Kompetencja graficzna
4.2.2.3. Kompetencja przestrzenna 187
Stosując standaryzowane narzędzia badawcze (test kompetencji przestrzennej dla uczniów klas 6.), określano poziom kompetencji przestrzennych uczniów (na poziomie ich umiejętności orientowania się w przestrzeni, jak również wyobraźni przestrzennej). Analiza materiału empirycznego z tego zakresu była podwójnie istotna. Z jednej strony uzyskane wyniki ukazują poziom kompetencji przestrzennych badanych uczniów, z drugiej zaś umożliwiają dokonanie zestawień korelacyjnych. Dzięki zgromadzonemu materiałowi badawczemu z tego zakresu starano się odpowiedzieć na postawione w pracy pytania badawcze: Jaki jest poziom wyobraźni przestrzennej badanych w klasach 6. (miasto, osiedle, wieś)? Jaki jest poziom orientacji przestrzennej badanych uczniów w klasach 6. (miasto, osiedle, wieś)?
Poniżej prezentowane są uzyskane wyniki badań w poszczególnych środowiskach (miasto, osiedle, wieś), uwzględniają średni wynik uzyskany przez uczniów za orientację przestrzenną (OP), wyobraźnię przestrzenną (WP), ŁWO (zadania sprawdzające zarówno kompetencje w zakresie orientacji, jak i wyobraźni przestrzennej) oraz kompetencję przestrzenną (KP).
187 Zestawienia wyników badań uzyskanych przez uczniów za poszczególne zadania w teście wyobraźni i kompetencji przestrzennej w środowiskach miejskim, wiejskim oraz osiedlowym znajdują się w Aneksie, por.
załącznik 60.
ŚRODOWISKO MIEJSKIE
W tabeli 104. przedstawiono uzyskane wyniki badań za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych badanych uczniów klas 6. w środowisku miejskim.
Tabela 104. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród uczniów klas 6. w środowisku miejskim
OP WP ŁWO KP
ŚrD 49,60 27,12 6,44 71,96
ŚrCh 50,01 26,98 6,13 72,19
Śr 49,71 27,05 6,28 71,98
Wmax 92,00 34,00 8,00 123,00
W środowisku miejskim dziewczęta uzyskały wyniki niższe w zadaniach wymagających umiejętności związanych z orientacją oraz kompetencją przestrzenną. Różnica w liczbie uzyskanych punktów związanych z orientowaniem się w przestrzeni uzyskanych przez uczniów w zakresie płci nie była duża: dziewczęta uzyskały średnio niespełna 0,4 punktu mniej niż chłopcy.
Średnia liczba punktów uzyskanych przez uczniów w środowisku miejskim za zadania związane z orientacją przestrzenną była niska, uczniom brakowało średnio aż 42 punkty do wyniku maksymalnego. Trudne dla badanych (z niewielkimi dysproporcjami w zakresie płci) okazały się zadania związane z kompetencją przestrzenną – uczniom brakowało średnio 40 punktów do maksymalnego wyniku. Dość dobrze poradzili sobie oni natomiast z zadaniami dotyczącymi wyobraźni przestrzennej, jak również ŁWO.
ŚRODOWISKO WIEJSKIE
W tabeli 105. zilustrowano wyniki uzyskanych badań w teście wyobraźni i orientacji przestrzennej wśród uczniów klas 6. w środowisku wiejskim.
Tabela 105. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród uczniów klas 6 w środowisku wiejskim
OP WP ŁWO KP
ŚrD 52,58 26,63 6,33 74,25
ŚrCh 47,01 25,35 5,60 68,86
Śr 49,60 26,00 5,93 71,79
Wmax 92,00 34,00 8,00 123,00
W środowisku wiejskim najwyższe wyniki uzyskały dziewczęta we wszystkich badanych kategoriach (podobna zależność występuje u uczniów klas 3.). Największe różnice w zakresie płci widoczne były w liczbie punktów uzyskanych przez dziewczęta oraz chłopców za kompetencje przestrzenne (dziewczęta miały wynik wyższy o 6 punktów) oraz orientację przestrzenną (chłopcy mieli średnio o 5 punktów mniej od dziewcząt).
Wszystkie zadania okazały się dla uczniów trudne, najgorzej poradzili sobie oni z testem kompetencji przestrzennych (KP) oraz orientacją przestrzenną (OP).
ŚRODOWISKO OSIEDLOWE
W tabeli 106. ukazano średnie wyniki uzyskane przez uczniów w środowisku osiedlowym w teście wyobraźni i orientacji przestrzennej.
Tabela 106. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród uczniów klas 6. w środowisku osiedlowym
OP WP ŁWO KP
ŚrD 51,20 23,88 6,84 69,72
ŚrCh 42,21 22,38 4,88 61,51
Śr 48,34 23,40 6,21 66,68
Wmax 92,00 34,00 8,00 123,00
W środowisku osiedlowym widoczne są duże różnice w zakresie liczby punktów uzyskanej za zadania związane z orientacją przestrzenną. Dziewczęta miały wyniki wyższe w każdej z analizowanych kategorii (największe dysproporcje są widoczne w zadaniach OP, ŁWO oraz KP, natomiast minimalne przy zadaniach WP).
Kompetencja przestrzenna uczniów w badanym środowisku była niska, uczniowie słabo wykonali test KP, jak również zadania związane z orientacją przestrzenną.
PODSUMOWANIE
Wyniki uzyskane przez uczniów w zakresie płci i środowiska są zróżnicowane. W tabelach zestawiono analizowane zależności.
Tabela 107. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród dziewcząt klas 3 z uwzględnieniem badanych środowisk
OP WP ŁWO KP
Szkoły miejskie ŚrD 49,60 27,12 6,44 71,96 Szkoły wiejskie ŚrD 29,33 17,85 8,64 47,18 Szkoły osiedlowe ŚrD 29,6 18,63 9 48,23
Wmax 92,00 34,00 12,00 123,00
Najniższe wyniki we wszystkich analizowanych kategoriach uzyskały dziewczęta ze środowiska wiejskiego, najwyższe dziewczęta ze szkół miejskich (tylko za ŁWO uzyskały mniejszą liczbę punktów).
Najwyższe wyniki w zakresie zadań wymagających wysokiej sprawności przestrzennej uzyskały dziewczęta ze środowiska miejskiego (49,6 punktu), mniejsze ze środowiska osiedlowego (29,6 punktu), natomiast najniższe uczennice ze wsi (29,33 punktu).
Zadania wymagające od uczniów sprawności w zakresie wyobraźni przestrzennej były wykonane na zbliżonym poziomie przez badane dziewczęta ze środowiska wiejskiego oraz osiedlowego (średni wynik 17-18 punktów). Najlepiej zadania WP wykonały dziewczęta ze szkół miejskich- średnio 27,12 punktów.
Najniższą kompetencję przestrzenną (KP) mają badane dziewczęta ze szkół wiejskich (średnia liczba punktów 47,18), natomiast najwyższą dziewczęta z miast (71,96 punktu).
Wyniki uczniów ze szkół miejskich okazały się znacząco lepsze w przypadku zadań OP, WP oraz KP.
Tabela 108. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród chłopców klas 6. z uwzględnieniem badanych środowisk
OP WP ŁWO KP
Szkoły miejskie ŚrCh 50,01 26,98 6,13 72,19 Szkoły wiejskie ŚrCh 26,73 15,54 7,46 42,27 Szkoły osiedlowe ŚrCh 32,18 20,33 9,23 52,51
Wmax 92,00 34,00 12,00 123,00
Najniższe wyniki w każdej z badanych kategorii uzyskali uczniowie ze środowiska wiejskiego, natomiast najwyższe chłopcy ze szkół miejskich (oprócz wyniku za ŁWO).
Zadania, które związane są z orientacją przestrzenną okazały się najłatwiejsze dla uczniów ze szkół miejskich (50,01 punktu), natomiast najtrudniejsze dla badanych ze środowiska wiejskiego (26,73).
Zadania wymagające od uczniów umiejętności związanych z orientacją i wyobraźnią przestrzenną (ŁWO) były najlepiej wykonane przez chłopców ze szkół miejskich, nieco lepiej przez uczniów ze szkół wiejskich.
Największe różnice w liczbie uzyskanych punktów zanotowałam w przypadku kompetencji przestrzennej- uczniowie ze środowiska wiejskiego uzyskali średnio o 30 punktów mniej, niżeli uczniowie ze szkół miejskich.
Tabela 109. Średnia liczba punktów za poszczególne elementy kompetencji przestrzennych wśród uczniów klas 6. z uwzględnieniem badanych środowisk
OP WP ŁWO KP
Szkoły miejskie Śr 29,76 17,14 8,26 46,91 Szkoły wiejskie Śr 27,89 16,57 7,99 44,46 Szkoły osiedlowe Śr 30,67 19,45 9,04 50,11
Wmax 92,00 34,00 12,00 123,00
Najniższe wyniki średnie za zadania OP uzyskali badani ze środowiska wiejskiego (27,89 punktów, do maksymalnej liczby punktów brakowało im aż 65 punktów), najwyższe badani z osiedli (30,67 punktu).
Zadania WP okazały się najłatwiejsze dla uczniów z osiedli, natomiast najtrudniejsze dla badanych ze wsi.
Zadania łączące umiejętności związane z wyobraźnią i orientacją przestrzenną były najłatwiejsze dla uczniów ze szkół osiedlowych, natomiast najtrudniejsze dla badanych ze wsi. Uczniowie otrzymali zbliżoną liczbę punktów zakresie KP (różnice wynosiły do 6 punktów).
Szczegółowa analiza uzyskanego materiału badawczego pozwoliła w pełni odpowiedzieć na postawione pytanie badawcze dotyczące poziomu kompetencji przestrzennych badanych. Najwyższe wyniki średnie w zakresie orientacji przestrzennej uzyskali badani z miast (49,71 punktu), natomiast najniższy badani z osiedli (48,34 punktu).
Średni wynik za kompetencje przestrzenne był najwyższy wśród badanych w miastach (71,98 punktu), nieco niższy u badanych ze środowiska wiejskiego (71,79), natomiast najniższy w środowisku osiedlowym (66,68 punktu).