Miesięcznik Diecezjalny Łucki. 1936, nr 2

Rok XI L uty 1936 r. Nr. 2

M I E S I Ę C Z N I K

Diecezjalny Łucki

E N C Y K L I K A

DO

CZCIGODNYCH BRACI PATRJARCHÓW . PRYMASÓW, ARCY­

BISKUPÓW, BISKUPÓW I INNYCH ORDYNARJUSZÓW POKÓJ I JEDNOŚĆ ZE STOLICĄ APOSTOLSKĄ UTRZYMUJĄCYCH

o KAPŁAŃSTWIE KRTOLICK1EM!) PIU S X I PA PIEŻ

CZCIGODNI BRACIA

PO ZD RO W IEN IE I BŁOGOSŁAW IEŃSTW O APOSTOLSKIE

Od chwili, w której niezbadane wyroki Opatrzno­

ści Bożej w yniosły nas aż na szczyt kapłaństwa ka- olickiego (Ad catholici sacerdotii fastigium), nie prze­

staliśm y n igd y żywej pośw ięcać uwagi tym z wielu synów N aszych w Chrystusie, którzy kapłańską god ­ nością, podjęli się pow inności stania się „solą ziemi i światłem świata” (Mat. V, 13, 14); nigdy też nie za­

niechaliśm y szczególnej pieczy około tej w ielce nam r°giej m łodzieży, która w cieniu uśw ięconych mu­

rów przygotowuje się i urabia do objęcia tak w znio­

słego posłannictwa.

Już w pierw szych m iesiącach Pontyfikatu N asze­

g o zanim w edług zwyczaju odezw aliśm y się słowem uroczystem do całego świata katolickiego (E ncykl. Ubi arcano z dn. 23 grudnia 1922 r.), w yłuszczyliśm y w

1) W tłu ia aczeniu J . E. Ks. B iskupa Dr. Okoniewskiego.

34 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

Liście A postolskim „Officiorum om nium ” (A. A. S.

t. XIV, 1922, str. 449 nn.) wysłanym do drogiego Nam syna, prefekta św. K ongregacji dla Sem inarjów i Uni­

w ersytetów, prawidła, w edług których należy, kształ­

cić i utwierdzać m łodych lewitów. Ilekroć zaś pieczo­

łow itość skłania Nas do głębszego rozpatrywania spraw i potrzeb Kościoła, obejmuje ona przedew szystkiem kapłanów i kleryków, których, jak w iecie, szczególnie miłujemy.

W ym ownym dowodem tej troski Naszej paster­

skiej o kapłanów są liczne Seminarja, które bądź to założyliśm y tam, gdzie ich nie było, bądź też z n ie­

małym nakładem w now ych i obszerniejszych um ie­

ściliśm y gm achach i w yposażyliśm y hojnie, aby god ­ niej i odpowiedniej zadania swe m ogły spełnić.

Jeśli więc po p ięćdziesięciu latach N aszego k a­

płaństwa postanow iliśm y obchodzić uroczyście ową szczęśliw ą chwilę, u czyn iliśm y to, przychylając się ser­

cem ojcow skiem do synow skich życzeń, napływają­

cych z całego świata, dlatego, poniew aż w idzieliśm y, że chodziło tu nie tyle o uczczenie Naszej osoby, lecz rączej o słuszne w ysław ienie wielkiej godności sam e­

go kapłaństwa.

Podobnie też zarządziliśm y K onstytucję A postol­

ską „Deus scientiarum D om inus” z dn. 24 maja 1931 r.

reorganizację studjów w Uniwersytetach k ościelnych w tej myśli, aby poziom w ykształcenia i zbożnej w ie­

dzy duchowieństw a p od nosił się coraz to wyżej (A.

A. S. t. X X III, 1931, str. 241 nn.).

P o sła n n ictw o k a p ła ń sk ie 2)

Cel jednak, który sobie teraz zakreśliliśm y, taką posiada d on iosłość i taką wagę, że wydaje się Nam rzeczą słuszną rozw ieść się nad nim szerzej w tej E n ­ cyklice, aby nietylko ci, którzy bezcenny skarb wia­

ry chrześcijańskiej posiadają, ale także ci, co szcze-

Nr. 2 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Ł ucki 35

rem sercem prawdy szukają, poznali w zniosły m aje­

stat kapłaństwa oraz wielki pożytek, który z woli Opatrzności Bożej dla w szystkich z kapłaństwa w y­

pływa. Pragniem y, aby dokładnie rozw ażyli to ci prze- dewszystkiem , których głos w ew nętrzny i łaska niebiań­

ska do stanu duchownego pociąga.

Rozważania te uważamy za słuszne szczególnie pod koniec tego roku, który u stóp posągu śn ieżn ob iałe­

go i jaśniejącego Niepokalanej w Lourdes widział w cza­

sie nieprzerw anego tryduum E ucharystycznego ka­

płanów w szelkich języków i w szelkich obrządków w blasku światła niebiańskiego, kiedy to ostatnie p ro­

m ienie łaski rozsiew ał dobiegający kresu Jubileusz Odkupienia ludzkości, rozszerzony na cały świat kato­

licki, ow ego O dkupienia, którego współpracownikami są czcigodni i w ielce Nam drodzy kapłani. N igdy nie zadali sobie oni więcej trudu ani w ięcej około spra­

wy chrześcijańskiej się nie zasłużyli, niż w ciągu te­

go M iłościw ego Lata, kiedy to, jak p odnieśliśm y w Kon­

stytucji A postolskiej „Quod n u per”, obchodzono ty- siącdziewięfisetlecie ustanow ienia kapłaństwa katolic­

kiego (A. A. S. t. XXV, 1933, str. 5 - 1 0 ) .

Jak E ncyklika niniejsza ściśle i harm onijnie zga­

dza się z Encyklikam i, wydanem i ze w zględu na po­

trzeby czasu poprzednio, w których to w świetle na­

uki katolickiej w yłożyliśm y co ważniejsze zagadnienia,

^ręczące i niepokojące n ow oczesnego człow ieka, tak też zamierzamy w niej uzupełnić dawniej poruszone w zniosłe wskazania i niejako je uw ieńczyć.

Z pow ołania bowiem i z nakazu bożego jest ka­

płan głów nym apostołem i niestrudzonym krzew icie­

lem w ychowania chrześcijańskiej m łodzieży (Encykl.

D w in i illius magistri z dn. 31 grudnia 1929 r.); w imie- niu i m ocy Bożej błogosław i chrześcijańskie m ałżeń­

stwo i broni jego św iętości i nierozerw alności prze­

ciw zakusom żądz i nam iętnościom (Encykl. C asti con-

nubii z dn. 31 grudnia 1930 r.); głosi braterstwo lu-

21 > Przypom ina w szystkim wzajemne obowiązki spra­

36 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł u cki Nr. 2

w iedliwości i m iłości ew angelicznej, nakoniec w ska­

zuje jakby palcem ludziom bogatym i ubogim dobra prawdziwe, których gorąco porządać należy, usiłuje uspokoić um ysły roznam iętnione kryzysem gospodar­

czym i moralnym, a przez to przyczynia się w niem a­

łej mierze do usunięcia albo przynajmniej do załago­

dzenia zadrażnień i tarć społecznych (Encykl. Q u adra- g esim o anno z dn. 15 maja 1931 r.). Ponadto zachęca do owej świętej p ok uty i ekspiacji, do której w ezw a­

liśmy w szystkich ludzi uczciw ych, aby w edle sił u czy ­ niono zadość za ową bezbożność, za obrzydliwości i zbrodnie, tak bardzo hańbiące dziś i pustoszące ro ­ dzaj ludzki; dziś bowiem potrzeba nam, jak nigdy przedtem , zmiłowania B ożego i przebaczenia (Encykl.

C a rita te C h risłi z dn. 3 maja 1932 r.).

Przeciw nicy K ościoła znają ^niewątpliwie bardzo dobrze skuteczność działania kapłańskiego; tem bar­

dziej jednak — jak to z żalen stwierdziliśm y w Liście wysłanym do drogiego Nam narodu m eksykańskiego (Encykl. A c e rb a n im is z dn. 29 września 1932 r.) — zwalczają kapłaństwo, pragnąc usunąć je całkow icie ze społeczeństw a, a tem samem przygotować sobie dro­

gę do zu pełnego wym azania im ienia katolickiego; ale chociaż tak uporczyw ie dążą do celu, niewątpliwie nigdy go nie osiągną.

I .

KAPŁAN JEST JAKBY DRUGIM CHRYSTUSEM Rodzaj ludzki odczuw ał zawsze potrzebę kapłanów, t. j. mężów, którzyby z urzędu, praw cie im pow ierzo­

nego, p ośredniczyli m iędzy B ogiem a ludźmi, których całe życie b yłob y pośw ięcone sprawom odnoszącym się do od w iecznego Boga i którzyby zanosili prośby, błagania i ofiary w im ieniu społeczeństw a, które rze­

czyw iście zobowiązane jest do kultu publicznego i w

B ogu winno uznać swój początek i sw ego Pana, jemu

nieustannie składać dzięki, o p rzychylność jego za­

Nr. 2 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Łucki 37

biegać i za cel ostateczny go sobie postawić. Jak zgo­

dnie z świętem i prawami przyrodzonem i u w szystkich ludów, znanych nam z obyczajów, znajdujemy kapła­

nów, często co prawda próżnym oddanych zabobo­

nom, tak też kapłani, aby ich nie zbrakło, szczególną cieszą się czcią, gdziekolw iek ludzie wyznają jakąś religję i gd ziekolw iek stawiają ołtarze.

Kiedy zaś Boże zabłysło Objawienie, posługa ka­

płańska zajaśniała godnością w iele wyższą. Zapowiada ją M elchizedech (Gen. XIV, 18), kapłan i król, k tóre­

go postać Paw eł św. odnosi do osoby i do kapłań­

stwa Jezusa Chrystusa (Żyd. V, 10; VI, 20; V II, 1,10, 11, 15).

J eśli w ięc kapłan wedle trafnego określenia tegoż Pawła św. coprawda „z ludzi w zięty”, lecz dla ludzi bywa postanow iony w tem, co do Boga n a leży ” (Żyd.

V, 1), przeto p osługa jego nie odnosi się do spraw ludzkich i przemijającyoh, choćby wszelkiej pochw ały godnych, lecz do B ożych i wiecznych; do spraw, któ- remi ludzie w nieśw iadom ości swej gardzić i z których szydzić mogą, którym podstępna złość i szał bezboż­

nych przeszkadzać może — jakto z wielkim żalem n iejednokrotnie w ostatnich czasach w idzieliśm y — które jednak stanow czo pierw szego domagają się miej­

sca w prywatnem jak i publicznem życiu ludzkości, mającej wyraźną świadom ość, że dla B oga została stworzona, a tem samem uznać winna, iż w nim ty l­

ko znajdzie spokój.

Księgi Starego Zakonu określają ściśle obowiązki, czynności i obrządki kapłaństwa, ustanow ionego w e­

dle przepisów, które Mojżesz z natchnienia i rozkazu B ożego ogłosił. Zdaje się, jakoby B óg sam w przew i­

dującej trosce wrazić chciał w pierwotne jeszcze um y­

sły żydow skie tę jedną wielką prawdę, której światło

przepajać m iało w szystkie przyszłe zdarzenia, prawa,

godności i urządzenia: że ofiara oraz kapłaństwo ten

głów ny ma cel, by we w szystkich sercach rozbudzało

oczekiw anie Mesjasza i przez to stało się przyczyną

38 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

i jakby źródłem nadziei, chwały, m ocy i w olności (Zob. Żyd. r. XI). N ie na to tylko zbudowano św ią­

tynię Solom ona, słynną z bogactw i przepychu, jak też z urządzeń i obrządków, aby stała się ziemskim przybytkiem Bożego majestatu, lecz żeby była także zapowiedzią m esjańskiego kapłaństwa i mesjańskiej ofiary i chociaż to w szystko było tylko figurą i za­

powiedzią, jednak tyle miało tajemniczej m ocy, że na­

wet A leksander W ielki przed uśw ięconą osobą Naj­

w yższego Kapłana zw ycięskie swe czoło pochylił (Zob.

Joz. Flaw., A n tią u it., ks. X III r. 8); i sam B óg był nie­

jako zagniewany na bezbożnego króla Baltazara, kie­

dy ten przez profanację naczyń liturgicznych ohydnie sobie postąpił (Zob. Dan. Y. 1—30).

Lecz kapłaństwo Starego Zakonu pow agę swoją i chwałę stąd jedynie czerpało, że było zapowiedzią kapłaństw a now ego i w iecznego Zakonu, darowanego przez Jezusa Chrystusa i krwią prawdziwego Boga i prawdziwego człow ieka ustanow ionego.

Mówiąc ogólnie i krótko o w ielkości, godności i zakresie władzy kapłańskiej, A postoł nax*odów w ten sposób jakby rylcem prześw iadczenie swoje określa:

„Tak niechaj człow iek o nas rozum ie jako o sługach C hrystusowych i szafarzach tajem nic B ożych ” (I Kor.

IV, 1).

Kapłan jest sługą Chrystusowym; jest przeto jak­

by narzędziem w ręku B ożego Zbawiciela w tym c e ­ lu, aby w czasie dalej prowadził godne podziwu jego dzieło, które w nadziem skiej skuteczności swojej od­

nawiając ludzkość, obdarzyło ją kultem szlachetniej­

szym. Kapłan jest nawet, jak z całą słusznością ma­

wiać zwykliśm y, „drugim C hrystusem ”, skoro przed­

stawia jego osobę w edle słów Ewangelji: „Jako mnie posłał Ojciec, tak i ja was p osyłam ” (Jan XX, 21); po­

dobnie jak Mistrz jego i on głosi „chwałę na w yso­

kości B o g u ” i pokój doradza „ludziom dobrej w oli”

(Łuk. II, 14).

Nr. 2 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł u ck i 39

W ła d za n ie p o jęta

Już zaś, jak naucza Sobór Trydencki (Ses. X XII, r. 1) Jezus Chrystus ustanow ił podczas ostatniej W ie­

czerzy kapłaństw o i ofiarę N ow ego Zakonu: „Bóg nasz i Pan raz tylko, co prawda przez śm ierć chciał się B ogu Ojcu ofiarować na ołtarzu Krzyża, celem d o­

konania w iecznego odkupienia. Poniew aż jednak ra­

zem ze śm iercią nie miało się skończyć jego kapłań­

stwo (Żyd. VII, 24), dlatego w czasie ostatniej W ie­

czerzy, w tej nocy, której był w ydany (I Kor. XI, 23) pragnąc zostawić ob lu b ien icy swej, Kościołowi, jak te­

go natura ludzka się domaga, widomą ofiarę, któraby odtwarzała krwawą ofiarę mającą się raz tylko speł­

nić na krzyżu, pragnąc nadto, aby pamięć jej do koń­

ca wieków przetrwała (I Kor. XI, 24 nn.), a moc jej służyła na odpuszczenie codziennych naszych grze­

chów, og ło sił siebie kapłanem na w ieki w edle porząd­

ku M elchizedechow ego (Ps. CIX, 4), a ciało swoje i krew pod postaciam i chleba i wina Bogu Ojcu zło­

żył w ofierze i pod temiż postaciam i do pożyw ania je podał apostołom , których wówczas ustanow ił kapłana­

mi N ow ego Zakonu, oraz nakazał im i ich następcom w kapłaństwie dokonyw ać ofiary temi słowy: „To czyń­

cie na moją pam iątkę” (Łuk. X XII, 19; I Kor. XI, 24).

Od owej chwili zaczęli apostołowie i ich następcy w kapłaństw ie składać B ogu ową „ofiarę czystą”, prze­

pow iedzianą przez proroka Malachjasza, przez którą imię Boże w ielkie jest m iędzy narodami (Zob. Malach.

U ), a która odtąd po w szystkich częściach ziemi 1 o każdej god zin ie dnia i n ocy w znoszona do nieba, az do końca wieków, nieustannie ziszczać się będzie.

Jest ona prawdziwą czynnością ofiarną, nie sa- mym znakiem tylko; okazuje swą moc skuteczną, go- ludzi z obrażony grzecham i majestatem Boga.

k ° ^ ar^ *3 przebłagany, użycza łaski i daru po- u y i odpuszcza największe nawet g rzech y ” (Św. Sob.

ry ' se s- XXII, r. 2). Objaśnia to tenże Sobór Try­

40 M ie sięc z n ik D ie c e z ja ln y Ł ucki Nr. 2

dencki następującem i słowy: „Jedna bowiem i ta sa­

ma jest ofiara, ten sam jest teraz za pośrednictwem kapłanów ofiarnik, który wówczas sam ego sieb ie od­

dał na krzyżu, a tylk o sposób ofiarowania jest od­

m ien n y ” (Św. Sobór Tryd. ses. X II, r. 2).

Jasno wynika stąd niew ypow iedziana dostojność kapłana katolickiego, który posiada władzę nad Cia­

łem Jezusa Chrystusa i cudownym sposobem sprowa­

dza go na ołtarze oraz rękami niejako Zbawiciela B o ­ żego składa w iecznem u majestatowi Boga n iesk oń cze­

nie miłą mu ofiarę. „Są to rzeczy zadziw iające”, woła słusznie św. Jan Chryzostom, „zadziwiające i niepoję­

te ” (O kapłaństwie, ks. III, 4, Mignę P. G. XLVIII, 642).

Ale pozatem kapłan otrzym ał n ietylk o władzę nad prawdziwem Ciałem Jezusa Chrystusa, ale u zysk ał też w ydatny i bardzo ro zległy wpływ na m istyczne ciało Jego, to jest na K ościół. N ie potrzeba, Czcigodni Bra­

cia, rozw odzić się długo nad uw ydatnieniem przepięk­

nej nauki o m istycznem ciele Jezusa Chrystusa, któ­

ra tak miłą była św. Pawłowi. Uczy ona, że Boża o so­

ba W cielon ego Słowa oraz w szyscy, których jako bra­

ci przygarnął i do których dociera Boże jego tchnie­

nie, jedną niejako tworzą społeczność, której Głową jest Chrystus. Kapłan zaś jako zw ykły szafarz w szyst­

kich prawie sakramentów rozprowadzających niby strumyki łaskę Zbawiciela na całą sp ołeczn ość ludzką, na to jest ustanow iony „szafarzem tajemnic B ożych ” (Kor. IV, 1), żeb y je rozdzielał poszczególnym człon­

kom m istycznego ciała Jezusa Chrystusa. D latego stoi u boku w iernych w każdej ważniejszej godzinie śm ier­

telnego ich życia, aby mocą od Boga otrzymanej wła­

dzy darzył ich tą łaską, która jest początkiem życia nadprzyrodzonego, albo pom nażał już posiadaną. K ie­

dy człow iek na świat przychodzi, kapłan uwalnia go

przy chrzcielnicy od w iny pierworodnej i udziela mu

szlach etn iejszego i cenniejszego życia, m ianow icie ż y ­

cia nadprzyrodzonego, czyniącego go synem Boga

ł Kościoła. A by zahartować go do walki duchowej,

N r. 2 M ie s ię c z n ik D iecezja ln y Łucki 41

kapłan specjalną obdarzony godnością, zalicza go przez sakrament Bierzm owania w szeregi żołnierzy Chrystusowych. Kiedy zaś pacholę już rozpoznać i ocen ić um ie chleb anielski, kapłan żywi je i pokrze­

pia tym żyw ym i żyw ot dającym pokarmem. J eśli zaś upadnie, podnosi go sługa K ościoła przez sakrament pokuty i w im ieniu i m ocy Bożej go wzmacnia. Gdy natomiast małżeństwo wzywa go niejako do w spół­

pracy z twórczą potęgą Boga, aby dar życia prze­

szedł na potom nych i rosła liczba nietylko w iernych na ziemi, ale także błogosław ionych w szczęśliw ości wiecznej, i w ów czas wspiera go kapłan, błogosław iąc jego m ałżeństwo i czystą jego m iłość. Kiedy wkońcu zbliża się kres śm iertelnego życia, a człowiekowi p o­

trzeba m ocy i pom ocy, by m ógł stanąć w obliczu Bo- ga-Sędziego, znowu przychodzi sługa Jezusa Chrystu­

sa, pochyla się nad zbolałem ciałem um ierającego, nam aszcza je olejem świętym , rozgrzesza go i p o cie­

sza. Towarzysząc w

sposób wiernym podczas ca­

łej ich ziemskiej pielgrzym ki i zaw iódłszy ich po sa­

me bramy w ieczności, kapłan odprowadza ich zwłoki do grobu, odmawiając nad trumną ich m odły litur­

giczne, tchnące nadzieją nieśm iertelną. Nie zapomina jednak i o duszach ich, a jeśli potrzeba im oczyszcze ­ nia i ulgi, w spiera je swemi modłami. W skazując w ier­

nym drogę prawą, niosąc im ulgę i zbawienie, udzie­

lając darów niebiańskich, spieszy im nieustannie z po­

mocą, od urodzenia aż do grobu, aż do radości n ie­

biańskich.

S łu g a p rze b a c ze n ia

Z pośród w ielu władz, które kapłan ku dobru mi­

stycznego ciała Jezusa Chrystusa posiada, zamierza­

my się rozw ieść dłużej nad jedną, w ym ienioną już w y­

że]; mamy na m yśli ową władzę, „której—aby przyto­

czyć zdanie św. Jana Chryzostoma — B óg nie udzielił

ani aniołom ani archaniołom ” (O k a p ła ń stw ie , ks. III,

5), m ianowicie władzę odpuszczania grzechów: „któ­

42 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

rych odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; a któ­

rych zatrzym acie, są zatrzym ane” (Jan XX, 23). Pełna tajemniczej grozy jest ta władza i tak B ogu tylko wła­

ściwa, że nawet pycha ludzka m usiałaby odrzucić mo­

żliw ość powierzenia jej ludziom śmiertelnym: „Któż może odpuszczać grzechy, jeśli nie sam B ó g ” (Mar.

II, 7).

I naprawdę, widząc człow ieka taką sprawującego władzę, nie m ożem y pow strzym ać się, aby, nie na spo­

sób faryzeuszów , ale pod wpływem w ielkiego zdum ie­

nia nie powtórzyć słów : „Któż jest ten, co nawet grze­

chy o d p u sz c z a ? ” (Łuk. V II, 49). A jednak Chrystus, B óg-człow iek, „który miał i ma moc na ziemi odpu­

szczania grzech ów ” (Luk. V, 24), podzielił się nią z ka­

płanami w tej myśli, aby w nadmiarze m iłosierdzia B ożego um ożliwić oczyszczen ie duszy, którego p otrze­

bę sum ienie ludzkie tak głęboko odczuwa.

Stąd w ielka w ypływa pociecha dla każdego w ino­

wajcy, niepokojonego w yrzutsm i sum ienia i żałujące­

go, bo słyszy nad sobą w ypow iedziany w im ieniu Boga w yrok: „Ja cię rozgrzeszam z grzechów tw o ich ”. Cho­

ciaż sły szy go z ust takiego człowieka, który sam musi p rosić innego kapłana o wyrok podobny, nie um niej­

sza to w jego oczach w ielkości zm iłowania B ożego, lecz wydaje się ono jeszcze w znioślejsze: poznaje b o ­ wiem, że to i*aczej ręka Boża, niż ludzka dokonuje zdum iewającego tego dzieła. D laczego — aby przyto­

czyć słowa sławnego pisarza, który z rzadką u św iec­

kich przenikliw ością mówi o rzeczach św iętych—„ile kroć kapłan, drżąc na m yśl o własnej niegodności a ogrom ie piastowanej władzy, w zniesie nad p och y ­ loną głową naszą pośw ięcone swe ręce; ilekroć upo­

korzy się tem, że stał się szafarzem krwi świętego

przymierza; ilekroć wypowie zdum iony słowa, dające

żywot; ilekroć sam pełen w iny rozgrzeszy grzesznika,

powstajem y od jego stóp z tem przeświadczeniem ,

żeśm y nie dopuścili się czegoś n iegodnego... W szakże

klękając u stóp człowieka, przedstaw iającego osobę

Nr. 2 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł ucki 43

Jezusa Chrystusa, czynim y to w tej m yśli, aby uzy­

skać bezcennną god n ość dzieci i synów B ożych ”. (Man- zoni, O sse rv a zio n i su lla m orale cattolica, r. X Y IiI).

Skoro ta władza, osobnym sakram entem pow ie­

rzona kapłanowi, z n iezniszczalnego wypływa charak­

teru, przez który stał się kapłanem na w iek i” (Zob.

Ps. CIX, 4), na podobieństw o Tego, w którego kapłań­

stwie uczestniczy, dlatego nie jest znikom a i przem i­

jająca, ale stała i trwała. Chociażby kapłan z ułom no­

ści ludzkiej popadł w błędy i hańbą się okrył, nie zdoła nigdy zetrzeć z duszy charakteru kapłańskiego.

A nadto zdobywa w sakram encie kapłaństwa nietylko ten charakter kapłański, nie tylko owe wzniosłe, w y ­ żej w ym ienione uprawnienia, ale w zbogaca się jeszcze nową, osobną łaską i osobną pomocą. Jeśli tylko ze­

chce ochoczo i wiernie w spółpracować z działaniem niebiańskim tych darów, będzie m ógł zawsze godnie i bez zniechęcenia w ypełniać trudne obowiązki swego stanu i uniknie się tej strasznej odpow iedzialności, przed którą drżeli nawet tacy m ocarze chrześcijań­

sk iego kapłaństwa jak Chryzostom, Am broży, Grze­

gorz W ielki, Karol Borom eusz i w ielu innych.

A p o s to ł p r a w d y i m iło śc i

Kapłan jest nadto sługą Chrystusowym i szafarzem tajemnic Bożych (Zob. I Kor. IV, 1) także w ogłosze­

niu słow a” (Dz. Ap. VI, 4) i to z obowiązku, którego odrzucić nie może i z nakazu Zbaw iciela, którego mu pominąć nie w oln o: „Idźcie w ięc i nauczajcie w szyst­

kie narody..., nauczając je, by przestrzegały w szyst­

kiego, cokolw iek wam przekazałem ” (Mat. XXVIII, 19> 20). K ościół Jezusa Chrystusa, stróż i nieom ylny n auczyciel Objawienia B ożego, rozdziela wszędzie za pośrednictwem kapłanów skarby prawdy Bożej, g ło ­ sząc tego, który jest „Światło prawdziwe, które ośw ieca każdego człowieka, gd y na ten świat p rzych od zi”

(Jan I, 9) i Bożą rozsiewa hojnością owo nasienie,

małe co prawda i przez mądrość ludzką wzdardzone,

44 M ie sięc z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

które jednak na podobieństw o ziarna gorczycznego m ocne i głębokie zapuszcza korzenie w duszach tych, którzy szczerze pożądają prawdy, i które staje się drzewem tak mocnem i niewzruszonem , iż żadne burze zniszczyć go nie m ogą (Zob. Mat. X III, 31 — 32).

W śród różnorakich błędów, zrodzonych przez um ysł ludzki, nadęty bezprawną i nieokiełznaną swa­

wolą, wśród p ow szechnego upadku obyczajów, spow o­

dowanego niegodziw ością ludzką, K ościół B oży stoi niby latarnia morska, wskazująca statkom drogę p o­

śród ciem ności; on to gani w szelkie odchylenie na je­

dną albo drugą stronę, on wszystkim razem i każde­

mu z osobna wskazuje drogę prawą. I biada nam, gdyby ta latarnia, nie mówimy, w ygasła — bo niew ąt­

pliw ie na podstaw ie niezm iennych obietnic Chrystuso­

w ych nigdy się to nie stanie—ale, gd yb y nie pozw o­

lono jej rozsiew ać sw oich blasków. W szyscy widzą już jasno, jak głęboko ludzkość upadła przez to, że zuchwale odrzuciła Objawienie B oże a przyjęła zwo­

dnicze wskazania błędnej filozofji i m oralności, pod­

szyw ającej się pod imię nauki. Jeśli ludzkość wśród powodzi błędów i w ystępków nie stoczyła się jeszcze na samo dno upodlenia, zawdzięcza to prawdzie chrze­

ścijańskiej, przenikającej do w szystkich narodów. Ko­

ściół bowiem spełnia pow ierzone sobie „głoszenie sło ­ w a” przez kapłanów swoich, stojących na w szystkich szczeblach hierarchji, których w ysyła na cały świat, aby niestrudzenie głosili ową prawdę, która jest je­

dyną podstawą w szelkiej cyw ilizacji i bez której ża­

dnej cyw ilizacji zachować nie można.

Słowo kapłana dociera do w szystkich ludzi i nie­

sie im światło i pokrzepienie; słowo kapłana wynurza się pogodnie nawet z najgłębszego wiru pokus i złu­

dzeń, zachęca do cnoty i nieustraszenie obw ieszcza p ra w d ę: ową prawdę, która blaskiem swym rozśw ie­

tla trudna zagadnienia życia ludzkiego i do ładu je

sprowadzę; zachęca do takiej cnoty, jakiej nie złamą

N r. 2 M ie się c z n ik D ie ce zja ln y Łucki 45

żadne przeciw ności, której nawet śm ierć nie zniszczy, raczej zapewni jej stałość i nieśm iertelność.

Jeśli zaś po kolei rozpatrzym y przykazania, które kapłan, by w iernie sp ełn ił swe zadanie, często przy­

pominać musi, i jeśli rozważym y wewnętrzną ich siłę, stwierdzim y niewątpliwie wielki i dobroczynny wpływ jego na odnow ienie obyczajów i uspokojenie um ysłów.

Dzieje się zwłaszcza wtenczas, k iedy w ielkich i ma­

łych poucza o tem, jak krótkie i przemijające jest życie doczesne, jak znikom e są dobra ziem skie a bez­

cenne dla duszy nieśm iertelnej dobra duchowe oraz jak surow y będzie wyrok S ędziego w iecznego, który nieom ylnem spojrzeniem Swych oczu w szystkie serca przenika „i odda każdemu w edług uczynków jego”

(Mat. 16, 27). Niema środka skuteczniejszego, niż ta­

kie i tym podobne pouczenia, na uśm ierzenie rozbu­

dzonych namiętności, na ukrócenie nadm iernego ubie­

gania się o dobra ziem skie. Chciwość ta znieprawia i upadla, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, tyle dusz i powoduje, że poszczególne warstwy społeczne miast w spierać się wzajemnie, nam iętnie się zwalczają. Dziś, kiedy egoizm krzewi się niezm iernie, k iedy wszędzie prawie wybuchają spory namiętne i zgubna rodzi się mściwość, pow inniśm y tem więcej i tem gorliwiej gło­

sić i przypom inać „nowe przykazanie” (Jan X III, 14) Jezusa Chrystusa, przykazanie m iłości, w szystkich o b o­

wiązujące, nie mające i nie w yłączające nawet wroga.

W ciągu dwudziestu wieków w ym ow nie i jasno Przejawiła się zbawienna moc słow a kapłańskiego, w którem odtwarza się i odbija „żywa mowa Boża...

1 skuteczna i przeraźliwsza, niźli wszelaki miecz z obu stron o stry ”, a które stało się „przenikające aż do roz­

dzielenia duszy i d ucha” (Zob. Żyd. IV, 12) i wszę­

dzie zachęca ludzi do w zniosłych i bohaterskich czy­

nów i uszlachetnia serca.

W s z e l k i e dobrodziejstwa, które społeczeństw o

chrześcijańskie przyniosło światu, sięgają korzeniem

jako do od ległego początku sw ego: do słowa i do tru­

46 M ie sięc z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

du katolickiego kapłana. Daje to nam niezłom ną na­

dzieję na przyszłość, skoro wedle nieprzedaw nionych obietnic Jezusa Chrystusa mamy „mocniejszą m ow ę”

(II Piotr. I, 19).

Także dzieła m isyjne, wykazujące tę samą w spa­

niałą żyw otność, jaką z m ocy Bożej posiada Kościół, rozwijają się i postępują głów nie dzięki kapłanom, którzy w niezmiernym i niew ypow iedzianym trudzie rozszerzają jako krzew iciele wiary i m iłości granice Królestwa B ożego na ziemi.

P o śred n ik m ię d z y B ogiem a lu d źm i

Kapłan jest wkońcu, podejmując rów nież i w tej dziedzinie posłannictw o Jezusa Chrystusa, który „spę­

dzał noc całą na rozm owie z B ogiem ” (Łuk. YI, 12), i „zawsze żyje, aby się wstawiał za n am i” (Żyd. V II, 25), publicznym i urzędowym pośrednikiem wobec Boga dla wszystkich. Na nim spoczyw a obowiązek składa­

nia B ogu Najwyższemu nietylko „ofiary ch w ały” (Ps.

XLIX, 14) w łączności z modłami publicznem i. On to w psalmach, błaganiach i hymnach, w yjętych po więk­

szej części z Pism a św., przynosi codziennie B ogu po wiele razy hołd w inny i spełnia w ten sposób w im ie­

niu ludzi obow iązek przebłagania tak potrzebny w cza­

sach dzisiejszych, jak nigdy przedtem burzliwych i p o­

m ocy Bożej potrzebujących. Kto w ypowie, ile klęsk m odlitwy kapłana odw róciły od występnej ludzkości i ile i jak niew ypow iedziane dobrodziejstwa na nią sprowadziły ?

Jeśli już modlitwa prywatna posiada tak u ro czy ­ ste i obronne obietnice Jezusa Chrystusa (Zob. Mat.

VII, 7 — 11; Mar. XI, 24; Łuk. XI, 9 — 13); to n ie­

wątpliwie większą jeszcze m ocą i skutecznością od­

znaczają się m odły urzędowe, ofiarowane w im ieniu K ościoła, umiłowanej oblubienicy Zbawiciela. Chociaż chrześcijanie w szczęściu zbyt często zapominają o B o­

gu, jednak w głębi duszy żywią to niezłom ne prze­

konanie, że modlitwa ufna w szystko u B oga uprosić

N r. 2 M ie s ię c z n ik D ie ce zja ln y Ł ucki 47

może, i dlatego w w szystkich okolicznościach ży cio ­ wych uciekają się do tej m odlitwy i proszą o nią ka­

płanów w czasie niepow odzeń osobistych lub klęski powszechnej. Od m odlącego kapłana domagają się p ociech y w w szelkiego rodzaju nieszczęściach; do n ie­

go uciekają się, prosząc o pom oc niebiańską w cza­

sie całej swej ziem skiej pielgrzym ki. Naprawdę „ka­

płan stoi pom iędzy Bogiem a ludzką naturą; z nieba podaje nam dary Boga, do nieba wznosi m odlitwy i jedna nas z rozgniewanym B ogiem ” (Św. Jan Chry- zost., Horn. 5 na I z a ja s z a ).

Zresztą, jak w spom nieliśm y w yżej, zdaje się, że nawet w rogowie K ościoła dostrzegają i uznają wielką godność i siłę kapłaństwa katolickiego, skoro napierw - szem m iejscu i z szczególniejszą gw ałtow nością zwal­

czają kapłanów, w iedząc dobrze, jak ściśle K ościół związany jest ze swymi sługam i. Ci sami nakoniec w ro­

gowie, którzy tak zaciekle występują przeciw kapłań­

stwu, zwalczają też namiętnie Boga, a to przynosi ka­

płanom szczególn y zaszczyt i czyni ich tem czcigod­

niejszymi.

II

CNOTY I WIEDZA KAPŁAŃSKA

Olbrzymia jest zatem, Czcigodni Bracia, godność kapłańska. Szczytnego jej blasku nie zaciem nią opła­

kane i pożałow ania godne przew iny nielicznych ka­

płanów z ułom ności natury ludzkiej sp ełnione. Rzad­

kie te uchybienia nie m ogą pogrzebać w niepam ięci zasług tylu kapłanów, w ybitnych cnotami, wiedzą, gor- iw ością, męczeństwem . Tem więcej, że niegodność człow ieka nie uniew ażnia jego czynności kapłańskich;

wiadomo bowiem, że n iegodność kapłana nie narusza w ażności sakram entów, które skuteczność swoją czer-

^ Zn ^rw^ J0zusa Chrystusa, a nie z świętości kapła­

na. Owe środki w iecznego zbawienia działają, żeby uzyc określenia teoligieznego „ex opere op erato” (z we­

wnętrznej swojej dzielności).

48 M ie s ię c z n ik D ie ce zja ln y Ł u cki Nr. 2

Jasną jednak jest rzeczą, że godność taka doma­

ga się od wszystkich, którzy nią zaszczyceni zostali, w zniosłości ducha, czystości serca i nieskazitelności życia, odpowiadającej majestatowi i św iętości posłan­

nictwa kapłańskiego. Ono to, jak nadm ieniliśm y, p o ­ stawiło kapłana jako pośrednika pom iędzy B ogiem a ludźmi, w zastępstwie i z nakazu tego, o którym powiedziano, że jest „jeden pośrednik B oga i ludzi, człow iek Jezus C hrystus” (I Tym. II, 5).

Kapłan pow inien w ięc w miarę sił sw oich dążyć do doskonałości tego, którego sprawuje posłannictwo, pow inien św iętością życia i dobremi uczynkam i p rzy­

podobać się Bogu, poniew aż B óg ponad dym kadziel­

ni, ponad przepych świątyń ceni i miłuje cnotę. „Po­

nieważ (kapłani) stoją — jak mówi św. Tomasz — p o­

m iędzy Bogiem a ludźmi, pow inni jaśnieć czystością sum ienia w obliczu Boga i dobrej sław y zażywać u lu ­ dzi” (S u m . Theol., S u ppl., q. 36, a. I ad 2).

Kto przeto św ięty urząd piastuje, a życie w iedzie gorszące, dopuszcza się profanacji i staje się św ięto­

kradcą: „Kto nie jest św ięty, nie pow inien świętych sprawować czyn n o ści” ( D e c re t . dist. 88, kan. 6).

Dlatego już w Starym Testam encie nakazał Bóg swoim kapłanom i lewitom: „Niechże tedy świętym i będą, bom i ja Św ięty jest, Pan, który ich uśw ięcam ” (Lew. XXI, 8). Mądry bardzo król Salomon zaś tak prosi w pieśni na pośw ięcenie świątyni wyraźnie do B oga dla synów Aarona: „Kapłani twoi niech się ob ­ loką w sprawiedliw ość a św ięci twoi niechaj się we­

se lą ” (Ps. CXXXI, 9). Naprawdę, Czcigodni Bracia — przytaczam y tu słowa św. Roberta B ellarm in a— „jeśli tak wielkiej spraw iedliw ości i św iętości i żarliwości wym agano od ow ych kapłanów, którzy owce i woły ofiarow ali i w ysławiali Boga za dary doczesne, cze­

góż, pytam się, żądać będą od tych kapłanów, którzy Baranka B ożego składają w ofierze i za w ieczne dzię­

kują dobra”? ( E x p la n a t. in P salm os, Ps. CXXXI, 9).

„Wielka jest co prawda god n ość prałatów — powiada

N r. 2 M ie sięc z n ik D ie c e z ja ln y Ł u ck i 49

św. W aw rzyniec Justynjan — ale wieksze jest brze­

mię: Na w ysokim stopniu postawieni są na oczach lu ­ dzi, godzi się przeto, aby w oczach W szystkow idzą- cego stanęli na w yżynach cnoty; inaczej bowiem w y­

w yższeni są nie na zasługę, lecz na własną zgu b ę”

(D e instit. p r a e l, r. II).

N a śla d o w a n ia C h ry stu sa

W rzeczy samej w ym ieniliśm y już krótko w szyst­

kie pow ody na wykazanie w zniosłości kapłaństwa ka­

tolick iego. Przychodzą nam one znowu na m yśl, k ie­

dy pragniem y usilnie zachęcić kapłanów do całkow i­

tej świątobliw ości życia, do której są zobowiązani. Jak bowiem u czy D októr A nielski, „do god n ego sprawo wania św ięceń nie w ystarcza zwykła dobroć (moralna), lecz wym aga się dobroci w y b itn ej: jak ci, którzy przyjęli św ięcenia ponad lud w stopniu św ięcenia są postaw ieni, tak też św iętością powinni ten lud prze­

w yższać”. (S u m . Teol. U zu p., q. 35, r. I ad 3). W szak­

że ofiara Eucharystyczna, w której nieskalany Bara­

nek, gładzący grzechy świata, ofiaruje się Bogu, w szcze­

gólniejszy sposób domaga się od kapłana, aby św ię­

tością życia i czystością obyczajów wedle sił p rzyp o­

dobał się B ogu, któremu codziennie przynosi ową naj­

czcigodniejszą ofiarą będącą Słowem Bożem, które z m iłości stało się człowiekiem . D latego K ościół przez usta biskupa napomina diakona przyjm ującego św ię­

cenia kapłańskie. „Rozważcie, co czynicie, naśladuj­

cie oo spraw ujecie”. (P on tif. R om . p r z y św ięć. kapł.).

Kapłan jest pozatem szafarzem łask B ożych, które ze źródła wypływają z sak ram en tów : nie godzi się, aby taki szafarz sam był pozbaw iony tej drogocennej łaski, albo w artości jej nie uznawał i opieszale jej bronił. Nadto kapłan ma uczyć prawd wiary; ależ nie można godnie i skutecznie wykładać prawd religijnych, jeśli cnota nie potwierdza pouczania w e­

dle przysłow ia: „Słowa poruszają, przykłady p ocią­

gają • Kapłan ma również obowiązek obwieszczania

50 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł u ck i Nr. 2

prawa ew angelicznego; jeśli przeto pragnie, aby słu ­ chacze prawo to przyjęli, osiągnie to najpewniej i naj­

skuteczniej z pom ocą łaski Bożej, jeśli lud ujrzy, że kaznodzieja sam św iętością życia i własnym przykła­

dem głoszone prawdy potwierdza. P rzyczyn ę tego ob­

jawu podaje przenikliwie św. Grzegorz W ielkitem isłow y:

„Taki głos łatwiej trafia do serca słuchaczy, który zaleca życie kaznodziei, poniew aż w ykonanie tego, co Dakazuje, ułatwia własnym przykładem , pokazując, jak n ależy postępow ać” (Listy, ks. I, list 25). Święte k sięgi pouczają nas, że tak właśnie postępow ał boski Zba­

wiciel, który „począł czynić i u c z y ć ” (Dz. Ap. I., 1);

a tłum y witały go radosnem i okrzykami n ietylk o dla­

tego, że „nigdy człow iek nie przemówił tak, jak ten w łaśnie” (Jan VII, 46), ale głów nie z teg o powodu, że

„dobrze w szystko u czy n ił” (Mar. V II, 37). Tych zaś, którzy „mówią, ale nie czyn ią” m ożnaby przyrównać do pism a uczonych i do faryzeuszów , których Chrystus zganił — nie naruszając jednak pow agi słowa Bożego, które głosili z urzędu—kiedy temi słow y lud napomi­

nał: „Na katedrze mojżeszowej zasiedli uczeni i fary­

zeusze. W szystko zatem, eokolw iek wam powiedzieli, zachowajcie i u czy ń cie” (Mat. X X III, 2, 3). K tokolw iek przykładem w łasnego życia nie poleca prawdy prze­

dłożonej, ten niewątpliwie niszczy jedną rękę, co drugą zbudował. Łaskawie natom iast błogosław i B óg trudom tych nauczycieli Ewangelji, którzy wpierw zaczynają z całej duszy pracować nad własnem uświęceniem ; wtedy zjawiają się obficie kwiaty i ow oce ich ap ostol­

stwa, potem ich zroszone, a oni sami w czasie żniw wrócą z w eselem , niosąc snopy sw oje” (Ps. XXV, 6).

N ależy jeszcze nadm ienić, że kapłan niebezpieczną bardzo popełnia pom yłkę, jeśli pod wpływem źle p o ­ jętej gorliw ości zaniedbuje w łasne uśw ięcenie, a w szyst­

kie swe siły pośw ięca pracom zewnętrznym , choćby najlepszym , sw ego posłannictwa. Tak bowiem p ostę­

pując, n ietylko na szwank naraża wieczne swoje zba­

w ienie — czego lękał się dla siebie apostoł narodów,

Nr. 2 M ie sięc z n ik D ie c e z ja ln y L uckl 51

temi słow y: „Karzę ciało moje i w niew olę podbijam, bym snać, gd y nauczam innych, sam nie został od­

rzu con y” (I Kor. IX, 127) — ale, choćby nawet łaski Bożej nie utracił, zagubi w sobie nieuchronnie owo dobroczynne tchnienie Ducha Ś w iętego”, które udziela zadziwiającej pom ocy i skuteczności zewnętrznym czynnościom apostolstwa.

Jeśli zresztą w szystkich chrześcijan obowiązuje to przykazanie: „Bądźcież ted y doskonałym i, jak i oj­

ciec wasz nieb eski doskonały jest” (Mat. V, 48), o ile więcej powinni do siebie odnosić te słowa Mistrza B oże­

go kapłani, którzy osobnem wezwaniem Boga do ści­

ślejszego naśladowania Jezusa Chrystusa są powołani.

D latego też K ościół n ałożył na w szystk ich d uchow ­ nych surow y ten obow iązek, włączając go do ustaw sw oich: „Duchowni powinni świętsze, niż ludzie św iec­

cy w ieść życie wewnętrzne i zew nętrzne i p rzyśw ie­

cać im przykładem cnót i wzorowem życiem ” (Cor.

Iur. C an., kan. 124). Ponieważ zaś Kapłan „miasto Chrystusa poselstw o sprawuje” (II Kor. Y, 20), dlatego pow inien tak żyć, aby do siebie mógł odnieść te sło­

wa apostolskie: „Bądźcie naśladowcam i moimi, jakom ja jest naśladowcą C hrystusa” (I Kor. IV, 16; XI, 1);

powinien żyć jak drugi Chrystus, który blaskiem swej cnoty ośw iecał całą ludzkość i jeszcze oświeca.

P o b o żn o ść k o p ła ń sk a

Lubo w duszy kapłana w szystkie cnoty krzewić si3 mają, przystoją jednak niektóre w szczególniejszy sposób sługom Bożym . Przedew szystkiem pobożność, w edle napom nienia A postoła narodów danego w ielce um iłowanem u uczniowi T ym oteuszow i: „A ćwicz się w p ob ożn ości” (I Tym. IV, 7). Skoro bowiem kapłan tak ściśle, tak serdecznie i często z Bogiem przestaje, wynika stąd jasno, że w szystkie jego czynności prze­

siąknięte być muszą pobożnością. Ponieważ zaś p o ­

bożność „do w szystk iego jest p ożyteczna” (Tamże IV, 8),

tern więcej potrzebna jest do kapłańskiego zadania.

52 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Łucki Nr. 2

Gdzie brak lub następuje zaniedbanie pobożności, tam nawet najświętsze zajęcia i najwznioślejsze obrzędy odbywają się m echanicznie i z przyzw yczajenia. Skoro niema w nich ducha, niema też życia. Ale pobożność, o której, Czcigodni Bracia, mówimy, nie jest pow ierz­

chowną i czysto zewnętrzną pobożnością, która je­

dynie schlebia duszy, ale jej nie żywi ani do św ię­

tości nie pobudza; mamy raczej na m yśli ową grun­

tow ną pobożność, która nie ulega zmiennym nastro­

jom duszy, ale opiera się na tak m ocnych podstaw ach wiary i rozbudza tak silne przekonania, że kto ją posiada, oprzeć się zdoła wszelkim pokus podm u­

chom.

Chociaż przedew szystkiem wznosić się winna do Ojća w niebiesiecb, niech niem niej obejmuje Bogarodzi­

cę Dziewicę. Kapłani bowiem mają z gorętszą niż św ieccy do Matki Bożej odnosić się m iłością, poniew aż, jak kapłan ściśle jest zw iązany z Chrystusem, tak też Marja na zawsze złączona jest z Boskim Zbawicielem .

C elibat

Inną przepiękną, a z pobożnością ściśle złoczoną ozdobą kapłaństwa katolickiego jest czystość obycza­

jów, która duchownych obrządku łacińskiego, posia­

dających święcenia w yższe w całej pełni i w zupełnem oddaniu tak silnie obowiązuje, że gd y się jej sprzenie­

wierzają, popełniają tem samem świętokradztwo (C od.

Iur. C an., can. 132, § 1).

Chociaż prawo takie nie wiąże duchownych Ko­

ścioła w schodniego, jednak i tam jest celibat k ościelny w w ielkiem poważaniu, a w pew nych wypadkach, zwłaszcza gdy chodzi o w yższe stopnie hierarchji — jest warunkiem i nakazem.

Że cnota ta przystoi sługom Bożym , poznajem y już w świetle rozumu. Skoro bowiem „Bóg jest du­

chem ” (Jan IV, 24), wydaje się rzeczą bardzo odpo­

wiednią, aby ten, co się Bogu oddaje na służbę, p o­

niekąd „w yzbył się cia ła ”. Już starzy Rzym ianie uw a­

Nr. 2 M ie się c z n ik D ie ce zja ln y Ł ucki 53

żali to za bardzo stosowne. Kiedy najsławniejszy ich mówca przytoczył starodawne ich p ra w o : „Do bogów przystępuj w czysto ści”, tem i je słowy objaśnił: „Pra­

wo nakazuje przystępow ać do bogów w czystości, to jest z czystą duszą, od której w szystko zależy; nie w y­

łącza to czystości ciała, bo należy to tak rozum ieć, że skoro dusza przew yższa ciało, a uważa się, że należy je zachować w czystości, więc tembaraziej trzeba dbać o czystość d u szy” (M. T. Cic., D e leg. ks. I I r. 8, 10).

W księgach Starego Testam entu zaś nakazał Mojżesz w im ieniu Boga Aai’onowi i synom jego, by w ciągu tygodnia, w którym odbywały się ich św ięcenia, nie w ychodzili z namiotu, a tem samem zachowywali przez w szystkie te dni wstrzem ięźliwość (Job. Lev. V III, 33-35).

A od sługi N owego Zakonu, który tak bardzo przew yższa kapłana Starego Zakonu, wym aga się bez wątpienia większej jeszcze czystości. Pierw sze zarysy celibatu zawarte są w 33 Kanonie Soboru Elwiryjskie- go, który odbył się na początku czwartego wieku, k ie­

dy srożyło się jeszcze prześladow anie chrześcijan, co św iadczy o tem, że celibat dawno już b ył w zw ycza­

ju. Przepis ów prawny nad&je tylk o moc prawną p e­

wnemu, że tak powiem y, postulatowi, wypływającem u z E w angelji i z nauki apostołów. Ponieważ Mistrz Bo­

ży, którego wysławiam y jako „kwiat Matki D ziew icy”

(Zob. B re v . R z y m ., Hymn. ad Laud. in festo SS. Nom.

Jesu), zawsze tak w ysoko stawiał dar czystości, że w y­

nosił go ponad zwykłą cnotę ludzką (zob. Mat. XIX, 11); poniew aż od najm łodszych lat chciał się w ycho­

wać w domu nazaretańskim, razem z Marją i Józefem, żyjącym i w dziewictwie; ponieważ szczególną m iłością pokochał czyste dusze jak Jana Chrzciciela i Jana Ewangelistę; poniew aż nakoniec wierny tłumacz pra­

wa ew angelicznego i nauki Chrystusowej, A postoł na­

rodów, wysławia bezcenne dziew ictw o—zwłaszcza, o ile

się przyczynia do gorliwej służby B ożej—pisząc: „Kto

bez żony jest, stara się o to, co Pańskiego jest, jakby

się podobał B o g u ” (I Kor. V II, 32), dlatego m usiało

54 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł ucki Nr. 2

to wszystko, Czcigodni Bracia, ten w ywołać skutek, że kapłani N owego Przym ierza usłyszeli wezwanie n ie­

biańskie do wyjątkowej tej i jedynej cnoty i zapra­

gnęli przyłączyć się do liczb y tych, „którym dano jest pojąć to sło w o ” (zob. Mat. XIX, 11), oraz dobrowolnie przyjęli ten obowiązek, który później stał się wiążą­

cym przepisem w całym kościele Łacińskim . W szakże Sobór Kartagifiski pod koniec wieku czwartego za­

chęca: „abyśmy rów nież zachowali to, czego uczyli apostołow ie i sama przestrzegała starożytn ość” (Sob.

Kart. II, kan. 2; zob. Mansi, C ollea. C onc. t. III. 1. 191).

Niebrak też nawet u najw ybitniejszych Ojców Ko­

ścioła W schodniego świadectw, w ysławiających w znio­

słość celibatu k ościeln ego i dowodzących, że także w tej sprawie panowała w owym czasie m iędzy K ościo­

łem Zachodnim a W schodnim zgoda tam wszędzie, gdzie przestrzegano surow szych zasad życia. Tak w ięc,—żeby tylko znakom itsze przytoczyć przykłady—

św. Epifanjusz pod koniec czwartego wieku oświadcza u roczyście, że celibat rozciąga się aż na subdiako- nów: „Kto dotąd żyje w m ałżeństwie i dzieci w ycho­

wuje, tego, chociażby b y ł mężem jednej żony, (Ko­

ściół) w żaden sposób do św ięceń diakona, kapłana, biskupa, ani subdiakona nie dopuszcza; dopuszcza ty l­

ko takiego, co albo w yrzeka się w spółżycia z żoną, albo przez śm ierć żonę utracił; dzieje się to zwłaszcza tam, gdzie ściśle przestrzegają kanonów k o ścieln y ch ” (Św. Epif., A d v e r s u s haeres. P a n ar. 59, 4; Mignę P. G.

t. 41, ł. 1024). Lecz ponad w szystkich w ym owny wy­

daje się w tej sprawie Syryjczyk św. Efrem, diakon ede3seński i Doktór całego Kościoła, który „słusznie nazw any jest cytrą Ducha Ś w iętego” (B rew . R z y m ., dn. 18 czerwca, lekc. YI). W ierszem przemawia w te słow a do przyjaciela swego, biskupa Abrahama: „Słu­

sznie nosisz im ię Abrahama, poniew aż i ty stałeś się

ojcem wielu; ponieważ jednak nie masz żony, jako

Abraham miał Sarę, dlatego żoną twoją jest trzódka

twoja. W ychowaj jej synów w prawdzie swojej, niech

Mr. 2 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y L u ek l 55

staną się duchowem i dziećm i twemi i synam i obietni­

cy, aby stali się dziedzicam i w Edenie. O p ięk n y ow o­

cu czystości, w którym upodobało sobie kapłaństwo...

zawrzał róg i nam aścił cię, ręka spoczęła na tobie i wybrała cię, K ościół upatrzył i pokochał c ię ” ( C a r- m in a N iseh a en a,) pieśń 19). A na innem miejscu: „Nie w ystarcza kapłanowi, ofiarującem u żywe ciało, i imie- niowi jego oczyszczen ie duszy i poskrom ienie języka i um ycie rąk i rozjaśnienie całego sw ego ciała, lecz o każdym czasie cały czysty być powinien, ponieważ jako pośrednik postaw iony jest m iędzy Bogiem a lu ­ dźmi, Chwała niech będzie temu, który o czyścił swe słu gi” (Tamże, pieśń 18). To samo utrzymuje Chryzo­

stom: „Dlatego pow inien być kapłan tak czysty, jak gd yb y znajdował się w niebie wśród Potęg anielskich (O kapŁ, ks. I I I r. 4).

Zresztą sama w zniosłość kapłaństw a katolickiego, oraz, żeb y użyć wyrażenia św. Epifanjusza, jego „nie­

słych an a dostojność i godność" ( a d v . haeres. P anar.

59, 4; Mignę O. G. t. 41, ł. 1024), o której w spom nie­

liśm y powyżej, wymaga owej największej ozdoby ka­

płaństwa, jaką jest celibat, i uzasadnia potrzebę p ra­

wa, nakładającego na sługi ołtarza taki obowiązek.

Czyż temu, kto piastuje urząd przew yższający p onie­

kąd urząd duchów niebieskich, „które stoją przed Pa­

nem ” (zob. Tob. XII, 15), nie przystoi w edle sił w ieść życie niebiańskie ? Czyż temu, kto cały ma być „w tych rzeczach, które Pana są ” (zob. Łuk. 11.49; I Kor.

V II.32), nie godzi się, aby w yrzekł się spraw przy­

ziem nych i żeby „obcowanie jego było w n ieb iesiech ”?

(zob. Filip. III, 20). Czyż temu, kto gorliw ie i wytrwa­

le pracow ać pow inien nad zbawieniem dusz i dzieło Odkupienia wspom agać, nie wypada, aby był w olny od trosk rodzinnych, któreby niemałą część energji jego p ochłonęły i rozproszyły?

Jest to zaiste widok w spaniały i god n y podziwu,

zachodzący tak często w K ościele Katolickim, kiedy

spogląda się na m łodych lewitów, którzy przed św ię­

56 M ie się c z n ik D ie c e z ja ln y Ł u ck i Nr. 2

ceniem subdiakonackim , zanim oddadzą się w całości na w yłączną służbę Bożą, z wolnej i nieprzym uszonej woli wyrzekają się radości i pociech uczciw ie dostęp­

n ych w innym sta n ie ! M ów im y: z wolnej i n iep rzy­

m uszonej woli; chociaż bowiem po św ięceniach nie m ogą już w związki m ałżeńskie wstępować, to jednak do św ięceń przystępują z własnej tylko woli, przez żadne prawo i przez n ikogo nie przym uszeni (Zob.

(C od. Iur. Can., kan. 97l).

Nie m ożem y jednak, aby słowa nasze, zalecające celibat k ościelny, zrozumiano jako naganę odm ienne­

go zwyczaju, panującego w K ościele W schodnim , lecz pragniem y jedynie podkreślić tę prawdę, że celibat uważam y i za szczeg óln y tytuł do chw ały dla kapłań­

stwa katolickiego i że on wydaje się nam najlepiej i najwięcej odpowiadać zamiarom N ajśw iętszego Ser­

ca Jezusow ego w sprawie dusz kapłańskich.

P o w śc ią g liw o ś ć w obec dóbr ziem sk ich

N ietylko jednak zam iłowaniem czystości, lecz n ie­

mniej pow ściągliw ością w obec dóbr ziem skich mają się słudzy B oży odznaczać. W olni od egoizm u i nie ulegając żadnej pokusie, winni iść przez ten świat, na którym w szystko oblicza się na pieniądze i gdzie za pieniądze w szystko można sprzedać i kupić. Odrzuca­

jąc daleko od siebie wszelką m yśl o ziem skich korzy­

ściach,^ niech nie j ubiegają fcię o zysk pieniężny, lecz 0 pożytek dusz nieśm iertelnych, niech nie pożądają 1 nie szukają swojej chwały, lecz chw ały Bożej. Nie mają być najemnikami, którzy pracują dla zapłaty.

Nie mają też naśladować tych, którzy urząd swój na w łasną w yzyskują korzyść i marzą o karjerze. N iech będą „dobrymi żołnierzam i Ohrystusowem i, aby się temu podobali, któremu się o d d ali” (Tym. II, 3, 4).

N iech będą sługam i Boga i ojcami dusz, niech p am ię­

tają, że trudów ich i gorliwej pracy żadne skarby, ani zaszczyty ziem skie opłacić i w ynagrodzić nie mogą.

Chociaż nie zakazano im takich pobierać opłat, które

Nr. 2 M ie s ię c z n ik D ie c e z ja ln y Ł ucki 57

wedle słów Apostoła: „Którzy ołtarzow i usługują, u czest­

nikami są ołtarza. Tak też Pan postanow ił tym , któ­

rzy Ew angelię opowiadają, aby z Ewangelji ż y li”

(I Kor. IX, 13, 14) nieodzow ne są do ich godziw ego utrzymania, jednak „na uczestnictw o Pana w ezw ani”, jak już sama nazwa „kleru” wykazuje, powinni tylko 0 taką ubiegać się zapłatę, jaką Chrystus apostołom przyobiecał: „Zapłata wasza obfita jest w n ieb iesiech ” (Mat. V, 12). Biada kapłanowi, który niepom ny na obietnice Boże okaże się „chciwy zysku szkaradnego”

(Tyt. I, 7) i zm iesza się z tłumem i upodobni się do ludzi świeckich, na których słowami A postoła tak Ko­

ściół się użala: „W szyscy sw ego szukają, a nie tego, co jest Jezusa C hrystusa” (Filip. II, 21). W ten bo­

wiem sposób sp rzeniew ierzyłby się obowiązkom sw o­

im, ale stałby się też przedm iotem pogardy dla po­

w ierzonego pieczy swej ludu; zauw ażyłby on bowiem niewątpliwie, że życie jego nia zgadza się z owem i za­

sadami Ewangelji, które Mistrz B oży jasno obw ieścił, a on ludow i ma głosić: „Nie grom adźcie sobie skar­

bów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczą i gdzie zło­

dzieje wykopują i kradną, ale grom adźcie sobie skar­

by w n ie b ie” (Mat. VI, 19, 20). Jeśli ^rozważymy, że niska chciw ość, jak o tem z żalem opowiadają Ew an­

geliści, doprowadziła Judasza, apostoła Chrystusa,

»jednego z dwunastu”, do upadku i zguby, zrozum ie­

my łatwo, ile niezm iernych szkód wyrządziła ta chci­

wość, K ościołowi w ciągu wieków. Chciwość bowiem, którą D uch Św ięty nazyw a „korzeniem w szego złe­

g o ” (I Tym. VI, 10), m oże człowieka doprowadzić do najgorszej zbrodni; a chociażby kapłan nie posunął się tak daleko, jednak pod wpływem zgubnej tej na­

m iętności stanie w jednym szeregu z wrogam i Boga 1 K ościoła i świadom ie czy nieświadom ie dopom oże do urzeczyw istnienia niecnych ich zamiarów.

Natomiast prawdziwa i szczera pow ściągliw ość

wobec dóbr ziem skich pozyska ^kapłanowi w szystkie

serca; tem więcej, że cerce kapłańskie oderwane od