1
Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza
Temat: Na działce
Treści kształcenia:
2) opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, na łące i w zbiornikach wodnych.
Dodatkowe:
Edukacja przyrodnicza
5) wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku.
9) zna podstawowe zasady racjonalnego odżywiania się; rozumie konieczność kontrolowania stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza.
Edukacja matematyczna
14) podaje i zapisuje daty; zna kolejność dni tygodnia i miesięcy; porządkuje chronologicznie daty; wykonuje obliczenia kalendarzowe w sytuacjach życiowych.
Edukacja polonistyczna 1) korzysta z informacji:
a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Opisuje prace wykonywane na działce w różnych porach roku,
● Wymienia nazwy warzyw uprawianych na działce,
● Zna nazwy owoców i umie określić, na jakich drzewach rosną,
● Rozpoznaje pospolite wiosenne i jesienne kwiaty uprawiane na działce,
● Wskazuje jadalne części warzyw.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Dostrzega zmiany zachodzące w przyrodzie w ogródkach działkowych,
● Rozróżnia czynności porządkowe wykonywane na działce w różnych porach roku,
● Wymienia w kolejności prace wykonywane na działce,
● Odczytuje informacje umieszczone na torebkach z nasionami,
● Rozpoznaje owoce i części jadalne warzyw,
● Zna gatunki wiosennych i jesiennych kwiatów,
● Potrafi określić rolę witamin dla zdrowia człowieka.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
● Kompetencje informatyczne,
● Umiejętność uczenia się.
2
Środki dydaktyczne:
● Komputery,
● Tablica,
● Zasoby multimedialne: karta pracy („Jadalne części warzyw”), galeria zdjęć („Warzywa i owoce”),
● Surowe warzywa i owoce,
● Kartki z bloku technicznego, powycinane rysunki warzyw w kopertach dla każdej grupy,
● Karty z rysunkiem rośliny – pomidora dla każdej grupy,
● 4–5 torebek z nasionami,
● Arkusz szarego papieru z wypisanymi jadalnymi częściami warzyw, flamaster,
● Talerze z pokrojonymi w kostkę warzywami i owocami wbitymi na wykałaczki,
● Ziemniaki (muszą być ugotowane) dla każdej grupy po jednym plus jeden dodatkowy, opaska na oczy,
● Nagroda dla każdego ucznia: obrana marchewka lub ćwiartka jabłka.
Metody nauczania:
● Podające: objaśnienia, rozmowa kierowana,
● Problemowa: dyskusja,
● Programowana: z użyciem komputera,
● Praktyczne: pokaz, ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Indywidualna jednolita,
● Grupowa jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Kilka dni wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przyniesienie warzyw i owoców (dostępnych w zależności od pory roku). Dla ułatwienia podaje nazwy tych produktów, które można dostać w sklepie. Warzywa i owoce muszą być oczyszczone i umyte, zwłaszcza ziemniaki, buraki itp.
Etap wstępny
Nauczyciel wita dzieci i wspólnie przygotowują „stragan” z warzywami i owocami. Część produktów przeznaczona jest do wykorzystania na zajęciach.
Etap realizacji
Klasa zostaje podzielona na 4–5 grup, np. przez losowanie karteczek z rysunkami warzyw:
burakiem, chrzanem, pomidorem, ziemniakiem itp. Nazwy warzyw mogą być jednocześnie nazwami grup. Każda z nich otrzymuje kartkę z bloku technicznego. Jest to jej „działka”, na której będzie „sadzić warzywa”, czyli zbierać punkty. Dzieci wpisują na kartce nazwę grupy, np. Buraczki, i ozdabiają rysunkiem tego warzywa. W kopertach otrzymują powycinane rysunki innych warzyw. Nauczyciel informuje dzieci, że w trakcie zabawy i konkursów za
3
rozwiązanie poszczególnych zadań będą otrzymać punkty. Za każdy zdobyty punkt mogą
„posadzić” na swojej „działce” jedno warzywo z koperty. Wygrywa ta grupa, która posadzi najwięcej warzyw.
Prowadzący zajęcia rozpoczyna rozmowę na temat uprawy warzyw. Zadaje np. następujące pytania:
● Gdzie uprawiane są warzywa?
● Kto ma działkę lub ogródek warzywny?
● Czy ktoś sadził kiedyś warzywa lub wysiewał nasiona?
● Jak rośnie marchewka, a jak pomidor lub fasola?
● Jakie warunki potrzebne są roślinom, aby lepiej rosły?
● Co to są nawozy sztuczne i naturalne?
● Czy można je stosować do wszystkich roślin?
● Czy warzywa podsypywane nawozami sztucznymi są zdrowe?
● Co to są chwasty?
● Jakie chwasty znacie?
Powinien podkreślać treści związane z ekologią w wypowiedziach uczniów, jeśli się takie pojawią. Konieczne jest również dokonanie wyjaśnień (nawozy, warunki uprawy itp.).
Następnie uczniowie przechodzą do pierwszego zadania konkursowego. Każda grupa otrzymuje rysunek przedstawiający roślinę – pomidora. Dzieci mają nazwać wszystkie elementy budowy rośliny: korzeń, łodygę, liście, kwiat i owoc. Za każdą prawidłowo podaną nazwę grupa otrzymuje punkt.
Prowadzący zajęcia pyta teraz uczniów, czy wiedzą, jak powstają owoce. Na czym polega pomoc owadów w zapylaniu kwiatów? Czy zawsze owoce są jadalne? Czy dzieci znają jakieś szkodniki, które niszczą owoce? Gdzie powstają nasiona? Do czego służą roślinie nasiona? Dlaczego marchewka jest słodka (wyjaśnienie zagadnienia korzenia spichrzowego)? Czy wszystkie korzenie są jadalne? Uczniowie próbują odpowiadać, nauczyciel powinien wyjaśniać nieznane zagadnienia i uzupełniać informacje.
Nauczyciel kontynuuje rozważania na temat pracy na działce. Korzystając z internetu, wybrany uczeń lub każda grupa samodzielnie szuka informacji dotyczących czynności wykonywanych w ogródku działkowym w różnych porach roku. Zadaniem dzieci jest podanie nazw czynności, jakie trzeba wykonać na działce w poszczególnych porach roku. Za każdą poprawną odpowiedź grupa dostaje punkt.
W kolejnym konkursie uczniowie otrzymują po jednej torebce z nasionami na grupę. Na podstawie informacji umieszczonych na opakowaniu na kartkach mają zapisać, kiedy i w jakim miejscu działki należy wysiać rośliny, kiedy można zbierać plony itp. Nauczyciel, przygotowując torebki z nasionami, dobiera odpowiedni poziom trudności dla danej grupy uczniów.
Na koniec przedstawiciele grup prezentują całej klasie wyniki prac, np. wysiew marchewki:
pierwsza połowa kwietnia, do gruntu, w miejscu słonecznym, zbiór: sierpień tego samego roku. Grupa, która poprawnie zinterpretuje informacje z opakowania, otrzymuje punkt.
4
Nauczyciel prezentuje zdjęcia (lub dzieci oglądają na monitorach komputerów) różnych warzyw i owoców (zasób multimedialny) i dzieci poznają ich nazwy. Następnie próbują samodzielnie nazwać wszystkie warzywa i owoce przyniesione z domu i ułożone na straganie oraz te, które są na obrazkach w galerii. Za poprawne odpowiedzi nauczyciel przyznaje grupie punkty.
Po utrwaleniu nazw rozpoczyna się kolejne zadanie polegające na rozpoznawaniu warzyw i owoców po smaku. Nauczyciel prosi do siebie po kolei wszystkich uczniów, każdemu zawiązuje oczy i daje do spróbowania wybrany kawałek. Po zdjęciu opaski dziecko zapisuje na kartce nazwę, nauczyciel weryfikuje ją i za poprawną odpowiedź przydziela grupie danego ucznia punkt. Po wykonaniu zadania każda grupa otrzymuje talerz z warzywami i owocami, aby dzieci mogły poznać wszystkie smaki.
Nauczyciel inicjuje dyskusję o smakach. Pyta, które warzywa i owoce były kwaśne, które słodkie, które z nich dzieci jedzą chętnie, a których nie lubią. Informuje, w jakiej postaci powinno się jeść warzywa i owoce, co się z nimi dzieje podczas gotowania oraz co to są surówki. Wyjaśnia pojęcie witamin, podkreślając, że wiele tych związków znajduje się właśnie w warzywach.
Na tablicy zostaje umieszczony arkusz szarego papieru z wypisanymi jadalnymi częściami warzyw: korzeń, łodyga, kwiat, owoc, nasiona. Uczniowie dopasowują do każdej części rośliny nazwę warzywa, np. korzeń – marchewka, burak (może być również przy liściach), kwiat – kalafior itp. Ochotnicy z każdej grupy podchodzą i wpisują nazwy w odpowiednim miejscu. Za poprawną odpowiedź nauczyciel przyznaje grupie punkt. Następnie uczniowie otrzymują karty pracy (zasób multimedialny) i indywidualnie wykonują podobne zadanie.
W razie potrzeby prowadzący zajęcia pomaga dzieciom.
Etap końcowy
Po wykonaniu zadań nauczyciel razem z dziećmi liczy posadzone na „działce” warzywa i ogłasza wyniki. Za udział w zabawie wszyscy uczestnicy dostają nagrody.
Dodatkowo:
Nasiona z torebek można w następnym dniu wysiać do doniczek w klasie.
Przyniesione warzywa i owoce można wykorzystać do przygotowania drugiego śniadania dla uczniów (współpraca z rodzicami).
W scenariuszu można wykorzystać wiersz Stanisława Karaszewskiego pt. „Witaminowe abecadło”1. Po wysłuchaniu utworu uczniowie mogą utrwalić wiedzę o witaminach.
Słowa kluczowe:
działka, ogródek działkowy, narzędzia ogrodnicze, kopanie, sianie, sadzenie, grabienie, plony, warzywa, owoce, smaki, witaminy
1 http://stanislawkaraszewski.wordpress.com/
