2. Ile warunków należy do istoty sakramentu? T rz y : 1) znak widzialny, 2) łaska Boska nie widzialna, 3) ustanowienie przez Jezusa Chrystusa. 3. Czemu przywiązał Chrystus Pan łaskę do pewnych
znaków widzialnych?
1) Ażebyśmy wiedzieli, kiedy i jaką łaskę od bieramy; 2) ażebyśmy przez uczestnictwo w sakra mentach naszę społeczność z Kościołem Chrystuso wym na zewnątrz okazywali.
Sam Chrystus Pan używał nieraz znaków zewnętrznych do udzielania łask, czy to przyrodzonych, czy nadprzyrodzonych: n. p. przy udzielaniu Ducha św. (Jan 20, 22.), przy uzdrowieniu niewidomego od urodzenia, (Jan IX, 6) i głuchoniemego (Mar. VII, 33.)
4. Czy znaki sakramentalne tylko z e w n ę t r z n i e o k a z u j ą , jaką łaskę odbieramy?
Nie, lecz zarazem tę łaskę, którą zewnętrznie okazują, jeśli z naszej strony nie stawiamy przeszkody, prawdziwie w nas sprawują; dla tego też nazywają się one znakami skutecznemi.
5. Jaką łaskę udzielają sakramenta św.?
1) Udzielają albo pomnażają łaskę uświęcającą; 2) każdy sakrament udziela nadto stosownie do swego przeznaczenia pewne osobne łaski.
6. Jak powinniśmy przyjmować sakramenta św., abyś my przez nie łask boskich dostąpili?
Powinniśmy je przyjmować godnie.
7
. Jaki grzech popełnia przyjmujący niegodnie sa krament św.?Popełnia grzech ciężki, zwany świętokradztwem. 8. Czy skuteczność sakramentów nie zależy od god
ności lub niegodności tych, co je sprawują ? N ie; bo sakramenta nie biorą swej mocy od tego, który je sprawuje, lecz z zasług Jezusa Chry stusa, który je ustanowił.
Sakramenta św. są niejako kanałami, przez które na nas — 172 —
— 173 —
spływają laski przez gorzką mękę i śmierć Jezusa Chrystusa nam.
wysłużone.
9. Czy w s z y s t k i e sakramenta są od Jezusa Chry stusa ustanowione ?
Tak jest; bo tylko Bóg sam może przywiązy wać do znaków zewnętrznych łaski nadprzyrodzone. 10. Ile sakramentów ustanowił Jezus Chrystus ?
Siedm: 1) chrzest; 2) bierzmowanie; 3) najświę tszy sakrament ołtarza; 4) pokutę; 5) ostatnie ole jem św. namaszczenie; 6) kapłaństwo; 7) małżeństwo.
Chrystus Pan ustanowił właśnie tyle sakramentów, ile ich do nadprzyrodzonego życia potrzeba. Bo jak człowiek naprzód do życia przyrodzonego się rodzi, potem wzrasta, pokarmem się utrzymuje i t. d., tak też 1) w chrzcie św. najprzód do życia nadprzyrodzonego się rodzi; potem 2) w bierzmowaniu nabiera mocy i wzrostu; 3) w najśw. sakramencie otrzymuje pokarm niebieski; 4) przez pokutę odzyskuje stracone zdrowie duszy; 5) przez ostatnie olejem św. namaszczenie nabiera wzmocnienia do ostatniej walki doczesnej; 6) przez święcenie kapłańskie utrzy muje się władza, mająca moc udzielania potrzebnych do życia nadprzyrodzonego łask, a 7) przez sakrament małżeństwa uświęca się związek między mężczyzną a niewiastą, ażeby sami uświęceni uświęcali także swe dzieci i do zbawienia je prowadzili.
11. Z kod wiemy, że jest siedm sakramentów?
Wiemy z nauki Kościoła, który jest filarem r fundamentem prawdy. (1. Tym. III, 15).
Nie tylko katolicy wszystkich wieków, lecz także cały Ko ściół schizmatycki w Rosyi i Grecyi, jako też wszystkie zgoła sekty, które zaraz w pierwszych wiekach od jedności Kościoła odpadły, mają po dziś dzień siedm sakramentów. Oczywisty do wód, że nauka o siedmiu sakramentach jest tak dawna, jak sam Kościół.
1 2. Jak rozróżniamy sakramenta św. ?
Rozróżniamy je 1) na sakramenta żywych i sa kramenta umarłych; 2) na sakramenta, które tylko raz, i na sakramenta, które częściej w życiu przyj mować można.
13. Które są sakramenta żywych ?
Sakramenta żywych są: 1) bierzmowanie, 2) sa krament ołtarza, 3) ostatnie olejeni św. namaszcze nie, 4) kapłaństwo i 5) małżeństwo.
14. Dla czego nazywają się te sakramenta sakramen tami żyw ych?
Dla tego że, przyjmując je, trzeba być w stanie łaski, która jest nadprzyrodzonem życiem duszy. 15. Które są sakramenta umarłych?
Sakramenta umarłych są: chrzest i pokuta. 16. Dla czego nazywają się te sakramenta sakramen
tami umarłych ?
Ponieważ, przyjmując je, albo znajdujemy się w stanie grzechu czyli śmierci duchownej, albo przy najmniej znajdować się w tym stanie możemy. 17. Które sakramenta tylko raz przyjąć można?
Chrzest, bierzmowanie i kapłaństwo.
18. Dla czego można te sakramenta tylko raz przyjąć ? Ponieważ one wyciskają na duszy niezatarty cha rakter, t. j. dają jej godność, która trwa na wieki. 19. Zkąd pochodzą obrzędy, które obok znaków przez
Jezusa Chrystusa postanowionych przy szafar- stwie sakramentów św. się spełniają.
Z postanowienia Kościoła, który je z pomocą Ducha św. ku pomnożeniu nabożeństwa i czci ku sa kramentom św. ustanowił.
Nauka moralna.
Czcij sakramenta św., jako drogie środki łaski Boskiej ustanowione przez Jezusa Chrystusa; dziękuj za nie Bogu często i gorąco, a strzeż się znieważa nia przez nieuszanowanie lub niegodne przyjęcie.
O chrzcie.
1. Który sakrament jest najpierwszy i najpotrze bniejszy ?
Pierwszym i najpotrzebniejszym sakramentem jest chrzest.
— 174 —
2. Czemu jest chrzest pierwszym sakramentem? Dla tego, że przed chrztem żadnego innego sa kramentu ważnie przyjąć nie można.
3. Czemu jest chrzest najpotrzebniejszym sakramentem? Dla tego, że bez chrztu nikt zbawionym być nie może.
»Jeśli się kto nie odrodzi z wody a z Ducha św., nie może wnijść do królestwa Bożego.« Jan III. 5.
Co spotyka dzieci, umierające bez chrztu, o tern nie mamy żadnego osobnego objawienia Boskiego. Wiemy tylko, że jakkol wiek oblicza Boskiego nie oglądają, nie doznają takich kar, jak ci, którzy zeszli z tego świata obciążeni uczynkowymi grzechami, i że jakbądź było dla nich życie dobrodziejstwem Bożem.
4. Co jest chrzest?
Chrzest jest to sakrament, który człowieka przez polanie wodą i słowa Boże obmywa z wszel kiego grzechu i do wiecznego żywota w Chrystusie odradza i uświęca.
5. Jak się udziela chrzest ?
Chrzest udziela się w ten sp osób : leje się wodę na głowę i mówi się równocześnie: Ja ciebie chrzcę w imię Ojca i Syna i Ducha św.
6. Czemu mówimy, że chrzest obmywa człowieka z wszystkich grzechów?
Bo przez chrzest odpuszczają się grzech pierwo rodny i wszystkie grzechy, które człowiek przed chrztem popełnił.
7. Czy gładzi też chrzest św. karę za grzechy? Chrzest św. gładzi karę wieczną i doczesną. 8. Dla czego pozostają jeszcze po chrzcie nielJóre skut
ki grzechu pierworodnego, jak śmierć, pożądliwość i różne utrapienia?
Dla tego: 1) abyśmy sami na sobie doświad czali, jak karygodną i zgubną rzeczą jest grzech i tern bardziej go nienawidzili; 2) abyśmy przez walkę z po żądliwością i przez cierpienia przymnażali sobie za sług niebieskich.
— 175 —
— 176 —
9. Dla czego mówimy, ze człowiek przez chrzest od radza się i uświęca do żywota wiecznego ? Dla tego, ze człowiek we chrzcie nie tylko z grzechów bywa oczyszczony, lecz także duchowo się odradza, uświęca, dzieckiem Boga i dziedzicem królestwa niebieskiego się staje.
»Zbawił nas przez omycie odrodzenia i odnowienia Du cha św., którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa Zbawiciela naszego, abyśmy, usprawiedliwieni łaską jego, byli dziedzicami według nadzieje żywota wiecznego.« Tyt. III. 5—7.
10. Przez co dokonywa się to duchowe odrodzenie i uświęcenie w chrzcie św.?
Przez łaskę boską uświęcającą, którą Duch św. wraz z cnotami boskiemi w chrzcie św. w duszę wlewa.
»Miłość Boża rozlana jest w sercach przez Ducha św., który nam jest dan.« Rzym. V, 5.
11. Dla czego mówimy, że człowiek odradza się i uświęca, w C h r y s t u s i e ?
Ażeby wyrazić, że człowiek przez chrzest z Chry stusem się łączy i do Jego Kościoła wcielonym zostaje.
»Nie masz żadnego potępienia tym, którzy są w Chrystu sie Jezusie.« Rzym. VIII. 1.
1 2. Kiedy dał Chrystus Pan przykazanie chrztu św. ? Dał je wtenczas, gdy przed wniebowstąpieniem do Apostołów rzekł: »idąc tedy nauczajcie wszystkie narody, chrzcąc je w imię Ojca i Syna i Ducha św.« Mat. X X V III, 19.
13. Kto może ważnie chrzcić?
Każdy człowiek; lecz gdy nie ma nagłej po trzeby, powinien chrzcić kapłan, a mianowicie pasterz parafialny.
14. Czy chrzest niekatolików jest ważny?
Jest ważny, jeżeli zachowują to, co jest koniecz nym warunkiem chrztu.
15. Jakiej wody trzeba do chrztu używać ?
Naturalna woda wystarcza do ważności chrztu; lecz gdzie można, trzeba chrzcić wodą na ten cel święconą.
— 177 —
16. Jaką iniencyą powinien mieć ten, co chrzci ? Powinien mieć taką samą intencyą, w jakiej Kościół chrzest św. sprawuje i Chrystus Pan go ustanowił.
17. Jakie imię trzeba dawać dziecku na chrzcie ? Imię Świętego, ażeby dziecko miało w nim pośre dnika przed Bogiem i wzór do naśladowania. 18. Dla czego przyjmujący chrzest św. wyrzeka się sza
tana, spraw, i pychy j ego ?
Dla tego, że nikt nie może być uczniem Chry stusa, jeżeli się nie wyrzecze nie tylko szatana, ale także spraw jego, tj. grzechów i pychy jego, czyli ducha próżności świata, przez co szatan ludzi zaślepia i do grzechu uwodni. Mat. IV., 8, 9.
Na chrzcie przyrzeka człowiek żyć w wierze katolickiej, grzechu unikać i nowy, Bogu przyjemny, żywot prowadzić, a Bóg obiecuje przyjmującemu chrzest łaskę swoją i wieczną szczęśliwość. To zobopólne przyrzerzenie nazywa się przy mierzem chrztu św.
19. Do czego upomina nas biała suknia, którą na chrzcie odebraliśmy ?
Upomina nas do tego, abyśmy odebraną na chrzcie niewinność przez całe życie bez skazy za chowali, Dla tego też mówi kapłan, wkładając tę suknię (biały czepeczek): »weźmij szatę białą i zanieś ją bez skazy przed sąd Pana naszego Je zusa Chrystusa, abyś żywota wiecznego dostąpił.« 20. Co znaczy paląca s>ę śicieca, którą ochrzconemu
albo w jego zastępstwie, gdy jest niemowlęciem, chrzestnemu do rąk podają ?
Znaczy, że chrześcianin dobrym przykładem światu przyświecać winien.
„Niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby widzieli uczynki wasze dobre i chwalili Ojca waszego, który jest w nie- biesiech.“ Mat. V. 16.
12
— 178 —
Reszta obrzędów chrztu św. jest również nietylko bardzo
dawna ale pełna głębokiego znaczenia. 1) Mający być ochrzco- tiym pozostaje przed drzwiami kościoła, na znak, że dopiero chrzest wprowadza go do kościoła i czyni jego członkiem. 2) Kapłan tchnie na niego po trzykroć swój oddech, ażeby okazać, że się w chrzcie św. za łaską Ducha św. do nowego żywota odradza. Mojż. II., 7; Jan XX., 22.
3) Znak krzyża na czole i piersiach oznacza, że ochrzcony staje się własnością Jezusa Ukrzyżowanego i Jego naukę w sercu nosić i otwarcie wyznawać powinien. 5) Sól święcona, włożona w usta, |est znamieniem chrześciańskiej mądrości i obrony od zgnielizny grzechu. 5) Przez powtarzające się kilkakrotnie zaklinania łamie się moc szatana w imię Boga w Trójcy św. jedynego. 6) Kła dzenie rąk kapłana na głowę ochrzconego oznacza opiekę Boską, a stuła na przyjmującego chrzest włożona lub podana chrzestnym znaczy, że odtąd bierze go Kościół pod swoję władzę i wprowadza do zgromadzenia wiernych. 7) Pomazanie śliną uszu i nozdrz za przy kładem Jezusa (Mar. VII, 33) znaczy, że przez łaskę chrztu św. otwierają się zmysły wewnętrzne ku przyjmowaniu i pełnieniu nauki Jezusa. 8) Po trzykrotnem zapąęciu się szatana i t. d. bywa przyjmujący chrzest na plecach i piersi pomazany olejem św. dla tego, że odtąd jako bojownik Chrystusa ma staczać walkę z szatanem i światem. 9) Po chrzcie namaszcza się ochrzco- uy na wierzchołku głowy chryzmem św. na znak, że już jest chrześcianinem t, j. pomazańcem Bożym i t. d.
21. 0 czem przy wyborze chrzestnych pamiętać na leży ?
Chrzestni, którzy w imieniu chrzconego czynią wyznanie wiary i przymierze chrztu zawierają, stają się pod pewnym względem je g o duchownymi rodzicami, dla tego
1) trzeba wybierać na chrzestnych gorliwych katolików,
2) w braku rodziców powinni chrzestni starać się o religijne i chrześciańskie wychowanie chrzestnięcia,
3) chrzestni nie mogą z swem chrzestnem dzie ckiem ani z jego rodzicami wchodzić w związki małżeńskie.
22. Ilu chrzestnych pozwala Kościół przybierać? Kościół żąda tylko jednego chrzestnego, lecz zezwala także na dwóch obojga płci. Reszta asy stujących przy chrzcie św. nie uważa się za właściwych
chrzestnych, lecz tylko za świadków, i dla tego pomiędzy nimi a ochrzconym i jeg o rodzicami nie zawięzuje się żadne powinowactwo duchowne.
23. Czy chrzest z wody nie może być niczem zastą piony ?
Jeżeli chrzest z wody jest niemożebny, można go zastąpić przez chrzest pragnienia lub przez chrzest krwi. 24. Co jest chrzest pragnienia ?
Jest to szczere pragnienie przyjęcia chrztu św. lub przynajmniej uczynienia wszystkiego, co Bóg dla zbawienia postanowił, w połączeniu z doskonałą skruchą lub miłością Boga.
„Bóg jest miłość, a kto mieszka w miłości, w Bogu mieszka, a Bóg w nim“. I Jan IV. 16.
25. Co jest chrzest krwi?
Jest to poniesiona dla Chrystusa śmierć mę czeńska.
„Ktoby utracił duszę swą dla mnie, najdzie ją“. MaŁ X . 39.
Nauka moralna.
Nie zapominaj nigdy, ile Bogu winieneś za nie ocenioną łaskę chrztu św., przeto odnawiaj częściej n. p. co niedziele, przymierze chrztu św.
0 bierzmowaniu.
1. Co jest bierzmowanie?
Bierzmowanie jest to sakrament, w którym czło wiek ochrzcony przez kładzenie rąk, namaszczenie i modlitwę biskupa, odbiera dary Ducha św. ku utwierdzeniu w wierze i w życiu chrześciańskiem.
2. Kto uczy nas, że Jezus Chrystus ustanowił Sa krament bierzmowania ?
Nieomylny w swej nauce Kościół katolicki, opiera-1 2*
— 179
— 180 —
jący się na powadze pisma św.*), na nauce Ojców św.**) i stałej tradycyi.***)
*) Pismo św. liczy naukę o bierzmowaniu podobnie jak naukę o chrzcie i pokucie do fundamentalnych nauk chrześciań- skich. (Żyd. VI, i 2.)
Dalej świadczy, że Chrystus Pan obiecał wiernym Ducha św. i że Apostołowie przez modlitwę i kładzenie rąk go udzielali.
»Usłyszawszy Apostołowie, którzy byli w Jeruzalem, iż Samarya przyjęła słowo Boże, posłali do nich Piotra i Jana, którzy, gdy przyszli, modlili się za nimi, aby wzięli Ducha św .: albowiem jeszcze nie przyszedł był na żadnego z nich, ale tylko ochrzceni byli w imię Pana Jezusowe. Tedy na nie wkładali ręce, i brali Ducha św.« Dzieje ap. VIII. 14—17.
»Ochrzceni są (uczniowe w Efezie) w imię Pana Jezusowe. A gdy na nie włożył ręce Paweł, przyszedł na nie Duch św.r i mówili obcymi języki i prorokowali.“ Dzieje ap. XIX. 5, 6.
**) Ojcowie św. wspominają o tym sakramencie pod nazwą umocnienia, kładzenia rąk, opieczętowania, namaszczenia, chry- zma, tajemnicy Ducha św. »Sakrament chryzma«, mówi Au gustyn św. »jest równie świętym jak chrzest.«
***) Historya świadczy, że już w najdawniejszych czasach biskupi objeżdżali kościoły dla kładzenia rąk na wiernych i udzie lania im Ducha św.
3. Jakie łaski claje sakrament bierzmowania ?
Bierzmowanie 1) pomnaża w nas łaskę uświę cającą, 2) daje nam szczególniejszą moc do odwa żnego wyznawania wiary i życia wedle wiary, 3) wyciska na nas, jako na żołnierzach Chrystusowych, niezatarte znamię czyli piętno.
»A który nas potwierdza z wami w Chrystusie i który nas pomazał, Bóg (iest), który też zapieczętował nas i dał zadatek Ducha w sercach naszych.« 2. Kor. 1, 21, 22.
4. Kto ma władzę bierzmowania ?
Władzę bierzmowania mają biskupi, jako za stępcy Apostołów; jednakże, gdy tego potrzeba wy maga, może papież dać tę m oc kapłanom.
5. Jak sprawuje biskup sakrament bierzmowania ? W yciąga ręce nad przystępującymi do bierzmo wania i prosi dla nich o Ducha św .; następnie kładzie na każdego z osobna ręką i namaszcza g o krzyżmem św .; nakoniec daje wszystkim razem bło gosławieństwo.
6. W jaki sposób namaszcza biskup przy bierzmo waniu ?
Robi krzyżmem św. znak krzyża św. na czole i mówi: »Znaczę cię znakiem krzyża św. i umacniam krzy- żmem zbawienia w imię f Ojca f i Syna f i Ducha św. Amen.«
7. Z czego składa się krzyżmo?
Z oliwy i balzamu, które Biskup w W. Czwartek poświęca.
8. Jnkie ma znaczenie oliwa ?
Oliwa oznacza wewnętrzne umocnienie do walki z nieprzyjaciółmi naszego zbawienia.
9. Dla czego łączy się z oliwą balzam ?
Dla tego, ażeby pokazać, że bierzmowany od biera łaskę do uniknienia zepsucia tego świata i do wydawania ze siebie miłej woni cnotliwego żywota.
10. Dla czego robi biskup na czole znak krzyża św. ? Dla tego, abyśmy się nigdy Jezusa Ukrzyżowa nego nie wstydzili, lecz wiarę naszą w Niego jawnie słowem i czynem przed całym światem wyznawali.
»Nie wstydam się (wst}-dzę się) ewangelii, bo jest mocą Bożą na zbawienie każdemu wierzącemu.« Rzym. I, 46.
11. Dla czego daje biskup bierzmowanemu po nama szczeniu lekki policzek?
Ażeby bierzmowanemu przypomnieć, że uboga cony nowemi łaskami ma obowiązek dla Chrystusa Pana chętnie ponosić wszelkie zniewagi.
12. Czy bierzmowanie jest do zbawienia koniecznie po trzebne ?
Bierzmowanie nie jest koniecznie potrzebne do zbawienia ; jednakże byłoby grzechem nie przyjmować go z niedbalstwa lub obojętności.
Co Bóg dla zbawienia wszystkich postanowił, z tego też
wszyscy z wdzięcznością korzystać powinni.
13. Kto może być bierzmowanym ?
Każdy człowiek ochrzcony, który jeszcze nie jest bierzmowanym.
— 181 —
— 182 —
14. Jak trzeba przygotować się do Sakramentu Bierz- mowania ?
Trzeba 1) przedewszystkiem oczyścić sumienie swoje z ciężkich grzechów, 2) zapoznać się z naj główniejszemu prawdami wiary, a szczególnie z temi, które się odnoszą do sakramentu bierzmowania; 3) wzbudzić pragnienie darów Ducha św.
15. Jak trzeba zachować się przyjmując bicrzmoicanie ? Trzeba 1) gorąco prosić o dary Ducha św., 2) Bogu przyrzec, że po chrześciańsku żyć i umierać będziemy, 3) nie oddalać się, dopóki biskup nie da błogosławieństwa ostatniego.
16. Które są dary Ducha św. ?
1) Mądrość, 2) rozum, 3) rada, 4) męstwo, 5) umie jętność, 6) pobożność, 7) bojaźń Boża.
17. Jaki ciąży na nas obowiązek po odebranem bierz mowania ?
Powinniśmy 1) Bogu za odebrane w bierzmo waniu łaski pokorne dzięki składać, 2) resztę dnia
w szczególniejszej przetrwać pobożności, 3) starać się zachować i pomnożyć łaskę Ducha św. przez wytrwałą walkę z nieprzyjaciółmi duszy i przez gor liwość w sprawie zbawienia.
18. Dla czego przybiera się przy bierzmowaniu kmo- trów ?
Ażeby bierzmowanym przy bierzmowaniu to warzyszyli a potem wspierali ich radą i pomocą w ich walce duchownej.
Do tego zobowięzują się kmotrowie przez położenie ręki na prawe ramię bierzmowanego, przez co się stają jego ducho wnymi rodzicami i stróżami łaski bierzmowania, i przez co po wstaje to same duchowne pokrewieństwo, a zatem ta sama prze szkoda małżeńskś, co przy chrzcie św.
19. Jakich przymiotów wymaga Kościół od kmotrów przy bierzmowaniu ?
Powinni być katolikami już bierzmowanymi i w takim wieku, ażeby mogli swe obowiązki jako kmotrowie wypełnić. Rodzice nie mogą być
— 183 —
trami swych dzieci; również nie m ogą być nimi chrzestni chyba w konieczności.
Nauka moralna.
Spełniaj śmiało twoje obowiązki katolickie, chociaż by ci przyszło ponieść za to prześladowanie i zniewagę Owszem za przykładem apostołów uważaj to sobie za zaszczyt. Dzieje ap. V., 41.
O Najświętszym Sakramencie Ołtarza.
§ I. 0 obecności Jezusa Chrystusa w sakramencie
Ołtarza.
1. Co jest najświętszy sakrament Ołtarza ?
Jest to prawdziwe ciało i prawdziwa krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, który rzeczywiście i isto tnie pod postaciami chleba i wina jest utajony, aby być pokarmem duszy naszej.
Najświętszy sakrament nazywa się sakramentem Ołtarza dla tego, że na ołtarzu bywa sprawowany i przechowywany; na zywa się także sakramentem ciała i krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa dla tego, że jest ciałem i krwią Jezusa Chrystusa.
2. Czy w najświętszym sakramencie Ołtarza zawarte jest to wszystko, co do istoty sakramentu należy ? Tak jest; 1) znakiem zewnętrznym są postacie chleba i w ina; 2) laską niewidzialną jest sam Jezus Chrystus, źródło wszystkich łask; nakoniec 3) jest ten sakrament ustanowiony przez Jezusa Chrystusa.
3. Kiedy ustanowił Jezus Chrystus sakrament Oł tarza ?
Ustanowił go przy ostatniej wieczerzy, dzień przed swoją gorzką męką.
4. W jaki sposób ustanowił Pan Jezus najświętszy sakrament ?
Pan Jezus wziął chleb, błogosławił, łamał i dawał uczniom swoim, mówiąc: »Bierzcie i jedzcie; to jest ciało moje, które za was będzie wydane; to
— 184 —
czyńcie na moję pamiątkę.« Potem wziął kielich z winem, błogosławił i dawał go uczniom swoim, mó w iąc: «Pijcie z tego wszyscy; albowiem ta jest krew moja nowego testamentu, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. T o czyńcie, ile kroć pić będziecie, na pamiątkę moję.« Mat. X X V I. 2 6 - 2 8 ; I. Kor. XI., 24 — 26.
5. Co stało się z chlebem i z winem, gdy Pan Jezus nad niemi wymawiał słowa: »to jest ciało moje — to jest krew moja ?«■
Chleb zamienił się niewidzialnym sposobem w prawdziwe ciało, a wino w prawdziwą krew Jezusa Chrystusa.
6. Czy po tycli słowach Pana Jezusa pozostało jeszcze co z chleba i ruina?
Nic, prócz ich postaci.
7. Co rozumiemy przez postacie chleba i wina ? Wszystko, co w chlebie i winie pod zmysły pod pada, jak: kształt, kolor, smak, zapach i t. p.
8. Co nas upewnia, ze Pan Jezus przez słowa *t o j e s t c i a ł o m o j e — t o j e s t k r e w m o j a« chleb i wino istotnie w swoje prawdziwe