1. Gdzie w krótkości są zawarte prawdy, które prze- dewszyskiem wiedzieć i wierzyć trzeba, aby być zbawionym?
W dwunastu artykułach składu apostolskiego. 2. Dla czego ten skład nazywa się apostolskim?
Dla tego, że od apostołów pochodzi.
PIERW SZY ARTYKUŁ.
»Wierzę w Boga Ojca Wszechm ogącego Stwo rzyciela nieba i ziemi.«
§ I. 0 Bogu.
„W ierzę w Boga“
3. Co jest Bóg?Bóg jest to duch nieskończenie doskonały, Pan nieba i ziemi, od którego wszystko dobre pochodzi.
4T Dla czego nazywamy Boga d u c h e m ?
Nazywamy Boga duchem dla tego, że ma ro zum i wolną wolę, a nie ma ciała.
»Duch jest Bóg« (św. Jan IV, 24).
5. A dla czego mówimy, że Bóg jest nieskończenie doskonały ?
Mówimy tak dla tego, że Bóg nie tylko w pewnej mierze jest dobry, jak stworzenia, ale wszystkie do skonałości w sobie łączy bez miary i liczby.
6. Które przymioty czyli doskonałości Boga zasługują szczególniej na naszą uwagę?
Następujące: Bóg jest wieczny i nieodmienny — wszędzie obecny — wszystko wiedzący — nie skończenie mądry — wszechmocny — nieskończenie święty i sprawiedliwy — nieskończenie dobrotliwy, miłosierny i cierpliwy — nieskończenie prawdziwy i wierny.
7. Co znaczy: Bóg jest wieczny?
»Bóg jest wieczny« znaczy, że jest zawsze, że nie miał początku i końca mieć nie będzie.
»Pierwej, niżeli stanęły góry, albo ziemia i świat był stworzonj', od wieku aż do wieku Ty jesteś Bóg.« Ps, 89. 2.
8. Co znaczy: Bóg jest nieodmienny ?
»Bóg jest nieodmienny« znaczy, że jest wiecznie ten sam, żadnej doskonałości nigdy nie traci i żadnej nie nabywa, ani też swoich wyroków nie zmienia.
»U którego (Boga) nie masz odmiany ani zaćmienia prze miany.« św. Jak. I. 17.
»Rada moja stać będzie i stanie się wszystka wola moja.« Iz. 46. 10
9. Jaki obowiązek wynika ztąd dla nas, iż Bóg jest wieczny i nieodmienny?
Ten obowiązek, że powinniśmy Bogu wiecznie służyć i wiecznie Go miłować.
»Boże mego serca i części moja, Boże na wieki.« Ps. 72. 26.
10. Co znaczy: Bóg jest wszędzie obecny?
»Bóg jest wszędzie obecny« znaczy, że Bóg jest wszędzie: w niebie, na ziemi i na każdem miejscu.
»Aza nieba i ziemi ja nie napełniam«, mówi Pan Jer. X X III 24.
Bóg »od każdego z nas nie jest daleko; albowiem w nim żywiemy, i ruszamy się i jesteśmy.« Dzieje ap. XVII. 27—28.
Jakkolwiek Bóg wszystko zapełnia, jest jednakże, będąc nieskończony, wszędzie cały i żadną przestrzenią nieogarniony.
_ 17 —
2
http://dlibra.ujk.edu.pl
— 18 —
11. Co znaczy: Bóg jest w s z y s t k o w i e d z ą c y ? »Bóg jest wszystko wiedzący« znaczy, że wie doskonale od wieków w szystko: rzeczy przeszłe, te raźniejsze i przyszłe, nawet nasze najskrytsze myśli.
»Oczy Pańskie daleko są jaśniejsze nad słońce, wypatru jące wszystkie drogi człowiecze i głębokość przepaści i na ludz kie serca patrzające na skryte strony; albowiem Panu Bogu pierwej, niźli były stworzone wszystkie rzeczy znajome są ; także i po dokończeniu na wszystko patrzą.« Syr. XXIII, 28—29.
Zobacz psaim 138, przypomnij sobie proroctwa Chry stusa Pana.
12. Jald pożytek przynosi nam pamięć na to, iż Bóg jest wszędzie obecny i wszystko wiedzący?
Pamięć na to, iż Bóg jest wszędzie obecny i wszystko wiedzący, zachęca nas do dobrego, a od strasza od czynienia złego nawet w skrytości*) i do daje nam odwagi i otuchy w każdem cierpieniu.**)
*) »Ale mi lepiej bez uczynku (złego) wpaść w ręce wasze, niźli zgrzeszyć przed obliczem Pańskiem.« Dan. XIII. 23.
»Aby jałmużna twoja była w skrytości, a Ojciec twój, który widzi w skrytości, odda tobie.« Mat. VI. 4
**) Choćbym też chodził pośród cienia śmierci, nie. będę się bał złego, bowiemeś Ty jest ze mną.« Ps, 22. 4.
»Oto w niebie świadek mój a wiaduk mój (t. j który mnie zna) na wysokościach.« Job. XVI. 20.
13. Co znacxy : Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e m ą d r y ? »B óg jest nieskończenie mądry« znaczy, że umie wszystko najlepiej urządzić, żeby dopiąć tego, co chce.
»Jako wielmożne są Panie uczynki Twoje, wszystkoś w mą drości uczynił.« Ps. 103. 24.
Przykłady: ocalenie Mojżesza, jako niemowlęcia, wynie sienie Mojżesza, strącenie Amana.
14. Co znaczy: Bóg jest w s z e c h m o c n y ?
»B óg jest wszechmocny« znaczy, że co chce, uczynić może.
»Wszystko co jedno chciał Pan, uczynił na niebie, na ziemi, na morzu i we wszystkich przepaściach.« Ps. 134. 6. — »U Boga nie będzie żadne słowo (żadna rzecz) niepodobne.« Euk. św. 1. 37.
Przykłady: stworzenie świata; cuda w Egipcie, na pusz czy itp.
15. Do czego potomna nas pobudzać wiara we wszech moc i nieskończoną mądrość Boga?
Powinna nas pobudzać do zupełnej ufności w Bogu*) i do cierpliwego znoszenia spotykających nas nieszczęść.**)
*) »Nie ufajcić w syniech człowieczych, w których nie masz zbawienia; błogosławiony, którego nadzieja jego w Panu Bogu jego.« Ps. 145, 2, 5. Przj-kład: Gedeon.
**) »Objaw Panu drogę twoję a miej nadzieję w nim, a on uczyni (dobrze).« Psalm 36. 5. Przykład: Job.
16. Co znaczy: Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e ś w i ę t y ? »Bóg jest nieskończenie święty« znaczy, że mi łuje i chce tylko to, co dobre, t. j. co odpowiada Jego doskonałości, a brzydzi się złem.
»Umiłowałeś sprawiedliwość a nienawidziłeś nieprawości.« Ps. 44. 8.
Przykład: ogłoszenie przykazań na górze Synai.
17. Co znaczy: Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e s p r a w i e d l i w y ?
»Bóg jest nieskończenie sprawiedliwy« znaczy, że wynagradza lub karze każdego wedle zasługi.
»Który (Bóg) odda każdemu podług uczynków jego : al bowiem nie masz względu na osoby u Boga« do Rzym. II. 6. 11. Przykłady : ukaranie świata przez potop, Sodomy i Gomory przez ogień i deszcz siarczany; ocalenie Noego i Rota.
18. Gdzie odbierze każdy zupełną i odpowiednią swym uczynkom zapłatę?
Zupełną zapłatę odbierzemy dopiero w wieczno ści,*) jakkolwiek już tu w tern życiu ani bezbożnik nie jest prawdziwie szczęśliwym,**) ani cnotliwy pra
wdziwie nieszczęśliwym.***)
*) Podobieństwo o pszenicy i kąkolu, św. Mateusz XIII. 30. 0 bogaczu i Łazarzu, św. Łukasz XVI.
**) Napracowaliśmy się na drodze nieprawości i zatracenia 1 chodziliśmy drogami trudnemi.« Mądr. V. 7. Przykł.: Kain, Absalon, Achab, Antyoch.
***) »Dusze sprawiedliwych są w ręce Bożej.» Mądr. III, 1. Przykł. : Józef, Tobiasz, Zuzanna, Daniel, Paweł św. II. Kor.
7. 4. i następ.
— 19 —
2*
http://dlibra.ujk.edu.pl
— 20 —
19. Do czego powinna nas pobudzać pamięć na świę-łość i sprawiedliwość Boga?
Pamięć na świętość i sprawiedliwość Boga po winna nas pobudzać do troskliwego unikania złego,*) do postępowania w świętości**) i do tego, abyśmy się z naszej sprawiedliwości nie wynosili.***)
*) »Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a duszę zabić nie m o g ą ; ale raczej bójcie się tego, który i duszę i ciało może zatracić do piekła.« św. Mateusz X. 28.
**) »Bom ja jest Pan Bóg wasz, bądźcie świętymi, b m ja święty jest.« III. Mojż. XI. 44.
***) »Albowiem się w niwczym (niczem) nie czuję, ale nie w tern jestem usprawiedliwion.« I. Kor. IV. 4.
20. Co znaczy : Bóg jest nieskończenie dobrotliwy ? »Bóg jest nieskończenie dobrotliwy« znaczy, że pragnie dobra wszystkich stworzeń i niezliczone do brodziejstwa im świadczy.
»Miłujesz wszystko, co jest i nic nie masz w nienawiści z tego, coś uczynił.« Mądr. XI. 25.
»Iżali może zapomnieć niewiasta niemowlęcia swego, aby się nie zlitowała nad synem żywota swego ? a choćby ona zapo mniała, wszakże ja nie zapomnę Ciebie.« Izaj. 49. 15.
21. Co jest największym dowodem miłości i dobrotli wości Boga ku nam?
Największym dowodem miłości i dobrotliwości Boga ku nam jest to, że na śmierć wydał Syna Swego jednorodzonego dla naszego zbawienia.
»Bóg jest miłość. W tern się okazała miłość Boża w nas, iż Syna Swego jednorodzonego posłał Bóg na świat, abyśmy żyli przezeń.« I. Jan IV. 8—9.
.22. Co znaczy: Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e m i ł o s i e r n y ?
»Bóg jest nieskończenie miłosierny« znaczy, że jest zawsze gotów odwrócić od nas wszelkie złe i że chętnie przebacza nam grzechy nasze, gdy się szcze rze do niego nawracamy.
»Miłosierdzie Boże (rozciąga się) na wszelkie ciało (stwo rzenie).« Syr. X VIII. 12. — porównaj Jonasz IV. 11.
»Żywię ja, mówi Pan Bóg, nie chcę śmierci bezbożnego, ale żeby się nawrócił niezbożny od drogi swej a żył.« Bzech. X X X III. 11.
Przykład : Niniwici, podobieństwo o synu marnotrawnym, św. Łukasz. XV.
23. Co znaczy : Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e c i e r p l i wy ? »B óg jest nieskończenie cierpliwy« znaczy, że czeka długo, nim grzesznika ukarze, aby mu dać czas do pokuty.
»Ty masz litość nad wszystkimi, a przebaczasz (nie ba czysz) grzechów ludzkich dla pokuty.« Mądr. XI. 24.
»Najwyższy jest cierpliwy oddawacz.« Kkli. V. 4.
24. Do czego jesteśmy wzglądem Boga obowiązani, gdy Bóg jest dla nas tak nieskończenie dobrotliwy, miłosierny i cierpliwy?
Powinniśmy za to odwdzięczać się Bogu gorącą ku niemu miłością,*) a popadłszy w grzech, z ufnością prosić Go o przebaczenie**) i okazywać życzliwość i serce miłosierne bliźnim.***)
*) Wyznawajcie (dziękujcie) Panu, bo dobry jest, bo na wieki miłosierdzie Jego. Ps. 106. 1. Przykład: Ukaranie nie wdzięczności Izraelitów na puszczy.
** »Wstanę i pójdę do ojca mego.« św. Łuk. XV. 18. ***) »Bądźcie miłosierni, jako i Ojciec wasz miłosierny jest.« św. Łukasz VI. 36. — Podobieństwo o słudze niemiłosier
nym. św. Mat. XVIII.
25. Co znaczy: Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e p r a w d z i w y ?
»Bóg jest nieskończenie prawdziwy« znaczy, że B óg jest źródłem prawdy, i ani sam siebie, ani też nikogo omylić nie może.
»Być nie może, żeby Bóg kłamał.« do Żyd. VI. 18.
26. Co znaczy: Bóg jest n i e s k o ń c z e n i e w i e r n y ? »Bóg jest nieskończenie wierny« znaczy, że dotrzyma niezawodnie tego, co obiecuje, i spełni to, czem grozi.
»1 będziesz wiedział, że Pan Bóg twój sam jest Bóg mo cny i wierny, strzegąc przymierza i miłosierdzia tym, którzy Go miłują, a oddający nienawidzącym Go zaraz, tak iż je wytraci.« V. Mojż. VII. 9—10.
27. Do czego obowiązują nas prawdziwość i wier ność Boska?
Prawdziwość i wierność Boska obowiązują nas
— 21 —
_ 22
-do tego, abyśmy niezachwianie wierzyli słowu Bo żemu*) i stale ufali Boskim obietnicom, sami zawsze prawdę mówili i danego słowa dotrzymywali.**)
*) »Błogosławieni, którzy nie widzieli a uwierzyli« św. Jan X X . 29. Przykład: Abraham.
**) Kara Ananiasza i Safiry. Dzieje, ap. V.
28. Czy możemy Boya ividzieć?
Nie, oczami cielesnemi Boga widzieć nie mo żemy, dla tego że jest duchem.
29. A jakżeż poznajemy Boga i jego doskonałości, nie widząc Go?
Bóg sam człowiekowi daje się poznać częścią sposobem przyrodzonym częścią nadprzyrodzonym. 30. Jak daje nam się Bóg poznać s p o s ob em
p r z y r o d z o n y m ?
1) Przez świat widzialny, który stworzył i któ rym rządzi: bo żaden rozumny człowiek nie może przypuścić, że świat sam siebie uczynił, albo że po rządek, który w nim spostrzegamy, przypadkiem po witał i sam przez siebie się utrzymuje.
»Rzekł głupi w sercu swojem: nie masz Boga«. Ps. 13, 1.
Przeto też powiada Paweł św. o poganach, że są nie do uniewinnienia, iż nie wierzyli w Boga; gdyż »rzeczy Jego (Bo ga) niewidzialne (t. j. moc Jego i bóstwo) od stworzenia świata przez te rzeczy, które są uczynione, zrozumiane bywają i po znane«. Rzym. I. 20. — I na innem miejscu: »A iście nie zo stawił (Bóg) samego siebie bez świadectwa (tu na ziemi), czy niąc dobrze z nieba, dawając dżdże i czasy urodzajne, napełnia jąc pokarmem i weselem serca nasze.« Dzieje ap. XIV. Poró
wnaj Mądr. XIII.
2) przez głos sumienia, gdyż sumienie przestrze gając nas przed niewidzialnym sędzią, mścicielem złego, i budząc nadzieję nagrody za dobre, (Rzym. II. 15.), przypomina nam, że jest ktoś nad nami, od którego zależymy, a tym jest Bóg.
Że głos sumienia pochodzi od Boga, Stwórcy naszego, już ta okoliczność dowodzi, iż nas karci i łaje, gdy co złego zrobimy. Człowiek sam skłonny do uniewinnienia siebie, nie dałby sobie tak niewygodnego towarzysza i sędziego.
31. Jak daje nam się Bóg poznać s p o s o b e m n a d p r z y r o d z o n y m ?
— 23 —
Przez objawiejiia, które nam dał przez patry- archów, proroków i nareszcie przez Syna Swego je- dnorodzonego.
»Boga żaden nigdy nie widział; jednorodzony Syn, który jest na łonie Ojcowskim, on opowiedział (nam Go)« św. Jan I. 18.
32. Czy jest więcej jak jeden Bóg? Nie, tylko jeden jest Bóg.
»Pomnijcie, żemci ja jest Bóg a nie masz więcej Boga (innego Boga) i nie masz mnie podobnego«. Izaj. 46. 9.
33. Czemu mówimy: »wierzę w Boga«, a nie: »wie rzę, że jest Bóg, albo »wierzę Bogu?«
Ponieważ przez to chcemy wyrazić, że nie tyl ko wierzymy, iż Bóg jest i że Jego słowa są praw dziwe ale, że się całkiem Jemu oddajemy, z duszą i ciałem, jako Dobru wiary i miłości najgodniej szemu.
Nauka moralna.
»Daj mi synu mój serce twoje« (Przyp. X X III, 26.) mówi Bóg. — O tak, oddaj je Bogu, który jest wieczny, nieskończenie piękny, bogaty, dobrotliwy, wierny — a oddaj bez wahania — .na zawsze — na wieki! On sam ma do niego prawo i On sam może je uszczęśliwić na wieki.
§ 2. 0 trzech osobach w Bogu.
„W ierzę w Boga Ojca“ .
34. Czemu mówimy: »wierzę w Boga Ojca?«Mówimy tak dla tego, że Bóg jest naszym nie widzialnym Ojcem w niebie, i że w Bogu więcej jest osób, z których pierwszą jest Bóg Ojciec.
35. Ile jest osób w Bogu?
W Bogu są trzy osoby: Ojciec, Syn, i Duch święty. -—
---»Idąc tedy nauczajcie wszystkie narody, cbrzcąc je w imię Ojca i Syna i Ducha św., M at 28, 19.
»Trzej są, którzy świadectwo dają na niebie: Ojciec, Słowro (Syn) i Duch św., a ci trzej jedno są«, I. Jan V. 7.
36. Czy każda z tych osób jest Bogiem?
Każda jest Bogiem ; Ojciec jest prawdziwym Bogiem, Syn jest prawdziwym Bogiem i Duch św. jest prawdziwym Bogiem.
37. Czy więc trzech jest Bogów?
Nie; wszystkie trzy osoby jednym tylko są Bogiem.
38. Dla czego te trzy osoby jednym tylko są Bogiem? Dla tego, że wszystkie trzy osoby w Bogu mają jednę niepodzielną istotę czyli naturę.
39. Czy która % tych osób jest starsza lub możniej sza od drugiej?
N ie; wszystkie trzy są wieczne, wszystkie są równie możne, dobre i doskonałe; ponieważ wszystkie trzy jednym tylko są Bogiem.
40. Czy więc żadnej zgoła nie masz różnicy między Ojcem, Synem i Duchem świętym?
Co do istoty czyli natury nie masz między nimi żadnej różnicy; ale co do osoby jest różnica. 41. Cze tu się różnią między sobą te trzy Boskie osoby?
Tein, że Bóg Ojciec od nikogo nie jest zro dzony i od nikogo nie pochodzi; Syn zaś od Ojca jest zrodzony, a Duch św. od Ojca i Syna pochodzi. 42. Lecz jeżeli Syn jest od Ojca zrodzony, a Duch św. od obu pochodzi, jakżeż być może, iż jedna osoba nie jest starszą ud drugiej?
Być może i jest tak dla tego, iż Syn Boży wiecznie jest rodzony i Duch św. wiecznie od Ojca i Syna pochodzi.
43. A jeżeli żadna osoba Boska nie jest starszą, ni możniejszą od drugiej, dla czego Ojciec nazywa się pierwszą, Syn drugą a Duch święty trzecią osobą?
Ażeby przez to oznaczyć porządek, w jakim je dna osoba od drugiej pochodzi.
44. Które dzieła przypisują się każdej z osobna oso bie Boskiej?
1) Ojcu przypisują się dzieła wszechmocy, a szczególnie stworzenie świata; 2) Synowi dzieła mądrości, a szczególnie odkupienie świata; 3) Du
— 24 —
25 —
chow i św. dzieła miłości, a szczególnie dzieło p o święcenia; jakkolwiek wszystkie te dzieła wszystkim
trzem osobom są wspólne.
Ojcu przypisujemy szczególnie dzieła wszechmocy i stwo rzenie świata dla tego, iż jest pierwotnem źródłem dwóch drugich osób. — Synowi dzieła mądrości, ponieważ Go Ojciec zrodził przez poznanie siebie samego i ztąd nazywa się też Syn obra
zem albo wieeznem słowem (wyrazem) Boga Ojca. — Duchowi
św. dzieła miłości dla tego, że ze wzajemnej ku sobie Ojca i Syna miłości pochodzi.
45. Jak nazywamy tajemnicę o jednym w trzech oso bach Bogu?
Tajemnicą Trójcy przenajświętszej.
46. Czy naszym rozumem możemy pojąć tę tajemnicę? Nasz słaby rozum, bardzo niedokładnie i z wiel ką trudnością pojmuje rzeczy stworzone, tern mniej może pojąć tajemnicę, która nieskończenie przewyż sza wszystkie rzeczy stworzone.
»Wielki radą, (jesteś o Panie), a nieogarniony myślą.« Jer. 32. 19.
»Albowiem po części znamy i po części prorokujemy. Teraz widzimy przez zwierciadło, przez podobieństwo«. I. Kor.
13, 9, 12.
Przecież, jakkolwiek niepojętą jest dla nas ta tajemnica,
nie sprzeciwia się ona naszemu rozumowi; bo nie mówimy, iż
Bóg jest w swej naturze jeden i troisty, lecz, że jest w naturze jeden, a w osobach troisty. Jedność odnosi się do natury; troi- stość do osób. (Niejakie podobieństwo mamy na duszy naszej.)
47. Czy nauka o Trójcy przenajświętszej jest ważną dla nas?
Bardzo ważną; bo ona stanowi fundament ca łej naszej wiary świętej, tak iż ktoby jej się wyrzekł, tern samem zaparłby się całej wiary chrześciańskiej.
Nauka moralna.
Nie zapominaj nigdy, ileś winien Trójcy prze najświętszej za stworzenie, odkupienie i uświęcenie swoje i coś Jej przy chrzcie św. przyobiecał, jeżeli chcesz doznawać błogosławieństwa wiary twojej świętej.
§ 3. O stworzeniu świata i o Opatrzności Boskiej.
„Stworzyciela nieba i ziemi“ .
48. Dla czego wyznajemy Boga » Stworzycielem nieba i ziemi?
Dla tego, że Bóg cały świat, niebo i ziemię i wszystko, co na nich jest, stworzył czyli z niczego uczynił.
49. Jak stworzył Bóg świat cały? Słowem swojem wszechmocnem.
»Boś ty stworzył wszystkie rzeczy i dla woli Twojej były i stworzone są.« Objaw. IV. 11.
50. Czy Bóg dla tego stworzył świat, iż go potrze bował.
Nie; Bóg jest sam w sobie nieskończenie do skonały i szczęśliwy, i niczego po za sobą nie po trzebuje.
»Tyś jest Bogiem moim, albowiem dóbr moich nie po trzebujesz.« Ps. 15, 2.
51. Jeżeli Bóg niczego po za sobą nie potrzebuje, dla czegóż stworzył świat?
Dla tego stworzył świat, iż, będąc nieskończe nie doskonałym, chciał doskonałości swej udzielić stworzeniom.
»Dla tego, iż Bóg dobry jest, jesteśmy«. Św. Augustyn. Ta przyczyna skłoniła Boga do dzieła Stworzenia, aby rzeczom przezeń stworzonym udzielił swej dobroci.« Katech. Rzymski cz. I. r. 2, pyt. 15.
52. Co teraz jeszcze czyni Bóg dla świata, aby się świat w niwecz nie obrócił?
Utrzymuje świat i rządzi nim.
5 3 . Jak utrzymuje Bóg świat?
Tą samą mocą swej woli, którą świat stworzył, sprawia, iż tak długo i jak się jemu podoba, świat istnieje.
»A jakożby co m ogło trwać, kiedybyś był nieckciał?« Mądr. XI. 26.
5 4 . Jak rządzi Bóg światem?
Troszczy się o wszystko*) i prowadzi wszystko najmędrzej do celu, dla którego świat cały stwo rzonym został.**)
— 26 —
— 27 —
»On (Bóg) uczynił małego i wielkiego i jednakże 0 wszystkie pieczą ma.« Mądr, VI. 8.
»A wasze włosy wszystkie na głowie są policzone.« Mat. X. 30.
**) »Dosięga tedy (mądrość Boska) od końca aż do końca mocnie i rozrządza wszystko wdzięcznie.« Mądr. VIII. 1.
Przykład: ocalenie żydów przez Esterę.
55. Jak się nazywa troskliwość Boga o świat, obja wiająca się w utrzymaniu i rządzeniu światem? Nazywa się opatrznością Boską.
56. Lecz jeżeli Bóg wszystkiem rządzi i kieruje: jakżeż może być złe na świecie; czy i ono od Boga pochodzi?
N ie; złe nie jest dziełem Boga, lecz Bóg do puszcza złe, które pochodzi z wolnej woli człowieka, nie chcąc tej woli jzniweczyć, którą człowiekowi przy stworzeniu dał: jednakże sprawia, iż każde złe na dobre wychodzi i przedwiecznym Jego celom służy.*)
*) Przykł. historya Józefa egipskiego: »wyście o mnie złe myśleli, ale Bóg obrócił to na dobre.« I. Mojż. 50, 20.
Dalej ukrzyżowanie Chrystusa, które zrządzeniem Bożem stało się źródłem zbawienia dla całego świata, i zatwardziałość żydów, która się stała przyczyną prędkiego nawrócenia pogan. 1 tak niemal codziennie wszystkie bezbożne zamachy ku chwale swojej i swTego Kościoła Bóg obraca: »albowdem nie masz mą drości, nie masz roztropności, nie masz rady przeciw Panu.« (Przyp. X X I, 20.)
57. • Jeśli Bóg ma pieczę o wszystkiem, jakże wytło-maczyć sobie tyle cierpień i nieszczęść na świecie? Cierpienia i nieszczęścia są dla tego na świecie, ażeby grzesznik już tutaj, czując chłostę Bożą, na prawił się i na wieki nie zginął*), a sprawiedliwy, ażeby coraz bardziej się oczyszczał, w zasługi zbo- gacał i przez to coraz obfitszą w niebie nagrodę sobie skarbił.**)
*) Przykład: bracia Józefa: »Słusznie to cierpimy, bośmy zgrzeszyli przeciw bratu naszemu.« I. Mojż. 42, 21. Manasses II. Kron. 33; Jonasz 2.
**) »Złoto i srebro ogniem bywa próbowane a ludzie przy jemni w piecu utrapienia.« Syr. II, 5.
»Błogosławieni jesteście gdy wam złorzeczyć będą i prze śladować was będą i mówić wszystko złe przeciw wam kłamiąc
na mnie. Radujcie i weselcie się, albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech.« Mat. V. 11, 12.
58. Lecz dla czego daje Bóg nieraz ludziom złym po wodzenie doczesne?
1) Dla tego, iż grzesznika nie tylko karami od grzechu chce odstraszyć ale i dobrodziejstwami ku sobie pociągnąć*); 2) aby każdy dobry uczynek, przez grzesznika spełniony, był tu na świecie wyna grodzony**), gdyż na drugim świecie wynagrodzonym być nie może.***)
*) »Co jest, com więcej miał czynić winnicy mojej, a nie uczyniłem jej?« Izaj. V, 4.
**) »Wszakże biada wam bogaczom, bo macie pociechę waszę« (t. j. nagrodę waszę już tu na ziemi). puk. IV, 24.
**'*) »Pan cierpliwie czeka, aby je (grzeszniki), gdy dzień sądu przyjdzie, w zupełności grzechów pokarał.« 2 Mach. VI, 14.