opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI
Program nauczania matematyki dla szkoły podstawowej
ZOFIA
MUZYCZKA LICZBA
CZY LITERA?
dr Anna Rybak
Agnieszka Ratajczak-Mucharska dr Beata Rola
Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł zajęć:
Liczba czy litera?
Dział w podstawie programowej:
Elementy algebry
Klasa:
V szkoły podstawowej
Czas realizacji:
45 minut
Cele
Cel główny: Dostrzeżenie korzyści z literowego opisu analogicznych sytuacji.
Cele szczegółowe (w przypadku uczniów ze SPE należy uwzględnić IPET/PDW):
Uczeń:
rozwija umiejętność wnikliwej obserwacji i wnioskowania,
precyzyjnie opisuje sposób postępowania w analogicznych sytuacjach,
poszukuje krótkiego opisu zjawisk i analogicznych działań,
zauważa sytuacje, w których pojawiają się algorytmy,
wyciąga wnioski dotyczące przebiegu wydarzeń (wykonywanych działań),
wykorzystuje TIK do praktycznych zastosowań,
formułuje uogólnienia w postaci algorytmów.
Cele wychowawcze (w przypadku uczniów ze SPE należy uwzględnić IPET/PDW):
wdrażanie do uważnej i krytycznej obserwacji,
wdrażanie do staranności podczas wykonywania zadań,
rozwijanie przekonania o wygodzie ogólnego opisu zjawisk i działań,
rozwijanie umiejętności współpracy w zespole,
rozwijanie aktywności poznawczej uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb,
rozwijanie odpowiedzialności za własne uczenie się.
Metody prowadzenia lekcji:
dyskusja, metoda ćwiczeń praktycznych
Formy pracy:
jednolita, indywidualna, binarna
Środki dydaktyczne:
nauczyciel – karty pracy z tekstem zadań dla każdej pary uczniów, arkusze papieru do wykonania plakatu z określeniem sytuacji, w których wygodnie jest zapamiętać wzór, pisaki.
Podstawę teoretyczną scenariusza stanowi konstruktywistyczna teoria uczenia się.
OPIS PRZEBIEGU LEKCJI:
CZĘŚĆ WSTĘPNA LEKCJI (4–5 minut):
powitanie, informacja o temacie lekcji,
rozmowa: co kryje się pod słowem „wzór”.
CZĘŚĆ WŁAŚCIWA LEKCJI (25–30 minut):
1. Uczniowie w parach, przez 12–15 minut wypełniają kartę pracy, na której rozwiązują dwa łatwe zadania uwzględniające kilka zestawów danych, w rodzaju:
a) jak obliczymy obwód trójkąta o bokach:
»3 cm, 7 cm, 8 cm,
» 11 cm, 6 cm, 10 cm.
A jak będziemy obliczać obwód trójkąta o innych wymiarach? Zaznacz dobrą odpowiedź:
»w taki sam sposób,
» za każdym razem w inny sposób,
b) jak obliczymy drogę, którą przebył rowerzysta:
» w ciągu 2 godzin, jadąc z prędkością 10 km/h,
»w ciągu 3 godzin, jadąc z prędkością 12 km/h.
A jak będziemy obliczać drogę rowerzysty jadącego przez jakiś czas z inną prędkością?
» w taki sam sposób,
»za każdym razem w inny sposób.
Wskazani uczniowie formułują słownie reguły postępowania w obydwu przypadkach.
2. Sporządzamy plakat:
a) na arkuszu jest już narysowany trójkąt i wpisany tekst reguły: aby obliczyć obwód trójkąta, trzeba …….. (zapis uzupełnia chętny uczeń),
b) nauczyciel sugeruje skrócenie zapisu poprzez wprowadzenie oznaczeń i zapisanie reguły wzorem.
3. Uczniowie poszukują przykładów innych sytuacji, które można opisać wzorami.
Wykaz propozycji jest drugim plakatem.
CZĘŚĆ KOŃCOWA LEKCJI (10 minut):
krótka rozmowa o znanych własnościach lub obliczeniach, w których wygodnie jest zapisać wzorem regułę postępowania,
pracą domową jest opracowanie miniplakatu dla drugiego z rozwiązanych zadań,
5
zebranie kart pracy do oceny,
pożegnanie.
Ocena ucznia ze SPE powinna uwzględniać jego możliwości oraz, jeżeli ma opracowany, jego indywidualny plan IPET/PDW. W przypadku pracy zespołowej i właściwie dobranych zadań ocena będzie się pokrywała z oceną zespołu.
Komentarz metodyczny
Ze względu na to, że osiągnięcie celu głównego lekcji jest uwarunkowane
poprawnym wypełnieniem karty pracy (punkt 1. CZĘŚCI WŁAŚCIWEJ), nauczyciel musi dopilnować takiego zestawienia par uczniów, które gwarantuje pomoc uczniowi ze SPE ze strony kolegi. Jednak dostrzeganie analogii i formułowanie uogólniających wniosków na ogół sprawia trudności i wymaga cierpliwego rozważania wielu znanych praktycznie sytuacji.
W trakcie zajęć nauczyciel zwraca uwagę na dobór dzieci w zespołach, tak aby uczniowie tworzyli zróżnicowane pod względem możliwości pary (dwoje uczniów o mniejszych możliwościach edukacyjnych nie powinno być razem w parze).
Należy uwzględnić (przygotować) dodatkowe zadania dla uczniów o większych możliwościach edukacyjnych.
Jeżeli w klasie znajduje się dziecko (dzieci) z niepełnosprawnością, należy przygotować dodatkowe środki dydaktyczne uwzględniające daną niepełnosprawność dziecka.
Warto lekcję skoordynować projektem z zajęciami informatyki, gdzie uczniowie poznają/powtórzą sobie wiadomości z tworzenia algorytmów oraz programu graficznego i przygotują odpowiednik materiałów z matematyki w wersji elektronicznej. Inną opcją jest wykorzystanie TIK na lekcji matematyki.
Lekcję można również skoordynować z każdym innym przedmiotem, szukając algorytmów typowych w danym przedmiocie.
Ewaluację zaleca się przeprowadzić dopiero po kolejnych lekcjach z tego zakresu.
