W NUMERZE stro n a
S z c z e c iń s k i o ś r o d e k i n f o r m a ty k i e k o n o m ic z n e j i
K ie r u n k i ro z w o ju m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia in f o r m a ty c z n y c h s y s te m ó w z a r z ą d z a n ia
I g n a c y D z ie d z ic z ą ) c, E d w a r d K o l b u s z , T a d e u s z W i e r z b i c k i 4 M e to d o lo g ia p r o je k to w a n ia w e d łu g p o d s ta w o w y c h s t r u k t u r s y s te m u i n f o r m a ty c z n e g o
B a r b a r a K r ó l i k o w s k a , P io t r K u c z e r a , W o j c i e c h O l e j n i c z a k 7 S y m u l a c ja w w y b o rz e s t r u k t u r y z b io ró w d a n y c h
Z e n o n G ło d e k , J ó z e f P e r e n c , A g n i e s z k a S z e w c z y k 10 W y b r a n e p r o b le m y p r o je k to w a n ia o p r o g r a m o w a n ia
Z y g m u n t D r ą ż e k , Z d z i s ł a w S z y j e w s k i 12
S y s te m k o o r d y n a c ji p rz e w o z ó w T R A N S T E R P K S
M i c h a ł C h r o b o w s k i , L e s z e k J a n e c z k o , L e o n D o r o z i k 14 S y s te m w s p o m a g a n e g o n a u c z a n ia S Y P R O N
J a d w i g a K o w a l s k a , A n t o n i N o w a k o w s k i 17
ETO B C EN TR U M
P o 25 la ta c h 20
E T O B n a „ B U D E X P O ” 22
P o r t r e t y z a w o d o w e K rz y s z to f Z ie la k
W i n c e n t y Ł a d a 23
ZE ŚW IA T A
S ą d z ę , że in f o r m a c ja b ę d z ie 'u z n a n a za ź ró d ło w a r to ś c i te g o sa m e g o rz ę d u co k a p it a i i p r a c a ”
O p r a c o w a ł P io tr S t r z a ł k o w s k i
T a n ie t e r m i n a le IC L — F E E D B A C K D A T A L T D P a m ię c i la s e ro w e o p o je m n o ś c i 10 G b itó w
O p r a c o w a ł W. K l e t a c z
Z W IZ Y T Ą W E U R O P E J S K IC H O Ś R O D K A C H S ta c ja T ja e r e b o r g
M a r e k C i c h y 26
ZE ZJED N O C ZE N IA IN F O R M A T Y K I
W s p ó łp ra c a z V V B M a s c h in e lle s R e c h n e n w N R D
J a n G o l i ń s k i 28
W y n a la z c y z Z E T O L u b lin
R y s z a r d P r ó c h n i a k 30
R e f le k s je n a s to k a c h K a s p ro w e g o
K r y s t y n B e r n a t o w i c z 31
Z E T O Ł ó d ź z w y c ię ż a w e w s p ó łz a w o d n ic tw ie ( W .K .) 31 N A U C Z A N IE I K SZ T A Ł C EN IE
M o d e l n a u c z a n ia in f o r m a ty k i
M i e c z y s ł a w M u r a s z k i e w i c z , Z b i g n i e w N o w i c k i 32.
N A SZ E REC ENZJE
G lo s s a riu s z in f o rm a ty c z n y : od „ a b o n e n ta ” d o „ ż ą d a n ia ”
A d a m B. E m p a c h e r 35
P R O B L E M A T Y K A B A Z Y D A N Y C H K o s z ty i e f e k ty s y s te m u b a z y d a n y c h
O p r a c o w a ł M a c i e j L e ś n y 37
K rz y ż ó w k a I I I s tr . okł.
W YD AW NICTW O ¡3
I SIGMA I
uf. Świętokrzyska 14a 00-950 Warszawa skrytka pocztowa 1004
K O L E G IU M R E D A K C Y JN E
R e d a k to r n a c z e ln y p r o f. d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r K r y s ty n B E R N A T O W IC Z , p r o f. d r h al), in ż . K o n r a d F IA Ł K O W S K I (z a st. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ), m g r J a n u s z G W IA Z D A , d r in ż . M a re k H O Ł Y Ń S K I, m g r in ż . S ta n is ła w JA S K Ó L S K I, W ła d y s ła w K L E P A C Z (z a st. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ), m g r S ta n is ła w M R O Z IK , d r in ż . T o m a sz P A W L A K . S e k r e t a r z r e d a k c ji: A n n a G L U T H -N O W O W IE JS K A .
R e d . te c h n .: EW A K A M IŃ S K A
R A D A P R O G R A M O W A
P r o f . d r h a b , T a d e u s z P E C H E (p rz e w o d n ic z ą c y ), m g r in ż . T o m a sz B A Ń K O W S K I (se k r e ta r z ), m g r in ż . A n to n i B O S S O W S K I, m g r in ż . R o m a n B U R N O , p r o f. d r h a b . A n d r z e j JA N IC K I, m g r in ż . J a n K R A M A R C Z U K , p r o f. d r h a b . in ż . J u liu s z K U L IK O W S K I, p r o f. d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , g e n . d r in ż . M a r ia n P A S T E R N A K , m g r in ż . B r o n is ła w P IW O W A R , m g r Z b ig n ie w S U B S T Y K , m g r J e r z y T R Y B U L S K I, d o c . d r h a b . T a d e u s z W A L C Z A K , d r in ż.
J a n 2Y D O W O
R e d a k c ja : 00-041 W a rsz a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k ó j 331, te l. 27-71-40 lu b c e n t r a l a 26-82-61 w . 285, d y ż u r y r e d a k c ji 10.00—13.00
C e n a e g z e m p la rz a zł 25.
Z a k ł. G ra f. „ T a m k a ” . Z a m . 153. P a p i e r d r u k . s a l. IV k l. 70 g. A l. O b j. 5 a r k . d r u k . N a k ła d 7300. C-119.
IN D E K S 36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a zł 300.-
//¿ y <
z a s io s o w a n ia w g o s p o d a r c e , i e c t n i c e ' ^ i i ¿'¿tuce
\b m m
'
?. I f l T ł - \ j g
Hr S
IIIESIĘCZmU
1 9 7 9
R O K X IV
m I
ORGAN K OMI T E T U IN M I N I S T E R S T W A NAUKI , S Z K O L N I C T WA WY Ż S Z E G O T E C H N I K I ORAZ K O H / I I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T DS. I N F O R M A T Y K
Szczeciński ośrodek
informatyki ekonomicznej
W m ło d y m , bo lic z ą c y m n ie s p e łn a 33 ła t a śro d o w is k u a k a d e m ic k im S z c z e c in a , d z ie d z in a g o s p o d a rc z y c h z a s to s o w a ń in f o r m a ty k i je s t je d n ą z n a jm ło d s z y c h u p r a w ia n y c h d y s c y p lin . Z a c z ę to się n ią in te r e s o w a ć w p o ło w ie l a t 60- -ty c h w z e sp o le p ro f . d r. E. T e r e b u c h y — z n a n e g o t e o r e ty k a in f o r m a c ji e k o n o m ic z n e j i ra c h u n k o w o ś c i. P r z y s t ą p io n o do k s z ta łc e n ia s tu d e n tó w w n o w e j d z ie d z in ie . W śró d p ie r w s z y c h s tu d e n tó w z n a jd u je m y n a z w is k a d o b rz e d ziś z n a n e w p o ls k ie j in f o r m a ty c e : doc. d r h a b . Z. G ło d e k , d r A . N o w a k o w s k i, d r W . O le jn ic z a k . P io n ie r a m i w y k ł a d o w c a m i b y li w ó w c z a s d r T. W ie rz b ic k i i m g r I. D ziedza- c z a k . O n i te ż s tw o r z y li w 1970 r o k u Z a k ła d O rg a n iz a c ji P r z e t w a r z a n ia D a n y c h (Z O P D ) n a W y d z ia le I n ż y n ie r y jn o - -E k o n o m ie z n y m T r a n s p o r tu P o lite c h n ik i S z c z e c iń s k ie j.
D z iś o p ró c z Z O P D (a w ła ś c iw ie w s p ó ln ie z n im ) f u n k c j o n u j ą O ś ro d e k O b lic z e ń E k o n o m ic z n y c h (O OE), w y p o s a ż o n y
m .in . w s y s te m k o m p u te r o w y R -32 i m in ik o m p u te r o w y M E R A 305, a ta k ż e s tu d e n c k ie K o ło N a u k o w e I n f o r m a t y k i (K N I), od k ilk u la t z a jm u ją c e w ty m r u c h u czo ło w ą p o z y c ję w k r a j u .
Z O P D z a tr u d n ia o b e c n ie 1 p r o f e s o r a , 3 d o c e n tó w , 6 a d iu n k tó w — d o k to r ó w i 9 s ta r s z y c h a s y s te n tó w i a s y s te n tó w , O O E — mjLn. 14 w y s o k ie j k la s y s p e c ja lis tó w z d z ie d z in y p r o je k to w a n ia , p r o g r a m o w a n ia , s p r z ę tu i te l e in f o r m a ty k i, n a to m ia s t K N I lic z y p o n a d 50 c z ło n k ó w . C a ły te n p o te n c ja ł je s t z lo k a liz o w a n y w n o w y m , s p e c ja ln ie a d a p to w a n y m b u d y n k u W y d z ia łu . K a d ry , m im o b a rd z o m ł o d e g o w ie k u (a m o ż e w ła ś n ie d z ię k i te m u !), c o ra z w ię c e j z n a c z ą w k r a jo w e j in f o r m a ty c e , w s fe rz e je j z a s to s o w a ń g o sp o d a rc z y c h . W sz c z e g ó ln o śc i d o ty c z y to tr a n s p o r t u (je s t to b o w ie m s p e c ja ln o ś ć W y d z ia łu ), w y r a ź n ie u w y d a tn ia się ta k ż e w d z ie d z in ie m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h (zob.: a r ty k u ły „K ieru n k i rozw oju m e to d ologii p ro jek to w a n ia in fo rm a ty czn y ch sy s te m ó w zarząd za
n ia ” na s. 4, „M etod ologia p ro jek to w a n ia w ed łu g p o d sta w o w y c h stru k tu r sy s te m u in fo rm a ty czn eg o ” na s. 7, „ S y m u la cja w w y b o rze stru k tu ry zb iorów d a n y ch ” na s. 10),
w m e to d y c e i tech n o lo g ia k s z ta łc e n ia k a d r o r a z — co w y n ik a iz „ ro d o w o d u ” z a ło ż y c ie li i z e sp o łu — k o m p u te r y z a c ji k się g o w o ś c i i r a c h u n k u k o s z tó w . P o d e jm o w a n e , a po cz ę śc i d a le k o ju ż z a a w a n s o w a n e p r a c e b a d a w c z e i a p li k a c y jn e w d z ie d z in ie o p ro g r a m o w a n ia k o m p u te r ó w (zob.:
a rty k u ł „W ybrane p rob lem y p ro jek to w a n ia op ro g ra m o w a n ia ” na s. 12) i r e a l iz a c j i s y s te m ó w w ie lo d o s tę p n y c h p o z w a la ją p rz y p u s z c z a ć , że i w ty m z a k re s ie o ś r o d e k sz c z e c iń s k i b ę d z ie s ię liczy ł.
Z g o d n ie ze s p e c y f ik ą p r a c y u c z e ln i, d z ia ła ln o ś ć szc z e c iń s k ie g o o ś r o d k a n a u k o w e g o in f o r m a t y k i e k o n o m ic z n e j p o d p o rz ą d k o w a n a je s t tr ia d z i e „ n a u k a — d y d a k ty k a — w y c h o w a n ie ” . C zego ju ż d o k o n a n o w k a ż d y m z c z ło n ó w te j tr ia d y ?
D z ia ła ln o ś ć n a u k o w a k o n c e n tr u je się n a b a d a n ia c h a p li
k a c y jn y c h ś c iśle p o w ią z a n y c h z p r a k t y k ą i u k ie r u n k o w a n y c h n a z a s p o k o je n ie j e j p o tr z e b , cz e m u s p r z y ja z a a n g a ż o w a n ie k il k u n a s t u s p e c ja lis tó w z d u ż y m d o św ia d c z e n ie m w d z ie d z in ie tr a n s p o r t u i in f o r m a t y k i (d r in ż. W . B ą k o w - sk i, d r in ż . Z. G o m ó łk a , d r E. K o lb u sz , d r J . P e r e n c i in.).
J u ż w r o k u 1972 s f o rm u ło w a n o te z ę o p o tr z e b ie je d n o lite j, s k o o r d y n o w a n e j k o m p u te r y z a c ji s y s te m u in f o r m a c y j
n e g o c a łe g o k r a jo w e g o t r a n s p o r t u , ja k o w a r u n k u r a d y k a ln e g o p o d n ie s ie n ia je g o e fe k ty w n o ś c i („ W s tę p n a k o n c e p c ja k r a jo w e g o s y s te m u in f o r m a ty c z n e g o tr a n s p o r t u
„T R A K T ” ). T e z ę t ę w z n a c z n y m s to p n iu ju ż u d o w o d n io n o p o p rz e z w d ro ż e n ie d w ó c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h o z a s ię g u k r a j o w y m : s k o m p u te r y z o w a n e g o s y s te m u e w id e n c ji p o ja z d ó w R E J E S T R o r a z s y s te m u in f o rm a ty c z n e g o s te r o w a n ia m ię d z y re g io n a ln y m i p r z e w o z a m i c ię ż a ro w y m i T R A N S T E R P K S (zob.: a r t y k u ł „ S y s te m k oord yn acji p rze
w o z ó w ” n a s. 14). Pierw s<zy z n ic h — z c h w ilą u p o w s z e c h n ie n ia go w s k a l i k r a jo w e j (re a liz o w a n e g o p rz e z C O ID ) — s t a n ie się o g ó ln o d o s tę p n y m b a n k ie m in f o r m a c ji o p o te n c ja le t r a n s p o r t u s a m o c h o d o w e g o , d r u g i — s ię g a ją c y do a u to m a ty z a c ji p o d s ta w o w y c h p ro c e s ó w d e c y z y jn y c h w p rz e w o z a c h sa m o c h o d o w y c h — u m o ż liw ił lik w id a c ję w ie lu
i m m a n e n t n y c h ' d o tą d n ie d o s ta tk ó w tr a n s p o r t u sa m o c h o d o w e g o ; z o rg a n iz o w a n o p r a c ą d la o k o ło p ię c iu ty s ię c y p o ja z d ó w i w y g o s p o d a ro w a n o sp o ś ró d n ic h m ie s ię c z n ie około p ię c iu s e t, k tó r e m o ż n a w y k o rz y s ta ć do in n y c h c eló w ; o p ró c z p o d s ta w o w y c h e fe k tó w rz ę d u 50 m in zl ro c z n ie e ie k t e m u b o c z n y m b y ło s tw o r z e n ie ta n ie j i p r o s te j, a le s p r a w n ie d z ia ła ją c e j s ie c i tr a n s m i s j i d a n y c h d la p rz e w o ż - n ik g p u b lic z n e g o — p ie r w s z e j te le in f o r m a ty c z n e j sieci o z a s ię g u k r a jo w y m w tr a n s p o r c i e P R L .
R ó w n o c z e ś n ie z a a w a n s o w a n o w P o lite c h n ic e S z c z e c iń s k ie j in n e p r a c e b a d a w c z e i p r o je k to w e u s p r a w n ia ją c e f u n k c jo n o w a n ie tr a n s p o r t u sa m o c h o d o w e g o . D o ty c z ą o n e:
— k o m p u te r y z a c ji e w id e n c ji s ta ty s ty c z n e j n a p o tr z e b y z a rz ą d z a n ia w s k a li b r a n ż y („ B ra n ż o w y s y s te m in f o r m a ty c z n y Z je d n o c z e n ia P K S ” ), w d ro ż e n ie s y s te m u p r z e w id u je się w 1980 .r.
— s k o m p u te r y z o w a n ia in f o r m a c ji o c z ę śc ia c h z a m ie n n y c h ta b o r u w s k a li re g io n u (s y s te m C E Z A M — n a e ta p ie p r o je k t u te c h n ic z n e g o — o ra z p o d s y s te m D E T A L — o b e c n ie w d ra ż a n y )
— .w y k o rz y s ta n ia in f o r m a ty k i w k ie r o w a n iu p r a c ą z a p le cza te c h n ic z n e g o p rz e d s ię b io rs tw tr a n s p o r t u s a m o c h o d o w eg o .
W z a k re s ie tr a n s p o r t u k o le jo w e g o o p r o g r a m o w u je s ię o b e c n ie — w e w s p ó łp r a c y z 6 k r a j a m i s o c ja lis ty c z n y m i — s y s te m z a rz ą d z a n ia w sp ó ln y m p a r k ie m w a g o n ó w R W P G .
O p ró c z w y m ie n io n y c h p r a c o c h a r a k te r z e b a d a w c z o -w d r o - ż e n io w y m z a a w a n s o w a n o p r a c e te o r e ty c z n e mt. m e to d i s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h w tr a n s p o r c ie o r a z p r a c e w ią ż ą c e g a łę z io w e z a s to s o w a n ia pod k ą te m z in te g ro w a n e g o s y s te m u tr a n s p o rto w e g o .
Z esp ól szczeciń sk i w ych od zi z ofertą kom pleksow ego za sto so w a n ia in fo rm a ty k i w k ra jo w y m tran sp orcie sa m o ch o d o w y m , w id zą c m iejsce tak ich prac b a d a w czo -w d ro żen io - w y c h w p rogram ie rząd ow ym .
O d z ia ła ln o ś c i o ś r o d k a s z c z e c iń sk ie g o w z a k re s ie m e t o d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h t r a k t u j ą z a m ie sz c z o n e d a le j a r t y k u ły ; w y d a je się, że ob o k w ła s n e g o d o ro b k u w a r to p o d k re ś lić f u n k c ję o r g a n iz a c y jn ą o ś ro d k a , p o le g a ją c ą n a w y m ia n ie i p u b lik o w a n iu p o g lą d ó w i w y n i
k ó w b a d a ń w te j d z ie d z in ie . T o sa m o z ja w is k o w y s tę p u je o s ta tn io iw d z ie d z in ie d y d a k ty k i k o m p u te r o w e j — n a s e s ję „ I n f o r m a t y k a w d y d a k ty c e ” (IN F O G R Y F , w rz e s ie ń 1978) o p u b lik o w a n o 43 r e f e r a ty i k o m u n i k a ty ze w s z y s t
k ic h ś r o d o w is k n a u k o w y c h k r a j u , a z w o ła n e n a m a j 1979 r.
s y m p o z ju m „ I n f o r m a t y k a d y d a k ty c e ” m a w p r o g r a m ie w y g ło s z e n ie i p r z e d y s k u to w a n ie 25 r e f e r a tó w c z o ło w y c h n a u czy cieli a k a d e m ic k ic h te j d y s c y p lin y .
R-32 — n o w o c z e sn a m a s z y n a c y f ro w a b ę d z ie s łu ż y ć s tu d e n to m w s z y s tk ic h u c z e ln i sz c z e c iń s k ic h
D y d a k ty k a k o m p u te r o w a to je d e n z p o d s ta w o w y c h t e m a tó w p o d ję ty c h p rz e z o śro d e k sz c z e c iń sk i. P ro w a d z o n e tu p ra c e b a d a w c z o -w d r o ż e n io w e s ty m u lu ją ro z w ó j te j d z ie d z in y w k r a jo w y c h u c z e ln ia c h . S łu ż y te m u o p ra c o w a n y od p o d s ta w i o b e c n ie o p ro g r a m o w a n y s y s te m w sp o m a g a n e g o n a u c z a n ia p rz e d m io tu „ P r o je k to w a n ie . s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h ” (zob.: a r t y k u ł „ S y s te m w s p o m a g a n e g o n a u c z a n ia SY P R O N ” n a s. 17), j a k 1eż p rz y ję c ie do w d ro ż e n ia p o d o b n e g o s y s te m u , d o ty c z ą c e g o p ro g r a m o w a n ia k o m p u te ró w , o p ra c o w a n e g o p rz e z P o lite c h n ik ę W ro c ła w s k ą (oba r e a liz o w a n e w r a m a c h p ro b le m u re s o rto w e g o R I-14
M N SzW iT ).
P r a c e p o d s ta w o w e i b a d a w c z o -w d r o ż e n io w e w d z ie d z in ie k się g o w o śc i i r a c h u n k u k o sz tó w z m ie rz a ją do s tw o r z e n ia i r e a liz a c ji o r y g in a ln e g o m o d e lu „ d z ie d z in o w e j” k o m p u t e r y z a c ji te j s f e r y s y s te m u in f o rm a c y jn e g o w ie lk ic h p r z e d s ię b io rs tw , k o n k u r e n c y jn e g o w z g lę d n ie k o m p le m e n ta r n e g o
— j a k się w y d a je — n ie ty lk o .w s to s u n k u do d ość lic z n y c h ju ż s y s te m ó w P K , a le i w s to s u n k u d o o f ic ja ln e j k r a jo w e j K o n c e p c ji S y s te m u I n f o rm a ty c z n e g o R a c h u n k o w o ści (S IR ). W sp ó ln ie z tw ó rc a m i S IR (O B R I, S G P iS ) o r g a n iz o w a n e są c o ro c z n ie w S z c z e c in ie p r z s z S to w a r z y s z e n ie K s ię g o w y c h w P o ls c e p o p u la r n e ju ż w k r a j u k o n f e r e n c j e IN F R A .
J e d n y m z k ie r u n k ó w d z ia ła n ia Z a k ła d u O P D je s t p r z y g o to w a n ie k a d r y n a u k o w e j. Z a k o ń c z o n o 3 h a b ilita c je i l i d o k to r a tó w ; k i l k a p rz e w o d ó w h a b ilita c y jn y c h i k ilk a n a ś c ie d o k to r s k ic h — w to k u . W a rto je d n a k p o d k re ś lić , że
— sz c z e c iń sc y d o k to r z y i d o k to r a n c i o r g a n iz a c ji p r z e t w a rz a n ia d a n y c h w p o w a ż n y m s to p n iu z a s ila ją b ra n ż o w e s łu ż b y in f o r m a ty c z n e i o ś ro d k i b a d a w c z e t r a n s p o r t u
— z k a d r y te j m o g ą w p rz y s z ło ś c i w y k s z ta łc ić s ię z a lą ż k i o ś r o d k ó w b a d a w c z y c h in f o r m a ty k i s ą s ie d n ic h w o je w ó d z tw
— k o s z a liń s k ie g o i g o rz o w sk ie g o
— d o s k o n a ły m z a p le c z e m d la w z ro s tu k a d r y n a u k o w e j są s t u d ia in d y w id u a ln e d la sz c z e g ó ln ie U zd o ln io n y ch s t u d e n tó w , p ro w a d z o n e i o to c z o n e sz c z e g ó ln ą o p ie k ą p rz e z Z a k ła d ju ż od 6 la t .
W h a ś le „ n a u k a ” m ie ś c i się w re s z c ie p o p u la r y z a c ja n a u k i, o r g a n iz a c ja o d c z y tó w , sz k o le ń , s e m in a r ió w , s y m p o z jó w i k o n f e r e n c ji n a u k o w y c h . W ty m z a k re s ie s z c z e c iń sk i o ś ro d e k a k a d e m ic k i z n a la z ł d o s k o n a łe g o p a r t n e r a w T o w a rz y s tw ie N a u k o w y m O rg a n iz a c ji i K ie r o w n ic tw a . S z c z e c iń s k i o d d z ia ł T N O iK i je g o S e k c ja I n f o r m a t y k i w z ię ły n a sie b ie c ię ż a r o rg a n iz o w a n ia ty c h im p r e z o ra z p r z y g o to w a n ia s k r y p tó w , m a t e r i a łó w k o n f e r e n c y jn y c h itp . D y re k to r z y B iu r a O d d z ia łu — p o p rz e d n io m g r W. R a d o m iń s k i, a o b e c n ie d r R . W ite k — o ra z P a n ie B. K o lb u sz , M . P to c h a r s k a i G . W a sz c z u k z n a n i są w ie lo ty s ię c z n e j rz e s z y i n f o r m a ty k ó w z c a łe g o k r a j u ja k o s p r a w n i o rg a n iz a to r z y o g ó ln o p o l
sk ic h k o n f e r e n c ji IN F O G R Y F (co d w a la t a — 1972, 74, 76 i 78), k r a jo w y c h k o n f e r e n c ji n t. in f o r m a t y k i w tr a n s p o r cie IN T R A (1974, 75, 76, 77 i w rz e s ie ń 1979), k u r s ó w p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h i in .
N a u k a w u ję c iu s z c z e c iń sk im in f o r m a ty k ó w ś c iś le w ią ż e się z p r a k ty k ą , z n ie j w y n ik a i je j słu ż y . D o s k o n a ły m p a r t n e r e m je s t tu sz o z e o iń sk ie Z E T O ( d y s p o n u je n a j w ię k sz y m w re g io n ie p o te n c ja łe m k o m p u te r o w y m : 4 s y s te m y O D R A i R IA D o r a z lic z n ą k a d r ą s p e c ja lis tó w ), k tó r e n i e je d n o k r o tn ie ju ż u c z e s tn ic z y ło w p r a c a c h b a d a w c z o ^ w d ro - ż e n io w y c h u c z e ln i. Z E T O je s t ta k ż e w s p ó ło r g a n iz a to re m (łą c z n ie z Z O P D i T N O iK ) k o n f e r e n c ji i g ie łd s y s te m ó w IN F O G R Y F , s z k o le ń i w ie lu in n y c h a k c ji. Z k a d r y Z E T O w y w o d z ą się p ra c o w n ic y n a u k o w i i s p e c ja liś c i u c z e ln i (m .in. d r E. K o lb u s z — k ie r o w n ik i w s p ó łtw ó r c a O ś ro d k a O b lic z e ń E k o n o m ic z n y c h ), p o d o b n ie z r e s z tą ja k z n a c z n a część zało g i Z E T O to a b s o lw e n c i i w y c h o w a n k o w ie Z O P D ze s tu d ió w s t a c jo n a r n y c h i S tu d iu m P o d y p lo m o w e g o M e tod R a c h u n k u E k o n o m ic z n e g o i I n f o r m a t y k i.
P o k a ź n y je s t d o ro b e k p u b lik a c y jn y n ie s p e łn a 9 - le tn ie j d z ia ła ln o ś c i Z a k ła d u O P D : 15 k s ią ż e k w y d a n y c h w P W E , P W N , W K iŁ i W N T i p o n a d 300 a r ty k u łó w i r e f e r a tó w n a u k o w y c h (m .in . w s p e c ja ln y c h n u m e r a c h IN F O R M A T Y K I i P R Z E G L Ą D U K O M U N IK A C Y JN E G O ),- p n zy czym w s p ó ła u to r a m i ty c h p u b li k a c ji są c z ę sto p rz e d s ta w ic ie le p r a k t y k i — .p ra c o w n ic y Z E T O i b ra n ż o w y c h o ś r o d k ó w i n f o r m a ty c z n y c h t r a n s p o r t u .
2
B ib lio te k a w y d a w n ic tw w ła s n y c h w T o w a rz y s tw ie N a u k o w y m O r
g a n iz a c ji i K ie r o w n ic tw a
N ie ta k im p o n u ją c ą w w y m ie r n y c h o s ią g n ię c ia c h , a le ró w n ie w a ż n ą i a n g a ż u ją c ą g ro s p o te n c ja łu Z O P D i O O E je s t d z ia ła ln o ś ć d y d a k ty c z n a .
N a s tu d ia c h d z ie n n y c h k s z ta łc i się s p e c ja lis tó w in f o r m a ty k i e k o n o m ic z n e j — o r g a n iz a to r ó w p r z e tw a r z a n ia d a n y c h (250 s tu d e n tó w n a c z te re c h la ta c h k i e r u n k u „ C y b e rn e ty k a e k o n o m ic z n a i in f o r m a t y k a ” ). A b s o lw e n c i (d o ty c h c z a s p o n a d 200) z a tr u d n ie n i s ą w y łą c z n ie w in f o rm a ty c e , p rz e w a ż n ie n a te r e n ie w o je w ó d z tw p ó łn o c n o -z a c h o d n ic h lu b w s łu ż b a c h in f o r m a ty c z n y c h k r a jo w e g o tr a n s p o r t u . O g ó ln e w y k s z ta łc e n ie in f o r m a ty c z n e z a p e w n ia się b lis k o 2 ty s i ą com słu c h a c z y in n y c h k ie r u n k ó w s tu d ió w d z ie n n y c h , z ao cz
n y c h , p o d y p lo m o w y c h i d o k to r a n c k ic h W y d z ia łu . N a tr z e c h s tu d ia c h p o d y p lo m o w y c h (1 ) O rg a n iz a c ji P r z e tw a r z a n ia D a n y c h , 2) M e to d R a c h u n k u E k o n o m ic z n e g o i I n f o r m a t y k i i 3) I n f o r m a t y k i T r a n s p o r tu , u r u c h o m io n y m od w r z e ś n ia 1979), d o k s z ta łc a sdę i d o s k o n a li c z y n n y c h z a w o d o w o e k o n o m is tó w d in f o r m a t y k ó w .
Z a s a d ą k s z ta łc e n ia s p e c ja lis tó w in f o r m a ty k i s to s o w a n e j je s t z je d n e j s t r o n y b lis k i, b e z p o ś r e d n i k o n t a k t z n a j n o w sz y m k r a jo w y m s p r z ę te m k o m p u te ro w y m , a z d r u g ie j — k o n ta k t z p r a k ty k ą , do k tó r e j m a j ą w e jś ć a b s o lw e n c i ja k o o r g a n iz a to r z y p r z e tw a r z a n ia d a n y c h . T y m w ła ś n ie c e lo m
U W AG A! UW AGA!
m a słu ż y ć o rg a n iz o w a n e la b o r a to r iu m d y d a k ty c z n e z z e s ta w e m e k r a n o w y c h te r m in a li lo k a ln y c h , w d r a ż a n e s y s te m y w s p o m a g a n e g o p r o je k to w a n ia i p r o g r a m o w a n ia , te m u te ż słu ż y d z ia ła ją c e od 1966 ro k u s tu d e n c k ie K o ło N a u k o w e I n f o r m a ty k i.
O p ie k a n a d ty m k o łe m i in s p iro w a n ie je g o d z ia ła ln o ś c i m ie śc i się ju ż n a p o g ra n ic z u d z ia ła ln o ś c i w y c h o w a w c z e j Z a k ła d u , ró w n ie w a ż n e j ja k d z ia ła ln o ś ć n a u k o w a i d y d a k ty c z n a . S z c z e c iń s k ie k o lo od la t .z n a jd u je s ię ju ż w śc isłe j czo łó w ce s tu d e n c k ie g o r u c h u n a u k o w e g o w P o lsc e . Z o sta ło o n o w y ró ż n io n e n a o b u k o n g re s a c h s tu d e n c k ie g o r u c h u n a u k o w e g o i w p le b is c y c ie ty g o d n ik a IT D n a 10 n ą jw iię k - s z y c h o s ią g n ię ć w h is to rii te g o r u c h u , a ta k ż e z a jm u je c zo ło w e m ie js c a n a c o ro c z n y c h o g ó ln o p o lsk ic h s e m in a r ia c h IN F O S E M i m ię d z y n a ro d o w y c h k o n f e r e n c ja c h k ó ł n a u k o w y c h k r a j ó w s o c ja lis ty c z n y c h w B r a ty s ła w ie . Z c z ło n k ó w K o la w y w o d z i się w ie lu la u r e a tó w re g io n a ln e g o i k r a j o w eg o s z c z e b la k o n k u r s u „M ło d a M y ś l d la K r a j u ” , ja k r ó w n ie ż b lis k o 40 p r a c o w n ik ó w n a u k i. Ź ró d łe m ty c h su k c e s ó w je s t p o w a ż n e t r a k to w a n ie p rz e z n a u c z y c ie li a k a d e m ic k ic h Z a k ła d u p o te n c ja łu in te le k tu a ln e g o m ło d z ie ż y s tu d e n c k ie j, w c ią g a n ie je j do b e z p o ś re d n ie g o u d z ia łu w p r a c a c h b a d a w c z y c h i r e a liz a c ji d u ż y c h p rz e d s ię w z ię ć n a rz e c z p r a k ty k i g o s p o d a rc z e j. P r z y ta k i m p o d e jś c iu n ie d z iw ią , h a b i
lita c je , z n a c z n e o sią g n ię c ia n a u k o w e i p r a k ty c z n e 3 0 -la t- k ó w , ja k n p . d r. h a b . L . D o ro z ik a , k ie r o w n ik a i g łó w n e g o r e a liz a t o r a w s p o m n ia n e g o ju ż s y s te m u T R A N S T E R P K S ; n ie d z iw i ró w n ie ż to, że w ię k sz o ś ć a b s o lw e n tó w od ra z u po s tu d ia c h p r z y s tę p u je do o rg a n iz o w a n ia i r e a liz a c ji s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h .
W p r z e s tr z e n n e j s a li k o m p u te r o w e j Z ET O z a in s ta lo w a n e s ą c z te r y k o m p u te r y
Z d j ę c i a : A n d r z e j K lim e k ,
C zeg o m o ż n a ży czy ć s z c z e c iń s k ie m u z e sp o ło w i? N a p e w n o k o n ty n u o w a n ia o b r a n e j lin ii d z ia ła n ia i o b ję c ia ty m d z ia ła n ie m c a łe g o ś r o d o w is k a a k a d e m ic k ie g o S z c z e c in a ; t e m u o s ta tn ie m u m a s łu ż y ć w ie lo d o s tę p n y s y s te m k o m p u te r o w y u c z e ln i s z c z e c iń s k ic h „ W IS K U S ” , k tó r e g o p r o je k t r e a liz a c ji n a b a z ie R IA D A w ła ś n ie p rz y g o to w a n o . P o d o b n ie ja k in n e z re a liz o w a n e tu p rz e d s ię w z ię c ia , m a to by ć s y s te m p r o s ty i s to s u n k o w o ta n i; sz c z e c iń sc y in f o rm a ty c y u w a ż a ją , że ic h in f o r m a t y k a p o w in n a b y ć e k o n o m ic z n a n ie ty lk o z n a z w y .
U W AG A! UW AGA!
Z przyczyn niezależnych do organizatorów termin konferencji nt. organizacji eksploatacji system ów kom puterow ych w Bydgoszczy uległ zmianie. K onferencja odbędzie się w dniach 20— 21 czerwca br.
a nie jak podawaliśm y w numerze 4 INFORMATYKI w dniach 31 maja — 1 czerwca br.
IG N ACY DZIEDZICZAK, EDWARD KOLBUSZ, TADEUSZ WIERZBICKI Zakład Organizacji Przetwarzania Danych
Politechniko Szczecińska
Kierunki rozwojju metodologii projektowania informatycznych systemów zarządzania
M e to d o lo g ią p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a lic z a m y do in f o r m a ty k i ja k o d y s c y p lin y n a u k o w e j. B liż sz y m o b s z a re m n a s z y c h z a in te r e s o w a ń są s y s te m y in f o r m a ty c z n e z a rz ą d z a n ia , k tó r e w e d łu g k r y t e r i u m p rz e d m io tu b a d a ń o d n o sz ą się do in f o r m a ty k i z a rz ą d z a n ia w s fe rz e g o s p o d a rk i. N ie tr u d n o p rz y ty m z a u w a ż y ć z b ież n o ść te j p r o b le m a ty k i z o g ó ln ą m e to d o lo g ią p r o je k to w a n ia i z r ó ż n y m i a s p e k ta m i z a rz ą d z a n ia g o s p o d a r k ą , co z m u s z a do in te r d y s c y p lin a r n e g o u ję c ia p ro b le m u i p ro w a d z e n ia r o z w a ż a ń n a s t y k u in f o r m a ty k i z n a u k ą o p ro je k to w a n iu , te o r ią o r g a n iz a c ji i z a rz ą d z a n ia o ra z n a u k a m i e k o n o m ic z n y m i.
T o k r ó t k ie w p ro w a d z e n ie m o ż e w y ja ś n ić lin ię p r z e w o d n ią o ra z z a a k c e n to w a n ie lu b p o m in ię c ie w a r t y k u l e n i e k tó r y c h — b y ć m o ż e is to tn y c h z in n e g o p u n k tu w id z e n ia
— a s p e k tó w p ro b le m u .
M e to d o lo g ia p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia z a jm u je się m e to d a m i, p r o c e d u r a m i i t e c h n i
k a m i p o s tę p o w a n ia p rz y tw o rz e n iu s k o m p u te ry z o w a n y c h s y s te m ó w in f o r m a c y jn y c h z a rz ą d z a n ia . J e j c e le p o z n a w c z e p o le g a ją n a b a d a n iu s t r u k t u r p ro c e s ó w p ro je k to w y c h i a n a liz ie d z ia ła n ia s y s te m ó w p r o j e k t u j ą c y c h 1), d o k o n y w a n iu u o g ó ln ie ń o ra z w y s u w a n iu i w e r y f i k a c ji h ip o te z d o ty c z ą c y c h p r a w rz ą d z ą c y c h p r o je k to w a n ie m s y s te m ó w w s p o m n ia n e j k la s y . C e le zaś p r a k ty c z n e p o le g a ją n a u s t a le n iu o p ty m a ln y c h p r o c e d u r r e a liz a c ji d z ia ła ń e le m e n t a r n y c h , o k r e ś le n iu o p ty m a ln y c h s t r u k t u r p ro c e s ó w p r o j e k to w y c h o ra z o p ty m a ln y c h w a r u n k ó w d z ia ła n ia s y s te m ó w p r o j e k tu j ą c y c h w s fe T z e .z a sto so w a ń in f o r m a ty k i w z a rz ą d z a n iu .
D e fin ic je te , p r z e j ę te w z n a c z n e j części z n a u k i o p r o je k t o w a n i u [1, 2], tr a f n i e — ja k się w y d a je — o d d a ją is to tę i z a d a n ia m ło d e j s u b d y s c y p lin y n a u k o w e j, ja k ą je s t m e to d o lo g ia p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia . J e j z a k re s p o w ią z a n ia z in n y m i d y s c y p lin a m i m o ż n a w n a jp r o s ts z e j f o r m ie p rz e d s ta w ić n a s tę p u ją c o :
>) P o ję c ie „ s y s te m p r o j e k t u ją c y ” c o r a z c z ę śc ie j p o ja w ia s ię w p u b lik a c ja c h n a u k o w y c h d o ty c z ą c y c h p r o je k to w a n ia . P o ję c ie to z o s ta ło p r z y ję te z te r m in o lo g ii p r o je k to w a n ia u k ła d ó w s t e r u j ą c y c h i u ż y te j e s t tu w z n a c z e n iu d o w o ln e j je d n o s tk i o r g a n iz a c y jn e j, r e a liz u ją c e j p r o c e s p r o je k to w a n ia s y s te m u i n f o r m a ty c z n e g o (n p . z e sp ó ł p r o je k to w y ).
D o d a jm y jesz c z e , że w s k ła d m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia ( ja k o je d n e j z s u b - d y s c y p lin in f o rm a ty k i) , w łą c z a m y r ó w n ie ż m e to d y k ę p r o je k to w a n ia , r o z u m ia n ą ja k o p e w ie n z b ió r s f o r m a liz o w a n y c h (w w ię k s z y m lu b m n ie js z y m s to p n iu ) p r o c e d u r p r o je k to w y c h . I s tn ie je w ie le m e to d y k , w z a le ż n o śc i od s p o so b u p o d e jś c ia do p rz e d m io tu i p ro c e s u p r o je k to w a n ia o ra z s to p n ia f o r m a liz a c ji (a lg o ry tm iz a c ji) p r o c e d u r p r o j e k to w y c h ; w s z y s tk ie o n e m ie sz c z ą się w g łó w n y m n u r c i e z a in te r e s o w a ń m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia , k tó r a m .in . b a d a i o c e n ia is tn i e ją c e m e to d y k i o ra z d ą ż y do z n a le z ie n ia m e to d y k i n a jb a r d z ie j a d e k w a tn e j do o k r e ś lo n e j s y tu a c ji.
I n f o r m a ty k a je s t m ło d ą d z ie d z in ą d z ia ła ln o ś c i p r a k t y c z n e j i je s z c z e m ło d sz ą ja k o d y s c y p lin a n a u k o w a (około 20 la t), zaś m e to d o lo g ia p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia je s t je d n ą z n a jm ło d s z y c h je j su b -
D oc. d r I g n a c y D Z IE D Z IC Z A K u k o ń c z y ł s łu d ia n a W y d z ia le I n ż y n ie ry jn o - E k o n o m lc z n y m P . Szcz. (1964 r.), d o k t o r a t — 1972 r.
W Z O PD p r a c u j e od 1972 r. P r e zes O d d z ia łu W o je w ó d z k ie g o w S z c z e c in ie i c z ło n e k Z a rz ą d u G łó w n e g o S to w a rz y s z e n ia K s ię g o w y c h w P o lsc e (od 1974 r.) S p e c ja ln o ś ć : b a z y d a n y c h w r a c h u n k o w o ś c i.
D r E d w a rd K O L B U S Z u k o ń c z y ł s tu d ia n a W y d z ia le E k o n o m ic z n y m P . Szcz. (1956 r.), d o k to r a t
— 1973 r. W l a t a c h 1966—1973 p r a c o w a ł w Z E T O S zczec in . W Z O PD p r a c u j e od 1973 r . J e d n o c z e ś n ie p e łn i f u n k c j ę z a s tę p cy d y r e k t o r a I n s t y t u t u R a c h u n k u E k o n o m ic z n e g o i k ie r o w n ik a O ś ro d k a O b lic z e ń E k o n o m ic z n y c h . A u to r w ie lu p u b lik a c ji, d z ia ła c z T N O iK .
4
d y s c y p lin . M e to d o lo g ia ta z a c z ę ła k s z ta łto w a ć się w P o ls c e d o p ie ro w la ta c h 7 0 -ty c h i je s t r o z w ija n a g łó w n ie w tr z e c h ś ro d o w is k a c h : w a rs z a w s k im , w ro c ła w s k im i s z c z e c iń s k im 2).
W ro z w in ię ty c h g o s p o d a rc z o i in f o r m a ty c z n ie k r a j a c h Z a c h o d u je j ro z w ó j je s t s to s u n k o w o m a ło w id o czn y , co c z ęścio w o u z a s a d n io n e je s t w z g lę d a m i ta je m n ic y f ir m o w e j i w a lk i k o n k u r e n c y jn e j p r o d u c e n tó w k o m p u t e r ó w i o p r o g r a m o w a n ia . J a k o d y s c y p lin a b a rd z o m ło d a n ie j e s t o n a je s z c z e w p e łn i u k s z ta łto w a n a , o b e c n ie m o ż n a m ó w ić r a c z e j o k r ę g u je j z a in te re s o w a ń i u k s z ta łto w a n y m s p o s o b ie p o d e jś c ia do z a g a d n ie ń p ro je k to w y c h n iż o z w a r ty m s y s te m ie p o ję ć i r e g u ł n o r m a ln e j d y s c y p lin y (s u b d y s - c y p lin y ) n a u k o w e j.
W tr a d y c y jn e j s w e j p o s ta c i — d o m in u ją c e j n a g ru n c ie k r a jo w y m — o m a w ia n a tu m e to d o lo g ia s p r o w a d z a s ię do p r o je k to w a n ia s y s te m ó w w u ję c iu :
— a g e n d o w y m (g o s p o d a rk a m a te r ia ło w a , z a tr u d n ie n ie i p l a ce itp .)
— c z ą s tk o w y m (je d n a lu b w y b r a n e a g e n d y , a n ie k o m p le k s d z ie d z in d z ia ła ln o ś c i)
— w y c in k o w y m (g łó w n ie e w id e n c ja , c z a sa m i p la n o w a n ie itp .)
— o b ie k to w y m (d la p rz e d s ię b io rs tw a , k la s y p r z e d s ię b io rs tw itp .)
— s e k w e n c y jn o ^ p a rtiio w y m
— lo k a ln y m
— d ia g n o s ty c z n y m (s e k w e n c ja : a n a liz a - s y n te z a - o c e n a w p r o je k to w a n iu ) .
T w ie r d z e n ia o d o m in a c ji tr a d y c y jn e j m e to d o lo g ii n a g r u n c ie k r a jo w y m n ie m o g ą o b a lić s p o r a d y c z n e jeszcze p r z y p a d k i in n e g o , b a r d z ie j n o w o c z e sn e g o p o d e jś c ia w n i e k tó r y c h p r o j e k ta c h (crzadko z re s z tą re a liz o w a n y c h ), a n i n a w e t z d e c y d o w a n a d o m in a c ja n o w a to r s k ic h u ję ć w p u b lik a c ja c h te o r e ty c z n y c h . O p in ia o g e n e r a ln ie n is k im p o z io m ie n a s z e j m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w i n f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia w y d a je s ię w ię c u z a s a d n io n a . T y m n ie m n ie j, j a k w k a ż d e j d y s c y p lin ie , p rz e d m io te m b a d a ń i d o c ie k a ń n a u k o w y c h m u s z ą t u b y ć m .in . te n d e n c je ro z w o jo w e w y s tę p u ją c e w t e j d z ie d z in ie , i te n w ła ś n ie a s p e k t b ę d z ie d o m in o w a ł w d a ls z y c h ro z w a ż a n ia c h .
S z c z e g ó ln e z a in te r e s o w a n ie t ą p r o b l e m a t y k ą u z a s a d n ia b u r z liw y ro z w ó j in f o r m a ty k i, w y r a ż a ją c y się m .in . w ty m , że z a le d w ie 30 l a t po je j p o w s ta n iu f u n k c j o n u je n a ś w ie - cie o k o ło 600 ty s . k o m p u te r ó w i 2 m in u rz ą d z e ń k o ń c o w y c h , że ro c z n ie in s ta lu je się o b e c n ie s p r z ę t k o m p u te r o w y o w a r to ś c i g ru b o p rz e k r a c z a ją c e j 100 m ld doi., a n a p r o j e k t o w a n i e i p r o g r a m o w a n ie s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h ło ży się k w o ty o d p o w ia d a ją c e k ilk u d z ie s ię c iu m ilia r d o m d o la r ó w [3],
■i M .in . n a p r o w a d z o n y m w l a t a c h 1976—7B o g ó ln o p o ls k im S e m in a r iu m P r o je k to w a n ia S y s te m ó w I n f o r m a ty c z n y c h Z a rz ą d z a n ia w y g ło sz o n o b lisk o 70 r e f e r a tó w w w ię k s z o śc i m e to d o lo g ic z n y c h , z k t ó r y c h część z o s ta ła o p u b lik o w a n a [5], N a u w a g ę z a s łu g u je też s e s ja p n . „ T e o re ty c z n o -p r a k ty c z n e p r o b le m y p r o je k to w a n ia in f o r m a ty c z n y c h s y s te m ó w z a r z ą d z a n ia ” n a k o n f e r e n c ji IN F O G R Y F 78, z 37 r e f e r a t a m i z te g o z a k r e s u [6].
P ro f . d r h a b . T a d e u sz W IE R Z B IC K I u k o ń c z y ł s tu d ia w W y ż
sz ej S z k o le E k o n o m ic z n e j w S z c z e c in ie (1952 r.), d o k t o r a t — 1961 r., h a b ilita c ja 1965 r., p r o fe s o r od 1976 r . Z a ło ż y c ie l (1970 r.) i k ie r o w n ik Z O P D . S p e c ja liz u je się w z a s to s o w a n ia c h i n f o r m a ty k i w r a c h u n k u k o sz tó w i tr a n s p o r c ie . A u to r k ilk u k s i ą ż ek .
N ie u le g a w ą tp liw o ś c i, że P o ls k a n a d łu ż s z ą m e tę n ie p o z o s ta n ie n a u b o c z u ty c h te n d e n c ji, i że z r o k u n a ro k
— o b o k w a r to ś c i in s ta lo w a n e g o s p r z ę tu — b ę d z ie r ó s ł c ię ż a r g a tu n k o w y i w a r to ś ć u ż y tk o w a p r o je k to w a n y c h , o p io - g ra m o w y w a n y c h i w d ra ż a n y c h s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia . R o z w ó j te n n i e m u s i w ią z a ć się ze w z ro s te m lic z b y in s ta l a c ji k o m p u te ro w y c h , a n i n a w e t ze w z ro s te m n a k ła d ó w in w e s ty c y jn y c h , n a to m ia s t n ie u c h r o n n ie b ę d z ie się z m ie n ia ł ro d z a j, s k a la i ja k o ś ć p r o je k tó w i w d ro ż e ń o r a z c h a r a k t e r ro z w ią z y w a n y c h p rz e z n ie p ro b le m ó w . N a le ż y p rz y ją ć , że w n a d c h o d z ą c y c h la ta c h w p r o je k to w a n iu s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia b ę d z ie g e n e r a ln ie z a n ik a ło p o d e jś c ie o k re ś lo n e w y ż e j m ia n e m „ tr a d y c y jn y c h m e to d p r o j e k to w a n ia ” , k tó r e z o s ta n ą z a s tą p io n e p rz e z : 1) u ję c ie sy s te m o w e , w y n ik a ją c e z p o s z u k iw a n ia s y n te z y s y s te m u in f o rm a ty c z n e g o
— w m ia r ę ro z w o ju u r z ą d z e ń k o ń c o w y c h , t e le p r z e tw a r z a n ia 1 o d p o w ie d n ie g o o p ro g ra m o w a n ia , a ta k ż e p r z y g o to w a n ia u ż y tk o w n i
k ó w , p o ja w iła się — m .in . — i o d g ry w a c o r a z w ię k s z ą r o lę t e n d e n c ja tw o r z e n ia k o m p le k s o w y c h , z in te g r o w a n y c h sy s te m ó w d u ż e j s k a li, aż d o s y s te m ó w „ w ie lk ic h ” , „ t o t a l n y c h ” , „ n a d s y s te - m ó w ” [3]; u p o d s ta w p o d e jś c ia s y s te m o w e g o w p r o je k to w a n iu le ż y g łó w n e z a ło ż e n ie filo z o fii s y s te m o w e j c a ło ś c io w e g o u jm o w a n ia z ja w is k , tz n . w a s p e k c ie ic h s t r u k t u r y , f u n k c jo n o w a n ia i ro z w o ju ; d a ls z y ro z w ó j m e to d o lo g ii sy s te m o w e j z a le ż n y j e s t p rz e d e w s z y s tk im o d p o s tę p u o g ó ln e j te o r ii s y s te m ó w i są d z ić n a le ż y , że b ę d z ie m o g ła o n a w p rz y sz ło ś c i s p e łn ić ta k ie p o s tu la ty , ja k u n iw e rs a ln o ś ć , e la s ty c z n o ś ć i o p ty m a ln o ś ć r o z w ią z a ń p r o j e k t o w y c h
2) p o d e jś c ie c y b e rn e ty c z n e , k tó r e g o o g ó ln e z a ło ż e n ia dla p r o je k to w a n ia o r g a n iz a c ji s f o r m u ło w a ł J . G o śc iń s k i [7]
— w g r u n c ie rz e c z y m ie śc i się o n o w g łó w n y m n u r c ie m e to d o lo g ii s y s te m o w e j, w z b o g a c a ją c j ą p o ję c ia m i i te r m in o lo g ią c y b e r n e ty k i; p o d e jś c ie c y b e r n e ty c z n e w p r o je k to w a n iu o r g a n iz a c ji r e a liz o w a n e j e s t p rz e z [7J:
— d y n a m ic z n e p r z e p ły w y z a s ile n io w e w sfe rz e p ro c e só w r e a l n y c h o r a z p r o b le m y s p r a w n o ś c io w e
— h e u r y s ty c z n e m o d e lo w a n ie z a c h o w a n ia s ię s y s te m u w ró ż n y c h w a r u n k a c h
— w ie lo p o z io m o w e s y s te m y r e g u la c ji i s te ro w a n ia ze s p r a w n o ś c io w y m u ję c ie m n ie z a w o d n o ś c i re g u la to ró w , p rz e łą c z n ik ó w o ra z p o d e jm o w a n y c h d e c y z ji i ro z k a z ó w s t e r u j ą c y c h w s p o s ó b a u t o m a ty c z n y , a ta k ż e s a m o r e g u la c y jn e d z ia ła n ie e le m e n tó w sy s te m u p r z y s to s o w u ją c y c h się d o z m ia n ; w y m a g a to z u p e łn ie n o w y c h ro z w ią z a ń o c h a r a k te r z e m e to d o lo g ic z n y m , ró w n ie ż w o d n ie s ie n iu do o b s z a ru m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a r z ą d z a n ia , k t ó r a J a k d o ty c h c z a s n ie ro z w ią z a ła z a s y g n a liz o w a n y c h w y ż e j p ro b le m ó w p r o je k to w a n ia ; g łó w n y m p o s tu la te m , ja k i w ty m m ie js c u m o ż n a b y p o s ta w ić w o b e c m e to d o lo g ii p r o j e k t o w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h , w y n ik a ją c y m z r e g u ł c y b e r n e ty c z n e g o p r o je k to w a n ia o r g a n iz a c ji, j e s t k o n s tr u o w a n ie m e to d , p r a w i z a sa d p r o je k to w a n ia s y s te m ó w i n f o r m a ty c z n y c h z a r z ą d z a n ia o c e c h a c h d y n a m ic z n y c h , p rz y s to s o w a n y c h d o w s p ie ra n ia r e a k c j i d e c y d e n tó w n a p ę łe n r e p e r tu a r m o ż liw y c h z a c h o w a ń się o r g a n iz a c ji i j e j o to c z e n ia
3) m o d e lo w a n ie h e u ry s ty c z n e
— m o d e lo w a n ie j e s t p o d s ta w o w ą , o g ó ln ą p r o c e d u r ą p r o je k to - tw ó r c z ą ; w y k o r z y s ta n ie m e to d m o d e lo w a n ia w p ro c e sie p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia p o z w a la n a b u d o w a n ie in f o r m a c y jn y c h m o d e li ty c h s y s te m ó w ; s k u te c z n o ś ć m e to d y m o d e lo w a n ia o c e n ić m o ż n a n a p o d s ta w ie m o ż liw e g o do o s ią g n ię c ia s to p n ia iz o m o rfiz m u p o m ię d z y m o d e le m a o d z w ie r
c ie d la n y m o b ie k te m rz e c z y w is ty m ; s p o ś ró d s to s o w a n y c h w i n f o r m a ty c e m e to d m o d e lo w a n ia n a le ż y w y ró ż n ić w sz c z e g ó ln o śc i m e to d y m o d e lo w a n ia lo g ic z n o -m a te m a ty c z n e g o o r a z m e to d y m o d e lo w a n ia h e u r y s ty c z n e g o ; p o ja w ia ją c e się o s ta tn io c o r a z d o sk o n a lsz e n a r z ę d z ia p ro g ra m o w e , z w ła sz c z a z a ś p a k ie ty z o r ie n to w a n e n a u ż y tk o w n ik a , p o w o d u ją s to p n io w e p rz e s u w a n ie się c ię ż a ru g a tu n k o w e g o w p r o je k to w a n iu z c z y n n o ś c i z w ią z a n y c h z o p r o g ra m o w a n ie m n a c z y n n o ś c i z w ią z a n e z p r o je k to w a n ie m s y s te m u in f o rm a c y jn e g o ; z w ię k sz a się te ż c ię ż a r g a tu n k o w y p r o j e k t o w a n ia k o n c e p c ji s y s te m u ; z u w a g i n a b r a k m o ż liw o śc i p e łn e g o z a lg o ry tm iz o w a n ia s to s o w a n y c h tu p r o c e d u r p r o je k to w y c h o r a z n a tw ó r c z y a s p e k t c z y n n o ś c i p r o je k to w y c h , sz c z e g ó ln e g o z n a c z e n ia w p r o je k to w a n iu b ę d ą n a b ie r a ły m e to d y m o d e lo w a n ia h e u r y s ty c z n e g o ; z n a c z n a je d n a k część s to s o w a n y c h o b e c n ie m e to d h e u r y s ty c z n y c h n ie j e s t p r z y d a tn a d o ro z w ią z y w a n ia p r o b le m ó w p r o je k to w y c h i b r a k im n a w ią z a ń d o i n f o r m a ty k i; stą d te ż tw o r z e n ie i r o z w ija n ie m e to d m o d e lo w a n ia h e u r y s ty c z n e g o n a le ż y u z n a ć źa je d n o z p iln y c h i w a ż n y c h z a d a ń m e to d o lo g ii p r o j e k t o w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia
5
4) a u to m a ty z a c ja p ro c e s ó w p r o je k to w a n ia
— w p r z ę g n ię c ie k o m p u te r a w p r o c e s p r o je k to w a n ia w z b o g a c i n i e w ą tp liw ie m o ż liw o śc i k o m p le k so w e g o p r o je k to w a n ia sy s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h i ic h o p ty m a liz a c ji; p o d e jm o w a n e d o ty c h c z a s p rz e z p r o je k ta n tó w a r b i t r a l n e d e c y z je , w y n ik a ją c e z p o s ia d a n y c h a k tu a ln ie w ie d z y i d o św ia d c z e n ia , b ę d z ie m o ż n a z a s tą p ić d e c y z ja m i o b ie k ty w n y m i; ro z w ó j a u to m a ty z a c ji p ro c e s ó w p r o je k to w a n ia u z a le ż n io n y je s t, j a k p isz e S. Z b ie rs k i [8] od s p e łn ie n ia n a s t ę p u j ą c y c h d w ó c h w a r u n k ó w :
— p r z e k s z ta łc e n ia c z y n n o ś c i k o n c e p c y jn y c h (tw ó rc z y c h ) w c z y n n o śc i z r u ty n iz o w a n e
—■ s z e ro k ie g o sto s o w a n ia w c z y n n o ś c ia c h tw ó r c z y c h p o s tę p o w a n ia lo g ic z n o -m a te m a ty c z n e g o .
Z p o w y ż sz e g o w y n ik a w g ru n c ie rzeczy , że ch o d zi o a lg o r y tm iz a c ję c z y n n o śc i p r o je k to w y c h za p o m o c ą ję z y k a m a te m a ty k i lu b in n y c h języ k ó w ' p ro b le m o w y c h , p o z w a la ją c y c h n a je d n o z n a c z n e o p is a n ie z a d a n ia p ro je k to w e g o o ra z p r o c e d u r p r o je k to w a n ia . M e to d o lo g ia p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h je s t m .in . h a d ro d z e d o s tw o rz e n ia w te j s f e rz e p o d s ta w te o r e ty c z n y c h a lg o r y tm iz a c ji p ro c e s ó w i o b ie k tó w p r o je k to w a n ia , o b ję ła te ż k rę g ie m sw y c h z a in te r e s o w a ń p r o b le m a ty k ę C A D (C o m p u te r-A id e d D esig n — p r o je k to w a n ie w sp o m a g a n e k o m p u te re m ). M o ż
n a tu te ż w s p o m n ie ć o k ie r u n k u p r o j e k to w a n ia s t r u k t u ra ln e g o r o z w ija n y m m .in . p rz e z ś ro d o w is k o sz c z e c iń sk ie . J e s t to k o le jn e z a d a n ie o c z e k u ją c e r o z w ią z a n ia p rz e z m e to d o lo g ię p r o je k to w a n ia s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h z a r z ą d z a n ia .
P r z e d s ta w io n e p o w y ż e j k ie r u n k i ro z w o ju m e to d o lo g ii p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h n ie w y c z e rp u ją w p e łn i z a k r e s u je j z a in te r e s o w a ń . J a k o s to s u n k o w o m ło d a d y s c y p lin a n a u k o w a m a o n a je s z c z e w ie le n ie ro z p o z n a n y c h i n ie r o z w ią z a n y c h w sp o só b z a d o w a la ją c y p r o b le m ó w . S ą to:
® p o s z u k iw a n ie n o w y c h i d o s k o n a le n ie is tn ie ją c y c h m e to d p r o je k to w a n ia d o s to s o w a n y c h do r o z w ią z y w a n ia p r z y s z ły c h p ro b le m ó w p ro je k to w y c h , w ty m r ó w n ie ż p o d ję c ie d z ia ła ń z m ie rz a ją c y c h do ty p iz a c ji m e to d p r o je k to w a n ia (¡tw orzenie ty p o w y c h m e to d y k d la o k re ś lo n y c h k la s o b ie k tó w ) o ra z o k r e ś le n ie k r y t e r ió w z a sto so w aln o ścd ty c h m e to d
• o d k r y w a n ie p r a w rz ą d z ą c y c h p ro c e s e m p r o je k to w a n ia o ra z z a s to s o w a ln o ś c ią in f o r m a ty k i w z a rz ą d z a n iu
• 'p o s z u k iw a n ie m e to d m o d e lo w a n ia s t r u k t u r d a n y c h w d ro d z e łą c z e n ia z u n if ik o w a n y c h je d n o s te k in f o r m a c ji o ra z p o s z u k iw a n ie s k w a n ty f ¡k o w a n y c h je d n o s te k in f o r m a c ji o ró ż n y m s t o p n iu szczeg ó ło w o ści
• tw o r z e n ie m e to d p o z w a la ją c y c h n a o rie n to w a n ie p r o j e k to w a n ia n a u ż y tk o w n ik a , p o p rz e z e la s ty c z n e m o d e lo w a n ie za so b ó w d a n y c h (b a z y d a n y c h ) za p o m o c ą d e k la r o w a n ia lo g ic z n y c h s t r u k t u r d a n y c h
• s y s te m a t y z a c ja p o ję ć i te r m in o lo g ii
• o p r a c o w a n ie k r y t e r ió w i z a sa d k la s y f ik a c ji o b ie k tó w in f o r m a ty z a c ji.
W o d n ie s ie n iu do s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia g o s p o d a r k ą n a ró ż n y c h sz c z e b la c h , tr z e b a z a s y g n a liz o w a ć je s z c z e je d e n k ie r u n e k — n ie ty le ro z w o ju m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia , co z a c h o w a n ia z g o d n o śc i r o z w ią z a ń p r o j e k to w y c h z p r z y j ę ty m m o d e le m z a rz ą d z a n ia g o s p o d a r k ą .
D o m in u ją c y w n a s z e j d o ty c h c z a s o w e j p r a k ty c e s y s te m z a rz ą d z a n ia o p rz e w a d z e cech m o d e lu d y r e k ty w n e g o ( n a k azo w eg o ), s tw a r z a ł w y so c e n ie k o r z y s tn e w a r u n k i d la z a sto s o w a ń k o m p u te r ó w w z a rz ą d z a n iu . S t r u k t u r a in f o r m a c ji e k o n o m ic z n e j je s t tu p o d p o rz ą d k o w a n a p o trz e b o m i n f o r m a c y jn y m s z c z e b la c e n tr a ln e g o , a te r m i n y o tr z y m y w a n ia in f o r m a c ji w y z n a c z o n e są p o tr z e b a m i s t a ty s ty k i p a ń s tw o w e j. P o z io m i s t r u k t u r a in f o r m a c ji w e w n ę tr z n e j u z a le ż n io n e są od s to p n ia z a in te r e s o w a n ia k ie r o w n ic tw a ś le d z e n ie m z m ia n w ie lk o ś c i d y r e k ty w n y c h lu b p o z io m u w y k o r z y s ta n ia lim itó w , z a ś z a in te r e s o w a n ie p o z o s ta ły m i i n fo r m a c ja m i je s t n ie w ie lk ie . T r u d n o w te j s y t u a c ji d z iw ić się p rz e w a d z e p r y m ity w n y c h e w id e n c y jn y c h z a s to s o w a ń in f o r m a ty k i, tr u d n o m ie ć d o in f o r m a ty k ó w p r e t e n s je (choć są o n e ze s tr o n y p r a k t y k i g o s p o d a rc z e j c z ę sto w y s u w a n e ) o b r a k a m b itn y c h s y s te m ó w s p e łn ia ją c y c h s z e r o k ie w y m o g i z a rz ą d z a n ia . B r a k sz e rsz e g o p o p y tu in f o rm a c y jn e g o w w a r u n k a c h w s p o m n ia n e g o m o d e lu z a rz ą d z a n ia d e t e r m in u je w te j d z ie d z in ie u b ó s tw o z a s to s o w a ń in f o r m a ty k i.
S y tu a c ja t a k a p ro w a d z i ró w n ie ż d o b r a k u z a in te r e s o w a n ia m e to d o lo g ią p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w te j k la s y . J e ś li j e d n a k to n ie n a s tą p iło , je ś li m e to d o lo g ia ta się u n a s r o z w in ę ła , p ro w a d z ą c s p o r a d y c z n ie do c ie k a w y c h re a liz a c ji,
n a le ż y to z a w d z ię c z a ć tw ó rc z y m a m b ic jo m ś r o d o w is k a i jeg o p r z e k o n a n iu o sz c z e g ó ln y c h k o rz y ś c ia c h , ja k i e i n f o r m a ty k a m o ż e p rz y n ie ś ć g o s p o d a rc e s o c ja lis ty c z n e j.
T y m n ie m n ie j u z a s a d n io n y w y d a je się w n io s e k [4], że w a r u n k ie m in t e n s y f ik a c ji z a s to s o w a ń in f o r m a ty k i, a ta k ż e w a r u n k ie m is to tn e g o p o s tę p u w m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia s y s te m ó w (łą c z n ie z je j a s p e k ta m i r e a liz a c y jn y m i) je s t e w o lu c ja s y s te m u z a rz ą d z a n ia , p o le g a ją c a n a o d c h o d z e n iu od m o d e lu d y r e k ty w n e g o (n a k a z o w e g o ).
T e n d e n c ja ta k a od p e w n e g o c z a su p r z e ja w ia się w n a szej g o s p o d a rc e , k tó r ą s to p n io w o p r z e s ta w ia się n a m o d e l p a r a m e tr y c z n y s y s te m u z a rz ą d z a n ia . A u to r y t a ty w n e n a k a zy ilo ś c io w o -w a rto ś c io w e są tu z a s tę p o w a n e r e g u ła m i l i c z e n ia o r a z ta k im i p o ś r e d n im i in s tr u m e n ta m i e k o n o m ic z n y m i (p a r a m e tr a m i) , j a k cen y , p o d a tk i, o p ro c e n to w a n ie k r e d y tu i in . W ty m c e lu p o w in n y w z r a s ta ć szczeg ó ło w o ść, z a k re s i w ła ś c iw e u k ie r u n k o w a n i e d o s ta r c z a n y c h i n f o r m a cji, p o n ie w a ż n ie p e łn e ro z p o z n a n ie s y t u a c ji d e c y z y jn e j g o dzi w ż y w o tn e in t e r e s y d e c y d e n ta .
T ę „ p a r a m e tr y z a c ję z a r z ą d z a n ia ” s łu s z n ie t r a k t u j e się u n a s ja k o p ro c e s e w o lu c y jn y , k o n ie c z n y d la r a c jo n a liz a c ji g o s p o d a ro w a n ia le c z w y m a g a ją c y s p e łn ie n ia w ie lu w a r u n k ó w w s k a li m a k r o - i m ik ro e k o n o m ic z n e j. E ta p e m teg o p ro c e s u je s t w p ro w a d z a m y o b e c n ie w p o sz c z e g ó ln y c h g a łę ziac h g o s p o d a r k i n o w y (lu b z m o d y fik o w a n y ) s y s te m e k o n o m ic z n o -f in a n s o w y . E k s p o n o w a n e w ty m s y s te m ie g ru p y p ro b le m ó w in f o r m a c y jn y c h o r a z s p o s ó b i z a k re s ich w z a je m n y c h p o w ią z a ń p o z w a la ją o c z e k iw a ć d u ż e g o z a p o tr z e b o w a n ia n a rz e c z y w iś c ie p r z y d a t n ą in f o r m a c ję d e c y z y jn ą : d o ty c z y to m jin . ro z b u d o w y in f o r m a c ji o k o s z ta c h i p o s ia d a n y c h ś r o d k a c h , a u to m a ty z a c ji o cen d z ia ła ln o ś c i j e d n o s te k i o r g a n iz a c ji g o s p o d a rc z y c h , z w ię k sz o n e g o z a p o tr z e b o w a n ia n a in f o r m a c ję p la n is ty c z n ą (łą c z n ie z k o m p u te r o w ą s y m u la c ją w a r ia n tó w p la n u ) , a ta k ż e lim i to w a n ia ilo śc io w e g o z u ż y c ia ś r o d k ó w p r o d u k c ji, p r z y je d n o c z e sn e j lik w id a c ji ilo śc io w e g o n a d m i a r u in f o r m a c ji, u t r u d n ia ją c e g o je j c z y te ln o ś ć i o g ra n ic z e n iu p io n o w y c h p r z e p ły w ó w in f o r m a c ji, w re s z c ie p rz y ro s n ą c y m n a c is k u n a m a s o w e s to s o w a n ie te c h n o lo g ii b a z d a n y c h o ra z te le p r z e - tw a r z a n ia w ró ż n y c h je g o p o s ta c ia c h .
S ą to ty l k o n ie k t ó r e s y m p to m y n a r a s ta n i a u k ie r u n k o w a n e g o p o p y tu in f o rm a c y n e g o o ra z to w a rz y s z ą c y c h m u o b ja w ó w i te n d e n c ji. T e n sp o d z ie w a n y z n a c z n y w z ro s t p o tr z e b in f o r m a c y jn y c h p r z e d s ię b io r s tw i in n y c h o rg a n iz a c ji p o w in ie n p rz y n ie ś ć in f o r m a ty c e s z a n s ę z n a c z n e g o ro z w o ju e f e k ty w n y c h z a s to s o w a ń w s f e rz e z a r z ą d z a n ia g o s p o d a r
k ą . A b y tę s z a n s ę w y k o rz y s ta ć , tr z e b a w m e to d o lo g ii p r o j e k to w a n ia s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a rz ą d z a n ia u w z g lę d n ić z a s a d ę k o n ie c z n e j zg o d n o śc i z m o d e le m z a rz ą d z a n ia g o s p o d a r k ą . N ie b ę d z ie to je d n a k ła tw e , s k o r o — p o z a n ie lic z n y m i w y j ą t k a m i 3) — im p lik a c je z m ia n m o d e lo w y c h w z a rz ą d z a n iu n ie z n a la z ły się je s z c z e w s f e r z e b liż sz y c h z a in te r e s o w a ń ś r o d o w is k a in f o rm a ty c z n e g o .
3) O b o k w y s tą p ie ń w te j s p r a w ie n a k o n f e r e n c ja c h n a u k o w y c h t r z e b a t u w y m ie n ić je d y n e j a k d o tą d p rz e d się w z ię c ie w ie lk ie j s k a li w o m a w ia n e j tu s f e rz e — s y s te m a u to m a ty c z n e j o c e n y d z ia ła ln o ś c i p r z e d s ię b io r s tw i o r g a n iz a c ji g o s p o d a rc z y c h f u n k c j o n u j ą c y c h w e d łu g z a s a d z m o d y fik o w a n e g o s y s te m u e k o n o m ic z n o - fin a n so w e g o -(a u to r: H . P o s ta r e m c z a k , Z E T O P o z n a ń ), k t ó r y o b ją ł ju ż k o m p le k s y p rz e m y s ło w e z a tr u d n ia ją c e łą c z n ie b lis k o 300 ty s.
p ra c o w n ik ó w
L IT E R A T U R A
11] G a s p a rs k i W .: P r o je k to w a n ie , k o n c e p c y jn e p r z y g o to w a n ie d z ia ła ń . P W N , W a rsz a w a 1978
[2] S ie lic k i A ., J e le n ie w s k i T .: P o d s ta w y m e to d o lo g ii p r o je k to w a n ia . W ro c ła w 1978
[3] T a rg o w s k i A .: Z p ro b le m ó w in f o r m a ty k i. „ N o w e D ro g i” n r 10/1973
[4J D e le w sk i J .: S ty m u la c ja p o tr z e b in f o r m a c y jn y c h p r z e d s ię b io rs tw j a k o w a r u n e k i n te n s y f ik a c ji z a s to s o w a ń i n f o r m a t y k i w z a r z ą d z a n iu , w : M a te ria ły IV K r a jo w e j K o n f e r e n c ji Z a s to s o w a ń I n f o r m a ty k i w P rz e m y ś le B u d o w la n y m , K r a k ó w 1978
[5] W sp ó łc z e sn e p r o b le m y p r o je k to w a n ia s y s te m ó w i n f o r m a ty c z n y c h . T N O iK , S z c z e c in 1977
[6] T e o r e ty c z n o -p r a k ty c z n e p r o b le m y p r o je k to w a n ia i n f o r m a ty c z n y c h s y s te m ó w z a r z ą d z a n ia . T N O iK , S z c z e c in —K o ło b rz e g 1978 [7| G o ś c iń sk i J .: C y b e rn e ty c z n e p r o je k to w a n ie o r g a n iz a c ji, w : R o la i z a d a n ia k a d r y k ie r o w n ic z e j w p ro c e s ie b u d o w y s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h z a r z ą d z a n ia . T N O iK , S z c z e c in 1975
[3] Z b ie rs k i S .: T e n d e n c je r o z w o jo w e m e to d y k i p r o je k to w a n ia .
„ P r a k s e o lo g ia " n r 41/1972
