Zabudowania majątku Siemiątkowskich w Żyrzynie - Helena Niedzielska - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

HELENA NIEDZIELSKA

ur. 1929

Miejsce i czas wydarzeń Żyrzyn, dwudziestolecie międzywojenne

Słowa kluczowe majątek Siemiątkowskich w Żyrzynie, pałac w Żyrzynie, ziemiaństwo

Zabudowania majątku Siemiątkowskich w Żyrzynie

Gorzelnia była i tartak też. Ale tartak dzierżawili Żydzi. A tartak był jak teraz jest rondo w Żyrzynie to chyba po prawej stronie. Jest taki ogromny plac - to tam był tartak. I tam były budynki, tam mieszkali Żydzi. Ludzie ze wsi pracowali w tartaku. Ale już mechanicy, obsługa traków, to już musiała się coś znać na tym przecież. Poza tym, tutaj gdzie moja córka mieszka był folwark, był tam pałac, tam była i gajówka. To był ogromny budynek, to było kilka rodzin. Mieszkał rybak, bo były w Żyrzynie [stawy].

Mieszkał gajowy, leśniczy też mieszkał, ale nie pamiętam gdzie. Bo jak spłonął pałac, to była leśniczówka wybudowana na miejscu pałacu. Obok pałacu wybudowana leśniczówka. I chyba ta leśniczówka stoi do dzisiaj jeszcze. Gajowy - teraz chyba już nie [ma]. Ani rybaka, bo stawy są bardzo zapuszczone.

Krowy to chyba były, ale owiec to chyba nie było. Owce to były na Stefance. To jest przy warszawskiej szosie, przed Wieprzem - jak są Skrudki, Wilczanka, te wioski i tam w głębi były stawy. Nie pamiętam, czy były owce, bo wujek był tam rybakiem, opiekował się stawami. Stawów było dużo. Nie wiem ile, bo nie pamiętam. Ja tam byłam chyba w [19]39 roku ostatni raz. Tak że kilkanaście na pewno tych stawów było i wujek Władysław Głuchowski opiekował się tym. To była jakby filia majątku w Żyrzynie. To był dosyć duży majątek - była Stefanka, był Żyrzyn Dolny, a teraz to jest ulica Sienkiewicza chyba.

Park był duży. Była oranżeria, kwiaty były hodowane, cytryny rosły też. Ogrodnikiem był pan Drapała. Pan Franciszek Drapała. A później to już nie pamiętam. Pałac nie spłonął [w czasie działań wojennych]. Spłonął pałac, który był wybudowany w Żyrzynie Dolnym. Główny przetrwał. Nawet nie był zniszczony, nic się nie działo.

(2)

Data i miejsce nagrania 2018-08-23, Opole

Rozmawiał/a Piotr Lasota

Redakcja Dagmara Spodar