i n a jw ię k s z ą w a rto ś ć ty p u T Y P . A tr y b u ta m i ty p ó w d y s k r e tn y c h D są:
D ’P O S (X ) — p o ło ż e n ie w a rto ś c i X ty p u D
D ’S U C C (X) i D ’P R E D (X) — n a s t ę p n ik i p o p rz e d n ik w a rto ś c i X ty p u D D’V A L (N) — w a rto ś ć p o z y c ji N ty p u D
N a le ż y p a m ię ta ć , że d w a ty p y z a d e k la ro w a n e o d d z ie ln ie są ró ż n e , n a w e t je ś li z a w ie r a ją w a rto ś c i z te g o sa m e g o z b io ru , tz n . p rz y d e k la r a c ja c h
X , A : IN T E G E R ; B : N E W -IN T E G E R ; in s tr u k c j a
X : = A + B ;
je s t n ie p o p r a w n a , n a to m ia s t p o p ra w n a je s t in s tr u k c j a X : = A + IN T E G E R (B); - - k o n w e r s ja ty p ó w
Z n a c z y to, że w o k re ś lo n y m w y r a ż e n iu m o g ą w y s tą p ić ty lk o o b ie k ty teg o sa m e g o ty p u . W ty m c e lu n a le ż y d o k o n a ć ja w n e j k o n w e r s ji (je ż e li zac h o d z i p o trz e b a ) b io rą c w n a w ia s y o d p o w ie d n i a r g u m e n t i p o p rz e d z a ją c go n a z w ą w ła śc iw e g o ty p u .
W ty m m ie js c u w a r to w p ro w a d z ić p o ję c ie ty p u p o c h o d n e g o (an g . d e riv e d ty p e)
ty p e P O C H O D N Y is n e w T Y P ;
k tó r y je s t u ż y te c z n y p rz y p rz e n o s z e n iu o p ro g r a m o w a n ia i u m o ż liw ia u n ik n ię c ie u ż y w a n ia ty p ó w z d e fin io w a n y c h w s tę p n ie .
P rz y k ła d o w o , je ż e li p ro g r a m z a w ie ra d e k la r a c ję ty p e R E A L is n e w F L O A T ;
to p rz e n o s z ą c go n a k o m p u te r o k ró ts z y m sło w ie z a c h o w u je m y p o p rz e d n ią d o k ła d n o ś ć o b lic z e ń z a s tę p u ją c p o w y ższą d e k la r a c ję p rz e z n o w ą
ty p e R E A L is n e w L O N G -F L O A T ;
lu b , n a p r z y k ła d
ty p e R E A L is d ig its 10;
W ty m d r u g im p rz y p a d k u w y b ó r m ię d z y F L O A T a L O N G —F L O A T z o s ta n ie w y k o n a n y a u to m a ty c z n ie .
T y p u p o c h o d n e g o n ie m o ż n a o c zy w iście m ie sz a ć z p o d s ta w o w y m .
D o ty p ó w z ło żo n y c h z a lic z a m y o b ie k ty o s k ła d o w y c h je d n a k o w e g o ty p u , t j . ta b lic e (an g . a r r a y s ) lu b — r ó ż n y c h ty p ó w , t j . r e k o r d y (an g . re c o rd s).
D e k la r u ją c t y p ta b lic o w y n a le ż y u s ta lić w y m ia ro w o ś ć , ty p y in d e k s ó w i ic h p a r y g ra n ic z n e , k tó r e m o g ą p o z o sta ć n ie u s ta lo n e , o ra z — ty p e le m e n tó w , n p .
ty p e M A T R IX is A R R A Y (IN T E G E R r a n g e < » of B O O L E A N ;
W y m ia ry ta b lic y m o g ą b y ć s ta ty c z n e , n ie o k r e ś lo n e (ja k p o w y ż e j) i d y n a m ic z n e , n p .
ty p e M A T R IX 1 is A R R A Y ( 1 ..2 4 ) of IN T E G E R ; ty p e V E C T O R is A R R A Y ( 1 . . N) of IN T E G E R ;
J e d n a k in d e k s y ty p u ta b lic o w e g o o n ie o k r e ś lo n y c h p a r a c h g ra n ic z n y c h m u s z ą b y ć o k re ś lo n e p r z y d e k la r a c ji o b ie k tu , n p .
M : M A T R IX ( 1 . . 10, 1 ..1 0 0 ) ;
W a rto ś c i in d e k s ó w m o g ą b y ć d o w o ln e g o ty p u d y s k r e tn e go, n p .
ty p e M A T R IX 3 is A R R A Y (DAY ) of B O O L E A N ; g d zie
ty p e D A Y is (M ON, T U E , W E D , T H U , F R I, S A T , SU N );
W a rto d o d a ć , że w ję z y k u A D A m o ż n a o p e ro w a ć c z ę ś
c ią ta b lic y , tz w . w y c in k ie m (ang. slice), n p . D A T A ( 1 . . 8) : = M A T R IX 1 (17 . . 24);
X : = F U N ( A ( I . . J ) ) ;
W a rto ś c i ty p ó w z ło żo n y c h n a z y w a ją się a g re g a ta m i.
A g re g a t m o ż n a p rz e d s ta w ić w z a p is ie p o z y c y jn y m , n p.
T A B L E : = (4,4,4,2,0,0);
lu b b e z p o ś re d n im (n ie p o z y c y jn y m ), n p . T A B L E : = (4 = > 2,1/2/3 = > 4, o th e r s = 0);
T y p re k o r d o w y m a p o sta ć ty p e N A Z W A is
r e c o r d
- - d e k la r a c je e n d re c o r d ; n a p rz y k ła d
ty p e D A T E is re c o r d
JO U R : IN T E G E R r a n g e 1 . . 31;
M O N S : M O N T H -N A M E ; A N : N A T U R A L ;
e n d r c c o r d : g d zie
ty p e M O N T H -N A M E is (JA N , F E B , . . . , D EC );
ty p e N A T U R A L is ra n g e 1 . . IN T E G E R ’ L A S T ; D e k la r a c ja z m ie n n e j ty p u D A T E m o że m ie ć p o sta ć
T O D A Y : D A T E : = (30, S E P T , 1981);
S k ła d o w e r e k o r d u m o g ą m ie ć n ie o k r e ś lo n e ro z m ia r y lu b ty p y . T a k i r e k o r d z a w ie r a s ta łą z w a n ą d y s k r y m in a to - re m , od k tó r e j z a le ż ą je g o w ła śc iw o ś c i, n p.
ty p e B U F F E R is re c o r d
L E N G T H : IN T E G E R ; - - d y s k r y m in a n t o k re ś la ją c y - - d łu g o ść b lo k u B L O C K B L O C K : A R R A Y ( 1 . . L E N G T H ) of R E A L ;
e n d re c o r d ;
D y s k r y m in a n t m o ż n a u w a ż a ć za p a r a m e tr r e k o r d u i s to so w a ć z a p is z n a w ia s a m i, n p .
M E S S A G E : B U F F E R (200);
B R IE F : B U F F E R (L E N G T H = > 50);
T y p r e k o r d o w y je s t je d y n y m ty p e m , k tó r y m o że m ieć d y s k r y m in a n ty .
U ż y c ie d y s k r y m in a n t a ty p u z ilu s tr u je m y p rz y k ła d e m r e k o r d u z w a r ia n ta m i.
ty p e S W IT C H E S is (R, W , D);
ty p e F IL E -H E A D E R (A T T R IB U T E : S W IT C H E S ) is re c o rd
N A M E : S T R IN G ;
O P E N : D A T E ; - - D A T E je s t ty p u re k o rd o w e g o c ase
w h e n R = > C H A R A C T E R S : N A T U R A L ; w h e n W = > C H A R A C T E R S : N A T U R A L ; w h e n D = > P R O T E C T E D : B O O L E A N ; e n d c ase;
e n d re c o rd ;
D e k la r a c ja z m ie n n e j ty p u F IL E -H E A D E R m o ż e m ie ć p o s ta ć
F H O : F I L E - H E A D E R : = (R, F IL E O , (2,AUG,1981), 187));
F H 1 : F IL E -H E A D E R : = (D, F IL E 1 , (24, J U L , 1981),' F A L S E );
F H 2 : F IL E - H E A D E R (A T T R IB U T E = > W );
A g re g a t r e k o r d u z d y s k r y m in a n te m m u s i m ie ć d y s k r y m in a n t n a p ie r w s z y m m ie js c u .
D o stę p do e le m e n tó w ty p u re k o rd o w e g o je s t m o ż liw y p rz y u ż y c iu z a p is u z k r o p k ą , n p .
L ; = B R IE F .L E N G T H ; O P E N : = F H O .O P E N ;
P o p r z e d s ta w ie n iu p o d s ta w o w y c h ty p ó w w a r to w s p o m n ie ć o s ta ły c h . D e k la r a c ja s ta łe j p o le g a n a u ż y c iu sło w a k lu c z o w e g o c o n s ta n t o ra z — p o d a n iu je j ty p u , n p .
X : c o n s ta n t R E A L : = 0;
N : c o n s ta n t IN T E G E R : = A ’L A S T ;
W a rto ś ć s ta łe j n ie m u s i b y ć o k re ś lo n a p o d c z a s d e k la r a c ji lecz p ó ź n ie j. J e s t to tz w . s ta lą p r z e s u n ię ta (an g . d e f e r r e d c o n s ta n t), n p .
P A S S W O R D : c o n s ta n t S T R IN G ; N a le ż y zaz n a c z y ć , że d e k la r a c ja p o s ta c i
P I : c o n s t a n t : = 3.14;
je s t w ro z u m ie n iu p o d rę c z n ik a A D Y d e k la r a c ją liczb y , tzn . n a d a n ie m n a z w y lic z b ie . M o ż n a p o w ied zie ć, że s ta ła je s t n a z w ą o b ie k tu , k tó r y o tr z y m u je w a r to ś ć ty lk o ra z .
T y p d o s tę p o w y (an g . a c c e ss ty p e ) o k re ś la w s k a ź n ik do n ie z a d e k ła ro w a n e g o o b ie k tu in n e g o ty p u , n p.
ty p e S T A C K -P O IN T E R is a c cess S T A C K ;
O b ie k ty ta k i e m o g ą b y ć u tw o rz o n e w p ro g r a m ie p rz y u - ż y c iu tz w . a lo k a to ró w (an g . a llo c a to rs ). P rz y k ła d o w o , a lo - k a to r tw o rz y o b ie k t ty p u S T A C K
n e w S T A C K
i p rz y p is u je w a r to ś ć d o s tę p u w s k a ź n ik o w i (tj. z m ie n n e j ty p u d o stę p o w e g o ) M Y—S T A C K
M Y -S T A C K : = n e w S T A C K ;
k tó r y "stan o w i o d sy ła c z d o te g o o b ie k tu . In a c z e j m ó w ią c , z m ie n n a ty p u d o stę p o w e g o , M Y—S T A C K , m a n a d a n ą w a rto ś ć d o s tę p u n e w S T A C K i w s k a z u je te n n o w y o b ie k t.
T y p d o s tę p o w y n a jc z ę ś c ie j o d n o si się do r e k o r d u (S T A C K je s t ty p u re k o rd o w e g o ), a le o d n o sić się n ie m u si, n p .
ty p e R E F E R E N C E is a c cess IN T E G E R ; N : R E F E R E N C E : = n e w IN T E G E R (13);
N a le ż y je d n a k p a m ię ta ć , że o b ie k ty , do k tó r y c h o d n o si się N, m u s z ą b y ć u tw o rz o n e d y n a m ic z n ie p rz e z a lo k a to r, a n ie m o g ą b y ć z a d e k la ro w a n e , tz n . p o d s ta w ie n ie
N I : R E F E R E N C E : = I;
po d e k la r a c ji N I : IN T E G E R ; je s t b łę d n e .
D o m n ie m a n a w a rto ś ć p o c z ą tk o w a ty p u a c c e ss je s t r ó w n a n u li. U ż y c ie ty p u d o stę p o w e g o ilu s t r u je p o n iż s z y p r z y k ła d
ty p e R E F is a c c e ss L IN K ; ty p e L IN K is
re c o rd
L IN K -D A T A : S T R IN G ; P O IN T E R : R E F ; e n d re c o rd ;
IIE A D : R E F : = n e w L IN K ( . . . , n u li);
5
W '*tf ■>. . . , ~ ■ V « A ■■ ijt • * . , .* ■ K - •
■ Jeż/eli k p n ie c z n e je ^ t'* u ż y ę ie całe g o cibiektu, a , n ie t y l k o w s k a ź h ik a , to "naileży’w y k o rz y s ta ć a tr y b u t' a ll, n p .
X -; H E A D .a ll;
.T y p p r y w a tn y u m o ż liw ia z a s ło n ię c ie sp o s o b u r e p r e z e n ta c j i ty p u , je ż e li r e p r e z e n ta c ja ; t a je s t n ie is to tn a w u ż y w a n iu - p a k ie tu lu b p o d p ro g r a m u , a .i s t n i e j ą p o w o d y d la j ë j u k r y c ia (np. d la z a b e z p ie c z e n ia p rz e d z m ia n ą w a r to ś - -ci, tj. w c e lu o c h ro n y d a n y c h ). W ła śc iw o śc i z e w n ę trz n e t y
p u z o s ta ją z a c h o w a n e p rz y k a ż d e j z m ia n ie r e p r e z e n ta c ji, n p .
p r iv a te
-* ty p e C O M P L E X is re c o r d
- - w sp ó łrz ę d n e p r o s to k ą tn e e n d re c o r d ;
lu b p r iv a te
ty p ę C O M P L E X is r e c o r d
, - - w s p ó łr z ę d n e b ie g u n o w e e n d re c o r d ;
C zęsto, za c h o d z i p o tr z e b a o g ra n ic z e n ia z a k re s u w a rto ś c i ty p u b e z z m ia n y z b io ru o p e ra c ji, co je s t m o ż liw e p rz e z u tw o rz e n ie p o d ty p u , n p .
s u b ty p e N A T U R A L is IN T E G E R r a n g e 1 . . IN T E - G E R ’L A S T ;
O g ra n ic z e n ie za p o m o cą p o d ty p u m o ż e o d n o sić się n ie t y l k o do ty p ó w p ro s ty c h lecz i zło żo n y c h , tz n . m o ż n a o g r a n ic z a ć in d e k s y ta b lic i w a r ia n ty re k o r d ó w . J e d n a k ż e p o d - ty p n ie je s t n o w y m ty p e m .
■ W ce lu z w ię k s z e n ia p rz e n o ś n o ś c i p r o g r a m u m o ż n a p o - s łu g iw a ć s ię ty p a m i p o c h o d n y m i (ang. d e riv e d ty p e s )
ty p e N O W Y is n e w S T A R Y ;
N ie k ie d y n ie tr z e b a w p ro w a d z a ć p o d ty p u a n i ty p u p o - .c h o d n e g o , bo w y s ta r c z a o g ra n ic z o n y ty p IN T E G E R , n p .
• ty p e N O W Y is ra n g e 1 ..2 0 0 ; l u b ty p rz e c z y w is ty , n p .
ty p e N O W Y —F L O A T is d ig its 10 r a n g é L E W Y ..P R A W Y ;
ty p e N O W Y —F IX E D is d e lta 0.001 r a n g e L E W Y ..P R A W Y ;
J e s t in te r e s u ją c e , że p o je d y n c z e z a d a n ie m o ż n a u w a ż a ć za ro z w in ię c ie p e w n e g o ty p u , tj . ty p u z a d a n io w e g o (an g . ta s k ty p e ).
.rest to o ty le w a ż n e , że d e k la r u ją c w p ro g r a m ie o k r e ś lo n y - ty p z a d a n io w y m o ż n a w d a ls z e j części p o s łu g iw a ć
•się .T óżnym i z a d a n ia m i te g o s a m e g o ty p u , p o d o b n ie ja k to się r o b i w o d n ie s ie n iu d o z m ie n n y c h . D e k la r u ją c p rz y - k ła d o w ó
ta s k ty p e S E M A P H O R E is e n tr y P ;
- e n tr y V ; è n d ;
ta s k b o d y S E M A P H O R E is e n d S E M A P H O R E ;
m o ż n a u ż y ć w ,p r o g r a m ie w ie le s e m a fo ró w , n p . S f F L A G : S E M A P H O R E ;
.M o ż liw a je s t d e k la r a c ja d o s tę p u d o ty p u ta s k ty p e , np.
ta s k ty p e D R IV E R is
■end;
. ty p e K E Y B O A R D is a c c e ss D R IV E R ; T E R M IN A L : K E Y B O A R D : = n e w D R IV E R ;
.O b iek t ty p u z a d a n io w e g o m o że b y ć s k ła d o w ą ta b lic y lu b r e k o r d u , a ta k ż e — p a r a m e tr e m w e jś c io w y m p o d p ro g ra m u . T ypy. z a d a n io w e są . b a r d z o u ż y te c z n e p rz y tw o rz e -1 n iu o p ro g r a m o w a n ia d la ró ż n y c h k la s n ie w ie le ró ż n ią c y c h się o b ie k tó w , n p . s ta tk ó w , sa m o lo tó w , r a d a r ó w (w z a s to s o w a n ia c h w o jsk o w y c h ). •
P R Z E C IĄ Ż E N IE N A ZW
■ T y p iz a c ja ję z y k a , a w ię c is tn ie n ie i m o ż liw o ść tw o r z e n ia ró ż n y c h le c z z b liż o n y c h ty p ó w , ta k ja k w p r z y p a d k u A D Y s tw a r z a k o n ie c z n o ść ró ż n e j i n t e r p r e ta c ji ty c h s a -
m y c h n a z w . W ła ś c iw o ść t a d o ty c z y n a z w - i p o le g a ; n a n a d a w a n iu im w ie lu z n a c z e ń z a le ż n y c h od k o n te k s tu , bo p ro p o n u ję o k fe ś lić j a k a p rz e c ią ż e n ie - (a n ą . o v e rlo a d in g ). "
P rz y k ła d o w o , p o je d y n c z a o p e r a c ja m o ż e b y ć w y k o n y w a n a n a o rg u m e n ta c h w ie lu ty p ó w . C hoć n a z w a o p e r a c ji (sy m b o le o p e ra to ró w są w ję z y k u A D A z a lic z a n e dp n a z w ) m o że b y ć w e w s z y s tk ic h p rz y p a d k a c h je d n a k o w a (np. * d la m n o ż e n ia ), to o c z y w iśc ie je j w a r to ś ć s e m a n ty c z n a b ę d z ie z u p e łn ie in n a w p r z y p a d k u z m ie n n y c h ■ ty p u R E A L , a r r a y lu b z m ie n n y c h ro z m y ty c h . S ło w e m , n a p o d s ta w ie ty p u a r g u m e n tó w k o m p ila to r p o w in ie n w n io s k o - : w a ć , ja k ie je s t z n a c z e n ie u ż y te g o o p e r a to r a . W ła śc iw o ść t a d o ty c z y w s z y s tk ic h ję z y k ó w w y so k ie g o p o zio m u , ja k F O R T R A N , A L G O L i in . — lecz w d u żo m n ie js z y m s to p n iu . N ie tr u d n o d o m y ś lić się, że z n a k * w w y ra ż e n iu ją - . z y k a F O R T R A N
A * B . * i-
zn a c z y co in n e g o , g d y A i B są ty p u R E A L , a co in n e go, g d y s ą ty p u IN T E G E R .
Z a te m , te n s a m o p e r a to r m oże o d n o sić s ię do w ie lu ró ż n y c h ty p ó w . W p r a k ty c e p o w o d u je to k o n ie c z n o ść u -- w a ż n e g o d e fin io w a n ia o p e ra to ró w ja k o f u n k c ji, n a p r z y k ła d , p o d e k la r a c ja c h
f u n c tio n „*” (X, Y : in C O M P L E X ) r e t u r n C O M P L E X ; f u n c tio n , , + ” (X, Y : i n C O M P L E X ) r e t u r n C O M P L E X ; i p o z d e fin io w a n iu ty c h f u n k c ji o ra z — ty p u C O M P L E X , d o d a w a n ie i m n o ż e n ie są in t e r p r e to w a n e d w o ja k o , n p .
X C , X M , X A , X I , X 2: C O M P L E X ; YR, Y M , Y A, Y l, Y2: R E A L ;
X C ; = X 1 * X 2 * + X A - - w y n ik ty p u C O M P L E X Y R : = Y 1 * Y 2 + Y A - - w y n ik ty p u R E A L
A D A u m o ż liw ia p rz e c ią ż a n ie o p e ra to ró w n a w e t d la je d n a k o w y c h ty p ó w a rg u m e n tó w lecz ró ż n y c h ty p ó w w y n i- . k ó w , n p .
A : R E A L ; Y : R A T IO N A L ;
A : = 4/5; - - w y n ik ty p u R E A L Y : — 4/5; - - w y n ik ty p u R A T IO N A L
W p o d o b n y sp o só b m o ż liw e je s t p rz e c ią ż e n ie n a z w p r o - » c e d u r. S p o ś ró d k il k u p r o c e d u r m a ją c y c h t ę . s a m ą iiazw ę ,
¡przy w y w o ła n iu w y b ie r a n a je s t !ta, k tó r e j aTgumehty o d - ; p o w ia d a ją w y w o ły w a n y m . N a le ż y je d n a k p a m ię ta ć , że w y w o ła n ie t a k i e j p r o c e d u r y m u s i je d n o z n a c z n ie o k r e ś la ć , o k tó r ą r e a liz a c ję ch o d zi. P rz y k ła d o w o , p o d e k la r a
c ja c h *
p r o c e d u r e N A Z W A (V : IN T E G E R ). . . p r o c e d u r e N A Z W A (V : N A T U R A L ). . .
w y w o ła n ie ' . :
N A Z W A (7);
n ie je s t p o p ra w n e . N a to m ia s t w y w o ła n ia N A Z W A (X = > 7);
N A Z W A (Y = > 7); . : .
są p o p ra w n e , je ś li z a d e k la ro w a n o , n p . X : IN T E G E R ;
Y ; N A T U R A L ;
P rz e c ią ż a n ie n a z w p r o c e d u r m oże d o ty c z y ć b a rd z o r ó ę - .4 n y c h a rg u m e n tó w i ty p ó w , np.
P U T (I); - - d r u k o w a n i e z m ie n n e j I .■
P U T (1,6); - - d r u k o w a n ie 6 c y f r z m ie n n e j, I P U T (,.M E S S A G E ”) - - d r u k o w a n ie k o m u n ik a tu
W a rto z a z n a c z y ć , że p rz e c ią ż a n ie n ie d o ty c z y o p e r a to ró w = i/ = .
J E D N O S T K IG E N E R Y C Z N E
P a r a m e tr a m i z w y k łe g o p o d p ro g r a m u lu b p a k ie tu n ie , m o g ą b y ć in n e p o d p ro g r a m y a n i ty p y . J ę z y k A D A m a ' je d n a k ż e m e c h a n iz m u m o ż liw ia ją c y p a r a m e tr y z a c ję z a p o m o c ą tzw . je d n o s te k g e n e ry c z n y c h , z z a s trz e ż e n ie m ; żę nie m o ż n a ic h w y k o n y w a ć b e z p o śre d n io .
W d e fin ic ji je d n o s tk i g e n e ry c z n e j n a le ż y p o d a ć p a r a m e t r y fo r m a ln e , tz n .
6
g e n e r ic '
P A R A M E T E R —F O R M A L N Y —1 P A R A M E T R - F O R M A L N Y -2
p a c k a g e N A Z W A is - - to sa m o d o ty c z y p o d p ro g ra m ó w e n d ;
P a r a m e tr e m g e n e ry c z n y m n ie m o ż e b y ć p a r a m e tr w y jś cio w y , o u t, a p a r a m e tr y z o w a n ą je d n o s tk ą m o że b y ć o - p ró c z p a k ie t u p r o c e d u r a lu b f u n k c ja .
P o s ta ć w y k o n a w c z ą je d n o s tk i g e n e ry c z n e j s ta n o w i tzw . ro z w in ię c ie (an g . in s ta n tia tio n ) , w k tó r y m p o d a je się p a r a m e t r y a k tu a ln e , np.
d e c la re
p a c k a g e N O W A -N A Z W A is n e w N A Z W A ( P A R - A K T - 1 , P A R —A K T —2)';
u se NOW A—N A Z W A ; - - u ż y c ie ro z w in ię c ia
W ty m s e n s ie m o d u ły g e n e ry c z n e są a n a lo g ic z n e do m a - k ro ro z k a z ó w .
P o n iż e j p o d a n o p rz y k ła d y je d n o s te k g e n e ry c z n y c h , k t ó ry c h p a r a m e tr a m i są p o d p ro g r a m y i ty p y .
g e n e ric
ty p e IT E M is p r iv a te ; - - p a r a m e tr 1
ty p e V E C T O R is a r r a y (IN T E G E R r a n g e < » of IT E M ; - - p a r a m e t r 2
w ith fu n c tio n S U M (X, Y ; IT E M ) r e t u r n IT E M ; - - p a r a m e tr 3
p a c k a g e A is - - d e k la r a c je e n d ;
Z m ia n a p o d p ro g r a m u S U M w ro z w in ię c iu , n p . . w ith SU M 1;
p a c k a g e A1 is n e w A (R E A L , R E A L , SU M );
u m o ż liw ia u ż y c ie p o d p ro g r a m u o d p o w ia d a ją c e g o a k t u a l n y m ty p o m .
R o z w in ię c ie p ro c e d u r y g e n e ry c z n e j g e n e ric
ty p e T Y P
p r o s e d u r e S W A P (X , Y : in o u t T Y P ) is T E M P ; = U ;
U : = V;
, V : = T E M P ; e n d S W A P ;
d la - z m ie n n e j ty p u V E C T O R m a p o sta ć
p r o c e d u r e S W A P —V ECT is n e w S W A P (V E C T O R );
a u ż y c ie — ' S W A P (A, B);
• P rz e d s ta w io n e p rz y k ła d y i l u s t r u j ą c e l s to s o w a n ia je d - m o s te k g e n e ry c z n y c h , tj . s tw o r z e n ie m o ż liw o śc i d e f in io w a
n ia p o d p ro g r a m ó w d la ró ż n y c h ty p ó w . P o le g a to n a z d e fi
n io w a n iu p o d p ro g r a m u b ib lio te c z n e g o d la n ie o k r e ś lo n y c h
•typów o r a z p rz e s u n ię c iu w ią z a n ia ty p ó w n a czas t r a n s l a c ji p r o g r a m u u ż y tk o w e g o . D z ię k i te m u m e c h a n iz m o w i d la ró ż n y c h ty p ó w m o ż n a u ż y w a ć f u n k c jo n a ln ie ty c h sa m y c h je d n o s te k p ro g r a m o w y c h .
K o ń c z ą c o m a w ia n ie k o n s t r u k c ji ję z y k o w y c h n a le ż y w sp o m n ie ć o in n y c h w a ż n y c h c e c h a c h ję z y k a , k tó r e u m o ż liw ia ją o d d z ie ln ą k o m p ila c ję m o d u łó w , r e a liz a c ję za le ż -
•n ą -od k o n f ig u r a c ji s p r z ę tu , o b słu g ę w e jś c ia -w y jś c ia o ra z s te r o w a n ie p r a c ą k o m p ila to ra .
K la u z u la w ith p o w o d u je d o łą c z e n ie w y m ie n io n y c h po n ie j, o d d z ie ln ie s k o m p lik o w a n y c h p ro g r a m ó w b ib lio te c z n y ch , có u m o ż liw ia u ż y w a n ie ic h w d a n e j je d n o s tc e p r o g ra m o w e j. W te d y m o ż n a z a d e k la ro w a ć ro z w in ię c ia je d n o s te k g e n e ry c z n y c h , a n ie g e n e ry c z n e p o d p ro g r a m y lu b p a k ie ty m o g ą b y ć, o d p o w ie d n io , w y w o ła n e lu b z a d e k la ro w a n e p rz y u ż y c iu k la u z u li use, np.
w ith .M A T H L IB ;
p ro c e d u r ę N A Z W A ( . . . ) is
• " u s e M A T H L IB ; b eg in
e n d ;
K la u z u la , u se (d e k la ra c ja ), p o w o d u je u z y s k a n ie ^ d $ ć z r i d - ,"
ści p e w n y c h sz czeg ó łó w p a k ie t u b ib lio te c z n e g o . ’ '¿ i k S p e c y fik a c ja ' i c ia ło - p a k ie tu s ta n o w ią ta k ż e o d d z ie ln e ..
je d n o s tk i k o m p ila c ji, a u ż y w a ją c e d a n e g o p a k ie t u je d n o - - s t k i p ro g r a m o w e są z a le ż n e n ie Od c ia ła a ty lk o od s p e c y f ik a c ji. Z g o d n o ść sp rz ę g ó w je d n o s te k p ro g ra m o w y c h ', tż n . w ła ś c iw ą s p e c y f ik a c ję p o w in ie n z a p e w n ia ć k o m p ila to r. -
’■ . k ' ... - ir-. ’•
N a le ż y w s p o m n ie ć ta k ż e o w ła ś c iw o ś c ia c h ję z y k a u m o ż liw ia ją c y c h r e a liz a c ję z a le ż n ą od s p r z ę tu , n p . s p e c y f ik a c ję r e k o r d ó w i ta b lic (ogólnie — ty p ó w ), d o s tę p do p o je d y n c z y c h k o m ó r e k p a m ię c i, a ta k ż e d o łą c z a n ie p ro g r a m ó w n a p is a n y c h w in n y m ję z y k u , n p . w ję z y k u sy m b o lic z n y m .
T rz y sp o ś ró d m o d u łó w b ib lio te c z n y c h z d e fin io w a n y c h sy s te m o w o d o ty c z ą ró ż n y c h ro d z a jó w o p e ra c ji w o jś c ia - -w y jś c ia . S ą to ; p a k ie t g e n e ry c z n y IN P U T -O U T P U T o r a z ’:
p a k ie ty T E X T - I O i L O W -L E V E L —IO . P a k ie t T E X T —IO je s t u ż y w a n y do z n a k o w y c h o p e ra c ji w e jś c ia - w y jś c ia łą c z n ie z f o r m a to w a n ie m d a n y c h , L O W —L E V E L - IO do k o m u n ik a c ji z u rz ą d z e n ia m i s p e c ja ln y m i, a IN P U T -O U T - P U T — do o p e ro w a n ia p lik a m i. P a k ie ty te n ie są w łą czo n e do d e fin ic ji ję z y k a .
D y r e k ty w y w ję z y k u A D A o k re ś lo n e są te r m in e m p r a g m a . I s tn ie je 12 d y r e k ty w , k tó r e m o g ą s te ro w a ć p ro c e se m k o m p ila c ji lecz ic h u ż y c ie n ie je s t w sk a z a n e - i 1 m o że p ro w a d z ić do n ie p o ro z u m ie ń , n p . w p r z y p a d k u d y r e k ty w y S U P P R E S S a n u lu ją c e j o b słu g ę w y p a d k ó w .
P rz e d s ta w ia ją c k r ó t k i opis p o d s ta w o w y c h k o n s tr u k c ji ję z y k a A D A n ie z a m ie rz a liś m y o p is y w a ć go w sp o só b w y c z e rp u ją c y . D la te g o , n ie c h C z y te ln ic y z e c h c ą w y b a czyć la k o n ic z n o ś ć i n ie d o s k o n a ło ś ć te g o o p is u . P o d s ta w o w y m c e le m b y ło z a c h ę c e n ie in f o r m a ty k ó w do z a in te r e s o w a n ia s ię A D Ą i — s ię g n ię c ia do in n y c h ź ró d e ł.
• O b e c n ie is tn ie je ok. 450 p o z y c ji b ib lio g ra fic z n y c h , z k tó ry c h m o ż n a p o le c ić k ilk a , n a p o z io m ie p o d s ta w o w y m [2, 3, 4] lu b — ś r e d n im [1,6], I s tn ie je ró w n ie ż je d n o , ł a t w o d o s tę p n e o p ra c o w a n ie w ję z y k u p o ls k im [5], A k tu a ln ą b ib lio g r a fię ję z y k a A D A m o ż n a O trzy m ać od a u to r a a r t y k u łu (IB J , u l. D o ro d n a 16, 03-195 W a rs z a w a ).
W n a s tę p n y m n u m e r z e IN F O R M A T Y K I . s p r ó b u je m y p rz e d s ta w ić p rz y k ła d o w y p r o g r a m s ta n o w ią c y o p ro g r a m o w a n ie u rz ą d z e n ia s te ro w a n e g o p rz y u ż y c iu b lo k ó w zesta-.
w u C A M A C , a w je d n y m z n a s tę p n y c h — k r ó t k i t e s t . s t a n o w ią c y n ie ty le ro d z a j s p r a w d z ia n u że z n a jo m o ś c i ję z y k a , ile d a ls z ą ilu s t r a c ję jeg o w ła śc iw o ś c i.
Z a e w e n tu a ln e n ie ś c isło śc i i ; b łę d y , w p rz e d s ta w io n y m o p is ie p o n o si w in ę s a m a u to r , k tó r y b ę d z ie w d z ię c z n y C z y te ln ik o m , je ś li z w ró c ą m u n a n ie u w a g ę .
LITERATURA
[1] B a m e s J.G .P.: A it O v erv iew o f A d a , S o ftw a r e — ir a e ttc e - and E x p er ie n c e, Vol. 10, p. 851, 1981) ■
[2] B ooch G.: A da P ro m o tes S o ftw a r e R elia b ility w ith PA SC A L-' -lik e S im p lic ity , E D N , Vol. 20, N o . 1, p. 171, 7 J a n u a ry 1981 [31 Joh n son R.C.: S p ecial R eport. A da, the U ltim a te .Language?*, E lec tro n ics, V ol. 54, N o. 3, p. 127, 10 F eb ru a ry 1981
[4] L ovem an D .: S u b p rogram s and T y p e s B oost A da V ersa tility ,:
E lee tro n ic D esig n , Vol. 28, N o. 22, p, 152, 1980
[5| M Uldner T.: P e w n e u w a g i o n o w y c h ję zy k a ch program owa-*
n ia w y so k ie g o p oziom u: LOGLAN i A d a, B iu lety n T e c h n ic z n y MERA, nr U , str. 23, nr 12, str. 22, 1980
[81 W egner P .: P rogram m in g w ith Ada: An In trod u ction b y M e
an s o f G raduated E x a m p les, SIG PL A N N o tices, Vo], 14, N o 2,
p. 1, 1979, : •
