R o k II. Lut y 1927 r. Ne 2.
Mitsipiii Dietsijalay lulki
Rękopisów, przesianych do druku, Redakcja nie zwraca.
Redaktor i wydawca: K s . Jan S z y c h , Kanclerz Kurji Biskupiej, fid re s Redakcji: Ł u c k , K u rja B is k u p ia .
DZIAŁ U R Z Ę D O W Y ,
Rozporządzenia Stolicy Apostolskiej.
Sacra Poenitentiaria A postołka.
(Officium d e Indulgentiis).
D G B l f l .
C irc a p o te s ta te m e p is c o p o r u m q u a s d a m F a c u lta te s co m m u n ic a n d i.
ftd S a c r a m P oeni tent ia r i am Ap o st ol ic a m s e ą u e n t i a dub i a, pro o p p o r t u n a s ol ut ione, del at a sunt:
Sacra Poeni t ent iari a flpostolica, di e 18 iulii 1919, declaravit, n on licere Epi scopis c o m m u n i c a r e Pres byt er i s s u a e ditionis habi t ual i t er p o t e s t a t e m b e n e d ic e n d i Rosaria, etc., d e q u a in can. 349 § 1, n. 1, Codicis iuris canonici, c u m l n du l g en t i a r um applicatione; n u n c ąuaeri t ur:
„1. Li cetne Episcopis c o m m u n i c a r e , s a l t em p er mo- d u m actus, S a ce r d ot i bu s s u a e ditionis facultates, de qui bus in can. 349 § 1, n. 1, Codicis iuris canonici?"
.2. E a e d e m facultates c o m p e t u n t n e e t i am Vicario General i ?"
Et e a d e m Sacra Poeni t ent iari a, re m a t u r ę p e r p e n s a , r e s p o n d e n d u m censuit:
fl d u t r u m q u e Negattve.
D a t u m R o ma e , in S acr a Poeni t ent iari a, die 10 no- ve mbr i s 1926.
6. L u sio S. P. Regens .
L. f S. 1. B . M enghini, Substit.
94 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i f k 2
Rozporządzenia
Władz Duchownych miejscowych.
Dekret J. E. Ks. Biskupa Ordynarjtisza o prowadzeniu statystyki.
A D O L F PIOTR
S Z E L Ą Ż E K
Z Bożej i Stolicy Apost ol skiej Łaski BISKUP ŁUCKI
Prał at D o m o w y J e g o Świ ąt obl iwości S. T. D.
C zc i g o dn ym Ksi ężom D z ie k a n o m
i Pr o b os zc zo m Diecezji Łuckiej P OZDR OWI ENI E w P A NU !
O b j a w e m ni ez m i er ni e p oc i es za j ąc ym pracy d u c h o wi eń s t wa kat ol i cki ego na Woł yni u jest wi el okr o t ni e u j a w n i a n e p r a g n i e n i e ożywi eni a past erskiej działalności, s k u pi eni a sił w p l a n o w y m wysiłku, dla p odn i e s i e n i a p o z i o m u e t y c z ne g o w s p oł ec z eń s t wi e. Ogół t e g o d u c h o w i e ń s t w a p oj m u j e , że cel p o wyż sz y m o ż n a o s i ą g n ą ć n a d e w s z y s t k o przez p o g ł ęb i en i e wi edz y religijnej, przez u m o c n i e n i e wiary i oży wi e n i e pr a wdzi wej pob ożno śc i . P ra gn i eni e to s p o t k a ć się mus i z na j wyż sz e m u si ł o w a n i e m m o j e m o t wi er a ni a dr óg do realizacji ws zyst ki ch s zl ac he t n y ch dążeń, d o k o jarzeni a ich w e w s p ó l n y m z o r g an i zo wa ny m czynie, m a j ą cy m w y d a ć t r w a łe wyniki dla Chwał y Bożej, z b a wi eni a dusz, d o b r a Oj czyzny i szczęścia j e d n os t e k .
Do t e g o celu z mi er za j ą p r o j ek t y u s t a w S ynodal nych.
O n e s a m e j e d n a k wi nny wyp ł y wa ć z dos t r z e żo n yc h w życiu k o śc i el n e m p o t r z e b pal ących; z u j aw n i o n y c h b r a ków, ze ś w i a d o m o ś c i o n ie b e z p i e c z e ń s t wa c h , kt ó r e m o g ą s k ą d k o l w i e k z a gr aż ać wi er ze religijnej w d us za c h kat ol i ków, ich m or al noś ci oraz przyszłości Kościoła na tych r u bi eża ch Rzeczypospol i tej Polskiej.
U p r z y t o m n i e n i e s o b i e t ych m o m e n t ó w m o ż e być o s i ą g n i ę t e t yl ko przy z a s t o s o w a n i u wielkiej czujności i b a
N° 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 95
cz ne go śl edze ni a o bj a w ó w d o d a t n i c h lub u j e m n y c h w ży
ciu religijnem wi ernych. Słowa św. Pawł a „Tu ver o vigila, in o m n i b u s I a b o r a “ (11 T i m o t IV. 5) s t os uj ą się d o wszyst kich p as ter zy d u c h o w n y c h .
C zu wa ni e to jest u dzi ał em wszyst ki ch k i e r ow ni kó w j aki chkol wi ek s k u p i e ń ludzkich. Muszą oni w y k o n y w a ć f u nk c ję cz u wa n i a n a d p o s t ę p e m ku do b ru , pozos t aj ących p o d ich władzą; m u s z ą t a k ż e o d p o w i e d n i c h do t eg o uży
w a ć ś rodków.
Doś wi adc ze n i a wi e k o w e l udów, pracuj ącyc h i n t e n s y wn i e n a d s wy m p o s t ę p e m , dop ro wa dz i ły do ust al eni a m e t o d t e g o cz u wa n i a i baczności. S t w o r z o n o m i ę d z y in- n e m i z a s a d y n a u k o w o t ra k t o wa n e j sta tystyki, k t óra d o p o m a g a do czynienia s po s t r z e że ń w z a kr es ie r oz woj u d a n e g o spo ł ecz eń st wa. Oka zał a się ona n i e z b ę d n y m ś r o d k i e m do oce n y c h a r a k t e r u i n a pi ęc i a z a c ho dz ą cy c h w ży
ciu n a r o d ó w z mi an . J e s t to n i e z b ę d n y s p r a wd z i an p o s t ę p u l ub r u c hu wst ec znego.
Wp r a w d z i e st osunki ilościowe, k t ór e mi z a j m u j e się st at yst yka, dot y c z ą z e w n ę t r z ny ch o b ja wów, nie m o g ą zaś obj ąć s t an ó w d u c h o w n y c h i et ycznych, po zwal aj ą j e d n a k wn os i ć p o w a ż n i e o e t y c z ne m podł ożu, k t ó r e jest źr ód łe m ze wn ęt rz ny ch zjawisk.
W życiu p a ń s t w s pół cz e sny c h st at ys t yka zajęła b a r dzo p o w a ż n e s t an o wi s k o . Bez p r z e s a d y m o ż n a p o w i e dzieć, że o s t o p ni u rozwoj u u rz ą d z e ń p a ń s t w o w y c h m o ż e w d a n y m kraju świ adczyć s p o s ó b p r o wa d z e n i a j eg o s t a tystyki.
J e s t to zup eł ni e zrozumi ał e. Nie jest dobrze, gdy kt oś swoi ch wł a s ny c h r a c h u n k ó w nie prowadzi . G o s p o d a r s tw o zaś nie d a się p o m y ś l e ć bez p r o wa d z e n i a ksiąg ra c h u n k o wy c h . Ni ewąt pl i wi e w d o b r e m g o s p o d a r s t w i e d o s k o n a l e p o st awi o n a j est r a ch u n k o w o ś ć . Przez ni ą t rz y m a się r ę kę na pulsie g o s p o d a r s t w a i zna się j ego pot rzeby, n i e d o m a g a n i a l ub p o m y ś l n e m o m e n t y .
Pr ze st r oga C h r y s t u s o w a o p o t r ze bi e liczenia się z w a r u n k a mi , k o n i e c z n e m i d o u s k ut e c z n i e n i a za mi ar ó w, —
„kt o z was chce b u d o w a ć wieżę, pierwej... r a ch u j e n a
96 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i H° 2
kłady" (Łuk. XIV. 28), s to s uj e się z a r ó w n o do p a r t y k u l arnych i m a ł y c h s p r a w j a k i do zbi orowych, o wi el ki m z a kr es ie przedsi ęwzięć.
S p r a w a b u d o w y Król estwa Bożego wś r ó d ludzi n a leży do najwzniośl ejszych i naj t rudni ej szych z a dań . Nie p o w i n n y być w tej b u d o w i e z a n i e d b a n e te ś r o dk i , — k t ó r e r o z tr o p no ś ć u zn aj e za p r z y d a t n e a n a w e t koni eczne.
To też w Kościele Katol i cki m uży w a n ie st at yst yki d o p o d n i e s i en i a wydajności p racy past er s ki e j jest s t o s o w a n e o d k ą d t e n ś r o d e k u zna ny został za k on i e c z ny w ży
ciu s p o ł ec z n e m . W Kościele, za r ówn o j ak w Państ wi e, t a blice s t a t ys tyc z ne i grafi czne p rz e d s t aw i e n i a daj ą n ade - ws zys tko m o ż n o ś ć u ch w y c a n i a z m i a n w rozwoj u życia d a n e g o spo ł ec z eń s t wa ; ztąd d oc h od zi się d o o d s z u k a n i a przyczyn, p o w o d u j ą c y c h o w e zmi any, a w n a s t ę p s t w i e t e g o — d o u s uni ęci a tych przyczyn, jeżeli one p o w o d u j ą szkodl iwe zjawiska, — al bo — d o ich s p o t ę g o w a n i a , jeżeli wp ł y wa ją d od a t ni o.
Ma tej d ro d z e t ak ż e m o ż n a stwierdzić wpł yw c z y n n i k ó w u b oc z ny c h, co jest ni ez b ęd n e , jeżeli m a m y o d p o wi edni o wy pe łni ć z a d a ni a czujnych pasterzy.
S p o ż y t k o w a n i e d a n y c h s t at ys tyczn yc h w życiu ko- ś ci el n e m s t o s o w a n e jest w różnych krajach, w ró ż ny m s t o p n i u , za l e żni e od ożywienia akcji kościelnej, od i n t e n s ywno ś ci pracy, b o g a c t w a for m admi ni str acj i diecezjalnej, dr o bi az go wo ś ci i z r óż n i co wa ni a u r z ą dz e ń kości el nych. Im d o s k o n a l e j p o s t a w i o n a st at ys t yka, t y m pozi om życia w y ż szy. Stoj ą wi ęc na czele p o d t ym w z g l ę d e m Ni emcy, Belgja i Francja. Był by t o o b j aw wi el ki ego u b ó s t w a w r oz winięciu s prężys t ości a d mi n i s tr a c y j n e j kościelnej, g d yb y gdzi ek ol wi e k s t at y s t y k a kości el na leżała o dł og ie m; byłby to z na k cofania się, atrofji d u c h ow ne j , g dy by p r o w a d z e nie jej ul egał o p o w o l n e m u zanikowi i z a n ie d b a n i u . Oż y
wi eni e zaś na t e m pol u b ęd zi e o b j a w e m r ó wn o l e g ł eg o ożywi e ni a działalności w e wszyst ki ch k i e r u n k a c h akcji kościelnej.
P r a g n ą c ożywić w diecezji łuckiej s t a r a n n o ś ć na t e m polu, p o cz yt u j ę za k o ni ecz ne w e z w a ć Czci godnych Księży
2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 97
P r ob os zc zów d o podj ęci a p e w n y c h z a d a ń w d a n y m z a k r e si e.
O p r a c o w a n i e m a t e r j a ł u s t at ys tyc z n e go nal eży d o z a d a ń sił f a ch o wy c h i nie wchodzi w z a kr es zwykłych f u n kcji p a s t e r s k i ch d u c h o w i e ń s t w a . Idzie zr es zt ą o ujęcie cech c h a ra k t e r y s t y c z n y c h na p od s t aw i e d a n y c h ilościowych w całej diecezji. Do Cz ci godnyc h Księży P r obos zc zów n a leżeć m o ż e t yl ko p r z y g ot ow yw a n i e m at er j a łu cyfrowego.
Materjał s t at yst yczny t worzy się przez n ot o wa n i e s p o s t rz e że ń w- o k r e ś l o n ym p r z ed m i o ci e i w o k r e ś l o n y m czasie. Liczba s po s t r z e ż eń w zakresi e o b s e r w o w a n y c h p r z e d m i o t ó w j est już p o d s t a w ą b a d a n i a f a ch ow e go .
Czci godni Księża Probo szc zo wi e na Woł yni u, — ze w z g l ę d u na s w e w y j ą t k o w e p os łan ni ct wo, ró wn e naj szc zy
t niejszej roli mi s j ona r zy w odl egł ych części ach świata, — zmu sz e ni są s t a w a ć do pracy ni et yl ko w p a s t e r z o w a n i u , — lecz t a k ż e n a p ol u oświaty, na pol u dob ro c zy n no śc i i n i e kt ór ych działów życia e k o n o m i c z n e g o mi ej scowej l u dn oś ci
Te dzi edzi ny daj ą pol e do obserwacji, do n ot o wa n i a s post rze żeń, z e s t a wi an i a d a n y c h ilościowych i t wo r z eni a ich liczebności.
Oczywi ści e zbi er ani e s p o s t r z e ż eń z z a kr e s u zjawisk e k o n o m i c z n y c h , dobr o cz y nn yc h i oświ at owy c h, — musi być dla d u c h o w i e ń s t w a z a m k n i ę t e w najściślejsze r a m y b e z p o ś r ed n i e j styczności tych dziedzin z p a s t e r z o w a n i e m ; ogranicza się przeto d o ni ekt ór yc h t yl ko i ba r dz o nieli
cznych obserwacj i . N a t o m i as t o ile m o ż n a d r o b i az g o w e być w i n n y o d n o t o w a n i a d a n y c h ilościowych w zakres i e pi eczy dusz.
D a n e s t at y s t y cz n e m o g ą dot yczyć f a k t ó w p o z y t y w nych, np. ilości u d zi el on yc h Komunj i św., l ub też cech n e g a t y w n y c h , np. o d m o w a przyjęcia S a k r a m e n t ó w ś wi ę tych, o d s t ę p s t w a o d Kościoła świ ęt ego. N o t o w a n i e cech u j e m n y c h z a ró w n o jest w a ż n e dla z o b r a z o w a n i a o g ó l n e g o położenia, j ak i fa kt ó w dod at ni ch. Z t e g o p o w o d u s t a t y s t y k a diecezj al na o b yd w i e te klasy obj ąć winna.
Zb i er a ni e d a n y c h ilościowych i d os t ar c zani e ich o r g a n o m wł adz y kości el nej mus i być z a s t o s o w a n e do n at ur y
98 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i M° 2
d a n e j rzeczy. N i ek t ó r e fakty m o g ą się zdarzać za l e dwi e ki lkakrot ni e w ciągu całego roku, — i nn e są t a k częste, iż w ciągu m i es i ąca n a g r o m a d z a się ich wi ększa ilość.
Z t e g o p o w o d u p o d a w a n i e d a n y c h l iczbowych w p e w n y c h p r z e d m i o t a c h m o ż e być czyni one corocznie, w i nnych — co kwartał.
Pasterzow anie zawiera n a s t ę pu j ą ce fakty, p o d l e g a j ąc e o d n o t o w a n i u i zest a wi eni u l i czbowemu:
Chrzes t święty
dzieci niżej roku życia dzieci wyżej r o ku życia Bi er zmowa ni e
Kom u nj a św.
pi erwsza k o m u n j a w i e l k a n o cn a roczna częsta.
Spowi edź częst a roczna Mał że ńs two
katolików m i e s z a n e uprawni eni a.
O s t at n i e Ol ej em Św. Na ma sz c z eni e przyjęło
odmó wi ł o
u ma r ł o bez S a k r a m e n t u Bractwa koś ci el ne
r óż ań ca Ś wi ęt ego żywy róż ani ec adoracji Najśw. Sakr, Apos t ol st wa Modlitwy Ter cj ar s t wo św. Franciszka Konferencj a św. W i n c e n t e g o
a Paul o pań panów.
Ns 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 99
Sodalicja Mar jańska m ę s k a żeńska.
Na wr ó c e ni a
ni echr ześćjani e
pra wosł awni na obrz. łac.
prawosł awni na obrz. Wsch.
prot est anci .
Zmi ana wyz nani a z okazji m ał ż e ń s t wa na katolicyzm
z kat ol i cyzmu
O d s t ę p s t w a od wiary z innych powodów.
Społeczna działalność w y m a g a rejestracji n as t ęp u- fących d a n y ch ilościowych:
bibljoteki par afj al ne zrzeszenia
młodzieży inteligencji rz emi eś l ni ków rolników r o b o t n i k ó w sług
kasy
s kl epy s p ó ł k ow e sale parafjalne inne.
Ośw iatow a działalność o b e j m u j e d a n e liczbowe Szkół p o ws z e c hn y ch
wykł ada kapł an nauczyciel liczba dzieci katol.
Szkół ś r e dn ic h męs ki ch
liczba dzieci katol, żeńskich
liczba dzieci katol.
k oe d u ka cy j n y ch , liczba dzieci katol.
100 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i Ko 2
Szkół za wodowych m ę s ki ch
liczba dzieci katol.
żeński ch
liczba dzieci katol.
S e mi n ar j ó w Nauczycielskich żeńskich
liczba uczeni c kat.
m ę s ki ch
liczba uczniów katol.
Dobroczynność w y ma ga no t owa ni a n a s t ę p uj ą c yc h s p o s t r z e że ń .
Towarzyst wo Dobr o cz y n no śc i kat.
ilość członków katolików Oc h r o n y katolickie
ilość si erot katolików
„ „ akatol i ków
Żłobki
ilość dzieci kat ol i ków
„ „ aka t o l ik ów Przytułki dla St a rców
Ilość p en sj o n a r z y katolików akat ol i ków Towarzys t wa inne.
Ekonom iczna dziedzina w życiu katolików ujętą być wi nna w par u naj ogól ni ej szych rysach:
Majątki w rękach kat ol i ków wi ększe p o n a d 100 ha.
ś re dn i e od 30 do ICO ha d r o b n e poniżej 30 ha.
Zakł ady przemysł, w posiad. kat.
Os ad ni c y katolicy woj skowi Os adni cy katolicy cywilni L u d n o ś ć katolicka
polacy katolicy czesi
W° 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 101
rusini katolicy ni em c y *
inni „
Not owa ni e powyższych f aktów przysporzy cokol wi ek pracy C z c i g od ne mu d u ch ow ie ńs t w u. Stwierdzi o n o j e d n a k z w ł as n e go doś wi adczeni a, że rejestr acj a p o d a n y c h wyżej faktów o dd a wielkie usługi b e z p o ś r e d n i o przy p r a c y p a sterskiej. W rzeczy s amej praca ta nie obci ąży Czci god
n e g o Duc h o wi eń st wa , p oni ewa ż w ni ekt órych p r z e d m i o t ach wystarczy p r z ep r owa dz e n i e b a d a ń j e d n or a z o we , w n a s t ę p n y c h zaś l atach wy p a d n i e tylko o d n o t o w a ć zmi any.
Inne zaś pr z edmi ot y z n an e są co do liczebności i z a p is a
nie d an y ch liczbowych nie zwiększy zbyt ni o pracy p a sterskiej. Liczę za te m naj zupeł niej na gorliwość Czcigo
d n e g o d u c h o w i e ń s tw a we w p r o w a d z e n i u do czynności pa- rafjalnych g r o m a d z e n i a d a n y c h st at ys t ycznyc h w for ma ch, k t ó re przy ni ni ej szem z a łą cza m i kt óre w m i a r ę p ot rz e by b ę d ą u d o s k o n a l a n e .
Dla p r z yt oc zonych wyżej p o w o d ó w ni ni ej szem zarzą d z a m co nas t ępuj e:
§ I-
Wszys cy Czcigodni Księża Probos zczowi e p r o wa dz ą w o d po wi e d n i c h książkach, k t ór ych f o r m ę ustalić maj ą na Konforencji d e k a n al n e j , n o t o w a n i e f aktów st at yst ycz
nych co do wszystkich pr z ed m i o t ów , kt óre ws k az a n e z o stały w niniejszym Dekrecie, o d 1 stycznia, b i eż ą ce g o r o ku, włącznie.
§ 2.
Na po d s t a wi e n ot o w a ń , wsk a z an y ch w § 1, — Czci
godn i Księża Probos zczowi e s por z ądz a ją wykazy s t a t y st yczne we dł ug załączonych wzorów, kt óre to w y k a z y m a - j ą być o ds ył an e d o P rze wi el ebn ych Księży Dz i e kanów w n a s t ęp uj ą c y ch t er m i n a c h: z za kres u pracy pas t er ski e j — co kwartał, nie później j a k w dniach: 1 — 8 kwietnia, lip"
ca, sierpnia, stycznia; z z a k r e s u działalności społecznej, oświatowej, dobr oc zyn nej , e k o n o m i c z n e j , — raz na rok, nie późni ej , j ak w dni ach 1 — 8 stycznia.
102 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i N° 2
§ 3.
Przewi el ebni Księża Dziekani o t rz y m a ny od Księży P r ob os zc zów materjał, u j m u j ą w j e d e n wsp ól n y roczny wyk a z d e k a n a l n y , kt óry m a być w ciągu dwóc h mi esi ęcy d o st ar c z o n y d o Kurji moj ej i nie później j a k do dnia 15 m a r c a k a ż d eg o roku. Do s wych wyka zów Przewielebni Księża Dziekani doł ączać b ę d ą o t rz ym a n y od W.XX. P r o
b os zczów mat erjał.
§ 4.
W Kurji mojej, w Sekcji Stat ystycznej , ot r z y my wa ny od Pr ze wi el ebny ch Księży D z ie ka n ó w mat er jał Stat ys tyczny m a być bezzwł ocznie z e sp a l an y w j e d e n di ecezjalny w y kaz, oraz p o d d a w a n y n a u k o w e m u o pr a c o w a n i u dla wy
p r o w a d z e n i a cech c h a ra k t er ys ty c zn y ch życia kości el nego w Diecezji ł ucki ej — za rok ubiegły.
§ 5.
Og ó l n y roczny wykaz s tat ys t yczn y wraz z n a u k o w e m o p r a c o w a n i e m i w n i o s k a m i m a być ogł as zany w mi esi ęcz
ni ku Di ec ezj al nym Łu c k i m p r z ed k o ń c e m roku o p r a c o wania-
Da n w Łu c k u, dnia 31 stycznia 1927 roku.
Nr. 587.
f A D O L F B I S K U P .
Ks. J a n Szych Kanclerz Kurji Biskupiej.
Ns 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 103
A n e k s d o D e k ra tu z d n. 31.1 2 7 . Nr. 5 8 7 o statystyce diecezjalnej.
Pasterzowanie. n . ...
P a r a r j a NN Chrzest i Bierzmowanie.
Miesiąc
Ilość chrztów dzieci
Bierzmowani niżej
roku życia
wyżej roku życia
li. Pasterzowanie. P a r a f j a NN
• Spowiedź i Komunja.
Miesiąc
Ilość
spowiedzi I l o ś ć k o m u n j i 1
częsta roczna
D. ! Wiel- P ierw -j k a _
sza ; nocna Czę
sta
Ogólna ilość r o c z n a
III. P asterzowanie. P a r a f i a NN Małżeństwa i Ost. Ol. Św, Nam.
Miesiąc
Ilość zawartych małżeństw
Ostatnie Ol. ow. Nam
I lo ś ć z w i ą z k ó w n i e p r a w n y c h
o b y d w ie s t r o n y kato'1.
m ie szane
u p r a w n i o n e
przy- jęło
o d m ó wiło
u m a r ł o b e z s a k r a m e n t u
katol. m ie
szane
„ j
104 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i N° 2
IV. Pasterzowanie.
S to warzyszenia religijne. P a r a f j a NN
Nazwa Stowarzyszenia
1 1 Ś Ć C 2 ł o n k ó w
Było na początku roku Ubyłopod koniec roku Przybyło Jest
R óżańca Św.
Ż ywego Różańca Adoracji Najśw. Sak.
Apostols tw a Modl.
Tercjarstwa Ś. Fran.
Konfer, Ś. Winc. Mąska Żeńska Sodalicja Mar Męs.
Żeń, %
Kółka Św. Teresy Stow. Dziecięstwa J e z u s Stow. Ś. Stanis ława Kostki V. Pasterzowanie.
Nawrócenia. P a r a f j a NN
Miesiąc
ilość osób nawróconych Odstępstw a od Kościoła Przyjęło
chrzest
Prawosł. nakatolic. obrz. łac. Prawosł. nawsch. obrz. Protestanci Małżonek nakatoli cyzm
•5 0 « CL E
N z innych przyczyn
Ży
dów
M aho
m e tan
| 1
I
1
i
106 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 2
IX. Oświata.
Szkoły. P a r a f j a NN
<5
ta Kto wykłada religję
I l o ś ć dz i e c i b e z n a u k i
rel ig ji
NflZWR SZKÓŁ
N1/3 KU
‘GO _o
ua -aN nnO
o.
^ 2 o
1 ' Ilośćszkół, w którychwy kładaświecki nauczyciel w szkole pozaszkołą
Szkoły pow szechne [ żeńskie Gim nazja < m ęskie
1 koedukac. «
“ 3 | S i e z™ o d ' | koeduk.
c ( m ęskie
^ em ln żeńskie N au c z’ \ koeduk.
Zakłady wy- [ męsk.
chowawcze <
Z a k o n n e l żeńsk.
Zakłady wychowaw cze utrzym. przez Kościół Liczba g az et katol.
prenum . dla ludu L. g az et dla m łodzieży
X. Dobroczynność. P a r a f j a NN
NAZWA TOWfl-fl
Ilość członków Ilość osób korzy
stających z opieki
Było na początku roku Ubyło Przybyło
l/l V
Katolików Akatolików
T-wo Dobroczynności Ochrony dla Sierot Ż ł o b k i
| mężcz.
Przytułki { l kobiet Bursy dla Młodzieży
Ns 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 107
XI. Ekonomiczny stan. Parafja NN
Ilość warsztatów pracy w rękach katolików Warsztat pracy
Było na począt kuroku Przy było Ubyło Jest
większ. pon.100 ha Majątk. ziemsk.: średnich od 30
do lOOha drobn. poniż. 30 ha
Zakłady przemysłowe
XII. Ekomiczny stan
Osadnictwo Parafja NN
Ilość osadników Kate gorja osadników
Było na począt kuroku Przybyło
o ja
3 Je
st
r Osadnicy wojskowi Osadnicy cywilni
XIII. Ludność
Narodowość
Liczba ludności katolick.
Było na począt kuroku 1 Przybyło ! Ubyło Jest
Polacy Czesi Rusini Niemcy Inne narodow.
108 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i Ns 2
UWflGfl. Dzi e kańs ki e wykazy f o r m o w a n e są według powyższych wz or ów z tą różnicą, że intytulacja m a b y ć o d p o w i e d n i o zmi en i o n a, — a z a t e m z a mi a s t “Parafja
— m a być być wy m i en i o ny „ D e k a n a t N N “ — i z a mi as t r u bryki mi esi ęcy — m a być ws ta wi ona r u b r y k a Parafji",
W tych wykazach, k t ó r e nie posi adaj ą rubryki m i e sięcy, Prz. Księża Dziekani p o m i n ą wyszczegól ni ani e pa- rafji, — a wst awi ać b ę d ą w o dp o wi edni ch ru b ry ka c h p e ł ne s u m y ze wszystkich parafji D e k an at u . N a to m i a s t Kurja b ęd zi e miała m o ż n o ś ć p o i n f o r m o w a n ia się o stanie licz
b o w y m w pos zc zegól nych parafj ach z za ł ą czonyc h do w y kazów Dz iekański ch — wyka zó w parafjainych.
Łuck, dni a 31 stycznia 1927 r.
K s. Czyżewski Szef Sekcji Statystycznej . K s. J a n Szych
Kanclerz Kurji Biskupiej.
Dekret erekcji parafji Hruszwica.
ADOLF PIOTR ■>
S Z E L Ą Ż E K
Z Bożej i Stolicy Apostolskiej Łaski BISKUP ŁUCKI
Prałat D o m o w y J e g o Świątobliwości S. T. D.
D o b r o d u c h o w n e kat ol i ków w y m ag a , a b y o d p o w i e d nie t er y to rj um, p o ł o żo n e w blizkości wsi Hruszwica wraz z m i es zk aj ąc y m na t y m t e r e n i e l u d e m katolickim, było w y dz ie lon e w celu ut wor z en i a o dr ę b n e j parafji.
P r z e ko na ws zy się, że i stnieją zupełni e d o s t a t e c z n e p o w o d y k a n o n i c z n e do erekcji nowej parafji, t a k o w ą p o s t anowi l i śmy utworzyć.
Op i er a j ą c się prz et o na c. 1423 i po usk u t ec z ni en i u ws zyst ki ch w a r u nk ów, ws ka z an y ch w c. 1420, ni ni ej szem e r y g u j e m y parafj ę Hruszwica, do której w c ho d zą n a s t ę p u
Nś 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 109
jące wsie: S z p a k ó w Duży, S zp ak ó w Mały, Czeska J a n ó w - ka, Nowosiołki, J a n i e * i c z e , Kardasz, Perediły, Ś r edni Gaj, Mar t ynówka, Dą b r ówka, Hruszwica.
Wierni, mi es zka j ą cy na w y m i e n i o n y c h t eryt orj ach, st aj ą się z chwilą wp ro w a d z e n i a ni niejszego D e k r e t u w ży
cie par af j an a mi Hruszwickimi.
Zo b owi ąz uj emy ni ni ej szem Pr ze wi el eb nego Księdza Dziekana do w p r o w a d z e n i a w życie ni ni ej szego D e k r e t u przez u wi a d o m i e n i e o d no ś n y c h XX. Rekt or ów kościołów oraz l udności katolickiej o ich przynal eżnoś ci parafjalnej.
W wyni ku t e g o zarządzeni a należy wydzielić z a kt w s k a z a n y c h kości oł ów i p r z ekazać parafji Hruszwickiej te akt a i księgi urzędowe, kt óre dot yczą wsi, wc hodząc ych w skład n o w o u t w o rz o n e j parafji. P r a wa parafjalne, zwi ą zan e z tery- t or j um, s ta no wi ą c e m o d t ą d ob s za r parafji Hruszwickiej do niej nada l nal eżeć mają.
Do nowej parafji w najbliższym czasie będzie wy z na
czony proboszcz. Dopóki to nie nast ąpi , — pieczę dusz s p r a wo wa ć m a j ą w wy m i e n i o n y ch wi os kac h ci Księża Pro
boszczowi e, kt órzy d o t ą d byli ich właściwymi past er zami . O na z na c z en i u n o w e g o pro bos z cza b ę d ą o b y d w a Księża Proboszczowi e uwi ad omi eni .
Da n w Łuc ku d. 31.1 27 r.
(— ) A d o lf Szelążek Bi sku p Łucki
( — ) K s. J . Szych Kanclerz Kurji.
Dekret erekcji parafji Tam aszgród.
A D O LF PIOTR
S Z E L Ą Ż E K
Z Bożej i Stolicy Apost ol skiej Łaski B l bKUP ŁUCKI
S. T. D.
Dobro d u c h o w n e katolików, m i es zka j ą cych w g r a ni cach parafji Roki tno w y m ag a , aby z niej było wydz i e l one o d po w i e d n i e t er yt or j um, p o ł o żo n e w blizkości kościoła
110 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i X° 2
T o ma s zg r o dz k i eg o, wraz z mi es zka ją cym na t y m t er e ni e l u d e m katolickim, w. celu ut worzeni a o d r ę b n e j parafji.
Mając na względzie wielkie przestrzenie, kt óre oddzi el ają osiedla katolickie od kościoła pa r af j al n e g o w Rokitnie, n i e m o ż n o ś ć uczęszczani a wi ernych d o t e g o kościoła z p o w od u braku dróg d o go dn yc h , p r z e k o n y w a m y się, że ist
nieją zupełni e d o s t a t e c z n e p o w o d y k an on i cz n e do erekcji nowej parafji.
Opi er aj ąc się przet o na c. 1423 i po u skut ec z ni eni u wszystkich w a r u n kó w, wsk a z an y ch w c. 1428, nini ej szem e r y g u j e m y parafj ę To ma s zg r od zk a, do której wc hodz ą n a s t ę p u j ą c e wsie: To m a s zg ró d, Wyry, Klesowo, Siedliszcze, Kreta Słoboda, Ło m s k , O m e l n o , Lad o, T a t yn no, J e l n o Bleżowo, J ózefi n, Kupiel, Sło bó dk a, Wojtkiewicze, Wojt- kiewicze-Budki.
N i ew y m i e n i o n e tutaj wsie parafji Rokitno, pozos t aj ą przy tejże parafji Rokitniańskiej.
Wierni, mi es zka ją cy na w y m i en i o n y c h t eryt orj ach, stają się z chwilą wp r o w a d z e n i a ni ni ej szego d e k r e t u w ż y
cie, p ar a f j a n ami tej parafji, d o której t e r y t o rj u m j est zali
czone.
Zo b o wi ą z u j e my ni ni ej szem P r ze wi el eb n eg o Księdza Dz ie kan a do w p r o w a d z e n i a w życie ni ni ej szego De kr et u e r e k c y j n e g o przez uwi ad o mi en i e o d n o ś n y c h XX. Rekt orów kościołów: Roki tno i To ma s zg ró d , oraz ludności katolickiej o ich przynal eżnoś ci parafjalnej. W wyni ku t e g o za rz ą dz e nia również nal eży wydzielić z a kt kości oł a Rokitniańskie- go i p rz ek a z ać T o m a s z g r o d z k i e m u te akt a i księgi u r z ę dowe , kt ór e dot yczą wsi, wc h od zą c yc h w skł ad n o w o u t w o rzonej parafji. Prawa parafj al ne, związane z t eryt orj um, s t a n o w i ą c e m o dt ąd obs zar parafji Tom a s zg ro dz k i ej , do niej nadal nal eż eć mają.
N o w o u t w o r z o n a parafja m a po z o s ta ć w g r a ni c ac h D e k a n a t u S ar ne ńs ki eg o.
O dni u i s p o s o b i e w y k o n a n i a t e g o De kr et u, Prze
>fe 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 111
wi el ebny Ksiądz Dziekan uwi ado mi bezzwł ocznie Na sz ą Kurję.
Dan, w Lucku, dn. 21 stycznia 1927 r.
(— ) A . Szelążek
Bi skup Łucki. ( —) K s. J a n Szych Kanclerz.
Erekcja parafji Rymacze.
W powyższej f or mi e zost ał równi eż w y d a n y d e k r e t er ekcyj ny parafji Rymacze; w skł ad tej nowe j parafji w c h o d z ą n a s t ę p u j ą c e wioski: Rymacze, J a g o d z i n , Bereżce i S a n k o w c e r a z e m okoł o 2600 parafjan.
Rekolekcje dla kapłanów w Domu Rekolekcyj
nym we Lwowie.
KURJA BISKUPIA ŁUCKA Sekcja do Spraw Wiary i Mor.
Kurja Bi skupi a ni ni ej szem p o d aj e d o wi ad om o śc i W i e l e b n e g o Duc ho wi eń st wa , że w dn i ach od 17— 11 m a r ca b. r. o d b ę d ą się r eko l e k cj e dla k a p ł a n ó w w D o m u Re
kol ekcyj nym OO. J e z u i t ó w we Lwowie, ul. Duni n B o r k o wskich 11.
Kapłani, życzący s obi e odpra wi ć t e rekolekcj e, na czas n i e o b e c n o ś ci winni polecić pi eczę parafji najbliższe
m u sąsi adowi i o t e m p ow i a d om i ć kurję.
Szef Sekcji
( —) Prał. S. Ż ukow ski. Kanclerz
» ( —) K s. J . Szych.
Podatek od czynności duszpasterskich.
KURJA BISKUPIA ŁUCKA
Sekcja M ajątkowo-Finansowa D °
J Nr‘ 442 P r z e w i e l e b n y c h Ks. P robos zczów
dn. 19.11. 27. r \ - » i • ■
Diecezji Łuckiej
W myśl za rz ą dz e n i a Mi ni st er st wa S k a r b u (Dz. Cl.
R. P. Nr. 58 z r. 1925 poz. 411), nini ej szem Kurja B i sk u
112 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i N° 2
pia pol eca przesył ać do o d p o w i e d n i c h Ur z ę dów S k a r b o wych, w w y m a g a n y c h przez t e ur z ęd y t e r m i n a c h , z e z n a nia o wysokości d o c h o d ó w z czynności d u s zp a st er s ki ch c e l e m wy mi ar u p o d a t k u d o c h o d o w e g o na rzecz P a ń s t wa .
Szef Sekcji (—) I n fu ła t J . Zagórski
Kanclerz (—) J . Szych
Poszukiw anie metryki ks. Jana Wołyńcewicza.
KURJA BISKUPIA ŁUCKA Sekcja Statystyczna
Nr. 934/776 Łuck, dn. 19.11. 27
P an R o m u a l d Wołyńcewicz, g en e r a ł b r y g a d y W. P., p o s z u k u j e m e tr yki u ro d z e n i a ś. p. ks. J a n a W o ł y ń c e w i cza, z ma r ł e g o 1911 r oku w Kurytybie ś mi er ci ą m ę c z e ń ską, a u r o d z o n e g o gdzi eś na Woł yni u m i ę d z y 1850 a 1870 roki em,
Wi el ebni Księża P r obo szc zowi e nie o d m ó w i ą swojej p o m o c y w o d s z u k a n i u ż ą d a ne j m e tr y ki w a r c h i w u m pa- rafj al nem.
Szef Sekcji (— ) K s. K an. C zyżewski
Kanclerz (— ) K s. J . Szych
Zm iany w składzie osobistym Duchowieństwa.
K s. F olt pr z en i es io ny z wi kar ja t u w Kl ewani u na t aki eż s t a n o w i s k o do Tuczyna.
K s. Ig nacy Pożerski, wikary w Kowlu, m i a n o w a n y k a p e l a n e m w o j s k o w y m p o m o c n i c z y m z re zy de n c ją w Lewa- czach.
Ks. Leon Ostaszewski, s t u d e n t U n i we r s yt et u L u b e l ski ego, dla por a t owani a z dr owi a t y m c z a s o w o m i a n o w a n y wi k a r y m w R ó w n e m .
K s. E u g e n ju sz K obyliński, wi kar y Rówieński, p r z e n i e s i ony na t ak i eż s t an o w i s k o d o Kowla.
Mi 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 113
Rozporządzenia prawno-państwowe.
O k ó l n i k
M in is tr a W y zn a ń R e lig ijn y c h i O ś w ie c e n ia P u b lic z n e g o d o K u ra to rjó w O k r ę g ó w S z k o ln y c h
w s p r a w ie w y p e łn ie n ia o b o w ią z k u s z k o ln e g o p r z e z d z ie c i, u c z ę s z c z a ją c e d o s z k ó l p ry w a tn y c h .
Doszło d o wi ad o m o ś c i mi nist er stwa, że wł adze s zk o l n e poci ąga j ą ni ek ie d y rodziców d o za pi s ywani a i p o sył ani a do publ i cznych szkół p o w s z e c h n y c h dzieci w w i e ku s zk o ln ym, k t óre uczęszczaj ą d o szkół p rywa t nych, n i e z b a d a n y c h przez wł adz e co d o ich p o z i o m u n au c zani a.
W o b e c t e g o p r z y p o m i n a m , że w myśl o bo wi ą z u j ą
cych pr z epi só w dzieci w wi ek u s zk o l n y m m o g ą uczynić z a d o ś ć o b o wi ą z k o w i s z k o l n e m u t a k ż e w s zkoł ach p r y w a t n y c h ws ze l ki e go t y p u (ni ezal eżnie o d j ęzyka n a u c z an i a w d an e j szkole), o ile szkoły t e istnieją legal ni e na z a s a dzie udzi el onej przez wł aściwe w ł ad z e s zk ol ne koncesji i z a p e w n i a j ą mł odzi eży szkol nej r e g u l a r n ą n a u k ę w z a k r e s i e nie niższym niż w publ i cznych s zkoł ach p o w s z e c h nych.
Wa r s za wa, dni a 5 stycznia 1927 r. (N° 1. 147/27).
Minister, Ki erowni k Mi ni st erst wa W y z n a ń Religijnych i Oś wi ec eni a P u b l i c z n e g o
(—) K. B artel.
O k ó l n i k
M in is tr a W y zn a ń R e lig ijn y c h i O ś w ie c e n ia P u b lic z n e g o d o K u ra t o rjó w O k r ę g ó w S z k o ln y c h
w s p r a w ie n a u k i r e lig ji w p u b lic z n y c h s z k o ła c h p o w s z e c h n y c h .
Maj ąc na u wa dze, że w myśl art. 120 Konst yt ucj i Rzeczypospol i tej Polskiej z dni a 17 m a r c a 1921 r. w k a ż d y m zakładzi e n a u k o w y m , k t ó r e g o p r o g r a m o b e j m u j e kszt ał ceni e mł odzi eży poni żej lat 18, u t r z y m y w a n y m w c a łości l ub w części przez P a ń s t w o l ub ciała s a m o r z ą d o w e ’
114 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i X° 2
jest n a u k a religji dla wszyst ki ch uczniów obowi ąz k owa, oraz, że na za s adzi e p r o g r a m u nauki, p r z e p i s a n e g o dla szkół p ow s z e c hn yc h, n a u k a religji wc hodzi w z a k r es o b o wi ąz ko wyc h p r z e d m i o t ó w nauczani a, p r z y p o m i n a m w y n i kaj ący z po wyż sz ych p o s t a n o w i e ń dla wszystkich właści
wych o r g a n ó w szkol nych, a w szczegól ności dla i n s p e k t o rów szkol nych, o b o w i ą z e k ścisłego przest rzegani a, aby n a u k a religji w szkoł ach była nal eżyci e u w z g l ę d n ia n a w s t o s u n k u d o dzieci szkol nych, należących d o ws zys t kich w y z n a ń religijnych, u zn a n y c h w Państwie.
C el em o d p o w i e d n i e g o zabezpi ec zeni a u au ki religji mł odzi eży szkolnej, należy s to s o w a ć się do p o s t a n o w i e ń n a s t ęp uj ą c y ch :
1. W każdej publ i cznej szkol e p ows ze chnej , w k t ó rej liczba dzieci s zkol nych p e w n e g o wyznani a wynosi co- n a j mn i ej 12, m a być dla t ych dzieci z a p e w n i o n a n a u k a religji w 2 g od z i n ac h t yg o d n i o wo , b ą d ź w szkol e m i e j scowej , b ą dź też przy sprzyjających w a r u n k a c h w najbliż
szej s zkol e sąsi edni ej .
2. W mi ej sco woś ci ach, gdzi e jest więcej publ i cz
nych szkół p o ws ze ch ny c h , m o ż n a c e l e m ł at wi ej sze go za
pewn i en i a naugi religji k i er o w a ć młodzież, n a l eż ącą do t e g o s a m e g o wyznania, do j ed ne j szkoły.
W razie n i e m o żn o ś c i z a st os owa ni a t e g o s p o s o b u , j est rzeczą w s k a z a n ą wówczas, g d y liczba dzieci j e d n e g o wyz nani a, ucz ęszc zaj ąc ych do r ó ż nych publ icznyc h szkół po ws z e c h n y ch , wynosi w s u m i e conaj mni ej 12, urządzić dla t ych dzieci n a u k ę ich wyz na n i a w j e d ne j ze szkół w 2 g o d z i n a c h t y go d ni o wo , w p or z e o zn ac z o n ej na p o d s t aw i e w z a j e m n e g o p o r o z u m i e n i a się k i er ow n ik ó w z a i n t e
r e s o w a n y c h szkól tak, a b y ws zys t ki e dzieci sz k o l n e d a n e g o wyz na n ia mi ał y m o ż n o ś ć korzys tania z nauki religji.
3. J eż el i w szkol e liczba dzieci, nal eż ącyc h d o p e w n e g o wyznani a, jest znaczniejsza, w ó wc za s dla n auki r e ligji nal eży utworzyć, u wz gl ęd ni aj ąc dzieci sz k o ln e z róż
nych klas (oddziałów), s p e c j a l n e grupy, iiczące w zasadzi e nie więcej, niż po 40 dzieci, i dla k aż d ej g r u p y p r z e z n a czyć po 2 g o dz i n y n auki religji w t yg od n i u . Z a s a d ę p o
Ns 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 115
działu dzieci na g ru p y i ilość g rup us t al a w k a ż d y m p o s zc zegól nym w y p a d k u Ku r a t or j um na p od s t aw i e wn i os ku i ns p ek t o r a szkol nego.
4. Katalogi i ś wi a d e c t w a szkolne, d o t y c z ą ce p o s t ę pu ucz ni ów w poszczegól nych p r z e d m i o t a c h nauki, m aj ą za wi erać t ak ż e o c e n ę z n auki religji.
Od rodziców ( wzgl ędni e p r a w n y ch o p i e k u n ó w) d z i e ci szkol nych, kt ó r e z p o w o d u braKu w a r u n k ó w nie ot rzy
m u j ą nauki religji w szkole, ki erownicy szkół m aj ą ż ą d ać p r z ed s t aw i en i a za ś wi adczeni a właściwej zwierzchności d u c hownej , st wi er d z aj ące go, że dzi ecko o t r z ymywa ło n a u k ę religji w d o m u i z j ak i m s k u t k i em . Na zasadzi e t aki ego zaświ adczeni a, kt ó r e doł ącza się d o k a t a l o g u szkol nego, należy wpisać w kat al og u i ś w i a d e c t w i e o c e n ę z nauki religji.
Dopi ero, g d y b y p ow y ż sz e we z wa n i e Kierownika szkoły d o rodziców nie o d ni os ło s ku t k u , m o ż n a wyda ć dzi ec ku ś w i a d e c t w o bez o c e n y z n auki religji, z a z n a c z a jąc w ka t al og u i na ś wi ade ct wi e, że nauki religji d a n e g o
wyz nani a w szkol e ni e udzi el ano.
Wa r s za wa, dnia 5 st yczni a 1927 r. (Nr. I. 148 27).
Minister, Ki er owni k Ministerstwa
Wyz nań Religijnych i O ś w i e c e n i a P u b l i c z ne go (—) K . B aitel.
R o z p o r z ą d z e n i e
M in is tra W y zn a ń R e lig ijn y c h i O ś w ie c e n ia P n b lic z n e g o z d n ia 2 7 g ru d n ia 1926 r.
w s p r a w ie k w a lifik a c jy j z a w o d o w y c h d u ch o w n yc h r z y m s k o - k a to lic k ic h .
Wyj aś ni ając § 1 p u n k t b. roz porzą dzeni a z dni a 10-go g r ud n i a 1925 r. Dz. U. R. P. Nr. 131, poz. 938, w s p r a wie kwalifikacyj z a w o d o w y c h d u c h o w n y c h r z y m s k o - k a t o lickich do n a u c za n i a religji w s zkoł ach ś r e d ni c h o g ó l n o kszt ał cących i s e m i n ar j a c h nauczycielskich p a ń s t w o w y c h i p rywa tnyc h, o z n a j m i a m , że za dj ece zj al ne s em i n a r j a d u c h o w n e , których u k o ńc z en i e stanowi, w myśl art. XII*
116 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i Xs 2
Ko nkor d a tu, kwalifikację z a wo d ow ą do nauczani a religji, należy u wa ża ć z a kł a dy n as tępuj ące:
1) se m i n . archid. Gni eźnieńsk, i Poznańsk . w Po zn an iu 2) „ diecezezji C heł mi ńs ki ej w Pelplinie.
3) „ „ Wł ocł awski ej w e Wł ocł awku.
4) „ archidiecezji Wa r s za wsk i e j w Warszawi e.
5) „ diecezji Płockiej w Płocku.
6) „ „ S a n d o m i e r s k i e j w S a n do mi er z u .
7) „ „ Lubelskiej w Lublinie.
8) „ „ Podlaski ej w J a n o w i e .
9) „ „ Łódzki ej w Lodzi.
10) „ archidiecezji Wileńskiej w Wilnie.
11) „ diecezji Ł om ży ńs k i e j w Łomży.
12) „ „ Pińskiej w ^ińsku.
13) „ „ Prze mysk i ej w Przemyś l u.
14) „ „ Łuckiej w Łucku.
15) „ „ Tar nows ki ej w Tar nowi e.
16) „ „ Kieleckiej w Kielcach,
17) „ archi d. Lwowski ej obrz. gr.-kat. w e Lwowi e 18) „ diec. Przemyski ej obrz. gr.-kat. w Przemyś l u 19) „ „ St a ni sł a wows ki ej obrz. g r e k o - k a t o l .
w Stani sławowi e.
O r d y n a r j u s ze udzi el aj ą misji katolickiej i p r z ez n a cz a ją p r e f e k t ó w d o szkół z re guł y z g r o n a kleru świeckiego.
J e ż el i b y na s ta n o wi s k o p r ef ek t a wy zn ac z on y został wyj ąt kowo cz ł on e k kleru z a k o n n e g o , nal eży wówczas zwrócić się d o Mi ni st erst wa W. R. i O. P. o wyj aśni eni e.
Wa r s za wa, dni a 27 gr udni a 1926 r. (Nr. II. 6767/26).
Minister, Kierowni k Mi ni st erst wa W y z n ań Religijnych i Oś wi ec eni a Publi cznego.
w. z. ( — ) IT7. Żłebick?.
Na 2 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i 117
Okólnik M inisterstw a W. R. i O. P. w sprawie
P o le ca m P a n o m K u ra t o r om bezzwł ocznie p o d a ć do wi ad omości ws zys t ki m i n s p e k t o r o m s zk ol n y m n a s t ęp u j ą c e zarządzenie:
W t ro s ce o nal eżyt y rozwój szkol ni ct wa oraz polskiej myśli p ańs twowo- obywat el sk i ej p r a g n ę wyjaśnić c z yn n i ko m admi ni st r acj i szkol nej wyt yczne, k t ó r e mi p o w o d o w a ć się b ę d ę w swej pracy na p o wi e r z o n e m mi przez P a n a Prezy
d e n t a Rzeczypospol i tej s t an owi s k u.
W y t y c z n e te, nal eżyci e p o g ł ęb i o n e i p r z em y śl an e , m a j ą być re a l i zo wa n e s y s t e m a t y c z n i e i wyt rwa l e przez wszys t ki e p o d w ł a d n e mi urzędy. B ę d ę w y m a g a ł z całą s u r o wo śc ią ścisłego, l oj al nego i uczci wego ich pr z es tr z e gani a, a l b o w i e m j edyni e j edn o l i t o ść myśli p ań s t wo wo - o r - g ani zacyj nej da j e g w a r a n c j ę celowości zbi or owego wysiłku j ak i m jest k a ż d a pr a ca p ań s t w o wa .
Z a d a n i e admi ni str acj i szkol nej na k r e s a ch jest ni ez
m i e r ni e doni osł e. Adm i n i s t ra c j a ta ni ezal eżna od o r ga nów politycznych, m a j ą c y c h na w i d o k u j edyni e wyc howani e, oś wi at ę i p o t rz e by k u lt ur al ne mi ej scowej ludności, r e p r e z e n t u j e naj bardzi ej i d e o w e oblicze pracy pańs t wo we j , a o p i e r a j ą c się na ws p ó ł c z es ny c h zdoby c za c h myśli p e d a gogicznej, m o ż e i p o w i n n a p r a c o w a ć bez tarć, n i e z a d o w o leń, ku pożyt kowi wszyst ki ch obywateli , ni ezal eżni e od ich wyznani a, nar odowoś ci , l ub p o ch o d z e n i a. Ad mi ni st r acj a s zkol na mu si nal eżyci e zr ozumi eć, że sze rze ni e polskiej kultury, p o g ł ęb i a n i e polskiej myśli ob ywatels ki ej, w y c h o wa ni e mł odzi eży w poc z uc i u ce nnoś ci jej polskiej przy
nal eżności p a ń s t w o w e j m o ż e się o d b y w a ć skut ecz ni e j ed y ni e na g ru n ci e s z a c u n k u dla t e g o wszystkiego, c o st anowi o d rę b n o ś ci kul tural ne, w y z n an i o w e i n a r o d o w e
szkolne]
Mi ni st erst wo W y z n a ń Religijnych
i Oświeć. Publiczn.
Wa r s za wa Pa n ów K u r a t o r ó w ' O k r ę g ó w Szkoln. Wi leńs ki ego, Bi ał o
s tocki ego, Pol e s ki eg o i W o łyński ego.
Do
dn. 19 listop- 1926 r.
L. O. Prez. 12370-26.
118 M i e s i ę c z n i k D i e c e z j a l n y Ł u c k i Ne 2
ludności , Wszel ki e b r u t a l n e na r zuc a ni e z e w n ę t r z ny c h cech polskości, wszelkie p ró b y nieliczenia się z t e m , co dzi ecko przynosi z d o m u rodz in n eg o , a więc p r z e d ew s z y s t k i e m z j ęz yk i e m d o m o w y m dziecka, wszystko, co m o ż e m i eć ce chy uci sku n a r o d o w e g o — o dbi j a się za ws ze jaknajfatalniej na dus za c h m ł o d e g o pokol eni a, p o w o d u j e uczucia nienawiści, daj e w rezul t aci e b r a k lojalności w s t o s u n k u d o P a ń st wa i p o w o d u j e w k r ót k i m czasie wr o gi e w s t o s u n k u do ni ego nastroje. Historja walk wyzwol eńczych, z a r ó w n o naszych, j ak i i nnych n a r o d ó w , ś wi adc zy o t e m ws zys t ki em ni e
z a wo dni e.
Nauczyciel, kt óry t ych rzeczy nie r ozumi e, i n s p ek t o r szkol ny, kt óry u j m u j e swoj ą zas zczytną i o d po wi ed zi al n ą rolę j a k o rolę n a r zędz i a walki z l udności ą, źle służy s p r a wie w y c h o w a n i a p u b l i cz n eg o i na s t a n o wi s ku s w e m p o z o s t aw a ć nie może. Wys oki t a k t t owar zyszyć mus i ws z y s t ki m p o c z y n a n i o m p e d a g o g i c z n y m .
W y m a g a n i e m pi er w s zo rz ę dn y m, k t ór e g o b ę d ę żądał kat egor yczni e, jest d o k ł a d n a z n a j o m o ś ć m i e j s c o we g o języka przez n a u c zyci el st wo i i n s p e k t o ró w szkol nych. Rzeczą z u peł ni e b e z s p o r n ą i z p u n k t u wi dze ni a d y d ak t y ki n i e w ą t pliwą jest k o n i ec z n o ś ć p o r o z u m i e w a n i a się z dzi ec ki em przy p o cz ą t k a c h na uc za ni a w j eg o j ęzyku m a c i er z y s tym.
Nauczyciel, nie zna j ą cy j ęzyka mi ej sco we go, nie m o ż e p r o w a d z i ć s k u t ec z n i e n auc zan i a, z p u n k t u zaś wi dzeni a p a ń s t w o w e g o szkoła, zaczynająca n a u c za n i e w j ęzyku dla dzi ec ka o b c ym , ni gdy nie zyska s obi e t e g o s z a cu n ku i miłości r odz i c ów i dzieci, bez k t ó r e g o jej wpływ w y c h o wa wczy nie da się p omyś leć.
Nie znaczy to, aby j ęzyk polski, j ako język p a ń s t w o wy, mi ał być na drugi pian zepchni ęt y. Z a r ó w n o z p u n k t u wi dz e ni a i n t er e só w Pańs t wa, j ak i pr a kt y c zny c h w a r u n k ó w życia l udności , g r u n t o w n a z n a j o m o ś ć języka polski ego, w i ad o mo ś ci z z a k r e s u j ego historji, geografji, p i ś m i e n nictwa, ust roj u — mus i być dzi ecku udzi el ana w s p o s ó b najistotniejszy. Należy j e d n a k d b a ć o to, a b y n a u k a o d b y wała się w nas t roj u p r z yc hyl nym dla Polski i jej p a ń s t w o wości, aby dzi ecko, a ś l a d e m j e g o i rodzice rozumieli, że
