■BT-T- i^-Q
G r a n ic e i in s tr u m e n ty s p ó jn o ś c i c e n tr a ln y c h s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h . C zęść 2
J ó z e f O l e ń s k i 1
M o żliw o ści a u to m a ty c z n e j k o r e k c ji b łę d ó w s k ła d n io w y c h w p ro g r a m a c h
Z b i g n i e w K i e r z k o w s k i , J a c e k K o p e r s k i 3
C z y n n ik i w p ły w a ją c e n a m e to d y k ę p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h
Z d z i s ł a w Z a p o l s k i 6
W y s z u k iw a n ie i s o r to w a n ie d a n y c h za p o m o c ą u k ła d u k o m ó rk o w e g o
M i e c z y s ł a w M u r a s z k i e w i c z 9
K o m p u te r y z a c ja g o s p o d a r k i m a te r ia ło w e j n a p rz y k ła d z ie w o je w ó d z tw a w r o c ła w s k ie g o
J e r z y S z c z u c k i 12
M ięd zy U N ID A T Ą a H O N E Y W E L L E M . C zęść 1
P i o t r S t r z a ł k o w s k i 14
M ie rz e n ie ja k o ś c i i w y d a jn o ś c i p r o g r a m o w a n ia . C zęść 1
E w a J ó ź w i a k 17
S Z T U C Z N A IN T E L IG E N C J A N a tr z y g ło sy
N ie m a je d n o lite j d e f in ic ji — A n d r z e j D z i u r n i k o w s k i
M iz e rn e n a ś la d o w n ic tw o — M a r e k G l i ń s k i 19
H e u r y s t y k a p o m o że — A g n i e s z k a S z e w c z y k 20
ZE Z JE D N O C Z E N IA IN F O R M A T Y K I Z a i p rz e c iw s y s te m o m p o w ta r z a ln y m
A r t u r H a jn ic z 21
K r a jo w a K o n f e r e n c ja D IE B O L D A
W ł a d y s ł a w K le p a c z 24
O Ś R O D K I IN F O R M A T Y K I P R E Z E N T U JĄ P r o g r a m o w a n ie m o d u la r n e w p r a k t y c e
J i f i 7.avesky 25
Z K R A J U
W ed le s t a w u g ro b la
K r y s t y n B e r n a t o w i c z 26
C zy „ b r a n ż o w y ” s t a n ie się „ c e n t r a ln y m ” ?
K r y s t y n B e r n a t o w i c z ' 27
Z a s to s o w a n ie k o m p u te r ó w w p rz e m y ś le 29
z e Św i a t a
„ N a le ż y tw o rz y ć s w o je w ła s n e sy s te m y ...” 30
1 F IP 80 31
N A S Z E R E C E N Z JE
N a ro d z in y n o w e g o d z ia łu s t a ty s t y k i g o s p o d a rc z e j
A d a m B. E m p a c h e r 34
M E R A -E L W R O
O p r o g r a m o w a n ie k o m p u te r ó w J S
U r z ą d z e n ia p o m o c n ic z e d la o ś ro d k ó w o b lic z e n io w y c h Z m ia n y k o n s t r u k c y jn e w M T S 304-2
U m o w a s e r w is o w a M E R A -E L W R O — M E R A -E L Z A B K to m o ż e b y ć p r z y ję ty n a k u r s y ?
D z ia ła ln o ś ć R a d y K o m p le k s o w e j O b słu g i J S EM C
Oprać. J e r z y J a n k o w s k i 36
P R O B L E M A T Y K A B A Z Y D A N Y C H
B a n k d a n y c h s ta ty s ty c z n y c h w te c h n o lo g ii D B T G C O D A S Y L
M a r e k L a s o t a 37
Z A G A D N IE N IA P R A W N E
P a te n to w a n i e o p r o g r a m o w a n ia k o m p u te r ó w I I I s tr . okł.
W NUMERZE strona
W Y D A W N IC T W A C Z A S O P IS M T E C H N IC Z N Y C H
N O T W a r sz a w a C z a c k ie g o 3/5
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k to r n a c z e l n y p r o f. d r Iiab . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r K r y s t y n B E R N A T O W IC Z , p r o f. d r Iiab. in ż . K o n r a d F IA Ł K O W S K I (z a s t. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) , m g r J a n u s z G W IA Z D A , d r in ż . M a r e k IIO Ł Y Ń S K I, m g r in ż . S t a n is ła w J A S K Ó L S K I, W ła d y s ła w K L E P A C Z (z a s t. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) , m g r S t a n i s ł a w M R O Z IK , d r in ż . T o m a s z P A W L A K . S e k r e t a r z r e d a k c j i: A n n a G L U T H -N O W O W IE J S K A
R ed . t e c h n .: E W A K A M IŃ S K A R A D A P R O G R A M O W A
P r o f . d r h a b . T a d e u s z P E C H E ( p r z e w o d n ic z ą c y ) , m g r in ż . T o m a s z B A Ń K O W S K I ( s e k r e t a r z ), m g r in ż . A n t o n i B O S S O W S K I, m g r in ż . R o m a n B U R N O , p r o f . d r h a b . A n d r z e j J A N IC K I, m g r in ż . J a n K R A M A R C Z U K , p r o f. d r h a b . in ż . J u li u s z K U L IK O W S K I, p r o f. dr h a b . L eo n Ł U K A S Z E W IC Z , g e n . d r in ż . M a ria n P A S T E R N A K , m g r in ż . B r o n is ł a w P IW O W A R , m g r Z b ig n i e w S U B S T Y K , m g r J e r z y T R Y B U L S K I , d o c . d r h a b . T a d e u s z W A L C Z A K , d r in ż .
J a n 2Y D O W O
R e d a k c ja : 00-011 W a r sz a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k ó j 331, t e l . 27-71-10 lu b c e n t r a la 26-82-61 w . 285, d y ż u r y r e d a k c j i 10.00—13.00 Z a k ł. G r a f. „ T a m k a " . Z a m . 52. P a p ie r d r u k . s a t. IV k l . 79 g . A l . O b j. 5 a r k . d r u k . N a k ła d 0750. C-102.
C en a e g z e m p la r z a z l 25.— I N D E K S 36121 P r e n u m e r a t a r o c z n a z l 300.—
Informatyka M I E S I Ę C Z N I K Nr 3
1 9 7 9
z a s iw g o s p o d a r c e , te c h n ic e i n a u c e _ R O K XIV
m a r z c e
O R G A N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A NA UK I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T OS. I N F O R M A T Y K I
JÓZEF OLEŃSKI
O śro d e k B a d a w czo -R o zw ojow y Systemu P aństw ow ej In fo rm a c ji S tatystycznej przy G US W a rszaw a
G ranice i instrumenty spójności centralnych systemów informatycznych. Część 2
W części 1 a r t y k u łu (IN F O R M A T Y K A n r 2/79) p r z e d s ta w io n o p o d s ta w o w e p r o b le m y s p ó jn o ś c i c e n tr a ln y c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h o r a z s f o rm u ło w a n o p o s tu la ty o d n o ś n ie d o g r a n i c s p ó jn o śc i.
P r a k t y c z n a r e a l iz a c j a ty c h p o s tu la tó w u w a r u n k o w a n a je s t o d p o w ie d n im i in s tr u m e n ta m i, p o z o s ta ją c y m i do d y s p o z y c ji a d m i n is tr a c j i c e n tr a ln e j i p r o je k ta n t ó w s y s te m ó w , a z a p e w n ia ją c y m i m o ż liw o ść o d d z ia ły w a n ia n a s y s te m y . Z in s tr u m e n tó w w y m ie n io n y c h w części 1 a r t y k u ł u n a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u ją :
• w s p ó ln a b a z a p o ję c io w a C S I
• k la s y f ik a c je , n o m e n k l a tu r y , ję z y k i in f o r m a c y jn e
® w s p ó ln e p o d s y s te m y in s tr u m e n ta l n e
® o r g a n iz a c ja słu ż b in f o r m a c y jn o - k o o r d y n a c y jn y c h .
W s p ó ln a b a z a p o ję c io w a c e n tr a ln y c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h je s t b a z o w y m in s tr u m e n te m s p ó jn o ś c i in f o r m a c y j
n e j i ję z y k o w e j.
W G łó w n y m U rz ę d z ie S ta ty s ty c z n y m — p r z y w s p ó łp r a c y z K o m is ją P la n o w a n ia p r z y R M , r e s o r ta m i i je d n o s tk a m i
— p ro w a d z i s ię p r a c e n a d d e f in ic ja m i p o ję ć w y s t ę p u j ą c y c h w p la n o w a n iu i s ta ty s ty c e . C e le m ty c h p r a c j e s t z a p e w n ie n ie p r z e jś c ia m ię d z y k a te g o r ia m i „ k o n c e p tu a ln y m i”, ja k im i o p e r u j e w s w o je j p r a k t y c e p la n is ta , a n a li ty k i b a d a c z , a k a te g o r ia m i e w id e n c y jn y m i, ja k i e w y s tę p u ją w s y s te m a c h in f o r m a c ji s ta ty s ty c z n e j i p la n is ty c z n e j. R o z w ó j m e to d p la n o w a n ia i z a r z ą d z a n ia p o w o d u je w z g lę d n ie s z y b k ie s t a r z e n i e się n ie k tó r y c h p o ję ć i d e fin ic ji. R e a liz a c ji lic z n y c h p o s tu la tó w z m ie rz a ją c y c h d o p rz y s p ie s z e n ia ty c h p r a c p o w in n o ’to w a rz y s z y ć u n o w o c z e ś n ie n ie f o r m y u d o s tę p n ia n ia ic h w y n ik ó w . D o ty c h c z a s o w a f o r m a ( p u b lik a c je w Z e s z y ta c h M e to d o lo g ic z n y c h G U S ) p o w in n a b y ć w s p o m a g a n a s e r w is e m in f o r m a c y jn y m o o d p o w ie d n ie j s e le k ty w n o ś c i, e w e n tu a l n ie z w y k o r z y s ta n ie m te c h n ik i k o m p u te r o w e j.
N a le ż y p o d k re ś lić , że sz c z e g ó ln ie w a ż n a p rz y d e fin io w a n iu p o ję ć je s t c e n tr a ln a k o o r d y n a c ja p ra c . L o k a ln e in i
c ja ty w y , w y n ik a ją c e c zęsto z a u te n ty c z n e j p o tr z e b y , p r o w a d z o n e b e z n ie z b ę d n e j k o o r d y n a c ji z p r a c a m i c e n tr a ln i e s te r o w a n y m i p rz e z G łó w n y U rz ą d S ta ty s ty c z n y , m o g ą w p r o w a d z a ć n ie p o tr z e b n y i sz k o d liw y z a m ę t w r o z u m ie n iu ty c h s a m y c h p o ję ć . D ro b n e z d a w a ło b y s ię r ó ż n ic e w s f o r m u ło w a n iu d e fin ic ji, p o w o ła n ie się n a in n e ź ró d ła lCib a k ty p r a w n e w d o k u m e n to w a n iu d e fin ic ji, m o g ą p o c ią g n ą ć za s o b ą is to tn e ró ż n ic e z a ró w n o w i n t e r p r e t a c j i d a n y c h , ja k i w s a m y c h d a n y c h . C e n tr a l n a k o o r d y n a c ja ty c h p r a c p o w in n a b y ć w ię c r e s p e k to w a n a p rz e z w s z y s tk ic h z a in t e r e s o w a n y c h w ic h w ła s n y m in te re s ie .
W z a k r e s ie k la s y f ik a c ji i n o m e n k l a tu r f u n k c je k o o r d y n a c y jn e sp o c z y w a ją n a G łó w n y m U rz ę d z ie S ta ty s ty c z n y m , w s p ó łd z ia ła ją c y m z K o m is ją P la n o w a n ia , M in is te r s tw e m F in a n s ó w i in n y m i r e s o r ta m i. W z w ią z k u z ro z w o je m r e s o r to w y c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h c o ra z p iln ie js z a s t a j e s ię p o tr z e b a p r z e jś c ia n a k o m p u te r o w ą te c h n ik ę p r o w a
d z e n ia te g o o b s z a r u b a z y n o r m a ty w n e j, co w ią ż e się z k o n ie c z n o ś c ią w p r o w a d z e n ia peiw nych m o d y f ik a c ji w d z ie d z in ie k o d o w a n ia o r a z o rg a n iz a c ji s łu ż b y k o n s e r w a c ji b a zy n o r m a ty w n e j p rz y w y k o r z y s ta n iu te c h n ik i k o m p u te r o w e j. I s to tn ą b a r i e r ę s ta n o w ią tu ś r o d k i te c h n ic z n e , j a k im i d y s p o n u je o b e c n ie G U S. O b e c n y s p r z ę t k o m p u te ro w y p o z w o liłb y je d y n ie n a o rg a n iz a c ję o b s łu g i w tr y b ie p r z e
tw a r z a n ia p a r tio w e g o z d o ść d łu g im c z a se m o c z e k iw a n ia , co o b n iż a a tr a k c y jn o ś ć ta k i e j o b s łu g i d la u ż y tk o w n ik ó w . D o c z a s u w y p o s a ż e n ia G U S w o d p o w ie d n i s p r z ę t p o z o s ta je w ię c t r a d y c y j n a f o r m a p u b lik a c ji.
R ó w n o c z e ś n ie je d n a k k o n ie c z n e je s t ś c isłe s to s o w a n ie k la s y f ik a c ji i n o m e n k l a tu r S P I S p rz e z s y s te m y o b ie k to w e i r e s o r to w e o ra z id e n ty f ik o w a n ie in f o r m a c ji z g o d n ie z ty m i z a s a d a m i. A k tu a ln i e o b s e r w u je s ię s z e re g n ie s p ó j
n o śc i w tw o r z e n iu p o c h o d n y c h k la s y f ik a c ji i n o m e n k la tu r , k tó r e s ą n a s t ę p n ie w y k o r z y s ty w a n e d o id e n t y f i k o w a n i a in f o r m a c ji p ie r w o tn y c h w s y s te m a c h r e s o r to w y c h . T a k ie d z ia ła n ie p r z e k r e ś la s p ó jn o ś ć i p o ró w n y w a ln o ś ć d a n y c h m ię d z y s y s te m a m i c e n tr a ln y m i ju ż u sa m e g o ź r ó d ła — n a w y jś c iu z s y s te m u o b ie k to w e g o . G d y b y p o c h o d n e
P R Z E G L Ą D M E T O D A U T O M A T Y C Z N E J P O P R A W Y B Ł Ę D Ó W
Z a z w y c z a j b łę d y w p r o g r a m a c h d z ie li s ię n a :
— le k s y k a ln e , p o le g a ją c e n a p r z e lite r o w a n iu w p o sz c z e g ó l
n y c h s ło w a c h p r o g r a m u , o k re ś lo n y c h r e g u ła c h le k s y k i (o r
to g r a fic z n e , s p e l l i n g ); ź ró d łe m ic h je s t n ie d o p a tr z e n ie p r o g r a m is ty , p o m y łk a o so b y k o d u ją c e j p r o g r a m n a n o ś n ik u m a s z y n o w y m lu b p r z e k ła m a n ie u rz ą d z e n ia d o p r z y g o to w a n ia d a n y c h
•— s y n ta k ty c z n e , w y n ik a ją c e z n ie z n a jo m o ś c i lu b złego s to s o w a n ia r e g u ł s y n ta k ty c z n y c h ję z y k a p ro g r a m o w a n ia
— s e m a n ty c z n e , o b e jm u ją c e p o z o s ta łe b łę d y , p rz y czym c z ę sto w t e j k la s ie w y r ó ż n ia s ię b łę d y lo g ic z n e p o w s ta łe n a s k u te k n ie o d p o w ie d n ie j a lg o r y tm iz a c ji ro z w ią z y w a n e g o p ro b le m u .
Z n a n e a lg o r y tm y a u to m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w d o ty c z ą co n a jw y ż e j d w u p ie r w s z y c h z w y m ie n io n y c h w y ż e j k a te g o rii.
P o d s ta w ą a u to m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w je s t is tn ie ją c y w p r o g r a m ie p e w ie n n a d m i a r in f o r m a c ji, n ie w y k o r z y s ty w a n y w p o sz c z e g ó ln y c h fa z a c h tr a n s la c ji. N ie u d a ło s ię ja k d o ty c h c z a s o p is a ć f o r m a ln i e C?go n a d m i a r u i s tą d m e to d y je g o w y k o r z y s ta n ia m a j ą c h a r a k t e r h e u ry s ty c z n y .
P ie r w s z e a lg o r y tm y a u to r fla ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w [1, 2, 7, 12] n ie w y k o r z y s ty w a ły k o n te k s tu w y k r y te g o b łę d u , a co z a ty m id z ie n ie w ie le k o r z y s ta ły z r e d u n d a n c j i w p r o g r a m ie . P o p r a w k i m ia ły c h a r a k t e r lo k a ln y i w k o n te k ś c ie c a łe g o p r o g r a m u m o g ły o k a z a ć się b łę d n e . P o p r a w a d o ty c z y ła je d y n ie b łę d ó w le k s y k a ln y c h , a je j p o d s ta w ą b y ło z w y k le p r z y g o to w a n e w c z e ś n ie j o p r a c o w a n ie s ta ty s ty c z n e p o p e łn ia n y c h b łę d ó w .
S to s o w a n a p ó ź n ie j n a js z e r z e j m e to d a s ło w n ik a w z o rc ó w [5, 8, 10, 14] w y k o r z y s ty w a ła do p o p r a w y b łę d ó w p e w ie n n ie w ie lk i k o n te k s t p r o g r a m u . K a te g o r ia b łę d ó w b y ła j e d n a k n a d a l z n a c z n ie o g ra n ic z o n a i d o ty c z y ła p r z e lite r o w a ń w s ło w a c h w y ró ż n io n y c h p r o g r a m u u m ie s z c z o n y c h u p r z e d n io w s ło w n ik u w z o rc ó w .
Z n a n a z o s ta tn ic h p r a c m e to d a g lo b a ln e g o k o n te k s tu [11]
w y k o r z y s tu je p e łn y k o n te k s t p r o g r a m u i u n iw e r s a ln y a n a liz a to r s y n ta k ty c z n y . T a k o g ó ln e r o z p a t r y w a n ie p r o b le m u p o w o d u je k o n ie c z n o ś ć ró w n o le g łe g o p ro w a d z e n ia w ie lu ro z b io ró w p r o g r a m u . W y b ó r p o p r a w e k n a s t ę p u je p o z a k o ń c z e n iu ro z b io ró w i z lic z e n iu lic z b y w p ro w a d z o n y c h p o p r a w e k w k a ż d y m z ro z b io ró w . R ó w n o le g ło ść t a p ro w a d z i n ie s te ty d o n ie e f e k ty w n o ś c i m e to d y .
T e n k r ó t k i p r z e g lą d p r z e k o n u je , że d la s k o n s tr u o w a n ia s k u te c z n e j i e f e k ty w n e j m e to d y a u to m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w n a le ż y w y k o rz y s ta ć a lg o r y tm y a n a liz y s y n ta k ty c z - n e j i g e n e r a c ji p o p r a w e k , s te r o w a n e s k ł a d n ią ję z y k a p r o g r a m o w a n ia , n a to m ia s t w y b ó r p o p r a w k i u z a le ż n ić od o g r a n ic z o n e g o k o n te k s tu b łę d u . Z g o d n ie z ta k o k re ś lo n y m i z a ło ż e n ia m i w Ś ro d o w is k o w y m O ś ro d k u I n f o r m a t y k i P o li
te c h n ik i P o z n a ń s k ie j z o s ta ł s k o n s tr u o w a n y a lg o r y tm a u t o m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w [9], k tó r y w y k o r z y s tu je o g r a n i
c z o n y , le c z e la s ty c z n ie tr a k t o w a n y k o n te k s t b łę d u . D o w y k r y w a n ia b łę d ó w z o s ta ł w y k o r z y s ta n y u n iw e r s a ln y a l g o r y t m a n a liz y s y n t a k ty c z n e j J . E a r le y a [3], W y b ó r p o p r a w k i d o k o n y w a n y je s t n a p o d s ta w ie j e j p o d o b ie ń s tw a z a n a liz o w a n y m n a p is e m [9]. A lg o ry tm p o p r a w y c e c h u je u n iw e r s a l
n o ść d la w s z y s tk ic h ję z y k ó w b e z k o n te k s to w y c h . D o k o n u je o n p o p r a w y b łę d ó w le k s y k a ln y c h i s y n ta k ty c z n y c h . S k u te c z n o ść p o p r a w y d la ty c h k a te g o r ii b łę d ó w o r a z u n iw e r s a ln o ś ć a lg o r y tm u s ta n o w ią , że je s t o n p e w n y m „ n o v u m ” w ś r ó d z n a n y c h d o ty c h c z a s a lg o r y tm ó w p o p ra w y .
S Y S T E M S A P B S
D a n y m i w e jś c io w y m i d la S y s te m u A u to m a ty c z n e j P o p r a w y B łę d ó w S k ła d n io w y c h (S A P B S ), re a liz u ją c e g o a lg o r y tm a u to m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w z w y k o r z y s ta n ie m o g r a n i
czo n eg o k o n te k s tu , s ą a n a liz o w a n y n a p is (p r o g ra m ) i o p is g r a m a ty k i ję z y k a p r o g r a m o w a n ia . S A P B S w y k o r z y s tu je n a s t ę p u ją c e s t r u k t u r y d a n y c h :
1) o p is u ją c e g r a m a ty k ę ję z y k a , n a k tó r y c h d o k o n u je w y łą c z n ie o p e r a c ji o d c z y tu
2) tw o r z o n e p rz e z S A P B S , n a k tó r y c h d o k o n u je o p e ra c ji z a p is u i o d c z y tu , z g o d n ie z a lg o r y tm a m i a n a liz y i p o p ra w y b łę d ó w .
D z ia ła n ia n a ty c h s t r u k t u r a c h p o z w o liły n a z re a liz o w a n ie S A P B S w p o s ta c i p r o g r a m u n a p is a n e g o w ję z y k u F O R T R A N d la m a s z y n s e r ii O D R A 1300 o n a z w ie U S P B (U n i
w e r s a ln y S y s te m P o p r a w y B łęd ó w ).
P r o g r a m te n z a w ie ra :
— o p is g r a m a ty k i ję z y k a w se g m e n c ie B Ł O C K D A T A
— S A P B S w p o s ta c i s e g m e n tu g łó w n e g o .
S e g m e n t g łó w n y s k ł a d a s ię z n a s tę p u ją c y c h tr z e c h b lo k ó w f u n k c jo n a ln y c h :
— P r z y g o to w a n ie W a r u n k ó w P o c z ą tk o w y c h (P W P ),
— A n a liz a S y n ta k ty c z n a (AS),
— P o p r a w a B łę d ó w (PB ).
B lo k i t e r e a l iz u j ą k o le jn o n a s t ę p u ją c e p ro c e d u r y :
•1) P W P — w p r o w a d z e n ie i z a k o d o w a n ie a n a liz o w a n e g o n a p is u o ra z p r z y g o to w a n ie p o c z ą tk o w y c h w a r to ś c i s t r u k t u r d a n y c h tw o r z o n y c h p rz e z S A P B S
2) A S — r o z b ió r g r a m a ty c z n y a n a liz o w a n e g o n a p is u 3) P B — g e n e r a c ję p o p r a w e k i w y b ó r n a jb a r d z ie j o d p o w ie d n ie j.
W y n ik a m i d z ia ła n ia p r o g r a m u U S P B m o g ą b y ć k o m u n i
k a ty :
1) P R O G R A M P O P R A W N Y — w p r z y p a d k u a k c e p ta c ji n a p is u p r z e z a n a li z a to r s y n ta k ty c z n y
2) P R O G R A M Z A W IE R A B L A D i p ro p o z y c je p o p r a w y b łę d u
3) P R O G R A M J E S T ZA D Ł U G I L U B B R A K U J E Z N A K U K O Ń C A , g d y a n a liz o w a n y n a p is p r z e k r a c z a z a ło ż o n ą w r e a liz a c ji d łu g o ść .
P r o p o z y c je p o p r a w y b łę d u p o d a w a n e s ą w p o s ta c i n a s tę p u ją c e g o c ią g u z n a k ó w :
OOOC1OOOC2OOOC3OOOC4,
g d z ie Ci (i = 1,2,3,4) s ą k o le jn y m i z n a k a m i p o p r a w k i. W p ro w a d z a n a je s t ta k ż e i n f o r m a c ja o m ie js c u b łę d u i w a r to ś c i p o d o b ie ń s tw a [9] p o p r a w k i. G d y ż a d n a z p o p r a w e k n ie s p e łn ia k r y t e r i u m m in im a ln e g o p o d o b ie ń s tw a [9], p o p r a w
k i p o p rz e d z a n e są k o m u n ik a te m :
N IE Z O S T A Ł A Z N A L E Z IO N A A U T O M A T Y C Z N IE P O P R A W K A
D la il u s t r a c ji m e to d y o r a z s p r a w d z e n ia s k u te c z n o ś c i z a p ro p o n o w a n e g o a lg o r y tm u z o s ta ł p r z y g o to w a n y ję z y k z a p y ta ń , p r z e z n a c z o n y d la s y s te m u g r o m a d z e n ia i p r z e t w a r z a n i a d a n y c h w ro z w ią z y w a n iu p ro b le m ó w k a rd io lo g ii (o p r a c o w a n y w r a m a c h p r o b le m u w ę z ło w e g o 10.4). S k ła d n ię ję z y k a p y ta ń o p is u je g r a m a ty k a b e z k o n te k s to w a (ta b l. 1).
Tabela 1. Zbiór produkcji 1' gramatyki Języka pytań
< ZA DA N IE > : : « < P Y T A N I K > ;
< P Y T A N IE > : : = COUNT : < W A R U N E K >
< P Y T A N IE > : : » P R IN T : < W A ltU N E K >
< W A R U N EK > : : - < W A R 1 >
< W A R U N EK > : : =--■ < W A R 2 >
< W A R U N EK > : : « < W A R 3>
« W A R U N E K > : : = < W A R 4 >
< W A R 1 > : : = (< N A Z W A P O L A > < Z l t > <Z A W A R T O S C > )
< W A R 2 > : : = ( < W A R 2 1 > )
< W AR21 > : : = < W A R 1 > OR < W A R I >
< WAR21 > : : = < W A R 1 > 011 <A V A R 21>
< W A R 3 > : : * = (< W A R 8 1 > )
< W A R 3 1 > : : - < \ V A R 2 > A N D < \V A 112>
< W A R 3 1 > : : = < W A I { 2 > A N D <W A*R31>
< W A R 4 > : : = f < W A R 4 1 > )
< W A R 4 1 > = < W A R 3 > OR < W A R 3 >
< W A R 4 l> = < W A R 3 > OR < W A R 4 1 >
< NAZWA POLA > : : = PROBLEM
< NAZWA P O L A > : : »» B A D A N IE
< NAZWA POLA > : : = EK G
< NAZW A POLA > : : = RTG
< NAZWA P O L A > : : «= DZIAŁANIE
< NAZW A POLA > = OCENA
<N A Z W A I> O L A > = LABORATORIUM
< NAZW A POLA > W YW IAD
< Z R > : : = =
< Z R > : : = <
< Z R > : : — >
< Z A W A R T O S C > : : = < 8 Y M B >
< ZAWARTOŚĆ > : : = < S Y M B > < ZAWARTOŚĆ >
< S Y M B > : : = #
Tabela 2 . P rzykładow e w yniki program u USPB Tabela 3. Z esta w ien ie an alizo w a n y ch n apisów I w y n ik ó w d ziałania sy ste m u SAPBS
PROGRAM:
1 P 2 R 3 I 4 N 5 T
B :
7 <
8 R 9 T 10 O 11 >
12 0 13 )
H :
PROGRAM PO PR A W N Y 939 PROGRAM:
1 C 2 O
3 U
i N 5 T
6 :
7 P 8 R 9 O lft B 11 L 12 E 13 M 14 <
15 C 10 O ,17 S
18 ) 19 :
PROGRAM ZAW IERA BLAD.
BLAD ZOSTAŁ ZNALEZIONY PO A N A LIZIE 7 SYMBOLI PROPONOW ANA PO PR A W K A : OOOCOOOPOOOItOOOO MA. PO DO BIEŃSTW O R Ó W NE 3
W INNA hY C W STAWIONA PO 0 SYMBOLU PROGRAMU.
P r z y k ła d o w e z d a n ia te g o ję z y k a o ra z n a p is y b łę d n e z o sta ły w p r o w a d z o n e ja k o d a n e d la p r o g r a m u U S P B . P o s ta c i w y n ik ó w w p r z y p a d k u a k c e p t a c ji z d a n ia ję z y k a o ra z g e n e r o w a n ia p o p r a w e k d la w y k r y ty c h b łę d ó w p r z e d s ta w ia ta b l. 2.
Z e s ta w ie n ie u z y s k a n y c h w tr a k c ie b a d a ń r e z u lta t ó w u j m u j e ta b l. 3.
* * *
P r e z e n to w a n y p o w y ż e j s y s te m S A P B S b y ł p r ó b ą o b ję c ia m o ż liw ie s z e r o k ie j k la s y b łę d ó w w u n iw e r s a ln y m s y s - ste m ie , d a ją c y m s ię w p r o s ty sp o s ó b w y k o r z y s ta ć d la ró ż n y c h ję z y k ó w b e z k o n te k s to w y c h o n ie w ie lk im z b io rz e p r o d u k c ji g r a m a ty k i.
P o d ję c ie te m a ty k i a u to m a ty z a c ji p o p r a w y b łę d ó w p r o g r a m o w a n ia , w a ż n e j n ie ty lk o d la p o c z ą tk u ją c y c h p r o g r a m is tó w i n ie d o ś w ia d c z o n y c h u ż y tk o w n ik ó w , a le ró w n ie ż , w k o n te k ś c ie e fe k ty w n o ś c i w y k o r z y s ta n ia m a s z y n c y f r o w y c h , d la w s z y s tk ic h o ś r o d k ó w o b lic z e n io w y c h , w y d a je się b a rd z o is to tn e z a ró w n o p o d w z g lę d e m te o r e ty c z n y m — z n a jd u je się b o w ie m w o b sz a rz e b a d a ń n a d a u to m a ty c z n ą g e n e r a c ją p ro g r a m ó w — j a k i- z a s to s o w a ń p r a k ty c z n y c h m o ż e b o w ie m p o z w o lić n a tw o r z e n ie n o w o c z e s n y c h s y s te m ó w p r o g r a m o w a n ia a b s o r b u ją c y c h w m n ie js z y m s to p n iu c z a s p r o g r a m is ty i s y s te m u k o m p u te ro w e g o w t r a k c ie u r u c h a m ia n ia p ro g r a m ó w . W y s ta rc z y tu p rz y to c z y ć r e z u l ta t y u z y s k a n e w s y s te m ie C O R C [5], z re a liz o w a n y m w e d łu g k r y te r iu m n a js z y b s z e j p o p r a w y i o b e jm u ją c y m co p r a w d a d o sy ć w ą s k ą k la s ę b łę d ó w , w k tó r y m p o z a s to s o w a n iu a u to m a ty c z n e j p o p r a w y b łę d ó w ś r e d n ia lic z b a p r ó b n y c h u r u c h o m ie ń p r o g r a m ó w , j a k p o d a ją a u to r z y , z m a la ła z o k o ło k il k u n a s t u d o 1,1.
O p ró c z k o rz y ś c i m ie rz o n y c h o sz c z ę d n o ś c ią c z a s u k o m p u te r a i p r o g r a m is ty , ja k ą d a ją s y s te m y a u to m a ty c z n e j p o
Analizowany napis Poprawność
napisu
Teksty
poprawek P M iej
sc«
P R IN T : (R T G > 0 ); PROGRAM PO PR A W N Y COUNT: (((PROBLEM -
SERCE) OR (PROBLEM - ZAWAL)) A N I)
<<W YW IAD<0) OR
(E K G > 1 ))); PROGRAM
PO PRAW NY
R IN T : (RTG = 1): PROGRAM
ZAW IERA
BLAD P R IN 3 0
P R IN T : (R T G < 1); PROGRAM ZAW IERA
BLAD IN T : 3 2
P R I N l’: (OCENA ■=
123450);
PROGRAM ZAW IERA
BLAD 1UNT 4 1
PR 1N : (PRO BLEM = AS);
PROBLEM Z A W IE R 4
BLAD T : (P 3 4
C O U N T : PROBLEM
<CO S);
PROGRAM ZAW IERA
BLAD (PRO) 3 0
COUNT: (Z A D A N IE > 3 ); PROGRAM ZAW IERA
BLAD BADA 3 7
P R IN T : CASG —0);
1
PROGRAM ZAW IERA BLAD
Patrz tabul.
p r a w y b łę d ó w , m o g ą o n e ta k ż e z n a le ź ć in t e r e s u j ą c e z a s to s o w a n ie w n a u c z a n iu p r o g r a m o w a n ia o r a z s ta n o w ić n a r z ę d z ie u ła t w i a ją c e s to s o w a n ie k o m p u te r ó w p rz e z n ie d o ś w ia d c z o n y c h u ż y tk o w n ik ó w .
L IT E R A T U R A :
11 ] B la ir C h. R .: A p r o g r a m fo r c o r r e c t in g s p e llin g e r r o r s . I n f.
a n d . C o n tr ., N o 3, 1968, s t r . 60—57
12) D a m e r a u F .: A t e c h n iq u e f o r c o m p u t e r d e t e c t i o n a n d c o r r e c t io n o f s p e llin g e r r o r s . C A C M , v o l. 7, N o 3, M a rc h 1964, s tr . 171—173
f:i] E e a r le y J .: A n e f f i c i e n t c o n t e x t — f r e e p a r s in g a lg o r it h m . C A C M , v o l. 13, N o 2, 1970, s tr . 94—102
14] F e y o c k S ., L a z a r u s P .: C o r r e c tio n o f s y n t a x e r r o r s in c o m p u te r p r o g r a m s . D e p t. I n f o r m a t i o n a n d C o m p u tin g S c ie n c e s , U n iv . O k la h o m a (o p r a c o w a n ie w e w n ę t r z n e )
15] F r e e m a n D . N .: E rr o r c o r r e c t io n In CO RC. A F P I S C o n f. P r o e . vois. 26, 1697
[6] G r ie s D .: C o m p ile r c o n s t r u c t io n f o r d ig i t a l c o m p u t e r s . J o h n W ille y S o n s , I n c ., N e w Y o r k , 1971
[7] I r o n s E. T .: A n e r r o r - c o r r e c t in g p a r s e a lg o r it h m . C A C M , v o l. fl, N o 11, N o v . 1963, s tr . 669—673
|8] K le in M ., L e v y J. P ., L im o u s in P .: P r o j e t S C A R A B E E . C e n tr e d ’E n s e ig n e m e n t S u p e r le u r d e s A f f a i r e s d e J o u y - e n - J o s a s . C a h ie r d e r e c h e r c h e , N o 10, J a n . 1974
[9] K o p e r s k i J .: A u t o m a t y c z n a p o p r a w a b łę d ó w s k ła d n io w y c h w p r o g r a m a c h s t e r o w a n a g r a m a t y k ę J ę z y k a p r o g r a m o w a n ia ( r o z p r a w a d o k t o r s k a ) . Ś r o d o w is k o w y O ś r o d e k I n f o r m a t y k i, P o l i t e c h n ik a P o z n a ń s k a , 1978
[10] L e v y J. P .: A u t o m a t ic h a n d lin g o f s y n t a x - e r r o r s in S C A R A B E E : A n in t e r a c t i v e s y s t e m . C e n tr e d ’E n s e ig n e m e n t S u p e r le u r d e s A f f a i r e s d e J o u y e n - J o s a s . C a h ie r d e R e c h e r c h e , N o 2, 1973
[11] L y o n G .: S y n t a x - d i r e c t e d le a s t - e r r o r s a n a ly s is f o r c o n t e x t - f r e e la n g u a g e s : A p r a c t ic a l a p p r o a c h . C A C M , v o l. 17, N o 1, J a n . 1974, s t r . 3—14
[12] M o r g a n II. L .: S p e ll in g c o r r e c t io n in s y s t e m s p r o g r a m s . C A C M , v o l. 13, N o 2, F e b r . 1970, s tr . CO—94
[13] N a g y G ., P e n n e b a k e r M. C.: A s t e p t o w a r d a u t o m a t ic a n a l y s is o f s t u d e n t p r o g r a m in g e r r o r s in a b a t c h e n v ir o n m e n t . In t.
J. M a n -M a c h . S t u d ., v o l . 6. N o 5, 1974, s t r . 563—578
[14] S u b ie t a K .: K o r e k c j a p o j e d y n c z y c h b łę d ó w w w y r a z a c h na p o d s t a w ie s ło w n ik a w z o r c ó w . IN F O R M A T Y K A , n r 2, 1976, s tr . 15—18.
|15] Y o u n g s E. A .: H u m a n e r r o r s in p r o g r a m m in g . In t. J . M a n - -M a c h . S t u d ., v o l. 6, N o 3, 1974, s t r . 361—376
ZDZISŁAW ZAP0LSK1
O środek Badawczo-Rozwojowy Informatyki
W arszaw a
Czynniki wpływające na metodykę
projektowania systemów informatycznych
K a ż d e z a s to s o w a n ie k o m p u te r ó w w g o s p o d a rc e n a r o d o w e j, b e z w z g lę d u n a to czy d o ty c z y o b lic z e ń te c h n ic z n y c h lu b n a u k o w y c h , czy te ż s łu ż y p o tr z e b o m z a rz ą d z a n ia , w y m a g a p o p rz e d z e n ia fa z ą p r o je k to w a n ia . W fa z ie te j o k r e ś la n e są k o n s t r u k c ja s y s te m u in f o rm a ty c z n e g o , te c h n o lo g ia je g o o p r a c o w a n ia o r a z s p o s ó b w d r o ż e n ia i u ż y tk o w e j e k s p lo a ta c ji. O gół m e to d p o s tę p o w a n ia , z w ią z a n y c h z o p r a c o w a n ie m s y s te m ó w i p rz y g o to w a n ie m ic h do p ra k ty c z n e g o w y k o r z y s ta n ia , n a z y w a m y m e to d y k ą p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h . M e to d y k a t a r ó ż n i s ię w z a s a d n ic z y sp o s ó b w z a le ż n o śc i od r o d z a ju z a s to s o w a ń . W p r z y p a d k u z a s to s o w a n ia k o m p u te r ó w do o b lic z e ń te c h n ic z n y c h lu b n a u k o w y c h je s t o n a s to s u n k o w o p r o s ta i w w ię k sz o ś c i p r z y p a d k ó w n ie w y m a g a s k o m p lik o w a n e j d o k u m e n ta c ji p r o j e k to w e j. P r e c y z u j e o n a po p r o s tu p rz e d m io t i f u n k c j e z a s to s o w a n ia o ra z z a ło ż e n ia do o p ra c o w a n ia je d n e g o lu b k ilk u p r o g r a m ó w słu ż ą c y c h do r o z w ią z a n ia p r o b le m u n a o k r e ś lo n y m k o m p u te rz e .
Z a g a d n ie n ie k o m p lik u je się p o w a ż n ie w p r z y p a d k u p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h n a p o tr z e b y z a r z ą d z a n ia . T r y b p o s tę p o w a n ia je s t tu o d m ie n n y , g d y ż s y s te m ta k i m u s i b y ć „ w m o n to w a n y ” w c a ły s y s te m z a rz ą d z a n ia d a n ą je d n o s tk ą o r g a n iz a c y jn ą (lu b z g r u p o w a n ie m ty c h je d n o s te k ). D o k u m e n ta c ja p r o je k to w a je s t z n a c z n ie b o g a t
sza, p o n ie w a ż o k r e ś la w s z y s tk ie e le m e n ty z a s ila n ia s y s te m u , w y n ik ó w p r z e t w a r z a n ia o ra z sp o só b ic h w y k o rz y s ta n ia n a p o tr z e b y z a rz ą d z a n ia .
J u ż n a w s tę p ie n a le ż y s tw ie rd z ić , że m e to d y k a p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h n a p o tr z e b y z a r z ą d z a n ia m a n ie z m ie r n ie is to tn y w p ły w n a ro z w ó j in f o r m a ty k i w k r a j u . O ś ro d k i m e to d o lo g ic z n e o p ra c o w u ją c e m e to d y k ę p o w in n y z d a w a ć so b ie s p r a w ę z k o rz y ś c i, ja k ie p rz y n o s i p r a k t y c e w ła ś c iw a m e to d y k a p r o je k to w a n ia . K o rz y ś c i te m o ż n a o k re ś lić n a s tę p u ją c o :
© z n a c z n e p rz y ś p ie s z e n ie p r a c w d ro ż e n io w y c h
® u je d n o lic e n ie t r y b u p o s tę p o w a n ia p r z y p r o je k to w a n iu i w d r a ż a n iu s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h
• u p o r z ą d k o w a n ie i z w ię k s z e n ie c z y te ln o ś c i d o k u m e n ta c ji p r o j e k to w e j i e k s p lo a ta c y jn e j.
W s z y s tk ie t e e le m e n ty m a j ą s z c z e g ó ln e z n a c z e n ie w d o b ie c o ra z c z ę stsz e g o p r z e c h o d z e n ia od p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in d y w id u a ln y c h d o s y s te m ó w u n iw e r s a ln y c h (ty p o w y c h ), p rz e z n a c z o n y c h d o p o w s z e c h n e g o s to s o w a n ia .
D o c . dr Z d z is ła w Z A P O L S K I s t u d i o w a ł w la t a c h 1947—1951 w S z k o le G łó w n e j P l a n o w a n ia i S t a t y s t y k i na W y d z ia le E k o n o m ik i P r o d u k c j i. S t o p i e ń d o k to r a n a u k e k o n o m ic z n y c h u z y s k a ! w r o k u 1966 w W y ż sz e j S z k o le E k o n o m ic z n e j w K a to w ic a c h . O d w i e l u l a t s p e c j a l i z u j e s i ę w z a g a d n ie n ia c h o r g a n iz a c j i i z a r z ą d z a n ia p r z e m y s łe m o r a z z a s t o s o w a n ia t e c h n i k i k o m p u t e r o w e j w z a r z ą d z a n iu . O d k i l k u n a s t u la t p r a c u j e w O ś r o d k u B a d a w c z o - R o z w o j o w y m I n fo r m a ty k i'. P r z e z w i e l e la t b y l g ł ó w n y m p r o j e k t a n t e m s y s t e m u i n f o r m a t y c z n e g o r a c h u n k u k o s z t ó w p r o d u k c j i, r e a l iz o w a n e g o w r a m a c h w s p ó łp r a c y m ię d z y n a r o d o w e j k r a j ó w s o c j a lis t y c z n y c h . O s ta tn io p r a c u j e n a d S y s t e m e m I n f o r m a t y c z n y m R a c h u n k o w o ś c i. W y d a l s z e r e g p u b li k a c j i k s ią ż k o w y c h i in n y c h .
N a le ż y p o d k re ś lić , że m e to d y k a p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h p o w in n a b y ć s t a le r o z w ij a n a i d o s k o n a lo n a . Z je d n e j s t r o n y p o w in n a o n a s ty m u lo w a ć ro z w ó j in f o r m a ty k i, a z d r u g ie j — f o r m u ło w a ć n o w e r e g u ły p o s tę p o w a n ia , k tó r e z ro d z iły się w w y n ik u te g o ro z w o ju i u z n a n e z o s ta ły n a d a n y m e ta p ie za o p ty m a ln e .
M E T O D Y K A P R O J E K T O W A N IA S Y S T E M Ó W IN D Y W ID U A L N Y C H
D o n ie d a w n a d o m in o w a ła w k r a j u m e to d y k a p r o j e k to w a n ia in d y w id u a ln y c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h , p r z e z n a c z o n y c h d la k o n k r e tn y c h u ż y tk o w n ik ó w . W y n ik a ło to s tą d , ż e o ś r o d k i p r o j e k to w e w y k o n y w a ły s y s te m y p r z e d e w s z y s tk im d la o k re ś lo n y c h p r z e d s ię b io r s tw lu b in s ty t u c ji w d o s to s o w a n iu d o ic h w a r u n k ó w te c h n ic z n o - o r g a n iz a c y j- n y c h i o k re ś lo n y c h p o tr z e b
T e n k ie r u n e k p r a c p r o je k to w y c h je s t ty p o w y d la p o c z ą tk o w e j fa z y ro z w o ju in f o r m a t y k i o ra z b r a k u tzw . s y s te m ó w fir m o w y c h , o p r a c o w a n y c h p rz e z p r o d u c e n tó w k o m p u te r ó w lu b p rz e z w y s p e c ja liz o w a n y c h p r o d u c e n tó w o p r o g ra m o w a n ia . K ie r u n k o w i te m u s p r z y ja ł z n a c z n ie z ró ż n i
c o w a n y p a r k m a s z y n o w y , k tó r y w y m a g a ł s p e c y fic z n y c h r o z w ią z a ń p r o je k to w y c h d la k a ż d e g o ty p u k o m p u te r a .
M e to d y k a p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in d y w id u a ln y c h , k tó r a w d a ls z y m c ią g u je s t d o ść sz e ro k o ro z p o w s z e c h n io n a , p r z e w id u j e n a s t ę p u ją c e g łó w n e e ta p y p r a c p r o je k to w o - -w d ro ż e n io w y c h :
• o k r e ś le n ie z a d a n ia p ro je k to w e g o
• z a ło ż e n ia s y s te m u ( p r o je k t w s tę p n y )
• p r o j e k t te c h n ic z n y
• o p r o g r a m o w a n ie
• d o k u m e n ta c ja e k s p lo a ta c y jn a
• w d r o ż e n ie s y s te m u
• d o s k o n a le n ie s y s te m u .
W n ie k tó r y c h w a r u n k a c h e ta p o p r o g r a m o w a n ia je s t ł ą czo n y z o p r a c o w a n ie m d o k u m e n ta c ji e k s p lo a ta c y jn e j s y s te m u i w te d y n a z y w a n y je s t d o k u m e n ta c ją p ro g r a m o w o - - e k s p lo a ta c y jn ą .
W p r z y p a d k u p r o je k to w a n ia s y s te m ó w o z n a c z n y m s to p n iu s k o m p lik o w a n ia d o k u m e n ta c ja e k s p lo a ta c y jn a o p r a c o w y w a n a je s t d o p ie r o p o p r ó b n y m w d r o ż e n iu s y s te m u , po k t ó r y m n a s t ę p u j e e k s p lo a ta c ja u ż y tk o w a .
P o n iż e j w n a jb a r d z ie j z w ię z ły s p o s ó b z o s ta n ą s c h a r a k te r y z o w a n e tr e ś ć i z a d a n ia ty c h e ta p ó w .
K a ż d e p rz e d s ię w z ię c ie p r o je k to w e ro z p o c z y n a się od s p r e c y z o w a n ia p rz e d m io tu in f o r m a ty z a c ji, cz y li od o k re ś le n ia z a d a n ia p r o je k to w e g o . J e s t o n o d o k o n y w a n e n a og ó ł w w y n ik u w s tę p n e j a n a liz y p o tr z e b i m o ż liw o śc i in f o r m a ty z a c ji w k o n k r e tn e j je d n o s tc e o rg a n iz a c y jn e j. Z a d a n ie to m o ż e b y ć r ó w n ie ż n a r z u c o n e p rz e z p rz y s z łe g o u ż y tk o w n ik a s y s te m u w o p a rc iu o p o s ia d a n e ro z p o z n a n ie w ła s n y c h p o tr z e b i m o ż liw o śc i.
F a k ty c z n e p r a c e p r o j e k to w e r o z p o c z y n a ją s ię od o p r a c o w a n ia z a ło ż e ń s y s te m u , z w a n y c h n ie k ie d y p r o j e k te m w s tę p n y m . Z a ło ż e n ia te z a w ie r a j ą k o n c e p c ję r o z w ią z a n ia p r o b l e m u , p r e c y z u j ą sp o s ó b z a s ila n ia s y s te m u (d a n e w e jśc io w e ), in f o r m a c je u z y s k iw a n e w w y n ik u p r z e t w a r z a n ia o r a z sp o só b ic h w y k o r z y s ta n ia n a p o tr z e b y z a rz ą d z a n ia . O k r e ś la ją o n e ró w n ie ż n ie z b ę d n e ś r o d k i te c h n ic z n e o r a z p r z e w id y w a n e k o rz y ś c i e k s p lo a ta c ji s y s te m u i — je ś li to je s t m o ż liw e — e fe k ty w n o ś ć s y s te m u . P o n a d to z a ło ż e n ia z a w ie r a ją i n f o r m a c je o sp o s o b ie p rz y g o to w a n ia d a n y c h , c z ę s to tliw o ś c i p r z e tw a r z a n ia , k o s z ta c h e k s p lo a ta c ji, p r z y j ę te j k o n s tr u k c ji o p r o g r a m o w a n ia o ra z h a r m o n o g r a m d a ls z y c h p r a c p ro je k to w o - -w d ro ż e n io w y c h .
J e s t to sz c z e g ó ln ie w a ż n y e ta p , p o n ie w a ż p o w s ta je w n im k o n c e p c ja s y s te m u in f o rm a ty c z n e g o , k tó r a po z a tw ie r d z e n iu p rz e z u ż y tk o w n ik a s t a je się p o d s ta w ą do szczeg ó ło w eg o o p ra c o w a n ia .
F a z ą p r a c sz c z e g ó ło w y c h ro z p o c z y n a p r o j e k t te c h n ic z n y . J e s t o n u sz c z e g ó ło w ie n ie m z a ło ż e ń s y s te m u i ja k o ta k i o k r e ś la o s ta te c z n e r o z w ią z a n ia o rg a n iz a c y jn e , s ta n o w ią c p o d s ta w ę d o p o d ję c ia p r a c p ro g r a m o w y c h . O k r e ś la on d o k ła d n ie d o k u m e n ty ź ró d ło w e , d a n e w e jś c io w e , m a s z y n o w e n o ś n ik i d a n y c h , o s ta te c z n ą f o r m ę i tr e ś ć d o k u m e n tó w w y n ik o w y c h , s t r u k t u r y z b io ró w n a n o ś n ik a c h m a g n e ty c z n y c h o ra z in n e is to tn e e le m e n ty z a ło ż e ń . P o z a ty m z a w ie r a s t o su n k o w o sz c z e g ó ło w e z a ło ż e n ia do o p r a c o w a n ia p ro g r a m ó w . K o le jn y m e ta p e m p r a c je s t o p ro g r a m o w a n ie s y s te m u , r e a liz o w a n e n a p o d s ta w ie p r o j e k t u te c h n ic z n e g o . J e s t to n a j b a rd z ie j p ra c o c h ło n n y e ta p p ra c p ro je k to w y c h , w w y n ik u k tó r e g o p o w s ta je z e s ta w p r o g r a m ó w p rz e z n a c z o n y c h do s t o s o w a n ia n a o k re ś lo n y m ty p ie k o m p u te r a . P r o g r a m y t e u r u c h a m ia n e są n a d a n y c h p ró b n y c h , a n a s tę p n ie n a d a n y c h rz e c z y w is ty c h u ż y tk o w n ik a .
D a ls z y m e ta p e m je s t o p ra c o w a n ie d o k u m e n ta c ji e k s p lo a ta c y jn e j. D o k u m e n ta c ja ta o k r e ś la sp o s ó b p rz y g o to w a n ia m a s z y n o w y c h n o ś n ik ó w in f o r m a c ji, s p o s ó b i c z a s o k r e s y p r z e t w a r z a n ia n a k o m p u te rz e , n ie z b ę d n e ś r o d k i te c h n ic z n e d la r e a liz a c ji p o sz c z e g ó ln y c h o p e r a c ji o r a z sp o só b w y k o r z y s ta n ia in f o r m a c ji w y n ik o w y c h p rz e z u ż y tk o w n ik a . D o k u m e n t a c ja e k s p lo a ta c y jn a je s t z b io re m i n s tr u k c ji, r e g u lu ją c y c h p o w y ż sz e s p r a w y .
K a ż d y s y s te m in f o rm a ty c z n y , s łu ż ą c y p o tr z e b o m z a r z ą d z a n ia , w y m a g a w d ro ż e n ia w w a r u n k a c h c o d z ie n n e j d z ia ła ln o ś c i d a n e j je d n o s tk i o r g a n iz a c y jn e j. O d b y w a się to z a z w y c z a j w r a m a c h o d d z ie ln e g o e ta p u z w a n e g o w d ro ż e n ie m s y s te m u . W a c h la rz p ra c z w ią z a n y c h z ty m e ta p e m je s t z ró ż n ic o w a n y i z a le ż n y o d z a k r e s u te m a ty c z n e g o s y s te m u , p o w ią z a ń z in n y m i s y s te m a m i o ra z od s to p n ia p rz y g o to w a n ia p rz e d s ię b io r s tw a d o w d ro ż e n ia . E f e k te m k o ń c o w y m e ta p u je s t u ż y tk o w a e k s p lo a ta c ja s y s te m u .
E ta p w d ro ż e n ia k o ń c z y w z a s a d z ie p r a c e p ro je k to w o - -w d ro ż e n io w e . P o n ie w a ż je d n a k k a ż d y s y s te m in f o r m a t y c z n y , p o d o b n ie ja k k a ż d y s y s te m z a rz ą d z a n ia , w y m a g a s t a łego d o s k o n a le n ia i d o s to s o w y w a n ia do z m ie n ia ją c y c h się w a r u n k ó w te c h n ic z n o -o r g a n iz a c y jn y c h , s tą d w c y k lu p r a c p ro je k to w o -w d ro ż e n io w y c h p r z e w id u je się n a og ó ł d o d a t
k o w y e ta p d o s k o n a le n ia s y s te m u . J e s t to e ta p b a rd z o w a ż n y , c h o c ia ż n ie w sz y c y o rg a n iz a to r z y i p r o j e k ta n c i s y s te m ó w z d a ją s o b ie z te g o s p r a w ę . P o m i ja n i e te g o e ta p u j e s t n ie k ie d y w y n ik ie m w y g o d n ic tw a z e sp o łó w p r o je k to w y c h , k t ó r y m z a le ż y n a s z y b k im z a k o ń c z e n iu p r a c i p r z e jś c iu do n o w y c h z a d a ń . N ie w ą tp liw y w p ły w n a ta k i s t a n rz e c z y w y w i e r a ją is tn ie ją c e s y s te m y p r e m io w a n ia , k tó r e n a ogół n ie p r z e w id u j ą r e k o m p e n s a ty fin a n s o w e j za r o z w ij a n ie i d o s k o n a le n ie w d r o ż o n y c h s y s te m ó w .
P r z e d s ta w io n a p o w y ż e j m e to d y k a d la s y s te m ó w in d y w i
d u a ln ie p r o je k to w a n y c h je s t s to s o w a n a w n a s z e j p r a k ty c e od s z e r e g u l a t i w z a s a d z ie z d a ła e g z a m in .
M E T O D Y K A P R O J E K T O W A N IA S Y S T E M Ó W U N IW E R S A L N Y C H
S y s te m y u n iw e r s a ln e , o b e jm u ją c e r o z w ią z a n ia ty p o w e , p rz e z n a c z o n e do s to s o w a n ia p rz e z w ię k s z ą g r u p ę u ż y tk o w n ik ó w (np. p rz e z p r z e d s ię b io r s tw a o k re ś lo n e j g a łę z i p r z e m y s łu ) w y m a g a ją n ie c o o d m ie n n e j m e to d y k i p r o j e k to w a n ia . O d m ie n n o ś ć t a w y n ik a z in n e g o r o d z a j u p r o d u k tu , j a k im je s t u n iw e r s a ln y s y s te m in f o r m a ty c z n y w p o r ó w n a n iu d o s y s te m u in d y w id u a ln e g o . T e n o d m ie n n y c h a r a k t e r s y s te m u w y m a g a ró w n ie ż o d m ie n n e g o p o d e jś c ia d o jeg o b u d o w y .
P r z y p r o j e k to w a n iu s y s te m ó w u n iw e r s a ln y c h n a czoło z a g a d n ie ń w y b ija się o p r a c o w a n ie o d p o w ie d n ie g o p r o t o ty p u s y s te m u i w y p r ó b o w a n ie go u k ilk u u ż y tk o w n ik ó w . W o p a rc iu o p r ó b n ą e k s p lo a ta c ję p r o t o ty p u o p r a c o w y w a n a je s t w e r s j a e k s p lo a ta c y j n a s y s te m u , p rz e z n a c z o n a do r o z p o w s z e c h n ie n ia u u ż y tk o w n ik ó w o z a ło ż o n y m p ro f ilu d z ia ła ln o ś c i.
S p e c y fik a s y s te m ó w u n iw e r s a ln y c h sp o w o d o w a ła k o n ie c z n o ść w p r o w a d z e n ia d o ść z a s a d n ic z y c h z m ia n w s to s o w a n e j d o ty c h c z a s m e to d y c e p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h . Z m o d y fik o w a n a m e to d y k a o b e jm u je n a s t ę p u j ą c e e ta p y :
© o p r a c o w a n ie i u z g o d n ie n ie z p o te n c ja ln y m i u ż y tk o w n i
k a m i k o n c e p c ji s y s te m u
• o p ra c o w a n ie i u z g o d n ie n ie z p o te n c ja ln y m i u ż y tk o w n i
k a m i z a ło ż e ń s y s te m u
• o p r a c o w a n ie i w d r o ż e n ie w w y ty p o w a n y c h je d n o s tk a c h o rg a n iz a c y jn y c h p r o to ty p u o p r o g r a m o w a n ia s y s te m u
® o p r a c o w a n ie w e r s j i e k s p lo a ta c y jn e j s y s te m u
• ro z p o w s z e c h n ie n ie w e r s j i e k s p lo a ta c y jn e j sy s te m u
• d o s k o n a le n ie s y s te m u .
J a k w y n ik a z tr e ś c i p o w y ż sz y c h e ta p ó w m e to d y k a ta ró ż n i się z n a c z n ie o d m e to d y k i p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in d y w id u a ln y c h . P u n k te m w y jś c ia je s t tu o p ra c o w a n ie k o n c e p c ji s y s te m u i je j u z g o d n ie n ie z p r z e d s ta w ic ie la m i p rz y s z ły c h u ż y tk o w n ik ó w . P o m ija się w ię c ja k o w y d z ie lo n y e t a p o k r e ś le n ie z a d a n ia p r o je k to w e g o , co o c z y w iśc ie n ie o z n a c z a , że z a d a n ie t a k i e n ie je s t p re c y z o w a n e . N ie w y m a g a o n o je d n a k p o d e jm o w a n ia p o w a ż n ie js z y c h p r a c a n a lity c z n o - b a - d a w c z y c h i j e s t f o r m u ło w a n e po p r o s tu w fo r m ie h a s ła w y w o ła w c z e g o , d la k tó r e g o u z a s a d n ia się p o d ję c ie p ra c p r o je k to w y c h .
P o z a u z a s a d n ie n ie m c e lo w o śc i p o d ję c ia p ra c , k o n c e p c ja s y s te m u o k r e ś la z a k r e s te m a ty c z n y , g łó w n e k ie r u n k i p r o p o n o w a n y c h ro z w ią z a ń , n ie z b ę d n e ś r o d k i te c h n ic z n e , k o n s t r u k c ję o p ro g r a m o w a n ia , p la n o w a n ą p ra c o c h ło n n o ś ć i k o s z ty r e a l iz a c j i s y s te m u , p r z e w id y w a n e k o rz y ś c i o ra z o r g a n iz a c ję i h a r m o n o g r a m p r o w a d z e n ia p ra c . P o u z g o d n ie n iu z p r z e d s ta w ic ie la m i u ż y tk o w n ik ó w i z a p e w n i e n i ^ o d p o w ie d n ic h ś r o d k ó w r e a liz a c ji s ta n o w i o n a p o d s ta w ę do p o d ję c ia s z c z e g ó ło w y c h p r a c p r o je k to w y c h .
D a lsz y m e ta p e m je s t o p ra c o w a n ie z a ło ż e ń s y s te m u lu b w y ty p o w a n y c h je g o e le m e n tó w (w p r z y p a d k u r e a l iz a c j i s y s te m u w ie lo d z ie d z in o w e g o ) i ic h p o n o w n e u z g o d n ie n ie z p r z e d s ta w ic ie la m i p o te n c ja ln y c h u ż y tk o w n ik ó w . E ta p te n re a liz o w a n y je s t n a p o d s ta w ie p r a c a n a lity c z n o - b a d a w - c z y c h p rz e p r o w a d z o n y c h w w y b r a n y c h p r z e d s ię b io r s tw a c h . S to p ie ń szczeg ó ło w o ści z a ło ż e ń s y s te m u je s t w ty m p r z y p a d k u z n a c z n ie w ię k s z y n iż p rz y s y s te m a c h in d y w id u a l
n y c h , p o n ie w a ż s ta n o w ią orie p o d s ta w ę o p r a c o w a n ia p r o to ty p u o p r o g r a m o w a n ia . Z e w z g lę d u n a p o m in ię c ie e ta p u p r o je k to w e g o te c h n ic z n e g o , z a ło ż e n ia p o d w z g lę d e m szcze
g ó ło w o śc i p o w in n y o d p o w ia d a ć p r o je k to w i te c h n ic z n e m u , a w ię c z a w ie r a ć w s z y s tk ie in f o r m a c je n ie z b ę d n e d o p o d ję cia p r a c p ro g r a m o w y c h .
W y k o n a n y w k o le jn y m e ta p ie p ro to ty p o p ro g r a m o w a n ia je s t w d r a ż a n y w w y ty p o w a n y c h p r z e d s ię b io rs tw a c h . W d ro ż e n ie to m a n a c e lu z b a d a n ie w to k u e k s p lo a ta c ji c z y p r z y ję t e ro z w ią z a n ia z a s p o k a ja ją p o tr z e b y u ż y tk o w n ik ó w . N a p o d s ta w ie w y n ik ó w ty c h b a d a ń n a s t ę p u je o p ra c o w a n ie d o k u m e n ta c ji w e r s j i e k s p lo a ta c y jn e j s y s te m u , p rz e z n a c z o n e j ju ż do p o w sz e c h n e g o s to s o w a n ia .
P o n ie w a ż s y s te m u n iw e r s a ln y p o w in ie n b y ć w d ro ż o n y u ja k n a jw ię k s z e j lic z b y u ż y tk o w n ik ó w , m e to d y k a p r a c p r o je k to w o - w d r o ż e n io w y c h p r z e w id u je o d d z ie ln y e ta p r o z p o w s z e c h n ie n ia w e r s ji e k s p lo a ta c y jn e j s y s te m u . O b e jm u je o n o p ra c o w a n ie m a te r ia łó w sz k o le n io w y c h , p ro w a d z e n ie d z ia ła ln o ś c i p o p u la r y z a to r s k ie j, sz k o le n io w e j i i n s t r u k t a ż o w e j o ra z d o ra d z tw o i p o m o c u ż y tk o w n ik o m p r z y w d r a ż a n iu s y s te m u .
R ó w n ie ż w ty m p rz y p a d k u o s ta tn im e ta p e m je s t d o s k o n a le n ie s y s te m u , k tó r e re a liz o w a n e je s t n a og ó ł p rz e z o ś r o d e k p r o j e k tu j ą c y s y s te m . O b e jm u je o n o p o z a d o s k o n a le n ie m r ó w n ie ż k o n s e r w a c ję s y s te m u , m .in . d la u tr z y m a n ia je g o zg o d n o śc i z o b o w ią z u ją c y m i a k ta m i n o r m a ty w n y m i. W y n ik i ty c h p r a c p rz e k a z y w a n e są s u k c e s y w n ie u ż y t
k o w n ik o m s y s te m u .
P r z y k ła d e m z a s to s o w a n ia m e to d y k i p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w u n iw e r s a ln y c h s ą p o d ję te o s ta tn io w k r a j u p r a c e n a d S y s te m e m I n f o r m a ty c z n y m R a c h u n k o w o ś c i d la p r z e d s ię b io r s tw p rz e m y s ło w y c h . Z e w z g lę d u n a s z e r o k i z a k re s te m a ty c z n y , r e a l iz a c j a teg o s y s te m u p r z e w id z ia n a je s t n a k il k a la t.
N a le ż y p o d k re ś lić , że o m ó w io n a m e to d y k a n ie r o z w ią z u je s p r a w z w ią z a n y c h z z a s to s o w a n ie m g o to w e j w e r s j i e k s p lo a t a c y jn e j s y s te m u w k o n k r e tn y c h w a r u n k a c h d z ia ł a l
n o śc i u ż y tk o w n ik a . P r o j e k to w a n ie w d r o ż e n ia w e r s j i e k s p lo a t a c y jn e j u k o n k r e t n e g o u ż y tk o w n ik a ro z w ią z y w a n e je s t w o p a r c iu o w y ty c z n e , u j ę t e w o d d z ie ln y m o p r a c o w a n iu , s ta n o w ią c y m n a ogół część s k ła d o w ą d o k u m e n ta c ji t e j w e r s j i s y s te m u .
