Rok IV
Cana zł 39.—
ofpodcuttty.
Poznań, dnia 2 3 p a źd zie rn ik a 1 9 4 8 N r 43
T R E Ś Ć : S p o łe c z n y F u n d u s z O s z c z ę d n o ś c io w y a u b e z p ie c z a n ie n a ż y c ie — U b e z p ie c z e n ia rz e c z o w e i o s o b o w e (str. 502) — O go®polck<"ce p la n o w e j (str. 504) — P ra k ty k a ) i w y lk te d n ia i p ra w a s k a rb o w e g o («tr, 505) — O d tw o rz e n ie z a g in io n y c h d y p lo m ó w i ś w ia d e c tw z u k o ń c z e n ia naulki (str, 508) — K o n t r o la g o is p o d rc k i c ie p ln e j w p rz e d s ię b io irs itw a c h p rz e in y s ło iw y ó h (®Łr. 508) — W y ja ś n ie n ia w s p ra w a c h S p o łe c z n e g o F u n d u s z u O szczędnościow ego!, o b ro tu b e z g o tó w k o w e g o i k a lk u la c ji (str. 509) — K o m u n ik a ty ' i ró ż n e w ia d o m o ś c i (str. 511) — K a r to te k a : P o s tę p o w a n ie dotrrłźnie, O szc z ę d z a n ie s p o łe czn e.
Społeczny Fundusz Oszczędnościowy a ubezpieczenie na życie
O m a w ia ją c w T y g o d n ik u G osp o d a rczym n r n r 11, 14/48 u sta w ę o o b o w ią z k u społecznego oszczę
dzania (D, U. R. P. na 10/74/48) oraz rozporządze
n ie w y k o n a w c z e (D. U. R. P. n r 14/106/48) w y m ie n iliś m y w ś ró d tz w . p ra w u c z e s tn ik ó w m. in n y m i
„ o d lic z e n ia " , tj. zm n ie js z e n ia p rzyp a d a ją c e g o do uiszcze n ia na u cz e s tn ik a rocznego w k ła d u oszczę
d n ościow e go, o w p ła ty na Fundusz Z ie m i, spłatę p o ż y c z e k in w e s ty c y jn y c h , w k ła d y w in s ty tu c ja c h k r e d y to w y c h oraz s k ła d k i z ty t u łu s p e c ja ln y c h u m ó w ubezpieczeń na ż ycie . Zasady ty c h um ów , za p o w ie d zia n e w art. 24 ust. 1 p. 1 u s ta w y , u k a z a ły się w D. U. R. P. n r 41/301/48 ja k o ro z p o rz ą dzenie M in is tra S ka rb u z d n ia 12 s ie rp n ia 1948 r.
w y d a n e w p o ro z u m ie n iu z M in is tre m P ra c y i O p ie k i S połecznej o zasadach s p e c ja ln y c h u m ó w ube zp ie cze n ia na ż y c ie oraz o w a ru n k a c h i spo
sobie z a lic z a n ia s k ła d e k z ty tu łu ty c h u m ó w na p o cze t ro c z n y c h w k ła d ó w o szczędno ściow ych.
P o k ró tc e p rz y p o m in a m y , że S połeczny Fundusz O szczę d n o ścio w y d z ie li się na fundusz A — i n i
c ja ty w y p ry w a tn e j, B — ro ln ic tw a , C — p ra c y n a je m n e j oraz D — ś ro d k ó w p u b lic z n y c h , tre ścią zaś o b o w ią z k u społecznego oszczędzania je s t u is z czanie w p e w n y c h re g u la rn y c h odstępach czasu (m ie się czn ych lu b p ó łro c z n y c h ) s k ła d e k oszczę
d n o ś c io w y c h , k tó r y c h w y s o k o ś ć zależna je s t od p o d s ta w y p o d a tk o w e j. N o w o w y d a n e ro zp o rzą dzenie n o rm u je w a ru n k i, na ja k ic h m ożna z a w ie rać sp e cja ln e u m o w y ubezpie czeń i ty m sam ym uiszczać zam iast do funduszu , s u b s y d ia rn ie za
k ła d o w i ubezpieczeń s k ła d k i, k tó re p o d le g a ją o d lic z e n iu od k w o ty rocznego w k ła d u oszczędno
ścio w e g o u cz e s tn ik a funduszu.
W n io s k i o z a w a rcie s p e c ja ln e j u m o w y ubez
pieczeń m ogą u c z e s tn ic y skła d a ć w zakła d zie ubezpieczeń (P ow szechny Z a k ła d U bezpieczeń W z a je m n y c h , P ocztow a Kasa O szczędności), urzę
dzie s k a rb o w y m lu b zarządzie g m in n y m . Od c h w ili z a w a rc ia u m o w y (za a kce p to w a n ia w n io s k u przez z a k ła d ubezpieczeń) u c z e s tn ik o b o w ią z a n y je s t uiszczać s k ła d k i u b e zp ie cze n io w e (p rz e w i
dziana je s t ró w n ie ż s k ła d k a je d n o ra zo w a ) i p o tw ie rd z e n ia z a p ła ty p rz e d s ta w ia ć z b io rn ic o m fu n duszu, (p rzy fu n d u szu A i B) p rz e p ro w a d z a ją c y m o d lic z e n ia na ko n c ie , lu b p ra c o d a w c y (p rzy fu n duszu C), k tó r y na te j p o d s ta w ie zaprzestaje d o k o n y w a n ia (potrąceń na p oczet s k ła d k i oszczę
d n o ś c io w e j. Z a m ia st u iszcza n ia s k ła d e k do z a k ła d u ubezpieczeń, u c z e s tn ic y fu n d u s z ó w SFO m ogą d o k o n y w a ć w p ła t b ezpośred nio w z b io rn i
cach i je d n o cze śn ie zlecać p rze ka za n ie ca łości lu b części w p ła ty w ska za n e m u z a k ła d o w i. U czest
n ic y fu n d u s z u C m ogą zle ce n ie ta k ie z ło ż y ć u sw e g o p ra c o d a w c y . S kła d kę u w a ża ,się za u is z czoną z c h w ilą d o k o n a n ia w p ła ty w z b io rn ic y . O ile z a w a rc ie s p e c ja ln e j u m o w y u bezpie cze
n io w e j zostało w s ze ro kim zakresie u ła tw io n e , o ty le r y g o r y dla o p ie s z a ły c h p ła tn ik ó w po z a w a r
c iu u m o w y są w z g lę d n ie surow e. Z a k ła d o w i p r z y s łu g u je p ra w o u n ie w a ż n ie n ia u m o w y bez w e z w a n ia ubezpieczonego, o ile uiszczenie s k ła d k i z t y tu łu s p e c ja ln e j u m o w y ubezpieczeń n ie n a s tą p iło w c ią g u 2 p ie rw s z y c h la t trw a n ia u m o w y , a z w ło k a je s t dłuższa n iż 3 m iesiące. S k ła d k i u b e z p ie cze n io w e w p ła c o n e do c h w ili u n ie w a ż n ie n ia u m o w y p rz e p a d a ją na rzecz z a k ła d u ubezpieczeń. J e ż e li za le g ło ść p o w s ta ła po w p ła c e n iu s k ła d k i za 2 ro czn e o kre sy, z a k ła d ubezpieczeń m oże bez w e z w a n ia i bez p ro lo n g a ty za m ie n ić ubezpie cze
n ie na b e zskła d ko w e .
Z d o ln o ś ć z a w ie ra n ia s p e c ja ln y c h u m ó w ubez
p ie cze ń na ż y c ie p o s ia d a ją je d y n ie u c z e s tn ic y co n a jm n ie j je d n e g o z fu n d u s z ó w i to celem z a p e w n ie n ia ;
- 502
a) sobie lu b m a łż o n k o w i k a p ita łu lu b re n ty na starość bądź na w y p a d e k in w a lid z tw a , b) zstę p n ym k a p ita łu lu b r e n ty po ś m ie rc i
s w e j lu b m ałżonka,
c) zstę p n ym re n ty o k re s o w e j na p o k ry c ie k o s z tó w w y k s z ta łc e n ia fa c h o w e g o za s w e go życia .
U b e z p ie c z o n y m i upo sa żo n ym m oże b y ć zatem u c z e s tn ik lu b je g o m ałżo n e k, zstę p n i zaś, za k t ó r y c h u w aża się ró w n ie ż d z ie c i poza m a łże ń skie o b o jg a m a łż o n k ó w oraz o soby p rz y sp o so b io n e m ogą b y ć t y lk o uposażeni bądź w k a p ita ł lu b re n tę bądź w re n tę o kre so w ą , przeznaczoną na p o k r y c ie k o s z tó w w y k s z ta łc e n ia fa ch o w e g o . W y p ła ta r e n ty o k re s o w e j m oże b y ć zastrzeżona na rzecz w ię c e j osób, p rz y czym re n ta o k re s o w a na p o k ry c ie k o s z tó w w y k s z ta łc e n ia fa c h o w e g o nie m oże p rz e kra cza ć z ł 10.000,— na osobę.
U c z e s tn ik fu n d u s z u m oże zaw rzeć, je d n o cze ś
n ie lu b k o le jn o , je d n ą lu b w ię c e j u m ó w u b e z p ie czenia na ż y c ie p o d w a ru n k ie m , że łą czn a sum a ube zp ie cze n ia z ty tu łu ty c h u m ó w n ie p rz e k ra c z a każdocześn ie w o k re s ie trw a n ia o b o w ią z k u osz
czędn o ścio w e g o 3 m ilio n ó w zł. W ra zie p rz e k ro czenia tej g ra n ic y s k ła d k i z ty tu łu n a d w y ż k i n ie p o d le g a ją o d lic z e n iu od rocznego w k ła d u oszczę
d n o ścio w e g o . P rz y u b e zp ie cze n iu na w y p a d e k ś m ie rc i u c z e s tn ik a fu n d u s z u A , je d n o ra z o w a w y p ła ta n ie m oże p rz e kra cza ć 500.000,— zł na je d nego uposażonego, reszta p o d le g a o d ro c z e n iu i to w te n sposób, że z n a d w y ż k i w y p ła c a się 300.000,— z ł ro c z n ie na je d n e g o uposażonego aż do c a łk o w ite g o w y c z e rp a n ia s u m y ubezpieczenia.
N a w n io s e k uposażonego z a k ła d ubezpieczeń m oże za zgodą B a n k u G o sp o d a rstw a K ra jo w e g o p rz y s p ie s z y ć w y p ła tę o d ro czo n e j części, o ile su
m a ube zp ie cze n ia m a b y ć z u ż y ta n a n a k ła d y in w e s ty c y jn e , uza sa d n ia ją ce „ z w o ln ie n ie " . Spis
ty c h n a k ła d ó w z a p o w ie d z ia n y w a rt. 19 u s ta w y , ja k o u c h w a ła R a d y M in is tró w , p o w z ię ta na w n io sek prezesa C e n tra ln e g o U rzę d u P la n o w a n ia a m a ją c y c h o b e jm o w a ć b u d o w ę i n a b y c ie ś ro d k ó w i u rządzeń p rz e m y s ło w y c h , za ku p m aszyn i n a rzędzi, w k ła d y w s p ó łd z ie ln ia c h m ie s z k a n io w y c h itp . d o tych cza s się n ie u ka za ł. G ra n ice je d n o ra zo w e j w y p ła ty (50C).000,— zł) ja k i w y p ła ty re n ty o k re s o w e j (10.000,— zł) na k s z ta łc e n ie m oże p o d w y ż s z y ć w ła d z a nadzorcza z a k ła d u ubezpieczeń.
R entę k a p ita ło w ą m oże z a k ła d ubezpieczeń z a m ie n ić na w n io s e k uposażonego na re n tę d o ż y w o tn ią lu b o kre so w ą , k a p ita liz a c ja je d n a k p e rio d y c z n y c h św ia d cze ń m oże n a stą p ić t y lk o w p r z y p a d k a c h gospodarczo i s p o łe czn ie u za sa d n io n ych , p rz y ty m d e c y z ja n a le ż y do w ła d z y n a d zo rcze j z a k ła d u ubezpieczeń.
P ra w ubezpie cza ją ce g o n ie m ożna p rze n o sić w drodze a k tó w p ra w n y c h m ię d z y ż y ją c y m i.
W c z e ś n ie js z y w y k u p ube zp ie cze n ia oraz u d z ie le n ie p o ż y c z k i p o d za sta w p o lis y je s t n ie d o z w o lo n e , c h y b a że ch o d zi o w y p a d k i u zasadn iające ^ z w ro t y " (art. 20) np. śm ie rć c z ło n k a n a jb liż s z e j ro d z i
ny, n a ro d z in y dziecka, ślub u c z e s tn ik a lu b je g o dziecka, k a le c tw o lu b n ie u le c z a ln a choroba, po w o d u ją c a trw a łą n ie z d o ln o ś ć do p ra c y . D opusz
czalna je s t ró w n ie ż p o ż y c z k a na in w e s ty c ję o b ję tą p la n e m in w e s ty c y jn y m . W ty m w y p a d k u p o lis a p o zo sta je w rę k u u cze stn ika , k t ó r y w in ie n je d y n ie w y k a z a ć uiszcze n ie s k ła d e k ubezpie cze
n io w y c h .
O g ó ln e w a r u n k i ube zp ie cze n ia d la s p e c ja ln y c h u m ó w u b e zp ie cze n ia na ż y c ie oraz, ta r y fy s k ła d e k zostaną ogłoszone w M o n ito rz e P o ls k im . D o p ie ro z c h w ilą ic h p u b lik a c ji, rozpo rzą d ze n ie , k tó re w e szło w ż y c ie z d n ie m ogłoszenia, tj. 26 s ie rp n ia 1948, będzie p o s ia d a ło znaczenie p ra k ty c z n e .
E. W .
Ubezpieczenia rzeczowe i osobowe.
(P oprzednie części w n r 37, 39, 41, T y g . Gosp.) 12. U bezpiecze nie od o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j. — P rze d m io te m ube zp ie cze n ia je s t u s ta w o w a o d p o w ie d z ia ln o ś ć , k tó ra m oże w y n ik n ą ć d la ubezpie czonego ze ź ró d ła n ie b e zp ie cze ń stw a o k re ś lo n e g o w u m o w ie na p o d s ta w ie o b o w ią z u ją c y c h w R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j c h w ili z a w a rc ia u m o w y ustaw , d o ty c z ą c y c h o b o w ią z k u o d szko d o w a n ia z p o w o d u szkód, w y rz ą d z o n y c h przez śm ierć, cielesne o b ra że n ia lu b u szko d ze n ia z d ro w ia osób trz e c ic h , ja k ró w n ie ż przez uszkodzen ie cudzej w ła sn o ści.
Z p o w y ż s z y c h u w a g w y n ik a , że Z a k ła d U bez
p ie cze ń W z a je m n y c h o d p o w ia d a t y lk o w w y p a d k a c h u s ta w o w e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i u b e zp ie czo n e go. Tę u staw ow ą, o d p o w ie d z ia ln o ś ć o d ró ż n ić m u s im y od o d p o w ie d z ia ln o ś c i k o n tra k to w e j, k tó ra za ch o d zi w w y p a d k u , g d y szko d a p o w s ta ła w z w ią z k u z is tn ie ją c y m zo b o w ią z a n ie m u m o w n y m ubezpieczonego, k tó r y n a ru sza ją c to z o b o w ią z a nie, w y rz ą d z ił szkodę. U s ta w o w a o d p o w ie d z ia l
ność o p ie ra ć się m u s i na o b o w ią z u ją c y c h u nas
p rz e p is a c h u s ta w y w c h w ili z a w a rc ia u m o w y . N a jw a ż n ie js z e z ty c h p rz e p is ó w s p o ty k a m y w k o d e k s ie z o b o w ią za ń w a rt. 134 — 167, k tó re re g u lu ją o d p o w ie d z ia ln o ś ć z c z y n ó w n ie d o z w o lo n y c h .
Ź ró d ło nie b e zp ie cze ń stw a , to ro z w ija n a d z ia ła ln o ść, posiada ne p ra w a lu b rzeczy, z k tó r y c h w y p ły w a m o ż liw o ś ć p o w s ta n ia s zko d y. T a k im ź ró d łe m m oże b y ć p o s ia d a n ie dom u, k tó re np.
sp o w o d o w a ć m oże o d p o w ie d z ia ln o ś ć za szkodę, w y rz ą d z o n ą przez z a w a le n ie się b u d y n k u lu b o- d e rw a n ie się części b u d y n k u ; w ła sn o ść p rz e d s ię b io rs tw a może b y ć ź ró d łe m o d p o w ie d z ia ln o ś c i za szkodę na osobie lu b m ie n iu , w y rz ą d z o n ą k o m u k o lw ie k przez ru c h p rz e d s ię b io rs tw a lu b z a kła d u ; w y k o n y w a n ie p r a k ty k i le k a rs k ie j może b y ć ź ró d łe m o d p o w ie d z ia ln o ś c i w y p ły w a ją c e j z n ie w ła ś c iw e g o leczenia.
N a p o d s ta w ie u m o w y o u bezpie czenie o d o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j, Z a k ła d U bezpieczeń W z a je m n y c h — g d y p o w s ta n ie w y p a d e k u b e z p ie c z e n io w y — z o b o w ią z a n y je s t do w y p ła ty o d
s z k o d o w a n ia , k tó r e w in ie n z a p ła cić u bezpie czony, na p o d s ta w ie u zn a n ia lu b u g o d y z a tw ie rd z o n y c h przez z a k ła d ubezpieczeń, albo na p o d s ta w ie p ra w o m o cn e g o w y r o k u sądow ego. Z a k ła d o b o w ią za n y je s t ró w n ie ż do o b ro n y p rze d n ie u z a s a d n io n y m i lu b w y g ó ro w a n y m i ro szcze n ia m i poszkodo- ' w anego.
J e ż e li u b e zp ie c z a ją c y m a dać zabezpieczenie na m o c y zapadłego orzeczenia sądow ego, to o b o w ią z e k z a k ła d u u bezpie czeń ro z c ią g a się ró w n ie ż na danie ta k ie g o zabezpieczenia.
U bezpiecze nie o b e jm u je także niezbędne k o s z t y są d o w e j i p o za są d o w e j o b ro n y p rz e c iw roszcze
n io m o soby trz e c ie j, ja k ró w n ie ż k o s z ty o b ro n y w p o s tę p o w a n iu k a rn y m , w d ro ż o n y m z p o w o d u czynu, k tó r y m ó g łb y uzasadnić roszczenie z u b e z
pie cze n ia .
O d p o w ie d z ia ln o ś ć z a k ła d u ubezpieczeń je st je d n a k lic z n y m i p rz e p is a m i o g ra n iczo n a . I ta k np.
Z a k ła d U bezpieczeń W z a je m n y c h n ie o d p o w ia d a : a) za roszczenia z p o w o d u u szko d ze n ia cudzej
w ła s n o ś c i przez ogień, w y b u c h , dym , sadze, gazy, parę, c ie p ło lu b zim no, opady, w o d y o d p ły w o w e , w ilg o ć , w y c ie k a n ie , tw o rz e n ie się g rzyb u , zapach, ło s k o t, w s trz ą ś n ie n ie , zapad
n ię cie , o su w a n ie się ziem i, na stę p n ie szko d y w y rz ą d z o n e przez z w ie rz y n ę lu b b y d ło w za
s ie w a ch lu b k u ltu ra c h ;
bj za k a r y p ie n ię żn e (g rz y w n y ) sądow e lu b a d m i
n is tra c y jn e a lb o k o n fis k a ty ;
e) za ro szczenia s k ie ro w a n e p rz e c iw u b e zp ie czo n em u ze s tro n y n ie k tó ry c h osób, ja k b lis k ic h k re w n y c h , w s p ó ln ik ó w lu b b lis k ic h k re w n y c h w s p ó ln ik ó w a d a le j c z ło n k ó w zarządu it p . ; d) za roszcze n ia z p o w o d u szkód, s p o w o d o w a n y c h
w a d liw ą w ła ś c iw o ś c ią d o s ta rc z o n y c h przez u b e zp ie cza ją ce g o w y ro b ó w , to w a ró w albo r o b ó t. Je ż e li je d n a k ch o d zi o u szkodzen ie osób, z a k ła d ubezpie czeń n ie o d p o w ia d a t y lk o w ó w czas, g d y u b e zp ie czo n y zn a ł albo p o w in ie n b y ł znać te w a d liw e w ła ś c iw o ś c i;
e) za ro szczenia z p o w o d u u szkodzen ia p rz e d m io tó w , k tó re oddano u b e zpie czonem u lu b osobie za n ie g o d z ia ła ją c e j do u ż y c ia lu b do p o s tą p ie n ia z n im i w e d łu g zle ce n ia (np. n a p ra w ie n ia , w y s ła n ia ), d o ro b o ty lu b p o d dozór a lb o k tó re w je g o p ie c z y się z n a jd u ją .
R ozm yśln e s p o w o d o w a n ie w y p a d k u przez ubezpieczonego, z w a ln ia z a k ła d od o d p o w ie d z ia l
ności. Zasada ta je s t p o w sze ch n ie p rz y ję ta p rz y w s z e lk ie g o ro d z a ju u m o w a c h u b e z p ie cze n io w ych , w ię c i tu m u si ona m ie ć o d p o w ie d n ie z a sto so w a nie.
W a r u n k i u b e zp ie cze n ia od o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j w p ro w a d z a ją s p e cja ln e p rz e p is y dla p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h , h a n d lo w y c h , b u d o w la n y c h , k o p a lń , g o sp o d a rstw r o ln y c h i le ś
n y c h , aptek, s z p ita li, z a k ła d ó w le c z n ic z y c h , sana
to rió w , za ja zd ó w , h o te li, p e n s jo n a tó w , re s ta u ra c ji, k a w ia rń , szatni oraz d la osób p o s łu g u ją c y c h się s p e cja ln e g o ro d z a ju m a szynam i, sam ochodam i lu b w y k o n u ją c y c h sp e cja ln e g o ro d z a ju d z ia ła l
ność z a w o d o w ą ja k le k a rz y , d e n ty s tó w , oglą d a czy
*nięsa i b a d a czy try c h in y , fry z je ró w , m asażystów , n ia n ik u rz y s tó w itp .
P rz y u b e zp ie cze n iu od o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j s p o ty k a m y się z u d z ia łe m w ła s n y m u b e z
pieczonego. Je ż e li się in a c z e j n ie u m ó w io n o , ubez
p ie c z o n y p o n o s i sam z k a żd e j s z ko d y oraz k o sz
tó w 10% su m y o d s z k o d o w a n ia i k o s z tó w p rz y p o s z k o d o w a n iu osoby, n ie m n ie j je d n a k n iż 100 zł, a p rz y u szko d ze n iu cudzej w ła s n o ś c i 20% , n ie m n ie j je d n a k n iż 50 zł. Z a k ła d p o w in ie n u iś c ić o d szko d o w a n ie w p rz e c ią g u 8 d n i od c h w ili, w k t ó re j roszczenie osoby trz e c ie j zostało przez ubez
p ie cza ją ce g o za sp o ko jo n e albo u sta lo n e p ra w o m o c n y m w y ro k ie m , p rz y z n a n ie m lu b ugodą,
13. U bezpiecze nie od o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j p o sia d a czy p o ja z d ó w m e c h a n ic z n y c h w y - k o n y w u ją c y c h k o n c e s jo n o w a n y , z a ro b k o w y p rz e w ó z osób i to w a ró w . — P o w y ż e j w s p o m n ie liś m y o o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j osób p o s łu g u ją c y c h się s p e c ja ln y m i m a szyn a m i i sam ochodam i. O d rę b n y m o g ó ln y m w a ru n k ie m u b e z p ie c z e n io w y m je s t u re g u lo w a n ie u bezpie czenie od o d p o w ie d z ia l
no ści c y w iln e j w w y p a d k a c h , g d y p o siada czam i p o ja z d ó w m e c h a n ic z n y c h są osoby w y k o n y w u ją - ce k o n c e s jo n o w a n y z a ro b k o w y prze w ó z. P o d o b n ie ja k p o w y ż e j, ta k i tu p rz e d m io te m u bezpie cze
n ia je s t u s ta w o w a o d p o w ie d zia ln o ść, k tó ra p o w stać m oże na zasadzie o b o w ią z u ją c y c h u nas w c h w ili z a w a rc ia u m o w y u staw , d o ty c z ą c y c h o b o w ią z k u o d s z k o d o w a n ia z p o w o d u szkód, w y r z ą d z o n y c h przez śm ierć, cielesne o b ra że n ia lu b usz
k o d z e n ia z d ro w ia osób trze cich , ja k ró w n ie ż przez u szkodzen ie cudzej w ła sn o ści. U bezpiecze nie o b e jm u je ta kże niezbęd ne k o s z ty są d o w e j i p o za są d o w e j o b ro n y . Jednakże, p rz y obecnie o m a w ia n y m ty p ie ubezpie czenia, s p o ty k a m y się z lic z n y m i o g ra n ic z e n ia m i o d p o w ie d z ia ln o ś c i Z a k ła d u U bezpieczeń W z a je m n y c h , k tó re tu tru d n o szcze
g ó ło w o o m ó w ić .
14. U bezpiecze nie s a m o ch o d ó w (autocasco).
— A u to c a s c o je s t u b e zp ie cze n ie m sam ochodów , a u to b u s ó w itp . od ognia, za g in ię cia , ro z b ic ia lu b u szko d ze n ia w s k u te k w y p a d k u s p o w o d o w a n e g o przez s iły ze w n ę trzn e . W y ra ż a ją c się d o k ła d n ie j, trze b a s tw ie rd z ić , że p rz e d m io te m u bezpie czenia są s z k o d y p o w s ta łe ;
a) s k u tk ie m w y p a d k u , tj. n a g łe g o z e w n ę trzn e g o w y d a rz e n ia , p o w o d u ją c e g o zniszczenie lu b u szkodzen ie sam ochodu;
b) s k u tk ie m z ło ś liw e g o lu b le k k o m y ś ln e g o u s z k o d zenia sam ochodu przez o so b y obce, t j. osoby, k tó re n ie p o z o s ta ją w sto s u n k u s łu ż b o w y m do w ła ś c ic ie la sam ochodu a n i k tó r y m n ie p o w ie rz o n o n a d zo ru a n i o b s łu g i sam ochodu;
c) s k u tk ie m p o ż a ru lu b w y b u c h u z b io rn ik a , z a w ie ra ją c e g o m a te ria ł p ę d n y, z w y ją tk ie m je d n a k szkód w y n ik ły c h z p o w o d u p rz e w o z u w sam ochodzie p rz e d m io tó w ła tw o p a ln y c h , w y b u c h o w y c h lu b g ry z ą c y c h , o ile te n ie służą be zp o śre d n io do u trz y m y w a n ia danego sam o
ch o d u w ru c h u ;
d) s k u tk ie m k ra d z ie ż y lu b ra b u n k u przez osoby obce ca łe g o sam ochodu, ja k ró w n ie ż poszcze
g ó ln y c h je g o części s k ła d o w y c h , lecz t y lk o ta k ic h , k tó re w sposób tr w a ły p rz y m o c o w a n e są do sam ochodu lu b p rze ch o w a n e w n im pod
— 504
z a m k n ię c ie m ; w o k u p rz y p a d k a c h je d n a k t y l k o w ów czas, je ż e li do z a b ra n ia ty c h p rz e d m io tó w ko n ie c z n e b y ło u ż y c ie s iły fiz y c z n e j łu b narzędzi.
U bezpiecze nie n ie ro z c ią g a się na u szkodzen ia sam ochodu, n ie będące n a stę p stw e m w y p a d k u , le cz p o w s ta łe w y łą c z n ie s k u tk ie m w a d liw o ś c i k o n s tr u k c ji m a te ria łu lu b m ontażu, a lb o z u ż y c ie sa
m o ch o d u lu b p o szcze g ó ln ych je g o części s k ła d o w y c h , ja k ró w n ie ż uszko d ze n ia p o w s ta łe w z w ią z k u z obsługą sam ochodu a ró w n ie ż szkody, k tó re są n a stę p stw e m stale p o w ta rz a ją c y c h się w s trz ą sów sam ochodu podczas ja z d y , ja k p ę k n ię c ia szyb, osi, re so ró w , ra m y p o d w o z ia itp . J e ż e li n ie b y ła z a w a rta s p e cja ln a um ow a, z a k ła d n ie o d p o w ia d a za s z k o d y w y n ik łe podczas ja z d w y ś c ig o w y c h , d y s ta n s o w y c h i k o n k u rs o w y c h , k tó re w y m a g a ją s p e c ja ln e j s z y b k o ś c i lu b n a d z w y c z a jn e j z rę czn o ści.
O g ó ln e w a r u n k i ube zp ie cze n ia w p ro w a d z a ją k ilk a o g ra n icze ń o d p o w ie d z ia ln o ś c i. Z a k ła d U bez
p ie cze ń n ie o d p o w ia d a :
a) za sz k o d y p o w s ta łe na s k u te k w y d a rz e ń w o je n n y c h , zarządzeń w ła d z, ro z ru c h ó w , z b io ro w is k lu b in n y c h zam ieszek;
b) za sz k o d y w opona ch lu b d ę tka ch ;
c) za s z k o d y p o w s ta łe s k u tk ie m c z y n n o ś c i p o łą
c z o n y c h z n a p ra w a m i oraz ze z w y k ły m u tr z y m a n ie m sam ochodu w stanie z d o ln y m do u ż y tk u ;
d) za s z k o d y w y n ik łe s k u tk ie m w p ły w ó w a tm o s fe ry c z n y c h lu b te m p e ra tu ry , w szczególności zaś za s z k o d y w m o to rze , w c y lin d ra c h i w c h ło d n ic y i z p o w o d u za m a rz n ię c ia w o d y o- c h ła d z a ją c e j;
e) za szko d y p o w s ta łe s k u tk ie m u ż y w a n ia sam o
cho d u d la c e ló w w o js k o w y c h ;
i) za szkody, k tó re u b e z p ie c z a ją c y s p o w o d o w a ł ro z m y ś ln ie lu b przez rażące n ie d b a ls tw o , da
le j za s z k o d y p o w s ta łe s k u tk ie m z ło ś liw e g o lu b le k k o m y ś ln e g o uszko d ze n ia sam ochodu przez osoby pozostają ce w sto s u n k u s łu żb o w y m do w ła ś c ic ie la , k tó r y m te n p o w ie rz y ł d o zó r lu b obsługę sam ochodu, w re szcie za szko d y p o w s ta łe w czasie p ro w a d z e n ia sam ochodu przez osobę n ie p o sia d a ją cą u rzę d o w e g o p o z w o
le n ia na p ro w a d z e n ie Jpojazdów m e c h a n ic z n ych , o ile u b e zp ie c z a ją c y o ty m w ie d z ia ł lu b w ie d z ie ć p o w in ie n ;
g) za s z ko d y p o w s ta łe w czasie w o d n e g o tra n s p o rtu sam ochodu w łą c z n ie z ła d o w a n ie m i w y ła d o w a n ie m .
(d. c. n.)
(— ) d r Z. K . N o w a k o w s k i
O gospodarce planowej
i.
Ż y je m y p o d z n a k ie m g o s p o d a rk i p la n o w e j.
W k a ż d y m n ie o m a l d z ie n n ik u , w k a ż d y m czaso
p iśm ie p o ś w ię c o n y m s p ra w o m e k o n o m iczn ym , n a p o ty k a m y na a r ty k u ły o m a w ia ją c e p la n y g o spodarcze, p la n y p rz e m y s łu , ro ln ic tw a , k o m u n i
k a c ji, e k s p o rtu i in n y c h d zie d zin g o s p o d a rk i n a ro d o w e j lu b n o ta tk i p o d a ją ce w y n ik i p la n o w a n ia . S ły s z y m y o p la n a c h d łu g o le tn ic h , trz y le tn ic h , ro c z n y c h . O b s e rw u je m y co ra z in te n s y w n ie js z ą w s p ó łp ra c ę p rz e m y s łu p a ń s tw o w e g o z p rze m ysłe m s p ó łd z ie lc z y m i p ry w a tn y m , c z y ta m y o n o w y c h k ro k a c h z m ie rz a ją c y c h k u gospodarce p la n o w e j na o d c in k u m ie s z k a n io w y m .
N ie w s z y s c y je d n a k m ie li m ożność zapoznać się z ty m , k ie d y i gdzie p o w s ta ła k o n c e p c ja g o s p o d a rk i p la n o w e j, ja k ie są je j zada n ia i granice.
T o też u w a ż a m y za w skazane p rz e d s ta w ić naszym c z y te ln ik o m te za g a d n ie n ia i przez to u ła tw ić z ro zu m ie n ie n ie je d n e g o zarządzenia re g u la to ró w ż y cia gospodarczego.
K ie d y i gdzie p o ja w iła się g ospod arka p la n o wa? P o w sta ła po raz p ie rw s z y , po w o jn ie ś w ia to w e ; w Z w ią z k u R a d zie ckim . O d p a ź d z ie rn ik a 1917 r. p rz y s tą p io n o ta m do p la n o w e g o b u d o w n ic tw a gospodarczego, W m ia rę ja k w z ra s ta ły e le m e n ty s o c ja lis ty c z n e w e ko n o m ice , ja k w z m a c n ia ły się s iły p a ń stw a ra d z ie c k ie g o , p o w s ta w a ł je d e n o g ó ln y p la n o b e jm u ją c y całość g o s p o d a rk i n a ro d o w e j k ra ju .
Po d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j g ospod arka p la n o w a p o ja w iła się ja k o n o w a fo rm a g o sp o d a rki, ró w n ie ż w k ra ja c h , w k tó r y c h d o k o n a ły się za
sadnicze p rze o b ra że n ia p o lity c z n e , gospodarcze i społeczne o c h a ra k te rz e lu d o w y m , ró w n ie ż w ię c w d e m o k ra ty c z n e j Polsce. P la n y gospodarcze d a ją się b o w ie m re a liz o w a ć t y lk o w ty c h p a ń stw ach, k tó re p rz e ję ły n a w ła sn o ść p o d s ta w o w e ś ro d k i p ro d u k c ji, k lu c z o w e gałęzie p rze m ysłu . T y lk o w ta k im p a ń s tw ie m oże b y ć m o w a o p la n ie je d n o lity m , c e n tra ln y m , s k o o rd y n o w a n y m i o b e jm u ją c y m g ospod arkę całego k ra ju .
Is tn ie je je d n a k ró ż n ic a m ię d z y g o -p o d a rk ą p la n o w ą , ja k ą m a Z w ią z e k R a d z ie c k i a g s p o d a r k ą p la n o w ą , ja k ą m a m y w Polsce. W Z w ią z k u R a d z ie c k im p ra w ie całość p r o d u k c ji w y tw a rz a n a je s t w fo rm a c h s o c ja lis ty c z n y c h , n ie m a tam k la s w y z y s k u ją c y c h , p la n o w a n ie m oże w ię c z ZSSR o d b y w a ć się w fo rm ie n a k a z ó w w y d a w a n y c h przez Rząd. W Polsce n a to m ia s t t y lk o część e le m e n tó w p o d le g a p la n o w a n iu bezpośred niem u, p o zostałe e le m e n ty d a ją się p la n o w a ć t y lk o p o ś re d n io lu b w og ó le na ra zie o b ją ć ¡się p la n o w a n ie m n ie dadzą.
W ty c h se k to ra c h g o s p o d a rk i n a ro d o w e j, k t ó re p rz e s z ły na w ła sn o ść pa ń stw a , p la n o w a n ie z ła tw o ś c ią m oże b y ć bezpośred nie, w y k o n a n ie p la n ó w m oże b yć przez w ła d z e nakazane. N a to m ia s t w sektorze n ie u s p o łe c z n io n y m m o ż liw e je s t t y lk o p la n o w a n ie p ośrednie , w ła d z e p o s łu g u ją się tu ś ro d k a m i s tw a rz a ją c y m i w a r u n k i dla s p e łn ie n ia zadań p la n ó w , np. przez sto so w a n ie p o lit y k i cen i obciążeń p o d a tk o w y c h , przez z a o p a try w a n ie w żelazo, przędzę, nasiona, b u d u le c, k r e d y t itd w zam ian za w y k o n a n ie zadań s p e c ja ln y c h . Na p ro d u k c ję tego s e k to ra zazę b ia ją cą się z p la n o w ą
— 505
p ro d u k c ją p a ń s tw o w ą p a ń s tw o m u si m ie ć 'sw ó j w p ły w c h o ć b y d ro g ą p la n o w a n ia p o śre d n ie g o i in te rw e n c ji.
T rz e c im elem entem , n ie d a ją c y m się o b ją ć g o s p o d a rką p la n o w ą ani be zp o śre d n io a n i p ośrednio , je s t te n o d c in e k s p e k u la c y jn o -k a p ita lis ty c z n y , k t ó r y usuw a się jeszcze z u p e łn ie spod p ra w i za
rządzeń.
W Polsce, w w a ru n k a c h is tn ie n ia k ilk u s e k to ró w i p o c z ą tk o w y m b ra k u dośw ia d cze n ia , o p ra c o w a n ie w y ty c z n y c h , m e to d o lo g ia i te c h n ik a p la n o w a n ia m u s ia ły oprzeć się o d łu g o le tn ie d o ś w ia d czenia Z w ią z k u R ad zie ckie g o . W ła s n e te o rie i p r a k ty k i ulepszon o drogą w y m ia n y dośw iadcze ń z in n y m i k ra ja m i d e m o k ra c ji lu d o w e j. W y ty c z ne p la n ó w , w y b ó r d ró g ro z w o jo w y c h naszej g o s p o d a rk i, m e to d y p la n o w a n ia ja k też fo rm y re a liz a c ji p la n ó w m u s ia ły dążyć n ie t y lk o do u tr z y m a n ia s u b s ta n c ji i e le m e n tó w p ro d u k u ją c y c h oraz z a c h o w a n ia o sią g n ię te g o w y n ik u w d z ie d zin ie w y tw ó rc z o ś c i i k o n s u m c ji, lecz do dalszego sta łe g o ro z w o ju g o s p o d a rk i n a ro d o w e j i p o d n ie s ie n ia s to p y ż y c io w e j s z e ro k ic h mas.
W z w ią z k u z w p ro w a d z e n ie m g o s p o d a rk i p la n o w e j zo sta ł u tw o rz o n y d e k re te m z 10 lis to p a d a
1945 r. C e n tra ln y U rzą d P la n o w a n ia p rz y K o m ite cie E k o n o m ic z n y m R ady M in is tró w . Do zakresu d z ia ła n ia tego U rz ę d u n a le ż y : o p ra c o w y w a n ie p a ń s tw o w y c h o k re s o w y c h p la n ó w g o spod arczych oraz p rz e d s ta w ia n ia ic h do z a tw ie rd z e n ia k o m ite to w i, k o o rd y n o w a n ie g o spod arczej d z ia ła ln o ś c i m in is te rs tw , o p ra c o w y w a n ie zagadn ień gospod ar
c z y c h oraz o p in io w a n ie w n io s k ó w zg ło szo n ych przez m in is te rs tw a i u rz ę d y do K o m ite tu E k o n o m icznego R a d y M in is tró w . D a le j n a le ż y do za
dań C e n tra ln e g o U rz ę d u P la n o w a n ia p r o je k to w a n ie p la n ó w ro z d z ia łu s u ro w c ó w , ś ro d k ó w p ro d u k c ji i a r ty k u łó w k o n s u m p c y jn y c h p o m ię d z y m in i
s te rs tw a i u rzę d y, k o n tro la w y k o n a n ia p la n ó w g o sp o d a rczych i re a liz a c ji u c h w a ł K o m ite tu E k o n o m iczn e g o R a d y M in is tró w . P a ń stw o w e p la n y gospodarcze ogłaszane są w fo rm ie u staw .
W s k u te k k o n ie c z n o ś c i o b ję c ia in w e s ty c ji p la n o w a n ie m , w y d a n o 25 cze rw ca 1946 r. d e k re t o p a ń s tw o w y m p la n ie in w e s ty c y jn y m . D e k re te m ty m u s ta n o w io n o , że p la n in w e s ty c y jn y o b e jm u je in w e s ty c je a d m in is tra c ji p a ń s tw o w e j oraz in s ty t u c ji i p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h i sam orządo
w y c h ; poza ty m do p la n u w c h o d zą in w e s ty c je se k to ra spółd zie lcze g o i p ry w a tn e g o , gdyż w y k o n y w a n e są p rz y p o m o c y p a ń stw a lu b in s ty tu c ji p a ń s tw o w y c h albo p ra w a p u b liczn e g o , u d z ie la n e j bądź w p o s ta c i k r e d y tó w b a n k o w y c h bądź p rz y d z ia łó w s u ro w c ó w lu b m a te ria łó w lu b u lg p o d a t
k o w y c h bądź w ja k ie jk o lw ie k in n e j postaci.
D a lszym etapem u jm o w a n ia w fo rm y u s ta w o w e p la n o w a n ia gospodarczego b y ł d e k re t z 1 paź
d z ie rn ik a 1947 r. o p la n o w e j gospodarce n a ro d o w e j. Z a w ie ra on p o s ta n o w ie n ie , że n a ro d o w e p la n y gospodarcze o k re ś la ją p o d s ta w o w e zadania g o s p o d a rk i n a ro d o w e j w z a kre sie tw o rz e n ia i p o d z ia łu doch o d u n a ro d o w e g o oraz sposoby i ś ro d k i, ja k im i zadania te będą osią g n ię te . P ro je k ty n a ro d o w y c h p la n ó w g o sp o d a rczych sporządza C e n tr a ln y U rzą d P la n o w a n ia w o p a rc iu o u stalone przez Radę M in is tr ó w w y ty c z n e , o p rze d ło żo n e przez w ła ś c iw y c h m in is tró w p r o je k ty p la n ó w , o m a te ria ły zgrom adzone i o p ra c o w a n ia dokonane w e w ła s n y m za kre sie i p o s tu la ty w o je w ó d z k ic h Rad N a ro d o w y c h oraz m ia sta stół. W a rs z a w y i Łodzi.
W ra m a ch n a ro d o w e g o p la n u gospodarczego Rada M in is tr ó w u sta la w drodze u c h w a ł p la n y szczegółow e a w szczególności: p ro d u k c ji, k o n s u rp c ji, z a tru d n ie n ia , o b ro tu to w a ro w e g o , fin a n s o w y . W o d n ie s ie n iu do s p ó łd z ie lc z o ści, naczelne o rg a n y sp ó łd zie lcze u s ta la ją d la p o d le g ły c h sobie s p ó łd z ie ln i oraz ic h z w ią z k ó w szczegółow e p la n y w c e lu w y k o n a n ia zadań sp ó łdzirdczości. C elem zaś d o sto so w a n ia d z ia ła ln o ś c i gospod arczej p rz e d s ię b io rs tw p r y w a tn y c h do zadań p la n ó w gospod arczych, Ra
da M in is tr ó w m oże w drodze ro zp o rzą d ze n ia n a k ła d a ć na c z ło n k ó w p rz y m u s o w y c h zrzeszeń p rz e m y s ło w y c h sp e cja ln e o b o w ią z k i s to s o w a n ia się do zarządzeń w ła d z lu b o rg a n ó w zrzeszenia, m a
ją c y c h na ce lu w y k o n a n ie n a ro d o w y c h p la n ó w gospod arczych, ja k ró w n ie ż p rz y z n a w a ć sp e cja ln e u p ra w n ie n ia zw iązane z w y k o n a n ie m p la n u .
P rz e d s ta w iliś m y p o w y ż e j g łó w n e z a s a d y ,i p rz e p is y d e k re tó w , na k tó r y c h o p ie ra .się p la n o w a n ie gospodarcze. M a ją one c h a ra k te r ra m o w y i o- g ó ln y , m uszą w ię c b y ć u z u p e łn io n e w y ty c z n y m i s z c z e g ó ło w y m i i in s tru k c ja m i m in is tró w , k tó r z y sp o rzą d za ją p la n y p o szcze g ó ln ych re s o rtó w . S p o sób sprządzania p r o je k tó w p la n ó w i z w ią z a n y c h z ty m fo rm a ln o ś c i u sta la C e n tra ln y U rz ą d P la n o w a n ia .
P ro je k ty p la n ó w dochodzą z d o łu poprzez o r g a n y nadzorcze do w ła ś c iw y c h m in is te rs tw i k o n c e n tru ją się w C e n tra ln y m U rzę d zie P la n o w a n ia , k t ó r y m o n tu je p r o je k ty n a ro d o w e g o p la n u g o spodarczego i p a ń s tw o w e g o p la n u in w e s ty c y jn e go. N a s tę p n ie p r o je k ty id ą d ro g ą p o p rze z K o m i
te t E k o n o m ic z n y R ady M in is tr ó w po d o b ra d y S e j
mu. S ejm u c h w a la p la n y ostateczne, po czym na o d w ro tn e j drodze p la n y schodzą do o rg a n ó w bez
p o ś re d n io g o s p o d a ru ją c y c h celem w y k o n a n ia . T a k a je s t p o k ró tc e h is to ria p o w s ta n ia gospo
d a rk i p la n o w e j i p rze b ie g p la n o w a n ia . P lanom o d c in k o w y m i te c h n ic e p la n o w a n ia p o ś w ię c im y o d d z ie ln y a r ty k u ł w n a s tę p n ym num erze naszego pism a.
Praktyka i w ykładnia praw a skarbowego
W y p ła c a n e w y n a g ro d z e n ie p o d sta w ą p o d a tk u L. D w o rz a ń s k i — P y ta n ie : Z o sta łe m zaanga
ż o w a n y do p rz e d s ię b io rs tw a p a ń s tw o w e g o z dn.
15 s ty c z n ia z p e n sją w g ra n ic a c h od 18.00,— zł do 23.000,— z ł m iesięcznie, p rz y czym za styczeń
m ia łe m o trz y m a ć całą p e n s ję za pom oc p rz y re o rg a n iz a c ji z a kła d u . P ierw szą p e n sję o trz y m a łe m w dn. 31 s ty c z n ia ry c z a łte m w sum ie 21.800,—
z ło ty c h . P o d a te k p o trą c o n o w w y s o k o ś c i 11%, tj. z ł 2.398,— zł. D n ia 3 lu te g o p o s ta n o w iłe m n a
506 -
ty c h m ia s t ze w z g lę d ó w o s o b is ty c h o p u ścić s ta n o w is k o . P ro siłe m w ię c o o k re ś le n ie sum y, ja k ą m am z w ró c ić z p o w o d u n ie u k o ń c z e n ia w s z y s tk ic h pra c p rz y re o rg a n iz a c ji. W w y n ik u ro z m ó w p o zostałem w a ru n k o w o na s ta n o w is k u i p ra c o w a łe m n a d a l po 12 go d zin d z ie n n ie ró w n ie ż w n ie dzielę. Z a k ła d o p u ściłe m 15 lu te g o . D n ia 14 lu te g o o trz y m a łe m z a lic z k o w o 10.000,— zł, w y ró w n a n ie zaś m ia łe m o trz y m a ć po sporzą d ze n iu lis t y płac za lu ty . W re z u lta c ie o trz y m a łe m n astępu jące o b lic z e n ie :
1. p o ło w a p e n s ji za styczeń 10.500,—
2. „ ,, ' >, lu t y 10.500,—
3. e k w iw a le n t za s to łó w k ę 800,—
4. godz. n a d liczb . za styczeń i lu ty 12.400,—
34.200,—
p o t r ą c e n i a :
1. p o d a te k od w y n a g ro d z e ń 5.814,—
2. 1 % p rz y m . oszczędności 432 —
3. pom oc zim o w a 420,—
4. 3% s k ła d k i do Z w . Z aw . 630,—
5. ogółem p o b ra n a g o tó w k a 28.564,— 35.860 ,-- n a d p ła co n o — p ro s im y o z w ro t 1.290,-—
C zy o b lic z e n ie s to p y p ro c e n to w e j je s t zg o d ne? S ko ro p e n sja s k o ry g o w a n a za stycze ń i lu ty w y n o s i po zł 17.100,— a zatem 8% p o d a tku , c z y fi z d w ó c h lis t p ła tn ic z y c h razem 2.736,— zł a nie 5.814,— zł. C z y ż b y p rze p ra c o w a n e d w a ty g o d n ie w s ty c z n iu i d w a ty g o d n ie w lu ty m m ożna z a lic z y ć ja k o je d e n m ie sią c k a le n d a rz o w y i w y n a g ro d z e n ie m n o żyć przez d w anaście i w te n sposób w y p ro w a d z ić ta k w y s o k ą stopę pod a tku ?
O b lic z e n ie doko n a n e przez p ra co d a w cę je st niesłuszne. Zapoznan o m ia n o w ic ie p o s ta n o w ie n ia
§ 20 ro zp o rzą d ze n ia w y k o n a w c z e g o do d e k re tu o p o d a tk u od w y n a g ro d z e ń a m ia n o w ic ie : ,,W ce
lu u s ta le n ia w ła ś c iw e j p o d s tą w y do zn a le zie n ia s to p y p ro c e n to w e j p o d a tk u n a le ż y w y p ła c a n e w y n a g ro d z e n ie o b lic z y ć w sto su n ku rocznym , m nożąc:
sumę w y p ła ty d z ie n n e j przez 300
„ „ ty g o d n io w e j „ 52
,, ,, m ie się czn e j ,, 12
w za leżności od okresu, za ja k i w e d łu g u m o w y o pracę p ra c o d a w c a o b lic z a i w y p ła c a w y n a g ro d ze n ie ".
P rz y k ła d : P ra c o w n ik w e d łu g u m o w y o pracę z m ie s ię c z n y m okresem w y p ła ty w y n a g ro d z e n ia o trz y m u je w y n a g ro d z e n ie w w y s o k o ś c i 12.000,—
z ło ty c h m iesięcznie. W p ie rw s z y m m ie s ią c u po p rz y ję c iu do p ra c y p rz e p ra c o w a ł 20 d n i i o tr z y m a ł w y n a g ro d z e n ie 8.000,— zł; p o d sta w a do u s ta le n ia s to p y p ro ce n t, p o d a tk u w y n o s i; 8.000,— zł X 12 = 96.000,—- zł. Stopa p ro ce n t, p o d a tk u w y nosi 2% .
W ty m stanie rze czy p o d a te k n a le ż n y za m ie siąc stycze ń i lu t y w y n o s i po z ł 1.368,— tj. łą czn ie z ł 2.736,— . Z w ra c a m y je d n a k u w a g ę na p o s ta n o w ie n ia art. 141, ust, 2 d e k re tu o p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m a m ia n o w ic ie : je ż e li w y k o n a n ie
zo b o w ią z a n ia p o d a tk o w e g o n a stę p u je za p o śre d n ic tw e m p ła tn ik a , s łu ż y p o d a tn ik o w i p ra w o w n ie s ie n ia do w ła d z y p o d a tk o w e j p ie rw s z e j in s ta n c ji, w c ią g u m ie sią ca od d a ty p o b ra n ia p o d a tk u przez p ła tn ik a , p o d a n ia o s p ro s to w a n ie doko n a n e g o n ie słusznie p o b ra n ia . O d d e c y z ji w y d a n e j na to p o danie s łu ż y p o d a tn ik o w i p ra w o w n ie s ie n ia o d w o ła n ia " . Z u w a g i na to, że pism o p a ń s k ie da to w a n e je s t 29. 5. 48, p rz y jm u je m y , iż za n ie d b a ł Pan t e r m in u m iesięcznego, o k tó r y m w y ż e j m ow a, a z a te m n a le ż y s to so w n ie do p o s ta n o w ie ń art. 55 d e k re tu o p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m p ro s ić w ła ś c iw y u rzą d s k a rb o w y o p rz y w ró c e n ie te rm in u . T a k ie samo p ra w o p rz y s łu g u je w k o n k re tn y m p rz y p a d k u p a ń s k ie m u b y łe m u p ra c o d a w c y .
PR ZEM YSŁ D O M O W Y
J ■ K. — P y ta n ie : Z asadniczo p ra c u ję w u rz ę dzie p a ń s tw o w y m , lecz u zyska n e tam w y n a g r o dzenie nie daje nam (mąż ta kże p ra c u je ) m o żn o ści s k ro m n e j n a w e t e g z y s te n c ji. A b y z w ię k s z y ć nasze d o ch o d y, p o d e jm u je się tk a n ia na rę c z n y m w a rs z ta c ie s a m o d z ia łó w i p rz y b, in te n s y w n e j p ra c y m ogę z a ro b ić o k o ło 6— 7.000,— z ł m ie s ię c z n ie w sezonie. Je że li dobrze zro zu m ia ła m , to w e d łu g w y ja ś n ie n ia w N r 25 T y g o d n ik a G o sp o d a r
czego, str. 285, p k t b) m o je tk a n ie m ożna b y u w a żać ja k o „p rz e m y s ł d o m o w y " p rz y g łó w n y m za
tru d n ie n iu (u rz ę d n ik a p a ń stw o w e g o ) a ja k o ta k i n ie p o d le g a łb y p rze p iso m p ra w a p rz e m y s ło w e g o a zatem b y łb y w o ln y od r e je s tra c ji i p o d a tk u o b ro to w e g o . Zaznaczam je dnocze śnie, że m am m o ż ność u z y s k a n ia k a r ty rz e m ie ś ln ic z e j i m o g ła b y m się z a re je s tro w a ć , lecz ja k m ia łe m n a o c z n y p r z y k ła d , u rzą d s k a rb o w y szacuje bardzo w y s o k o o b ro ty z w a rs z ta tó w tk a c k ic h rę czn ych , k tó re są zu p e łn ie n ie o s ią g a ln e ; m in im a ln y o b ró t p rz y jm u je się na zł 50.000,— m iesięcznie, g d y p rz e c ię tn ie m ożna z a ro b ić (p o d e jm u ję się tk a n ia l i t y lk o z p o w ie rz o n e g o m a te ria łu ) n ie m a l z a le d w ie jedną d zie sią tą te j sum y, la te m b o w ie m w a rs z ta t tk a c k i
;est n ie c z y n n y .
P oruszone przez P anią za g a d n ie n ie je s t b a r
d z ie j s k o m p lik o w a n e n iż b y to się na p o zó r w y d a w a ło i — ja k nam w ia d o m o — w y w o łu je szereg s p o ró w na s k u te k n ie w ła ś c iw e g o ro z ró ż n ie n ia po szcze g ó ln ych e le m e n tó w za g a d n ie n ia za ró w n o przez w ła d ze ja k i s tro n y . M n ie m a n ie , ja k o b y n ie p o d le g a n ie p rze p iso m p ra w a p rz e m y s ło w e g o p o z o s ta w a ło b y w bezp o śre d n im z w ią z k u i w p ły w a ło na k w e s tię o b o w ią z k u p o d a tk o w e g o w p o d a t
k u o b ro to w y m , je s t c h y b io n e . W p o ru szo n e j s p ra w ie n a le ż y w y ra ź n ie ro z g ra n ic z y ć d w i ; od
rębne i od siebie n iezależn e k w e s tie a m ia n o w ic ie : 1) w y łą c z e n ie p e w n y c h z a tru d n ie ń spod p rz e p is ó w p ra w a p rz e m y s ło w e g o i 2) o b o w ią z e k p o d a tk o w y osób w y k o n y w u ją c y c h p rz e m y s ł lu d o w y , d o m o w y oraz p racę c h a łu p n ic z ą albo rz e m ie śln iczą .
A d i- •— R ozporządze nie M in is tr a P rze m ysłu i H a n d lu z d n ia 27 lis to p a d a 1947 r. w y d a n e w po ro z u m ie n iu z M in is tre m O p ie k i S połeczne j w s p ra w ie o k re ś le n ia is to tn y c h cech p rz e m y s łu lu d o w ego, d o m o w e g o i p ra c y c h a łu p n ic z e j ja k o za-
W m y ś l te g o p rzepisu będzie n p , k a ra n y ten, k to m a ją c św iadom ość, że k ro w a je g o m a p ryszczycę , p ro w a d z i ją na ja rm a rk .
Przed Sądem d o ra ź n y m staną ró w n ie ż ci, k tó r z y c z y niąc p rz y g o to w a n ia p rze stę p stw p o le g a ją c y c h n a sp ro w a d z e n iu niebezp ie cze ń stw a pow szechnego albo w celu p o p e łn ie n ia ty c h ¡przestępstw w ch o d zą w p o ro z u m ie n ie z in n y m i osobam i.
P rzed Sądem d o ra ź n y m sta n ie ró w n ie ż ten, k to w ie dząc o n ie b e zp ie cze ń stw ie p o w s z e c h n y m g ro ż ą c y m ż y c iu lu b z d ro w iu lu d z k ie m u albo m ie n iu w z n a czn ych ro z m ia ra c h przeszkadza d z ia ła n iu m a ją ce m u na celu zapobie
żenie te m u n ie b e zp ie cze ń stw u .
W m y ś l tego a r ty k u łu k a ra n y będzie np. ten, kto- p rz e szkadza lu d z io m ch cą cym usunąć p o d ło żo n ą po d s z k o łę bom bę.
P onadto p o d le g a ją ścig a n iu w p o s tę p o w a n iu d o ra ź n y m ci, k tó r z y d o p u ś c ili się p rze stę p stw a s k ie ro w a n e g o p rz e c iw k o g ru p ie lu d n o ś c i lu b poszczegó lnej osobie z p o w o d u p rz y n a le ż n o ś c i narodow ościow e!]!, w y z n a n io w e j' lu b ra s o w e j (p o g ro m y), je ż e li z c z y n u te g o w y n ik ła śm ierć, cię ż k ie u szkodzen ie c ia ła albo n a stą p iło ' z a kłó ce n ie n o r
m a ln e g o b ie g u ż y c ia p u b lic z n e g o lu b zagrożenie b e zp ie czeństw a pow szechnego. D a le j o d p o w ia d a ją p rz e d Sądem d o ra ź n y m ci, k tó r z y b io rą u d z ia ł w p o ro z u m ie n iu m a ją c y m n a ce lu p o p e łn ie n ie w y ż e j w y m ie n io n e g o p rz e s tę p s tw a (pogrom u) albo b io rą u d z ia ł w z b ie g o w is k u p u b lic z n ym , 'które w s p ó ln y m i ¡siłami dopuści się ta k ie g o p rz e stępstw a.
Przed Sądem d o ra źn ym będzie o d p o w ia d a ł ró w n ie ż ten, k to d o p u ś c ił się tzw . szabru, k t o p rz y w ła s z c z y ł sobie łu b za b ra ł w c e lu p rz y w ła s z c z e n ia cudze m ie n ie ru ch o m e p o z
b a w io n e n a le ż y te ) o c h ro n y w z w ią z k u z w o jn ą lu b n a s k u te k in n e g o n a d z w y c z a jn e g o zdarzenia.
P rzed Sądem d o ra ź n y m będą o d p o w ia d a li ró w n ie ż ci, k tó r z y do w y ż e j w y m ie n io n y c h p rz e s tę p s tw będą n a k ła n ia li lu b u d z ie la li p o m o cy.
I I I . W y ją tk i od w y że j w yrażonej zasady.
J a k k o lw ie k w y ż e j w y lic z o n e p rze stę p stw a w in n y b y ć ścig a n e w tr y b ie p o s tę p o w a n ia doraźnego', to je d n a k is t
n ie ją od te j zasady w y ją tk i. W p e w n y c h w y p a d k a c h
P o stępow anie d o ra ź n e 5>
K w tolcka T y i. Gosp. 43/48 — 393
m ożna b o w ie m s p ra w y , k tó re w in n y b y ć ro z p a try w a n e przez Sąd d o ra ź n y s k ie ro w a ć na d ro g ę p o s tę p o w a n ia zw yc z a jn e g o , to znaczy na dro g ę p o stę p o w a n ia , w k tó r y m o b o w ią z u ją z w y k łe p rz e p is y p o s tę p o w a n ia sądow ego i w k tó r y m n ie w y m ie rz a się k a r t a k s u ro w y c h , ja k w p o stę p o w a n iu doraźnym .
N a drogę p o stę p o w a n ia z w y c z a jn e g o m ożna p rz e k a zać sp ra w y, w k tó r y c h ze w z g lę d u na o k o lic z n o ś c i c z yn u n ie n a le ż y spodziew a ć się w y m ie rz e n ia k a r y szczególnie s u ro w e j.
N a drogę p o s tę p o w a n ia z w y c z a jn e g o s k ie ru je się w ię c spraw ę, w k tó r e j p o d e jrz a n y u k ra d ł z m a g a zyn u p a ń s tw o w ego np. k ilo g ra m ka szy.
D a le j na dro g ę p o s tę p o w a n ia zw y c z a jn e g o m ożna p rzekazać spraw ę, w k tó r e j od c h w ili p o p e łn ie n ia prze
stępstw a u p ły n ą ł d łu g i okres czasu, (np. k ra d z ie ż p o p e ł
n io n o w s ty c z n iu 1946 r., a s p ra w cę u ję to w e w rz e ś n iu 1948 r.).
W re s z c ie też m ożna przekazać n a drogę p o stę p o w a n ia z w y c z a jn e g o s p ra w y szczególnie z a w iłe a w ię c s p ra w y 'ro z ra c h u n k o w e itp.
IV . K to podlega Sądom doraźnym?
Zasadniczo p o d le g a ją Sądom d o ra ź n y m w s z y s tk ie oso b y , k tó re d o p u ś c iły się w y ż e j w y m ie n io n y c h p rze stę p stw .
O d te j zasady są je d n a k w y ją tk i.
I ta k : n ie s to s u je się p rze p isó w o p o s tę p o w a n iu d o ra ź
n y m do p rze stę p stw p o p e łn io n y c h przez o s o b y p o d le g a ją ce o d p o w ie d zia ln o ści przed Sądam i w o js k o w y m i.
D a le j, n ie p o d le g a ją p rz e p is o m o p o s tę p o w a n iu d o ra ź n y m
— osoby, k tó re w c h w ili p o p e łn ie n ia p rze stę p stw a n ie u k o ń c z y ły la t 17,
— k o b ie ty brzem ienne,
—- osoby, w sto s u n k u do- k tó r y c h zachodzi w ą tp liw o ś ć co do ic h p o c z y ta ln o ś c i.
V . Kairy w ym ierzane w postępowaniu dojraźnym.
Ja!k ju ż p o w ie d z ia n o n a p o c z ą tk u , je d n y m z ce ló w de
k r e tu o p o s tę p o w a n iu d o ra ź n y m b y ło zag ro że n ie n ie k tó ry c h p rze stę p stw szczególnie s u ro w y m i ka ra m i. D e k re t p rz e w id u je w ię c ja k o k a rę n a jn iższą — 3 la ta w ię z ie n ia ..
P ostępow anie d o ra ź n e 6)
Kartoteka Tyg. Gosp, 43/48 — 394
N ie m ożna je d n a k w y m ie rz y ć k a r y n iższe j o d n a jn iż s z e j k a r y p rz e w id z ia n e j w u s ta w ie za dane p rzestępstw o. Po
za ty m m ożna w y m ie rz y ć — bez w z g lę d u n a to , ja k ie k a r y p rz e w id z ia n e są w u s ta w ie za dane p rze stę p stw o — k a r y surow sze, nie w y łą c z a ją c k a r y d o ż y w o tn ie g o w ię z ie n ia lu b k a r y śm ierci.
J a k z te g o w y n ik a , w p o s tę p o w a n iu d o ra ź n y m nie m o żna w y m ie rz y ć k a r y g rz y w n y ja k o k a r y sam odzielnej, am k a r y aresztu, (w ty m m ie js c u n a le ż y zaznaczyć, iż nie n a le ż y u tożsam iać k a r y aresztu z aresztem ty m c z a s o w y m , k t ó r y je s t ś ro d k ie m m a ją c y m na ce lu nie k a ra n ie , lecz u n ie m o ż liw ie n ie p o d e jrza n e m u u c ie c z k i, w p ły w a n ia na ś w ia d k ó w itp.).
Z a w ieszenie w y k o n a n ia k a r y w p o s tę p o w a n iu doraź
n y m je s t o c z y w iś c ie niedopuszczalne.
V I. K to rozpatruje spraw y w postępowaniu doraźnym?
W p o s tę p o w a n iu d o ra ź n y m o rze ka Sąd s k ła d a ją c y się z je d n e g o sędziego a p e la c y jn e g o (lub o krę g o w e g o ) ja k o p rze w o d n iczą ce g o i d w ó c h sędziów n ie z a w o d o w y c h , c z y li ła w n ik ó w .
W Sądzie o d w o ła w c z y m (a p e la c y jn y m ) zasiada trze ch sędziów z a w o d o w y c h .
V II. N a czym polegają odchylenia od normalnego postę
powania?
Przede w s z y s tk im n a le ż y p o d k re ś lić , że w s p ra w a c h o p rze stę p stw a p o d le g a ją ce p o s tę p o w a n iu do ra źn e m u z a sto so w a n ie aresztu tym cza so w e g o jest obowiązkowe. O d a re szto w a n ia m ożna od stą p ić je d y n ie w ów czas, je ż e li z a rz u ty uznano za n ie w ia ry g o d n e .
A k t o ska rże n ia o p rze stę p stw a p o d le g a ją ce ściganiu w try b ie p o s tę p o w a n ia doraźnego w in ie n b y ć w n ie s io n y do Sądu w c ią g u 30 d n i od d n ia u ję c ia p odejrzan ego.
P rz e w o d n ic z ą c y Sądu doraźnego w yzn a cza w ciągu 24 godzin po o trz y m a n iu a k tu oskarżenia te rm in do ro z p ra w y .
Jeśli p rz e w o d n ic z ą c y uzna,_ że- zachodzi obaw a, iż ś w ia d k o w ie lu b b ie g li n ie s ta w ią się n a ro z p ra w ę , może za rzą d zić p rz y m u s o w e sprow adzen ie ic h n a ro zp ra w ę .
N a ro z p ra w ie o d b y w a ją c e j się w p o s tę p o w a n iu d o ra ź
n y m o s k a rż o n y m usi m ieć obrońcę. Je że li o s k a rż o n y nie
P ostępow anie d o ra ź n e 7>
T v í Goso. 43/48 — 395
m a o b ro ń c y z w y b o ru , p rz e w o d n ic z ą c y m u s i m u w y z n a c z y ć o b ro ń c ę z urzędu, n a w e t g d y b y o s k a rż o n y o to n ie p ro s ił. W y to c z e n ie p o w ó d z tw a c y w iln e g o je s t n ie d o puszczalne.
Sąd w y d a je w y r o k nieza o czn ie po o d b y c iu n a ra d y , po c z y m w cią g u 24 g o d zin •—■ uzasadnia go n a piśm ie.
Jest rzeczą c h a ra k te ry s ty c z n ą , że w Sądzie d o ra ź n y m a p e la c ji od w y r o k u nie m oże za ło żyć o ska rżo n y, gdyż p ra w o w n ie s ie n ia a p e la c ji p rz y s łu g u je t y lk o prokurato
ro w i. P ro k u ra to r m oże je d n a k za ło żyć ap e la cję ta k ż e na k o rz y ś ć oskarżonego.
T e rm in do w n ie s ie n ia a p e la c ji w y n o s i 3 dni.
O d w y r o k u Sądu A p e la c y jn e g o n ie m a o d w o ła n ia . V I I I . Zakończenie.
O to n a jw a ż n ie js z e p rz e p is y d e k re tu o p o s tę p o w a n iu d o ra źn ym . P rz e p is y te są n ie w ą tp liw ie surow e, a le — ko n ie c z n e . Są to p rz e p is y w y ją tk o w e m a ją ce na celu p o ło ż e n ie ta m y w z ra s ta ją c e j po w o jn ie fali; przestępczości.
Z c h w ilą , ¡gdy ce l d e k re tu zostanie o s ią g n ię ty , to znaczy, g d y ilo ś ć p rz e s tę p s tw z m n ie js z y się — d e k re t zostanie u c h y lo n y .
P ostępow anie dora ź n e 8)
K artoteka Ty£. Gosjs, 43/48 — 396
O szczędzanie społeczne ]i
i -
(Społeczny Fundusz Oszczędnościowy)
Źródła: 1) U s ta w a z d n ia 30 s ty c z n ia 1948 r. (Dz. U.
R- P. N r 10, poz- 74) o o b o w ią z k u społecznego oszczędza
nia, 2) ro zp o rzą d ze n ie M in is tra S ka rb u z dnia 12 m arca 1948 r. w s p ra w ie w y k o n a n ia u s ta w y z; d n ia 30 s ty c z n ia 1948 r., 3) u s ta w o d a w s tw o p o d a tk o w e fo rm a ln e i m ate
ria ln e .
II.
O B O W IĄ Z E K SPO ŁECZNEG O O S Z C Z Ę D Z A N IA 1. K to podlega obowiązkowi?
O b o w ią z k o w i społecznego oszczędzania podle g a ją : 1- o so b y fiz y c z n e i p ra w n e ora z sp a d ki n ie objęte, c ią g a ją c e p rz y c h ó d ze źródeł, w y m ie n io n y c h w art- 8 ust. 2 d e k re tu o p o d a tk u d o c h o d o w y m , je ż e li pod le g a ją n ie o g ra n ic z o n e m u o b o w ią z k o w i p o d a tk o w e m u , a ich ro c z n y d o chód p o d a tk o w y p rze kra cza 240.000,— zł.
N ie o g ra n ic z o n y o b o w ią z e k p o d a tk o w y o b e jm u je d o chód ze w s z y s tk ic h ź ró d e ł bez w zg lę d u na ic h m ie jsce p o ło że n ia . N ie o g ra n ic z o n e m u o b o w ią z k o w i p o d le g a ją :
a) o so b y fiz y c z n e m a ją ce na obszarze R z e c zyp o sp o li
te j m iejsce zam ieszkania lu b m ie jsce p o b y tu ; b) spadki nie o b ję te po osobach w y m ie n io n y c h w p u n k
cie p o p rz e d n im ;
c) o so b y p ra w n e , k tó r y c h siedziba lu b zarząd z n a jd u je się na obszarze R ze czyp o sp o lite j-
D la o c e n y o b o w ią z k u oszczędzania o so b y fiz y c z n e j w ysta rcza , b y m ia ła ona na obszarze R z e czyp o sp o lite j m ie jsce zam ieszkania lu b m ie jsce p o b y tu bądź też p r z y b y ła w p ra w d z ie n a p o b y t czasow y, je d n a k z g ó ry p rz e w id z ia n y na o kre s d łu ż s z y niż 6 m ie się cy;
2. p o d a tn ic y p o d a tk u g ru n to w e g o , o p ła c a ją c y p o d a te k od p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia p rz e k ra c z a ją c e j 60 k w in ta li żyta.
T y lk o osoba p o sia d a ją ca g ru n t m oże b y ć po d a tn ikie m , p o d a tk u g ru n to w e g o . Z p rze p isu a rt. 5 d e k re tu o p o d a tk a c h k o m u n a ln y c h w y n ik a , że p o d a tn ik a m i p o d a tk u g ru n to w e g o m ogą b y ć za ró w n o o so b y fizyczn e , ja k i p ra w ne, je ż e li p o sia d a ją g o sp o d a rstw a ro ln e , to je s t g ru n ty p o d le g a ją c e p o d a tk o w i gruntow em u -
Kartoteka Tyg. Go-ip. 43/48 — 397
D zierżaw ca, ja k o n ie p o d le g a ją c y o b o w ią z k o w i o p ła c a n ia p o d a tk u g ru n to w e g o , n ie p o d le g a o b o w ią z k o w i społecznego oszczędzania ja k o p o d a tn ik p o d a tk u g ru n to w ego, n a to m ia st p o d le g a ją c o b o w ią z k o w i p o d a tk o w e m u w p o d a tk u d o c h o d o w y m ja k o n ie k o rz y s ta ją c y ze z w o l
n ie n ia p rz e w id z ia n e g o w art. 6 p u n k t 8) d e k re tu o p o d a tk u d o c h o d o w y m (o s o b y p o d le g a ją c e p o d a tk o w i g ru n to w e m u ), po d le g a o b o w ią z k o w i «społecznego oszczędzania ja k oso b y w y m ie n io n e w y ż e j w p u n k c ie 1).
O b o w ią z e k społecznego oszczędzania p o d a tn ik ó w p o d a tk u g ru n to w e g o nie c ią ży na w szystkich, p o d a tn ik a c h tego p o d a tku , lecz t y lk o na ty c h , k tó r z y o p ła c a ją p o d a te k od p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia p rz e k ra c z a ją c e j 60 k w in ta li żyta. P odstaw ą o p o d a tk o w a n ia w p o d a tk u g ru n to w y m sta n o w i p rz y c h ó d s z a c u n k o w y z g o sp o d a rstw a ro ln e g o z ro k u poprze d za ją ce g o ro k p o d a tk o w y , w y ra ż o n y w k w in ta la c h ż y ta (art- 7 ust. 1 d e k re tu o p o d a tk a c h k o m u nalnych)-
Co n a le ży uw ażać za g o sp o d a rstw o ro ln e , n o rm u ją p rz e p is y d e k re tu o p o d a tk a c h k o m u n a ln y c h ;
3. osoby, p o d le g a ją ce p o d a tk o w i od w yn a g ro d z e ń , n ie w y łą c z a ją c osób z w o ln io n y c h od p o d a tk u z m o c y s p e c ja l
n y c h ustaw , je ż e li ic h w y n a g ro d z e n ie p rz e k ra c z a 240.000 z ł w stosunku rocznym.
Z w o n ie m a z m o c y s p e c ja ln y c h u s ta w n ie p o w o d u ją z w o ln ie n ia od o b o w ią z k u społeczne go oszczędzania. Do te j k a te g o rii z w o ln io n y c h od p o d a tk u od w y n a g ro d z e ń uposażeń należą w szczególności;
1. uposażenie fu n ik c jo n a riu s z ó w p a ń s tw o w y c h (w te j lic z b ie i k o n tra k to w y c h ),
2. uposażenia w o js k a , p ro fe s o ró w , p o m o c n ic z y c h sił n a u k o w y c h w p a ń s tw o w y c h szko ła ch a k a d e m ic k ic h i n a u c z y c ie li, s łu ż b y bezpiecze ństw a p u b liczn e g o w ty m M ilic ji O b y w a te ls k ie j, S tra ż y W ię z ie n n e j i S tra ż y G ra n iczn e j,
3. uposażenia sędziów w s ą d o w n ic tw ie p o w sze ch n ym i a d m in is tra c y jn y m , p ro k u ra to ró w oraz a p lik a n tó w i ase
s o ró w sądow ych,
4. uposażenia p a c o w n ik ó w p rz e d s ię b io rs tw P- K- P.
oraz P oczty,
5. uposażenia w y p ła c o n e p ra c o w n ik o m i organom z w ią z k u sam orządu te ry to ria ln e g o .
O szczędzanie społeczne 2)
* » r t o t 4 ik a T v ti. G »st>. 43'48 — 398
2. Zw olnienia od obowiązku.
O b o w ią z k o w i społecznego oszczędzania nie p o d le g a ją : 1- S karb P aństw a, z w ią z k i sam orządu te ry to ria ln e g o , p rz e d s ię b io rs tw a p a ń s tw o w e i z w ią z k ó w sam orządu te r y to ria ln e g o oraz p rz e d s ię b io rs tw a p ozostają ce pod zarzą
dem p a ń s tw o w y m lu b z w ią z k u sam orządu te ry to ria ln e g o , 2- p rz e d s ię b io rs tw a p a ń stw o w e , m a ją ce fo rm ę p ra w ną spółek h a n d lo w y c h ,
3. p rz e d s ię b io rs tw a o k a p ita le m ieszanym ra ń s tw o - w y m i sp ó łd z ie lc z y m oraz z w ią z k ó w sam orządu te r y to ria ln e g o bez w z g lę d u na fo rm ę p ra w n ą p rze d się b io rstw a , 4. s p ó łd z ie ln ie należące do Z w ią z k u R e w iz y jn e g o Spół
d zie ln i R. P-. z w y ją tk ie m ty c h , co do k tó r y c h Zw kazek R e w iz y jn y lu b P a ń stw o w a Rada S p ó łdzielcza s tw ie rd z iła , że działalność s p ó łd z ie ln i jest nie zg o d n a z zasadam i ruchu spółdzielczego. Z w o ln ie n ie p rz y s łu g u je sp ó łd z ie ln io m od m iesiąca, w k tó r y m Z w ią z e k R e w iz y in y w y d a ł d e cyzję o p rz y ję c iu s p ó łd z ie ln i w poczet c z ło n k ó w Z w ią z k u .
W p rz v p a d k u . g d v Z w ią z e k R e w iz v in v lu b P a ństw ow a Rada S półdz; elcza s tw ie rd z i, że działalno ść danej s p ó ł
d z ie ln i ie st niezgod na z zasadami ru c h u spółdzielczego, sp ó łd z ie ln ia ta po d le g a o b o w ią z k o w i społecznego oszczę
dzania p o czą w szy od d n ia 1 m iesiąca n astępu jącego po dacie stw ie rd z e n ia ;
5. in s ty tu c je k re d y to w e i ubezpie czeniow e;
6- o s o b y p ra w n e , k tó r y c h dochód zgodnie ze sta tu te m jest o b ra ca n y w ca ło ści na cele o góne j u żyteczności, n a u k o w e , o ś w ia to w e , k u ltu ra ln e , sp o rto w e , w y z n a n io w e , o o ie k i społecznej, d o b ro czyn n e ; o soby te p o d le g a m ie d n a k o b o w ią z k o w i społecznego oszczędzania z te j części do
chodu, k tó rą u z y s k a ły z p rz e d s ię b io rs tw o b lic z o n y c h na zysk.
Jeżeli o so b y p ra w n e w ś ró d ź ró d e ł p rz y c h o d u posia
dają ró w n ie ż p rz e d s ię b io rs tw a o b lic z o n e na zysk, p o d le g a ją one o b o w ią z k o w i społecznego oszczędzania od nad
w y ż e k u z y s k a n y c h z ty c h p rze d się b io rstw , c h o c ia ż b y nad
w y ż k i te łą c z n ie z n a d w y ż k a m i z in n y c h ź ró d e ł b y ły zg o d n ie ze sta tu te m obracane w całości na cele o g ó ln e j u ż y teczności itd- E w e n tu a ln e n ie d o b o ry z in n y c h źró d e ł p rz y c h o d ó w n ie p o d le g a ją p o trą c e n iu od części dochodu u z y s k a n e j z p rz e d s ię b io rs tw .
O szczędzanie społeczne 31
K a r t o t e k a T y g G o s p . 4 3 /4 8 — 399
