1. Czy zdołamy o własnych siłach pełnić przykaza nia Boskie i duszę zbawić?
Nie zdołamy; potrzebujemy do tego łaski Bo skiej.
»Bezemnie nic czynić nie możecie,« mówi Chrystus Pan. Jan XV, 5.
»Ducha mego położę w pośrodku was, a uczynię, żebyście w przykazaniach moich chodzili.« Ezech. X X X V I, 27.
2. Co rozumiemy przez łaskę boską odnośnie do na szej duszy ?
Przez łaskę boską rozumiemy te dary boskie, wnętrzne i nadprzyrodzone, których nam Bóg dla zasług Jezusa Chrystusa ku naszemu zbawieniu udziela.
3. Horaka jest]łaska boska?
Jest dwojaka 1) łaska posiłkująca czyli dopo- Imagająca, którą także nazwać można łaską obecną, - [uczynkową albo chwilową, i 2) łaska uświęcająca czyli usprawiedliwiająca, którą także nazywają łaską stałą.
Łaska posiłkująca nazywa się obecną, uczynkową i chwi lową dla tego, żejest obecna w każdej chwilowej potrzebie duszy i jej do każdego dobrego uczynku dopomaga, podczas' gdy laska u ś w i ę c a j ą c a w duszy stale mieszka, ją zdobi i wzbogaca. Łaskę uświęcającą posiada tylko sprawiedliwy: łaskę posiłku jącą otrzymuje każdy człowiek.
— 165 —
§ 1 - 0 łasce posiłkującej czyli dopomagającej.
4. Na czem zawisła łaska posiłkująca czyli dopomagająca ?
Łaska posiłkująca zawisła na tem, że nasz ro zum oświeca, a wolę pobudza do unikania złego i peł nienia dobrego.
»Daj mi zrozumienie, a będę się bał zakonu Twego i będę go strzegł ze wszystkiego serca mego. Nakłoń serce moje ku świadectwom Twoim.» Ps. 1 18, 34, 36.
5. Czy łaska boska dopomagająca jest nam koniecz nie potrzebna ?
Jest koniecznie potrzebna, bo bez niej niczego, nawet najmniejszej rzeczy, ku naszemu zbawieniu ani chcieć ani wykonać nie zdołamy.
»Albowiem Bóg jest, który sprawuje w was i chcieć i wy- ; konać (chcenie i wykonanie) wedle dobrej woli.« Filip. II, 13
6. Dla czego jest łaska boska dopomagająca koniecz nie potrzebna do zbawienia?
Dla tego: 1) że wieczna szczęśliwość jest darem nadprzyrodzonym i przeto tylko za nadprzyrodzoną siłą i pomocą, t. j. z pomocą łaski boskiej osiągnioną być może;*) 2) że tylko przez łaskę z Chrystusem się łączymy i Jego nieskończonych zasług, które są źródłem zbawienia, stajemy się uczestnikami.**)
*) »Nie iżebyśmy byli dostateczni sami z siebie, co myśleć jako sami z siebie; ale dostateczność nasza z Boga jest.« 2. Kor. III. 5.
**) »Nie odmiatam łaski Bożej; bo jeśli przez zakon spra wiedliwość, tedy Chrystus próżno umarł.« Gal. II. 21, t. j. gdyby samo pełnienie przykazań bez połączenia się z Chrystusem przez łaskę szczęśliwość nam wysługiwało, byłaby śmierć Chrystusa dla naszego zbawienia podjęta zbyteczną.
Jednakże ztąd nie wynika, iżby człowiek z natury wcale nie był zdolny do dobrego ; lecz te dobre uczynki które tylko z przyrodzonej dobrej woli pochodzą, nie zdołają mu ani łaski boskiej, ani szczęśliwości wiecznej wysłużyć i wyjednać, i tylko o tyle go czynią godnym łaski boskiej, o ile człowiek przez złe uczynki nie zwiększa trudności w jej przystępie do serca.
»Żaden nie może przyjść do mnie, jeśliby mu nie było dano od ojca mojego.« Jan VI, 66.
7. Czy Bóg udziela tej laski wszystkim ludziom? Tak jest, Bóg udziela wszystkim ludziom tyle łaski, ile im potrzeba do pełnienia przykazań Jego i osiągnienia szczęśliwości wiecznej.
»Syn człowieczy przyszedł, aby zbawił, co było zginęło.« Mat. XVIII. 11.
»Który (Pan Bóg) chce, aby wszyscy ludzie byli zbawieni i przyszli ku uznaniu prawdy.« Tym. II. 4.
»Wierny jest Bóg, który nie dopuści kusić was nad to, co możecie, ale z pokuszeniem uczyni też wyjście, abyście znosić mogli.« I. Kor. X, 13.
»Pan Bóg nie przykazuje nic niepodobnego, lecz dając przykazania, upomina, abyś czynił, co możesz a prosił o to, czego nie możesz, i dopomaga, abyś mógł.« Konc, Tryd. ses VI rozdz. Xi.
8. Lecz co powinien człowiek ze swej strony czynić, aby mu łaska boska dopomagająca wyszła na zbawienie ?
Nie powinien jej się sprzeciwiać, lecz wiernie z nią współpracować.
»Napominamy, abyście na daremno łaski bożej nie przv- jęli.« 2. Kor. VI, 1.
Pan Bóg podaje nam rękę, aby ocalić, jeśli więc istotnie chcemy być ocalonymi, powinniśmy tę rękę pochwycić, a nie od pychać. Przykład św. Pawła: »alem -więcej pracował, niż oni wszyscy, a nie ja, ale łaska Boża ze mną.« 1. Kor. XV, 10.
9. Czy może człowiek łasce boskiej się sprzeciwiać ? Może; bo łaska boska nie zmusza woli ludzkiej, lecz zupełną wolność jej zostawia.
»Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroki i kamienu jesz te, którzy do ciebie są posłani. Ilekroć chciałem zgroma dzić syny twoje, jako kokosz kurczęta swoje pod skrzydła zgro madza, a nie chciałeś.« Mat. XXIII, 37.
»Dziś jeśli głos jego usłyszycie, nie zatwardzajcież serc waszych.« Ps. 94. 8.
N a u k a m o r a l n a .
Proś Boga codziennie o łaskę Jego św., a strzeż się kiedykolwiek zamykać serce swoje przed nią. »Oto stoję u drzwi i kołacę; jeśliby kto usłyszał głos mój i otworzył mi drzwi, wnijdę do niego i będę z nim wieczerzał, a on ze mną.« Obj. III. 20.
— 166 —
— 167 —
Często łączy Bóg swą łaskę wewnętrzną, chcąc jej wstęp do serca ułatwić, z zewnętrznemi zdarze
niami, n. p. z chorobą, nagłą śmiercią miłej osoby, z powodzeniem lub niepowodzeniem. Nie bądź lek komyślnym względem tych przestróg Pańskich; bo nie ma nic niebezpieczniejszego, jak zapoznać dzień nawiedzenia Pańskiego. Przykładem Jerozolima. Ł,uk. X IX , 44.
§ 2 .0 łasce uświęcającej czyli usprawiedliwiającej.
1/0. Co jest -laska uświęcająca ?Jest to dar Ducha św. nadprzyrodzony i nieza- [służony, przez który z grzeszników stajemy się spra- iwiedliwymi, dziećmi Boga i dziedzicami królestwa Jiiebieskiego.
Razem z łaską uświęcającą »miłość Boża rozlana jest w ser cach naszych przez Ducha św., który nam jest dan.« Rzym. V, 5. Z nią sam Bóg do serca naszego wstępuje podług słów Je zusa: »Jeśli mię kto miłuje, będzie chował mowę moję; a Ojciec mój umiłuje go, i do niego przyjdziemy, a mieszkanie u niego uczynimy. Jan XIV, 23.
Przez nią odradzamy się wreszcie na dzieci Boże, i nasza dusza nabywa życia nadprzyrodzonego. »Patrzcie, jaką miłość dał nam Ojciec, że nazwani jesteśmy synami Bożymi i jesteśmy.« I. Jan III, 1.
i 1. Ula czego nazywa się łaska uśiuięcająca niezasłu żonym darem?
Ponieważ jest zupełnie dobrowolnym darem mi łosierdzia i miłości Boskiej.
Usprawiedliwieni darmo przez łaskę Jego (Boga), przez odkupienie, które jest w Chrystusie Jezusie.« Rzym. III, 24.
12. Dla cxeyo nazyiua się łaska uświęcająca także la ską usprawiedliwiającą ?
Ponieważ łaska uświęcająca usprawiedliwia czło wieka, t. j. ze stanu grzechu do stanu sprawiedli wości i świętości go podnosi.
13. Co stanoici istotę usprawiedliwienia człowieka? Istotę usprawiedliwienia człowieka stanowi: 1) oczyszczenie z wszystkich, a przynajmniej z
— 168 —
kich grzechów wraz z odpuszczeniem kar wiecznych; 2) uświęcenie i odnowienie wnętrznego człowieka (duszy).
»Aleście omyci, aleście poświęceni, ateście usprawiedliwieni w imię Pana naszego Jezu Chrysta i w Duchu Boga naszego.« I. Kor. VI, 11.
14. Zkąd bierze usprawiedliwienie grzesznika początek? Z uprzedzającej łaski Boskiej (dopomagającej), która grzesznika oświeca i pobudza, aby się do Boga nawrócił.
15. Co powinien grzesznik z swej strony czynić, aby został usprawiedliwiony ?
Powinien z pomocą łaski Boskiej (dopomagają cej) dobrowolnie do Boga się nawrócić i uwierzyć we wszystko, co Bóg objawił, a mianowicie uwierzyć, że tylko przez Jezusa Chrystusa usprawiedliwienia do stąpić może.
16. Co sprawia ta wiara w grzeszniku?
T a wiara sprawia, że grzesznik z jednej strony przejmuje się zbawienną bojaźnią przed sprawiedli wością Boską, a z drugiej, pokrzepia się nadzieją prze baczenia swych grzechów przez wzgląd na nieskoń czone miłosierdzie boskie, o którem go taż wiara po ucza. Z nadziei rodzi się w nim zwolna miłość Boga, a z miłości żal za grzechy i postanowienie popra wy życia. T o zaś wszystko razem prowadzi go do przyjęcia sakramentu chrztu św., lub jeżeli już jest ochrzcony, do przyjęcia sakramentu pokuty.
17. Co odbiera człowiek w sakramencie chrztu św. lub w sakramencie pokuty?
Odbiera łaskę uświęcającą, a z nią odpuszczenie grzechów i wewnętrzne uświęcenie, przez które się staje rzeczywiście usprawiedliwionym, Bogu miłym, dzieckiem Boga i dziedzicem królestwa niebieskiego. Konc. Tryd. ses. VI.
— 169 —
18. Jak długo pozostaje łaska uświęcająca w duszy usprawiedliwionego człowieka ?
Tak długo, dopóki usprawiedliwiony nie popełni grzechu śmiertelnego.
Grzech powszedni nie pozbawia człowieka łaski uświęca jącej, ale ją osłabia. Wytrwanie w stanie łaski aż do śmierci jest wielką i szczególną łaską Bożą, o którą Boga usilnie i ciągle pro sić trzeba. Sob. Tryd. ses. VI, kan. 16 i 22.
19. Jakie owoce wydaje człowiek usprawiedliwiony z pomocą łaki Boskiej ?
Dobre owoce, t. j. uczynki zasługujące na wie czną nagrodę; »bo wszelkie drzewo dobre owoce do bre rodzi.« Mat. VII, 17.
20. Czy w stanie grzechu śmiertelnego nie może czło wiek nic dobrego uczynić?
Może wykonać nie jeden dobry uczynek, lecz bez prawa do nagrody niebieskiej. Jan X V , 4 - 5 .
21. Czy więc dobry uczynek wykonany w stanie grze chu śmiertelnego jest bez wszelkiego pożytku? Bynajmniej; jest owszem bardzo pożytecznym do uzyskania od Boga łaski potrzebnej do nawróce nia się,*) a nieraz i do otrzymania przynajmniej do czesnej zapłaty.**)
*) »Grzechy twoje jałmużnami odkupuj, a nieprawości twe miłosierdziem nad ubogimi; (a) podobno odpuści (Bóg) grzechy twoje.« Dan. IV, 24.
**, Achab. III, Król. X X I, 29; Niniwici.
22. Co sobie wysługujemy przez dobre uczynki, speł nione w stanie łaski?
Wysługujemy sobie 1) pomnożenie łaski uświę cającej i 2) wieczną szczęśliwość. 2 Tym. IV, 8.
»Gdyby kto utrzymywał, że usprawiedliwiony przez dobre uczynki, wykonane za pomocą łaski Bożej i zasług Jezusa Chry stusa, którego jest żywym członkiem, nie wysługuje sobie rze czywiście pomnożenia łaski żywota wiecznego i, byleby w łasce umarł, dostąpienia tegoż żywota wiecznego, niech będzie wy klęty.« Konc. Tryd. ses. VI, kan. 32.
23. Zkąd nabywają takie dobre uczynki wewnętrznej wartości z prana do nagrody wiecznej?
Z nieskończonych zasług Jezusa Chrystusa, któ rego przez łaskę uświęcającą żywemi członkami je steśmy.
»Jam jest winna macica, wyście latorośli. Kto mieszka we mnie, a ja w nim ten siła owocu przynosi, bo bezemnie nic uczynić nie możecie.« Jan X V , 5, por. Konc. Tryd. ses. VI, rozdz. 1 6.
24. Jestże obowiązkiem każdego chrześcianina pełn e dobre uczynki?
Jest obowiązkiem; bo »wszelkie drzewo, które nie daje owocu dobrego, będzie wycięte i w ogień wrzucone.« Mat. III, 10.
25. Które mianowicie dobre uczynki powinniśmy pełnić ?
Te, 1) do których nas przykazania Boskie i ko ścielne obowięzują, i 2) te, które stan nasz na nas wkłada.
26. Które dobre uczynki zaleca nam szczególnie pi smo śiv.?
Modlitwę, post, jałmużnę, czyli to wszystko, w czem się objawia pobożność, umartwienie siebie samego i miłość bliźniego.
»Dobra jest modlitwa z postem i jałmużną, więcej niźli skarby złota chować.« Tob. XII, 8.
27. Na co patrzy głównie Bóg przy naszych dobrych uczynkach ?
Na intencyą dobrą, przez którą nawet drobnemi uczynkami wielką nagrodę u Boga sobie wysłużyć możemy.
»Ktobykolwiek dał się napić jednemu z tych najmniejszych kubek zimnej wody tylko w imię ucznia, zaprawdę powiadam wam, nie straci zapłaty swojej.« Mat. X. 42.
Przykład wdowy ubogiej. Mar. X I I , 41— 44.
28. Co to jest dobra inteneya?
Jest to zamiar czyli mocna wola służenia Bogu
i
wielbienia Go.— 170 —
— 171 —
29. Jak np. można wzbudzić dobrą internyą ?
Temi s ło w y : »O mój Boże, ofiaruję ci wszyst kie moje myśli, słowa i uczynki ku większej czci i chwale T w o je j;« albo »mój Boże i Panie, wszystko na większą cześć i chwałę Twoję.«
30. Kiedy należy dobrą inłencyą rozbudzać?
Jest bardzo zbawienną rzeczą kilka razy dzien nie a mianowicie każdego poranku ją wzbudzać. 31. Jakich przedewszystkiem środków powinniśmy uży
wać do dostąpienia łaski Boskiej? Sakramentów św. i modlitwy.
32. Czy oba te środki w równy sposób i w równym stopniu udzielają nam łaskę Boską ?
N ie; bo 1) sakramenta dają nam łaskę same przez się, modlitwa zaś tylko ją wyprasza; 2) przez sakramenta otrzymujemy tylko te łaski, dla których sakramenta ustanowione zostały; przez modlitwę zaś dostępujemy łask każdego rodzaju z wyjątkiem tych, które tylko przez sakramenta uzyskać można.
Pielęgnuj starannie w sercu łaskę uświęcającą? unikając grzechu, a pełniąc dobre uczynki. »Ktoby zakon Mojżeszów wzgardził, bez wszelkiego miłosier dzia za świadectwem dwu, albo trzech umiera. Da leko sroższe zasłuży karania, któryby Syna Bożego podeptał i krew testamentu, przez którą był poświę cony, pokalaną być rozumiał i Ducha łaski zelżył.« Żyd. X , 28. 29.