Ś wiat Z bóż

(1)

Ś ^wiat Z ^bóż

BIU

^L

E

^TYN

INFORM

^ACY

JN

^{Y KRA}

JO

^WE

J F

E

D

E

R

A

CJI

^P

RODU

^CE

NTÓ

^{W Z}

BÓ

Ż

Numer 31 Czerwiec 2016 Numer ISSN 1734-9575 Egzemplarz bezpłatny

Integrowana ochrona w magazynach

zbożowych

32 Kampania „Zboże smakuje i inspiruje”

podbija Polskę!

40 Wiadomości zbożowe ze świata

12 – wyniki testu fungicydowego

Ochrona kłosa

to walka o jakość

18

(2)

BIULETYN INFORMACYJN

(3)

Ś ^wiat Z ^bóż

BIULETYN INFORMACYJNY KRAJOWEJ FEDERACJI PRODUCENTÓW ZBÓŻ

czerwiec 2016

Członkowie wspierający:

Henryk Ordanik

tel. 502 608 085 woj. wielkopolskie, lubuskie, dolnośląskie Ryszard Szczukowski

tel. 601 830 309 woj. pomorskie, zachodniopomorskie Rafał Mładanowicz

tel. 608 755 255 woj. zachodniopomorskie, pomorskie i kujawsko-pomorskie

Krzysztof Bojar

tel. 601 276 156 woj. lubelskie, podkarpackie Jerzy Hławiczka

tel. 505 022 609 woj. opolskie, śląskie, małopolskie, świętokrzyskie

Joanna Tomaszewska

tel. 667 958 199 woj. mazowieckie, łódzkie, podlaskie, warmińsko-mazurskie

Leszek Bosek

tel. 663 763 467 woj. opolskie Kontakt w terenie:

Redakcja Redaktor naczelny Joanna Tomaszewska kom. 667 958 199

e.mail: redakcja@swiatzboz.pl www.swiatzboz.pl

Konsultanci naukowi dr Beata Michalska-Klimczak dr inż. Zuzanna Sawinska prof. dr hab. Marek Mrówczyński prof. dr hab. Jan Pawlak prof. dr hab. Czesław Szewczuk Skład i grafika

e-mail: magda@printomato.pl www.printomato.pl

Krajowa Federacja Producentów Zbóż ul. Szkolna 2/4 lok 418

00-006 Warszawa kom. 667 958 199 Marta Czaplikowska Asystentka Biura kom. 537 958 199 www.kfpz.pl e-mail: biuro@kfpz.pl

Za treść ogłoszeń, reklam i artykułów sponsorowanych redakcja nie odpowiada.

Drodzy Producenci, Czytelnicy,

To, że każdy rok jest inny, wiemy z doświadczenia. Zawsze pojawiają się wybryki na- tury, jednak w tym roku doświadczamy kumulacji ryzyka prowadzonej działalności.

Problemy z przezimowaniem, susza, która ma swój początek od jesieni 2015 roku, do- skwierające chłodne noce bardzo często z temperaturą do -5 ^oC, a do tego niska cena.

Czy to wszystko, co nas może spotkać w tym sezonie? Mam nadzieję, że tak, bo prze- cież kredyty same się nie spłacą, a w planach były kolejne inwestycje. Moje odczucia oraz przeczucia względem powyższych zjawisk przedstawiam w dalszej części „Świata Zbóż”.

Zapraszam także, jak co roku, na ważne wydarzenie przedżniwne, jakim jest Debata Przedżniwna organizowana w Ministerstwie Rolnictwa. W tym roku będzie ona wyjąt- kowa z powodu wspólnej organizacji z Krajowym Zrzeszeniem Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych. Serdecznie zapraszam na to wydarzenie 17 czerwca.

Z poważaniem,

Rafał Mładanowicz Prezes Krajowa Federacja Producentów Zbóż

(4)

W TYM NUMERZE:

O FEDERACJI

3 List prezesa KFPZ

5 Zaproszenie na Debatę Przedżniwną 6 Perspektywy na nowy sezon

7 Akt powołania do Rady Dialogu Społecznego w Rolnictwie

AKTUALNOŚCI

8 Konferencja Rolnictwo zrównoważone – moda czy konieczność?

8 Konferencja Zrównoważona koncepcja rozwoju obszarów wiejskich. Próba rozwiązania aktualnych problemów występujących w polskim rolnictwie 10 Cykl szkoleń nt. Technologii upraw zbóż

konsumpcyjnych

10 11 Aktualne zagadnienia dotyczące technologii produkcji oraz uprawy zbóż i rzepaku

RYNEK ZBÓŻ

12 Wiadomości zbożowe ze świata

16 Przegląd wiadomości z rynku wschodniego

AGROTECHNIKA

18 Ochrona kłosa to walka o jakość

18 26 Wysoka żyzność gleby gwarancją wysokich i stabilnych plonów

29 Liście zdrowe dzięki ochronie

32 Integrowana ochrona w magazynach zbożowych

32 37 Efektywność pracy i zbiory bez zakłóceń – rozmowa z prezesem zarządu

John Deere Polska

39 Zdrowa podstawa i liście zbóż kluczem do wysokich plonów

ŻYWIENIE

40 Kampania „Zboże smakuje i inspiruje” podbija Polskę!

41 Inspiracje na wakacje – przepisy

W tym wydaniu prezentujemy już ostatnią część wyników testu fungicydowego. Trzy lata doświadczeń, trójstronny projekt – ogromne zaangażowanie władz KFPZ, naukowców z UP oraz „Top Agrar Polska”. Udział właścicieli gospo- darstw z czterech województw, a w rezultacie wyniki, które pozwolą każdemu rolnikowi dobrać odpowiedni dla swo- jego regionu oraz uprawianej odmiany program ochrony.

Rozpoczęła się kolejna edycja programu „Zboże smakuje i inspiruje II” zapraszamy do śledzenia kampanii na blogu znajdującym się na stronie www.kfpz.pl, na którym znajdą Państwo najważniejsze działania związane z projektem.

Zachęcamy do śledzenia działalności KFPZ! Już wkrótce kolejne żniwa, a przed nimi prognozy, oczekiwania, kalkula- cje. Już dziś zapraszamy na Debatę Przedżniwną, podczas której zostanie przedstawiona aktualna sytuacja na rynku zbożowym, rzepaku oraz kukurydzy, a ich przedstawiciele omówią prognozy na najbliższe miesiące.

Joanna Tomaszewska Redaktor naczelna

(5)

Świat Zbóż nr 31

• 5

Zaproszenie na Debatę Przedżniwną

Program Debaty:

11.00–11.15 – Rozpoczęcie i przywitanie gości – Rafał Mładanowicz

11.15–11.35 – Wystąpienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pana Krzysztofa Jurgiela

11.35–11.45 – Podpisanie porozumienia Krajowej Federacji Producentów Zbóż i Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych ws. ścisłej współpracy w zakresie opiniowania, tworzenia i reprezentacji wspólnych interesów producentów rolnych

11.45–12.10 – Stan i prognoza zbiorów rzepaku w Polsce w 2016 roku – dr inż. Ewa Rosiak IERiGŻ–PIB 12.10–12.35 – Stan i prognoza zbiorów zbóż i kukurydzy w Polsce w 2016 roku – Wiesław Łopaciuk

IERiGŻ–PIB

12.35–12.50 – Największe w Europie doświadczenia fungicydowe – Zuzanna Sawinska UP w Poznaniu, Tomasz Czubiński „Top Agrar Polska”

12.50–13.10 – Przygotowania i oferta Elewarr Sp. z o.o. – Prezes Bogdan Drechna

13.10–13.25 – Przerwa kawowa

13.25–13.45 – Biodevas Labaratoires – Innowacje – Roman Guy i Dorota Skrzyniecka

13.45–14.00 – Aktualna sytuacja i prognoza producentów rzepaku w 2016 roku – Juliusz Młodecki Prezes KZPRiRB

14.00–14.15 – Aktualna sytuacja i prognoza producentów zbóż w 2016 roku – Rafał Mładanowicz Prezes KFPZ

14.15–14.30 – Aktualna sytuacja i prognoza producentów zbóż w 2016 roku – Stanisław Kacperczyk Prezes PZPRZ

14.30–14.45 – Aktualna sytuacja i prognoza producentów kukurydzy w 2016 roku – Tadeusz Michalski Prezes PZPK

14.45–14.50 – Podsumowanie i zakończenie – Rafał Mładanowicz

Krajowa Federacja Producentów Zbóż oraz

Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych mają zaszczyt zaprosić na DEBATĘ PRZEDŻNIWNĄ,

która odbędzie się 17 czerwca 2016 r.

w Sali Wzorcownia w budynku Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna 30, Warszawa

Prosimy o potwierdzenie obecności do dnia 13 czerwca 2016 r.

pod nr tel. 667 958 199, 537 958 199 lub e-mail: biuro@kfpz.pl

O FEDERACJI

(6)

Perspektywy na nowy sezon

Nikt, kto zajmuje się produkcją nie chce być zaskakiwany skrajnie negatywnie. To co obserwuję w ostatnich 4 latach w Polsce na większości areału uprawnego to loteria. Od 2 lat potężna susza glebowa na znaczącym areale produkcyjnym Polski powoduje w okresach maja/czerwca nawet kasację upraw roślinnych, a w tym roku już na początku maja w moim gospodarstwie żyto ozime schło w oczach, utrata plonu rzę- du 30%, wolę nie przypominać sobie co działo się w czerwcu poprzednich lat. Czy możemy temu zaradzić? Przecież nie bę- dziemy nawadniać zbóż w Polsce – w obliczu nowego Prawa Wodnego to bankructwo w jeden sezon.

Według mnie, w Polsce za mało mówimy o dobrej agro- technice, o uproszeniach w uprawie pod kątem nie prze- suszania gleby, za mało wiemy o budowaniu odpowiedniej struktury gleby, za bardzo idziemy w kierunku zbyt wysokich nakładów ponoszonych na produkcję bezpośrednią w polach.

Przypuszczam, że niektórzy czytający ten artykuł będą mieli uśmiech na twarzy, bo nie do końca może zauważyli ten problem, w Polsce za mało uwagi poświęcamy temu co jest naj- ważniejsze – GLEBIE!

Co oczywiście nie oznacza, że trzeba stosować „wynalaz- ki” doglebowe, które często kosztują bardzo dużo, nie mamy w Polsce już takich ilości nawozów naturalnych wnoszących masę organiczną, potęgującą rozwój życia biologicznego w glebie, ale poszerzanie wiedzy z zakresu stosowania wsiewek, poplonów wielogatunkowych, odpowiednie zagospo- darowanie resztek pożniwnych, prawidłowy płodozmian to są zagadnienia, które powinny zostać przez nas w bardzo szyb- kim tempie zgłębione. Nie zgodzę się z Prof. Grzebiszem, że głupotą jest stosowanie wsiewek i poplonów. Nie muszę posia- dać tytułu profesora, wystarczy mi podstawowy tytuł nauko- wy i doświadczenie, aby to potwierdzić. Według naukowców, gleby uprawiane poniżej IV B klasy bonitacji powinny zostać zalesione. I tu właśnie pojawia się przykład setek gospodarstw rolnych w Polsce, które pomimo problemów tzn. bonitacji na poziomie V klasy i słabszej potrafią uzyskać plony większe niż gospodarstwa posiadające bonitację znacznie wyższą, nawet w tak trudnych lata ostatnie. Gdzie tkwi problem? W świa- domości i braku wiedzy, braku chęci jej zgłębiania, przecież łatwiej jest kupić nowy ciągnik, kombajn, niż zmienić mocne przyzwyczajenie produkcyjne – pszenica po pszenicy i pszenica, no czasami rzepak, albo kukurydza od 15 lat. Dokąd to może doprowadzić?

Wielu już dzisiaj ma ten problem, jednak najłatwiej jest nam zwalić to wszystko na brak deszczu. Czy wiecie jaką ma- cie zawartość próchnicy w glebie, czy wiecie coś o życiu bio- logicznym we własnej ziemi, przecież gleba w produkcji to jak olej w silniku, im lepszy tym mniejszy koszt jego remontu. Ja- sne, że dobry olej więcej kosztuje, jednak w rozbiciu na prze- jechane kilometry? Wiele osób na naszych szkoleniach, które

organizujemy w Polsce staramy się uczulić na fakt budowania potencjału plonotwórczego w glebie. Według mnie, gleba to nawet 70% sukcesu w uprawie, oczywiście to miażdżące pozo- stałe czynniki, wpływ ma odmiana, rodzaj stosowanych nawo- zów i ich chemiczna aktywność i przyswajalność, rodzaj stosowanych pestycydów (a w obliczu najbliższych planów Komisji Europejskiej ich mniejsza dostępność) i substancji aktywnych, bardzo często stosujemy błędnie dobrane substancje w złym okresie rozwoju rośliny, lub nawet w przypadku braku wystę- powania z powodu złego rozpoznania patogenu, to wszystko powoduje ogromne obciążenie finansowe prowadzonej produkcji.

Tylko kilka osób w Polsce wskazuje na coraz częściej wy- stępujący symptom odporności chwastów i chorób na dostęp- ne substancje aktywne, dlatego jako organizacja producen- tów, sami podejmujemy wyzwanie i w tym celu rozpoczynamy w tym roku doświadczenia mające na celu pokazanie odpor- ności grzyba rodzaju Fusarium na substancje aktywne w Pol- sce. Doświadczenie obejmuje całą Polskę i już za kilka miesię- cy będziemy posiadali bardzo ważne informacje pozwalające na podejmowanie lepszych decyzji względem stosowania fun- gicydów.

Zakończone także w tamtym roku nasze doświadczenia fungicydowe trwające 3 lata, na areale 100 ha pszenicy w 4 lo- kalizacjach Polski, największe takie doświadczenia niezależ- ne w Europie, były wstępem przedstawiania producentom kierunków wprowadzania oszczędności w produkcji. Moim marzeniem jest stworzenie prawdziwego doświadczalnictwa w Polsce, niezależnego, które da nam wszystkim co roku por- cję bezcennych i bezpłatnych informacji praktycznych. Czy to się uda? Zapraszam Was wszystkich do aktywności i przy- łączania się do organizacji producentów, bo do tego jesteśmy powołani, im nas jest więcej tym większa nasza siła i możli- wości. Inwestując samemu tysiące złotych w badania co mo- żemy sprawdzić? A inwestując kilkaset złotych przez kilka tysięcy rolników daje kwotę setek tysięcy złotych, która pozwala na prowadzenie doświadczeń profesjonalnych, angażo- wanie przedstawicieli nauki, studentów, którzy po ukończe- niu studiów już będą mieli bardzo dobry start jako doradcy, przedstawiciele handlowi, a jak to mówi jeden z moich bardzo dobrych kolegów „listonoszów”, którzy jeżdżą po gospodarstwach i rozwożą cenniki albo uprawiają karierę telemarkete- rów – Jeżeli nie zrobimy tego sami, nikt za nas tego nie zrobi.

Zapraszam do współpracy i życzę udanych żniw.

Rafał Mładanowicz Prezes KFPZ

To że produkcja roślinna w Polsce od kilkunastu lat rokrocznie nas zaskakuje i co najdziwniejsze skrajnie

to już normalna sprawa, jednak czy do tego można się przyzwyczaić?

(7)

Świat Zbóż nr 31

• 7

O FEDERACJI

Akt powołania do Rady Dialogu Społecznego w Rolnictwie

24 maja 2016 r z udziałem ministra rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztofa Jurgiela oraz podsekretarza stanu Rafała Romanowskiego odbyło się inauguracyjne posiedzenie Rady Dialogu Społecznego w Rolnictwie.

Rada jest organem pomocniczym MRiRW. Głównym jej zadaniem będzie prowadzenie dialogu pomiędzy Ministrem Rolnictwa a organizacjami rolniczymi.

W jej skład wchodzą przedstawiciele branżowych organizacji sektora rolno-spożywczego, związków zawodowych rolników indy- widulanych i społeczno-zawodowych organizacji rolników oraz samorządu rolniczego.

Podczas posiedzenia minister rolnictwa powołał Prezesa Krajowej Federacji Producentów Zbóż Rafała Mładanowicza do Rady Dialogu Społecznego w Rolnictwie.

J.T

(8)

Konferencja Rolnictwo zrównoważone – moda czy konieczność?

16 marca 2016 r. w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się konferencja Polskiego Stowarzyszenia Rolnictwa Zrównoważonego ASAP pod tytułem Rolnictwo zrównoważone – moda czy konieczność?

W spotkaniu brał udział przedstawiciel Zarządu ASAP Pan Jarosław Wańkowicz, Pan Dr Jerzy Próchnicki oraz praktycy, którzy posiadają gospodarstwa, w których jest wprowadzone rolnictwo zrównoważone.

Konferencja Zrównoważona koncepcja rozwoju obszarów wiejskich. Próba rozwiązania aktualnych problemów występujących w polskim rolnictwie

5 maja odbyła się w Sejmie RP konferencja Zrównoważonej koncepcji rozwoju obszarów wiejskich. Próba rozwiązania aktualnych problemów występujących w polskim rolnictwie.

Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego powstało w 2014 r. z inicjatywy czterech firm. Stowarzyszenie jest nieko- mercyjną grupa osób oraz firm reprezentujących różne branże łańcucha wartości produkcji żywności.

Spotkanie miało wyjaśnić, czym jest rolnictwo zrównowa- żone i jakie są główne jego zasady. Wyjaśniono, iż rolnictwo zrównoważone to sposób produkcji gwarantujący godziwe wy- nagrodzenie dla rolnika, dbający o środowisko naturalne oraz rozwijający i realizujący potrzeby społeczne. Do podstawowych zasad tego typu gospodarowania zalicza się:

• dbałość o glebę poprzez zapobieganie erozji, systematyczne analizy gleby, jak również poprawę jej produktywności,

• stosowanie nawożenia zgodnie z planem nawozowym stwo- rzonym dla danego gospodarstwa,

• przestrzeganie zasad integrowanej produkcji,

• wspieranie lokalnych inicjatyw,

• rozwój poprzez dzielenie się wiedzą oraz doświadczeniem,

• przestrzeganie zasad BHP,

• dbanie o rachunek finansowy gospodarstwa.

Założenia ASAP opierają się na trzech filarach:

1. Misji, czyli wspierania rozwoju rolnictwa zrównoważonego na obszarach wiejskich,

2. Wizji, polegającej na tym, że stowarzyszenie chce być trwałym źródłem wiedzy o zasadach rolnictwa zrównoważonego, 3. Strategii, poprzez rozwijanie standardu produkcji rolnej i roz-

woju kompetencji rolników.

Stowarzyszenie ASAP przekonuje, że rolnictwo zrównoważo-

ne możliwe jest w każdym gospodarstwie. Niemniej jednak wymaga długiego okresu przystosowawczego oraz wszechstronne- go rozwoju rolników. Stowarzyszenie pomaga w tym m.in. dzięki identyfikacji potrzeb rozwojowych oraz szkoleniom i audytom dopasowanym do indywidualnych potrzeb.

W ramach działań statutowych ASAP współpracuje z gospo- darstwami rolnymi, które zdecydowały się na wprowadzenie zrównoważonej produkcji rolnej. Odbywa się to poprzez zadekla- rowanie współpracy, audyt gospodarstwa oraz działania wspiera- jące.

M.CZ

Spotkanie zorganizowano pod patronatem Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Moderatorem konferencji był Pan Jarosław Sa- chajko – przewodniczący ww. Komisji. Na początku przemó- wienie wygłosił Pan Jacek Bogucki zaznaczając, iż konferencja ma dwa główne cele: przedstawić problemy w rolnictwie Komi- sji Sejmowej oraz spróbować znaleźć rozwiązania poruszanych tematów. Dodatkowo przedstawiono działania Ministerstwa Rolnictwa w zakresie ustawodawczym.

Następnie przedstawiciele stowarzyszeń, organizacji, in- stytutów oraz związków wygłosili referaty. Poruszane tematy zostały dużo wcześniej zgłoszone i zaakceptowane przez Ko-

misję, a każdy z prelegentów miał pięć minut na przedstawienie swojej tematyki. W trakcie prezentacji omówiono następujące kwestie:

Czynniki ograniczające wzrost opłacalności produkcji rolnej – Wiktor Szmulewicz, KRIR

Sprzedaż bezpośrednia i sprzedaż lokalna – sytuacja obecna i jej konsekwencje. Propozycja rozwiązań

– Joanna Dal, Stowarzyszenie Przy Granicy Skażenie ukryte w żywności

– Lena Huppert, Fundacja Wspierania Rozwoju Kultury i Społe- czeństwa Obywatelskiego QLT

(9)

AKTUALNOŚCI

Świat Zbóż nr 31

• 9

Deregulacja Rynków Rolnych – Anna Bednarek, BEST PROEKO

Siny płyn zwany mlekiem. Prawdziwe mleko czy niebezpieczna imitacja

– sir Julian Rose, Prezes Międzynarodowej Koalicji dla Ochrony Polskiej Wsi – ICPPC

Lina ratunkowa dla Polski – Wieś – Jadwiga Łopata, ICCPC

Aktualne problemy lekarzy weterynarii – Jacek Łukaszewicz, KRL-W

Diagnoza stanu polskiego sektora cukrowniczego

– Michał Gawryszak, Dyrektor Biura Związku Producentów Cukru w Polsce

Aktualne problemy branży szkółkarskiej

– Grzegorz Falkowski, Związek Szkółkarzy Polskich

Wstrząsające informacje o degradacji gleb i upadku gospo- darstw rolnych, a strategiczne bezpieczeństwo żywnościowe Polski

– Jacek J. Nowak

Sposób zagospodarowania zalegającej biomasy z uwzględnie- niem wykorzystania popiołów w nawożeniu

– Wiktor Wojtyś, EKOMASZ

Każdy z prelegentów miał tylko pięć minut na przedstawienie swojej prezentacji i nakreślenie problemów, z jakimi boryka się dana branża.

Pierwszy z tematów opisywał czynniki ograniczające wzrost opłacalności produkcji rolnej, takie jak: susza, wymarznięcia, jak również omówiono kwestie systemu ubezpieczeń w rolnictwie, prawa łowieckiego, prawa wodnego, skrócenia łańcucha dostaw, ułatwienia sprzedaży bezpośredniej czy doradztwa rolniczego.

Kolejna prezentacja dotyczyła sprzedaży bezpośredniej i lo- kalnej. Poruszano tu problem ustaw m.in. o zmianie ustawy o po- datku dochodowym czy rozporządzenie MRiRW z 30.09.2015 r. ws.

wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodze- nia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej.

W związku z tym zaproponowano rozwiązania tych problemów poprzez projekt ustawy o sprzedaży żywności przez rolników, a także zmianę innych ustaw, które zostały opracowane w porozumieniu

z rolnikami. Postulowano by postawić na tradycyjne i ekologiczne rolnictwo rodzinne.

Z kolei Pan Jacek J. Nowak wygłosił referat nt. pogarszającego się stanu gleby na świecie. Przytoczono prognozy FAO z grudnia 2014 r. pokazujące, że tempo degradacji gleby jest duże i jeśli bę- dzie kontynuowane, rolnictwu pozostanie go tylko na 60 lat.

W związku z powyższym by chronić podstawowe miejsce pracy rolnika należy jak najszybciej wprowadzić :

• ustawę o sprzedaży żywności przez rolników,

• zakaz używania herbicydów w szczególności na bazie glifosatu,

• znaczne ograniczenia w stosowaniu wyrobów chemii przemy- słowej,

• nawożenie organiczne i kompleksową politykę rolną, a także działania na rzecz odzyskania kontroli nad przetwórstwem rolno-spożywczym i rynkiem wewnętrznym,

• odzyskać kontrolę nad nasiennictwem, usuwając przepisy zmniejszające wprowadzenie do obrotu materiału siewnego odmian lokalnych i regionalnych.

Następnie przystąpiono do dyskusji, w której mogli się wy- powiedzieć zaproszeni goście. W panelu dyskusyjnym poruszono wiele ważnych i kontrowersyjnych kwestii. Najważniejsze tematy dotyczyły:

• ustawy paszowej, a w związku z tym zmian wchodzących z dniem 1 stycznia 2017 r.,

• prawa wodnego i konsekwencji jakie to będzie miało dla rolnictwa w Polsce,

• ograniczeń wydawanych przez UE w używaniu substancji czyn- nych m.in. zakazu stosowania zapraw neonikotynoidowych,

• ryzyko jakie niesie ze sobą umowa handlowa TIPP,

• problem dyrektyw ustanawianych w UE, które nie wspierają rolnictwa, a także niskiej skuteczności Polski w obronie branży rolno-spożywczej na arenie europejskiej,

• zagrożenia związane z budową farm wiatrowych.

To tylko niektóre tematy jakie udało się przedstawić na konferencji i ważne dla całej branży rolniczej. Założeniem jest cykl takich spotkań, odbywających się co kwartał, na których będą omawiane różne aspekty i problemy rolnictwa w Polsce.

M.CZ

Kontakt: 782 289 946 dorota@biodevas.fr

Mn B

Zn Si

Cu Mo

S

(10)

Cykl szkoleń nt. Technologii upraw zbóż konsumpcyjnych

Już po raz kolejny Krajowa Federacja Producentów Zbóż zorganizowała cykl szkoleń nt. Technologii upraw zbóż konsumpcyjnych wykorzystując finansowanie z Funduszu Promocji Ziaren Zbóż

i Przetworów Zbożowych. Szkolenia miały charakter ogólnopolski i obejmowały obszar pięciu

lokalizacji w kraju: Pszczyna (16.02), Kwidzyn (18.02), Strzelno (19.02), Skrzynki (23.02), Zamość (26.02).

Stowarzyszenie jest niekomercyjną grupą osób oraz firm reprezentujących różne branże łańcucha wartości produkcji żywności.

Ochrona fungicydowa zbóż konsumpcyjnych

Jest tematem przewodnim wielu konferencji organizowanych przez KFPZ, a wynika to z tego, iż mamy czym się pochwa- lić. Od trzech lat we współpracy z dr. Zuzanną Sawińską z UP w Poznaniu oraz z Panem Tomkiem Czubińskim „Top Agrar Polska” prowadziliśmy niezależne badania testów fungicydowych. (Ostatnie podsumowania znajdą Państwo w tym numerze, str. 18 i 29).

Dr Zuzanna Sawinska wraz z Tomkiem Czubińskim podczas swoich prelekcji dokonali podsumowania doświadczeń – Wiel- kiego testu fungicydowego. Dr Sawinska przedstawiła również prognozy na nadchodzący sezon, przestrzegała przed chorobami, które mogą się pojawić w tym sezonie. Warunki jesienią i podczas zimy sprzyjały infekcjom powodowanym szczegól- nie przez sprawców fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i ko- rzeni. Wykłady cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród uczestników. Była to również okazja do wymiany poglądów i doświadczeń związanych z uprawą zbożową.

Wpływ nawożenia mikroelementami na jakość i plon zbóż konsumpcyjnych oraz ich formy

To temat przewodni wykładów Prezesa KFPZ Rafała Mładano- wicza. Mówił o glebie, jako podstawie dobrego plonu, o po- trzebie badania gleby nie tylko na makroskładniki, ale też mikroelementy. O tym jak często rolnicy zapominają, iż odpowiednie pH gleby w granicach 6,5-6,8 jak i warunki stosowania – wieczór lub noc wpływają na jakość i wydajność plo- nów. Spotkania z rolnikami były również okazją do omówienia aktualnej sytuacji na rynku zbożowym oraz przedstawienia prognozy na przyszłe lata. Uważa on iż ceny zbóż uwarunko- wane są cenami ropy naftowej. Niezbędne będzie szukanie oszczędności przy produkcji roślinnej.

Znaczenie szkodników i ich wpływ na plon i jakość zbóż konsumpcyjnych

W tym roku do grona wykładowców zaprosiliśmy również dr.

Grzegorza Pruszyńskiego z Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Po- znaniu. Przedstawił znaczenie szkodników oraz ich wpływ na plon i jakość zbóż konsumpcyjnych. Zwrócił uwagę na ochronę owadów pożytecznych, takich jak biedronki, złotooki i bzygo- wate, która jest bezinwestycyjną metodą zwiększania plonów.

Szkodniki szczególnie wpływające na zboża to m.in. mszyce, skrzypionki, łokaś garbatek, nałanek-kłosiec oraz pluskwia- ki, takie jak lednica zbożowa i żółwinek zbożowy. Jedną z naj- gorszych mszyc jest czeremchowo-zbożowa. Jest to gatunek, który wytwarza formy żerujące na zbożach do samej zimy.

Mszyce te przenoszą chorobę wirusową tzw, żółtą karłowatość różnych gatunków zbóż. Zboża ozime natomiast zagrożone są przez śmietkę kiełkówkę i ploniarkę zbożówkę.

Wpływ regulatorów wzrostu na jakość i plon zbóż konsumpcyjnych

Temat ten przedstawiony został przez dr. Łukasza Sobiecha z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Na naszym rynku znajduje się 46 preparatów w uprawie pszenicy ozimej. W ich skład wchodzi 5 różnych substancji: chlorek chloromekwatu (CCC), trineksapak etylu, chlorek mepikwatu, proheksadion wapnia i etefon. Jednak istotne jest nie tylko to, jaka substan- cja wchodzi w skład środka, ale jej koncentracja i składniki dodatkowe, jak rozpuszczalniki, nośniki i adiuwanty. Podczas wykładu padło jeszcze kilka innych zagadnień, pytań i odpo- wiedzi dotyczących stymulatorów. Jak uzyskać najwyższą sku- teczność preparatu powschodowego? Czy regulatory wpły- wają na system korzeniowy? Czy regulatory wzrostu wpływają na plon? Tegoroczna edycja szkoleń cieszyła się dużym za-

Fot. 1. Prezes KFPZ Rafał Mładanowicz Fot. 2. Uczestnicy szkolenia w Zamościu

(11)

AKTUALNOŚCI

Świat Zbóż nr 31

• 11

Aktualne zagadnienia dotyczące technologii produkcji oraz uprawy zbóż i rzepaku

11 lutego 2016 roku odbyła się konferencja pt: Aktualne zagadnienia dotyczące technologii produkcji oraz uprawy zbóż i rzepaku organizowana przez PODR w Gdańsku, Oddział Stare Pole. KFPZ objął swoim patronatem to wydarzenie.

Konferencja skierowana była głównie do indywidualnych gospodarstw rolnych, grup producentów zajmujących się pro- dukcją zbóż i rzepaku z obszaru Żuław i Powiśla.

Na specjalne zaproszenie odpowiedział Prezes Krajowej Fe- deracji Producentów Zbóż Pan Rafał Mładanowicz, który swoją prelekcją o aktualnej sytuacji na rynku zbóż otworzył spotkanie. Przedstawił również znaczenie „Wielkiego testu fungicydowego” z perspektywy ekonomicznej jak i agrotechnicznej.

Dr hab. inż. Karol Kotwica z UTP Bydgoszczy przedstawił

„Efekty produkcyjne nawożenia słomą”. Natomiast o diagno- styce chwastów jednoliściennych w uprawach pszenicy i rzepaku mówiła dr. Kinga Treder z UWM Olsztyn.

Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem. Na spotkanie przybyło ok. 180 zaproszonych gości.

J.T

interesowaniem. Była to kolejna okazja do przedstawienia aktualnych tendencji, prognoz oraz problematyki związanej z uprawą roślinną. Nie można mówić o tym, że uprawa roślin zbożowych wymaga jednej recepty. Tak nie jest. Istnieje wiele warunków do spełnienia, aby uzyskać jak najlepszy plon. Cie-

szymy się, że nasze szkolenia mogły przybliżyć, przypomnieć bądź uporządkować wiedzę z zakresu technologii uprawy zbóż słuchaczom, którzy tak licznie przybyli na prelekcje.

J.T

(12)

PRODUKCJA ZBÓŻ – ŚWIAT

W kwietniowym raporcie Departamentu Rolnictwa Stanów Zjed- noczonych (USDA):

Produkcja pszenicy w sezonie 2015/16 prognozowana jest na 733,1 mln ton. W sezonie 2014/15 produkcja została oszacowana na 725,4 mln ton wobec 714,9 mln ton sezon wcześniej.

Produkcja zbóż paszowych w sezonie 2015/16 prognozowana jest na 1261,6 mln ton. W sezonie 2014/15 oceniono na 1303,4 mln ton wobec 1279,7 mln ton w poprzednim sezonie.

Produkcja jęczmienia w sezonie 2015/16 prognozowana jest na 147,2 mln ton. W sezonie 2014/15 została oszacowana 141,1 mln ton wobec 144,2 mln ton sezon wcześniej.

Produkcja owsa w sezonie 2015/16 prognozowana jest na 22,2 mln ton. W sezonie 2014/15 produkcja została oszacowana na 22,4 mln ton wobec 23,5 mln ton sezon wcześniej.

Produkcja żyta w sezonie 2015/16 prognozowana jest na 12,1 mln ton. W sezonie 2014/15 produkcja została oszacowana na 14,5 mln ton wobec 15,7 mln ton sezon wcześniej.

Raport Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) podniósł prognozę zapasów zbóż w skali świata na koniec bieżącego sezonu – zbóż ogółem z wcześniejszych 571,18 mln ton do 574,54 mln ton (562,09 mln ton sezon wcześniej), pszenicy – z 237,59 mln ton do 239,26 mln ton (214,8 mln ton w sezonie 2014/15) i zbóż paszowych z 243,08 mln ton do 245,12 mln ton (243,68 mln ton sezon wcześniej). W kolejny sezon wej- dziemy więc z wysokim poziomem rezerw zbożowych na świecie.

Będzie to jeden z istotnych czynników po stronie podażowej bi- lansu, wpływający na kształtowanie się cen zbóż w nadchodzą- cym sezonie.

Jak przewiduje ostatnia prognoza USDA, światowe dostawy zbóż paszowych w sezonie 2015/2016 będą niższe niż w po- przedniej prognozie. Światowe dostawy w stosunku do prognozy z marca zostały zredukowane o 1,6 mln ton do 1,504 mld ton.

Znaczna część spadku spowodowana jest niższymi zapasami po- czątkowymi kukurydzy w Brazylii oraz obniżeniem prognozy produkcji kukurydzy w RPA o 0,5 mln ton i na Filipinach o 0,3 mln ton oraz prosa w Indiach o 0,3 mln ton. Globalne zużycie zbóż paszowych ma wzrosnąć o 0,5 mln ton do 1,262 mld ton przez wyższe zużycie kukurydzy w Indiach i RPA i jęczmienia w Chinach, przy spadku zużycia kukurydzy w Wenezueli. Prognoza światowego importu zbóż paszowych została podniesiona o 0,4 mln ton do 160, 69 mln ton. Wzrośnie import kukurydzy przez RPA, Filipiny i Meksyk, a jęczmienia przez Chiny. Niewielka redukcja importu kukurydzy dotyczyć będzie Indonezji i Wenezueli. Spodziewane światowe zapasy końcowe zbóż paszowych w sezonie 2015/2016 zostały zmniejszone o 0,1 mln ton.

Jak podaje USDA, amerykańscy rolnicy obsiali kukurydzą 13%

całego zakładanego areału, wobec 4% w poprzednim tygodniu i 8% średnio w okresie ostatnich pięciu lat (dla tego okresu).

Kondycja pszenicy ozimej (na dzień 17 kwietnia br.) była lepsza

niż przed rokiem. Odsetek upraw, których stan został oceniony na dobry lub bardzo dobry wyniósł 57%, w porównaniu do 42%

w analogicznym okresie ubiegłego roku. Postępy zasiewów pszenicy jarej są również lepsze niż rok wcześniej – 27% prognozo- wanego areału wobec 13% w poprzednim tygodniu i 19% średnio dla tego okresu w ostatnich pięciu latach. Podobnie szybsze jest tempo siewów jęczmienia jarego. W rozpatrywanym tygodniu ob- siano jęczmieniem jarym 13% przewidywanej powierzchni wobec 19% rok wcześniej i 26% średnio w okresie ostatnich pięciu lat.

W kwietniowym raporcie Międzynarodowa Rada Zbożowa (IGC) podwyższyła prognozę światowych zbiorów zbóż w sezonie 2016/17 z poprzednich 1 997 mln ton do 2 006 mln ton, uwzględ- niając spodziewany wzrost produkcji kukurydzy – z 993 mln ton do 998 mln ton, głównie ze względu na oczekiwane zwiększenie zbiorów w Ameryce Południowej oraz pszenicy – z 713 mln ton do 717 mln ton. Wzrost produkcji w krajach Ameryki Łacińskiej jest nadal spodziewany pomimo obaw, które pojawiły w ostatnim czasie. W Argentynie związane są one z odnotowywanymi desz- czami powodującymi opóźnienia żniw. Z kolei przedłużająca się susza w Brazylii może oznaczać pogorszenie plonowania. W przypadku pszenicy prognozy są nadal dobre – dodatnia korekta z 713 mln ton do 717 mln ton. Uwzględnia ona korzystne warunki pogodowe poprawiające perspektywy zbiorów w Unii i Rosji. Prognoza globalnego spożycia została nieznacznie skorygowana w górę do 2000 mln ton. Podwyższono także prognozę zapasów na koniec sezonu o 7 mln ton do 472 mln ton, tj. o 6 mln ton więcej w ujęciu rok do roku, ze względu na znaczne rezerwy Chin. Przewidywa- ny eksport zbóż został nieznacznie podniesiony w porównaniu z prognoza z poprzedniego miesiąca, nadal jednak oznacza to wynik o 8 mln ton mniejszy niż sezon wcześniej, częściowo ze względu na spodziewany, zredukowany import ze strony Chin.

Pierwsze prognozy FAO dotyczące zbóż w sezonie 2016/2017 wskazują na równowagę między światową produkcją zbóż i za- potrzebowaniem na nie. Według FAO, światowa produkcja zbóż w sezonie 2016/2017 powinna wynieść 2,521 mld ton wobec 2,525 mld ton w sezonie 2015/2016. Spadek ten wynika przede wszystkim z oczekiwanych niższych światowych zbiorów pszenicy, które mają wynieść 712,7 mln ton wobec 731,0 mln ton w sezonie 2015/2016. Spadek zbiorów pszenicy ma nastąpić na skutek mniejszych zbiorów we Francji i na Ukrainie, UE i w Maroku.

Większe zbiory dzięki nieco większym plonom mają być w Chi- nach. Pierwsza prognoza FAO dotycząca światowych zbiorów zbóż paszowych w sezonie 2016/2017 mówi o 1,313 mld ton, czyli o 11 mln ton albo 0,8 proc. większych niż w sezonie 2015/2016.

Zbiory tych zbóż mają być większe w związku z wyższymi świa- towymi zbiorami kukurydzy, która stanowi prawie ¾ światowej produkcji zbóż paszowych. Zbiory kukurydzy mają wzrosnąć o 11,5 mln ton, czyli o 1,1 proc. do 1,014 mld ton. Wzrost zbiorów kukurydzy nastąpi przede wszystkim dzięki większemu areało- wi jej uprawy w USA. Większe zbiory kukurydzy zrekompensują spadek światowych zbiorów jęczmienia i sorgo. Światowe zapasy

(13)

RYNEK ZBÓŻ

Świat Zbóż nr 31

• 13

końcowe zbóż według pierwszej prognozy FAO wyniosą prawie 611 mln ton, czyli o 3,9 proc. albo 25 mln ton mniej niż w sezonie 2015/2016., ale 20,5 proc. powyżej historycznie najniższego stanu w sezonie 2007/2008. Zapasy pszenicy mogą spaść o około 11 mln ton do 193,7 mln ton. Stać się to ma przede wszystkim w związku ze zmniejszeniem zapasów w Rosji i na Ukrainie. Przewidywany jest również spadek zapasów końcowych kukurydzy o 11 mln ton do około 205 mln ton w porównaniu z sezonem 2015/2016. W sezonie 2016/2017 spodziewany jest spadek światowego handlu zbożami do 365,1 mln ton, czyli o 5 mln ton, albo 1,4 proc. przede wszystkim z powodu mniejszego popytu ze strony importerów, którzy zgromadzili duże zapasy lub oczekują dużych zbiorów.

Spadek w handlu wynika przede wszystkim z obniżonych zaku- pów zwłaszcza jęczmienia i sorgo przez Chiny. Globalny handel pszenicą w sezonie 2016/2017 przewidziany jest na 153 mln ton, czyli o 1 mln ton albo 0,7 proc. więcej niż poprzednim sezonie.

Prognoza mówi o światowym handlu zbożami paszowymi w sezonie 2016/2017 na poziomie 168 mln ton, czyli o 5,3 mln ton, albo 3,1 proc. mniejszym niż w poprzednim sezonie. Handel kukury- dzą prognozowany jest na poziomie 129 mln ton, czyli o 0,4 proc.

mniejszym.

W kwietniowym raporcie Strategie Grains podwyższył po- przednią prognozę tegorocznych zbiorów pszenicy miękkiej biorąc pod uwagę korzystne warunki pogodowe z 143,6 mln ton do 144,7 mln ton. Oznacza to jednak w dalszym ciągu zbiory o 4% niższe w ujęciu rok do roku. Korekta uwzględnia oczekiwania wyższego plonowania, co przełoży się na poprawę zbiorów przede wszystkim w Niemczech, Francji, Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii – łącznie o 800 tys. ton, a także w Austrii, Szwecji, na Wę-

grzech, w Czechach i Słowacji – łącznie o 400 tys. ton. Poza tym francuska firma analityczna podwyższyła przewidywaną produk- cję jęczmienia w Unii do 60,5 mln ton z poprzednich 60,1 mln ton.

Tak więc obecna prognoza dla tego gatunku jest bardzo zbliżona do zeszłorocznego wyniku w wysokości 60,8 mln ton.

W okresie ostatniego miesiąca odnotowano sprzyjające warunki pogodowe dla upraw zbożowych, w tym opady deszczu, nieznacznie niższe od średniej temperatury w zachodniej Euro- pie i wyższe od przeciętnej temperatury na wschodzie. Kondy- cja zbóż w UE jest generalnie dobra, z perspektywami dobrych plonów głównie we Francji, Niemczech oraz krajach położonych w środkowej i południowo-wschodniej części Europy. Sytuacja jest również zadowalająca w takich krajach jak Hiszpania, Włochy i kraje bałtyckie. Pewna doza niepewności pozostaje natomiast w przypadku upraw zbożowych w Polsce i Skandynawii. W więk- szości zasiewy jęczmienia jarego w Unii zostały już ukończone, wyjątkiem są kraje północnej Europy. Siewy kukurydzy rozpoczę- to w kwietniu na południu i w środkowej części Europy, w tym we Francji. Strategie Grains skorygowała prognozę tegorocznych zbiorów tego gatunku w Unii o 500 tys. ton do 63,4 mln ton, uwzględniając przede wszystkim rewizje szacunków areału w Niemczech, Grecji, Polsce, Chorwacji i Rumunii. Pomimo to prognozowane zbiory są w dalszym ciągu o 11% powyżej ubiegło- rocznego wyniku.

Dzięki łagodnej zimie uprawy pszenicy w Unii Europejskiej są w dobrym stanie,. Zapowiada się urodzaj, jednak poniżej ubie- głorocznego rekordu. Są wyjątki. Pewne problemy występują w Polsce. Plantacje pszenicy we Francji są w dobrej kondycji, na co złożyła się korzystna aura wiosną, łagodna zima i deszcze od-

(14)

notowane w ostatnim czasie. Areał pszenicy miękkiej jest najwyż- szy od 80 lat w wysokości 5,2 mln ha. Według Strategie Grains, Francja zbierze 39 mln ton pszenicy miękkiej, ODA ocenia je na 38,5 mln ton. Obie prognozy są mniejsze od ubiegłorocznego rekordowego wyniku wynoszącego ponad 40 mln ton. Zbiory pszenicy w Niemczech są obecnie prognozowane na 26,1 mln ton, tj. o 1,7% mniej w porównaniu z ubiegłorocznym rekordem.

Jest to jednak więcej w porównaniu ze średnią z okresu ostatnich pięciu lat wynoszącą 25 mln ton. Podobnie w Wielkiej Brytanii, zajmującej trzecią pozycję w unijnej produkcji pszenicy zwyczaj- nej. Według ADAS, brytyjska pszenica ozima rozwija się w nor- malnym tempie. Natomiast w Polsce uprawy pszenicy ucierpiały w wyniku epizodów mrozu w I kwartale br., może to skutkować koniecznością przesiewów pszenicy ozimej na powierzchni obej- mującej około 7-8% upraw – oceniają analitycy Sparks. Nieoficjal-

ne prognozy zbiorów pszenicy w Polsce wynoszą obecnie około 11,2 mln ton, tj. o 4% mniej niż przed rokiem.

Unijny zespół monitorujący stan upraw Mars, w ostatni wto- rek podniósł prognozę średnich plonów w UE do 6,11 ton z ha z 5,96 t∙ha^-1 we wcześniejszym raporcie. Obecne oszacowanie jest o 4,9% wyższe od średniej z ostatnich pięciu lat. Poza tym podwyższona została prognoza plonowania jęczmienia – z poprzednich 5,82 t∙ha^-1 do 5,97 ton/ha. Oznaczałoby to plony tego gatunku o 7% przekraczające średnią pięcioletnią. Natomiast w przypadku kukurydzy dokonano niewielkiej ujemnej korekty przewidywanych plonów – z 7,12 t∙ha^-1 do 7, t∙ha^-1. Jednak w dalszym ciągu jest to o 2,7% więcej niż średnio w okresie ostatnich pięciu lat.

Dr Beata Michalska-Klimczak SGGW w Warszawie ŚWIATOWY BILANS PSZENICY I ZBÓŻ PASZOWYCH

(MLN TON)

Wyszczególnienie Produkcja Eksport Spożycie Zapasy końcowe Pszenica

2013/14 714,9 162,4 697,9 193,9

2014/15* 725,4 161,4 704,6 214,8

2015/16** 733,1 162,5 708,7 239,3

Zboża paszowe ¹⁾

2013/14 1279,7 164,8 1232,5 211,4

2014/15* 1303,4 173,4 1271,1 243,7

2015/16** 1261,3 173,3 1259,9 245,1

1) kukurydza, jeczmień, sorgo, żyto, owies, proso, mieszanki zbożowe,

* SZACUNEK, ** PROGNOZA

Źródło: USDA – Foreign Agricultural Service, kwiecień 2016 r.

BILANS PSZENICY I ZBÓŻ PASZOWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ (MLN TON)

Wyszczególnienie Produkcja Import Eksport Spożycie Zapasy końcowe Pszenica

2013/14 144,6 4,0 32,0 117,3 9,9

2014/15 156,8 6,0 35,4 123,5 13,8

2015/16 160,0 6,3 32,0 128,8 19,3

Zboża paszowe

2013/14 158,9 16,3 8,6 164,1 15,5

2014/15 170,5 9,0 14,0 162,9 18,1

2015/16 150,7 15,5 11,0 158,8 14,5

BILANS PSZENICY I ZBÓŻ PASZOWYCH W KRAJACH WNP (MLN TON)

Wyszczególnienie Produkcja Import Eksport Spożycie Zapasy końcowe Pszenica

2013/14 103,9 7,5 37,2 72,8 15,7

2014/15 112,7 7,7 40,2 75,9 20,0

2015/16 117,6 7,7 46,4 78,1 20,9

Zboża paszowe

2013/14 87,8 0,8 30,8 55,7 7,1

2014/15 91,6 0,8 33,9 57,9 7,7

2015/16 82,5 0,8 29,6 55,7 5,7

PSZENICA – POWIERZCHNIA UPRAW I PRODUKCJA

Kraj/Region

Powierzchnia uprawy Produkcja

(mln ha) (mln ton)

2013/14 2014/15* 2015/16**

Kwiecień Kwiecień

Świat 219,86 222,46 223,81 715,36 725,47 733,14

USA 18,35 18,77 19,06 58,11 55,15 55,84

Wszystkie

kraje 201,27 201,69 205,22 659,82 670,29 677,30

UE-28 25,88 26,72 26,76 144,59 156,53 160,0

Chiny 24,12 24,07 24,14 121,93 126,21 130,19

Indie 30,00 30,47 30,60 93,51 95,85 86,53

Pakistan 8,66 9,20 9,18 24,21 25,98 25,10

Afganistan 2,55 2,56 2,55 5,00 5,03 5,00

Nepal 0,77 0,77 0,77 1,90 1,98 1,89

Rosja 23,40 23,64 25,60 52,09 59,08 61,04

Ukraina 6,57 6,30 7,10 22,28 24,75 27,27

Kazachstan 12,95 11,92 11,57 13,94 13,00 13,75

Uzbekistan 1,40 1,40 1,40 6,80 7,15 7,20

Białoruś 0,69 0,73 0,70 2,10 2,90 2,40

Kanada 10,44 9,48 9,60 37,53 29,42 27,60

Argentyna 3,50 4,20 3,77 10,50 12,50 11,30

Brazylia 2,20 2,73 2,45 5,30 6,00 5,54

Urugwaj 0,46 0,40 0,30 1,53 1,08 1,00

Australia 12,63 13,81 12,75 25,30 23,67 24,50

Egipt 1,35 1,35 1,26 8,25 8,30 8,10

Maroko 3,28 3,06 3,20 7,00 5,10 8,00

Etiopia 1,75 1,80 1,80 4,25 4,40 3,34

Algieria 2,00 1,70 2,10 3,30 1,90 2,70

Turcja 7,70 7,71 7,86 18,75 15,25 19,50

Iran 6,40 6,80 6,80 14,50 13,00 14,00

Irak 2,57 2,46 2,45 3,30 3,50 3,30

Syria 1,55 1,30 1,45 4,00 2,50 3,50

Meksyk 0,64 0,71 0,82 3,38 3,69 3,76

Pozostałe

kraje 8,06 8,40 8,16 22,01 22,02 20,79

* SZACUNEK, ** PROGNOZA

(15)

RYNEK ZBÓŻ

Świat Zbóż nr 31

• 15

Nowoczesne standardy nawożenia

(16)

Przegląd wiadomości z rynku wschodniego

Na Ukrainie wysiano zboża jare na 2,4 mln ha – Ministerstwo Polityki Rolnej

Na dzień 26 kwietnia, rolnicy na Ukrainie wysiali wczesne zboża jare na łącznym areale 2,378 mln ha, tj. 99% zakładanego areału i o 300 tys. ha więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej, według komunikatu ukraińskiego Ministerstwa Polityki Rolnej.

Na zasiewy w tym roku złożyło się: jęczmień jary na 1,781 mln ha (98%), strączkowe – 224 tys. ha (101%), pszenica jara – 163 tys. ha (99%), owies – 209 tys. ha (99%). Ponadto, słonecznik wysiano na 2,858 mln ha (55%), soję na 502 tys. ha (25%) oraz kukurydzę na 2,24 mln ha (49%).

Zbiory zbóż na Ukrainie będą mniejsze od ubiegłorocznych o 8 proc.

Zbiory zbóż na Ukrainie w bieżącym roku są prognozowane na 53 mln ton, tj. o 8% mniej w porównaniu z zeszłorocznym wynikiem. Powodem tego spadku będą spodziewane gorsze zbiory pszenicy ozimej – podał UkrAgroConsult. W ostatnim raporcie stwierdzono, że Ukraina może zebrać nawet 18,5 mln ton pszenicy w porównaniu do 24,8 mln ton rok wcześniej. To skutki niekorzystnych warunków pogodowych (suszy) odnotowanych jesienią ubiegłego roku. Wpłynęły one negatywnie na zasiewy ozimin. Nieznaczny spadek powierzchni upraw spodziewany jest w przypadku jęczmienia – z 8,2 mln ha do 8 mln ha. Wzrosnąć ma natomiast areał kukurydzy – z 23 mln ha w 2015 r. do 24,7 mln ha.

Ukraina wyeksportowała 33 mln ton zbóż – Ministerstwo Polityki Rolnej

Od początku roku 2015/16 i wg. stanu na dzień 27 kwietnia, Ukra- ina wyeksportowała 33,3 mln ton zbóż – wg. komunikatu ukraiń- skiego Ministerstwa Polityki Rolnej. Całkowita wielkość eksportu pszenicy wyniosła 14 mln ton, kukurydzy – 15 mln ton, jęczmienia – 4,1 mln ton. Ponadto, eksport mąki wyniósł prawie 260 tys. ton (blisko 350 tys. ton pszenicy jako ekwiwalent zbożowy). Od po- czątku kwietnia na Ukrainie wyeksportowano 2,708 mln ton zbóż, co stanowi rekord dla tego miesiąca (w 2014/15 – 2,624 mln ton).

Ukraina: eksport zbóż w sezonie 2016/17 może spaść o 9,5%

W sezonie 2016/17 ukraiński eksport zbóż może spaść o 9,5% do

32,4 mln ton, ze względu na mniejsze zbiory niż przed rokiem – ocenił UkrAgroConsult. Tegoroczne zbiory zbóż ogółem są prognozowane obecnie na 57,9 mln ton w porównaniu do 64,9 mln ton w ubiegłym roku. Powodem spodziewanego spadku produkcji zbożowej kraju jest jesienna susza, która negatywnie wpłynę- ła na uprawy pszenicy ozimej. Podkreślane jest jednak, że ciepła i deszczowa pogoda w okresie ostatnich sześciu tygodni spowo- dowała poprawę kondycji pszenicy. Na dzień 21 kwietnia br. w dobrym stanie było 42,5% upraw pszenicy ozimej w porównaniu do 35% w dniu 10 marca br. Jednocześnie odsetek pszenicy w słabej kondycji zmniejszył się z 29,9% do 19,5%. Areał zbóż ozimych na zbiór w bieżącym roku szacowany jest na 7,1 mln ha, w tym 6 mln ha przeznaczono pod siewy pszenicy ozimej. Przy czym trzeba podkreślić, że oziminy stanowią około 95% pszenicy uprawianej na Ukrainie. W 2015 r. Ukraina zebrała 60 mln ton zbóż, w tym 26,5 mln ton pszenicy. Według UkrAgroConsult, tegoroczne zbiory pszenicy mogą być sporo mniejsze i wynieść 18 mln ton.

W Rosji wysiano uprawy zbóż jarych na 6,2 mln ha –Ministerstwo Rolnictwa

Wg. stanu na dzień 28 kwietnia w Rosji wysiano uprawy jare na łącznym areale 10,4 mln ha, co stanowi 19,8% prognozy (52,6 mln ha). Jest to znacznie więcej niż w analogicznym okresie ubie- głego roku (7,8 mln ha). Areał obsiany pod uprawy zbóż jarych osiągnął już 6,2 mln ha (20%), podczas gdy rok wcześniej było to 4,4 mln ha, wg. komunikatu rosyjskiego Ministerstwa Rolnictwa.

Pszenica jara została wysiana na 861 tys. ha (6,5% prognozy), jęcz- mień jary na 2,9 mln ha (36,3%), kukurydza z przeznaczeniem na ziarno – 1,2 mln ha (40,9%), ryż – 19,7 tys. ha (9,7%). Słonecznik w Rosji został wysiany na 1,6 mln ha pół (23,1%), rzepak jary na 74,2 tys. ha (8,1%) a soja na 150,7 tys. ha (6,8%).

W 2016 r. Rosja zwiększy produkcję zbóż o 0,67 mln ton – ProZerno

W 2016 roku produkcja zbóż w Rosji ma wzrosnąć o 0,67 mln ton (wzrost o 0,6%) w porównaniu z rokiem poprzednim, do 105,46 mln ton (włączając Krym) – wg. dyrektora firmy konsultingowej ProZerno, Władimira Petrychenko.

Według prognozy ProZerno, zbiory pszenicy spadną do 61 mln ton (tj. o 0,85 mln ton w porównaniu z 2015 r.), z powo-

(17)

RYNEK ZBÓŻ

Świat Zbóż nr 31

• 17

du znacznego zmniejszenia wielkości produkcji pszenicy ozimej (o 10 mln ton mniej, do 18,72 mln ton). Wielkość produkcji pszenicy jarej wzrośnie o 148 tys. ton do 42,21 mln ton. Przewiduje się również niewielki spadek wielkości zbiorów jęczmienia (do 17,53 mln ton) oraz gryki (do 0,82 mln ton). Produkcja żyta wzrośnie o 0,47 mln ton (do 2,55 mln ton), kukurydzy o 0,65 mln ton (do 13,82 mln ton), roślin strączkowych o 0,37 mln ton (do 2,73 mln ton). Biorąc pod uwagę przewidywany stan zapasów otwarcia na poziomie 13,1 mln ton, możliwości eksportowe zbóż z Rosji mogą wynieść w roku upraw 2016/17 33,3 mln ton, tj. o 1,2 mln ton mniej niż prognoza eksportu za ten rok.

Rosja: Ministerstwo Rolnictwa zwiększyło prognozę wielkości eksportu pszenicy w 2015/16

Ministerstwo Rolnictwa Rosji zwiększyło swoje prognozy wielko- ści eksportu pszenicy w sezonie 2015/16, wg. komunikatu ministra rolnictwa, Aleksandra Tkacheva z dnia 28 kwietnia. W bieżą- cym roku, wielkość zbioru pszenicy wzrosła o 4% do blisko 62 mln ton, co całkowicie zaspokaja podaż krajową i pozwala na eksport 24-25 mln ton ziarna. Poprzednia prognoza Ministerstwa mówiła o możliwości wyeksportowania 22 mln ton pszenicy.

W Kazachstanie wysiano zboża jare na areale 380 tys. ha Rolnicy w 6 obwodach Kazachstanu wysiali zboża jare na łącznym areale 379.4 tys. ha, co stanowi 14.9% wartości zakładanej, zgodnie z komunikatem Ministerstwa Rolnictwa w tym kraju z dnia 28 kwietnia. Ponadto, w trzech obwodach wysiano kukurydzę i zbo-

ża na 14,3 tys. ha (10,51%) oraz uprawy roślin oleistych – w 6 obwodach na łącznym areale 188,1 tys. ha (20,8%).

Kazachstan zwiększa eksport zbóż – Ministerstwo Rolnictwa

Od początku sezonu 2015/16, na dzień 1 kwietnia Kazachstan do- starczył na rynki zagraniczne blisko 6.5 mln ton zbóż, włączając w to ekwiwalent mąki w ziarnie, jest to wzrost o 33% w porów- naniu z analogicznym okresem rok wcześniej – wg. komunikatu Ministerstwa Rolnictwa Kazachstanu z dnia 6 kwietnia. Według prognoz Ministerstwa w bieżącym roku z kraju zostanie wyeks- portowane przynajmniej 7 mln ton zbóż. W ciągu ostatnich 5 lat ogólna wielkość eksportu produktów upraw z Kazachstanu wzro- sła 1,3 razy, a w 2015 ich wartość osiągnęła 1,1 miliarda USD.

Na Białorusi wysiano zboża jare na powierzchni 870 tys. ha Wg. stanu na dzień 29 kwietnia 2016, białoruskie związki rolnicze przeprowadziły wysiew wczesnych zbóż jarych i roślin strączko- wych (nie włączając kukurydzy, gryki i prosa) na łącznym areale 872,1 tys. ha, tj. 92.3% planu. W analogicznym okresie rok wcześniej było to jednak 939,6 tys. ha (98%) – wg. komunikatu Ministerstwa Rolnictwa Białorusi. Ponadto, na 29,5 tys. ha (53,6%) wysiano siemię lniane a rzepak jary na 71,5 tys. ha, kukurydzę na ziarno na 80,6 tys.

ha (51,2%) a rośliny strączkowe na 183,1 tys. ha (52,4%).

Dr Beata Michalska-Klimczak SGGW w Warszawie Źródło: Blackseagrain.net; apk-inform.com, kwiecień 2016r.

(18)

Ochrona kłosa to walka o jakość

Prezentujemy ostatnią część wyników wielkiego testu fungicydów – wyniki skuteczności w zwalczaniu chorób kłosa. Mają one największe znaczenie dla utrzymania jakości – masy tysiąca ziaren i ograniczenia zanieczyszczenia mikotoksynami.

Ochrona pszenicy przed grzybami chorobotwórczymi to w dzisiejszych czasach standard. Nie sposób wyobrazić sobie intensywną i wysokodochodową produkcję bez stosowania w okresie wegetacji fungicydów. Można zastanowić się, dla- czego ochrona ta jest konieczna. Przecież jeszcze kilkanaście lat temu w mało którym gospodarstwie stosowano choćby jeden zabieg fungicydowy. Jednak warto zauważyć, że w najlep- szych gospodarstwach już wtedy stosowano jeden, a czasem dwa opryski na grzyby. Dzisiaj trzy zabiegi to norma, zwłasz- cza w rejonach kraju, w których jest silna presja grzybów.

Przyczyny konieczności ochrony: Powstaje zatem pytanie, czy możliwy jest powrót do mniej intensywnych progra- mów ochrony pszenicy? Czy nie jesteśmy przypadkiem ofiarą działań marketingowych firm chemicznych? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Na pewno uzyskanie wysokich plonów w dzisiejszych czasach bez intensywnej ochrony możliwe jest tylko przy wyjątkowym szczęściu i zbiegu okoliczności. Szczę- ście to polegać musi na niskiej presji najważniejszych patoge- nów, co może być wynikiem słabych opadów, i to nie wszystkich grzybów. Jednak warunki z niskimi opadami wykluczają zazwyczaj uzyskanie wysokich plonów. Koło więc się zamyka.

Druga przyczyna konieczności intensywnej ochrony to odmiany. Obecnie uprawiane wysoko plonujące kreacje mają, drogą selekcji, wprowadzone geny tolerancji na wiele pato- genów. Nigdy jednak nowoczesna odmiana pszenicy, przynajmniej na razie, nie jest odporna na wszystkie zagrażające jej grzyby chorobotwórcze. Dodatkowo wysoka produktywność odmiany powoduje, że większość potencjału energetycznego rośliny kierowana jest na przemiany składników pokarmo- wych. Tym samym roślina szybko powiększa swoją masę i jest

bardziej podatna na infekcję niż inna roślina rosnąca wolno, która dodatkowo wytwarza grubszą kutykulę i silniejszą tkan- kę mechaniczną.

Dominacja zbóż w płodozmianie: Kolejną przyczyną więk- szego znaczenia w dzisiejszych czasach ochrony przed grzybami, jest coraz uboższy płodozmian. W większości gospodarstw zboża kłosowe stanowią powyżej 66% gatunków uprawnych.

Jeśli wliczymy w to należącą do tej samej rodziny kukurydzę, udział traw w płodozmianie jest jeszcze większy. Sytuacji nie poprawiają międzyplony z gatunków nietrawiastych, gdyż nie zmniejszają one powierzchni zbóż uprawianych w plonie głównym – najdłużej przebywających na polu, na których pa- togeny wytwarzają najwięcej zarodników. Jeśli do płodozmia- nu zbożowego dołączymy bezorkowy system uprawy roli, gdy

Fot. 1. W fazach od pełni kłoszenia do dojrzałości wodnej prowadzi się zabiegi, które mają zabezpieczyć kłosy przed infekcjami, głównie grzybami fuzaryjnymi i septoriozą plew

Fot. 2. W 2015 r. na wielu plantacjach pszenicy obserwowano objawy wirusowej żółtej karłowatości jęczmienia. Na szczęście na plantacjach doświadczalnych – tam, gdzie była presja mszyc – jesienią stosowano insektycydy

(19)

AGROTECHNIKA

Świat Zbóż nr 31

• 19

resztki pożniwne zalegają długo na powierzchni lub płytko są wymieszane z glebą, to presja infekcyjna jest jeszcze większa.

Pamiętajmy, że pozostające w wierzchniej 5-centymetrowej warstwie gleby resztki pożniwne są magazynem zarodników przetrwalnikowych grzybów i inicjatorem pierwszych wczesnych infekcji.

Istotnym powodem konieczności ochrony zbóż, a zwłasz- cza wykonania zabiegu T3 – ochrony kłosa – jest zadbanie o ja-

kość ziarna. W wyniku wspominanej wyżej intensyfikacji uprawy i dominacji płodozmianów zbożowych, zboża, a szczególnie pszenica, są w dzisiejszych czasach silniej porażane przez grzy- by z rodzaju Fusarium, które w czasie rozwoju na roślinach, a w przypadku kłosa na ziarniakach wytwarzają metabolity wtórne – tzw. mikotoksyny. Nie byłoby w tym fakcie nic złe- go, gdyby nie to, że są to substancje o bardzo dużym wpływie kancerogennym (rakotwórczym). Dlatego też firmy skupujące pszenicę konsumpcyjną, ale także paszową badają ich zawartość, czego efektem na wyniku analizy są za- wartości DON, ZEA, NIV czy innych skrótów, określających poszczegól- ne mikotoksyny.

Wysokie plony opłaca się chro- nić: Obecnie plony pszenicy są też dużo wyższe niż te sprzed kilkunastu czy kilkudziesięciu lat. Jest to kolejny powód, dla którego ochrona przed chorobami staje się wymo- giem – przy wyższych plonach po prostu opłaca się inwestować w fungicydy, gdyż np. 7% uratowanego plonu od 10 t/ha, to zupełnie inna wartość niż to samo 7% od 3–4 t/ha sprzed kilkunastu lat. Jednak czy ochrona opłaci się zawsze?

Tab. 1. Charakterystyka środków do zabiegu T₃

Fungicydy Substancje Zawartość s.cz.* Grupa

Atak 450 EC prochloraz 450 imidazole

Matador 303 SE tiofanat metylu 233 benzymidazole

tetrakonazol 70 triazole

Menara 410 EC propikonazol 250 triazole

cyprokonazol 160 triazole

Mondatak 450 EC prochloraz 450 imidazole

Orius Extra 250 EW tebukonazol 250 triazole

Osiris 65 EC epoksykonazol 37,5 triazole

metkonazol 27,5 triazole

Promax 450 EC prochloraz 450 imidazole

Prosaro 250 EC protiokonazol 125 triazole

tebukonazol 125 triazole

Sparta 250 EW tebukonazol 250 triazole

Starpro 430 SC tebukonazol 430 triazole

Syrius 250 EW tebukonazol 250 triazole

Tarcza Łan 250 EW tebukonazol 250 triazole

Topsin M 500 SC tiofanat metylu 500 benzymidazole

Zamir 400 EW prochloraz 267 imidazole

tebukonazol 133 triazole

Asystent+ adiuwant – –

Fungido adiuwant – –

Preventor adiuwant – –

Styk adiuwant – –

Surfad adiuwant – –

* W gramach w 1 l preparatu.

Fot. 3. Nadzór nad zabiegiem na każdym poletku prowadzony był przez redakcję „top agrar Polska”.

Rys. 1. Porażenie przez różnych sprawców fuzarioz

300

250

200

150

100

50

0

Karolew Stanomino

Hulcze Jarząbkowice

F. avenaceaum F. graminearum F. poae F. culmorum F. equiseti

(20)

Trzy lata badań: Odpowiedzieć na to ostatnie, najistotniej- sze dla rolnika pytanie postanowiliśmy 4 lata temu, przepro- wadzając pierwszy test polowy programów fungicydowych.

Powołaliśmy grupę, w skład której wchodził Uniwersytet Przy- rodniczy w Poznaniu (dr Zuzanna Sawinska z Katedry Agro- nomii wraz z dyplomantami realizującymi u niej prace magi- sterskie i inżynierskie), Krajowa Federacja Producentów Zbóż z prezesem Rafałem Mładanowiczem i rolnikami, na polach których prowadzono badanie: Krzysztofem Bojarem z Za- mojszczyzny, Iwoną i Jerzym Hławiczkami z Górnego Śląska, Bartłomiejem Ordanikiem, którego gospodarstwa położo- ne są na Pomorzu Zachodnim oraz Henrykiem Ordanikiem z Wielkopolski. Trzeci filar grupy stanowiła redakcja „top agrar

Polska”. Doświadczenie przeprowadzono dzięki wsparciu ze środków Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożo- wych – pieniądze krajowe pochodzące od rolników z odpisów od każdej tony sprzedawanego ziarna.

Konieczne T₁ i T₃: Wyniki naszego trzyletniego testu progra- mów ochrony pszenicy, a także wiele innych wyników badań naukowych pokazują, że w strategii ochrony najważniejsze są dwa spośród trzech zabiegów: ochrona podstawy źdźbła i ochrona kłosa. Pierwszy z zabiegów wiosennych, wykonywa- ny w terminie T₁ (faza BBCH 30–32) chroni przed chorobami podstawy źdźbła i pierwszymi wiosennymi oraz jesiennymi infekcjami na liściach, zabieg T₃ ma za zadanie ograniczyć Tab. 2. Programy zastosowane do ochrony kłosa (T₃)

Programy Fungicydy Dawka (l/ha) Program wspólny dla wszystkich lokalizacji Bayer

CropScience Prosaro 250 EC 0,75 Programy dla niższej presji (Wielkopolska, Stanomino)

Adama Zamir 400 EW 1

Agrochest Atak 450 EC 0,5

Tarcza Łan 250 EW 0,5

BASF Osiris 65 EC 1,5

Chemirol

Mondatak 450 EC 0,5

Starpro 430 SC 0,4

Asystent+ 0,05

Osadkowski

Promax 450 EC 0,5

Syrius 250 EW 0,5

Preventor 0,2

ScanAgra Osiris 65 EC 1,2

Surfad 0,2

Syngenta Menara 410 EC 0,5

UP Poznań

Syrius 250 EW 0,5

Topsin M 500 SC 1

Fungido 0,4

Programy dla wyższej presji (Śląsk, Zamojszczyzna)

Adama Zamir 400 EW 1

BASF Osiris 65 EC 1,5

Cargill

Mondatak 450 EC 0,6

Sparta 250 EW 0,5

Styk 0,2

Chemirol

Mondatak 450 EC 0,6

Starpro 430 SC 0,6

Asystent+ 0,05

Osadkowski

Matador 303 SE 0,8

Syrius 250 EW 0,6

Preventor 0,2

Syngenta Menara 410 EC 0,4

Orius Extra 250 EW 0,5

UP Poznań

Prosaro 250 EC 0,5

Osiris 65 EC 1,1

Fungido 0,4

Wia-Lan Osiris 65 EC 1,5

Tab. 3. Skuteczność programów w Wielkopolsce

Tab. 4. Skuteczność programów na Pomorzu Program

Mączniak prawdziwy

T₂*

Septorioza paskowana liści pszenicy

T₂*

Fuzarioza kłosów

T₃*

Septorioza paskowana liści pszenicy

T₃*

Adama 100,00 97,02 90,10 99,30

Agrochest 100,00 94,04 90,10 100,00

BASF 100,00 96,02 98,02 100,00

Bayer

CropScience 100,00 98,01 95,05 100,00

Chemirol 100,00 96,02 94,06 100,00

Osadkowski 100,00 97,02 90,10 99,10

ScanAgra 100,00 92,05 90,10 86,80

Syngenta 100,00 98,07 72,18 98,50

UP Poznań 100,00 91,05 90,10 91,30

kontrola 3,05 5,03 5,05 2,27

Skuteczność po zabiegu wg wzoru Abbota. * Ocena zgodna z metodyką EPPO PP 1/26(4).

Na kontroli % porażenia.

Program

Mączniak prawdziwy T2* Septorioza paskowana liści pszenicy T2* Septorioza plew T3* Fuzarioza kłosów T3* Brunatna plamistość liści T3* Septorioza paskowana liści pszenicy T3*

Adama 100,00 98,11 100,00 84,14 99,68 96,91 Agrochest 100,00 100,00 100,00 78,57 98,39 82,11

BASF 93,20 95,30 100,00 87,94 99,68 96,49

Bayer

CropScience 99,05 100,00 100,00 87,71 99,68 97,54 Chemirol 99,68 100,00 100,00 82,57 99,68 97,89 Osadkowski 94,91 88,65 100,00 78,57 99,36 95,44 ScanAgra 99,36 80,61 100,00 79,60 81,99 92,63 Syngenta 91,42 90,07 100,00 61,14 98,39 97,19 UP Poznań 100,00 82,02 100,00 81,43 97,11 96,49 kontrola 15,73 10,57 1,15 19,50 3,11 14,25

Skuteczność po zabiegu wg wzoru Abbota. * Ocena zgodna z metodyką EPPO PP 1/26(4).

Na kontroli % porażenia.