Czwarte przykazanie Boskie
4. Jak mają dzieci swym rodzicom okazywać miłość?
1) M ają im być w dzięcznym i i dobrze im ży czyć; 2) m ają im przez dobre sprawowanie się p o ciechę sprawiać, 3) w biedzie ich wspierać i w sta rości ich pielęgnow ać, 4) ich błędy i słabości cier pliw ie znosić.
»Ze wszystkiego serca twego czcij ojca twego a nie za pominaj (cierpień) matki twojej.« Pomnij, żebyś się był nie na rodził, by nie przez nie, i oddawaj im, jako oni tobie.« Ekli. VII, 29. 30.
Przykład Pana Jezusa, który nawet na krzyżu o matce swej nie zapomniał.
— 115 —
5. Jak mają dzieci rodzicom sic om. okazywać po słuszeństwo?
Mają 1) wszystko czynić, co im rodzice naka zują, byleby to nie było złem i prawem bożem zabro- nionem; 2) ich rady i upomnienia chętnie przyjmować i spełniać.
»Synowie posłuszni bądźcie rodzicom we wszystkiem, abo- •wiem się to podoba Panu.« Kol. III. 20.
Przykład Jezusa, który chociaż był Bogiem, jednak Maryi Pannie i św. Józefowi był posłuszny.
6. Czego mają się spodziewać dzieci, które czwarte przykazanie wiernie z a c h o w a ją ?
W tern życiu Boskiej opieki i błogosławieństwa boskiego a w drugiem wiecznej szczęśliwości.
»Czcij ojca twego i matkę twoję, które jest pierwsze przy kazanie z obietnicą, abyć się dobrze działo i abyś był długowieczny na ziemi,« mówi Paweł św. do Efez. VI, 2— 3.
»Uczynkiem i mową i wszelką cierpliwością czci ojca twego, aby na cię przyszło błogosławieństwo od niego, a błogosławień stwo jego aby aż do końca trwało. Błogosławieństwo ojcowskie utwierdza domy dziatek, a przekleństwo macierzyńskie wywraca fundamenty. Ekli. III, 9— 11.
Przykłady: Sem, Izaak, Rut, Samuel, młody Tobiasz.
7. Kiedy icykraczają dzieci przeciw szacunkowi nale żnemu rodzicom?
Wykraczają przeciw szacunkowi należnemu rodzi com, gdy 1) swych rodziców w sercu nienawidzą lub nimi gardzą, 2) źle o nich mówią, 3) ich się wstydzą, 4) im zuchwale odpowiadają, 5) ich znieważają lub biją.
»Oko, które urąga ojcu i które gardzi rodzeniem matki swojej, niech wy kłuj ą kruki i niech wyjedzą orlęta.« Przypow. X X X , 17.
»Ktoby uderzył ojca swego, abo matkę, niech śmiercią umrze.« II Mojż. XXI, 15.
8. Kiedy grzeszą dzieci przeciw miłości należnej rodzicom?
Grzeszą przeciwko miłości należnej rodzicom, gdy 1) rodzicom źle życzą, 2) kłopot im i hańbę przez złe sprawowanie się sprawiają albo ich zasmu cają i do gniewu pobudzają, 3) w biedzie lub w sta rości ich nie wspierają, 4) ich ułomności cierpliwie nie znoszą i 5) za żyjących lub umarłych rodziców .się nie modlą.
8*
— 116 —
»Ktoby złorzeczył ojcu swemu abo matce, śmiercią niechaj umrze.« II Mojż. X X I, 17.
»Synu -wspomagaj starość ojca twego, a nie zasmucaj go za żywota je g o ; a jeśli na baczeniu (na rozumie) ustanie, odpuść a nie wzgardzaj go w sile twojej, bo miłosierdzie ojcu pokazane nie przyjdzie w zapamiętanie.« Ekli. III, 14, 15.
9. Kiedy grzeszą dzieci przeciw winnemu posłu szeństwu ?
Grzeszą przeciw winnemu posłuszeństwu, gdy 1) rodziców ze wstrętem albo wcale nie słuchają, 2) na ich napomnienia nie zważają i 3) karać się im nie pozwalają.
»Jeśli zrodzi człowiek syna ociętnego i upornego, któryby nie słuchał ojcowskiego, albo macierzyńskiego rozkazania, a ska rany wzgardziłby posłusznym być, pojmają go i powiodą do starszych miasta onego i do bramy sądowej i rzeką do nich: ten nasz syn uporny i ocietny jest; naszego upominania słuchać nie chce, biesiadami się bawi i nierządem i ucztami. Kamieńmi go utłoczy lud miasta i umrze, abyście odjęli złe z pośrodku wTas, a wszystek izrael słysząc, aby się bał.« V Mojż. XXI, 18—21.
10. Co czeka złe dzieci?
W tem życiu przekleństwo Boże, a w przyszłem wieczne potępienie.
»Przeklęty, który nie czci ojca swego I matki, i rzecze wszystek lud: Amen.« V Mojż. XXVII, 16.
»Pamiętaj na ojca i na matkę twoję, by znać ciebie Bóg przed oczyma ich nie zapamiętał, — a wolałbyś się był nie na rodzić i przelinałbyś dzień narodzenia swego,« Ekli. X X III, 19, 19.
Przykł.: Cham, Absalon, synowie Helego.
11. Komu winniśmy obok rodziców szacunek, miłość i posłuszeństwo?
Opiekunom, nauczycielom i zgoła wszystkim duchownym i świeckim przełożonym.
12. Jak mamy się zachowywać względem opiekunów i nauczycieli?
Mamy ich uważać jako zastępców rodziców. 13. Jakie obowiązki mają w szczególności sługi wzglę
dem swego państwa?
Mają im okazywać szacunek, wierność, miłość i chętne posłuszeństwo. Tyt. II. 9 i 10.
Słudzy, bądźcie posłuszni we wszystkiem Panom wedle ciała, n-ie służąc na oko, jakoby ludziom się podobając, ale w szczerości serca, Boga się bojąc. Cokolwiek czynicie, z serca czyńcie jako Panu, a nie ludziom, wiedząc, iż od Pana weźmiecie odpłatę dziedzictwa.« Kol. III, 22—24.
— 117 —
»Słudzy, bądźcie poddani Panom we wszystkiej bojaźni, nie tylko dobrym i skromnym, ale też i przykrym.« I Piotr. II. 18.
14. Przez co grzeszą słudzy względem państwa swego ? 1) Przez nieposłuszeństwo i krnąbrność; 2) przez lenistwo, opieszałość i przeniewierstwo; 3) przez ob mowę, oszczerstwo i nieżyczliwość; a najbardziej 4) przez gorszenie ich dzieci.
15. Jakie obowiązki mamy względem duchownych przełożonych ?
Mamy obowiązek 1) uważać ich i szanować jako namiestników Bożych i naszych ojców ducho wnych, 2) ich rozporządzeń słuchać, 3) za nich się modlić i 4) o ich utrzymanie się starać.
»Ze wszystkiej dusze twojej bój się Pana, a kapłany Jego miej za święte.« Ekli. VII, 31.
»Bądźcie posłuszni przełożonym waszym i bądźcie im pod dani. Abowiem oni czują (czuwają), jako którzy za dusze wasze liczbę oddać mają, aby to z weselem czynili, a nie wzdychając, bo to wam nie pożyteczno.« Żyd. XIII, 17.
»Tak też Pan postanowił tym, którzy ewangelią opowia dają, aby z ewangelii żyli.« I Kor. IX. 14. por. Łuk. X. 7.; I Tym. V, 17 i 18.
Przykł. chrześcian, gdy Piotr św. był w więzieniu. Dzieje ap. XII, por. Gal. IV, 14 i 15.
16. Kiedy grzeszymy przeciw zwierzchności duchownej ? 1) Gdy jej słowem albo uczynkiem ubliżamy lub jej powagę przez obm owy podkopujemy; 2) gdy się wzbraniamy dać jej do utrzymania to, do czego jesteśm y zobowiązani.
»Kto wami gardzi, mną gardzi, a kto mną gardzi, gardzi onj-m, który mię posłał.« Łuk. X. 1 6.
»Umieć Pan pobożnych z pokuszenia wyrwać, a niespra wiedliwych na dzień sądny, aby męczeni byli, zachować; a naj więcej tych, którzy-za ciałem w pożądliwości plugastwa chodzą, a zwierzchnością gardzą; zuchwalcy, w sobie się kochający, nie boją się wprowadzać sekt, bluźniąc, — przyłudzając dusze nie Stateczne — wrolność im obiecując, gdyż sami są niewolnicy skazy.« II Piotr II. 9, 10, 14 i 19.
Przykłady: Kore, Datan i Abiron 4 Mojż. XVI; 42 chłop ców przez niedźwiedzi pożartych IV Król. II, 24.
1 7. Jakie obowiązki mamy względem świeckiej władzy? Winniśmy postanowionej przez Boga zwierz chności okazywać szacunek, wierność i posłuszeństwo, prawem przepisane podatki płacić i w razie potrzeby
— 118 —
bronić jej przeciw nieprzyjaciołom ojczyzny z po święceniem imienia i życia własnego.
»Wszelaka dusza niechaj będzie poddana wyższym zwierz- chnościom; abowiem nie masz zwierzchności, jedno od Boga, a które są, od Boga są postanowione. Przeto kto się sprzeciwia zwierzchności, sprzeciwia się postanowieniu Bożemu, a którzy się sprzeciwiają, ci potępienia sobie nabywają. Przetoż z po trzeby bądźcie poddani, nie tylko dla gniewu, ale też dla su mienia. Oddawajcie tedy wszystkim, coście powinni: komu p o datek, podatek, komu cło, cło, komu bojaźń, bojaźń, komu cześć, cześć.« Rzym XIII, 1—7.
18. Kiedy grzeszymy przeciw świeckiej zwierzchności? 1) Gdy jej okazujemy nienawiść i pogardę, 2) od mawiamy podatku, 3) opieramy się i buntujemy i 4) przeciwko niej z nieprzyjaciółmi się sprzysięgamy. 19. W jakich razach nie powinniśmy słuchać rodzi
ców, przełożonych i zwierzchności jakiejkolwiek? Gdy nam rzeczy przeciwne przykazaniu Bożemu nakazują.
»Więcej trzeba słuchać Boga, aniż ludzi.» Dzieje ap. V, 29. Przykł. Józef w domu Putyfarowym: Zuzanna; trzej mło dzieńcy w Babilonie; bracia machabejscy, apostołowie przed radą wielką.
20. Jak powinni zachowywać się młodsi względem starszych?
Młodsi powinni starszych szanować, ich dobrej rady słuchać i dolegliwości wieku, ile możności, im osładzać.
»Przed głową sędziwą powstań, a czci osobę starego, a bój się Pana Boga twego.« III Mojż. XIX, 32.
Nauka moralna.
Słuchaj rodziców, nauczycieli, przełożonych i t. p. »abyś nie wzdychał na ostatku: czemużem się ja brzydził nauką, a serce moje nie przestało na ka
raniu, anim słuchał głosu uczących mię a nauczycie lom nie nachyliłem ucha mego.» Przyp. V, 11— 13.
D alszy ciąg o czwartem przykazaniu.
21. Czy czwarte przykazanie dotyczy tylko dzieci i poddanych?
Czwarte przykazanie dotyczy także rodziców i przełożonych.
— 119 —
22. Jakie są obowiązki rodziców względem ich dzieci? Najpierwszym i najświętszym obowiązkiem jest, dzieci swoje dla Boga i szczęśliwości wiecznej w y chowywać. Dla tego powinni 1) starać się o oświe cenie i utwierdzenie ich w religii katolickiej, 2) zawczasu do pobożności i wszystkiego dobrego je przyzwyczajać, 3) dobrym przykładem im przyświecać, 4) przed zgorszeniem je strzedz i 5) ich w adyzchrze- ściańską miłością karcić.
»A wy ojcowie, nie pobudzajcie ku gniewowi synów wa szych, ale je wy chowy wajcie w karności i w grozie (bojaźni Pańskiej.») Efez. VI, 4.
»Dziecię puszczone na swą wolę zawstydza matkę swoję.« Przyp. X X IX , 15.
»Nie odejmuj od dziecięcia karności, bo jeśli go ubijesz rózga, nie umrze, a duszę jego z piekła wybawisz.» Przyp. X X III, 13, 14.
23. Jak grzeszą rodzice, zaniedbujący tych obowiązków? Grzeszą ciężko, a nadto stają się uczestnikami grzechów swych dzieci i przyczyną ich wiecznego potępienia. (Heli.)
24. Czy rodzice mają tylko obowiązek starać się o wieczną szczęśliwość swych dzieci?
Mają nadto obowiązek starać się i o ich dobro doczesne; dla tego grzeszą, 1) gdy majątek swój lekkomyślnie trwonią, 2) gdy o wyżywienie, przyo dziewek i zdrowie swych dzieci dostatecznie się nie troszczą, 3) gdy się nie starają swe dzieci zawczasu do pracy przyzwyczaić.
25. Jakie obowiązki mają panowie względem swych sług ?
Panowie mają obowiązek, 1) obchodzić się z słu gami łagodnie, 2) odpowiednie do pracy zasługi i po trzebne wyżywienie im dawać, 3) nakłaniać ich .słowem i przykładem do życia chrześciańskiego i 4) od złych nałogów ich odzwyczajać.
»Jeśli masz sługę wiernego, niech ci będzie jako dusza twoja, jako brata, tak go szanuj.« Ekli. X X III, 31.
»Panowie co sprawiedliwego i słusznego jest, czyńcie słu gom, wiedząc, że i wy macie Pana w niebie.« Kol. IV, I.
»Jeśli kto o swych, a najwięcej o domowych pieczy nie ma, zaprzał się wiary i jest gorszy, niźli niewierny.« I Tym. V, 8.
— 120
26. Co jest winna zwierzchność swym poddanym? Zwierzchność, będąc od Pana Boga ku dobru pod danych ustanowiona, powinna 1) o ich dobrobyt się starać, 2) swój urząd mądrze i sprawiedliwie spra wować, 3) złe karać i 4) dobrym przykładem wszyst kim przyświecać.
»Zwierzchność jest sługą Bożym tobie ku dobremu.« Rzym. X III, 4.
Józefat przykazał sędziom, mówiąc: »baczcie, co macie czynić, bo nie ludzki sąd odprawujecie, albo Pański, a cokolwiek osądzicie, na was się obali. Nie masz u Pana naszego niepra wości, ani względu na osoby, ani chciwości darów.« II Kron. X IX , 6 i 7.
Przy wyborach więc na urzędy publiczne przedewszystkiem zważać powinno się na bogobojność, zdatność i szczerą wolę.
Nauka moralna.
Szanuj zwierzchność, jako służebnicę Bożą ku twemu dobru, a nie słuchaj nieprzyjaciół zwierz chności, którzy obiecują wolność, będąc sami synami nieprawości.
Piąte przykazanie Boże.
»Nie zabijaj.«1. Czego zakazuje piąte przykazanie Boskie?
Zakazuje wszystkich grzechów, któremi bliźniemu na duszy lub ciele szkodzić można.
2. Kiedy zawiniamy względem ciała i życia bliź niego?
1) Gdy bliźniego niesłusznie bijemy, ranimy lub zabijamy i 2) gdy mu przez nieludzkie obcho dzenie się z nim życie zatruwamy lub skracamy.
3. Jaki grzech popełnia ten co niesprawiedliwie bliźniego zabija?
Popełnia grzech wołający o pomstę do samego nieba; bo 1) wkracza zuchwale w prawa Boże, 2) pod- kupuje bezpieczeństwo społeczeństwa ludzkiego, i 3) wtrąca bliźniego w największe nieszczęście doczesne, a częstokroć i wieczne.
- 121 —
»Ktobykolwiek \v}'lał krew człowieczą, będzie wylana krew jego, bo na obraz Boży uczynion jest człowiek.« 1 Mojż. IX, 6.
Jak Bóg zabójstwo już w tem życiu karze przez dręczące niepokoje sumienia, a częstokroć nawet śmiercią haniebną, do wodzą przykłady Kaina ( Mojż. IV, 16), Achaba i Jezabeli, III. Król XXI, 22 i IV Król IX.
4. Czy nikomu nie wolno człowieka zabijać?
W olno 1) zwierzchności dla ukarania zbrodni, (Rzym. X III, 4), 2) żołnierzowi w sprawiedliwej obro nie ojczyzny, 3) każdemu człowiekowi w koniecznej obronie życia własnego i bliźnich przed bezprawnym napastnikiem, jeżeli żadnym innym sposobem życia obronić nie można.
5. Jestże też wolno dla obrony swego honoru w y zywać na pojedynek lub pojedynek przyjmować? Nie wolno; pojedynek jest w każdym razie wielką zbrodnią, chociażby i niepociągał za sobą utraty życia, i sprzeciwia się tak porządkowi Boskie mu jak ludzkiemu.
Dlatego też popadają wszyscy, którzy w nim udział biorą
i którzy są dobrowolnymi świadkami pojedynku w exkomunikę (klątwę) kościelną,
6. Czy piąte przykazanie zakazuje tylko złego u-czynku przeciw życiu bliźniego?
Zakazuje nadto wszystkiego, co do złego uczyn ku prowadzi, jak: gniewu, nienawiści, zazdrości, kłótni, słów zelżywych i klątwy.
»Każdy co nienawidzi brata swego, mężobójca jest.« I Jan III, 15.
»A ja wam powiadam, iż każdy, który się gniewa na brata swego, będzie winien sądu,« Mat. V. 22.
7. Kiedy stajemy się winnymi wykroczenia przeciw własnemu życiu?
Gdy 1) sami sobie życie odbieramy, 2) zdrowie swoje osłabiamy lub życie skracamy przez nieumiar- kowanie w jedzeniu i piciu, gniew gwałtowny, zby teczny smutek i t. p. albo bez potrzeby na niebez pieczeństwo życia się narażamy.
.8. Jaki grzech popełnia samobójca?
— 122 —
Popełnia trojaką zbrodnię: 1) zbrodnię przeciw Bogu, który sam jeden jest Panem naszego życia i śmierci; 2) przeciw własnej swej duszy, którą nieli- tościwie na wieczne strąca potępienie; 3) przeciw społeczeństwu ludzkiemu, a zwłaszcza rodzinie swojej, którą okrywa hańbą i pogrąża w niewysłowionyin smutku.
9. Jak karze Kościół samobójstiuo?
Odmawia samobójcy pogrzebu chrześciańskiego tak na je g o ukaranie, jak na odstraszenie innych od samobójstwa.
1©. Czy nie wolno nigdy swego życia lub zdrowia narażać na niebezpieczeństwo?
Bez potrzeby nigdy; lecz wolno, gdy tego wyższe wymagają obowiązki. Mat. X, 28.
11. Czy wolno życzyć sobie śmierci?
Z rozpaczy nie wolno nigdy; lecz wolno w tym celu, abyśmy tu, dłużej żyjąc, Boga nie obrażali i jak najprędzej wiecznej dostąpili szczęśliwości.
»Jestem ściśni.on za dwojga, pragnienie mając, rozwiązanym być i być z Chrystusem.« Filip I, 23.
12. Kiedy szkodzimy bliźniemu na duszy ?
Gdy go gorszymy, t. j. gdy go do grzechu u- wodzimy albo mu umyślnie dajemy sposobność grze szenia.
13. Kto mianowicie staje się winnym tego grzechu? T eg o grzechu stają się winnymi mianowicie ci, którzy jakimbądź sposobem do złego pobudzają, namawiają, pomagają, je pochwalają lub nakazują; a w szczególności ci, 1) którzy bezbożne i nieprzy zwoite prowadzą rozmowy albo nieskromne noszą ubiory; 2) którzy gorszące książki i obrazy rozpo wszechniają; 3) którzy w mieszkaniu swojem zezwa lają na zakazane schadzki złodziei, pijaków, karciarzy lub innych bezbożników; 4) przełożeni, którzy zły przykład dają lub złemu nie zapobiegają.
14. Co nas powinno powstrzymać od dawania zgor szenia ?
— 123 —
1) Myśl, że gorszyciel jest pomocnikiem szatana, który uwodzeniem do grzechu dusze drogą krwią Jezusa odkupione zabija.
»On (szatan) był mężobójcą od początku.« Jan VIII, 44. »Nie zatracaj pokarmem twoim tego, za którego Chrystus rrmarł.« Rzym. XIV. 15.
2) straszliwe skutki zgorszenia, ponieważ zgor szeni zwykle innych znowu gorszą i do coraz dal szego szerzenia się grzechu się przyczyniają.
Cały rodzaj ludzki popsuł się przez potomków Kaina. I Mojż. VI.
Grzech i kara Joroboama. III Król. X II—XIV.
3) W yrok straszny Jezusa Chrystusa: K toby zgorszył jednego z tych małych, którzy w mię wie rzą, lepiej mu, aby zawieszono kamień młyński u szyje jeg o i zatopiono gd w głębokości morskiej. Biada światu dla zgorszenia. Biada człowiekowi o- nemu, przez którego zgorszenie przychodzi.« Mak X V III, 6. 7.
Przykład Eleazara, który wolał umrzeć, niż stać się zgor szeniem dla młodzieży (2 Mach. VI) i św. Pawła (I Kor. VIII. 1 3.)
15. Jaki obowiązek ciąży na tym, który bliźniemu na ciele lub na duszy szkodę wyrządził?
Powinien nie tylko za ten grzech żałować i go się spowiadać, ale nadto wyrządzoną szkodę, ile możności, wynagrodzić.
16. Co nam nakazuje piąte przykazanie Boskie? Nakazuje nam 1) żyć w zgodzie i jedności z bli źnimi, 2) o ich dobro duchowne i cielesne wedle możności się starać, i 3) o własne życie i zdrowie roztropną mieć pieczę.
Nauka moralna.
Nie poważaj się nigdy kląć, lżyć lub bić innych; lecz bądź zawsze, jak przystoi na dziecko Boże, zgodnym, uprzejmym, łagodnym. Chroń się zwo- dzicieli, jak szatana, chociażby ich słowa najpiękniej brzmiały, bo oni chcą duszę twą zabić. Sam też nie zabijaj duszy brata twego ani uczynkiem, ani mową gorszącą!
— 124 —
Szóste przykazanie Boskie.
»Nie cudzołóż.«1. Czego zakazuje szóste przykazanie Boskie? Zakazuje 1) cudzołóstwa i wszystkich grzechów przeciwnych św. czystości; 2) wszystkiego, co do grzechu nieczystości prowadzi.
Porubstwo i wszelka nieczystość niechaj nie będzie ani pomieniona między wami, jako świętym przystoi; albo sprosność, albo głupia mowa, albo żartowanie, które do rzeczy nie należy.« Ezef. V, 3, 4.
2. Co przywodzi zwykle do grzechu nieczystości? Do grzechu nieczystości przyw odzą:. 1) ciekawe i lubieżne spojrzenia, 2) ubiór nieskromny, 3) książki, obrazy, mowy, piosneczki i żarty gorszące, 4) nocne lub potajemne schadzki, 5) nieprzyzwoite widowiska i tańce, 6) zbyt poufałe przestawanie z osobami innej płci, 7) pijaństwo i obżarstwo, 8) leniwe i znie- wieściałe życie.
3. Dla czego powinniśmy szczególnie grzechu nie czystości się wystrzegać?
Ponieważ nie ma nad niego brzydszego i w skutkach okropniejszego grzechu.
4. Dla czego jest ten grzech tak brzydki ?
Ponieważ czyni człowieka, który, jako obraz i świątynia samego Boga, powołany jest do życia czystego i świętego, sprosnem zwierzęciem. Ztąd też nazywa się grzechem nieczystości. I Kor. III, 1 7.
5. Jakie są skutki grzechu nieczystości?
1) Grzech nieczystości pozbawia człowieka nie winności i kazi go na ciele i duszy; 2) wiedzie go do wielu innych grzechów i zbrodni, częstokroć do morderstwa i rozpaczy; 3) wtrąca w nędzę, poniżenie i hańbę, a co najgorsza w wieczne potępienie.
»Kto się przyłącza ku nierządnicom, będzie niecnota, zgniłość i robacy odziedziczą go.« Plkli. X IX , 3.
»Cześć ich (porubników) będzie w jeziorze gorejącem ogniem i siarką.« Obj. X X I, 8.
Nieczystość popchnęła Dawida, Salomona, Sędziów (Dan. X III), Heroda i Herodiadę do najokropniejszych zbrodni. Głównie
— 125
dla grzechu nieczystości wytępił Bóg prawie cały ród ludzki po topem, Sodomę i Gomorę ogniem z nieba, 24 tysiące izraelitów na puszczy i prawie całe pokolenie Benjamina mieczem.
6. Czy każdy grzech nieczystości jest ciężkim grzechem? Tak, każdy grzech nieczystości, popełniony z wiedzą i dobrowolnie z sobą samym lub z kim innym, jest grzechem śmiertelnym; »bo to wiedzcie, mówi Paweł św. (Efez. V, 5), iż wszelki porubca abo nie czysty nie ma dziedzictwa w królestwie Chrystuso- wem i Bożem.«
7. Czy wszystkie śmiertelne grzechy nieczystości są równie ciężkie?
Nie; jedne są cięższe od drugich, co zależy jużto od osoby, z którą grzech nieczystości się po
pełnia, jużto od bezwstydności i nienaturalności, z jaką go się popełnia, już też od szkodliwości skutków, jakie za sobą pociąga.
8. Co należy czynić w razie wątpliwości, czy coś jest istotnie grzechem nieczystości?
Trzeba na najbliższej spowiedzi prosić spowie dnika o pouczenie, a tymczasem tego, o czem się ma wątpliwość, pilnie się wystrzegać.
9. Co nam nakazuje szóste przykazanie Boskie? Nakazuje nam we wszystkich naszych myślach, spojrzeniach, mowach i uczynkach przestrzegać skro mności i wstydliwości i strzedz pilnie niewinności