ŚRODOWISKO WIEJSKIE

Szkoła w Rudawie (województwo dolnośląskie) jest najmniejszą ze szkół, w których zostały przeprowadzone badania. Liczy tylko 6 oddziałów, do każdej z klas uczęszcza mniej niż 20 uczniów (średnio 12 w jednej klasie). Rudawa znajduje się w gminie Wińsko w powiecie wołowskim, w odległości około 40 kilometrów od Wrocławia. Wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne jest bardzo dobre, mieści się tutaj również dobrze wyposażona biblioteka. W świetlicy szkolnej organizowane są różnorodne zajęcia dodatkowe dla uczniów.

Niestety, odległość od ośrodka wielkomiejskiego uniemożliwia uczniom pełny dostęp do informacji (biblioteka miejska, stały dostęp do Internetu, częste wycieczki do instytucji kulturalnych). Do szkoły uczęszczają dzieci ze wsi Rudawa i okolicznych wiosek, są one dowożone do szkoły autobusem, który zapewnia im gmina.

Kolejną badaną szkołą wiejską była SP w Bełku. Bełk to wieś w województwie śląskim, powiat rybnicki, w gminie Czerwionka-Leszczyny. Wieś Bełk jest oddalona o 13 kilometrów od miasta Rybnika, 28 kilometrów od Katowic oraz o 45 kilometrów od granicy z Czechami. Obecnie wieś ta jest rozbudowywana, dojazd do Gliwic, jak również innych miast sąsiednich jest łatwy (droga wojewódzka, w przyszłości autostrada).

W badanej szkole zatrudnionych jest 31 nauczycieli w pełnym oraz niepełnym wymiarze godzin. Szkoła ma 12 oddziałów, w których kształci się łącznie około 260 uczniów.

Szkoła zapewnia uczniom rozmaite zajęcia dodatkowe, jak również stały dostęp do Internetu, a także spotkania w Klubie Młodzieżowym oraz Klubie Kultury¹¹²

W środowisku wiejskim badania prowadzone były również w dużej wsi Gorzyce w województwie śląskim, powiat wodzisławski. Szkoła, w której zostały przeprowadzone badania, jest dobrze wyposażona w pomoce dydaktyczne i stara się zapewnić uczniom jak najpełniejszy rozwój. Uczniowie mają jednak utrudniony dostęp do różnych źródeł informacji (biblioteki, stały dostęp do sieci internetowej itp.). Szkoła im. Adama Mickiewicza w Gorzycach kształci około 230 uczniów w 11 oddziałach. W placówce zatrudnionych jest 24 nauczycieli.

.

Ostatnią badaną szkołą wiejską (prowadzono tu tylko badania wstępne) był Gminny Zespół Szkół w Bielanach Wrocławskich im. UNICEF. Bielany mieszczą się w województwie dolnośląskim, w gminie Kobierzyce, 10 kilometrów od Wrocławia. Obecnie wieś prężnie się rozwija, w niewielkiej odległości został zbudowany kompleks sklepów.

Szkoła, w której zostały przeprowadzone badania, jest bardzo nowoczesna i doskonale wyposażona we wszelkie pomoce dydaktyczne, zapewnia uczniom możliwość udziału w wielu zajęciach dodatkowych¹¹³

W tabeli 35. zilustrowano status promocyjny uczniów w analizowanym środowisku.

. W badanej szkole podstawowej (w budynku mieści się również gimnazjum) funkcjonuje 12 oddziałów, w których uczy się 270 uczniów, zatrudnienie znajduje 30 nauczycieli.

Tabela 35. Przydział uczniów do klas (środowisko wiejskie)

Rudawa kl. 3. Rudawa kl. 6. Bełk kl. 3. Bełk kl. 6. Gorzyce kl. 3. Gorzyce kl. 6.

Liczba uczniów w wieku stosownym do

aktualnego etapu edukacyjnego. 14 13 33 34 24 41

Liczba uczniów starszych w stosunku do

odpowiedniego etapu edukacyjnego. 0 1 0 1 0 2

Liczba uczniów młodszych w stosunku

do odpowiedniego etapu edukacyjnego. 0 0 1 1 2 0

Aż 96% uczniów uczęszcza do klasy zgodnie z wiekiem, tylko 2% uczniów powtarzało klasę, również 2% zdecydowało się na podjęcie nauki wcześniej. W tabeli 36. ukazuję sytuację rodzinną badanych uczniów.

112Więcej na temat szkoły: http://zs5belk.com/index

113Więcej na tema szkoły: por. http://www.szkola.sisco.pl.

Tabela 36. Sytuacja rodzinna badanych uczniów (środowisko wiejskie)

Liczba uczniów mających tylko jednego z

rodziców. 1 1 2 3 2 2

Liczba uczniów, którzy nie mają rodziców. 0 1 0 0 0 0

Inne. 0 0 1 3 0 1

Brak danych. 0 0 0 0 0 0

Wychowywanie się w pełnej rodzinie ma ogromny wpływ na rozwój dziecka, w tym na jego rozwój językowy. 89% badanych uczniów w środowisku wiejskim ma oboje rodziców, 7% respondentów jest wychowywanych (lub ma) przez jednego z rodziców, 1% nie posiada żadnego z rodziców, ich wychowaniem zajmują się członkowie rodziny, 3%

badanych wychowuje się w rodzinach o innym statusie niż wcześniej opisane.

W tabeli 37. przedstawiono wykształcenie ojców badanych uczniów ze środowiska wiejskiego.

Tabela 37. Wykształcenie ojców badanych uczniów w środowisku wiejskim

Ojcowie badanych uczniów ze środowiska wiejskiego najczęściej mają wykształcenie zawodowe (38% badanych) oraz średnie (22%). Jest to związane ze specyfiką obszaru wiejskiego (utrudniony dostęp do edukacji wyższej, konieczność szybkiego podjęcia pracy).

Wykształcenie wyższe miało jednak aż 20% badanych, podstawowe –14%. Najmniejszy odsetek badanych miał wykształcenie niepełne wyższe. Nie udało się uzyskać informacji na temat wykształcenia 2% ojców badanych uczniów.

W tabeli 38. ilustruję wykształcenie matek uczniów w środowisku wiejskim.

Tabela 38. Wykształcenie matek badanych uczniów (środowisko wiejskie) wykształcenie średnie (38%), natomiast aż 28% kobiet zdobyło wykształcenie wyższe, niewiele mniej – zawodowe (21%). Wykształcenie podstawowe ma 14% badanych, 4%

uzyskało wykształcenie inne od wskazanego (licencjat, jedna osoba doktorat), w przypadku 1% badanych nie udało się uzyskać stosownych danych.

W tabeli 39. ukazano warunki materialne badanych uczniów.

Tabela 39. Warunki materialne badanych uczniów (środowisko wiejskie)

W tabeli 40. zilustrowano ocenę z języka polskiego badanych uczniów w środowisku wiejskim.

warunki materialne swoich uczniów oceniają na podstawie obserwacji zespołów klasowych, częściowo informacji zawartych w dokumentach szkolnych, w przeważającej większości (61%) jako bardzo dobre; zdaniem pedagogów 29% badanych uczniów ma tylko dobrą sytuację materialną, 6% – złą, 2% – bardzo złą; w przypadku 2%

badanych nauczyciele nie ocenili sytuacji materialnej uczniów. Pamiętać należy jednak, że dane te są szacunkowymi przypuszczeniami nauczycieli.

114Jak już wcześniej wspomniano, gdy istniała taka możliwość, dane uzyskiwane były również od pedagogów i psychologów, a także wychowawców klas.

Tabela 40. Ocena z polskiego uzyskana w poprzednim semestrze przez badanych uczniów (środowisko

Oceny uczniów kształtują się na średnim poziomie, aż 55 badanych otrzymało ocenę średnią dobrą, 53 – miało ocenę bardzo dobrą. Zachowane są proporcje ilościowe w przypadku oceny celującej oraz dostatecznej (miało ją po 20 osób), 16 osób uzyskało ocenę dostateczną, natomiast 3 – niedostateczną. Należy zauważyć, że oceny uczniów z klas 3. były nieco lepsze niż uczniów klas 6. Niezależnie od klasy dominowały wyniki średnie (oceny:

bardzo dobry i dobry).

W tabeli 41. prezentuję ocenę z matematyki badanych uczniów. Poziom zdolności matematycznych jest istotny przy ocenie poziomu wyobraźni i orientacji przestrzennej¹¹⁵.

Tabela 41. Ocena z matematyki uczniów klas 6. (środowisko wiejskie)

Uczniowie klas szóstych w szkołach wiejskich uzyskali dość wysokie oceny z matematyki. Największa liczba uczniów otrzymała ocenę dobrą (32 osoby) oraz bardzo dobrą (30 osób), natomiast 18 osób otrzymało ocenę dostateczną. Najrzadziej można było odnotować ocenę dopuszczającą (8 osób), niedostateczną (4 osoby), jak również celującą (3 osoby). Najwyższe oceny uzyskali uczniowie z Bełku.

115Ocenę z matematyki podawali wyłącznie nauczyciele uczniów klas 6., ponieważ w edukacji wczesnoszkolnej nie występują jednostkowe oceny przedmiotowe. Ocena, którą wystawiali nauczyciele uczniom z klas 3. (por.

poprzednia tabela), była określona na podstawie oceny opisowej, którą otrzymali uczniowie. Ponadto niektórzy nauczyciele stawiali uczniom oceny cyfrowe. Ułatwiło im to wystawienie uczniom oceny w skali punktowej, o co prosiłam w instrukcji do ankiet.