Poznań, dnia 15 lutego 1948
T R E S Ć J Inw estycje planowane ¡na rok 1948 — P ora d n ik księgowego (str. 63) — W iadomości skarbowe (st:r. 66) — Uproszczenie czynności w ubezpieczeniach społecznych w związku z wprowadze
niem ubezpieczenia rodzinnego (str. 68) — Kom unikaty (str. 70) — Kartoteka.
In w e s ty c je p la n o w a n e n a ro k 1948
P aństw ow y plan in w e s ty c y jn y na ro k 1948, k tó ry je st przedm iotem rozważań Sejmu, prze
w id u je in w e stycje na przeszło 190 m ilia rd ó w zł.
Po dokonaniu w 1946 ro k u najw ażniejszych prac zabezpiecza,ących stan m a ją tku narodowego i.o d b udow y aparatu kom unikacyjnego, ro k ly47 po
św ięcony b y ł przede w szystkim odbudow ie prze
m ysłu i re a liz a c ji prac z dziedziny budow nictw a adm inistracyjnego. Plan in w e s ty c y jn y na 1948 r.
u trzym u je lin ie zasadnicze pla nu 1947 r. p rz e w i
duje bow iem nadal naw et zwiększoną ko ncentra
cję nakład ó w w dziedzinie odbudow y i rozbudo
w y przem ysłu, pow iększa je d na k poza ty m na
k ła d y na odcinku bud o w n ictw a mieszkaniowego.
W p orów n a niu z dziesięciom iesięcznym o kre sem p la n u 1946 ro k u i całorocznym planem 1947 roku, zwiększono na 1948 ro k znacznie in w e s ty cje przew idziane na o dcinku przem ysłu, g órnic
tw a i rzemiosła, k tó r y zajm uje 39,5% planu, pod
czas gdy w 1947 r. za jm o w a ł 38,5%, w 1946 r. na
tom iast ty lk o 30,4% ogólnych nakład ó w planu.
W przem yśle, w k tó ry m okres rem ontu znisz
czonych o b ie któ w pra w ie ju ż zakończono, w y s u w a ją się na p ie rw szy plan in w e stycje nowe.
D la najpow ażniejszego w poprzednich latach sektora planu, k o m u n ik a c ji w raz z łącznością, że- glugą i portam i, k tó ry za jm o w a ł w 1946 r. 40%, a w 1947 r. 24,4% planu, zarezerwow ano w p la nie 1948 r. 24%. Skoncentrowano tu je d na k na- k ła d y na odbudowę p o rtu i węzła ko le jow eg o w Szczecinie, przeznaczając poza tym poważne su
my na odbudowę przem ysłu stoczniowego.
R olnictw o1, leśn ictw o i ry b o łó w s tw o zajm ują na 1948 r. 12,4% pla nu (15,2% w 1947 r i 13,2% w 1946 r.). Inw estycje na oświatę, ku ltu rę , zdrow ie i opiekę społeczną pozostaw iono, ja k w 1947 r., w w ysokości 7,8%, zwiększono natom iast z 1,4%
(1946) i 2,3% (1947) na 2,7% in w e stycje przezna
czone na obrót i d ystrybu cję . Podczas gdy udział nakładów na b ud o w n ictw o adm inistracyjne ob
n iż y ł Się z 2,7% (1946) na 2,4% (1947) oraz na 2,1% a in w e stycje na ogólne urządzenia użytecz
ności p ublicznej i inne cele z 1,6% (1947) na 1,3%
w 1948 r., podwyższono znacznie re la ty w n y udział in w e s ty c ji m ieszkaniow ych, k tó ry wzrasta z 5,8%
(1946) i 7,8% (1947) na 10,2% w planie 1948 r.
W ro ln ic tw ie skierow ano uwagę przede w szystkim na ko ntyn uo w a n ie prac w dziedzinie lik w id a c ji odłogów i przebudow y u s tro ju rolnego, w b u d o w n ictw ie na aiccję budow y mieszkań zw ła szcza dla ro b o tn ik ó w na terenie przem ysłu w ę g lo wego i hutniczego. Pian in w e s ty c y jn y na 1948 r.
uwzględnia, w porów n a niu z poprzednim i latam i, rów nież w w yższym stopniu potrzeby spółdziel
czości oraz zrzeszonego w izbach sektora- p r y watnego.
D la przedsiębiorstw przem ysłow ych i handlo
w ych, należących do izb p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y c h oraz dla zakładów i warsztatów , należących do izb rzem ieślniczych, in w e stycje objęte planem przew yższają p ra w ie o 50% pian zeszłoroczny.
Z p re lim in o w a n e j dla n ich sumy przypada —- z k re d y tó w bankow ych i środków w łasnych — na in w e stycje p ry w a tn y c h przem ysłow ców ca 67%
a zakładów rze m ie śln ikó w 22,5% oraz 10,5% z d o ta cji Skarbowych dla in s ty tu tó w rzem ieślni
czych.
P ro je k ty na 1948 ro k obejm ują w sektorze p r y w a tnym n a kła d y ta k na przeprow adzenie odbu
dow y i ren ow a cji, ja k też na nowe inw estycje.
Z środków finansow ych dla przem ysłu p ry w a tn e go przypada około 25% na przem ysł m etalow y i elektrotechniczny, dla którego prze w id uje się zakup 137 maszyn, aparatów i urządzeń p ro d u k cyjn ych , s iln ik ó w itp. dla 15 fa b ry k oraz rem ont b u d yn kó w i maszyn dla 12 zakładów przem ysło
w ych. Na przem ysł chem iczny przypada rów nież ok. 25% na zakup maszyn, aparatów i samocho
dów, budowę hal, w a rsztatów i m agazynów oraz na odbudowę b udynków fabrycznych i rem ont
maszyn i urządzeń dla ogółem 26 zakładów.
16% sum y ma otrzym ać przem ysł spożywszy, k tó rego 6 firm p ro je k tu je budowę silosów, ch ło d n i i magazynów, budowę 10 k u tró w ry b a c k ic h dla p o ło w ó w dalekom orskich oraz rem ont maszyn.
U dział przem ysłu drzewnego na zakup maszyn, budowę suszarni i rem ont in n ych bud yn k ó w w ynosić ima 10%, te j samej w ysokości udział p rze w id uje się dla przem ysłu budow lanego i instalacyjnego, zam ierzającego do
konać zakupu w iększej ilo ści maszyn, aparatów, sprzętu i samochodów oraz odbudow y bud yn ków fabrycznych itp. in w e s ty c ji. Pozostałe 14% dzieli się na przem ysły: papierniczy, farm aceutyczny, m ineralny, w łó kie n n iczy, tra nsp o rtow y oraz na handel. W grupach tych p ro je k ty p rzew idują poza odbudową w zgl. budową b u d yn ków fab rycz
nych, suszarń, m agazynów, to ró w k o le jk i i spich
rzy, zakup urządzeń p ro d u k c y jn y c h itd.
W inw estycjach p ryw atnego rzemiosła, zrze
szonego w izbach rzem ieślniczych, udział m ają w ziąć: grupa m etalow a w 53% , grupa drzewna w 26% ( pozostałe grupy — spożywcza, budowlana, w łókiennicza, skórzana i różne rzem iosła — w ca 46%. W pra w ie 200 w ypadkach p ro je k tu je się budowę wzgl. odbudowę b u d yn kó w w arsztato
w ych, w ym ianę sprzętu, maszyn, obrabiarek itp.
urządzeń. Przeszło 70 m ilio n ó w zło tych w yn o sić m ają in w e stycje przew idziane dla n au ko w ych in s ty tu tó w rzem ieślniczych. Uznając ważną d zia ła l
ność ty c h in s ty tu tó w , dzięki k tó re j przysparza się rzem iosłu i p rzem ysłow i w y s z ko lo n ych rzem ieśl
n ik ó w o w yższym poziom ie zawodowym , p ro je k tuje się w planie in w e s ty c y jn y m dotację państw o
wą z funduszów skarbow ych, z k tó re j 56% prze
znaczonych ma być na now e in w e stycje a 44% na cele odbudowy. P ro je k tu je się uw zględnić po
trzeby in s ty tu tó w rzem ieślniczych w B iałym stoku, Kielcach, Lubinie, Łodzi, Rzeszowie, T o ru n iu i W arszaw ie (budow y w zgl. przebudow y b u d yn k ó w na w arsztaty, wyposażenie sal w y k ła d o w y c h i w arsztatów , przebudowa la b ora to rió w , założenie burs itd.) oraz odbudowę gmachów w in stytu ta ch w K rakow ie, Poznaniu, Gdańsku, O lsztynie i W ro cław iu.
R elizacja ogólnego planu in w e stycyjne g o na 1948 r. w ym aga poza przygotow aniem aparatu f i nansującego, wzmożonego w y s iłk u w szystkich c z y n n ikó w w y k o n a w czych oraz p o k ry c ia m a teria łowego, p rz y rów noczesnym stosowaniu n a jda le j idącej oszczędności. D o ty c z y to zarówno planów in w e s ty c ji państw ow ych ja k samorządów i in s ty tu c ji o charakterze p u b lic z n o p ra w n y m , ja k ró w nież in w e s ty c ji spółdzielczych i sektora p ry w a t
nego.
P rz y ję ty przez C e n traln y Urząd Planowania plan in w e s ty c y jn y izb przem ysłow o-handlow ych na ro k 1948 w yn o si:
w kre d yta ch bankow ych 229.185.000,— zł w środkach w łasnych 226.170.000,— zł w ty m udział Ziem Odzysk,
w kre d yta ch b ankow ych 47.683.000,— zł Techniczny u k ła d pla nu je st odm ienny od u kła d u w r. 1947. Obecnie plan je st b. zróżniczko
wany, m ia n ow icie każdy rodzaj przem ysłu jest podzielony na trz y g ru py in w e s ty c ji — (in w e sty
cje nowe, odbudow a i renow acja).
N a każdą z ty c h grup je st w ydzielona odpo
w ie d nia k w o ta zarów no w kre d yta ch bankow ych ja k i środkach w łasnych.
Branżowo plan in w e s ty c y jn y przedstaw ia się następująco:
O kreślenie inw estora lub in w e s ty c ji
K re d y t bankow y
U dział
%
Środki
własne Razem
w tysiącach zło tych
I Izby P rzem ysłow o-H andlow e 229.185 226.170 455.355
1. Przem ysł M etal, i E lektr. 58.292 25,3 53.522 111.814
2. Przem ysł Chem iczny 47.960 21,0 64.447 112.407
3. Przem ysł Spożywczy 41.773 18,3 30.558 72.331
4. Przemysł D rzew ny
5. Przemysł Budowl. i Instalac. łącznie
25.138 10,9 23.730 48.868
z Gr. W y tw . Papy 24.500 10,7 23.475 47.975
6. Przemysł Papierniczy 6.300 2,75 4.000 10.300
7. Przemysł Farm aceutyczny 6.000 2,6 7.000 13.000
8. Przemysł M in e ra ln y 4.685 2,0 3.659 8.344
9. Przemysł W łó k ie n n ic z y 3.500 1,5 2.000 5.500
10. Przemysł T ransportow y 2.000 0,9 5.700 7.700
11. Przem ysły Różne 5.170 2,25 4.700 9.870
12. H andel i U sługi 3.867 1,7 3.379 7,246
P ro sim y o w p łaca nie należności za prenum eratę ,
TYGODNIKA GOSPODARCZEGO“
k w a rta ln ie 300,— zł — P .K . O . Y-4085 -- K .K .O . m. P oznaniu n r 1128
Administracja:
Poznań
Księgarnia Wł. W ilalc
- Kantaka 10
-
m
-U dział poszczególnych izb przem ysłow o-han
d lo w ych w k re d yta ch in w e s ty c y jn y c h ilu s tru je niżej zamieszczona tablica.
L.
P.
Izba Przem ysłow o- H an d low a
Kwotaprzyznanego kredy tunar.1948 wtys. złotych Ci a« p.
U W A G I
i. W arszaw a 85.938 37,5 . w r . 1947 —
55% planu.
2. G dyn ia 54.173 23,6
3. K a to w ic e 19.070 8,3
4. Częstochowa 14.500 6,3
5. Szczecin 10.000 4,3
6. Poznań 9.212 4,0
7. Rzeszów 8.300 3,6
8. Łódź 7.500 3,3
9. W ro c ła w 5.000 4,3 % ob liczono
łącznie z re zerw ą
10. K ra k ó w 3.000 1,3
11. Bydgoszcz 2.000 1,0
12. Eksp. B ia ły s to k 1.867 0,9
13. Eksp. O ls z ty n 3.625 1,6
Rezerwa d la in s tru k to ró w 224.185 100,0 z O k rę g u Iz b y W ro c la w 5.000 —
Stosow nie do uchw alonego przez Sejm p ro w i
zorium budżetowego na I k w a rta ł rb., C entralny Urząd Planow ania pism em z dnia 20 bim p o le c ił M in is te rs tw u Skarbu uruchom ić w kw a rta le rb.
kw o tę 45.000.000 in w e s ty c y jn y c h k re d y tó w ban
kow ych , co stanow i 20% k w o ty k re d y to w e j planu.
Do Centralnego Urzędu Planowania zgłoszono in w e stycje budow lane izb przem ysłow o-handlo
w y c h na łączną kw o tę w kosztach in w e s ty c y j zł 304. 095.40Ö.
.N ależy nadm ienić, że fa k t zgłoszenia do Cen
tralnego Urzędu Planow ania in w e s ty c y j budow lanych izib, nie św iadczy o w zięciu przez Państwo obliga p o k ry c ia p ro je k to w a n y c h in w e s ty c y j k re d y ta m i pań stw o w ym i. Sprawa sfinansow ania jest nadal o tw arta i w in n a być rozw iązna w drodze uzyskania d o ta c ji na te cele od M in is te rs tw a Prze
m ysłu i H andlu albo ze ś ro d kó w w łasnych.
Zgłoszenie izb p. h. m iało charakter form a l
no - e w id en cyjn y, u m o ż liw ia ją c y Centralnem u U rzędow i Planowania w łaściw ą p o lity k ę na ry n k u m a te ria łó w budow lanych w r. 1948. Inw estycje te nie m o g ły być uw zględnione w części 25 planu in w e stycyjne g o, ja k o b ud o w n ictw o adm inistra
cyjn e w in n y znaleźć się w części 21 planu, tj. w resorcie M in iste rstw a O dbudow y, gdzie n ie ste ty nie przew idziano żadnej p u li kredytow ej; dla izb przem ysłow o-handlow ych.
Poradnik księgowego
Księgowanie obrotów wekslowych.
W życ iu gospodarczym dokonuje się transak
c ji h a n d lo w ych lub usługowego fin alizow an ia bezpośrednio gotów ką albo też in n y m i sposobami czy środkam i płatn iczym i, do k tó ry c h zaliczam y rów nież p o k ry c ie należności w ekslam i. W Polsce obieg w eksla je st reg ulo w a n y praw em w e kslo wym , obow iązującym od 1936 r. Prawo to odróż
nia w zasadniczym podziale dwa rodzaje w eksli:
a) w eksel w ła sn y i
b) w eksel trasow any (przekazowy).
Z p u n k tu w id ze nia stosowanej p ra k ty k i w ż y ciu gospodarczym odróżniam y następujące w eks
le:
a) w eksle obce zwane remesami (albo i rym e- sami),
b) weksle własne określane często mianem akceptów lu b tra t (weksle trasowane), c) weksle zdyskontow ane, \
d) weksle protestowane, w proteście, zapro
testowane,
e) w eksle gw arancyjne, f) w eksle kaucyjne,
g) weksle inkasow e albo w eksle w inkasie, h) weksle pewne, w ą tp liw e lub nieściągalne.
N ieustalona dotąd te rm in o log ia w dziedzinie księgow ości w Polsce bardzo często pow oduje wśród n ie k tó ry c h niezrozum ienie o b rotu w ekslo
wego, na k tó ry m to odcinku pow stają niejasności i nieporozum ienia.
N ie należy ta k np. do z ja w is k rzadkich, że w ie lu z lu d zi p racujących zawodowo w ż y c iu gospo
darczym nie rozum ie pierwszego podziału w e ksli w yże j zacytowanego. To też zanim przystąpim y do samego zagadnienia księgow ania w eksli, parę słów w yja śn ie ń celem przedstaw ienia ró żn icy m ię
dzy w ekslem w łasnym a trasow anym .
Jeżeli w ystaw cą w eksla jest dłużnik, wówczas m am y do czynienia z w ekslem w łasnym , bowiem on na siebie w y s ta w ił w eksel (zobowiązanie za
płacenia oznaczonej sumy w e kslo w e j w oznaczo
nym m iejscu i czasie). Z treści samego weksla w y c z y ta m y to ze słów „zapłacę za ten w eksel".
N a odw rót, gdy w ystaw cą w eksla je st w ie rz y ciel, nosi on miano w eksla trasowanego albo prze
kazowego, bow iem w ie rz y c ie l trasuje (w ystaw ia) weksel na swego dłużnika. W tekście takiego weksla w y c z y tu je m y słowa „ zapłaci Pan za ten w eksel", zaś po jego p rz y ję c iu (zaakceptowaniu) przez dłużnika, tego ostatniego podpis znajduje się z b oku w zdłuż w in ie ty w e kslo w e j.
Z p u n k tu w idzenia praktycznego znaczenie w eksla trasowanego je st n ie w ą tp liw ie w iększe i dlatego ła tw ie j dokonyw ać ta k im i dokum entam i dalszych tra n s a k c ji w ekslo w ych , ja k d yskonto
wanie, redyskontow anie.
Pow racając do te rm in o lo g ii należałoby w księ gow ości używ ać określeń w eksle własne na
-
m -
te, któ re my puszczamy w obieg celem późniejsze- go ich w yku p n a i w eksle obce na te, k tó re o trz y m u je m y od naszych k o n tra h e n tó w h an d lo w ych ja ko p o k ry c ie naszej należności. T e rm in o lo gia ta znajduje zresztą sw ój w yra z w stosowanym je d n o lity m planie kont.
T ratą nazyw am y ta k i weksel, k tó ry został na nas w ysta w io n y, ale jeszcze nie podpisany, — akceptem zaś weksel przez nas p rz y ję ty , (podpi
sany) c z y li zaakceptowany.
Inne nazw y w e k s li w yże j wspom niane nie na
suw ają trudności, je ż e li chodzi o zrozum ienie na
danego im p rzym io tn iko w e g o określenia.
K sięgow ania obrotu w ekslow ego dokonuje sid*
na podstaw ie samego dokum entu, tj. weksla, l i stów, not itp.
Ponieważ obieg w e k s lo w y może m ieć ch arak
ter ró żn orod n y ,tzn. przechodzi przez k ilk a a na
w e t kilka n aście rą k ja k o w ła ścicieli, konieczne jest prow adzenie ta k ie j ew idencji, k tó ra dałaby p rz e jrz y s ty obraz w e ksli:
a) posiadanych we w ła sn ym p o rtfe lu , o trz y m anych bezpośrednio od naszego k o n tra henta handlowego,
b) w e k s li otrzym anych od in n y c h nieznanych nam osób fizyczn ych czy p ra w nych z p u n k tu w idzenia praw a handlowego,
c) w e ksli przez nas puszczonych w obieg, d) w e k s li oddanych do protestu,
e) w e k s li zdyskontow anych albo zredyskon- tow anych,
f) w e k s li gw arancyjnych, ka u cyjn ych , grze
cznościow ych itp.
W ty m celu p row adzim y księgę pom ocniczą dla w e k s li p od nazwą k s ię g i w ekslow ej albo też we form ie k a rto te k i w e kslo w e j, jeżeli o brót w eks
lo w y jest pow ażny.
W księdze głów nej p row adzim y dla w e k s li od
dzielne konta, tzn. p rz y n a jm n ie j dwa dla w e k s li obcych i w łasnych. Prowadząc księgowość prze
b itkow ą w oparciu o je d n o lity plan k o n t dokonu
je m y dokładniejszego rozbicia w klasie przezna
czonej na ko nta finansowe, (grupa 11 dla w e k s li obcych i grupa 15 dla w e k s li w łasnych).
W eksle obce podzielić m ożemy w e w ła ś c iw e j grupie na dalsze a w ięc na w eksle opiew ające na Przychód
w alutę k ra jo w ą i zagraniczną, na takie weksle, k tó re posiadam y w e w ła sn ym portfe lu , k tó ry c h term in płatności jeszcze nie m inął, na weksle zdyskontow ane i protestowane.
N a koncie w e k s li protestow anych księgujem y nie ty lk o sumę, na k tó rą opiew a dany weksel, lecz rów nież ko s z ty protestu, wychodząc z założenia, że praw o regresu w ekslow ego służy nam i w sto
sunku do p oniesionych kosztów p rotestu i innych kosztów zw iązanych bezpośrednio z uzyskaniem należnej nam sum y w ekslow ej.
Biorąc pod uwagę stosunek zobow iązania do w ie rz y c ie la z ty tu łu p o k ry c ia należności wekslem, w ypada z w ró cić uwagę na odnow ienie zobow iąza
n ia po m y ś li art. 265 kodeksu zobowiązań po m y ś li rozporządzenia Prezydenta R zeczypospoli
tej P olski z dnia 27 października 1933 r. (Dz. U.
R. P. n r 82, poz. 598), k tó r y m ówi, że: „W y d a n ie w ie rz y c ie lo w i w eksla lu b czeku opatrzonego w ekslow o lu b czekowo obow iązującym podpisem d łu żnika albo in n y c h osób, nie stanow i odnow ie
nia, je ż e li tego w yra źn ie nie um ów iono. K to o trzym u je od d łużnika w eksel lu b czek, nie z w a l
n ia jąc go z pierw otnego zobowiązania, ten jest o dpow iedzialny względem dłużnika za szkodę, w yrządzoną uchybieniem przepisom -w ekslow ym lu b czekow ym ''.
Może zatem w ie rz y c ie l poszukiw ać należności od d łu żnika nie ty lk o w try b ie pow ództw a w e ks
low ego, lecz w e d ług uznania na drodze pow ódz
tw a cyw iln e g o w oparciu o p ie rw o tn ą w ie rz y te l
ność pod w a ru n kie m nie przeszkadzania d łu ż n ik o w i w zw ro tn y m poszukiw aniu praw a w ekslow ego (tj. po jego zapłacie).
Księga w ekslow a, o k tó re j w spom inaliśm y w y żej jako o pom ocniczej, może mieć ró żn orod n y u- kład. W handlu sp otyka m y z te j p rzyczyn y k ilk a odmian, a najczęściej każde w iększe przedsiębior
stwo dostosow uje u kła d ta k ie j księ g i do swych potrzeb. N a jsiln ie jsze rozbicie znajdujem y ze w zględów zrozum iałych w przedsiębiorstw ach handlu pieniężnego, w k tó ry m o brót w e kslo w y znajduje niepoślednie miejsce. Poniżej podajem y u kła d różnych odm ian ksiąg w e kslo w ych w edług in d y w id u a ln ie cytow anej nom enklatury.
K s i ę g a w e k s l i o b c y c h
L. p. N r S u m a z* gr
Data płatności
Mies. Dzień
D łu ż n ik Przekazany
W y s t a w i e n i . e
Mies. Dzień W ystaw ca Adres
Rozchód
Zlecenie P r z y c h ó d
Fol. R o z c h o d
Fol. U w a g i
Mies. Dzień Nazwisko Adres Mies. Dzień Na «misko Adres
- « -
K s i ę g a w e k s l i w ł a s n y c h
L. p. Nr W ystaw ca Zlecenie Data
płatn.
Suma
zł f ! T
Fol. U w agi Sumę o d eb rał Fol
W in ie n
K s i ę g a i n k a s a o b c e g o
Rok ... ... N r' poz. dz
N r
dokom . T r e ś ć W ystaw ca Miejsce
płatności
Data płatności
Suma
zł nr
Uwagi __Mies. D zif ń
Uwaga: Identycznie strona „M a ".
W inien
K s i ę g a i n k a s a w ł a s n e g o
Rok ...
N r poz. Nr weksla T r e ś ć Na kogo Miejsce
płatności
Data likrnid .
Suma
zł gr
Uwagi Miesiąc Dzień
Identycznie strona „M a".
R e j e s t r w e k s l i g w a r a n c y j n y c h
Rok ...
N r poz. N r
Składający W ystaw ca Żyranci Suma
zł gr
Umagi
M iesiąc Dzień uieksla
V
1
R e j e s t r w e k s l o w y (obcych)
N r meks.
Data P « ił).
Suma
zł gr
W ysław i* nie Płatność
O d kogo
W ystaw ca lu b akceptant
Z le cenie
2y- ranci
Data uregu
lowań.
Umagi
M iejsce Data M iejsce Data
1■
R e j e s t r i n k a s a o b c e g o
L. p. . 'ata orzy ecia
Rodzaj dokum entu
Suma
zł gr
M iejsce płatności
Data
płatności W y stanica
Data mysi.
do dalsz.
inkasa
Komu m ysłany
Data
lik w id a c ji U w agi
R e j “e s¡ t r i n k a s a w ł a s n e g o ’
Data Nr
weksla
Suma Płatność Kom u
W ystaw ca Data Umagi
w ysłania z ł gr M iejsce Data mysłany uregulom -
• ..
~ — r~
y
R e j e s t r w e k s i i w ł a s u y c h
N r Data Suma Płatność
Komu Zlecenie Poręczenie D o m ic jjl Utnagi
tneksla uysta iu. ¿1 ;ir M iejsce Data
W i n i e n
O b l i g o w e k s l o w e
M a
Rok Mies.
Suma
Dzie zł
W ystaw ca Data płatności
M iejsce
płatności Uw agi identycznie ja k po stronie „W in ie n "
Przedstawione w zory ksiąg mają charakter p o m ocniczych. W śród n ic h odróżniam y następujące:
1. T erm inarz w ekslow y, 2. Rejester w ekslow y, 3. Księgę w ekslow ą,
4. Księgę o bliga w ekslowego.
W ym ien io n e w yże j księgi pro w ad zi się za
rów no dla w e k s li w łasnych, ja k i obcych. K o le j
ność u kładu poszczególnych ru b ry k może być in na z zachow aniem jednakże n a jistotn ie jszych cech.
T erm inarz w e k s lo w y zaprow adzony we form ie księgi (np- ta k zw anej agendy) albo w ch ro nologicznym układzie w kartotece sygnalizuje nam w porę term in płatności w eksli.
R ejestr w e k s lo w y służy do skopiow ania tekstu weksla. N azyw a się on z te j p rzyczyn y rów nież kopiałem w ekslow ym .
Księga w ekslow a jest prowadzona we form ie
konta, tj, s tro n y „ W in ie n " i „M a ". Pozwala ona nam ustalić w eksle będące w obrocie, ja k rów nież dotychczasow y obrót.
Księga obligat w ekslow ego prow adzona jest w edług k lie n tó w . Daje nam zatem obraz zadłuże
nia poszczególnych klie n tó w .
N ie jest konieczne, b y w każdym przedsię
b io rstw ie prow adzić w szystkie przytoczone księgi pom ocnicze o b rotu wekslow ego. W a żn y jednak jest re je str w e kslo w y, bow iem p rz y zupełnym po
m in ię ciu ksiąg pom ocniczych trudno nam1 samym zorientow ać się, jakiego rodzaju weksle co do bliższej treści są w obiegu. Księga główna, o k tó rej m owa będzie w następnym numerze T y g o d n i
ka, daje nam ty lk o k w o ty ogólne i k ró tk ą treść, nie w ystarczającą p rz y dokładniejszej k o n tro li,
(ciąg dalszy w przyszłym numerze).
mgr M . N ow icki.
W iadomości skarbowe
SPR AW A POBORU P O D AT KU SCALONEGO OD W Y T W O R Ó W PRZEM YSŁOW YCH Celem uje dn o lice nia p ra k ty k i p rz y stosowaniu obow iązujących rozporządzeń m inistra skar
bu o poborze scalonego podatku obrotow ego od sprzedaży w y tw o ró w przem ysłów : cu kro w nicze go, p a liw p łyn n ych , elektrotechnicznego, w łó kienniczego, skórzanego, chemicznego, p a p ie rn i
czego, m a te ria łó w m in e ra ln ych (m ateriałów b u dow lanych), węglow ego, drzewnego, hutniczego
— pod le g łych M in iste rstw u Przem ysłu i H andlu
— M in is te rs tw o Skarbu o k ó ln ik ie m z dnia 2 g ru dnia 1.947 r. w y ja ś n iło , co następuje:
1. Podstawa obliczenia podatku Podstawę obliczenia scalonego podatku obro
tow ego stanow i obrót w rozum ieniu art. 15 ust. 2 dekretu z dnia 21 grudnia 1945 r. o podatku obro
tow ym , osiągnięty przez C entralę Z b ytu danego przem ysłu ze sprzedaży odbiorcom spoza cen
tralnego zarządu danego przem ysłu w szystkich a rty k u łó w , (surowców, p ó łw yro b ó w , w yro b ów goto w ych oraz odpadków i in n y c h rzeczy p o w sta ły c h w w y n ik u p ro d u k c ji) w y d o b y ty c h lub w y tw o rz o n y c h przez za kła dy i przedsiębiorstw a tego przem ysłu, a w ięc obrót osiągnięty zarów no ze sprzedaży a rty k u łó w pochodzących z p ro d u k
c ji pom ocniczej lu b ubocznej, rodzajow o odm ien
nej od głów nej, np. obrót ze sprzedaży cegieł, prądu elektrycznego, gazu w przem yśle w łó k ie n n iczym itp.
W przem yśle p a liw p ły n n y c h podstaw ę o b li
czenia scalonego p odatku obrotow ego stanow i ponadto o brót ze sprzedaży w stanie n ieprzero
bio nym p ro d u k tó w n a fto w ych pochodzących z im p o rtu dokonyw anego bezpośrednio przez zakłady, zjednoczenia i przedsiębiorstw a tego przem ysłu.
Za sprzedaż a rty k u łó w odbiorcom spoza cen
tralnego zarządu danego przem ysłu uważa się m iędzy in n y m i sprzedaż a rty k u łó w pracow nikom za trudnionym w tym że przem yśle (w zakładach, zjednoczeniach, przedsiębiorstw ach i centralnym zarządzie).
O b ro ty stanowiące podstawę obliczenia scalo
nego p odatku obrotow ego w in n y być u w id o cz
nione w księgach central zbytu danego przem ysłu.
2. Fazy obrotu podlegające pod a tko w i Poborem scalonego podatku obrotow ego obję
te są w szystkie fazy obrotów dokonanych przez zakłady, zjednoczenia i przedsiębiorstw a, w ra mach centralnego zarządu danego przem ysłu a
więc rów nież:
a) o b ro ty osiągnięte przez centrale (w ydziały)
R o b o tn icy lj
Przepisem p ra w n y m , regulującym w a ru n k i um ow y o pracę ro b o tn ik ó w je st ro zp o rzą d ze n ie P rezydenta R, P.
z dnia 16, III, 1928 r, o u m o w ie o p ra c ę ro b o tn ik ó w (Dz, U, R. P. n r, 35 poz 324), zm ienioneg o d e k re te m z dnia 22 p a źd zie rn ika 1947 r, (Dz. U. R. P. nr, 65 poz, 388).
R o b o tn ik a m i w ro z u m ie n iu w y ż e j p rz y to c z o n y c h p rz e p isó w p ra w n y c h są p ra c o w n ic y z a tru d n ie n i na p o d sta w ie um ow y o pracę za w y ją tk ie m : p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h , ro b o tn ik ó w z a tru d n io n y c h w ro ln ic tw ie , le ś n ic tw ie , o g ro d n ic tw ie oraz w za kła d a c h p ra c y ściśle z ro ln ic tw e m związanych a nie posiada jących przew ażającego cha ra k . te ru przem ysłow ego lu b handlow ego, osób z a tru d n io n y c h w urzędach p a ń s tw o w y c h i sam orządow ych oraz w s z k o łach państw ow ych, słu żb y dom ow ej oraz dozorców'- do
m ow ych.
O dróżnienie ro b o tn ik a od p ra c o w n ik a u m ysło w e g o n ie je d n o kro tn ie jest b a rd zo tru d n e . S ytuację u ła tw ia fa k t, że kategorie osób zaliczonych do p ra c o w n ik ó w u m ysło w ych w yliczone są w yczerpująco. U praszcza to w p ra w dzie zagadnienie, lecz nie ro z w ią z u je go c a łk o w ic ie . B ar
dzo często p ra c o w n ik spełnia jednocześnie fu n k c je u m y słow e i fizyczn e . Is tn ie je pogląd, że każda p ra c a fizyczn a wym aga w y s iłk u um ysłow ego i na o d w ró t, bardzo często praca u m y s ło w a w ym aga w y s iłk u fizyczn e g o (Fenichel).
D la te g o n a le ż a ło b y p rz y ją ć za słuszne c a ły szereg o rze czeń Sądu N ajw yższego, k t ó r y sta n ą ł na stanow isku, że decyd u ją cy je st ten ro d z a j pra cy, k tó r y przeważa, P o gląd na kw estię zaliczenia tego samego p ra co w n ika d o k a te g o rii p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h lu b ro b o tn ik ó w n ie jest je d n a k o w y w e w s z y s tk ic h k ra ja c h . J a k o p rz y k ła d F e n i
chel p rz y ta c z a A u s trię , w k tó re j szo fe ró w uzn a ło orzecz
n ic tw o za p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h , zw łaszcza gdy w y k o n y w a li n a p ra w y m echaniczne, podczas gdy Sąd N a j
w y ż s z y w Polsce uznaje ic h za ro b o tn ik ó w .
D la u ła tw ie n ia w u staleniu , c z y dany p ra c o w n ik jest ro b o tn ik ie m , n a jła tw ie js z ą b y ła b y m e to d a drogą e lim in a c ji. Je ż e li zatem d a n y ro d z a j p ra c y nie b y ł u w id o czn io n y w w y lic z e n iu w y c z e rp u ją c y m p ra c o w n ik ó w um ysłow ych, ja k ró w n ie ż nie b y łb y to p ra c o w n ik z a tru d n io n y : a) w ro ł-
» ic tw ie , le ś n ic tw ie lu b o g ro d n ic tw ie , b) w u rzędach pań
Kartotek.« Tyj. Gosp. 7/48 — 121
R o b o tn ic y 2)
s tw o w y o h 1 k o m u n a ln y c h oraz w szkołach p a ń stw o w ych , d) w słu żb ie dom ow ej i e) ja k o dozorca dom ow y — ty m sam ym m o g lib y ś m y uw a ża ć go za ro b o tn ik a objętego ro z porządzen iem z dnia 16- I I I . 1928 r.
K artoteka Tyg- Gosp. 7/48 — 122
Regulamin pracy ł)
K a żd y z a k ła d p ra c y z a tru d n ia ją c y ponad 20 stu ro b o t
n ik ó w p o w in ie n posiadać re g u la m in p ra c y w ciągu cztc ■ rech ty g o d n i od d a ty o tw a rc ia z a kła d u .
R egulam in p ra c y za w ie ra część o b lig a to ryjn ą , ja k ró w nież może za w ie ra ć treść fa k u lta ty w n ą .
Do części o b lig a to ry jn e j n a le ży w szystko to, co regu
lam in p ra cy p o w in ie n za w ie ra ć; do części o b lig a to ry jn e j
— to, co może zawierać.
Na treść części o b lig a to ry jn e j p o w in n o się składać:
a) oznaczenie p o c z ą tk u i końca p ra c y i p rz e rw w p ra c y we w s z y s tk ie dni w tygodniu: dla. w s z y s tk ic h k a te g o rii ro b o tn ik ó w ;
b) oznaczenie czasu czyszczenia narzędzi, m aszyn i pom ieszczeń z a k ła d u ;
c) przesuw anie zm ian w zakła d a ch p ra c y o ruchu c ią głym ;
d) w y lic z e n ie w s z y s tk ic h dni św ią te czn ych u s ta w o w y c h oraz innych, w czasie k tó ry c h z a k ła d je st nieczynny;
e) czas. i m iejsce, w k tó ry m następuje w y p ła ta w y n a grodzenia;
f) p rz e p is y ostrożności p rz y obchodzeniu się z ogniem, św ia tłe m itp . w razie b ra k u sp ecjalnych przepisów b e zp ie cze ń stw a ;
g) w yso ko ść k a r p ie n ię żn ych za różne rodzaje prze k ro cze ń ze s tro n y ro b o tn ik ó w ;
h) w yso ko ść o p ła ty za zgubione łu b zniszczone przez ro b o tn ik ó w k s ią ż e c z k i o b ra ch u n ko w e ;
P rócz tego w g ó rn ic tw ie re g u la m in p ra c y d o d a tk o w o p o w in ie n z a w ie ra ć :
i) ko le jn o ść zjazdu i w y ja z d u ro b o tn ik ó w ;
j) czas i m iejsce w y d a w a n ia m a te ria łó w i narzędzi do p ra cy.
Celem w p ro w a d z e n ia now ego lu b zm ienionego regu
la m in u p ra c y , p o w in ie n b yć przez d y re k c ję z a k ła d u o p ra cow any p ro je k t. P ro je k t re g u la m in u p o w in ie n b yć w y
K artoteka Tyg. Gosp. 7/48 - 123
w ie szo n y w z a k ła d z ie p ra c y w m ie jscu w id o czn ym na p rz e c ią g 7 -m iu dni, W ty m czasie n a s tą p ić w in n o p o ro zum ie n ie z R adą Z a k ła d o w ą , o ile ta k a istnieje, co do tre ś c i p ro je k tu . N astępnie p ro je k t należy przesłać do w ła ś c iw e g o te ry to ria ln ie obw odo w ego in s p e k to ra p ra c y z zaznaczeniem d a ty w yw ieszenia. Tenże w y d a je de.
c y z ję w przeciągu n a jw y ż e j 2-dh ty g o d n i od d a ty złoże
n ia p ro je k tu w urzędzie, p rz y czym d e cyzja może być o d m owna, je ż e li treść re g u la m in u je st sprzeczna z p rz e p is a m i praw a. Po z a tw ie rd ze n iu przez in sp e kto ra p ra c y re g u la m in p o w in ie n b y ć n a ty c h m ia s t w yw ie szo n y w za kła d zie p ra c y w m iejscu w id o czn ym i w ejść w życie najw cze śniej w dw a tyg o d n ie p o w y w ie sze n iu . W ty m czasie r o b o tn ik o w i p rzysłu g u je p ra w o ro z w ią z a n ia u m o w y o p r a cę. P rzed p rzystą p ie n ie m ro b o tn ik a do p ra cy, p o w in n a być jem u podana tre ść regulam inu .
Przepisem p ra w n y m n o rm u ją c y m treść oraz tr y b w y daw ania re g u la m in ó w p ra c y są a rt. 48— 55 i a rt. 59 ro z p orządzen ia P rezydenta R. P. z 16, III. 1928 r. o u m ow ie o pracę ro b o tn ik ó w (Dz. U. R. P, nr. 35 poz. 324).
D la p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h w p ro w a d z e n ie re g u la m in u p ra c y n ie jest obowiązkowe, ja k to m a m iejsce w odniesie niu do ro b o tn ik ó w , O ile je d n a k is tn ie je re g u la m in p ra c y dla p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h , w ó w cza s p o w in ie n z a w ie ra ć :
a) oznaczenie p o c z ą tk u i końca p ra c y o ra z p rz e rw w p ra c y w e w s z y s tk ie d n i ty g o d n ia ;
b) w y k a z dni w o ln y c h od p ra c y ; c) te rm in w y p ła ty w yn a g ro d ze n ia ; d) p rz e p is y p o rzą d ko w e .
P ro je k t now ego łu b zm ienionego re g u la m in u p ra c y p o w in ie n b y ć p o d a n y do w ia d o m o ści ty m p ra c o w n ik o m , k t ó ry c h d o ty c z y o ra z p rz e s ła n y obw o d o w e m u in s p e k to ro w i p ra c y , do k tó re g o p ra c o w n ic y m ogą w ciągu tyg o d n ia od dnia p o d a n ia im do w ia d o m o ści p ro je k tu re g u la m in u z g ło sić swoje u w a g i d o p ro je k tu . U zasadnione u w a g i o b w o d o w y in s p e k to r p ra c y m oże z a p ro p o n o w a ć p ra c o d a w c y do p rz y ję c ia . In s p e k to r p ra c y p o w in ie n w ciągu m iesiąca o d d a ty o trz y m a n ia p ro je k tu re g u la m in u re g u la m in , za
Reguła sili n pracy 2)
Ka»-igieł;a Tyg, Gosp 7/48 — 124
tw ie rd z ić lu b odrzucić. R egulam in nie odrzucony w ty m czasie uw aża się za z a tw ie rd z o n y . Po w y w ie s z e n iu re g u ła - m i nu p ra c y posiada on moc obow iązującą zarów no p ra c o w n ik ó w ja k i pracodaw ców '. T reść jego p o w in n a być podana do w ia d o m o ś c i każdem u n o w ow stęp ującem u p ra c o w n ik o w i.'
P rzepisy dotyczące re g u la m in u p ra c y dla p ra c o w n ik ó w za w a rte są w a rt, a rt. 43— 48 i 51 rozporządze nia P re z y d e n ta R. P. z dnia 16 I I I , 1928 r, o um ow ie o p ra cę p r a c o w n ik ó w u m y s ło w y c h (Dz. U, R, P. nr. 35 poz. 324).
Z a ró w n o w re g u la m in ie p ra c y dla ro b o tn ik ó w ja k i dla
^p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h oprócz postano w ień, s ta n o w ią cych część o b lig a to ry jn ą , regulam in może za w ie ra ć część fa k u lta ty w n ą — w y c ią g i z przepisów ' p ra w n ych , d o ty c z ą cych stosunku pracy.
Regulamin pracy 3)
Kisrtoitąka Tvg Gosp. 7/48 — 125
.
•
\
Spółdzielnie !)
Polskie praw o spółdzielcze zaw iera ustawę z dnia 29, 10. 1920 o spółdzielniach, w brzm ieniu obwieszczenia m i
nistra skarbu z dnia 16. 6. 1934 (Dz. U. R. P. n r 55/34 poz.
495).
W m yśl d e fin ic ji tej u sta w y spółdzielnia jest to zrze
szenie nieograniczonej ilo ści osób, o zm iennym ka p ita le i składzie osobowym, mające na celu podniesienie zarobku lub gospodarstwa czło n ków przez prowadzenie w spólnego przedsiębiorstwa.
Każde zrzeszenie, k tó re można podciągnąć pod tę de
fin ic ję , jest spółdzielnią i podlega przepisom u sta w y sp ó ł
dzielczej. Postanowienia statu tu spółdzielni, sprzeczne z przepisam i ustaw y, nie m ają skutku praw nego, gdyż p rz e p isy te są bezwzględnie obowiązujące.
C h a ra k te ry s ty c z n y m i cecham i s p ó łd z ie ln i są n iż e j w y m ie n io n e znam iona:
1. Spółdzielnia jest zrzeszeniem nieograniczonej i lo ści osób. W statucie nie można ograniczyć ilo ś c i członków , jednak zarząd może odm ów ić p rzyję cia now ych członków , opierając się na uchw ale w a ln e
go zebrania. Ustaw a podaje natom iast m inim um ilo ści czło n ków a m ianow icie: dziesięć osób fiz y c z nych lu b trz y osoby praw ne. Skład osobowy spół
dzielni jest zm ienny, z czego w y n ik a także zm ien
ność kapitału.
2. Cel spółdzielni m usi być gospodarczy a m ia n o w i
cie: podniesienie zarobku lu b gospodarstwa człon
ków . O bok ty c h celów może być jeszcze celem p od
niesienie poziom u ku ltu ra ln e g o członków . Cele te osiąga spółdzielnia przez prow adzenie przedsię- ' biorstw a, co je st rów nież koniecznym w a ru n kie m
pojęcia spółdzielni. Spółdzielnia jest kupcem i ma , osobowość praw ną.
Z p u n k tu w idzenia gospodarczego rozróżniam y nastę
pujące ty p y spółdzielni:
a) kre d yto w e , b) rolniczo-handlow e, c) w ytw órcze, d) spożywcze, e) budowlane.
Z p u n ktu w idzenia odpow iedzialności czło n ków roz
różniam y a) spółdzielnie z odpow iedzialnością ty lk o udziałam i b) spółdzielnie, k tó ry c h czło n kow ie odpow ia
dają dodatkow o w stosunku do udziało w có w c) spółdziel- Kartoteka Tyg. Gosp. 7/43 — 127
¡Spółdzielnie 2)
nie, k tó ry c h członkow ie odpow iadają dodatkow o nieo- graniczenie. Firm a spółdzielni musi zaw ierać w yra z „s p ó ł
d z ie ln ia " lu b „sp ó łd zie lczy" oraz oznaczenie siedziby i rodzaju odpowiedzialności.
Z ałożenie s p ó łd z ie ln i
Spółdzielnia nabyw a osobowość p ra w ną dopiero przez zarejestrowanie. Przed w pisem do re je stru w in ie n być ustalony statut, p odpisany przez w szystkich czło n ków — założycieli oraz w in ie n b yć w y b ra n y zarząd i rada nad
zorcza. Statut w in ie n oznaczyć 1) firm ę i siedzibę sp ó ł
dzielni, 2) cel spółdzielni i p rzedm iot przedsiębiorstw a, 3) czas trw a n ia spółdzielni, 4) rodzaj odpow iedzialności członków, 5) wysokość udziału, 6) zasady p rzyjm ow ania, wstępowania i w yklu cza n ia członków , 7) sposób w y b ie rania zarządu i ra d y nadzorczej, 8) sposób z w o ły w a n ia w a ln ych zgromadzeń i zapadania uchw ał, 9) zasady roz
działu zysków, p o k ry w a n ia stra t i um arzania w artości bilansow ych, 10) przepisy o lik w id a c ji, 11) pismo prze
znaczone do ogłoszeń spółdzielni. Sądem re je stro w ym spółdzielni jest sąd okręgow y. Zarząd zgłasza spółdziel nię do zarejestrow ania załączając statut i potrzebne do
kum enty, Sąd bada przed zarejestrow aniem zgodność sta tu tu z obow iązującym i przepisam i p ra w nym i.
C z ło n k o w ie s p ó łd z ie ln i
W zasadzie członkiem spółdzielni może być każde i osoba, lecz statut może przew idzieć, że, aby zostać człon
kiem danej spółdzielni, trzeba mieć pewne k w a lifik a c je . Nieraz członek spółdzielni ma n a jm n ie j jeden udział i w zasadzie odpowiada do w ysokości tego udziału, je ż e li sta tut nie p rzew iduje odpow iedzialności dodatkow ej ,.
W szystkie u d zia ły są ró w n e j w ysokości. K ażdy członek _ wpłaca zadeklarow any udział gotów ką, jednak n ie k o niecznie od razu w pełnej w ysokości, a późniejsze term iny określa statut lub uchw ała w alnego zebrania. Bez w zglę
du na ilość u działów każdy członek ma ty lk o jeden głos na w alnym zebraniu. U d zia ły sąniepozbyw alne. N ow ow stępu- ją c y członkow ie sp ółdzie ln i zostają p rz y ję c i przez zarząd i na podstawie deklaracji. Każda spółdzielnia w inna p ro wadzić rejestr swych członków . K ażdy członek może w y - - stąpić ze spółdzielni za pisem nym w ypow iedzeniem w ter_ _
K artoteka Tyg. Gosj». 7/48 —128
- 67 -
zaopatrzenia lu b inne je d n o s tk i danego przem ysłu w zw ią zku z zaopatrzeniem zakładów , zjednoczeń i przedsiębiorstw danego przem ysłu w surowce i inne m a teria ły;
b) o broty osiągnięte przez zakłady, zjednoczę, nia i przedsiębiorstw a danego przem ysłu z ty tu łu czynności kom isu w y k o n y w a n y c h p rz y sprzeda
ży w ym ie n io n y c h w yżej a rty k u łó w . 1
3. O b ro ty nie objęte scalonym podatkiem O b ro ty osiągnięte ze sprzedaży w stanie n ie przerobionym :
a) w szelkiego rodzaju to w a ró w pochodzących z im p o rtu dokonyw anego bezpośrednio przez za
kłady, zjednoczenia i przedsiębiorstw a danego przem ysłu (z w y ją tk ie m przem ysłu p a liw p ły n nych — patrz rozdział 1.);
b) w szelkiego rodzaju tow arów k ra jo w y c h i im portow anych, pochodzących z doko n an ych w k ra ju zakupów (np. z zakupów dokonanych w przedsiębiorstwach im p o rto w o-eksp o rtow ych nie objętych centralnym, zarządem danego przem ysłu), ja k rów nież o b ro ty osiągnięte z ty tu łu świadczeń usług lub świadczeń usług połączonych ze św ia d czeniami rzeczy — nie są objęte scalonym podat
kie m i podlegają p o d a tko w i obrotow em u na zasa
dach ogólnych.
ZGŁOSZENIE SPRZEDAŻY P IW A I N A P O J Ó W W IN N Y C H
M in iste rstw o Skarbu w y ja ś n iło , że przedsię
b io rc y zakładów sprzedaży p iw a oraz napojów w in n ych, urucho m io n ych przed w ejściem w ż y cie praw a akcyzowego, w y k o n u ją c y sprzedaż p i
wa albo nap o jó w w in n y c h na podstaw ie ze
zwoleń na sprzedaż nap o jó w a lko h o lo w ych albo zezwoleń na h urto w ą sprzedaż n a p o jó w w innych, bądź na podstaw ie zgłoszenia — nie są o bow ią
zani, o ile zakłady powyższe są bez p rz e rw y czyn ne, do złożenia zgłoszeń, p rzew idzianych w art. 62
ust. 1 i 71 ust. 2 praw a akcyzow ego albo do uzyskania zezw olenia po m y ś li art. 71 ust. 1 tegoż prawa.
O bow iązek ten pow stanie je d yn ie w razie c o f
nięcia lu b w ygaśnięcia zezwolenia, na podstaw ie którego w y k o n y w a n o dotychczas sprzedaż piw a lub nap o jó w w in n y c h lu b w p rzypadku zm iany osoby przedsiębiorcy albo lo ka lu 'sp rze d a ży.
Z W O LN IE N IE DR U KÓ W 1 N U T OD CELNYCH O P ŁA T M A N IP U L A C Y J N Y C H
M in iste rstw o Skarbu, na podstaw ie §9 p kt. h przepisów w yko n aw czych do pra w a celnego, w brzm ieniu ustalonym rozporządzeniem m inistra skarbu z dnia 22 października 1947 r. o zm ianie przepisów w yko n aw czych do praw a celnego (Dz.
U. R. P. N r 67, poz. 421) z w o ln iło od celnych opłat, m a n ip u la cyjn ych , w yw ożone za granice d ru k i i nuty.
Za d ru k i należy uważać, analogicznie ja k w przyw ozie tow ary, w ym ien io n e w pozycjach 836, 837, 838, 840 i 845 ta r y fy celnej przyw ozow ej.
W zw iązku z ty m u ch y lo n o o k ó ln ik M in is te r
stwa Skarbu N r 109 z dnia 21 m aja 1947 r. w spra
w ie zw o ln ie nia od celnej o p ła ty m an ipu la cyjn e j
przesyłek w y s y ła n y c h przez n ie k tó re instytucje, k tó ry m to o kó ln ikie m M in is te rs tw o Skarbu z w o l
n iło za k ła d y naukowe, in s ty tu c je naukow e, z a k ła dy naukowo-badawcze ta k państw ow e ja k i p r y watne, organizacje ku ltu ra ln e , p o lityczn e i spo
łeczne, u rzę dy i przedsiębiorstw a państw ow e i samorządowe od celnej o p łaty m a n ip u la cyjn e j p rzy w y s y ła n iu za granicę w sze lkich w y d a w n ic tw w drodze w y m ia n y k u ltu ra ln e j, propagandow ej lu b prasow ej i zarazem zarządziło zw o ln ie nie od celnej o p ła ty m a n ip u la c y jn e j czasopism, w szelkich w y d a w n ic tw propagandow ych i reklam ow ych, w y s y ła n y c h za granicę w przesyłkach do 500 g w a gi niezależnie od osoby w y s y ła ją c e j oraz w y s y ła n ych w w iększych przesyłkach na podstaw ie in d y w id u a ln y c h stałych zezwoleń na w yw óz, udzie
lo n y c h przez M in is te rs tw o Przem ysłu i Handlu.
W Y M IA R P O D A T K U D O C H O D O W EG O Z A RO K 1946 W EDŁUG D Z IA Ł U I V W zw iązku z nadchodzącym term inem za
kończenia ustalania zobowiązań pod a tko w ych z, ty tu łu podatku dochodowego za ro k p o d a tko w y 1946 M in is te rs tw o Skarbu p oleciło w odniesieniu do p o d a tn ik ó w podlegających za te n ro k opodat
k o w a n iu w edług przepisów działu I V dekretu o podatku dochodow ym stosować następujące za
sady:
1. Dochodem w przedsiębiorstw ie p od legają
cym opodatkow aniu w edług przepisów działu I V jest zysk b ila n so w y w y n ik a ją c y z zam knięcia ra chunkow ego sporządzonego zgodnie z obow iązu
ją c y m i dane przedsiębiorstw o przepisam i fin a n sow ym i, w szczególności zgodnie z in s tru k c ją m i
nistra skarbu z dnia 7 lip ca 1947 r. o sporządza
n iu b ila nsó w otw arcia w ro k u 1946 i bilansów zam knięcia za ro k 1946 w przedsiębiorstw ach pań stw o w ych oraz w przedsiębiorstw ach i m ajątkach pozostających pod zarządem państw ow ym .
W y k a z a n y w zam knięciu ra ch un ko w ym zysk b ila n s o w y nie ulega żadnej ko re kcie pod kątem w idzenia przepisów dekretu o podatku dochodo
w y m z w y ją tk ie m w p ła t na podatek dochodow y (wraz z w p ła tam i na p ań stw o w y fundusz in w e s ty c y jn y ), któ re stanow ią pozycję niepotrącałną
T ry b zatw ierdzania b ilansów w przedsiębior
stwach p aństw ow ych uregu lo w a ny zostanie od
dzielnie.
2. U rzędy re w iz y jn e z ty tu łu w spółuczestni
czenia w zatw ierdzaniu b ilansów i badaniu zgod
ności p lanow anych w y n ik ó w gospodarczych przedsiębiorstw z w y n ik a m i rzeczyw iście osiąg
n ię ty m i m ają nie ty lk o praw o, ale i obowiązek badania, czy przedsiębiorstw o w okresie spraw o
zdaw czym przestrzegało obow iązujących zarzą
dzeń porządku finansowego.
Jedną z zasad tego porządku jest, iż u b y tk i w n o rm a tyw n ym ka pita le obroto w ym spow odo
wane stratam i bądź in n y m i przyczynam i mogą być w yró w n yw a n e je d y n ie z rachunku sum o b ro to w ych w N a ro do w ym Banku P olskim w try b ie za
twierdzania. p la nó w finansow o - gospodarczych przedsiębiorstw.
W ro k u 1946 ten porządek fin a n so w y nie m ógł być stosowany wobec tego, iż tezy do systemu
- 68 -
finansowego w eszły w życie dopiero z dniem ogłoszenia, tj> 24 września 1947 r. Z tego pow odu M in is te rs tw o Skarbu p o le ciło w drodze w y ją tk u , je ż e li chodzi o ten okres gospodarczy, odliczać od zysków przedsiębiorstw te sumy, k tó re one przerzucały na p o k ry c ie strat w in n ych przed
siębiorstw ach.
3. W ysokość podatku dochodowego za ro k pod a tko w y 1946 dla p o d a tn ik ó w podlegających
opodatkow aniu w e d ług przepisów d z ia łu I V w y nosi 20% zyksu w y n ika ją ce g o z zam knięcia ra chunkowego.
Jeżeli po dokonaniu w y m ia ru p o d a tku p rz y zastosowaniu pow yższej stopy p od a tku na k o n tach poszczególnych prze dsię b io rstw pow staną
nadpłaty, ulegają one zarachow aniu na p o k ry c ie bieżących-, należności p od a tko w ych ty c h przed
siębiorstw .
Uproszczenie czynności w ubezpieczeniach społecznych w związku z w p ro w ad zen iem ubezpieczenia rodzinnego
F akt doko n yw a nych pierw szych w y p ła t z
„Funduszu Z a s iłk ó w R odzinnych" staw ia p o ls k i - św iat p ra c y przed zagadnieniam i pew nych zmian a raczej uproszczeń, dotyczących zarówno spraw p ra c o w n ik ó w ja k i pracodawców .
N o w y rodzaj ubezpieczenia społecznego — u- bezpieczenie rodzinne, — któ re weszło w życie z dniem 1. I. 1948 r. w w y k o n a n iu dekretu z 28. X.
1947 r. (Dz. U. R. P. N r 66, poz. 414), — rozw iązuje k ilk a ka p ita ln y c h , z ko rzyścią dla lu d z i pracy, interesów n a tu ry m a te ria ln e j i form alnej.
P om ijając tu ta j kw e s tię ekonom icznego i spo
łecznego aspektu te j in n o w a cji, kw e stię n ie w ą t
p liw y c h korzyści, w y p ły w a ją c y c h stąd d la sze
ro k ic h mas ubezpieczonych, ja k rów nież p o m ija ją c szereg szczegółowszych in fo rm a c y j o zasięgu tego now ego ubezpieczenia społecznego i o za kresie upraw nień do z a siłkó w rodzinnych, — z a j
m iem y się raczej techniczną stroną czynności, zw iązanych z dziedziną ubezpieczeń społecznych w ic h dzisiejszym układzie.
Już sama s tru k tu ra now ego ubezpieczenia ro dzinnego przedstaw ia się nader prosto: w zasadzie bow iem przynależność do ubezpieczenia społecz
nego na w yp a d e k choroby i m acierzyństw a daje odtąd ubezpieczonemu d o d a tko w y p rz y w ile j i o- sobne praw o do ko rzystan ia z ubezpieczenia ro dzinnego w postaci z a siłkó w rod zinn ych na n a j
bliższych czło n kó w ro d z in y (żonę, albo m ę
ża niezdolnego do zarobkow ania i dzieci), o ile są na w y łą czn ym i c a łk o w ity m u trzym a n iu ubezpie
czonego i nie p ra cują u niko go zarobkowo. N ow e ubezpieczenie nie obejm uje w praw dzie na razie p ra c o w n ik ó w ro ln ych , z w y ją tk ie m zatrudnionych w gospodarstwach leśnych i ogrodow ych. N a to m iast tak samo, ja k in n y c h ubezpieczonych, do
ty c z y ono rów nież pob ie ra ją cych re n ty Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz e m e rytów p ań
stw ow ych i samorządowych.
Ś rodków fin an so w ych Funduszow i dostarcza
ją je d n o lite s kła d ki płacone przez zakłady pra cy w w ysokości 10% zarobków p ra cow n iczych i to ty c h samych, któ re stanow ią podstawę w y m ia ru składek w ubezpieczeniu na w ypadek choroby i m acierzyństw a.
Równocześnie z w ejściem w życie dekretu o ubezpieczeniu rodzinnym — zaprzestaje się n a tychm ia st w y m ia ru opłat na Fundusz Pracy (2%).
Poza tym , w zw iązku z w prowadzeniem za siłkó w
rodzinnych — przestają oczyw iście obow iązyw ać przepisy w przedm iocie stosow anych dotychczas w y p ła t dodatków ro d zinn ych w przedsiębior
stwach państw o w ych w w yso ko ści 50 zł na żonę oraz 30 zł na dziecko, dokonanych na rachunek Funduszu Pracy. Z a s iłk ó w ro d zin n ych w y p ła c a n ych obecnie z Funduszu Z a s iłk ó w R odzinnych nie w lic z a się do w ynagrodzeń pracow niczych, służących za podstawę do w y m ia ru składek z t y tu łu ubezpieczeń społecznych.
W y p e łn ia n ie ubezpieczenia rodzinnego, tzn.
udzielanie jedynego zresztą świadczenia z tego ty tu łu w postaci z a siłkó w rodzinnych, — dekret pow ierza zasadniczo Z a k ła d o w i Ubezpieczeń Spo
łecznych i ubezpieczalniom społecznym. T y lk o do czasu należytego zorganizow ania bezpośredniej w y p ła ty ty c h za siłkó w przez Ubezpieczalnie spo
łeczne, — w drodze osobnego rozporządzenia M i
nistra Pracy i O p ie k i Społecznej pow ierzono p rz e j
ściowo w ypłacenie za siłkó w także pew nej liczbie zakładów pracy.
T ak w ię c w p ierw szej obecnej fazie działania ubezpieczenia rodzinnego p o d zia ł in s ty tu c y j w y płacających za siłki rodzinne przedstaw ia się na
stępująco:
1. P racow nikom czynnym , za trud n io nym w za
kładach pracy o bejm ujących do 4-ch. p ra co w n ik ó w w łącznie — w y p ła t za siłkó w ro d z in nych udzielają ubezpieczalnie społeczne spo
sobami usta lo n ym i w zależności od w a ru n k ó w lo k a ln y c h (bezpośrednio w centralach, oddziałach, punktach k o n tro ln y c h bądź do
starczaniem zasiłku w dom lu b też systemem mieszanym).
2. D la r ra c o w n ik p w czynnych, zatrudni on v r h w zakładach p ra cy obejm u ią cych od 5-ciu p ra c o w n ik ó w w z w y ż — w y p ła t za siłkó w ro dzinnych dokonuje na razie pracodaw ca w e dług specjalnie w ty m celu sporządzanych lis t w yp ła t, k tó ry c h p ra w id ło w o ść stw ierdza ra da zakładowa, a k tó re pracodaw ca je st zobo
w iązany za ka żdy m iesiąc przedłożyć ubez- pieczalni społecznej do dnia 10-go następne
go miesiąca w celu zaliczenia w yp ła con ych przez pracodawcę z a siłkó w ro d zinn ych na p o
czet należności z ty tu łu składek za w szystkie rodzaie ubezpieczeń społecznych.
Od te j zasady, rozróżniającej powyższe dw ie kate g orie zakładów pracy, są m ożliw e
- 69 - pew ne odchylenia, gdyż n ie k tó re ubezpie- czalnie społeczne u trz y m u ją konta nakazowe dla zakładów p ra cy naw et do 5, 6, 7 lub 8 p ra c o w n ik ó w i w y p ła c a ją odpow iednio za siłki rodzinne ty m pracow nikom .
3. D la osób p ob ie ra ją cych zaopatrzenia em ery
talne i sieroce oraz okresowe świadczenia z ty tu łu ubezpieczeń społecznych — z a siłki ro dzinne w yp ła c a ją in stytu cje , udzielające ty c h świadczeń.
W y p ła ty za siłkó w ro d zinn ych dokony wane są bieżąco co m iesiąc z d ołu i p o w in n y być przepro
wadzone zasadniczo n ajpóźniej do dnia 6-go na
stępnego miesiąca. Przy ty m należy zw rócić u- wagę na to, że ubezpieczonym, m ającym praw o do za siłkó w rodzinnych, nie w yp ła ca się dodat
k ó w na dzieci do z a siłkó w chorobow ych i domo
w ych w okresie pobierania tychże za siłkó w na niezdolność do pracy; je ś li natom iast k w o ty do
d atkó w na dzieci przew yższają k w o ty odnośnych za siłków rodzinnych, to w takich w ypadkach ubezpieczalnia społeczna w ypłaca różnicę tych k w o t.
W szystkie za kłady p ra c y opłacające s k ła d k i ubezpieczeniowe na w yp a de k choroby i m acie
rzyństw a i objęte dekretem o ubezpieczeniu ro dzinnym — są zobow iązane do uiszczania rów nież składek na Fundusz Z a siłkó w R odzinnych w t r y bie i w term inach, określonych ustawa o ubez
pieczeniu społecznym, tj. do dnia 10-gJ każdego miesiąca za miesiąc ubiegły.
W zw iązku z w prow adzeniem ubezpieczenia rodzinnego i zm ianam i w ysokości składek ubez
p ieczeniow ych oraz przystąpieniem do w y p ła t za siłkó w ro d zinn ych — poczyniono rów nież p ew ne innow acje w zgl. uproszczenia w czynościach ubezpieczeń społecznych w stosunku do zakła
dów pracy.
D la zakładów pracy za trud n ia jących do 4-ch (dawn. do 3-ch) p ra co w n ikó w w łącznie — oblicze
nia składek dokonuje Ubezpieczalnia społecz
na społeczna nadal za pośrednictw em nakazu p ła t
niczego w dotychczas ustalonym tryb ie . Ża pod
stawę do w y p ła t za siłkó w rodzinnych (dokony
w a n ych przez ubezpieczalnię społeczną) dla p ra c o w n ik ó w zatrud n io nych w tych m a łych (naka
zow ych) zakładach pracy — służą tzw . „zaśw iad
czenia p ra cod a w cy" o istn ie n iu stosunków najm u p ra c y lu b le g itym acje ubezpieczalniane z w p i
sem podobnej treści. Zaświadczenia te, k tó ry c h fo rm u la rz y dostarcza każdorazow o ubezpieczal
n ia społeczna, — p ra c o w n ik przedstaw ia przy każdej w yp ła c ie zasiłku rodzinnego. Oprócz te go — przed pierw szą w y p ła tą zasiłku rodzinnego p ra co w n icy o trz y m a li z ubezpieczalni społecznej do w y p e łn ie n ia fo rm u la rz ośw iadczeniow y (,,o- świadczenie p ra c o w n ik a "),, k tó ry składa się za
sadniczo d w u k ro tn ie w ro ku : w k w ie tn iu i paź
d zie rniku; w y ją tk o w o w ro k u bieżącym — p ra c o w n ic y dostarczą oświadczenia po raz drugi już ty lk o w październiku. Ubezpieczalnia społeczna może zażądać także w każdym czasie złożenia ta
kiego oświadczenia, w k tó ry m dane (o stanie r o dzinnym ubezpieczonego) p otw ierd za zawsze za- rząd g m in y lu b prow adzący m eldunki. O soby z
ro d z in y ubezpieczonego, zgłaszające się w za
stępstwie po zasiłek, — w in n y przedłożyć oprócz w /w . dokum entów upow ażnienie od ubezpieczo
nego do podjęcia w y p ła ty . Poza tym , każdy od
b ie ra ją c y zasiłek p o w in ie n w y le g ity m o w a ć się.
Z a kła d y pra cy zatrudniające od 5-ciu (dawn.
od 4-ch) p ra c o w n ik ó w w zw yż dokonują obliczania i d e k laro w a n ia składek w edług d e kla ra cyj skła
dek now ego Wzoru, dostarczanych zakładom p ra cy przez ubezpieczalnie społeczne. Zasadnicze uproszczenia te c h n ik i obliczania i deklarow ania składek polegają na zniesieniu obow iązku skła dania przez te za k ła d y p ra cy w yka zó w stanu za
trudnienia, tj. obow iązującej przed w prow adze
niem ubezpieczenia rodzinnego fo rm y zgłaszania zm ian w stanie zatrudnienia i w w ysokości zarob
kó w , Obecnie deklaracje składek nowego w zoru zastępują ca łk o w ic ie dotychczasowe w y k a z y sta
nu zatrudnienia.
D ekla ra cje te w y p e łn ia ją za kła d y p ra cy w 1 i U częściach (przebitkow o). R ulbryki w n a g łó w ku de
k la ra c y j, dotyczące nazw y, adresu zakładu pracy, n r ko n ta pracodaw cy w ubezpieczalni społecznej, rodzaju zakładu pracy, stanu praw nego (sektora), p o z y c ji zaliczenia i sym bolu — w y p e łn ia po raz p ie rw szy ubezpieczalnia społeczna, w następnych razach — odpow iednich w p isó w dokonyw ać po
w in n i pracodaw cy. W e w ła ściw e j Fczęści dekla
ra c ji (ko lu m n y 1— 5) pracodaw ca podaje dane o stanie i ruchu ubezpieczonych z podziałem na p ra c o w n ik ó w fizyczn ych i u m ysło w ych (R i U) o p ełn ym zakresie ubezpieczenia, bez uw zględnie
nia p ra c o w n ik ó w o ewent. ścieśnionym zakresie ubezpieczenia (np. Rew, U cw itp .). W y k a z y w a nie stanu p ra co w n ikó w w ty c h dw óch zasadni
czych grupach upraszcza rów nież z korzyścią dla pracodaw ców dotychczasową technikę w y m ia ru składek. Obecnie bow iem s k ła d k i za ewent. p ra c o w n ik ó w ubezpieczonych w ścieśnionym zakre
sie — oblicza się łącznie z in n ym i, w grupie p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h lu b u m ysłow ych, przez co pracodaw com odpada w ie le dod a tko w ych czyn ności i kosztów a d m in is tra c y jn y c h zw iązanych dotąd z rozróżnianiem p rz y w ym iarze w szystkich 'innych grup ubezpieczeniow ych poza w ym ie n io n y m i dwom a d om inu ją cym i grupam i.
U w zględnianie ewent. ubezpieczenia w ście
śnionym zakresie może m ieć m iejsce je d ynie wówczas, gdy w yłączenie z pewnego rodzaju ubezpieczenia je st u sp ra w ie d liw io n e w arunkam i ograniczającym i zakres obow iązku ubezpieczenia dla danego zakładu p ra cy i gdy d otyczy ono znacznej lic z b y lu b ogółu p ra c o w n ik ó w tego za
k ła d u pracy. W w y p a d k u w y k a z y w a n ia ta k ie j g ru p y p ra c o w n ik ó w o ścieśnionym zakresie ubez
pieczenia — należy wpisać w 1-szą kolum nę od
p o w ie d n i sym bol, p rz y czym stopa procentow a w ykazana w ko lu m n ie 9 -tej m usi być oczyw iście odpow iednio zmniejszona. W odniesieniu do da
n ych o ru ch u i stanie ubezpieczonych podaje się w ko lu m nie 5-tej pod liczbą ogólną (sumą) praco
w n ik ó w liczbę osób, któ re w ty m nie o trzym u ją w ynagrodzenia lu b zarabiają niże j 600,-— zł ty godniow o albo 2.500 z ł m iesięcznie (najniższa pod
staw a w ym iaru składek ubezpieczeniowych usta-
