Teatr starożytnej Grecji
1. Cele lekcji
a. Wiadomości pochodzenie teatru
cechy teatru starożytnego
słownictwo związane z teatrem starożytnym słynni tragicy greccy
b. Umiejętności
wskazanie poszczególnych elementów budowy teatru greckiego na zdjęciu sporządzenie notatki z lekcji
włączenie się i zabranie głosu w dyskusji
2. Metoda i forma pracy
metody praktyczne: dyskusja, drama metody podające: wykład
Formy pracy:
- zbiorowa - grupowa - indywidualna
3. Środki dydaktyczne
Zdjęcie teatru starożytnego, wybrane fragmenty dramatów starożytnych
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza Przywitanie uczniów.
Sprawdzenie obecności.
Przedstawienie uczniom celów lekcji.
Zapisanie na tablicy tematu lekcji.
b. Faza realizacyjna
1. Wykład nauczyciela: Historia teatru zaczęła się w starożytnej Grecji. Przedstawienia wiązały się z corocznymi świętami na cześć boga Dionizosa. Były one częścią tych uroczystości, wiec Grecy traktowali uczestnictwo w nich jako obowiązek wobec bogów.
Wielkie Dionizje odbywały się na przełomie marca i kwietnia. Trwały sześć dni. Procesja z posągiem Dionizosa podążała trasą z Akropolu do Gaju Akademosa. Częścią tych uroczystości był agon. Rozpoczynał się czwartego dnia pochodu o świcie. Był to konkurs trzech dramaturgów, trwał trzy dni. W zawodach tych brali udział najsłynniejsi starożytni dramaturdzy.
2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat dyskusji. Jej tematem ma być ocena dramaturgów starożytnych i ich dzieł: Sofoklesa, Ajschylosa, Eurypidesa, Arystofanesa. Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów z j. polskiego o dramacie antycznym. Moderuje dyskusję tak, aby padały argumenty dotyczące cech dramatu antycznego i jego funkcji: mimesis, katharsis, zasady decorum, zasady trzech jedności, braku scen zbiorowych i krwawych,
zasady jedności estetyk, istnienia chóru. Uczniowie mają za zadanie wymienić tytuły dramatów oraz ich twórców, ocenić twórczość poszczególnych autorów pod kątem wspomnianych cech i funkcji dramatu. Mają także zwrócić uwagę na funkcjonowanie dramatów antycznych na scenach współczesnych teatrów.
3. Inscenizacja agonu. Nauczyciel rozdaje trzem ochotnikom wybrane fragmenty dramatów starożytnych. Mają je odczytać na forum klasy. Pozostali uczniowie zostają podzieleni przez nauczyciela na wzór publiczności agonu. W pierwszym rzędzie siedzą kapłani, w drugim – dziesięciu sędziów.
4. Następnie nauczyciel kontynuuje wykład. Lenaje to Małe Dionizje. Trwały przez cztery- pięć dni na przełomie stycznia i lutego. Grano wtedy komedie. Podczas obu świąt za obejrzenie przedstawienia nic się nie płaciło.
5. Nauczyciel wyświetla na rzutniku zdjęcie teatru starożytnego i opisuje poszczególne jego elementy: orchestrę (centralna część teatru, plac między sceną a widownią, na niej odbywały się występy, początkowo pełniła rolę proskenionu), skene (garderoba, tło do akcji dramatu), theatron (widownia), proskenion (odpowiednik dzisiejszej sceny). Nauczyciel wskazuje te elementy na zdjęciu.
O technice teatralnej można było przeczytać w „Onomastikonie” Polluksa. Opisuje on m.in.
machinę, na której pokazywali się bogowie, kiedy zamierzali z zaskoczenia zmienić bieg wydarzeń. Stąd wywodzi się znaczenie współczesnego powiedzenia „deus ex machina”, które określa niespodziewane rozwiązanie sytuacji.
6. Technika teatralna. Były różne sposoby prezentowania roli: deklamacje, melodeklamacje (partie solowe) i śpiew właściwy (partie chóru). Pierwszego aktora wprowadził na scenę Tespis, drugiego – Ajschylos, trzeciego – Sofokles. Aktorami byli wyłącznie mężczyźni, grali oni również role kobiece. Przewodnikiem chóru był koryfeusz. Elementy charakterystyczne dla kostiumu aktora starożytnego to: maska, chiton (peruka), koturny.
c. Faza podsumowująca Podsumowanie i ocena działań uczniów.
Sporządzenie notatki z lekcji.
Podziękowanie uczniom za udział w lekcji.
5. Bibliografia
Berthold M., Historia teatru, przeł. Żmij-Zielińska D., Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1980.
Kocur M., Teatr antycznej Grecji, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
Janusz–Sitarz A., Lekcje teatru, Znak, Kraków 1999.
Nicoll A., Teatr Grecki, [w:] tegoż, Dzieje teatru, przeł. Dębnicki A., PIW, Warszawa 1977.
Załączniki
a. Zadanie domowe
Napisz na następną lekcję wypracowanie na wybrany temat. Zwróć uwagę na formę pracy.
Pamiętaj, aby zajęła ona ok. jednej strony A4.
1. W jakim stopniu starożytne katharsis jest aktualne we współczesnym teatrze?
Rozprawka.
2. Czy współczesny teatr posługuje się zasadą mimesis? Rozprawka.
3. Jakie znasz najważniejsze inscenizacje dramatu antycznego lub przedstawienia nawiązujące do antyku w teatrze współczesnym? Oceń je.
4. Jakie elementy antycznego teatru (np. budowa, technika dialogowa itp.) funkcjonują do dziś?
