Dziś dodatek powieściowy
Rok 1 Piątek, dnia 17 kwietnia 1925 Nr, 74 Cena 15 gr,
CODZIENNY ~
EXPRESS POMORSKI
Wychodzi 7 razy tygodniowo o godzinie 10-ej ran&.—dodatkiem ilustrowanym i powieściowymXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
P R E N U M E R A T A :
W e k s p e d y c j i m i e s i ę c z n i e 2 ,5 0 z ł , z o d n o s z e n ie m l u b p o z a m i e j- s c o w e 2 ,7 5 z ł , z a g r a n i c ą 4 , — z ł . - - - R e d a k c j a , a d m i n i s t r a c ja i e k s p e d y c j a z n a j d u j ą s i ę w T o r u n i u p r z y P i e k a r a c h n r . 1 4 . — T e l e f o n n r . 6 4 7 . — R e d a k t o r p r z y j m u j e o d g o d z . 3 d o 5 w i e c z . A d m in i s tr a c j a c z y n n a o d g o d z i n y 8 3 0 r a n o d o g o d z i n y 6 w i e c z .
O G Ł O S Z E N I A : •
C e n a z a w i e r s z m i l i m e t r o w y n a s l r o n i e 7 - ł a m o w e j 1 5 g r . N a s t r . j 4 - l a m . 4 0 g r . n a I s t r . 7 0 g r . Z a o g ł o s z e n i a s k o m p l i k . i z z a s t r z e ż e n i e m * m i e js c a 2 5 o /o n a d w y ż k i . O g ł o s z e n i a d r o b n e : w i e r s z n a p i s o w y 2 0 g r , • k a ż d e n a s t ę p n e s ł o w o 1 0 g r . R u c h w t o w a r z y s t w a c h 2 0 g r . w i e r s z . :
O g ł . z a g r . lO O o /o n a d w y ż k i . - K o n t o c z e k o w e : P . K .O . P o z n a ń 2 0 1 0 6 0 . iQPONMLKJIHGFEDCBA
Kryzys gabinetowy ws Francji. A narchja w Buigarjt.
P a i n l e v e k o n i e c z n i e
c h c e m i e ć w g a b i n e c ie B r i a n d a i C a i l le a u x .
N A R A D Y I G Ł O SY PR A SY . P A R Y Ż , 1 6 . 4 . ( P A T .) W czoraj do późnej godziny w nocy odbyw ała się konferencja P ainlevego z C ailleaux, M alvy’m i de M onzie. D zisiaj rano C ailaux po konferencji z guberna torem banku francuskiego odbył szereg innych konferencji. P rzew lekłość w czo rajszych narad u prezydenta izby depu tow anych zdaje się w skazyw ać na to, iż w ciąż jeszcze istnieją pow ażne różnice poglądów pom iędzy uczestnikam i narad i że dotychczas daleko jest jeszcze do o- siągnięcia definityw nego porozum ienia.
B riand przed ostateczną rozm ow ą z P ain levem m a jeszcze odbyć naradęznajbliż
szym i sw ym i przyjaciółm i politycznym i.
W tym sensie ośw ietlając sytuację, „M a
tin'* pisze, że jakkolw iek nie należy jesz
cze porzucać nadziei na utw orzenie gabi
netu P ainlevego, to jednak trzeba stw ier dzić, że jakiś zam ęt został w niesiony do prow adzonych obecnie rokow ań pod w pływ em pew nych now ych prądów o- pinji, które ujaw niły się w czoraj rów nież i w kuluarach parlam entu. „M atin’*
przytem dodaje, że P oincare m iał w czo
raj ośw iadczyć, iż w ybór C ailleaux byłby w ezw aniem rzuconem senatow i. T a o- pinja P oincarego m iała w yw ołać głębo
kie w rażenie w kolachsenatu. P rasa dzi
siejsza szczególne ujaw nia zainteresow a- , niespraw ą ew entualnego objęcia przez C ailleaux teki finansów , przyczem dzien
niki przypom inają, żeC ailleaux jestprze ciw nikiem daniny od kapitału. „E re N on velle*‘ zaznacza, że to stanow isko C ail- laux spotka się niew ątpliw ie z pow ażną opozycją ze strony socjalistów , ale w re
zultacie uzyska przew agę. P rasa praw i
cow a bardzo energicznie protestuje prze
ciw ko ew entualnej nom inacji C aiU eaux.
PA IN LE V E BRIAND CAILLEAUX.
CAILLEAUX PRZYJĄŁ TEKĘ.
P A R Y Ż , 1 6 . 4 . ( P A T .) C ailleaux ośw iadczył wobec grupy de
putow anych radykalnych socjalistów , że położenie inansow e w ydaje m u się po w ażne m , lecz liczy on na m ożliw ość do
prowadzenia go do stanu norm alnego w drodze dokonania ścisłego rozdziału spraw skarbowych — od spraw budżeto
wych. Po tern ośw iadczeniu C ailleaux zapytał, czy m oże liczyć na poparcie gru
py radykalno - socjalistycznej w zam ie- rzonem przez siebie dziele uzdrow ienia finansów . Grupa jednogłośnie udzieliła C ailleaux votum zaufania. C ailleaux o- św iadczył w ów czas, że w zasadzie zga dza się przyjąć tekę finansów .
ZAM ACH NA CAILLEAUX.
N a p a d y — m o r d e rs tw a p o lity c z n e — w a lk i. M a s z y n a p ie k ie ln a w k o ś c ie le .
W I E D E Ń , 1 6 . 4 . (P A T .) i „ N e u e F r e ie P r e s s e " d o n o s i z S o f ji:
D o ty c h c z a s o w e d o c h o d z e n ia s tw ie r d z iły , ż e n a p a d n a a u to m o b il k r ó la n ie b y ł z a m a c h e m p o lity c z n y m , le c z z w y k ły m n a p a d a m w c e la c h r a b u n k o w y c h , je d n y m z ty c h , ja k ie z d a r z a ją s ię c z ę s to w o k o li
c a c h S o f ji. W n io s k o w a ć m o ż n a o te rn s tą d , ż e z w ło k i p r o f e s o r a I lc e w a i S tr z e l
c a p r z y b o c z n e g o z o s ta ły k o m p le tn ie o - g r a b io n e , z d r u g ie j s tr o n y z p r z y n a le ż n o ś c i n a p a s tn ik ó w d o s tr o n n ic tw a a g r a r- n o - k o m u n is ty c z n e g o m o ż n a b y w n io s k o - łW a ć r a c z e j o p o lity c z n y m c h a r a k te r z e z a
m a c h u . O s o b n ic y , k tó r z y d o k o n a li z a m a c b u b y li u z b r o je n i w k a r a b in y i r e w o l
w e r y .
c y w iln a - ju ż o s a c z y ła ic ji w g ó r a c h i p r a w d o p o d o b n ie z o s ta li ju ż u ję c i.
B I A Ł O G R Ó D , 1 6 . 4 . ( P A T .)
T u te js z e m in is te r s tw o s p r a w z a g r . o - tr z y m a ło z S o f ji w ia d o m o ś ć , ż e w c z o r a j w m ie js c o w o ś c i A d a z a s trz e lo n y z o s ta ł b y ły p o s e ł A b k i e f e n d i, k tó r y n a le ż a ł d o z w ią z k u c h ło p s k ie g o . W ty m s a m y m d n iu w e w s i Z im a p r z y s z ło d o w a lk i m ię d z y h a n d la m i p o w s ta ń c z e m i a w o js k ie m .
SO FJA, 16. 4. (PAT) W katedrze tutejszej podczas nabo żeństw a żałobnego za duszę zam ordowa nego onegdaj posła G eorgiewa eksplodo
w ała m aszyna piekielna. W iele osób zo- W y s ła n e w p o c ig w o js k o i m ilic ja ; stało zabitych i rannych. O becni na na- i’ bożeństw ie m insitrow ie nie odnieśli
I szw anku.
PARYŻ, 16. 4. (PAT) 1 D ziś rano w niew ielkiej odległości od
gm achu izby deputow anych policja are sztow ała pewnego osobnika, uzbrojone
go w rewolwer i zdradzającego bardzo
; w ielkie podniecenie. Przyznał się on, że
; m iał zam iar zastrzelić C ailleaux. Za
trzym any osobnik, którego tożsam ość osoby nie została dotychczas ustalona, został odprowadzony natychm iast do a- resztu.
Raport m arszałka Focha.
W y m ie n ia s z e r e g u c h y b ie ń n ie m ie c k ic h .
P A R Y Ż , 1 6 . 4 . ( P A T ) - W e d łu g in f o r m a c ji „ M a tin a ” , r a p o r t m a r s z a k a F o c h a , d o r ę c z o n y k o n f e r e n c ji a m b a s a d o r ó w w y m ie n ia s z e re g u c h y b ie ń n ie m e ic k ic h i u s ta la n ie z b ę d n ą te -
Pom orze jest,
chce być i będzie polskie.
W ARSZAW A, 16. 4. (PAT) Z c a łe g o s z e r e g u m ia s t w o je w ó d z tw a p o m o r s k ie g o n a p ły w a ją w d a ls z y m c ią g u u c h w a ły r a d m ie js k ic h , w z y w a ją c e r z ą d p o ls k i d ó b e z w z g lę d n e g o p r z e c iw -
s ta w ie n ia s ię z a k u s o m n ie m ie c k im re ^ w iz ji g r a n ic z a c h o d n ic h R z p lite j. — U - c h w a ły te w w ię k s z o ś c i w y p a d k ó w p o p o d k r e ś le n iu o b e c n e g o s ta n u p o ls k o ś c i, p o w o łu ją s ię n a o d w ie c z n ie p o ls k i c h a r a k te r te g o w o je w ó d z tw a .
c h n ik ę p r z e p r o w a d z e n ia r o z b r o je n ia N ie m ie ć i z a p e w n ie n ia b e z p ie c z e ń s tw a s p r z y m ie r z o n y c h . W s p ó łp ra c o w n ic y F o c h a w s k a z a li n a s ta łe p o s tę p y , ja k ie c z y n i a e r o n a u ty k a n ie m ie c k a , s tw e ir d z a ją c , ż e w s z y s c y n ie m e ic c y p ilo c i w o js k o w i s ą n a d a l c z y n n i. G e n e r a ł D e g o u tte s p e c ja l
n ie c z y n ił z a s tr z e ż e n ia c o d o s t a n u u m y s łu n ie k tó ry c h je s z c z e k ó ł n ie m e ic k ic h ^ p r o p a g u ją c y c h c e le o d w e to w e , p r z y c z e m p r z e w id u je , ż e o k r e s c z a s u d o r . 1 9 2 8 , t.j.
d o c h w ili, g d y N ie m c y b ę d ą m ia ły d o k o n a ć r e a ln y c h w y p ła t, p r z e w id z ia n y c h w p la n ie D a v e s a , b ę d ż e i w k a ż d y m r a z ie o k r e s e m s z c z e g ó ln e g o n a p r ę ż e n ia m ię d z y F r a n c ją a o d w e to w y m i ż y w io ła m i R z e s z y .
P A R Y Ż , 1 6 . 4 . ( P A T .) , K ryzys m inisterialny trwa w dalszym eiągu. Painleve życzy sobie w spółpracy C aillaux dla tych sam ych powodów, dla których pragnie w spółdziałania Brianda, uważa bow iem , że tak sam o,jak Briand w ydaje m u się najodpow iedniejszym na kierownika polityki zagranicznej Fran
cji, tak C ailleaux, pom ijając w szelkie względy polityczne, wydajem u się szcze
gólnie uzdolnionym do staw ienia czoła sytuacji finansow ej, której pow agi nikt nie zaprzecza. Przyjaciele Painlevego twierdzą, że pragnie on bezw zględnie współpracy Brianda iC ailleaux i nie w y
obraża on sobie m ożliw ości rozw iązania obecnego kryzysu w razie, gdyby w spół praca jednego lub drugiego m ęża stanu zaw iodła. C ailleaux, de M onzie i Robi- neau odbędą w ciągu popołudnia konfe
rencję w spraw ie sytuacjifinansow ej, po- czem C ailleaux i de M onzie odbędą nara dy z kierow nikam i w ielkich przedsię biorstw finansowych.
P A R Y Ż , 1 6 . 4 . ( P A T .) Painleve w ezw ał do siebie Brianda. W kołach parlam entarnych panuje przeko nanie, że po tej w izycie Painleve pow eź
m ie ostateczną decyzję.
W tem nic dziwnego.
Ż e ż y d z i p o c h w a la ją s tr a jk r o ln y , w y w o ła n y p r z e z s p ó łk ę: K w a p iń s k i, P e r l, D ia m a n d .
O r g a n P P S ., w a rs z a w s k i „ R o b o tn ik ” z a m ie s z c z a r e z o lu c ję tr e ś c i n a s tę p u ją c e j:
„ 3 - c ia K o n f e r e n c ja K la s o w y c h Z w ią z k ó w Z a w o d o w y c h R o b o tn ik ó w Ż y d ó w o d b y ta w W a rs z a w ie w d n iu 1 1 . i 1 2 . k w ie t
n ia , u c h w a liła p r z e s ła ć b r a te r s k ie p o z d ro w ie n ie s tr a jk u ją c y m r o b o tn ik o m r o l-
n y m . K o n f e re n c ja w y r a ż a g o to w o ś ć c a łe j z a w o d o w o - z o r g a n iz o w a n e j ż y d o w s k ie j k la s y r o b o tn ic z e j d o p o p a r c ia , w s z e l k ie m i m o ż liw e m i ś r o d k a m i r o b o tn ik ó w r o ln y c h w ic h s łu s z n e j w a lc e .
I d e n ty c z n ą r e z o lu c ję p r z y ję ła k o n fe r e n c ja K r a jo w a Ż y d ó w , r o b o tn . d r u k a r s k ic h , k tó r a o b r a d o w a ła w d n iu 1 3 . h m .”
Za 4 m iljardy franków
now ych banknotów.
P A R Y Ż , 1 5 . 4 . ( P A T ) I z b a p r z y ję ła 3 2 5 g ło s a m i p r z e c iw k o 2 9 k o n w e n c ję , z a w a r tą m ię d z y m in i
s tre m f in a n s ó w a b a n k ie m f r a n c u s k im , z a tw e ir d z a ją c e m is ję 4 m ilja r d ó w n o w y c h b a n k n o tó w i p o d n o s z ą c w te n s p o -
s ó b g r a n ic ę e m is ji b a n k n o tó w d o 4 5 m i
lja rd ó w f r a n k ó w . K o n w e n c ja o b o w ią z y w a ć b ę d z ie d o 1 5 lip c a b .r . G r a n ic a z a l i - ' c z e k , u d z ie la n y c h w p a ń s tw ie p r z e z b a n k I f r a n c u s k i p o d n ie s io n a z o s ta ła z 2 2 d o 2 6 m ilja r d ó w f r a n k ó w .
PROCES K S. USSASA.
L E N I N G R A D , 1 6 . 4 . ( P A T ) D z iś w tu te js z y m s ą d z ie g u b e r n ja l- n y m r o p o c z ą ł s ię p r o c e s p o ls k ie g o k s ię d z a U s s a s a . P r z y p r z e s łu c h iw a n iu o r k a r ż o n e g o k s . U s s a s o ś w ia d c z y ł, ż e p r o te s tu je p r z e c iw k o p o c ią g a n iu g o d io o d p o w ie d z ia ln o ś c i p r z e z s ą d Z . S . R . R ., a lb o -
। w ie m je s t o b y w a te le m p a ń s tw a p o ls k ie g o -
ZAM ORDOW ANIE PO SŁA.
S o f ja , 1 5 . 4 . ( P A T ) P o s e ł i g e n e r a ł r e z e r w y K o s ta G e o r - g e w , je d e n z e s p r a w c ó w p r z e w i ’o tu w d n . 9 c z e r w c a z o s ta ł w c z o r a j w ie c z o r e m o g . 8 .5 0 p r z e d s w e m m ie s z k a n ie m z a m o rd o w a n y p r z e z n ie z n a n e g o s p r a w c ę , k tó r e m u u d a ło s ię z b ie c .
W ÓDZ W NIEW OLI.
L O N D Y N , 1 5 . 4 . (P A T .i Z K o n s ta n ty n o p o la d o n o s z ą , ż e g łó w n y p r z y w ó d c a K u r d ó w s z e ik S a id z o s ta ł p o jm a n y p r z e z ż a n d a r m e r ję m ie j
s c o w ą
STRAJK NA ŚLĄSKU.
W R O C Ł A W , 1 5 . 4 . ( P A T ) W ś lą s k im p r z e m y ś le m e ta lu r g ic z n y m w y b u c h ł s t r a j k n a tle e k o n o m ic z n y m . J a k d o n o s i o r g a n s o c ja lis ty c z n y
„ Y o lk s w a c h e ” . s tr a jk r o z s z e r z y ł s ię c z ę ś c io w o i n a in n e z a k ła d y p r z e m y s ło w e .
„CGDZIZZJ1VY EXFSESS POMORSKI”ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA V r. 7 4
StrojK rolny no Pomorzu — je$o rzeczywiste przyczyny i Ml.
o b ie c a n e j p rz e z s o c ja lis tó w p o d w y ż k i z a ro b k ó w - ja k o ś n ie m o g li s ię d o c z e k a ć . N a to m ia s t d o c z e k a li s ię , ż e z a rz ą d ó w 7 m ę ż a z a u fa n ia P P S . (p . S o k a la ) w r M in is te r- ' s tw ie P r a c y i O p ie k i S p o łe c z n e j, N a d z w y c z a jn a K o m is ja R o z je m c z a is tn ie ją c a p rz y te rn m in is te r s tw ie — s w e m o rz e c z e
n ie m b a rd z o z n a c z n ie p o g o rs z y ła w a r u n k i p r a c y i p ła c y ro b o tn ik ó w ' r o ln y c h w o - g ó le , a p o m o r s k ic h w ' s z c z e g ó ln o ś c i.
N a f o lw a r k a c h z a w rz a ło . P o s y p a ły s ię s k a r g i i k lą tw y p o d a d r e s e m p ro w o d y ró w s o c ja lis ty c z n y c h . G d z ie w a s z e o b ie tn ic e — w o ła n o d o n ic h . O b ie c a liś
c ie p o s ta ra ć s ię o 1 0 0 p ro c , p o d w y ż k i z a ro b k ó w ' — a z a m ia s t te g o , p rz y n o s ic ie n a m w ie ść o z n a c z n e j o b n iż c e ju ż i ta k m a r n y c h p ła c ? — S y tu a c ja s ta ła s ię d la (jz .) D e m a g o g ja n ie p o p ła c a . M o ż n a
w p r a w d z ie ip rz y je j p o m o c y , o d n o s ić c h w ilo w e s u k c e s y , m o ż n a z d o b y w a ć z w o le n n ik ó w — le c z w c z e ś n ie j c z y p ó ź n ie j d e m a g o d z y o tr z y m u ją z a s łu ż o n ą k a rę . S u k c e s y ic h n ie s ą tr w a łe ; s z y b k o o s ią g n ię te — je sz c z e s z y b c ie j p r z e m ija ją , c z ę s to n ie z o s ta w ia ją c p o s o b ie n a w e t n a j
m n ie js z y c h ś la d ó w 7.
D o ś w ia d c z y ły te g o n a s o b ie z w ią z k i z a w o d o w e P o ls k ie j P a r tji S o c ja lis ty c z n e j. P P S ., c z u ją c , iż w w o je w ó d z tw a c h c e n tr a ln y c h i w r iM a ło p o ls c e z a c z y n a tr a c ić g r u n t p o d n o g a m i — p o s ta n o w iła p o w e to w a ć s o b ie ta m p o n ie sio n e s tra ty n a te re n ie w o je w ó d z tw z a c h o d n ic h . S z c z e g ó ln ą u w a g ę P . P . S . z w ró c iła n a P o m o rz e .
„ P r a c ę " s w o ją n a P o m o rz u ro z p o c z ę li s o c . o d p ó b tw o r z e n ia w m ia s ta c h k o m i- te tó w lo k a lu , s w e j o r g a n iz a c ji p o lity c z n . T e u s iło w a n ia , p o m im o z n a c z n y c h w k ła d ó w ’ i p o p a r c ia ic h p rz e z s o c ja lis tó w ' n ie - j m ie c k ic h , n ie d a ły ż a d n y c h p o z y ty w n y c h | r e z u lta tó w .
W ię c P P S . z m ie n iła ta k ty k ę : O d k o m e n d e r o w a ła d o a ta k u s w 'o je z w ią z k i z a w o d o w e , k tó re — ja k w ia d o m o — n ie - ty le m a ją n a c e lu o b ro n ę in te re s ó w ' r o
b o tn ik ó w , ile ... w e rb o w a n ie w y b o rc ó w d la P P S P o c z ą tk o w o z w ią z k i k la so w a s w o ją d z ia ła ln o ś c ią o b e jm o w a ły ty lk o m ia s ta , le c z g d y o k a z a ło s ię , ż e w m ia s ta c h ro b o ta je s t b a rd z o c ię ż k ą , b o r o b o t
n ik n a o g ó ł je s t ju ż z b y tn io u ś w ia d o m io n y , a b y iś ć n a le p fra z e s ó w i o b ie c a n e k
— p c p e s o w c y u d e r z y li n a w ie ś.
B a rd z o e n e rg ic z n ie p o p ro w a d z o n a a k c ja a g ita c y jn a k la s o w e g o z w ią z k u r o b o t
n ik ó w ro ln y c h is to tn ie d a ła p o ż ą d a n e p rz e z P P S . w y n ik i. W k r ó tk im — s to s u n k o w o — c z a s ie , k ilk a ty s ię c y r o b o tn i
k ó w ' ro ln y c h s ta n ę ło p o d c z e rw o n y m s z ta n d a r e m . A le p o s z li o n i w * s z e re g i s o c ja lis ty c z n e n ie z p o b u d e k id e o w y c h , le c z p o p ro s tu d la te g o , p o n ie w a ż a g ita to rz y s o c ja lis ty c z n i o b ie c y w a li im b a rd z o z n a c z n e k o rz y ś c i m a te r ja ln e . P rz e z s z e r e g m ie s ię c y d e m a g o g ja ś w ię c iła tr y u m fy .:? P a n K w a p iń s k i ju ż c z u ł s ię p a n e m P o m o rz a a c o n a jm n ie j w o d z e m p o m o r s k ie j k la s y ro b o tn ic z e j. A le , ty m c z a - s e u £ n o w d z w 'e rb o w 'a n i k a n d y d a c i n a w y b o rc ó w p p . P e rló w i D ia m a n d ó w z a c z ę li
u ja w n ia ć n ie p o k ó j i n ie z ą d p v y o lę n ię . । z a rz u c a n e j p . L e d n ic k ie m u , a le p o w o ła ł w ie n ia a tm o sfe ry m o r a ln e j, k tó r ą o d d y -; w u s p r a w d z iło s ię p rz y s ło w ie : K to p o d P rz e c ie ż jn ija ł m ie s ią c z a m ie sią c e m , a ’ n a ś w ia d k ó w s z e re g w y b itn y c h p r z e d s ta - c h a m y w n a s z e m ż y c iu p o lity c z n e m . 1 k im d o łk i k o p ie , s a m w n ie w p a d a .
m a n a jm n ie js z y c h s z a n s p o w o d z e n ia . O te m w ie d z ia ł — - ta k p r z y n a jm n ie j n a le ż y p rz y p u s z c z a ć — i p . K w a p iń s k i. L e c z łu d z ił s ię o n , ż e z d o ła w c ią g n ą ć w w ir w a l
k i s tra jk o w e ] w s z y s tk ic h — a c o n a jm n ie j z n a c z n ą w ię k sz o ś ć — ro b o tn ik ó w ' ro l
n y c h P o m o rz a , o d w ró c ić ic h u w a g ę o d o b ie c a n e k s w o ic h a g ita to r ó w i u b ić n a r o d o w o — ro b o tn ic z e o r g a n iz a c je : N P R . i Z Z P T e n o s ta tn i c e l b y ł d la P P S . n a j
u w a ż n ie js z y m . A ż e b y g o * o s ią g n ą ć , P P S . n ie z a w a h a ła s ię w y w o ła ć s tr a jk r o ln y n a P o m o rz u w c h w iii, g d y n a a r e n ie m ię d z y n a ro d o w e j to c z y ły s ię ta rg i o z m ia n ę g r a n ic z a c h o d n ic h P o ls k i: n ie z a w a h a ła s ię n a r a z ić n a z n a c z n e s tr a ty k r a jo w e j p r o d u k c ji r o ln e j i s a m y c h ro b o tn ik ó w '.
P r a c o w n ic y n ie w ą tp liw ie m a ją p r a - p p . p e p e s o w c ó w c ię ż k ą . } w o w a lc z y ć o p o p ra w ę s w 'e g o b y tu z a p o - W te d y p . K w a p iń s k i u c ie k ł s ię d o ta k ! m o c ą s tr a jk u . B y w a ją c h w ile , ż e z w ią z
; b a rd z o u lu b io n e j p rz e z s ie b ie d e m a g o g ji:
i P r o k la m o w a ł p o w s z e c h n y s tra jk ro ln y . I P r o k la m o w a ł g o p o d k o n ie c m a r c a , a
o b ro n y p rz e d w y z y sk ie m . D la te g o te ż n ie p o tę p ia m y s tr a jk u ja k o ta k ie g o . J e d n a k ż e o s ta tn i s tr a jk ro ln y , w y w o ła n y p rz e z P P S ., z a s łu g u je n a b e z w z g lę d n e p o tę p ie n ie , b o w ie m l- o : z o s ta ł o n w y w o ła n y w c h w ili n ie o d p o w ie d n ie j, ta k z p u n k tu w id z e n ia in te r e s ó w p a ń s tw a ja k i ro b o tn ik ó w ’ ro ln y c h , 2 -o : je g o c e le m ' b y ło n ie p o p ra w ie n ie b y tu ro b o tn ik ó w , le c z u b ic ie n a r o d o w y c h o r g a n iz a c y j ro b o tn ic z y c h .
O g ó ł ro b o tn ik ó w r o ln y c h p r z e c iw s ta w ił s ię s z k o d liw y m z a m ie rz e n io m P . P - S . Z d ro w y ro z s ą d e k o s trz e g ł ro b o tn ik ó w p r z e d p o r z u c a n ie m p r a c y w c h w ili d la n ic h ta k n ie k o r z y s tn e j — a p a tr jo ty z m ic h w z b r a n ia ł im w z n ie c a ć n a P o m o rz u b u rz ę w te d y , g d y N ie m c y je n o c z y h a ją , a b y m ó c w y k a z a ć ś w ia tu , ż e p o d p a n o w a n ie m p o la k ie m ź le s ię d z ie je n a z ie m i p o m o rs k ie j. T o te ż , p o m im o b a rd z o u s il
n e j a g ita c ji p o s łó w i p ro w o d y ró w - s o c ja lis ty c z n y c h — w p ie rw s z y c h d n ia c h s tra jk o w a ło n a P o m o rz u z a le d w ie 7 0 0 0 ro b o tn ik ó w ' r o ln y c h , c z y li n ie s p e łn a 1 5 p ro c . P o ty g o d n iu lic z b a s tr a jk u ją c y c h s p a d ła n a 3 6 0 0 , a w c z o ra j b y ło o b ję ty c h s tr a jk ie m je sz c z e ty lk o 3 0 m a ją tk ó w , w 6 p o w ia ta c h , w k tó r y c h o g ó łe m s tra jk o w a ; lo 1 0 5 4 ro b o tn ik ó w , t.j. o k o ło 2 p ro c . — . W n a jb liż s z y c h d n ia c h z a p e w n e i ta g a r s tk a w ró c i d o p ra c y .
S tr a jk je s t n a c a łe j lin ji p rz e g ra n y . N ie z m ie n ią te g o f a k tu k ła m liw e z a - p e w n ie n ia „ R o b o tn ik a ” , ż e s tr a jk s ię ro z s z e r z ą i p rz y b ie ra , n a s ile . T rz e b a p r z y z n a ć , ż e 'P . P . S . u c z y n iła w s z y s tk o , c o u c z y n ić m o g ła , a b y n ie d o p u ś c ić d o z u p e łn e j lik w id a c ji s tr a jk u . W s z y s tk o to n ic je j n ie p o m o g ło . P o n io s ła k lę s k ę , i to i k lę s k ę n a jz u p e łn ie j z a słu ż o n ą . K lę s k a P .
। P . S . to k lę s k a d e m a g o g ji. . ;.
S tr a jk n ie b y łp o w s z e c h n y , w ię c n ie w y rz ą d z ił w ię k s z y c h s z k ó d p r o d u k c ji ro i n e j. N a to m ia s t b a r d z o z n a c z n e s tr a ty p o n ie ś li c i ro b o tn ic y , k tó r z y p o s łu c h a li k o ;- m e n d y p . K w a p iń sk ie g o . N ie ty lk o s tr a -
; c iii k ilk u - c z y k ilk u n a s to d n io w y z a ro b e k
; — le c z n a w e t, w w ie lu w y p a d k a c h , p r a c ę . Z ie m ia n ie z w o ln ili o g ó łe m — z a u - d z ia ł w s tra jk u — k ilk u s e t ro b o tn ik ó w . T o te ż o b u rz e n ie r o b o tn ik ó w r o ln y c h n a . P . P . S . i je j a g ita to r ó w je s t o g ro m n e . I A je g o s k u tk ie m — je s t m a s o w a u c ie c z k a z b a ła m u c o n y c h z p o d c z e rw o n e g o s z ta n d a ru d o s z e re g ó w n a ro d o w y c h o rg a n iz a c y j n a ro d o w y c h — Z . Z . P . i N . P . R . T a k w ię c s tr a jk , k tó r y w 'e d le p la n ó w P . P . S . m ia ł s ta ć s ię g ro b e m d la Z . Z . P . i
a m e to d y w a lk i p a r ty jn e j. W y ro k te n , w p ły w y m ię d z y n a r o d ó w k i n a w s i p o m ó r m ie jm y n a d z ie ję , p rz y c z y n i s ię d o u z d ro - s k ie j p o s tr a jk u s ta ły s ię z n ik o m e . Z n p -
»» CA W Olę jJl XaJ 01UVV JLV. X\I/U jpuju
i k im d o łk i k o p ie , s a m w n ie w p a d a . k i z a w o d o w e , o b o w ią z a n e p iln o w a ć in
te r e s ó w s w y c h c z ło n k ó w , m a ją’n a w e t o - b o w ią z e k w e z w a ć p r a c o w n ik ó w d o z ło ż e - w ię c w p ó rz e , w k tó r e j s tr a jk r o ln y , n ie n ia p ra c y , s k o ro n ie m a in n e g o ' s p o s o b u
w ic ie li n a r o d o w e j d e m o k r a c ji, z p . D m o w s k im n a c z e le , k tó r z y s o lid a r y z o w a li s ię z m e to d ą o s k a rż o n e g o r e d a k to r a .
T e g o r o d z a ju o ś w ia d c z e n ia , w y g ła s z a - s z a n e w c z a sie p rz e w o d u s ą d o w e g o , w p ły
S k a z a n ie o s z c z e rc y .
R e d a k to r „ G a z e ty W a rs z a w s k ie j" p . W a s ile w s k i z o s ta ł s k a z a n y n a 2 m ie s ią c e a re s z tu .
V \' o s ta tn im c z a s ie s ą d y k ilk a k ro tn ie • p o tę p iły o s tr y m i w y r o k a m i e n d e c k ą m e - >
to d ę s p o tw a rz a n ia s w y c h p rz e c iw n ik ó w ' , p o lity c z n y c h . M in ą ł ju ż o k re s , k ie d y ; p is m a c y e n d e c c y m o g li b e z k a rn ie s z a r- i
p a ć d o b re im ię lu d z i, k tó r y c h je d y n ą 1 nę ły w id o c z n ie n a w a r s z a w s k i S ą d o k rę -
„ w in ą ” b y ło to , ż e in a c z e j n iż e n d e c ja g o w y , k tó r y w r o k u z e sz ły m u w o ln ił o d
^ p o jm o w a li d o b ro n a r o d u i p a ń s tw a p o i- k a r y re d . W a s ile w sk ie g o , „ a c z k o lw ie k s k ie g o . D z isia j ta m e to d a s p o ty k a s ię o s k a rż o n y d o w o d u p r a w d y n ie p rz e p ro - z s ta n o w c z e m p o tę p ie n ie m n ie ty lk o p rz e z i w a d z ił” .
^ są d y , le c z i p rz e z o p in ję p u b lic z n ą . i S ą d A p e la c y jn y s ta n ą ł n a in n e m s ta - W p ra w d z ie , e n d e c ja n a d a l, p rz y b y le n o w is k u .
o k a z ji, o b w o łu je n a w 'e t n a jle p s z y c h p a - \ tjo tó w i o b y w a te li „ m a s o n a m i" ,
c a m i s p r a w y n a r o d o w e j" , i t.d . W ta k ie m w ła ś n ie p o ło ż e n iu s ię A le k s a n d e r L e d n ic k i, k tó r y
w ro c ie d o k r a ju z R o s ji, g d z ie o d d a ł s p r a w ie p o ls k ie j ta k z n a k o m ite s łu g i, b y ł w r c ią g u k ilk u la t s y s te m a ty c z n ie s z k a ło - l w a n y p rz e z p is m a e n d e c k ie , ja k o „ z ły p o -
■ la k " i „ z d r a jc a s p r a w y n a r o d o w e j” .
■ P o c ią g n ię ty d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i s ą - r lo w 'sk ie g o , k tó r y je s t r e c y d y w is tą w ’ w y -
d o w e j z a p o tw a r z p . W a s ile w sk i, r e d a k - ( s tę p k a c h te g o r o d z a ju , le c z s to s o w a n e j _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ j to r n a c z e ln e g o o r g a n u , e n d e c ji — „ G a z ę -. j p rz e z je g o o b ó z n ie m o r a ln e j i k a r y g o d n e j ,N . P . R . w z m o c n ił te o r g a n iz a c je
ty W a r s z a w s k ie j" , n ie jn ó g ł p o p rz e ć ż a d - . n e n ii d o w o d a m i rz e c z o w e m i „ z d r a d y ”
O n e g d a j, p o trz y g o d z in n e j n a r a d z ie
„ z d ra j- w y n ió s ł w y ro k , którego mocą uniewin- iuiający wyrok sądu okięgowego uchylił i uznając red. Wasilewskiego za winne- : go, skazał go na zamknięcie w areszcie ś na przeciąg dwóch miesięcy, tudzież na
390 zł.grzywny i na opłaty sądowe.
t W y ro k S ą d u A p e la c y jn e g o je s t — ja k 1 s łu s z n ie z a u w ’a z a je d n o z p is m w a rs z a w -
; ś k ic h — p o tę p ie n ie m n ie ty lk o p . W a s i- z n a la z ł
p o p o -
O te a trz e g ru d z ią d z k im s łó w k ilk o ro .
K ie d y p rz e d d w o m a la ty s p ło n ą ł d o s z c z ę tn ie s ta r y g m a c h te ta tra ln y , z p ie r
s i ty c h w s z y s tk ic h , k tó r z y z d a w 'a li s o b ie s p r a w ę z k ó ń ie Ó z n o ść i is tn ie n ia p la c ó w k i ż y w e g o s ło w a p o ls k ie g o n a r u b ie ż a c h z a c h o d n ic h , w 'y rw a ł s ię g ło ś n y o k rz y k b ó lu i z g ro z y , k tó re g o e c h o o d b iło s ię w c a łe j P o ls c e ja k d łu g a i s z e ro k a !
A le n ie w s z y s tk ic h p rz y g n ę b ił w id o k s p o p ie la łe g o p r z y b y tk u s z tu k i p o ls k ie j:
b y li ta c y , k tó r z y n a w id o k r u m o w is k a c ie s z y li s ię n ie z m ie r n ie , w id z ą c w z g lis z c z a c h n ie ty lk o s a m g m a c h , a le i p r z y s z ło ść te a tru p o ls k ie g o . T o b y li o c z y w iś c ie n a s i „ n a js e r d e c z n ie js i” , t.j. N ie m c y . N ie ste ty , n ie b r a k ło i ta k ic h , d la k tó r y c h k w re s tja „ b y ć a lb o n ie b y ć ” te a tr u s ta n o w iła d y le m a t o b o ję tn y , b o ic h te a tr p o ls k i a n i g rz a ł, a n i z ię b ił. C i p r z y k a ż d e j n a d a rz a ją c e j s ię s p o s o b n o ś c i m a w ia li w g r o n ie s w y c h z a u fa n y c h : „ N a m te a tr p o ls k i d o s z c z ę ś c ia n ie p o trz e b n y ; m o ż n a s ię b e z n ie g o o b e jś ć , b o to w g r u n c ie rz e c z y z b y te k , lu k s u s , n a ja k i s o b ie p o z w o lić n ie m o ż e m y . J e ś li ju ż k o n ie c z n ie m a b y ć te a tr , to n ie c h b ę d z ie a m a to r s k i. W y s ta r c z y n a m i ta k i” .
C i „ n a m ” to p rz e w a ż n ie r e k ru to w a li s ię z p o ś ró d ty c h , k tó r z y o d te a tru s tro n ili, n ie r o z u m ie ją c d o n io s ło ś c i te g o c z y n n ik a , k rz e w ią c e g o k u lt m o w y o jc z y s te j, m im o , ż e k a z a li s ie b ie z a lic z a ć d o ś m ie ta n k i s p o łe c z e ń s tw a m ie jsc o w e g o .
A lę b y li i ta c y , a ty c h b y ła w ię k s z o ś ć (n a s z c z ę śc ie !), k tó r z y d o z a g a d n ie n ia i-
s tn ie n ia te a tr u p o ls k ie g o w ś ró d te g o m o r z a n ie m c z y z n y ja w n e j i m a lo w a n e j p r z y w ią z y w a li w ą g ę n ie z m ie r n ie d u ż ą , b o w ie m z d a w 'a li s o b ie s p r a w ę z d o n io s ło ś c i is tn ie n ia p la c ó w k i k u lty w o w a n ia
• m o w y p o ls k ie j. I c i, n a c z e le k tó r y c h s ta ł p r e z y d e n t m ia s ta p . W ło d e k , z w y c ię ż y li. T e a tr m ia ł n a d ń l is tn ie ć , te a tr m ia ł b y ć w s k rz e s z o n y . I z a k rz ą tn ię to s ię n a d u r z e c z y w is tn ie n ie m te j p ię k n e j in ic ja ty w y . N a r a z ie u lo k o w a n o s z tu k ę p o ls k ą w g m a c h u o b c y m , m o ż e n ie z b y t w y g o d n y m , a le s ło w ro p o ls k ie p rz e m ó w i
ło z e s c e n y „ T iv o li” , o ż y ło n a n o w o ! M a g is tra c k a k o m is ja te a tr a ln a , s k ła d a ją c a s ię p r z e w a ż n ie z lu d z i d o b re j w o li, le c z m a ją c y c h o te a trz e z b y t n ik łe p o ję c ie , o d d a ła s te r te a tr u w ' rę c e p . O trę b - s k ie g o i p . S z e w c z y ń s k ie j. C i z e s ta w ili z e s p ó ł a r ty s ty c z n y b a rd z o w ie lk i, z ło ż o n y z s ił b a rd z o ... m a ły c h . T o b y ł p o c z ą te k b łę d u , k tó r y m ia ł b y ć w p rz y sz o ś c i p o w ię k s z o n y ! D y r e k c ja p . O trę b s k ie g o w ’ p e łn i s e z o n u z a c h w ia ła s ię , w re s z c ie u p a d ła z k r e te s e m tu ż w p r z e d e d n iu o - tw a rc ia n o w e g o , z g ru z ó w ’ p o w s ta łe g o g m a c h u te a tra ln e g o .
I z n o w u n a b a r k i n a s z e j m a g is tr a c k ie j k o m is ji te a tr a ln e j s p a d ł c ię ż a r w p o s ta c i p r o b le m a tu : ro z w ią z a n ie p r z e s i
le n ia te a tr a ln e g o Z a c z ę to s z u k a ć d y r e k to r a , k tó r y , n ie o b n iż a ją c p o z io m u a r ty s ty c z n e g o , s tw o r z y łb y n o w y z e sp ó ł, b ą d ź p rz e z z r e d u k o w a n ie s ta re g o , s k ła d a ją c e g o s ię p r z e w a ż n ie z s ił, ja k w z m ia n
k o w a liś m y , b a rd z o m ie r n y c h a lic z n y c h , b ą d ź p rz e z d o b ó r a k to r ó w n o w y c h a z d o l n y c h . Z w ró c o n o s ię d o z w ią z k u a r ty s tó w s c e ą p o ls k ic h (Z A S P .), b y te n p r z e d s ta w ił k a n d y d a ta n a s to le c d y r e k to rs k i.
A ty m c z a s e m ro z p o c z ę ły s ię in tr y g i, c ic h e , s y s te m a ty c z n e , z m ie r z a ją c e d o c e - lii, w y tk n ię te g o s o b ie p rz e z p . K s ią ż k a ^ m a ją c e g o d p m ia s ta p r e te n s je n ie u k o jn e z c z a s ó w s w e g o p o p rz e d n ie g o d y r e k to r - s tw a . M o ż e i n ie b y ł b e z r a c ji, A le p . K s ią ż e k , z p o w o d ó w , k tó re tu p o m ija m y , b y ł n ie s te ty n a t. z w . c z a rn e j liśc ie Z A S P , i d y r e k to re m z o s ta ć n ie m ó g ł. W y s u n ię to te d y p r o je k t s k o m p le to w a n ia z e s p o łu z a k to r ó w n ie -z w ią z k o w y c h , a le i te n p r o je k t u p a d ł W ó w c z a s z w ią z e k z a p ro p o n o w a ł k a n d y d a ta , a r ty s tę p o n o w y b it
n e g o i r e ż y s e r a z d o ln e g o . D z ię k i in try g o m k a n d y d a t te n u p a d ł, g d y ż m ia ł p o c h o d z ić ja k o b y z ż y d ó w . W n a s tę p s tw ie o k a z a ło s ię , ż e n ie o n , le c z ż o n a je g o , c z y te ż m a tk a je j b y ła p o c h o d z e n ia s e m ic k ie g o . K a n d y d a ta d ja b li w z ię li. R o z p o c z ę ły s ię w ię c d a ls z e p o s z u k iw a n ia , le c z ty m ra z e m ju ż n ie w W a r s z a w ie a n i w in n e m ś ro d o w is k u te a tr a ln y m P o ls k i, a le n a m ie jsc u , w G ru d z ią d z u .
N ie b a w e m z a c z ę to la n s o w a ć n a z w i
s k o p . W y s o c k ie g o . L u d z is k a , m a ją c y s ty c z n o ś ć z te a tr e m , w 'rz u s z a li r a m io n a m i, b o n ie w ie d z ie li, o k o g o tu w ła ś c iw ie c h o d z i. M ia sto p o s ia d a ło tr z y z n a n e o s o b y o p o d o b n ie b rz m ią c e m n a z w is k u , a m ia n o w ic ie : a d w o k a ta , m is tr z a rz e ź n ic - k ie g o i w s p ó łw ła 'c ic ie la s k ła d u o p a ło w e g o . W ię k s z o ś ć b y ła p r z e k o n a n a , ż e w r a c h u b ę w c h o d z i a d w o k a t, a le te n B o g u d u c h a w in n y f ila r Z w r. L u d . N a r. a n i m y ś la l o te a trz e , i to p o ls k im , d o k tó re g o n ig d y n ie u c z ę s z c z a . W ię c k tó ż to ta k i? ,
, Z a g a d k ę n ie b a w e m r o z w ią z a ł m ie js
c o w y o r g a n , k tó r y w k r ó tk ie j, p e łn e j ó - b u r z e n ia n o ta tc e w y ra z ił z d u m ie n ie , r e m a b y ć w y s u n ię ta k a n d y d a tu ra c z ło w ie k a , s to ją c e g o p o d c ię ż k ie m o s k a rż e n ie m o s p rz e d a y y c z y k o s tw ’o ’
. W p o w ie trz u z a w is ła c h m u r a s k a n d a lu !
A le i z w o le n n ic y p . W y s o c k ie g o n ie z a s y p ia li g r u s z e k w p o p ie le : z a c z ę to n a p ra w o i le w o k o lp o rto w a ć w ie ś c i, p r z y j
m o w a n e z a s z c z e rą m o n e tę , ż e p . W . je s t k a n d y d a te m n ie b y le ja k im , b o w ie m b y ł re ż y s e re m te a tru S ta n is ła w s k ie g o w M o s k w ie . P r z y z n a ć trz e b a , ż e to b y ła w iz y tó w k a n ie la d a , i n a w e t tr e ś ć je j p rz e d o s ta ła s ię n a ła m y n a s z e g o p is m a . J e d y n ą z a te m p rz e s z k o d ą d o o s ta te c z n e g o p r z y p ie c z ę to w a n ia te j n ie z w y k łe j, ja k n a Q ru d z ią d z , k a n d y d a tu r y b y ła s p r a w a o - w e g o ja k o b y s p rz e d a w 'e z y k o s tw a . Z a c z ę to u s ia n ie k r z ą ta ć s ię n a d s p o s o b e m r y c h łe g o o c z y sz c z e n ia p . W . z z a rz u tu b a r
d z o p rz y k re g o , s z c z e g ó ln ie j d la d y r e k to r a te a tru p o ls k ie g o i to n a k r e s a c h z a c h o d n ic h . T ę p la m ę m ia ł w y p r a ć s ą d o b y w a te ls k i. N ie c z e k a ją c je d n a k n a w y n ik s p r a w y s ą d o w e j, w y je c h a ł p . W . d o W a r
s z a w y , z a o p a tr z o n y w lis ty p o le c a ją c e p e w n y c h w y b itn y c h je d n o s te k n a s z e g o m ia s ta , d z ię k i k tó r y m u z y s k a ł o d Z A S P , m a n d a t d y r e k to r a , c z y li t. z w . k o n w e n c ję
W ty m c z a s ie p is m o n a s z e o tr z y m u je r e w e la c y jn y lis t o d g r o n a k re s o w c ó w w s c h o d n ic h , z a m ie s z k a ły c h w G r u d z ią d z u i n a p r o w in c ji, w k tó r y m d a li w y ra z z d u m ie n iu z p o w o d u w y b o r u p . W . n a d y r e k to r a i r e ż y s e ra te a tr u . N ie u m ie ś c iliś m y o w e g o lis tu , g d y ż w ie d z ą c o n a - w s tą p ić m a ją c y m i s ą d z ie o b y w a te ls k im , c z e k a liś m y je g o w y n ik u . J a k n a s i s z a n
