Nt. to
W I A ;X> O M Or S C I E L E K T R O T . E C H N I C Z N E STR. 245
S J O E I M A N I S W I E
G W A R A N T E M S P R A W N O Ś C I N A S Z Y C H W Y R O B Ó W T O POK-kAPNA K O N T R O L A P R O P U K C J I I P R Ó B Y W E W ŁA S N Y M LABORATORIACH D0 1250000 V, 2 0 0 0 0 A
OTRZYMALIŚMY
NA WYSTAWIE PRZEMYŚLU METALOWEGO ! ELEKTROTECHNIKI
Transformator suchy 3-fazowy 40 kVA, d la p ie c a hariown.
Transformator mały naslawni- czy o mocy 10 kVA.
TransforYnator 1-fazowy. 700 kVA wraz z przelqcznikiem 5000 — 10000 — 20000 A, m ogący d o starczać do 24000 A,
dla p ie c a elektrycznego.
Z KAŻD YM DNIEM
w zrasta zastosowani© ci©pła elektrycznego w przem yśle m etalowym . W s p ó ł p r a c a m etalow ca z elektrykiem d aje tu w sp a niałe wyniki.
TRANSFORMATORY
„ E L E K T R O B U D O W Y " p racu ją już przy przetwarzaniu energii do najrozm aitszych celów przeróbki lub obróbki m etali.
Transformator kopalniany 50 kVA mocy.
ELEKTROBUDOW A S. A.
W Y T W Ó R N IA M ASZYN ELEKTRYCZN YCH - ŁÓ D Ź - K O P E R N IK A 56
Nr. 10 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 247
FABRYKA ARTYKUŁÓW ELEKTROTECHNICZNYCH
I N Ż . S T . C I S Z E W S K I
SP. z o . o .
B Y D G O S Z C Z ---
STR. 248 W I A D O M O Ś Ć E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 10
N O R B L I N
B ' 1* B U C H I T . W E R N E R
UDOR
C E N T R A L A : W A R S Z A W A , Z Ł O T A 35
T E L E F O N 5 6 2 - 6 0
ODDZIAŁY:
KA TO W ICE, Moniuszki 6,tel. 326-50 PO ZN A Ń , Działyńskich 3, łel. 11-67 B Y D G O S Z C Z , G d a ń s k a 6 ? , łel. 13-77
LWOW, Potockiego 4, łel- 252-35
Nr. 10 • W I I A D O M O S C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 249
b e c n i e
W y k o n y w a
P O L S C E t r a n s f o r m a t o r y 4 n a j w i ę k s z e w p o l s c i 2 0 0 0 L V A
1 6 0 0 0 0 V _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~ ~
STR . 2 5 0 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • Nr. 10
F A B R Y K A C H E M I C Z N A
K. Z A W A D Z K I i S - K A
W A R S Z A W A , M A Z O W I E C K A 11. T E L E F O N Y 6 3 3 - 2 9 i 2 2 7 -3 4
W A N N Y
Z CAŁKOWITYM U Z B R O J E N I E M
a r t y k u ł y do G A L W A N O T E C H N I K I
KĄPIELE GALWANICZNE do:
NIKLOWANIA • CHROMOWANIA • K A D M O W A N I A * SREBRZENIA*
MIEDZIOWANIA* MOSIĄDZOWANIA*
CYNOWANIA • CYNKOWANIA • ZŁOCENIA •
A N O D Y
NIKLOWE (DEPOLARYZOWANE) KADMOWE • SREBRNE • INNE.
A P A R A T Y
DO M A S O W E J G A L W A N IZ AC JI.
TARCZE FILCOWE DO SZ LI FOWANIA
• •• PASTY DO POLEROWANIA •••
E L E K l i w - warszawa
. -
cahfyka: W ioch* P °®l a , i a d , f Î : V Centc3,a 5 A8.S8 w w a r s M w ie . S ie n K ie w » « »
Tel. 283-13
PRZYRZAOYPOMIAROW É
,
Nr. 10 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 251
W Y Ł Ą C Z N IK I
z wyzwalaczami termiczno- elękłromagnełycznymi
sterowane elektrycznie z odległości
p e w n i e z a b e z p i e c z a j q c e
s i l n i k i e l e k t r y c z n e
PRZEŁĄCZNIKI
kierunku obrotów i z gwia
zdy — w tró|kqt od 1 5 — 100 A 1 2 0 - 5 0 0 V
FA B R YK A A P A R A T Ó W E L E K T R .
INŹ. JÓZEF IMASS
ŁÓ D Ź , UL. PIOTRKOWSKA NR. 255
T E L E F O N Y : 1 3 8 -9 6 , 1 1 1 -3 9 .
k i o c h c e d o b r z e i z o l o w a ć
kupuje dobrq taśmę izolacyjnq.
Przy najbliższej sposobności ra
dzim y wypróbować nasz wyrób.
Taśmy czarnq i białq dostarcza
my opakowane w s t a n i o l i w krqżkach 50, 100 i 150 gr.
Z A K Ł A D Y K A U C Z U K O W E
P I A S T Ó W , SP. AKC.
WARSZAWA, ZŁOTA 35, TEŁ. 5.33-49 i 5.62-60
FABRYKA K A B L I
S P Ó Ł K A A K C Y J N A
KRAKÓW PŁASZÓW
p r o d u k u j e :
Linki antenowe, sznury radjowe, drut dzwonkowy, taśmy izolacyjne, druty emaliowane, druty nawojowe, gołe dru
ty i linki miedziane, bronzowe i mosięż
ne, przewodniki w izolacji gumowej, kable gumowe, kable ziemne do 60.000 V, kable telefoniczne, armatury kablo
we (wszelkiego rodzaju), rurki izola
cyjne, puszki, fajki, tulejki, skobelki do kabli.
Bakelitowe proszki i m asy prasownicze (futurolowe) oraz lakiery izolacyjne i kry
jące (lakiery futurolowe, bakelitowe) futurolowe kity.
Lampy stołowe, biurkowe, nocne, gór
nicze niełamliwe, wyłączniki, przełącz
niki, gniazdka, wtyczki, oprawki, rozetki, przyciski dzwonkowe, kinkiety ścienne, dzwonki, transformatorki dzwonkowe, płyty, pręty i rury gumoidowe i t. p.
Bakelitowe: podstawki do lamp radjo- wych, przełączniki antenowe, skale,
g uziki, części prasowane,
akelitowe artykuły galanteryjne.
Ebonitowe płyty, pręty, rury, naczynia
akumulatorowe, przepony do akumulai.
STR. 252 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 10
P U N K T U A L N I E J A K S Ł O Ń C E , K S I Ę Ż Y C I G W I A Z D Y
P R A C U J A A U T O M A T Y
S A U T E R A
N I E W Y M A G A J A C Ż A D N E J O B S Ł U G I I N A P R A W Y
C E N Y D O S T O S O W A N E D O D Z IS IE JS Z E J SIŁY N A B Y W C Z E J K O N S U M E N T A S P E C J A L N O Ś Ć F A B R Y K I :W Y Ł Ą C Z N I K I C Z A S O W E (au to m aty z e g a r o w e ) d o s a m o c z y n n e g o z a p a lania i g a s z e n ia :
lam p u lic z n y c h , w ystaw s k le p o w y c h , reklam św ie tln ych , klatek s c h o d o w y c h
Z E G A R Y P R Z E Ł Ą C Z A J Ą C E d o licz n ik ó w 2 -ta ryfo w y ch i m a ksym a ln y ch Z E G A R Y S Y N C H R O N I C Z N E
W Y Ł Ą C Z N I K I M O M E N T A L N E d o ap aratów re n tg e n o w sk ich K O M Ó R K I F O T O E L E K T R Y C Z N E
W S Z E L K I E A P A R A T Y E L E K T R Y C Z N E D O A U T O M A T Y C Z N E G O S T E R O W A N I A U R Z Ą D Z E Ń
o g rz e w n ic z y c h , c h ło d n ic z y c h , w e n ty la c y jn y ch ,
C E N Y p o m p o w y ch o ra z d la k lim a ty za c ji pow ietrza
T O W A R Z Y S T W O T E C H N I C Z N O - H A N D L O W E
s a u t e r I P O Ł A M Sp. Z O. O.
W A R S Z A W A , U L. W I L C Z A N r. 4 7 . T E L E F O N 9 .2 7 -6 4
D O S T A W A Z E S K Ł A D U .
N I S K I E
A J A K O Ś Ć
S P Ó Ł K A A K C Y J N A P R Z E M Y S Ł U E L E K T R Y C Z N E G O
V „ C Z E C H O W I C E " Y
TEL. 24-43 FABRYKI: CZECHOWICE ś l a s k , BRZEZINKA g . ś l a s k
Liczniki Wyłączniki
Automaty schodowe G n ia zd a wtyczkowe
Oprawki Bezpieczniki
Armatury hermetyczne Złącza i t. d.
Izolatory porcelanowe Porcelana techniczna
O D D Z I A Ł Y : W a r s z a w a : Firm a: „TEM A K " Tłó m a ckie 6. Tel. 1 1 -4 8 -9 9
L w ó w : Firm a : „ T E C H N IK A " Le n a rto w icza 12. Tel. 1 2 -0 0 K r a k ó w : F irm a : „ P O L IS H E M " S ta ro w iśln a 2 1 . Tel. 1 5 7 -5 1
P o z n a ń : Firm a: Dr. M arjan B ara ń ski, ul. Reja 3. Tel. 7 8 -1 4
K a t o w i c e : Firm a: R ysza rd M ahl, K o ściu szki 5. Tel. 3 3 6 -7 7
G d a ń s k : Firm a: A . B orysław ski, K o h lm a rkt 14.
Nr. 10 W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 253
A m A
Polski Przemysł Elektryczny
» E L I N «
Spółka z ograniczonq odpowiedzialnościq
PATENTOWANE ZESPOŁY DLA SPAWANIA ELEKTRYCZNEGO
Systemu D-ra R O S E N B E R G A
Z a l e t y :
Spawanie prądem stałym
Zupełnie ciągła regulacja prądu bez dodatkowych aparatów i bez strat
Samoczynna regulacja napięcia Wysoka sprawność i wydajność
K O S Z T O R Y S Y , P O R A D Y I R E F E R E N C J E N A Ż Ą D A N I E
K r a k ó w Lwów
300 am p ero w y przew oźny zespół
W a r s z a w a
Wilcza 50 m. 13
T e L 81213
Kopernika 6/11 p.
T e l. 11137
Zimorowlcza 15
T el. 27700
CHŁODNIE WIEŻOWE i T Ę Ż N I E DO W O D Y
I n ż y n ie ro w ie
Chłodnia na 2500m2/god z. dla E le ktro w n i w Ł o d z i
T. i J. Sfuccy,
(dawniej: Adam Słucki i Synowie)
W a r s z a w a , K r ó l e w s k a 27. Telefon 242-38
E g z y s t u je o d 1 9 1 0 r.
W A C Ł A W B O Ż Y M
F A B R Y K A Ś R U B T O C Z O N Y C H I C Z Ę Ś C I F A S O N O W Y C H or az C Z Ę Ś C I R A D I O W Y C H
z markq „ W A B O*'
W A R S Z A W A , UL. L E S Z N O 92 — t e l e f o n n r. i 1-72-74.
(D o m w ła sn y ) .
W Y S Z Ł A Z D R U K U N A K Ł A D E M O D D Z I A Ł U L W O W S K I E G O S T O W A R Z Y S Z E N I A E L E K T R Y K Ó W P O L S K I C H
p r a c a I NŻ. M- A L T E N B E R G A
P O D T Y T U Ł E M
GOSPODARKA ELEKTRYCZNA
P r a c a l a z a w i e r a 251 s t r o n d r u k u , 119 r y s u n k ó w
Książka napisana zwięźle, jasno, opierająca się na cy
frach gospodarczych polskich i do nich się odnosząca jest nie tylko dobrym podręcznikiem dla studentów wydziałów elektrotechnicznych naszych uczelni, ale powinna być stu
diowana przez naszych inżynierów, ekonomistów i reprezen
tantów władz, mających do czynienia z elektryfikacją. Podkreślić należy jej staranną formę drukarską i graficzną
(z re ce n zji w P rze g l. El. in ż. K . Stasze w skie go )
Z e s p i s u r z e c z y :
I. Źródła energii. II. Koszta w łasne energii elektrycznej. III. Wykresy o b ciążen ia elektrowni. V. Zastosow anie elektryczności do gospodar
stw a dom ow ego i p ro p agan d a. V. Taryfy. VI. W spółczynnik mocy.
VII. Ekonom iczna produkcja energii szczytowej w elektrow niach ciepl
nych. VIII. Elektrownie zespolone. IX. Zespoły hydrokaloryczne. X. Przy
kłady państw ow ych i m iędzypaństw ow ych projektów elektryfikacji.
XI. U staw odaw stw o elektryczne.
C E N A Z Ł . 1 0 . -
D L A C Z Ł O N K Ó W S . E . P . Z Ł . 8 . -
DO NABYCIA W STOWARZYSZENIU ELEKTRYKÓW POLSKICH, KRÓLEWSKA 15 - WARSZAWA.
S K Ł A D G Ł Ó W N Y - ODDZIAŁ LWOWSKI S. E. P., L W Ó W , P O L I T E C H N I K A , UL. L E O N A S A P I E H Y 12
(K A T E D R A M A S Z Y N E L E K T R Y C Z N Y C H ) .
Nr. 10 • W II A D O M O S C I
e l e k t r o t e c h n iI C Z N E • STR. 255
w y r o b y
ze znakiem
w każdej elekirowni
T a b lice liczn ik o w e , o g ra n iczn iki prądu, b e zp ie czn ik i dom owe i t. p, p otrzebne są każdem u kto sp rze d a je energię e le ktryczn ą . K a żd a e lektro w n ia pow inna w ięc pam iętać, że:
1) U n iw ersa ln ę ta b lice liczn ik o w e M a ko w ski i Z a u d e r są p ra so w ane z m ateriału izo la cy jn e go o dużej w ytrzy m ało ści e le ktryczn e j i m ech a n iczn e j. Ich ko n stru k c ja ułatw ia m ontaż liczn ika , a uniem o
żliw ia nielegalny pobór prądu. D zię k i p ow yższym zaleto m tablice liczn iko w e firm y M akow ski i Z a u d e r zysk a ły w sferach fach ow ych ogólne uznanie.
2) O g ra n ic zn ik i prądu M a ko w ski i Z a u d e r d zia ła ją dobrze i pewnie, d a ją się łatwo re gu lo w ać p rzy nastaw ianiu w elektrow ni, a nie rozre gu lo w u ją w c z a s ie p racy na sie c i. Za sto so w a n ie o g ra n ic zn i
ków zw ię k szy ło ilo ś ć od biorców szeregu elektrow ni.
MAKOWSKI i ZAUDER
FABRYKA MATERIAŁÓW PRASOWANYCH I ELEKTROTECHNICZNYCH - ŁÓDŹ. SIENKIEWICZA 163
pod:
m e:
cie;
u
$
E'
l i 1
*
G E N E R A T O R Y P R Ą D U T R Ó J F A Z O W E G O M A Ł Y C H M O C Y ( D O 15 k V A )
M A S Z Y N Y P R Ą D U S T A Ł E G O I P R Z E T W O R N IC E
S Y R E N Y A L A R M O W E
T R A N S F O R M A T O R Y A U T O M A T Y R O Z R U C H O W E
A P A R A T Y
e l e k t r y c z n e d o s u w n i c,
d ź w i g ó wK I A Q T A W K I I k i
e l e k t r o m a g n e s y h a m u l c o w e,
w y- I N A W I / - V ¥ Y I ' i M M Ł Ą C Z N I K |
k r a ń c o w e i t.
p.
D A 7 P I | C 7 K I I | f | I
r e g u l a t o r y o b r o t ó w d o s i l n i- K Ó W W I Ę K S Z Y C H M O C Y ( P O N A D
1 0 0 KM )
W y łq c zn ik e le k tro m a g n e ty c zn y 5 0 0 V 6 0 0 A
WYTWÓRNIA APARATÓW ELEKTRYCZNYCH
K. i W. PUSTOŁA
SPÓŁKA KOMANDYTOWA
W ARSZAW A. JA G IE L L O Ń S K A 4 - 6 , TEL. 10-33-30 i 10-33-26
STR. 256 W A D O M O S C E L E K T R O T E C H N C Z N E Nr. 10
P r ą d n i c a
prądu trójfazowego 1200 do 1500 k V A , 500 lub 3000 V , 200 do 300 obr/m in, 50 okresów, używana lecz w dobrym stanie
p o s z u k i w a n a .
O ferty p o d „P rą d n ic a “ do A d m . , .W iadom ości Elektrotechnicznych“
W arszaw a 1, ul. K rólew sk a 15.
Biuro te c h n ic z n e
istniejące 20 lat w Krakowie d o o d s t ą p i e n i a .
Z g ło s z e n ia p o d „ B iu ro " d o A d m in istra c ji „ W ia d o m o ś c i E le k tro te c h n ic z n y c h " , W a rszaw a 1, ul. K ró le w ska 15.
W Y TW Ó R N IA ap a ra tó w e le ktry czn ych , p rz e łą czn ikó w z g w ia zd y w trójkq t, d la zm ian y kie runku obrotów , n astaw ników , ro zru sznikó w , re g u latorów n a p ię cia i obrotów , w yłq czn ikó w do sil
ników w okap tu rzen iu że liw n em , w yłq czn ikó w tka ckich , szcz o tko trzym a czy, kolektorów , sań silnikow ych.
W A R S Z T A T Y d la n a p ra w y m aszyn i ap a ra tó w e le ktry czn ych .
S K Ł A D Y silników e le ktryczn ych i generatoró w na w sze lkie n a p ię c ia i obroty.
B I U R O T E C H N I C Z N E
In ż . J . R E I C H E R i S - k a
Ł Ó D Ź , U L . P O Ł U D N I O W A 2 8 , T E Ł . 2 1 - 0 0 0
C E N T R A L N E BIURO S P R ZE D A Ż Y P R ZE W O D Ó W
„C E N T R O P R Z E W Ó D“
S p ó łk a z ogr. odp.
W A R S Z A W A , M A R S Z A Ł K O W S K A 8 7 . T e l . 9 . 4 2 - 8 5 , 9 . 4 2 - 8 8 , 9 . 4 2 - 8 7
PRZEWODY IZOLOWANE
Z F A B R Y K K R A J O W Y C H W W Y K O N A N I U PRZEPISOWEM, OZNACZONE ŻÓŁTĄ NITKĄ S. E. P.
ARNOUX
F AB RY KA A P A R A T Ó W P O M IA R O W Y C H ELEKTRYCZNYCH W POLSCE S p ó łk a z ogr. o d P.
W a rsz a w a , C z e r s k a 12 C e n tr. telet. 9 7 2 - 6 5 , 9 7 1 -2 9
Nr. 10 • W A D 0 M 0 S C 1 E L E K T R O T E C H N C Z N E • STR. 257
P rądn ice — Silniki na ppqd »tały 110, 220, 440 woltów
s p rze d a je O
d 1 ÓO 100 KM
ze składu
Z A K Ł . E L E K T R . J . S Z W E D E W a r s z a w a , ul . K o p e r n i k a Ne 14, tel. 631-31
Z E S Z Y T
11 .W IADOM OŚCI
ELEKTRO TECHN ICZN YCH'
z a m i e s i ą c
wL I S T O P A D 1 7 3 6 u k a ż e s ię w k o ń c u l i s t o p a d a r. b.
A U T O M A T Y S C H O D O W E
n ajnow szej konstrukcji.
R e g u l a c j a c z a s u o d 3 0 s e k . d o 2 0 minut n a p r q d s t a ły i z m ie n n y 1 1 0 i 2 2 0 V
— g w a r a n c j a n a 2 l a t a — n is k a c e n a .
INZ. J O Z E F FEINER
Kraków, Zyblikiewicza 19
Nowo przybywający PRENUM ERATORZY
m o g ą o t r z y m a ć r o c z n i k i
„ W I A D O M O Ś C I
E L E K T R O T E C H N IC Z N Y C H "
z lat 1934 i 1935 po ulgowej cenie:
za rocznik 1934 bez oprawy zł 6,60
w oprawie zł 9 , —
za rocznik 1935 bez oprawy zł 9 ,6 0
w oprawie zł 12,00
ł ą c z n i e z p r z e s y ł k ą . U W A G A : Oddzielne zamówienia w drodze korespondecji są zbyteczne. Wy
starczy wpłacić należność na konto w P .K .O . Nr. 255 z adnotacją na od
wrocie blankietu ,,za rocznik Wiado
mości Elektrotechn, w oprawie (lub bez) z 1934 r. (lub z 1935 r.)”
ARM ATURY:
• D O O Ś W IE T L E N IA Z E W N Ę T R Z N E G O I W E W N Ę T R Z N E G O .
• D O O Ś W IE T L E N IA F A B R Y C Z N E G O I W A R S Z T A T O W E G O .
• L A M P Y W IE L O P R Z E G U B O W E I B IU R K O W E W O D O - I G A Z O S Z C Z E L N E O R A Z P R Z E C IW W Y B U C H O W E .
• D O O Ś W IE T L E N IA S T A W I D E L K O L E J O W Y C H .
• S P E C J A L N E .
N A Ś W I E T L A C Z E ( R E F L E K T O R Y ) O P R A W K I M A S Y W N E .
P R Z E W I E S Z K I U L I C Z N E I P R Z Y B O R Y D O T Y C H Ż E ( S P R Z Ę G Ł A , W IN D Y , R O L K I i t. p.) R A M I E N N I K I ( K I N K I E T Y )
N O W O C Z E S N E S Ł U P Y Ś W I E T L N E
Ż Ą D A J C I E N A S Z E G O N O W E G O K A T A L O G U !
POLSKIE Z A K ŁA D Y
F A B R Y K A A R M A T U R
„SCH AOO
I P R Z Y B O R Ó W 0 0 O Ś W IE T L E N IA E L E K T R .
KRAKÓW, T Ske7iiao„pocz,01eo4 .«
' " ' o n r ^ z ^
R e c e p t a ośu)iei(e .
Botycty Oscamoióe&- 0
u ! \ -
liż c e la ochroni) u)zroku należy, poza ogólnym oświetleniem,
stosować na miejscach pracy dodatkoiOe
tło z odpou)lednlo umie
szczonych. lamp rucho
mych z OsramóiOkami 0 o wydajności conajmniej
65-DlmrOsramdWki 0
W ydzielają znacznie Więcej śWiafta.niż ża
rów ki daużnlejszej konstrukcji. Tylko dob
re i obfite światło na
leżycie chroni u)zrok.
OSR AMOWKI ■ S
Iż ]/ y r o b p o l s k i .
N A K Ł A D 3 3 0 0 E G Z E M P L A R Z Y • C E N A Z E S Z Y T U 1 ZŁ. 2 0 GR .
W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E
M I E S I Ę C Z N I K P O D N A C Z E L N Y M K I E R U N K I E M P R O F . M. P O Ż A R Y S K I E G O R e d a k to r: in ż. e le k tr. W ło d z im ie r z K o łe le w s k i • W a rs z a w a , ul. K r ó le w s k a 15. Te l. 5 2 2 - 5 4
R O K I V P A Ź D Z I E R N I K 1 9 3 6 R. Z E S Z Y T 10
Zeszyt poświęcony spraw ozdaniu
z Wystawy Przem ysłu Metalowego i Elektrotechnię Warszawie 23. VIII — 18. X. 1936
w r.
W ystawa Przem ysłu M etalowego, Elektrotechniki i Radiotechniki.
Inż.-elektr. T. KUUSZEW SKI.
„ Przem yśl metalowy i elektrotechniczny jest miernikiem stanu uprzemysłowienia kraju
“ .Prof. Dr. Ignacy Mościcki.
P r e z y d e n t R z p l i t e j
W y s t a w a P rz e m y s łu M e ta lo w e g o i E le k t r o t e c h n ik i w W a rs z a w ie , z w a n a w s k ró c e n iu
„W M E L” ,
z o s ta ła z o rg anizow ana w z w ią z k u z o tw a r c ie m X Z ja z d u In ż y n ie r ó w M e c h a n ik ó w P o ls k ic h p o łą czo n eg o z o b ch o d em 10-letniego istn ien ia S to w a r z y s z e n ia In ż y n ie r ó w M e c h a n ik ó w P o l
sk ich
(SIMP),
In ic ja t y w a Z a rz ą d uSIM P'u
z o s ta ła p o p a rta przez P o ls k i Z w ią z e k P r z e m y s ło w c ó w M e t a lo w y c h , k t ó ry w esp ó ł iz P o ls k im Z w ią z k ie m P rz e d s ię b io r s tw E l e k t r o te c h n icz n y c h oraz W a r s z a w s k ą Iz b ą P rz e m y s ło w o - H a n d lo w ą p rz ys tą p ił do z o r g a n i z o w a n i a W y s t a w y .
In ic ja ty w ę tę p o p a r ły s fe ry p a ń s tw o w e , d o w o d em ozego jest o b ję cie p r o te k to r a tu n a d W y s t a w ą p rz e z P a n a P re z y d e n ta R z p lite j, a ta k ż e u d z ia ł w K o m ite c ie H o n o r o w y m w sz y stk ic h m in is tr ó w re s o rtó w g o sp o d a rcz y ch i t e c h nicznych, O rg a n iz a to rz y W y s t a w y d o ło ż y li w s z e lk ic h s ta rań, a b y z o b ra z o w a ła ona w sposób w y c z e r p u ją c y
możli
wości produkcyjne
w s z y s tk ic h d zied z in w y tw ó r c z o ś c i k r a jow ego p rz e m y s łu p rz e tw ó rc z e g o m e ta lo w e g o oraz e le k tro tech n iczn eg o, p o k a z u ją c je d n o c z e ś n ie nasiz d o ro b e k iw tej dziedzinie z a o sta tn ie la ta .T e re n z a jm o w a n y przez
„W M EL”
o b ejm u je p o w ie r z chnię ok. 11 ha. D a w n ie j m ie ś c iły s ię tu P a ń s tw o w e Z a k ła d y L o tn ic z e , po k t ó r y c h p o z o sta ło szereg b u d y n k ó w , p rz ew a żn ie d re w n ia n y c h , n a d a ją c y c h się — do p ew n eg o, o cz yw iście, sto p n ia — d la u rz ą d z e n ia w n ic h p a w ilo n ó w w y s ta w o w y c h , — po p rz y s to s o w a n iu do w y m a g a ń w y staw y.W W y s t a w ie w z ię ło u d z ia ł o k o ło 450 firm k r a jo w y c h z ozego ok. 250 z a lic z y ć m ożna do w y t w ó r c ó w p o w a ż n y c h ; re s z tę s ta n o w ią m n iejsi w y t w ó r c y oraz rz e m ie ś l
n ic y . W y t w ó r n ie te ro z m ie ś c iły sw e e k s p o n a ty w p a w ilo n ach n a p rz e z n a c z o n y c h k u tem u sto isk ach , p rz y czym n ie k tó re fir m y u rz ą d z iły ró w n ie ż sto is k a o tw a r te , pod g o łym n ie b em . R o z m ie sz cz e n ie e k s p o n a tó w p o szcz eg ó l
n y c h Birm d o k o n a n e z o s ta ło w ten sposób, że p r a w ie k a ż d y p a w ilo n r e p r e z e n to w a ł b ądź p e w n ą o d rę b n ą b r a n ż ę p rz e m y s łu m e ta lo w e g o , c z y też e le k tro te c h n icz n e g o , bądź
. . . .
też p r z e d s ta w ia ł z bió r e k s p o n a tó w k ilk u p o k re w n y c h ga
łę z i p rz em ysłu . D la te g o też z d a rz a ło się, że n ie k tó re w i ę k sze w y t w o r n ie ,o dość ró ż n o ro d n e j p ro d u k c ji ro z m ie ś c iły sw e e k s p o n a ty n ie w jed n ym , lecz w k ilk u p a w ilo n a c h .
C a ło ś ć u m iesz cz o n ych na W y s t a w ie e k s p o n a tó w m o żem y p o d z ie lić n a t r z y duże
działy,
a m ia n o w ic ie na d ział:— p rz e m y s łu m e ta lo w eg o , d ział
— p rz e m y s łu e le k tro te c h n icz n e g o i ra d io te c h n ic z n e go, oraz n a d zia ł
— ogólny.
D z ia ł p rz e m y s łu m e t a l o w e g o ob ejm u je p rz em y sł m e ta lo w y p rz e tw ó rc z y oraz p rz e m y s ł s u ro w c o w y i p ó ł
fa b r y k a tó w ; s k ła d a się o n z p rz esz ło 30 p o d o d d z ia łó w , p o c z y n a ją c od p rz e m y s łu s u r o w c o w e g o (g ó rn ic tw a ) i w y tw ó rc z o ś c i p ó ł f a b r y k a t ó w (h u tn ic tw a ), p o przez od- le w n ia tw o , p ro d u k c ję n arzę d z i, o b ra b ia re k oraz siln ik ó w , m a sz yn i p o m o cy d la p rz e m y s łó w e le k tro te c h n icz n e g o , ro ln icz eg o , w łó k ie n n ic z e g o , sp o żyw cz eg o i chem icznego, a k o ń cz ą c n a ita k ich g a łę z ia ch p rz e m y s łu m e ta lo w eg o , jak p rz e m y s ł k o m u n ik a c y jn y k o le jo w y , sa m o c h o d o w y i lo t n i
czy. P ró c z tego do d z ia łu p ie rw sz eg o n a le ż y ró w n ie ż z a li
cz y ć d ro b n e p rz e m y s ły m e ta lo w e oraz rz em io sła.
D z ia ł d r u g i ob ejm uje k r a jo w y
przemysł elektro
techniczny i radiotechniczny.
P r z e d s ta w ia on poza ty m n a sze p o s tę p y w d zied z in ie e le k t r y f ik a c ji k ra ju , a ta k ż e z do b y cz e n a u k o w e na p o lu e le k tr o te c h n ik i i ra d io te c h n ik i.D z ia ł ten m o żnab y p o d z ie lić n a p rzeszło 20 p o d o d d z ia łó w , g ru p u ją c y c h w y t w ó r c z o ś ć w s z y s tk ic h p ra w ie w i ę k s z y c h firm k r a jo w y c h oraz p r a c e in s ty tu c y j p a ń s tw o w y c h i w y k a z u ją c y c h w sposób d o b itn y p o s tę p y o siąg nięte u nas w d zied z in ie e le k t r y f ik a c ji, te le k o m u n ik a c ji i radio- fo n iza cji.
W r e s z c ie do d z ia łu t r z e c i e g o w c h o d z ą p ra c e n a u k o w o - b a d a w c z e z d z ie d z in y p rz e m y s łu m e ta lo w e g o i e le k tro te c h n ic z n e g o , s t a ty s t y k g o sp o d a rcz y ch i s z k o ln i
c tw a z a w o d o w e g o ; d z ia ł te n o b ejm u je poza ty m p ra sę t e c h n iczn ą, b e z p ie cz e ń stw o p r a c y oraz n a u k o w ą jej o rg a n i
zację.
P o ty m w s tę p n y m z ap o z n a n iu się z o g ó ln ym c h a r a k te re m W y s t a w y
rozpocznijmy kolejne zwiedzanie
p o sz cz eg ó ln y c h p a w ilo n ó w .
P r z e d g łó w n y m w e jś c ie m n a t e r e n y w y s t a w o w e rz u ca się w o cz y k o n s tr u k c ja dużej s ta lo w e j b ra m y . Je s t to je d en ze s łu p ó w b r a m o w y c h lin ii w y s o k ie g o n a p ię c ia na 150.000 V b u d o w a n e j o b e c n ie m ię d z y M o ś c ic a m i a S t a r a c h o w ic a m i; lin ia ta je st p ie rw s z ą p r z e s y ło w ą lin ią elek-
STR. 260
• W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E * _____try c z n ą w k ra ju o ta k w y s o k im n a p ię c iu ro b o cz ym . S łu p w y k o n a n y z ostał przez G ó rn o ś lą s k ie Z je d n o cz o n e H u ty K r ó le w s k ą i L a u r ę . K o n s tr u k c je p o dziem n e w y k o n a ło T o w a r z y s tw o S ta r a c h o w ic k ic h Z a k ła d ó w G ó rn ic z y c h S. A . ).
N a w ła ś c iw y m te re n ie W y s t a w y , n a p ie rw sz y m p la n ie znajduje się p a w ilo n 14 noszący n azw ę: o b ra b ia rk i i narzędzia.
O b r a b i a r k i i n a r z ę d z i a .
P a w ilo n o b ra b ia re k i n arzę d z i p o d z ie lo n y z ostał n a d w i e części. W jed nej z n ich ro z m ie śc iło sw e stoisko 13 firm p ro d u k u ją c y c h w sz e lk ie g o ty p u o b ra b ia rk i i m aszyny.
C a ły d z ia ł m e ch a n iczn y, ja k o p o b o czn ą dzied zin ę z a in te re so w a n ia n aszych C z y te ln ik ó w , o m a w ia m y w p e w n y m s k ró cie ; d lateg o też p o m ija m y n ie k tó re sto isk a m niej c ie k a w e z p u n k tu w id z e n ia e le k try k a .
F ir m a
„B e-T e-H a”
w y s t a w iła p ie c e p rz em ysło w e , p ie c e ty g lo w e do h a rto w a n ia , c e m e n to w a n ia i nap u szczania stali, s p rę ż a rk ę w y s o k o p rę ż n ą do sp rę ż a n ia ro p y n a fto w e j p rz y p ie c a c h h a r to w n ic z y c h oraz o b ra b ia rk i; są to wolno- i sz yb k o b ież n e to k a r k i p o cią g o w e z je d n o s tk o w y m n a p ę dem e l e k t r y c z n y m , a u to m a ty cz n e stru g a rk i i sz lifie rk i.N a s tę p n e sto isko —
Stow arzyszenia Mechaników Polskich z Am eryki (S. M. P. A.),
k tó r e p o siad a fa b r y k i w P o r ę b ie k. Z a w ie r c ia oraz w P ru s z k o w ie k. W a r s z a w y . O b ie te f a b r y k i w y s t ą p iły o kazale, w y s t a w ia ją c sporo n o w o c z e s n y c h o b r a b ia r e k i autom atotw. Nia u w a g ę zasługuje m. inn. szereg t o k a r e k r e w o lw e r o w y c h z w y k ły c h oraz to k a r k a r e w o lw e r o w a z a u to m a ty cz n y m p o su w em p o p rz eczn ym i a u to m a ty cz n y m p o d a w a n ie m m a te ria łu ; o s ta tn ia ta -re w o lw eró w k a jest p i e r w s z ą m a sz yn ą tego typ u w y k o n a n ą w k ra ju i p o siad a z d e rz a k i cz u jn ik o w e oraz zm ianę p rę d k o ś c i w biegu. P o z a ty m w y s ta w io n o au to m a t do /wyrobu czę ści fa so n o w ych , fre z a rk i u n iw e rsa ln e , s tru g a rk i poziom e i poprzeczne, s z lifie rk i, d łu to w n ic e u n iw e r salne, k o n tr o le r k i, p ra s y sp e cjaln e oraz m aszyn ę do je d n o czesnego d ru k o w a n ia o p a k o w a ń i p a k o w a n ia p a p ie ro s ó w ; m aszyn a -ta ła d u je
500.000
p a p ie ro s ó w w ciągu 7-miu godzin. D o n a jc ie k a w s z y c h o b ra b ia re k n a le ż y z a lic z y ć z e l e k t r y f i k o w a n ą a u to m a ty cz n ą sz lifie rk ę u n iw e r sa ln ą do z e w n ętrz n e g o s z lifo w a n ia p rz e d m io tó w -cylindrycz
n y c h i sto ż k o w y c h . N a le ż y -zaznaczyć, że w ciągu swego
15
-letniego istn ie n iaS. M. P. A.
w y k o n a ło już. ok.3.000
o b ra b ia re k o łączn e j w a d z e
4.900.000
kg, p o k r y w a ją c o b e c n ie65%
c a łk o w ite j p ro d u k c ji k ra jo w e j w z a k re sie o b ra b ia re k . J a k o p r z y k ła d m o ż liw o śc i p ro d u k c y jn y c h k r a jo w e go p rz e m y s łu m ech an iczn eg o w tej d zied zin ie m ożem y z a n o to w a ć o lb rz y m ią tokam ko-w iertarkę w y k o n a n ą o statn io przezS. M, P. A.
(w z n ie sie n ie k łó w500
mm, długość21.000
mm, w a g a ogólna36.000
kg, m oc łą c z n a od45
do 55 K M ).
D a le j szereg o b ra b ia re k oraz części do m aszyn w łó k ie n n ic z y c h , tk a c k ic h i p rz ę d z a ln ic z y c h w id z im y na s to i
sku
W idzewskiej Manufaktury.
S to is k o firm y
Wł. Paschalski
o prócz maszv-n t y to n io w y c h i k o n tro le re k , w y s ta w ia n y c h już na P . W . K . p rz e d s ta w ia n o w y au to m a t do śrub i części fa s o w a n y c h z z a s to so w a n ie m e le k try c z n e g o n ap ę d u je d n o s tk o w e g o -— p rzy p o m o c y s iln ik a k o łn ie rz o w e g o , ora-z p ie rw s z ą z b u d o w a n ą w krąj-u m aszyn ę do w y ro b u i s k rę c a n ia d ru tu k o lcz aste g o .S p . A k c .
„M oc”
w y s t a w ia m e ch a n iz m y d ź w ig o w e do 500 kg. z h am u lcem e le k try c z n y m oraz m a sz yn y d la p r z e m y słu w ojen neg o, ja k dwu-stem plowa w y c in a r k a m isecz ek k a p isz o n o w yc h , k o n tro le rk a p o c is k ó w i t. p.*) B liż s z e d an e o w sp o m n ia n e j lin ii z n ajd ą C z y te ln ic y w a r ty k u le p. t. „150 000 w o lt ó w n a p ię c ia roboczego w P o ls c e ", str. 270.
F ir m a
„T łocznia i maszyny pom ocnicze”
poza ro z m a ity m i p ra sa m i m im o ś ro d o w y m i i g ilo ty n ą do c ię c ia b la ch d em on stru je c ie k a w y i p o ż y te c z n y w y n a la z e k , k t ó r y u n ie m o ż liw ia u ru ch o m ie n ie p ra sy, g dy r ę k a lub p a lc e ro b o tn ika, wzgl. ja k iś in n y o b cy p rz ed m io t zn ajd u je się w polu d z ia ła n ia p ra sy . W id z im y tu poza tym t. zw . p a sy k lin o w e bez saw u , „ K lin t e x ” sp o rząd zo ne z g um y im p reg n o w a n ej z p łó tn em i p ro d u k o w a n e przez Z a k ła d y K a u c z u k o w e . P ia s t ó w ” . K a ż d y n ap ę d p o siad a po 3 lub w ię c e j p asów u ło ż o n y c h ró w n o le g le w s p e c ja ln y c h ro w k a c h k o ł n a p ę d o w y c h .
Sp. Akc. John
w Ł o d z i d em o n stru je n o w e t y p y m o to r e d u k to ró w o zm ien no ści o b ro tó w w sposób c ią g ły , - bez p o trz e b y z a trz y m y w a n ia m aszyn y. W id z im y tu d a le j k ilk a n o w o cz e sn y c h w ie r t a r e k jedno- i t r z y w r z e c io n o w y c h ze z m ien ną lic z b ą o b ro tó w i o ś w ie tle n ie m m ie jsc a w ie rc e n ia ; p ró cz tego w id z im y sz y b k o b ie ż n ą to k a r k ę p recy z y jn ą (2 500 obr/min), N a le ż y p o d k re ś lić , że p rz y ta k dużych o b ro ta c h o b ró b k a m a te ria łu z w y k łe m i n o żam i tok a rsk im i sta je się już n ie m o ż liw a , to też stosuje się w ty m w yp a d k u alb o -noże d ia m en to w e , alb o też w y k o n a n e ze specjalnej sta li sto p o w ej „ W i d i a ” .F ir m a
L. Zieleniewski
iFitzner-G am per
p o k a z a ła now eg o ty p u g w in c ia r k i w y s o k o s p ra w n e , s z lifie rk ę bez-kłową (n o w y m odel) oraz p rz y rz ą d y do d o c ie ra n ia k u r k ó w w o d o c ią g o w y c h , a tak ż e a p a ra t do stru g a n ia s to ż k o w y c h kół z ęb a tych .
N a sto isk u W ie lk o p o ls k ie j O d le w n i i F a b r y k i N arz ę
dzi
„W iepofana”
o g lą d a m y n o w y ty p w ie r t a r k i p recyzyjn ej do 15 mm oraz p re c y z y jn e to k a rk i.O s ta tn ia w re s z c ie w o m a w ia n y m d z ia le firm a
Br. Lan
ge S. A.
w Ł o d z i w y s t a w iła m. inn. e le k tr y c z n e p ie c e oporo w e z a u to m a ty cz n ą re g u la c ją te m p e ra tu ry do 1000a C o raz k ą p ie l solną do sto p n io w eg o h a r to w a n ia z kom orą do p o d g rze w a n ia .
O g lą d a ją c e k s p o n a ty w p ie rw sz e j c z ę ści p a w ilo n u
14,
d och od zi się do p rz e k o n a n ia , że
polski przem ysł obrabia
rek rozwija
siębardzo pomyślnie,
p rz y czym z ro k u na rok w id o c z n y jest sp a d ek im p o rtu zag ran icz n e g o p rz y jednoczesnym w z ro ś c ie e k s p o r t u . Z u m ie sz cz o n y c h w p a w i
lo n ie ta b lic w y n ik a , że z a p o trz e b o w a n ie n a o b ra b ia rk i nie jest w P o ls c e z b y t duże; z ogólnej su m y p rz ed staw ia jącej w a rto ś ć u ż y w a n y c h o b ra b ia re k p rz y p a d a u nas n a 1 miesz
k a ń c a 35 g r„ p odczas g d y w N ie m c z e c h p rz y p a d a n a miesz
k a ń c a 4 z ł„ zaś w U . S. A . — zł. 8. N a jw ię k s z e zap o trzeb o w a n ie na o b ra b ia r k i z a n o to w a n o w r. 1929 n a sumę 30 000 000 zł.; suma ta s p a d ła w ro k u 1932 do 4 000 000 zł., po czym z a c z ę ła sto p n io w o w z ra s ta ć i o b e c n ie w y n o s i już ok. 12 000 000 zł. C ie k a w y jest ró w n ie ż w y k r e s k o s z t ó w p ro d u k c ji o b ra b ia re k . O k a z u je się, że już p rz y w y k o n y w a n iu trz e c ie j se rii ty c h sa m y ch o b r a b ia r e k k o s z ty p ro d ukcji z m n iejszają się p ra w ie trz y k ro tn ie , p o z o sta ją c p rz y p ro
d u k c ji d a lsz y ch se ryj już p r a w ie na tej sam ej w yso k o ści.
P rz e c h o d z im y n a s tę p n ie do d r u g i e j czę ści p aw ilo nu o b ra b ia re k i narzędzi, w k tó r e j u lo k o w a ło sw e s-toisko ok.
60 firm k r a jo w y c h p ro d u k u ją c y c h n a r z ę d z i a i a p a r a t y p r e c y z y j n e . W id z im y tu m. in n . a rm a tu r y do s p a w a n ia a c e ty le n o w e g o , s p a w a r k ę e l e k t r y c z n ą ,
elek
tro d y , p rz y r z ą d y g eo d ezyjne, sp ra w d z ia n y , frez y, p iln iki, w iiertła, p iro m e try , p ie c e o p o ro w e h a r to w n ic z e , ty g le i ko- k ile g ra fito w e ,
przyrządy optyczne, m ikroskopy,
sp rz ęt fiz yc z n y szkolmy, m a n o m etry, n arz ę d z ia do la b o r a to rió w c h e m ic z n y ch i t. d,
D o c ie k a w y c h p o k a z ó w z a lic z y ć n a le ż y p r a c ę na o b ra h ia rk a c h — na sto is k u P a ń s tw o w y c h Z a k ła d ó w L o t n i c zych (W y t w ó r n ia S iln ik ó w na O k ę c iu ) i P a ń s tw o w y c h W y -
Nr- 1 ° • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 261
Łw ó rn i U z b r o je n ia — n a rz ę d z ia m i ty c h w y tw ó rn i. N a u w a gę z asłu g u ją ró w n ie ż
Polskie Zakłady Optyczne
p ro d u k u ją ce w s z e lk ie g o ro d z a ju sz k ła o p ty c z n e i a p a ra ty . S z k ła te s z lifo w a n e są rę o z n ie i p o le ro w a n e z n ie p ra w d o p o d o b n ą w p ro st d o k ła d n o ś cią , a m ia n o w ic ie do 0,1 m ik ro n a ,*) c z y li do jed nej d z ie s ię c io ty s ię c z n e j części m ilim e tra (p o le r o w a nie m a sz y n o w e d aje d o k ła d n ie „ z a le d w ie " 0,3 m ik ro n a).S p ra w d z a n ie p o le r o w a n ia o d b y w a się p rz y p o m o cy spe- s ja ln y ch w z o rc ó w , p rz y czym sto p ie ń d o k ła d n o ś c i p o le r o w a n ia o b se rw u je się po k o lo rz e z a ła m a n y c h p ro m ien i ś w ie tln y c h .
S t w ie r d z ić trzeb a, że p o stęp w d zied z in ie -krajowej w y tw ó rc z o ś c i n a rz ę d z i i s p ra w d z ia n ó w jest b ard zo duży i p rz em ysł n asz p o k r y w a już o b e c n ie w z u p ełn o ści .zapo
trz e b o w a n ie ry n k u w e w n ę trz n e g o . N a le ż y poza ty m z a n o to w ać s u k c e sy w p ro d u k c ji sta li n a r z ę d z io w e j i s p rę ż y n o w ej oraz s ta li do w y r o b u m a g n e s ó w (w o lfra m o w e j i k o b a lto w e j) p rz e d s ta w io n y n a sto isk u
Huty Baildon.
W k o ń c u n a le ż y ró w n ie ż z w ró c ić u w a g ę na w y r o b y
Inż. J . Zubko w Brwinowie,
ja k : e le k t r y c z n e p ie ce h a r t o w nicze, p ir o m e try i o łó w e k e l e k t r y c z n y p is z ą c y na stali.C ie k a w ą n o w o ść s ta n o w i ch e m icz n e c z e rn ie n ie p rz e d m io tó w ż e la z n yc h i s ta lo w y c h w y k o n y w a n e prtzez
„M etalo- chemię”
w K a to w ic a c h .W n a s tę p n y m p a w ilo n ie 16 m ie ś ci się d z ia ł n au k o w o - b ad aw cz y.
D z i a ł n a u k o w o - b a d a w c z y .
In te re s u ją c y ten d z ia ł z a w ie r a p o d o d d z ia ły fiz yk i, m e ta lo z n a w stw a , te c h n o lo g ii, m e tro to g ji oraz s p e cja ln y dział p rz e d s ta w ia ją c y la b o ra to rju m z a k ła d u p r z e m y s ło w e go; ma on n a celu z o b ra z o w a n ie k o r z y ś c i , ja k ie c z e r pie p rz em ysł m e ta lo w y i e le k tr o te c h n ic z n y ze sto so w a ń do swej p ro d u k c ji b a d a ń n a u k o w y c h .
N a sto is k a c h p a w ilo n u n a u k o w o - b a d a w c z e g o w id z im y szereg n ie z w y k le c ie k a w y c h p rz y r z ą d ó w p o m ia r o w y c h do
•' p rz e p ro w a d z a n ia b a d a ń m e to d a m i fiz y c z n y m i; a w ię c m. inn. p rz yrz ą d do p o m ia ru o p o ró w p rz e tła c z a n ia p o cisk u przez przerwód lu fy k a ra b in o w e j, stro b o sk o p do b a d a n ia i ru ch ó w m e ch a n iz m ó w , u rz ą d z e n ie do s k a lo w a n ia te rm o -
par, p iro m e try o p ty cz n e, u rz ą d z e n ie do s k a lo w a n ia mili-
* w o lto m ierz y , k a lo r y m e t r fo to e le k tr y c z n y , a p a r a t R o en tg e- i® n a do p rz e ś w ie tla ń m e ta li (w w y k o n a n iu k r a jo w e j firm y
„M etalix” )
i w r e s z c ie sz e re g u rząd z eń i a p a r a tó w do po- i * m ia ró w b a lis ty c z n y c h . W id z im y tu p oza ty m ch ro n o g ra f"" k o n d e n s a to ro w y o ra z tzw . „c h r o n o lu p ę ", o ż y li lu p ę czasu;
ii jest to p rz y rz ą d do zdjęć k in e m a to g r a fic z n y c h , d z ia ła ją c y
sil
n a o drębnej z a s a d z ie o d te j, n a ja k ie j o p a rte są z w y k łe ioi' a p a ra ty tego ro d zaju, ii u m o ż liw ia np. d o k o n a n ie z w o ln io -•!» n y ch zdjęć b a lis ty c z n y c h z s z y b k o ś c ią do 3 000 z d jęć n a if) sekundę. D a le j w id z im y m. in n . p rz y r z ą d m a g n e ty c z n y do soi* b ad an ia p ę k n ię ć w s ta li, p rz y rz ą d do b a d a n ia w ła s n o ś c i
m a g n etycz n ych m a t e r ia łó w , p rz y rz ą d p ie z o e le k try c z n y do
¡lit pom iaru ciśn ień w lu fie k a r a b in o w e j, o s c y lo g ra f k a to d o w y , fot chro n o g raf (k o n d e n sa to ro w y , c h r o n o m e tr r ó ż n ic o w y kon-
¡1
d e n sa to ro w y do p o m ia ru czasu p rz e lo tu p o cisk u przez lu mp fę, u n iw e rs a ln y p rz y rz ą d do p o m ia ru lu fy k a r a b in o w e j oraz , ¡i z n a czn ik czasu z d o k ła d n o ś c ią do 0,001 sek. B a r d z o cieka- pit w e te p rz y r z ą d y d o s ta r c z y ło C e n tr a ln e L a b o ra to r iu m Pań- ,]t s tw o w y c h W y t w ó r n i U z b r o je n ia .N a s tę p n e s to is k a o b ejm u ją
budowę metali
o raz skut- ,.(ii k i k o ro z ji. W id z im y tu m. inn. p rz y rz ą d do b a d a n ia k r y s ta lo g ra ficz n e g o m e ta li z m ę c z o n y ch oraz p ró b k i z t. zw.
? *
K *) 1 m ik ro n (s ym b o l p ) — je s t to je d n a ty s ią c z n a a, część m ilim e tr a (1 p = 0,001 mm).k o ń c o w e j o b ró b k i m e ta li, ja k c h ro m o w a n ie , n ik lo w a n ie , c z e rn ien ie, fa rb o w a n ie , p a rk e ry z a c ja , k a d m o w a n ie , niklo- c h ro m o w a n ie , o k s y d o w a n ie i in n e. P r ó c z tego n a lic z n y ch p ró b k a c h p o k az a n e z o s ta ły s k u tk i k o ro z ji m ięd z y k ry sta- liczn ej ( na ru ra c h i t. p.). D a le j u m iesz cz o n y je st fo to m e tr do ilo ś c io w e j a n a liz y spektogiraficznej, sp e k to g ra f k w a r c o w y , sp e k tro sk o p , p rz y rz ą d y do b a d a n ia m e ta lo zn a w cz eg o w p rz em yśle, m ik ro s k o p y m e ta lo g ra ficzn e, fo to g ra ficz n e i t. p.
D a ls z e sto isk a p o ś w ię c o n e ,są b a d a n iu i
obróbce m e
tali;
n a le ż ą tu b a d a n ia w y trz y m a ło ś c io w e , sp a w a n ie , p r z y rz ą d y do b a d a n ia g ła d k o ś c i o b ró b k i, d y n a m o m e tr h y d r a u lic z n y do p o m iaru trz e ch s k ła d o w y c h sił sk ra w a n ia , p r z y rz ą d do b a d a n ia oporu w ie rc e n ia i t. p. W id z im y n a s tę p n ie d o k ła d n e w z o rc e u ż y w a n e do sp ra w d z a n ia narzędzi m ie r n ic z y c h oraz s p r a w d z i a n ó w . S ą tu p rz yrz ą d y do p o m iaru p ła s k o ś c i i ró w n o le g ło ś c i, m e to d ą p ó łfa li św ie tln e j, z d o k ła d n o ś c ią do 0,1 m ik ro n a, a p a ra t do p o m ia ru k ą tó w , długości, śre d n ic i p ro filó w z d o k ła d n o ś cią rfc 0,001 m m lub n a w e t z d o k ła d n o ś c ią do ± 0,00001 mm.S p e c ja ln y a p a r a t tzw . o p tim e tr (p o zio m y) — p o z w a la na m ie rz e n ie ś re d n ic i dłu g o ści z d o k ła d n o ś c ią do 0,2 m ik ro n a.
W p iw n ic a c h p a w ilo n u n a u k o w o - b a d a w cz eg o o d b y w a ły się p o k a z y o b ró b k i te rm ic z n e j m e ta li, ja k p o d g rze
w a n ie w p ie c a c h p ło m ie n n y c h e le k try c z n y c h , studzenie i t. p. Je d n o c z e ś n ie d em o n stro w a n o tu a p a r a tu rę do k o n t r o li o b ró b k i te rm ic z n e j oraz p rz y r z ą d y do b a d a n ia t w a r d ości. P ró c z tego u rządzono p o k a z y b ł ę d n e j o b ró b k i te rm ic z n e j i jej s k u tk i ja k ; o d k sz ta łc e n ie , p ę k a n ie i t. p.
Z p o w yższe g o — b ard zo zresztą, n ie k o m p le tn e g o i po bieżn eg o opisu, w y n ik a , że o rg a n iz ato rz y d z ia łu n a u k o w o - b a d aw cz eg o d o ło ż y li w s z e lk ic h sta ra ń , a b y zap o znać z w ie d z a ją c e g o z n a jn o w sz ym i z d o b ycza m i n a u k o w y m i s to s o w a n y m i w p rz em yśle. P o c ie s z a ją c e jest, że p rz e m y s ł nasz stosuje u sieb ie m e to d y b a d a w c z e n ie gorsze od m e to d s to s o w a n y c h iw n a jw ię k s z y c h fa b r y k a c h ś w ia to w y c h .
O d le w n ic t w o , s a n i t a r ia i w łó k ie n n ic t w o .
W d z ia le o d l e w n i c t w a szereg firm o d le w n ic z y c h z P a ń s tw o w y m i Z a k ła d a m i In ż y n ie r ii n a czele w y s t a w iło o d l e w y z ro z m a ity c h m e ta li. S ą to p rz e w a ż n ie cz ę ś ci s iln ik ó w s p a lin o w y c h , m a sz yn e le k tr y c z n y c h oraz tu rb in . W id z im y tu w ie lk ie b lo k i c y lin d r o w e s iln ik ó w s p a lin o w y c h (s iln ik a u to b u s o w y S a u e ra ), d u żych ro z m ia ró w o d le w y k a d łu b ó w oraz ta rc z ło ż y s k o w y c h do m aszyn e le k try c z n y c h , c y lin d r y , tło k i, r a d ia to r y , k o ła zęb ate, szereg o d le w ó w c z ę ści s a m o c h o d o w y c h , m o to c y k lo w y c h , o d le w y ła ń c u c h ó w i t. p.
N a le ż y s tw ie rd z ić d u ży p o s t ę p d o k o n a n y u nas o sta tn ie m i la t y w d z ied z in ie o d le w n ic tw a d z ię k i z a s to so w a n iu do o d le w ó w szeregu m e ta li le k k ic h o raz s p e c ja ln y c h ro d z a jó w ż elaz a i s ta li; dużą r o lę o d e g ra ła p rz y ty m p ra c a b a d a w a z a w tej d zied z in ie. I ta k np. o d le w y z w y s o k o w a r- to ś cio w e g o ż e liw a p e rlity c z n e g o (t. zw. ,,p erlit-eu |tekton ’') w y tr z y m u ją n a ro z e r w a n ie n a p rę ż e n ia d o ch o d ząceg o do 36 kg/mm. U ż y w a n ie p rz y o d le w a c h t. zw. ż e liw s z la c h e tn y c h z m n ie jsz y ło b r a k i o d le w n ic z e p r a w ie o 9 0 % , z a s to so w a n ie zaś m e ta li oraz s to p ó w le k k ic h , ja k alu m in iu m , b ro n z a lu m in io w y , silu m in , e le k tro n , stop alu m in iu m z m ied zią, b ro n z b e z c y n k o w y (na w e n t y le ) i t. p. — w dużej m ierze p rz y c z y n iło się do ro z w o ju o d le w n io tw a d la c e ló w sa m o c h o d o w y c h i lo tn ic z y c h . L ic z n e e k s p o n a ty z z a k re s u o d le w n ic t w a u z u p e łn io n o o d le w a m i ze s ta li s p e c ja ln y c h a m ia n o w ic ie z e le k t r o s t a li m a n g a n o w e j o raz z żelaz a arna - gn etyczneg o .
P rz e c h o d z ą c do d z ia łu p rz e m y s łu u r z ą d z e ń z d r o w o t n y c h trz e b a p o d k r e ś lić d u ży jego ro z w ó j. W id z im y
tu n o w o cz e sn e u rz ą d z e n ia k u ch en n e, f ilt r y do w o d y , ot y i t. p. D a le j p o k az a n o nam w ie lk ie k o t ły p a ro w e do opa a n ia w ęg lem , p o m p y p ró żn io w e, sp rę ża rk i, s te r y liz a to r
PaI^°
w y d la rz e ź n i m ie jsk ich z e le k try c z n ą s y g n a liz a c ją c iś n ie n ia, o d d z ielacz p ły n ó w , o d d z ielacz e p y łu z g azów s p a lin o w y c h k o tło w y c h , a u to m a ty c h ło d n icz e w y tw a r z a ją c e do 100 k g lo d u na dobę, k o t ły do cen traln eg o o g rzew an ia, m a sz yn y- p raln ie , p a le n isk a , a rm a tu ry w o d o cią g o w e i t. p
W d z ia le iw ł ó k i e n n i c z y i m s p ra w n ie d z ia ła ją c e m a sz y n y t k a c k ie — p rz ę d z a ln ic z e i w łó k ie n n ic z e . Sz ereg m aszyn t k a c k ic h w id z im y tu w ru ch u p rz y czym p o w sz e c h n ą u w a g ę izw raca w ie lk a m asz yn a tk a c k a do w y ro b u s e r
w e t i o b ru só w o 2 m e tro w e j sz ero k o ści. M a s z y n a ta p r a c u je a u to m a ty c z n ie i z atrz ym u je się sam a p rz y k a ż d o ra z o w y m z e rw a n iu się bądź n it k i c z ó łe n k o w e j, bądź te ż jed nej z n i
te k o sn o w y. D a le j w id z im y p rz ę d z a rk ę a u to m a tycz n ą , s k rę c a r k ę n ic i oraz p rz e w ija rk ę . W s z y s t k ie te m a sz yn y są c a łk o w ic ie z au to m a ty z o w a n e . U m ieszczo n o tu w re s z c ie szereg m aszyn p rz e m y s łu graficzneg o ja k p rasy, g ilo ty n y do p a p ie ru i t. p.
E n e r g e t y k a .
P a w ilo n 18 re p re z e n tu je p rz em ysł m aszyn n a p ę d o w y c h , siln ik ó w , a rm a tu r oraz u rząd zeń p o m o cn icz y ch dla p rz e m y s łó w chem icznego i spożyw ozo -p rzetw ó rczeg o .
O k a z a le w y s t ą p iła tu firm a
Lilpop, Rau i Loewen stein,
p o k a z u ją c swój d o ro b e k w tej d zied zin ie za o statn ie la ta w p o sta c i sp rę ża re k , tu rb in w o d n y c h , m otop om p i t. p.W ś r ó d e k s p o n a tó w firm y z n a jd u jem y m. inn. siln ik ro p o w y o m o cy 20 K M , p ra sę ś lim a k o w ą do w y ro b u ceg ieł o w y d a jn o ści 2 500 — 3 500 sztuk n a godzinę, u cin a c z do n o r m alnej ceg ły, m aszyn ę do w y r o b u k a fli p ła s k ic h i n a ro ż n ik o w y c h i w re s z c ie d w a z esp o ły o ś w ie tle n io w e . Je d e n z n ich s k ła d a się z m a łej tu rb in k i w o d n e j P e lto n a o m o cy ok. 0,6 K M , w ym a g a jąo e j ok. 20 m sp ad k u w o d y , oraz m a łej
prądnicy prądu stałego,
m ogącej o ś w ie tlić n ied u ż ą w illę lu b pen sjo nat. D r u g i z z esp o łó w s k ła d a się z s iln ik a n a p ę dzanego ro p ą sprzężonego b ez p ośred n io z p rą d n ic ą p rąd u stałeg o 120 V o m o c y 3,7 k W . Z e sp ó ł te n może b y ć u ż y ty do o ś w ie tle n ia w ię k sz e g o m a ją tk u lub p en sjo n a tu o ok. 300 ż a ró w k a c h . P r ą d n ic e d o s ta r c z y ła firm aK. i W. Pustoła,
W a r s z a w a .
In n e w y t w ó r n ie w y s t a w iły części k o tłó w (z a w o ry , r u ry, ru sz ty i t. p.), p a le n isk a , a rm a tu rę, k o ła zębate, ło ż y ska, k o ła p aso w e, p rz e k ła d n ie ślim a k o w e, m o to re d u k to ry z b e z sto p n io w ą z m ian ą o b ro tó w w rz e c io n od 119 — 715 obr/m in, — p om py, g aśnice i t. p. Z w r a c a u w a g ę re d u k to r o b ro tó w (itzw. „c h y ż o z m ia n ”
Benn’a)
d la b ez sto p n io w ej z m ia n y o b ro tó w od 115 — 920 obr/min p rz y s ta ły c h o b ro ta c h s iln ik a n ap ę d o w eg o 325 obr/min.Stocznia G dańska
w y s t a w iła d w u s u w o w y siln ik D ie s la z ro ta c y jn ą p om p ą p łu c z ą c ą 50 K M , 500 obr/min. oraz wy- so k o - tło cz ą cą pom pą o d śro d k o w ą z nap ęd em e le k try c z n y m o w y s o k o ś c i p o dn o szen ia w o d y do 280 m p rz y m o c y siln ik a 34 K M , 2 850 obr/min. W y d a jn o ś ć p o m p y w y n o s i 267litrów/min.
Zakłady O strow ieckie S. A.
w y s t a w iły jed n o cylid ro - w y siln ik D ie s la 60 K M i 300 obr./min, b. sta ra n n ie w y k o n a n y oraz sp rę ż a rk ę p o w ie trz n ą t ło k o w ą o w y d a jn o ś c i 70 nrYgodz. p rz y 375 obr./min. d la c iśn ie n ia k o ń co w e g o 100 atm.W k o ń cu h a li w id z im y d u żych ro z m ia ró w ozterocylm - d r o w y
bezsprężarkow y silnik DiesePa
o m o c y 300 K M , 300 obr./m in w w y k o n a n iu P a ń s tw o w y c h Z a k ła d ó w In ż y n ie rii (P. Z. Inż.). S iln ik p o siad a z u ż ycie p a liw a w y n o sz ą c e 170 gr. n a k o n io g o d zin ę — p ra cu je w ię c b ard zo ek o n o m icz n ie .P. Z. Inż.
b u d u je ta k ż e s iln ik i n a m o ce od 25 do 500 K M ,p rz y czym k ilk a n a ś c ie s iln ik ó w tego ty p u p ra c u je już w e le k tro w n ia c h k r a jo w y c h .
P o s t ę p t e c h n ic z n y . P r e s a i w ie d z a t e c h n i c z n a .
P a w ilo n 8 m ieś ci w sob ie e k s p o n a ty I n s t y t u t u N a u k o w e j O rg a n iz a c ji i K ie r o w n ic t w a , jego w y d a w n ic tw a oraz p la k a t y p ro p ag an d o w e. E k s p o n a ty w a r s z t a t o w e p o k a zują, ja k n a le ż y p ra c o w a ć oszczędnie, u n ik a ją c m a rn o tra w s tw a czasu z a ró w n o w p rz em yśle, ja k i p rz y p ra c a c h b iu ro w y c h . O b o k — sto isk o S to w a r z y s z e n ia In ż y n ie r ó w M e c h a n ik ó w P o ls k ic h ze sw y m i w y d a w n ic tw a m i, a d alej
cała p rasa techniczna Polski.
W id z im y tu z gó rą 20 gablotek p o szcz eg ó ln ych pism te c h n ic z n y c h , w ś r ó d k t ó r y c h m e brak„W ia d o m o ś c i E le k t r o t e c h n ic z n y c h ” .
Ś c ia n y p a w ilo n u z a w ie s z o n e są w y k re s a m i, m apam i i p lan am i, p rz e d s ta w ia ją c y m i p o stęp te c h n ic z n y oraz rozwój s z k o ln ic tw a z aw o d o w e g o , z w ła sz cz a zaś grup m e ta lo w e, i e le k tro te c h n ic z n e j, a tak ż e ro z w ó j sto w a rz y s z e ń techn icz
n y c h oraz P o ls k ie g o Z w ią z k u P r z e m y s ło w c ó w M e ta lo w y c h
i jego p ra ce . ,
D o p a w ilo n u
8
p rz yle g a p a w ilo n8-a,
w k tó r y m ogląd a m y c e n tr a lę u rząd zeń m u z y k i m e ch a n ic z n e j. Prz ech o d z i
m y obok b u d k i m ieszczącej w sobie k ilk a p o tę ż n y ch dzwo
n ó w k o ś c ie ln y c h w w y k o n a n iu S to c z n i G d a ń s k ie j, oraz obok dużej p o m p y w o d n e j S i r his o w y d a jn o ś c i 1 200 litró w na sek u n d ę i w c h o d z im y do p a w ilo n u 6, w k tó r y m mieszczą się u rzą d z en ia d om ow e, b iu ro w e , g a la n te rja i opakow ania.
P o n ie w a ż d zia ł ten m n iej in te r e s u je e le k t r y k a i me
c h a n ik a n ie b ę d z ie m y o m a w ia li go b liż e j i p rz ejd z ie m y do o m a w ia n ia d zia łu n astęp neg o , k tó r y m jest d z ia ł broni i am unicji.
B r o ń i a m u n ic ja .
W p a w ilo n ie 7 m ieś ci się m uzeum b ro n i. W id z im y tu na w s tę p ie b o m b y lo tn ic z e śre d n iej w ie lk o ś c i. W głę
b i z z a c ie k a w ie n ie m o g lą d a m y c ię ż k i k a r a b in m aszynow y C K M z w y k ły i p r z e c iw lo tn ic z y oraz rę c z n y k a ra b in maszy
n o w y R K M . T e n o sta tn i p o k a z a n y jest w c z ę ścia ch składo
w y c h oraz w p rz ek ro ju . D a le j o g lą d a m y w p rz ek ro ju i w c zę ścia ch r e w o lw e r „ N a g a n t ” , p is to le t a u to m a ty c z n y „ V IS "
9 mm, k a r a b in y — w o js k o w y i k ilk a m a ło k a lib r o w y c h - w sz y stk o w w y k o n a n iu F a b r y k i B r o n i w R a d o m iu . Prócz k ilk u m o d eli p r z e d s ta w ia ją c y c h d z ia ła , o g lą d a m y przebieg o p e ra c y j p r z e m y s ło w y c h p rz y p ro d u k c ji ro z m a ity c h rodza
jó w p o c is k ó w i k u l. Z a p a w ilo n e m b ro n i z n ajd u je się strzel
n ic a z b ro n i m a ło k a lib r o w e j i p is to le tó w , uczęszczan a przez m iło ś n ik ó w strz elan ia.
B e z p i e c z e ń s t w o p r a c y .
W d z ia le b e z p ie c z e ń s tw a p r a c y (p a w ilo n 5-a) pokaza
ne są m. in. c ie k a w e m o d ele m ase k o c h ro n n y c h używ anych p rz y p ra c y o ra z m a se k g a z o w y c h , o k u la r ó w o c h ro n n yc h dla s p a w a cz y , a p a r a ty tle n o w e d la r a t o w a n ia oraz kom pletne m o d ele u b rań i o c h ro n y d la r o b o tn ik ó w p ra c u ją c y c h w po
m ieszcze n ia ch n ie b e z p ie c z n y c h p o d w z g lę d em ogniow ym i g azo w ym . S z e re g w y k r e s ó w i p la n ó w p r z e k o n y w a nas, do jak ie g o sto p n ia zm n iejsza się ilo ś ć w y p a d k ó w p rz y pracy d z ię k i u m iejętn e m u z a s to so w a n iu ś ro d k ó w o ch ro n n ych .
S to is k o
Instytutu Spraw Społecznych
z a w ie r a szereg w y d a w n ic t w i b ro sz u r p ro p a g a n d o w y c h . In s t y t u c ja ta rozw ija sw ą d z ia ła ln o ść w z a k re s ie b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y nie- ty lk o przez w y d a w n ic tw a n a u k o w e i p o p u la rn e , le c z i przez w y d a w a n ie p la k a tó w o strz e g a w cz y c h oraz d ro g ą organizo
w a n ia film ó w , o d c z y tó w i k u rs ó w p o u c z a ją c y c h , ja k należy w a lc z y ć z w y p a d k a m i p rz y p ra c y .
H u t n ic t w o .
W d ziale p rz e m y s łu c i ę ż k i e g o u d z ia ł b io rą firm y:
