Dom rodzinny przy ulicy Probostwo 19 - Samuel Gradel - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

SAMUEL GRADEL

ur. 1918; Lublin

Miejsce i czas wydarzeń Lublin, dwudziestolecie międzywojenne Słowa kluczowe projekt W poszukiwaniu Lubliniaków, projekt W

poszukiwaniu Lubliniaków. Izrael 2006, Lublin,

dwudziestolecie międzywojenne, II wojna światowa, ulica Probostwo 19, dom rodzinny, Spółdom

Dom rodzinny przy ulicy Probostwo 19

To była taka ulica niby to za miastem. W tym miejscu, gdzie nasz dom był, kończyła się ulica, bo był tam dwór i była cukrownia. Ulica była cicha, domy małe. A ten plac, cośmy kupili [pod budynek Spółdomu, miał] dwudziestu czterech [właścicieli], każdy włożył jakieś pieniądze i się kupiło plac. I na ten plac później wzięli pożyczkę z Banku Gospodarstwa Krajowego i to miało być na dwadzieścia cztery lata spłaty. No, myśmy tam mieszkali dziesięć lat, nie więcej, później już wojna się zaczęła.

Wprowadziliśmy się tam w [19]29 roku, a w [19]39 to już przecież wszystko się zmieniło, mnie nie było, ale rodzice tam byli. To były trzy pokoje. To był jeden z najładniejszych domów w Lublinie. Była i łazienka z wodą, i ubikacja wodna, bo dawniej tego nie było.

Rodzice i siostra mieszkali jeszcze jakiś czas, później do nich dodali jeszcze jedną rodzinę, później dodali jeszcze jedną rodzinę, tak że tylko w jednym pokoju mieszkali, no a później w ogóle ich stamtąd [zabrali] do getta. Ja nie byłem [w Lublinie] za czasów niemieckich, nie widziałem Niemca na oczy, bo w sobotę tydzień po wybuchu wojny bardzo bombardowali Lublin i wtedy żeśmy wyszli z Lublina z bratem. Posłali nas, rodzice mówili, że biorą do wojska, kto sobie wyobrażał, co to będzie…

Wyszliśmy piechotą aż do Kowla. I później tam przyszli Rosjanie, do Buga.

Data i miejsce nagrania 2006-12-24, Tel Awiw

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Transkrypcja Magdalena Ładziak

Redakcja Justyna Molik