J. Lepiarczyk
Przegląd piśmiennictwa polskiego z
zakresu konserwatorstwa za okres
od 1953-1956 r.
Ochrona Zabytków 11/3-4 (42-43), 276-285
1958
ZAGADNIENIA OCHRONY ZABYTKÓW ARCHITEKTURY
Broszura w ydana przez Zarząd Główny PTTK >, zaw iera skondensowany m ateriał, obejm ujący zagadnienia ochrony zabytków architektury, przeznaczony dla przew odni ków pieszych wędrówek turystycznych. Autor wypowiada i uzasadnia pogląd, że turysta powinien dobrze znać architekturę historyczną i stać się czynnym propagato rem oraz realizatorem idei ochrony za bytków (Rozdz. I). Wylicza rodzaje zabyt ków w oparciu o ustawę z 6 m arca 1928 r. (R. II), oraz omawia znaczenie i wartość zabytków (R. III), które po licznych osta tnio dokonanych odkryciach staw iają pol ską sztukę rom ańską rów norzędnie z za chodnio-europejską. Zarys historii ochrony zabytków w Europie obejm uje czasy od starożytnego Rzymu (R. IV), a w Polsce od Wieku Oświecenia (R. V). A utor wiąże je z rozwojem metod pracy konserw ator skiej. Dalej (R. VI), omawia powody nisz czenia zabytków zarówno n aturalne jak i na skutek nieświadomej, złośliwej i b ar barzyńskiej (Nysa) działalności ludzi. Wy mienione są również (R. VII) różnorakie czynniki, w pływ ające na zachowanie za bytków, począwszy od aktów prawnych państwowej opieki (R. VIII) i działalności konserw atorów (R. IX), na zabiegach kon serw atorskich skończywszy. Znajdujem y tu również słuszny pogląd, że dla należytej ochrony zabytków w terenie konieczna jest społeczna opieka (R, X), sprawowana przez odpowiednie tow arzystw a i opieku nów społecznych PTTK (Zarządzenie Min. K ult. i Szt. z 22. XII. 1954 r.), a także i właściwe użytkowanie samego zabytko wego obiektu (R. XI). Zadaniem turystów jest praca nad wyrobieniem w społeczeń stwie obyczaju świadomej opieki nad po mnikami ku ltu ry (R. XII). O statni (XIII) rozdział zaw iera wybór bibliografii typo wych zagadnień ochrony zabytków archi tektury historycznej z kw artalnikiem , „Ochrona Z abytków ” na czele, poświęco nego w łaśnie tym sprawom. Broszura sta nowi cenną pozycję ułatw iającą zrozumie nie idei ochrony architektury historycznej przewodnikom turystycznym i opiekunom społecznym PTTK, dla których została przeznaczona. Żałować tylko należy, że nie zwrócono równocześnie uwagi na znajdu jące się w terenie zabytki archeologiczne i etnograficzne, powiązane z architekturą, i będące jej dawmiejszymi szczątkami.
T. Ż u r o w s k i
i P r z e m y s ł a w T r z e c i a k . Z a g a d n i e n i a o c h r o n y z a b y t k ó w a r c h i t e k t u r y . Z .G . P T T K - K o m i s j a T u r y s t y k i p ie s z e j. W a r s z a w a 1957.
PRZEGLĄD PIŚM IENNICTW A P O L SKIEGO Z ZAKRESU KONSERWATOR STWA ZA OKRES OD 1935—1956 R.*
A R C H E O L O G I A
A. KEMPISTY, Odkrycia i badania archeologiczne na terenie m iasta W arsza wy w latach 1954—56. „OZ” r. X, 1957, n r 1 (36), str. 62.
Aleksandra SWIECHOWSKA, W stępne badania archeologiczne w rejonie pałacu wilanowskiego. „BHS” r. X VIII, 1956, str. 512. —- Prace pozwalają przypuszczać, że na tym terenie usytuow any być m usiał chroniony fosą zespół zabudowań średnio wiecznych (XIV w.).
Andrzej ŻAKI, Archeologia K rakow a. Niektóre problem y naukowe i konserw a torskie. „OZ” r. VIII, 1955, n r 4 (31), str. 244—251, il. Dla potrzeb naukowych i p ra widłowej akcji ochrony zabytków arch e ologicznych Krakow a konieczne jest przy bliżone bodaj wyznaczenie stref zabytko wych, określenie ich ch arakteru i stopnia zagrożenia. A utor czyni to w oparciu 0 krótki przegląd stanowisk archeologicz nych m iasta i w skazuje na potrzebę d al szego rozw ijania akcji naukow o-badaw czej.
T. ŻUROWSKI, P race konserw atorskie w kopalni neolitycznej w Krzem ionkach Opatowskich. „K w artalnik H istorii K u ltu ry M aterialnej”, r. II, 1954, str. 299—300. Zawiera bibliografię spraw y organizacji tego rezerw atu.
T. ŻUROWSKI, Konserw acja szybów górniczych w Krzemionkach Opatowskich. „OZ” r, VII, 1954, n r 2 (25), str. 128—129, il.
T. ŻUROWSKI, Ochrona Zabytków archeologicznych Lubelszczyzny. „OZ” r. VII, 1954, n r 4 (27), str. 277—278.
T. ŻUROWSKI, II Zjazd naukow y kon serwatorów zabytków archeologicznych. „OZ” r. VII, 1954, n r 2 (25), str. 135—136.
T. ŻUROWSKI, III Zjazd konserw ato rów zabytków archeologicznych, „OZ” r. IX, 1956, n r 3 (34), str. 193—194,
. U R B A N I S T Y K A
G erard CIOŁEK i Adolf CIBOROWSKI, Problem y urbanistyczne odbudowy zespo łów zabytkowych. „Miasto” r. IV, 1953, n r 7 (33), str. 8—16, il. — O pracowanie za w iera: definicję zabytku urbanistycznego 1 podział na typy, omówienie m etody u rb a nistycznej (badania konserw atorskie, p ro gram użytkowy, ukształtow anie zabudowy, kompozycja przestrzenna, pasm a izolacyj ne, urządzenia kom unikacyjne, inwestycje wodne, zakres i m etody działania
Watorskiego (konserwacja ścisła, rekon strukcja częściowa) i wnioski z dotychcza sowych doświadczeń (W arszawa, Gdańsk
i in.).
Adam KRZYSZKOWSKI, Znaczenie studiów historycznych dla planów zagospo darow ania przestrzennego m iast. „OZ” r. VII, 1954, n r 2 (25), str. 69—75, il. — A utor stw ierdza niezbędność studiów h i storycznych dla planów zagospodarowa nia na równi z typową inw entaryzacją.
A ntoni MASLINSKI, W trosce o bruki m iast zabytkowych. „OZ” r. VI, 1954, n r 3 (26), str. 208—211, il. — O właściwe ukształ tow anie i konserw ację naw ierzchni chod ników i jezdni w ośrodkach historycznych ze szczególnym uwzględnieniem Lublina.
Zygm unt SWIECHOWSKI, Prace przy studiach historyczno-urbanistycznych do planów zagospodarowania przestrzennego. „OZ” r. VII, 1954, n r 2 (25), str. 136—139. — Omówienie zasad opracowań oraz ich w y kaz za r. 1953 wykonanych w PKZ i zleceń na r. 1954.
M arian BENKO, C e g ł ó w — renesan sowe m iasteczko mazowieckie, jego zagad nienia konserw atorskie. „OZ” r. VIII, 1956, n r 2 (29), str. 89—101, il. — Zawiera: rys historyczny; opis i analizę ukształtow ania przestrzennego i zabytków oraz uwagi i wnioski konserw atorskie.
Lech KADLUBOWSKI, W arto się za stanowić nad budową nabrzeża Motławy ( G d a ń s k ) . „Dziennik B ałtycki” n r 183 z dnia 2. VIII. 1956. — A utor proponuje zaniechać zabudowy pobrzeża od baszty Łabędź do Żuraw ia i stworzyć tzw. zielony bulw ar.
W spraw ie odbudowy historycznego n a brzeża Motławy ( G d a ń s k ) . „M ateriały z zakresu historii techniki, gospodarki i term inologii m orskiej”. Dodatek do B iu letynu In sty tu tu Morskiego r. II 1956, str. 104. — Polem ika z artykułem Lecha K a- dłubowskiego w n r 183 „Dziennika B ałtyc kiego” i obrona program u rekonstrukcji.
Sław om ir SIERECKI, Ginące pom niki k u ltu ry ( G d a ń s k ) . „Dziewiąta F ala” 1956, n r 9. Problem stosunku do rekon stru k cji i do zabytków na tle przykładów G dańska.
Zbigniew ŻUŁAWSKI, Główne miasto w G d a ń s k u . „A rchit.” 1953, n r 4 (23), str. 200—202, il. — Problem y odbudowy.
Tadeusz BAUM, Stanisław HERBST, Czesław THULLIE, Stanisław TRAW- KOWSKI, Zabytkow e śródmieście G l i w i c w układzie przestrzennym górnoślą skiego okręgu przemysłowego. „OZ” r. VII, 1954, n r 2 (25), str. 94—112, il. — Zawiera: uwagi o rozwoju stru k tu ry grzestrzennej m iasta, opis zabytkowego śródmieścia i omówienie jego odbudowy.
Stanisław CIECHANOWSKI, Konkurs na przebudowę otoczenia Wawelu (K r a k ó w), „A rchit.” 1954, n r 9 (93), str. 209— 223, il. — Omówienie założeń projektowych i ocena szczegółowa prac konkursowych.
Kazimierz DZIEWOŃSKI, Zagadnienie dzielnic zabytkowych K r a k o w a . „OZ” r. V III, 1955, n r 3 (30), str. 141—160, il. — C harakterystyka badań naukowych nad urbanistyką Krakowa, przedstaw ienie cech ogólnych i typów dzielnic zabytkowych Krakowa, omówienie trzech grup zagad nień w zakresie problemów ochrony za bytków: 1. konserw acji i bieżącego rem on tu, 2. użytkow ania i związanej z tym re adaptacji zabytków, 3. rekonstrukcji i od budowy nieistniejących zabytków.
Zygm unt NOWAK, Po konkursie na otoczenie Wawelu (К г а к ó w). „A rchit.” 1954, nr 9 (83), str. 224—225. — C harakte rystyka urbanistyki K rakow a i prac kon kursowych.
Stefan RASSALSKI, W odnowionym L u b l i n i e . „Archit.” 1954, n r 12 (86), str. 289—295, il. — O rekonstrukcji, odbudowie i przebudowie Starego M iasta i Podzam cza, Placu Lubelskiego i Zamku.
M arian BENKO, Dawne ośrodki m iej skie południowego M a z o w s z a praw o brzeżnego. „OZ” r. IX, 1956, nr 4 (35), str. 205—234, il. — Zawiera: charakterystykę w arunków rozwoju m iast, analizę układów przestrzennych, charakterystykę zabytków architektury i wnioski urbanistyczno-kon- serwatorskie.
Wojciech KALINOWSKI i Henryk RUTKOWSKI, P i o t r k ó w T r y b u n a 1 s к i. „OZ” г. VII, 1954, n r 2 (25), str. 77— 93. il. — Omówienie rozwoju społeczno- gospodarczego i układu przestrzennego w raz z wnioskam i konserw atorskim i.
Kazimierz DZIEWOŃSKI, Miasta P o- m o r z a i zagadnienie zabytków urbani stycznych na Pomorzu. „OZ” r. VII, 1954, n r 4 (27), str. 221—235, il. — Określenie zabytku urbanistycznego, zabytki urbani styczne na Pomorzu, zniszczenia wojenne, program i zasady ich odbudowy oraz użyt kowania i ew entualnej rekonstrukcji.
Zbigniew ZIELINSKI, Stary rynek w P o z n a n i u . „A rchit.” 1953, n r 6 (68), str. 151—153, il. — C harakterystyka zabu dowy.
Zbigniew WZOREK, R z e s z ó w — studia do planu śródmieścia. „Miasto” 1953, nr 9 (35), str. 21—25, il. — H istoria rozwoju urbanistycznego w oparciu o plany z 1769 i 1849 oraz odtworzenie historycznej sylwety m iasta.
W incenty ADAMSKI, Po konkursie na plac Zamkowy ( W a r s z a w a ) . „Archit.” 1955, nr 6 (93), str. 172. — K rytyka prac, szczególnie takich pomysłów jak podniesie
nie bryły Zamku i poziomu placu Zam ko wego, zsymetryzowanie bryły zamku, nowe akcenty wysokościowe, oddzielenie Zamku od Starego M iasta i Kanonii. A utor pod nosi walory pracy prof. В. Szm idta. Uwa ża, że tem atem powinien być tylko sam plac Zamkowy oraz jego najbliższe otocze nie z wyłączeniem Zamku Królewskiego.
K onkurs SARP n r 193 na arch itek to niczne rozwiązanie placu Zamkowego i związanego z nim obszaru Starego i No wego m iasta w W a r s z a w i e . „A rchit.” 1955, n r 6 (92), str. 151—171, il. — Omówie nie zaw ierające założenia ogólne pro g ra mu (wraz ze szczegółowymi wytycznym i projektowymi), przewód sądowy (wraz z kryteriam i Sądu Konkursowego) oraz ocenę pracy.
M.E.S., Rozstrzygnięcie konkursu na Z a mek i jego otoczenie ( W a r s z a w a ) . „Sto lica” r. X, 1955, n r 9, il.
Zygmunt STĘPIŃSKI, Problem ukształ towania śródmieścia na tle realizacji Ma riensztatu. „Achit.” 1953, n r 9 (71), str. 234—243, il. — Przedstaw ienie rozw oju u r banistycznego i architektonicznego części śródmieścia W a r s z a w y od okresu pow stania jurydyk wraz z omówieniem jej ocalałych fragm entów architektonicznych i opisu metody włączenia ich do układu współczesnego m iasta.
Jan ZACHWATOWICZ, S tare miasto W a r s z a w a w raca do życia. „OZ” r. VI, 1953, str. 73—77, il. — Ogólna c h a ra k te ry styka odbudowy.
Jan ZACHWATOWICZ, V a r s a v s k é S taré Mesto se v ra ti do zivota. „Sprävy pamâtkové péce” r. XIV, 1954, str. 206—207 (tłum. Jiri Hilmera).
A R C H IT E K T U R A
Juliusz GORYŃSKI, M um ifikacja czy twórczość. „Przegląd K u ltu raln y ” III, 1954, nr 6' (76). — Wypowiada się za włączeniem zespołów zabytkowych w nowe organizmy urbanistyczne.
Andrzej GRUSZECKI, O uznanie p ra wa zabytku dla fortyfikacji nowożytnej. „OZ” r. IX, 1956, nr 1—2 (32—33), str. 3— 17, il. A utor stw ierdza konieczność do konania przełomu w odnoszeniu się do za bytków fortyfikacji nowożytnych, dotąd traktow anych po macoszemu, podkreślając ich znaczenie dla nauk historycznych.
F. KANCLERZ, Zagrożenie zabytków architektonicznych przez wody zbiorników przy zaporach rzecznych. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 132. — Opracow ane na podstawie artykułu A. W iktorowa w „A r chitekturze ZSRR” 1956, n r 1.
Antoni MAZUR, Projekty k onserw ator skie. „Archit.” 1953, str. 102—103, il. — K rótkie uwagi o projektach k onserw ator
skich dla zam ku w Dębnie, zabudowań po- benedyktyńskich na św. Krzyżu i rynku w Jarosław iu w związku z Regionalnym Pokazem A rchitektury w K rakowie w ro ku 1952. _
Problem y twórczej rekonstrukcji zabyt ków. „Stolica” r. VIII, 1953, n r 32 (294), il.— Rozmowa M arka Sadzewicza z głównym projektantem T raktu S tarej W arszawy i laureatem Nagrody Państwowej m gr inż. arch. Mieczysławem KUZMĄ.
Juliusz ROSS, Problem y polskć ochra ny pamà.tek w povaleôném vdobi. Zpravy pam âtkové péce, r. XV, 1955, str. 76—78, il.
Zygmunt SWIECHOWSKI, recenzja „Teki K onserw atorskiej” z. 1, W arszawa 1952. „BHS” г. XVI, 1954, str. 270—274. — Omówienie opracowań: В. G uerquina, Z a mek w Drzewicy; P. Biegańskiego, Problem ukształtow ania urbanistycznego placu przed pałacem Staszica w W arszawie; J. Koszczyc-Witkiewicza, Kolegiata w T u mie pod Łęczycą.
Józef VOGTMANN, A daptacja zabyt kowych domów mieszkalnych, W arszawa 1953, str. 91, il. — Omówienie rekonstrukcji wielkom iejskich kam ienic mieszczańskich z różnych epok na cele mieszkalne. W częś ci historycznej autor charakteryzuje u k ła dy przestrzenne kam ienic zabytkowych, w drugiej części omawia dotychczasowe realizacje rekonstrukcji stw ierdzając, że w historyczne plany domów mieszkalnych można wmontować treść mieszkalną współczesną. Rec.: J. A. Miłobędzki i St. Źaryn, „OZ” r. VII, 1954, nr 4 (27), str. str. 286—288, oraz T. L alik, „K .H .K .M .” r. II, 1954, str. 263—265.
W iktor ZIN, Zagadnienie fa k tu r arch i tektonicznych na przykładach polskich. „Zeszyty Naukowe Politechniki K rakow skiej. A rchitektura” z. 1, Kraków 1956, str. 7—32, il. — Analiza w ybranych przykła dów fa k tu r historycznych wraz z próbą system atyki i wskazanie na przydatność ich poznania m. in. dla celów konserw ator skich.
Stanisław BUKOWSKI i Alicja LUTO- STAŃSKA, Odbudowa pałacu w B i a ł y m s t o k u . „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 61—72, il. — Omówienie h i storii pałacu i założeń konserw atorskich (powrót do stanu najw iększej świetności z poł. XVIII w.) oraz przebiegu prac p ro wadzonych od roku 1945 z przeznaczeniem ostatecznym dla Akademii Medycznej.
Wacław KOCHANOWSKI, Śladam i b a r barzyńskiej dew astacji. „Św iat i Ludzie”,
1956, nr 28 (222). — O zniszczeniu dworu z XVII w. w B ę ć k o w i e , pow. Grajewo.
F. KANCLERZ, Prace konserw atorskie przy wieży katow skiej w B i e c z u . „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 244—245, il.
A leksander KRZYWOBŁOCKI, Rekon strukcja T eatru im. Fr. Chopina w D u- s z n i k a c h . „M uzyka” 1955, nr. 34, str. 85—86, il.
Stanisław SZYMAŃSKI, Wieża K oper nika We F r o m b o r k u . „OZ” r. VI, 1953, nr 1 (20), str. 57—63, il. — H istoria zabyt ku oraz problem jego konserwacji.
Józef CHRZANOWICZ, Ryszard MAS SALSKI, Dom A rchitekta w G d a ń s k u . „Archit.” 1953, nr 8 (70), str. 203—204, il.— O adaptacji „domu Bractw a św. Jerze go” z XV w.
G d a ń s k w niebezpieczeństwie. „Zie mia i M orze” r. I, 1956, n r 22. — Omówienie nowych koncepcji architektonicznych za grażających historycznej formie ukształto w ania Długiego Pobrzeża.
Obie strony medalu. „K ontrasty”, r. I, 1956, n r 7. — A rty k u ł napisany przez ze spół pracow ników Zakładu H istorii A rchi tektury Polskiej, Politechniki Gdańskiej, omawia spraw ę budowy kotłowni na D łu gim Pobrzeżu ( G d a ń s k ) , wykazując szkodliwość tego projektu dla historycz nego śródmieścia.
P. H. Ośrodek Pracy Twórczej Polskiej Akademii Nauk w b. pałacu Potockich w J a b ł o n n i e . „Stolica” r. IX, 1954, nr 2 (317), il. — O odbudowie pałacu.
Stanisław a JASIŃSKA, Zabezpieczenie fundam entów Biblioteki K ó r n i c k i e j . „Pam iętnik Biblioteki K órnickiej”, 1955, str. 317—319. — O pracach wykonanych w latach 1947 i 1952—1953 a polegających na zastosowaniu metody zeskalania gruntu według prof. Cebertowicza.
Józef E. DUTKIEWICZ, P rzykład Su kiennic ( K r a k ó w ) , „OZ” r. VIII, 1955, nr 3 (30), str. 178—192, il. — Wychodząc z założenia, że przebudowa Prylińskiego zniekształciła i okaleczyła wartość p la styczną renesansowych Sukiennic, autor postuluje oczyszczenie bryły gmachu z de form ujących dodatków, tj. ryzalitów środ kowych i „częściowo bocznych”, pozosta wiając do dyskusji spraw ę zniesienia pod cieni arkadowych, sugerując jednak rów nież ich usunięcie.
Karol ESTREICHER, Odnowienie Col legium Maius (Myśli i uwagi na m argine sie prac konserwatorskich). (К г а к ó w). „OZ” r. VI, 1953, n r 1 (20) str. 9—29, il. — A utor podaje nieznane wiadomości histo ryczne do dziejów budowy Collegium w XV i XVI w. oraz jego odnowienie w XIX w., a następnie uzasadnia usunięcie neogotyku i rekonstrukcję dawniejszego w yglądu łącznie z naw arstw ieniam i stylo wymi XVII i XVIII stulecia, staw iając te zę o neogotyku jako jednym z pośrednich narzędzi zacierania cech narodowych przez zaborców, na skutek czego przeróbka Colle
gium przez A ustriaków w duchu neogo tyku nie była przypadkowa. A utor ocenia ujem nie rolę i znaczenie Kremera.
Włodzimierz GRUSZCZYŃSKI, W awel ska teza ( K r a k ó w ) . „A rchit.” 1953, nr 3 (65), str. 69—70. — „Przed zamknięciem i uzyskaniem możliwie pełnych m ateriałów naukowych i ustaleniem program u zamie rzeń w zgodzie z zasadniczym tytułem Wa welu, jakim chcemy go mieć, wszelkie za m ierzenia realizacyjne powinny być popar te koncepcyjnym projektem dla całości wzgórza wawelskiego”. Kluczowym zagad nieniem jest spraw a budynku dawnych k u chen królewskich i ukończenia dziedzińca arkadowego. „Realizacja jakichś elementów i p a rtii rekonstrukcji na wawelskim wzgó rzu bez przyjętej całości i koncepcji arch i tektonicznej jest przedwczesna i zbyt ry zykowna.”
Józef St. JAMROZ, A ttyka Bonerów w K r a k o w i e , Rynek Główny nr 9. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2, (32—33), str. 34— 46, ii. — H istoria domu, opis fasady i rzeźb oraz uzasadnienie rekonstrukcji attyki w formie trójszczytowego grzebienia z h er m am i jako elem entam i pionowymi nie dźwigającymi niczego, oraz bez m uru fry zowego.
Andrzej KURKIEWICZ, „Kiedy barba kan przeglądał się w wodzie...” ( K r a k ó w ) „Problem y” r. X, 1954, str. 690—697, il. — Omówienie krakow skich fortyfikacji i p ro blem u ich uporządkowania konserw ator skiego.
Józef LEPIARCZYK, Stan i potrzeby K r a k o w a w zakresie ratow nictw a i kon
serw acji zabytków. „OZ”- r. VIII, 1955, n r 3 (30), str. 195—203, ił. — Przedstaw ie nie sytuacji zabytków krakow skich oraz program u postępowania konserw atorskie go.
Józef LEPIARCZYK, Czy przebudować Sukiennice? (К г а к ó w). „Dziennik Pol ski” r. XI, 1955, n r 14 (3410), dodatek „Od A do Z”, n r 3 (208). — A utor uzasadnia u trzy m anie Sukiennic w postaci nadanej im w drugiej połowie XIX w.
Józef LEPIARCZYK, Przebudowa czy konserw acja? Z problem atyki k r a k o w s k i c h Sukiennic. „OZ” r. VIII, 1955, str. 178—186. — Uzasadnienie (rozszerzone) zachowania gm achu w postaci nadanej mu przez T. Prylińskiego i J. Matejkę w la tach 1875—1879, omówione na tle ochrony arch itek tu ry i sztuki okresu eklektyzmu i historyzm u.
Stefan SWISZCZOWSKI, Zburzyć ryza lity, zostawić kolum nady (К г а к ó w), „Dziennik Polski” r. XI, 1955, nr 44 (3448), dodatek „Od A do Z”, n r 7 (212), Głos w dyskusji nad zagadnieniem konserwacji Sukiennic podjętej przez J. Lepiarczyka. 279
Stefan ŚWISZCZOWSKI, M ury m iej skie K r a k o w a . „OZ” r. VIII, 1955, n r 3 (30), str. 161—177, il. — H istoria murów obronnych Krakowa i Kazimierza Oraz ich problem y konserw atorskie.
Mieczysław TOBIASZ, Zagrożenie za bytków K r a k o w a przez dawne kanały i wody gruntowe, „OZ” r. V III, 1955, n r 4 (36), str. 237—243, il. — Omówienie sygna lizowanego problem u z wnioskam i o r y chłe przebadanie podziemnej sieci k an a łów.
Ja n ZACHWATOWICZ, W spraw ie kon serw acji Sukiennic. (К г а к ó w). „OZ” r. V III, 1955, n r 3 (30), str. 192—194. — A utor stwierdza, że mimo różnych stano wisk Dutkiewicza i Lepiarczyka łączy ich wspólna krańcowość postaw. Wypowiada się za zniesieniem ryzalitów. Podkreśla, że należy unikać przede wszystkim uzupełnie nia zabytków według dawniejszej ich fo r my tj. restauracji historycznej.
T. ŻYCHIEWICZ, Most z r. 1785 na P rądniku Czerwonym w K r a k o w i e . KHKM r. II, 1954, str. 810—814, il. — H i storia, stan zachowania i krytyka projektu konserwacji.
Tadeusz ŻYCHIEWICZ, Dom klasycy- styczny przy ul. Józefa 21 na Kazimierzu w K r a k o w i e . „OZ”, r. IX, 1956, n r 4 (35), str. 235 —241, il. — Historia domu oraz k ry ty k a projektu konserw atorskiego i re-_ alizowanej odbudowy. ’
Tadeusz BRONIEWSKI, renesansowy ratusz w L u b a n i u Ś l ą s k i m . „Teka K onserw atorska”, z. 3, W arszawa 1956, str. 103—116. il. — H istoria i opis obiektu oraz prac konserw atorskich (odbudowa zawalo nej w r. 1950 części pn.-zach.).
.Jan WEGNER, N i e b o r ó w w odbu dowie. „Stolica”, r. V III, 1953, n r 36, il. — Zestawienie prac konserw atorskich we w nętrzu pałacu i przy rekonstrukcji p a r ku, przeprowadzanych w latach 1945—1953. A lfred MAJEWSKI, Zamek w P i e-' s k o w e j S k a l e . „Teka K onserw ator ska”, z. 2, W arszawa 1953, str. 1—71, tabl. 147. — Szczegółowa monografia om aw iają ca historię zamku, badania i odkrycia po wojenne (dziedziniec arkadowy, sgraffita, attyka, dekoracja m alarska), jego fazy roz wojowe oraz prace konserw atorskie z lat 1948—1952. Pracę uzupełniają liczne zdję cia i kom plet rysunków inw entaryzacyjno- pomiarowych.
Ewa JĘCZALIK, K ilka słów o zabyt kach i ich odbudowie z okazji dziesięciole cia wyzwolenia R a c i b o r z a . „Głosy z nad Odry” r. III, 1955, n r 12 (99), il.
Jerzy SZYMONOWICZ, Odbudowa śródmieścia ( R a c i b ó r z ) . „Miasto” r. V, 1954, n r 5 (43), str. 33—34, il. — Domy w rynku odbudowano w stylu renesanso wym z attykam i (proj. Z. Kramarczyk),
wychodząc z założenia, że najpraw dopo dobniej m iały je pierwotnie, np. pałac Ga- szynów (nr 13) i in.
Stefan WOLSKI, W izerunek R a d z y nia. „K am ena”, 1955, str. 82—85. Spraw a odbudowy pałacu.
Stefan ZIELESKIEWICZ, R a k o n i e w i c e — m iasto rzemieślników. „OZ” r. VII, 1954, n r 2 (25), str. 113—125, il. — H istoria m iasta, analiza założenia u rb a n i stycznego i zabudowy podcieniowej oraz problemy konserw atorskie (odbudowa do mów n r 40 i 41 w rynku).
F. KANCLERZ, D rewniane detale a r chitektoniczne pałacyku Lubomirskich w R z e s z o w i e . „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 245—246, il.
Franciszek KOTULA, R z e s z ó w , sta ry i nowy, I. „Nowiny Tygodnia” r. V, 1954, nr 4 (203). — K rytyka projektu odbu dowy synagogi z w. XVII w Rzeszowie.
Franciszek KOTULA, R z e s z ó w sta ry i nowy, II. „Nowiny Tygodnia” r. V, 1954 n r 5 (204). — Spraw a odbudowy za jazdu „pod czerwoną bram ą” z w. XVIII, domu przy ul. Reformackiej, domu przy ul. 3-Maja z w. X VIII i domów na Rynku.
Franciszek KOTULA, W spraw ie od budowy zabytków ( R z e s z o w). „Nowiny Tygodnia” r. V, 1954, n r 13 (212). — Po gło sie dyskusji w spraw ie odbudowy synagogi w Rzeszowie.
H enryk DZIURLA, Zagadnienie odbu dowy zam ku w S z c z e c i n i e . „OZ” r. VII, 1954, n r 4 (27), str. 241—245, il. — Historia zamku, jego stan i pierwsze za bezpieczenie oraz program odbudowy.
Henryk DZIURLA, Ratusz s z c z e c i ń s k i w świetle ostatnich odkryć. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 18—33, ii — Prace konserw atorskie przyniosły odkrycie spod barokowej szaty gotyckiego wyglądu (XV w.) ratusza, który będzie rekonstruo w any na podstaw ie zachowanych śladów według projektu inż. St. Kwileckiego.
K rystyna J0ZEFOWICZÓWNA, Prace badawczo-naukowe w kościele parafialnym w T r z e m e s z n i e . „OZ” r. VIII, 1955, nr 1 (28), str. 34—49. il. — B adania arche ologiczne z lat 1949—1950 we w nętrzu ko ścioła, przyniosły odkrycie: 1. reliktów kaplicy przedrom ańskiej, 2. bazyliki rom ań skiej, 3. resztek przebudowy gotyckiej i 4. fragm enty późniejszych przeróbek; omówienie prac konserw atorskich, które udostępniły zwiedzającym odkryte ele
menty.
Anna BANASZEWSKA, W nętrza na Starym Mieście. ( W a r s z a w a ) „A rchit.” 1953, n r 9 (71), str. 227—230, il. — O re konstrukcji i wyposażeniu kam ienic staro miejskich.
P iotr BIEGAŃSKI, O twórczej pracy architektów na Starym Mieście w W a r s z a w i e . „A rchit.” 1953, nr 9 (71), str. 220—223. — O rekonstrukcji budowli (i ich wnętrz) zarówno zniekształconych w okre sie kapitalizm u jak i takich, co do k tó rych nie było danych ikonograficznych. P iotr BIEGAŃSKI, Odbudowa Starego M iasta w W a r s z a w i e . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 78—35, il. — Omówie nie w ytycznych konserw atorskich do odbu dowy oraz organizacji prac.
Zdzisław BIENIECKI, Siedziba M ini sterstw a Budownictwa M iast i Osiedli ( W a r s z a w a ) . „Stolica” r. X, 1955, n r 1 (367), il. — O odbudowie gm achu d. Komi sji Rządowej Przychodów i Skarbu.
Jan BIEŃKOWSKI, Blok, kam ienice i m ieszkania na Starym Mieście w W a r s z a w i e . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21— 22), str. 86—92, il. — O adaptacji zabyt kowej zabudowy i jej program ie użytko wym.
Ja n DĄBROWSKI, Pałac na Wodzie ( W a r s z a w a ) , „OZ” r. IX, 1956, n r 3 (34), str. 158—176, il. — Szczegółowe omó wienie odbudowy i rekonstrukcji przepro wadzonej w latach 1945—1948 (stan surowy wnętrz) i 1954—1956 (dekoracja wnętrz).
K arol DĄBROWSKI, Stanisław ŻA- RYN, Polichrom owany strop kasetonowy w kam ienicy Rynek St. M iasta 34 w W a r s z a w i e „OZ” r. V III, 1955, n r 2 (29), str. 116—124, il. — Opis stropu w kam ie nicy Schlichtingowskiej i prac konserw a torskich prowadzonych w r. 1954 przez PKZ, które przyniosły odkrycie polichromii zapewne z początku XVII w.
Tadeusz GOSTYŃSKI, Pałac Kotow skich w W a r s z a w i e na Nowym Mieś cie. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 47—60, il. — H istoria i opis budynku wzniesionego a następnie przebudowanego ok. 1688 r. przez Tylm ana i spalonego w 1944 oraz omówienie dwóch p ro jek tów odbudowy: M. Zachwatowiczowej i S. M. W alickiej (zrealizowanego).
Tadeusz KOMOROWSKI, Odbudowa K atedry W a r s z a w s k i e j . „Stolica”, r. V III, 1953, nr 27 (289), il.
Tadeusz KOMOROWSKI, Nowe odkry cie w K atedrze ( W a r s z a w a ) . „Stolica” r. IX, 1954, n r 6 (320), il. — O odnalezieniu k ry p t grobowych pod chórem muzycznym.
Tadeusz KOMOROWSKI, Dzieje gotyc kiego kościoła ( W a r s z a w a ) . „Stolica” r. IX, 1954, n r 7 (321), il. — O odbudowie kościoła NMP. na Nowym Mieście.
Tadeusz KOMOROWSKI, R ekonstruk cja w a r s z a w s k i e g o barbakanu. „Stolica”, r. IX, 1954, n r 19 (333), il.
Tadeusz KOMOROWSKI, P race w k a tedrze dobiegają końca (W а г s z a w a). „Stolica” r. IX, 1954, n r 42 (356), il. —
Omówienie postępu prac nad rek o n stru k cją architektoniczną wnętrza.
Czeslaw KONOPKA, Gmach M inister stwa Zdrowia ( W a r s z a w a ) . „Archit.” 1954, n r 3 (77), str. 53—60), il. — O p ała cu Paca przy ul. Miodowej i jego re sta u racji.
M.S., Pałac na Wodzie powraca do daw nej postaci ( W a r s z a w a ) . „Stolica” r. V III, n r 48 (310), 1953, il. — O rekon stru k cji pałacu Łazienkowskiego.
W acław PIASECKI, Józef VOGTMANN, Nowe S tare Miasto. „8 rocznica wyzwole nia W a r s z a w y ”, W arszawa 1953, str. 33—38. — Uwagi o odbudowie.
Zbigniew REWSKI, Odbudowa kościoła św. Krzyża ( W a r s z a w a ) . „Stolica” r. V III, 1953, nr 49 (311), il.
S tare Miasto w W a r s z a w i e . Odbu dowa. „Teka K onserw atorska” z. 4, W ar szawa 1956, str. 46, il. 210. — Zaw iera n a stępujące prace: Ja n ZACHWATOWICZ,
W stęp (str. 5—3); P iotr BIEGAŃSKI, Od budowa Starego M iasta w W arszawie jako dzielnicy m ieszkaniowej (str. 7—18); T a deusz MISCHAL i Stanisław ŻARYN, N aj starsze kam ienice w arszaw skie (str. 19— 40); Zdzisław TOMASZEWSKI, Inw enta ryzacja m urów obronnych S tarej W arsza wy (str. 41—46). W ydawnictwo jest ilustro w ane rysunkam i inw entaryzacyjnym i i projektam i odbudowy (str. 41—46) oraz fotografiam i zniszczeń i odbudowy (str. 67—164).
Jerzy WIERZBICKI, K rakowskie P rzed mieście ( W a r s z a w a ) . „Archit.” 1953, n r 9 (71), il. Historia i opis odbudowy.
A leksander WOJCIECHOWSKI, Rynek Starom iejski, W arszawa 1954, str. 36, il. 76. — A utor przedstaw ia na tle histo rycznym piękno Rynku Starego M iasta oraz jego odbudowę, analizując rekon strukcję w nętrz i fasad.
Jan ZACHWATOWICZ, Mury i b arb a kan S tarej W a r s z a w y . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 93—106, il. — Historia i program konserw atorski.
Ja k ma być odbudowany Zamek. „Stoli ca” r. X, 1955, n r 48 (414). — Rozmowa M arka Sadzewicza z prof. Janem BOGU SŁAWSKIM o rekonstrukcji Zamku kró lewskiego.
Stanisław ŻARYN, S tare i nowe por tale w kam ienicach starom iejskich. „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 115—118, il. — O gotyckich, renesansow ych i baro kowych portalach oraz o zagadnieniu por tali nowych w związku z odbudową S ta rego M iasta.
Stanisław ŻARYN, Dzieje odbudowy w a r s z a w s k i e g o Starego M iasta 1945—1952. „Stolica” г. V III, 1953, n r 30 (292), il.
M aria SULIMIERSKA, Prace badawczo- konserw atorskie przy pałacu w W i l a n o - w i e. „BHS” r. XVIII, n r 4, 1956, str. 511.— Inform acje o odkryciach z okresu śre dniowiecza oraz z pierwszej połowy wie ku XVII (fundam enty starszej budowli). Zdzisław TOMASZEWSKI, Badania architektoniczne pałacu w i l a n o w s k i e g o . „BHS” r. XV III, nr 4, 1956, str. 512—514. — A utor w yodrębnia poszczegól ne fazy budowy i rozbudowy na podstawie odkryć w piw nicach w r. 1955.
Jerzy STANKIEWICZ, Twierdza w W i s ł o u j ś c i u i niektóre problemy związane z jej odbudową. „OZ” r. IX, 1956, n r 3 (34), str. 177—178, ii. — Historia tw ierdzy zniszczonej w 50% w r. 1945, opis prac konserw atorskich ze wskazaniem na trudności i potrzeby tej odbudowy (uporządkowanie Szańca Wschodniego, fortu carée, Wieńca i hełm u odbudowanej latarni, użytkowanie).
A lfred MAJEWSKI, Zamek w W i ś n i c z u . „Teka K onserw atorska” z. 3, W ar szawa 1956, str. 3—103, il. — Zawiera: historię i pierwszy w yczerpujący opis inw entaryzacyjny oraz przegląd prac kon serw atorskich z lat 1949—1955 (stropy żel betowe na I i II piętrze, dachy, stolarsz- czyzna okien, schody zewn., detal plastycz ny) oraz aneksy źródłowe (mgr H. Kowal ska), zdjęcia geodezyjne (inż. J. Cisło) i pom iarow o-architektoniczne (inż. A. Ma zur).
M arcin BUKOWSKI, Odbudowa ośrod ka historycznego W r o c ł a w i a . „Miasto” r. VI, 1955, n r 2 (52), str. 29—32, il. — K rótki przegląd prac konserw atorskich na O strowiu Tum skim i w śródmieściu oraz zasady odbudowy domów mieszkalnych.
M arcin BUKOWSKI, Odbudowa za bytków W r o c ł a w i a . Jednofilarow y kościół śś. P io tra i Paw ła na Ostrowiu Tumskim we W rocławiu. „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 192—205, il. — Odbudowa w r. 1951 pod kierunkiem autora przynio sła kościołowi filar środkowy, na którym w spiera się sklepienie nawy. Rec.: Jiri
H1LM ERA, Obnova kostela su. P etra a P a v la ve V ratislavi. „Zpràvy pam itkové péce” r. XIV , 1954, str. 207—208.
Tadeusz BRONIEWSKI, Niedobitki pia stowskich umocnień W r o c ł a w i a . „OZ” r. VIII, 1955, n r 1 (28), str. 17—22, ii. — Odnalezienie (1953) przez autora fragm en tu wieży obronnej z 2 poł. X III w. pomię dzy ul. Janickiego a Piaskową, wchodzą cej w skład pierw otnej linii system u w a rownego.
J. LEPIARCZYK, Pałac w Ż a g a n i u . „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 115— 117, il. — H istoria i opis oraz potrzeby konserw atorskie.
A R C H IT E K T U R A D R E W N IA N A
M arian BENKO, K ilka uwag o zabyt kowych domach podcieniowych w S ta nisławowie i Latowiczu na tle założeń przestrzennych tych osiedli. „OZ” r. VIII, 1955, n r 4 (31), str. 252—261, il. — Analiza drew nianej zabudowy obu miasteczek m a zowieckich i wnioski konserw atorskie dc planu zagospodarowania przestrzennego.
H. PIEŃKOWSKA, Zagroda sołtysów Moniaków w Zubrzycy G órnej. „OZ" r. VIII, 1955, n r 4 (31), str. 280—286, il. — H istoria dw orku oraz omówienie konser w acji przeprowadzonej w latach 1953—54, pozwalającej na stworzenie w Zubrzycy pierwszego w k ra ju Narodowego P arku Etnograficznego a w dw orku O środka K ul tu ry O raw skiej PTTK.
Ignacy TŁOCZEK, Z abytki architektury ludowej. „OZ” r. V III, 1955, n r 2 (29), str. 77—88, il. — Omawia stan zabytków i me tody prac konserw atorskich.
R Z E Ź B A
P iotr BIEGAŃSKI, Pom nik K opernika w W arszawie. „OZ” r. VI, 1953, n r 1 (20), str. 47—54, ii. — Omawia historię pomnika i jego rekonstrukcję po jego zniszczeniu (r. 1944) przeprowadzoną w r. 1949.
Krz. DĄBROWSKI, P łyta nagrobna J a na i K atarzyny Ciświckich z Żernik, pow. Kalisz. „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 248—250, il. — Wiadomość o niezna nym zabytku z roku ok. 1575 uratow anym w roku 1942 przed hitlerow cam i i w ym aga jącym konserw acji.
W. DĄBROWSKI, O los pomniejszych zabytków, ..OZ” r. V III, 1955, n r 2 (29), str. 139—140, il. — O obelisku z w. X V III we wsi Gostomia, pow. raw ski.
J. LISOWSKA, Z prac konserw ator skich Muzeum Narodowego w Krakowie „w Zbiorach C zartoryskich”. „OZ” r. IX, 1956, n r 3 (34), str. 189—191, il. — Omó wienie prac radiograficznych przy antycz nym posągu Wenus.
E. MAŁACHOWICZ, Słup drogowy poczty polsko-saskiej z pocz. X VIII w. w Zgorzelcu nad Nysą Łużycką. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 113—115, ii. — Jeden z nielicznych zabytków tego rodzaju w ym agający konserw acji.
W spraw ie pom nika Adama M ickiewi cza. „Tygodnik Powszechny” r. IX, 1955, n r 3 (495) i n r 4 (496). — D yskusja nad pomnikiem krakow skim , w której Adam BOCHNAK wypowiada się za rek o n stru k cją w innym m iejscu niż pierw otne, zaś Jerzy DOBRZYCKI i T. LEHR-SPŁA- W lNSKI za rekonstrukcją w dawnej po staci w dawnym miejscu, tj. na Rynku Głównym.
A. WIĘCEK, R estauracja płaskorzeźb Ja n a Jerzego URBAŃSKIEGO w K atedrze wrocławskiej. „OZ” r. V III, 1955, n r 1 (28), str. 66—71, il. — Prace nad rekonstrukcją ambony z r. 1723 oraz współczesnych pom ników N ankera i G otfryda uszkodzonych w r. 1945, w ykonała w r. 1952 art. mai. Bronisława Łukaszewiczowa.
M A L A R S T W O I G R A F I K A
K arol DĄBROWSKI, Z prac i doświad czeń konserw atorskich w zakresie m alar stw a ściennego. „Przegl. A rt.” 1953, n r 4, str. 16—24, ił. — K rótkie wzm ianki o po lichromiach w Tumie pod Łęczycą, Czer wińsku, Mogile, Boguszycach, Grębieniu, Collegium Maius w Krakowie, R acław i cach Olkuskich, Krościenku, Chęcinach (kościół pofranciszkański), w Tyńcu, w k a plicy M ariackiej przy K atedrze na W awe lu, Pieskowej Skale, na Starym Mieście w W arszawie oraz innych w Krakowie, Toruniu i W arszawie.
K arol DĄBROWSKI, Naukowe zagad nienia konserw acji dzieł sztuki. „Proble m y” r. X, 1954, str. 624—630, il. — O kon serw acji zabytków m alarstw a sztalugowe go i ściennego ze szczególnym uwzględ nieniem pomocy ze strony takich nauk jak fizyka, chemia, biologia i td.
Henryk GA WARECKI i Bonaw entura LENART, najstarszy plan m iasta Lublina z połowy XVII w ieku i jego konserwacja. „OZ” r. VII, 1954, nr 3 (26), str. 197—199, ii. — Plan, w ykonany na pergam inie przez K arola Bekiewicza, odnowił B. L enart.
B. LENART, In stru k cja sposobów w y konania m ontażu obiektów graficznych. „Biuletyn K onserw atorski” 1954, nr 1, str. 3—10, il.
Bohdan MARCONI, K onserw acja czo łowych obrazów Ja n a M atejki w latach 1945—1952. „OZ” r. VII, 1954, n r 1 (24), str. 17—31, il. — Omówienie prac przy „G runw aldzie”, „Skardze”, „R ejtanie”, „Batorym ”, „Unii L ubelskiej”, „Dziewicy O rleańskiej”, „Hołdzie P ru sk im ”, „Wicie Stwoszu z córką”, „K onstytucji 3-go M aja”.
Zbigniew KOWALSKI, Skrzydła try p tyku gotyckiego w B a r c i c a c h . „OZ” r. V III, 1955, n r 2 (29), str. 125—131, il. — Opis tryptyku z 2 poł. XV w., restau ro wanego przez autora w roku 1953.
K arol DĄBROWSKI, Problem y konser w atorskie rom ańskiej polichrom ii w Czer w ińsku. „BHS” r. XV, 1953, n r 2, str. 75— 76. — Stan zachowania, analiza technolo giczna i program prac w kaplicy południo wej kościoła poklasztornego.
K onstanty TIUNIN, Rozdzielanie m alo wideł ściennych. Z prac konserw atorskich Pracowni K onserwacji Zabytków przepro wadzonych w C z e r w i ń s k u . „OZ” r, VII, 1954, n r 1 (24), str. 43—46, il. — Omówienie przeniesienia gotyckiego m a lowidła przedstaw iającego Pietę z XIV w., nałożonego na polichromię rom ańską; p ra ce przeprowadzono pod kierunkiem autora w r. 1953. ,
Alicja KĄCZKOWSKA, Epitafium Mi kołaja K opernika we F r o m b o r k u . „OZ” r. VI, 1953, n r 1 (20), str. 55—56, il. — O od nowieniu epitafium z katedry from borskiej (1951).
M arian SŁONECKI, K onserw acja poli chrom ii Jan a M atejki w kościele M ariac kim w K r a k o w i e . „OZ” r. VII, 1954, n r 1 (24), str. 32—39, il. —K onserw acja zo stała przeprowadzona w latach 1946—1950 pod kierunkiem prof. W iesława Zarzyckie go.
M aria ORTHWEIN i H enryk GAWA- RECKI, K onserw acja obrazu „Pożar L u- b l i n a ”, „OZ” r. VII, 1954, n r 3 (26), str. 200—207, il. — O obrazie z poł. X VIII w. z kościoła Dominikanów w Lublinie i jego odnowieniu w PKZ.
K arol DĄBROWSKI, Konserwacja po lichrom ii w a r s z a w s k i c h . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 132—141, il. — Szczegółowe omówienie prac w ze spole budowli Łazienkowskich i na Starym Mieście.
A leksander KOBZDEJ, O współpracy plastyków ( W a r s z a w a ) . „Archit.” 1953, n r 9 (71), str. 221—227, il. — O m alarstw ie na Starym Mieście.
Bohdan URBANOWICZ, Dwie polichro mie Starego Rynku ( W a r s z a w a ) . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 142—156, il — Omówienie dekoracji m alarskiej z r. 1928 (proj. Z. S tryjeńskiej przy udziale St. Ostrowskiego) i z r. 1953.
St. ŻARYN, Zabezpieczenie techniczne polichrom ii w kam ienicy Rynek St. M ia sta 27. ( W a r s z a w a ) . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 169—171, il.
Juliusz BURSZE, Odkrycie malowideł ściennych w klatce schodowej pałacu w i- l a n o w s k i e g o . „BHS” r. XVIII, 1956, n r 4, str. 515. — Wiadomość o polichrom ii z czasów Sobieskiego w klatce schodowej w alkierzu.
Bohdan MARCONI, Badania i odkry cia m alowideł w pałacu w i l a n o w s k i m . „BHS” r. XVIII, nr 4, 1956, str. 514—515. — Opis prac przy plafonach i obrazach ściennych oraz inform acja o od kryciach m alowideł ściennych z w. XVII w wielu salach.
P R Z E M Y S Ł A R T Y S T Y C Z N Y
Wiesław DOMASŁOWSKI, Leonard TORWIRT, Edward KWIATKOWSKI, P ro blemy konserw acji witraży. „Teka K onser w atorska” W arszawa 1955, z. 3, str. 117— 147, il. — Praca składa się z dwóch części: w pierwszej autorzy przedstaw iają ogólne zagadnienia konserw acji w itraży (typowe zjawiska zniszczeń, rozkład szkła, rozkład farb w szkle witrażowym, ołowiane opra wy), przeprow adzają krytykę dotychczaso wych metod konserw acji, analizując zagad nienie rekonstrukcji i uzupełnień w itraży oraz omawiają założenia dokum entacji. W części drugiej autorzy om aw iają szcze gółowe zagadnienia techniczne związane z konserw acją szkieł witrażowych oraz po dają w łasną metodę na podstawie uzyska nych doświadczeń i przeprowadzonych prac. Jest to pierwsza tego rodzaju praca w języku polskim.
Henryk DZIURLA, Sarkofagi książąt szczecińskich. „OZ” r. VII, 1954, n r 4 (27), str. 246—250, il. — Omówienie przeprow a dzonej w latach 1946—1954 w Krakowie konserw acji i rekonstrukcji sześciu sarko fagów z XVI i XVII w. Bogusława X III, Anny M arii (żony B arnim a XII), Filipa II, Franciszka I, U lryka I, i Bogusława XIV (zm. 1637).
M. FIEDOROWICZ, Konserw acja za bytków stolarszczyzny. „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 174—178, il. — Omó wienie zabytków z obszaru W arszawy.
Janusz LEHMANN, O metodach konser w acji zabytków metalowych: „Studia M u zealne”, t. 1, 1935, str. 114—145. — Omawia obszernie zagadnienie na przykładach z Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Tadeusz PRZYPKOWSKI, Problem y konserwacji przyrządów naukowych uży w anych przez M ikołaja K opernika oraz innych zabytków astronomicznych w Pol sce. „OZ” r. VI, 1953, nr 1 (20), str. 30—46, 11. — Omawia zabytki.ze zbiorów Muzeum U.J. oraz zegary słoneczne.
Stanisław ŻARYN, S tare i nowe rze miosło artystyczne. „Archit.” 1953, n r 9 (71), str. 230. — O dekoracji m alarskiej i rzeź biarskiej domów na Starym Mieście w W arszawie. K R O N I K I I S P R A W O Z D A N IA Z P R A C K O N S E R W A T O R S K IC H W. KOCHANOWSKI, i W. PASZKOW SKI, woj. b i a ł o s t o c k i e (1952—1956). „OZ” r. IX, 1956, n r 4 (35), str. 257—261, il. — J. KOZANECKI, W ojewództwo b y d g o s k i e (1952—1955). „OZ” r. V III, 1955, n r 3 (30), str. 204—209, il.
J. KLUS, W ojewództwo stallnogrodzkie ( k a t o w i c k i e ) . „OZ” r. VII, 1954, str. 126—128, il. E. KRYGIER, Województwo k i e l e c k i e (1952—1954). „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 101—106, il. J. LEPIARCZYK, M iasto K r a k ó w . Kronika za lata 1952—1953. „OZ” r. VII,
1 Q a 4 4 ł r a d a 7 i l
Józef LEPIARCZYK, Odbudowa — kon serw acja — odkrycia. Dziesięciolecie opie ki nad zabytkam i ( K r a k ó w ) . „Dziennik Polski” r. XI, 1955, n r 162 (3562).
Józef LEPIARCZYK, Deset let peće 0 umelecké pam âtky v K r a k o v ë . „Zpravy pamâtkové péce r. XV, z. 6—8, P raha 1955, str. 248—249.
Józef LEPIARCZYK, Ja k K r a k ó w ochrania i ra tu je swoje zabytki. „Słowo Polskie” r. VI, 1956, n r 290 (3271). — Omówienie działalności K om itetu Społecz nego Funduszu Odbudowy Zabytków m. Krakowa.
M. KORNECKI i J. SAMEK, W oje wództwo k r a k o w s k i e . „OZ” r. VII, 1954, nr 1 (24), str. 57—36, il. — Kronika za lata 1952—1953.
H anna PIEŃKOWSKA, Z prac konser w atorskich na Podhalu (woj. k r a k o w s k i e ) „W ierchy” r. XXII, 1953, str. 23?— 234.
H. GAWARECKI, Z abytki L u b l i n a w odbudowie i konserw acji. „OZ” r. VII, 1954, n r 3 (26), str. 212—219, il.
Zb. CIEKLIŃSKI, W ojewództwo ł ó d z k i e (1952—1955). „OZ” r. V III, 1955, n r 4 (31), str. 257—275, il.
Z. BRWILIŃSKI, Woj. o l s z t y ń s k i e . „OZ” r. VI, 1953, n r 1 (20), str. 64—37, il.
Chrońmy zabytki k ultury. O p o l e 1956, str. 78 + il. nlb. — Broszura w ydana przez Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków w Opolu, zaw ierająca: kronikę prac kon serw atorskich, zarys ochrony zabytków, przechadzkę po Opolszczyfnie, re je str za bytków oraz bibliografię.
Eugeniusz LINETTE, Ochrona i konser wacja zabytków w P o z n a ń s k i e m. „Przegl. Zach.” r. XI, 1955, n r 1—2, str. 113—125. — Przegląd prac i odkryć za okres dziesięciolecia.
T. RUSZCZYŃSKA, 10-lecie ochrony 1 konserw acji zabytków na terenie w oje wództwa p o z n a ń s k i e g o . „OZ” r. VIII, 1955, n r 2 (29), str. 132—139, il. Fr. KRUK, Województwo r z e s z o w s k i e . „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 240— 244, il. Fr. KRUK, W ojewództwo r z e s z o w s k i e (1954—1955). „OZ” r. IX, 1956, nr 1—2 (32—33), str. 106—110, il. H. DZIURLA, Województwo s z c z e c i ń s k i e (1953—1955). „OZ” r. VIII, 1955, nr 4 (31), str. 276—279, il.
St. KRASIŃSKI, K ronika odbudowy Starego M iasta ( W a r s z a w a ) . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—22), str. 157—167, il.
M. SULIMIE RSKA, Prace konserw ator skie i architektoniczne na terenie m. st. W a r s z a w y . „OZ” r. VI, 1953, n r 2—3 (21—23), str. 161—165, 11. B. BIENIEWSKA i A. LICZBIŃSKI, Woj. w a r s z a w s k i e w latach 1953— 1954. „OZ” r. V III, 1955, n r 1 (28), str. 57— 62.
A leksander KRZYWOBŁOCKI, Dziesięć lat pracy konserw atorskiej w wojew. wrocławskim. „OZ” r. V III, 1955, nr 1 (28), str. 50—57, il.
K O N S E R W A C J A Z A B Y T K Ó W Z A G R A N IC Ą
J. FALTA, O dnaw ianie m iast c z e c h o s ł o w a c k i c h i zabytków histo rycznych. „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33), str. 120—126, ił.
Juliusz ROSS, Konserw acja zabytków na terenie północnej S ł o w a c j i . „W ier chy” r. X X III, 1954, str. 279—281, il.
G. ENTS, Ochrona i konserw acja zabyt ków w W ę g i e r s k i e j R e p u b l i c e L u d o w e j . „OZ” r. VI, 1953, n r 4 (23), str. 250—252, il.
Frigges POGANY, Metoda odbudowy zabytków w Polsce i wnioski w stosunku do zabytków W ę g i e r . „M iasto” r. IV, 1953, nr 12 (38), str. 6—12, il. — Fragm ent (cz. III) przem ówienia wygłoszonego w W ęgierskiej A kadem ii Nauk.
K. DĄBROWSKI, K onserw acja we W ł o s z e c h (uwagi na podstawie podró ży). „OZ” r. IX, 1956, n r 3 (34), str. 194— 198, il.
F. KANCLERZ, Roboty konserw ator skie na Krem lu w Rostowie n/Donem. ( Z w i ą z e k R a d z i e c k i ) . „OZ” r. IX, 1956, n r 1—2 (32—33) str. 131—132. — O pra cowane na podstaw ie artykułu B. G nia- dowskiego w „A rchitekturze ZSRR”, 1956, nr. 1.
T. ŻUROWSKI, Prace rekonstrukcyjno- konserw atorskie na K rem lu moskiewskim. ( Z w i ą z e k R a d z i e c k i ) . „OZ” r. IX, 1956, nr 3 (34), str. 202—203, il. — Stresz czenie arty k u łu L. Piętrow a w czasopiśm e „A rchitektura i Stroitielstw o Moskw j ”, r. IV, 1955, nr 10.
J . Lepiarczyk
N EK R O LO G IA
JAN WITKIEWICZ-KOSZCZYC (1881— 1958)
26 października 1958 r. po długotrw a łej ciężkiej chorobie zm arł w W arszawie Jan Witkiewicz-Koszczyc, architekt-kon- serwator, lub „konserw ator-projektant” jak pisał o sobie w życiorysach. Odszedł ze służby konserw atorskiej człowiek, k tó rego życie i działalność wypełniły poważ ne karty dziejów naszej k ultury i w szcze
gólności w alki o dorobek k ultury w tru d nych czasach niewoli, po zniszczeniach I wojny światowej oraz po k atastro fal nych zniszczeniach II wojny światowej; te pięćdziesiąt lat ofiarnej pracy w służbie konserw atorskiej w obronie i trosce o po m niki k u ltu ry narodowej a równolegle tw órcza praca architekta, przepojona ideą najpełniejszego i najlepszego służenia n a rodowi, praca, która kulturze polskiej przysporzyła nowych pomników.
Do w ypełnienia tak wielkich zadań i prac m usiał istnieć jakiś silny motyw działania; był nim niew ątpliw ie gorący patriotyzm oraz żarliwe poszukiwania dróg sprawiedliwości społecznej. Jak silny był ten n u rt Jego życia wskazuje chociażby charakterystyczny fakt, że naw et w łasny zwięzły życiorys dzielił na dwie części, w yodrębniając pracę społeczną, która za ważyła zresztą bardzo istotnie nad drogami Jego rozwoju i losami życia.
Urodzony 16 m arca 1881 roku w m a ją tk u Urdomin na Suwalszczyźnie uczęsz cza do gim nazjum realnego w Mińsku L i tewskim, gdzie już od czw artej klasy za poznaje się z konspiracją polskich kółek uczniowskich a potem z literatu rą socja listyczną. Kończy gim nazjum w 1899 roku i w stępuje na Politechnikę w W arszawie na W ydział Inżynieryjno-B udow lany (ar chitektury w W arszawie wówczas nie było). Tu należy odrazu do lewicowych kółek stu denckich a w konsekwencji w roku 1900 po tzw. „bitwie pod Sansoussi” w al. Ujaz dowskich zostaje aresztow any i osadzony w Cytadeli. K ontynuuje studia już na Po litechnice Lwowskiej — na Wydziale A r chitektury i tu również w żywym kontakcie z organizacją lewicową (PPS), pisując artykuły do pism a „Prom ień”. W roku 1901 przenosi się ponownie na W ydział A rchi tek tu ry Politechniki w Monachium, na któ rym uzyskuje dyplom architekta w roku 1904. I w Monachium jest również bardzo aktyw ny w organizacjach młodzieżowych, stykając się z działaczami S.D.K.P.iL. W czasie studiów w Monachium odbywa podróże do Włoch, Czech, A ustrii oraz zwiedza południowe Niemcy.
W 1904—5 roku bierze udział w pracach stry ja — Stanisław a W itkiewicza budując w Zakopanem znane drew niane zakopiań skie domy, m. in. „Witkiewiczówkę” na Bystrem . W roku 1905 Witkiewicz w raca na stałe do k ra ju ożywiony ideami pracy społecznej, przy czym w tym okresie głów nym i kierunkam i zainteresow ań staje się praca na wsi oraz w zakresie rzemiosł. W itkiewicz staje się jednym z założycieli „Związku Ludowego”, czynnie w spółpra cuje z wydziałem chłopskim PPS. W roku 1906 zostaje arsztow any i osadzony na „Pa w iaku”, szczęśliwie unika sądu wojennego i w 1907 zostaje zwolniony pod nadzór 285
