Rozdział III – Funkcjonowanie PBS w amerykańskim systemie medialnym
3.3. Źródła oferty programowej stacji telewizji publicznej
Jak wspomniano w poprzednich rozdziałach, do statutowych zadań Publicznego Ser-wisu Nadawczego należy koordynowanie ogólnonarodowego harmonogramu audy-cji, ale nie działalność produkcyjna. Programy emitowane przez stacje członkowskie PBS pochodzą z szerokiego spektrum źródeł, wśród których należy wymienić m.in.:
poszczególnych nadawców lokalnych, producentów niezależnych oraz telewizje za-graniczne. Z ich oferty PBS wybiera audycje rozprowadzane w ramach wspólnego dla całych Stanów Zjednoczonych Narodowego Serwisu Programowego. Poszcze-gólni nadawcy posiadają jednak rozległe kompetencje w kwestii wyboru audycji, które zaprezentują swym widzom430.
Podstawowym źródłem oferty programowej PBS są stacje członkowskie Serwi-su. Należy jednak zaznaczyć, że jedynie nieliczni nadawcy lokalni dysponują środ-kami umożliwiającymi produkcję ogólnokrajowych audycji telewizyjnych. Wśród publicznych potentatów produkcyjnych trzeba wymienić m.in.: WGBH z Bostonu (powstają tam serie takie, jak: NOVA, Frontline oraz Masterpiece), WNET z Nowego Jorku (American Masters, Great Performances i Nature) oraz WETA z Waszyngtonu (PBS NewsHour oraz Washington Week). Audycje produkowane przez mniejsze sta-cje są tylko od czasu do czasu włączane przez PBS do Narodowego Serwisu Progra-mowego; programy takie bywają również wybierane do emisji przez pojedynczych nadawców lokalnych431. W amerykańskiej refl eksji medioznawczej podkreśla się, że sytuacja ta prowadzi do nadmiernego uzależnienia oferty programowej telewi-zji publicznej od kilku największych stacji432; znaczne ryzyko fi nansowe związane z wykładaniem funduszy na produkcję programów odstrasza jednak od działalności wytwórczej większość licencjobiorców zrzeszonych w PBS433.
Kolejnym istotnym dostawcą audycji dla amerykańskiej telewizji publicznej są niezależne spółki produkcyjne. Najbardziej bodaj znanym spośród takich producen-tów jest Sesame Workshop, edukacyjna organizacja non profi t, wytwarzająca od lat (poprzednio jako Children’s Television Workshop) sztandarową audycję dziecięcą PBS – Sesame Street (lubianą, jako Ulica Sezamkowa, również przez polskich wi-dzów). Przykładem przedsiębiorstwa komercyjnego produkującego programy dla stacji członkowskich Publicznego Serwisu Nadawczego jest HIT Entertainment, z którego studiów wychodzą serie takie, jak Barney & Friends (Barney i przyjaciele)
430 United States Government Accountability Offi ce, Issues Related to the Structure..., s. 16.
431 Ibidem.
432 Nie jest to bynajmniej nowy problem. W 1991 roku na 345 istniejących stacji telewizji publicznej aż 300 (!) nie zdołało umieścić na antenie krajowej ani jednej wyprodukowanej przez siebie audycji.
Znakomita większość oferty programowej PBS pochodziła od 11 najaktywniejszych stacji. Por. Michael Tracey, op. cit., s. 248.
433 Por. Richard Somerset-Ward, Public Television. The Ballpark’s Changing [w:] Twentieth Century Fund Task Force on Public Television, Quality Time?, The Twentieth Century Fund Press, New York 1993, s. 139.
czy Bob the Builder (Bob Budowniczy). Ceniony (i wielokrotnie nagradzany) nieza-leżny producent fi lmów dokumentalnych Ken Burns jest odpowiedzialny za szereg popularnych audycji historycznych434.
Niezależny Serwis Telewizyjny (ITVS), powołany przez Kongres w 1988 roku, przeznacza fundusze federalne na wspieranie niezależnych przedsięwzięć medial-nych. Jak piszą o misji instytucji autorzy sprawozdania Rządowego Biura Obra-chunkowego: „ITVS szuka propozycji zwiększających stopień różnorodności tele-wizji publicznej oraz przedstawiających gamę tematów i punktów widzenia, które uzupełniają i dostarczają alternatywy dla istniejącej oferty telewizji publicznej”435. Producenci niezależni współpracujący z Serwisem (jest ich, według szacunków ITVS, około 15 tysięcy w całych Stanach Zjednoczonych) mają – co oczywiste – znacznie większą swobodę decyzyjną w zakresie wyboru i sposobu przedstawienia tematów niż etatowi pracownicy stacji lokalnych, co przekłada się na niezwykle nieraz interesujące, dalekie od telewizyjnego mainstreamu programy436. Jedną z naj-ważniejszych serii prezentujących na antenie PBS audycje niezależne jest P.O.V. (co stanowi skrót od Point of View – czyli „punkt widzenia”), w ramach której nada-wane są – już od 1988 roku – wzbudzające wiele kontrowersji fi lmy dokumentalne o tematyce społecznej437.
Tradycyjnie ważnym źródłem audycji dla Publicznego Serwisu Nadawczego są dostawcy zagraniczni, a przede wszystkim instytucje medialne Zjednoczonego Kró-lestwa. Za niewiele tylko przesadzoną należy uznać żartobliwą wypowiedź byłego prezesa PBS, Lawrence’a Grossmana, który witając na posiedzeniu władz sieci goś-cia z BBC, stwierdził w 1978 roku: „Nie mogę sobie wyobrazić, jak wyglądałaby amerykańska telewizja publiczna, gdyby Brytyjczycy nie mówili po angielsku”438. Statystyki wskazują, że około 14% audycji wyświetlanych na antenie stacji PBS po-chodzi z zagranicy (głównie z Wielkiej Brytanii, lecz również z Australii i Irlandii;
europejskie produkcje z kontynentu bywają emitowane w wersji z napisami bądź dubbingiem)439, ale – jak wskazuje Richard Somerset-Ward – dane te mogą być my-lące. Wiele audycji zagranicznych jest bowiem adaptowanych do istniejących for-matów serii dokumentalnych – i tak na przykład dokumenty BBC z cyklu Horizon trafi ają do widzów amerykańskich w postaci odcinków serii NOVA, fi lmy wyprodu-kowane przez Dział Historii Naturalnej BBC – w ramach cyklu Nature itd. Rzeczy-wisty udział programów autorstwa wytwórców nieamerykańskich w ofercie progra-mowej PBS wynosi około 25–30%440.
434 United States Government Accountability Offi ce, Issues Related to the Structure..., s. 17.
435 Ibidem.
436 Por. B.J. Bullert, Public Television. Politics and the Battle over Documentary Film, Rutgers Uni-versity Press, New Brunswick 1997, s. 10–24.
437 Steve Behrens, From P.O.V. – a regular supply of irregular humanity, http://www.current.org/
prog/ prog123p.html (dostęp: 1 czerwca 2010 r.).
438 Lawrence Grossman, The Vanishing Vision. The Inside Story of Public Television Review, http://
www. thefreelibrary.com/The+Vanishing+Vision:+The+Inside+Story+of+Public+Television.-017761529 (dostęp: 1 czerwca 2010 r.).
439 Richard Somerset-Ward, American..., s. 104–105.
440 Richard Somerset-Ward, Public..., s. 139.
Jakkolwiek Publiczny Serwis Nadawczy jest podstawowym dystrybutorem pro-gramu telewizyjnego dla swych stacji członkowskich, istnieją również inne insty-tucje zaopatrujące nadawców lokalnych w audycje. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim Amerykańską Telewizję Publiczną (American Public Television, APT), która dystrybuuje m.in. Lidia’s Italian-American Kitchen oraz Rick Steves’
Europe, a także Narodowe Stowarzyszenie Telekomunikacji Edukacyjnej (National Educational Telecommunications Association, NETA), znane chociażby z rozprowa-dzania serii This Is America with Dennis Wholey441.
Osobną kategorię audycji telewizyjnych PBS stanowią produkcje poszczegól-nych stacji przeznaczone na rynki lokalne. Wysokość udziału takich programów w ofercie nadawców zrzeszonych w Publicznym Serwisie Nadawczym stale jednak spada – z 11,4% w 1974 roku, poprzez 4,9% w 1996, aż do 4% w 2000 roku (lo-kalne produkcje telewizyjne bywają przez to nazywane „gatunkiem zagrożonym”
mediów amerykańskich)442. Wytwarzanie audycji to przedsięwzięcie bardzo kosz-towne jak na warunki budżetowe mniejszych licencjobiorców PBS, aktywność stacji lokalnych w tym zakresie jest więc w znacznym stopniu uzależniona od dostępnych zasobów fi nansowych i wsparcia ze strony podmiotów prywatnych (np. poprzez un-derwriting443). W roku 2000 jedynie 10% stacji PBS nadawało wieczorne programy publicystyczne lub informacyjne poświęcone sprawom lokalnym. Jak piszą John Wither spoon i Roselle Kovitz, „standardowa audycja lokalna w telewizji publicz-nej to wyprodukowany niewielkim kosztem program, w którym miejscy i stanowi dziennikarze spotykają się co tydzień przy okrągłym stole”444. Przewidzianą przez Komisję Carnegiego rolę telewizji publicznej jako forum spraw regionalnych („na poziomie nieco niższym niż ogólnokrajowy istnieje pełen życia, ważny świat spraw obywatelskich” – czytamy w sprawozdaniu Komisji445) w coraz większym stopniu przejmują serwisy internetowe i publiczne kanały kablowe (public-access television – medium niezwiązane z telewizją publiczną446).
W sumie około 2/3 ogólnego czasu antenowego nadawców telewizji publicznej zajmują programy dystrybuowane przez PBS. Szczegóły przedstawia wykres nr 10.
Korzystanie z audycji dostarczanych stacjom przez PBS stanowi dla licencjo-biorców regionalnych praktykę niezwykle korzystną pod względem ekonomicznym.
W 2005 roku nadawcy płacili Publicznemu Serwisowi Nadawczemu około 86 USD
441 United States Government Accountability Offi ce, Issues Related to the Structure..., s. 17.
442 John Witherspoon, Roselle Kovitz, op. cit., s. 95.
443 Szerzej o underwritingu autor pisze w rozdziale II niniejszej dysertacji.
444 John Witherspoon, Roselle Kovitz, op. cit., s. 96.
445 The Carnegie Commission on Educational Television, op. cit., s. 17.
446 Public-access television powstała w latach 70. XX wieku jako kolejna próba ulepszenia systemu medialnego USA, a jednocześnie zaprzęgnięcia rosnących w siłę przedsiębiorstw kablowych do służby społecznościom lokalnym. Jeden lub więcej kanałów kablowych są zarezerwowane, na mocy ustaw i re-gulacji FCC, dla audycji przygotowywanych w ramach oddolnych inicjatyw miejscowych podmiotów niekomercyjnych. Por. Laura R. Linder, Public Access Television. America’s Electronic Soapbox, Prae-ger, Westport 1999, s. xi–xii oraz Douglas Kellner, Television and the Crisis of Democracy, Westview Press, Boulder 1990, s. 207–215.
za godzinę programu, podczas gdy np. koszt wytworzenia godziny audycji lokalnej wynosił aż 1785 USD447.
Wykres 10. Źródła oferty programowej nadawców PBS w 2005 r.448